Anne–Lise Boge

GRZECH PIERWORODNY I

FATALNE SPOTKANIE

Wydarzenia przedstawione w serii powieściowej „Grzech pierworodny'" rozgrywają się

w gospodarstwie należącym do rodziny mojej matki. Dwór, przyroda, postaci i tło kulturowe
są autentyczne. Chciałabym jednak zaznaczyć, że ani ludzie, ani cała historia opisana w serii,
nie ma żadnego związku z rzeczywistością. To powstało w mojej wyobraźni.

Dziękuję wszystkim, którzy we mnie wierzyli, wspierali mnie i pomagali w czasie pracy nad

„Grzechem pierworodnym " - przede wszystkim mojej rodzinie. Bez was marzenie nigdy nie
stałoby się rzeczywistością.

Anne-Lise Boge

ROZDZIAŁ 1.

Nigdy przedtem jej nie widział. Była wysoka i szczupła, z wdziękiem przeciskała się

między rzędami ław, podając półmiski pełne jedzenia i ciężkie misy z zupą. Miała twarz o
czystych, pięknych rysach, ale to, co przykuwało jego uwagę najbardziej, to były oczy.
Wielkie, ciemnobrązowe, ze złotymi plamkami. Stanowiły niezwykły kontrast z jasnymi
włosami, upiętymi wysoko pod białym czepeczkiem.

Johan Stornes, dziedzic dworu Stornes, pierwszy raz zobaczył młodą Mali Buvik na

weselu we dworze Gjelstad w środkowym Nordmore.

Był rok 1910. Johan i jego rodzice znajdowali się wśród licznych gości usadzonych przy

stołach w wielkiej izbie i czekających, aż podadzą jedzenie.

- Kim jest tamta dziewczyna? - zapytał Johan swojego sąsiada, syna bogatych właścicieli

jednego z pobliskich dworów.

- Mali? - tamten w szerokim uśmiechu wyszczerzył zęby pokazując, że są one w

opłakanym stanie.

Zdążył już wlać w siebie wiele kufli mocnego piwa domowej roboty, a na dodatek parę

razy wychodził za oborę, by pociągnąć solidny łyk bimbru również pędzonego w domu,
który, podobnie jak inni, nosił w butelce w tylnej kieszeni spodni, panna, co? Nie ty jeden
jesteś tego zdania. Ale ty, Johanie Stornes, powinieneś się rozglądać gdzie indziej, bo to nie
jest panna dla ciebie. Mali pochodzi z malutkiej zagrody na drugim końcu doli

- Urodziwa, ale dzieciaków mają tam więcej niż owiec. A już najmniej ze wszystkiego

pieniędzy.

Roześmiał się głośno ze swojego dowcipu.
- Tego lata Mali jest na służbie w Gjelstad. Coś mi się zdaje, że w zeszłym roku też tu

służyła - wyjaśnił. - Robi to pewnie dla rodziny. Jej ojciec niewiele wyciska z tego kawałka
ziemi w Buvika, a inwentarza też ma niewiele. Parę krów, trochę owiec, z tego, co słyszałem.
Wszyscy wiedzą, że w ich gospodarstwie bieda aż piszczy. Gadają, że dziewczyna jest
zręczna w robocie, ale głowę nosi wysoko, jak sam widzisz.

Zachichotał i szturchnął Johana w bok.
- Ale przecież nie musisz się z nią zaraz żenić. Taki bogacz jak ty mógłby zaciągnąć ją na

siano.

Johan nie odpowiadał. Śledził wzrokiem wysoką dziewczęcą sylwetkę i czuł, że narasta w

nim jakiś dziwny, niepokój. Było w niej coś niezwykłego, sam nie wiedział, jak to nazwać.
Dlaczego nigdy przedtem jej nie widział, skoro prawdopodobnie pracuje w Gjelstad już
drugie lato? Jego rodzice przyjaźnili się z tutejszymi gospodarzami, przeważnie razem
spędzali święta Bożego Narodzenia, latem jednak nie było wielu okazji do wizyt, bo każdy
musiał się przede wszystkim troszczyć o plony. A jeśli już koniecznie trzeba było coś
załatwić w Gjelstad, to przeważnie ojciec wyprawiał się w drogę. Pewnie dlatego jej nie
spotkałem, myślał.

- Zresztą dla ciebie, Johan, to już chyba najwyższy czas, żeby się rozejrzeć za jakąś babą,

co? - ciągnął sąsiad głośno siorbiąc zupę, w której pływały smakowite klopsiki.

- Ile ty właściwie masz lat?
- Nie jestem jeszcze taki stary, żeby się specjalnie spieszyć - uciął Johan krótko i potarł

ręką spoconą głowę.

Włosy mu się już wyraźnie przerzedziły, ale to u nich rodzinne. Mimo to jego okrągła

twarz mocno poczerwieniała, bo sąsiad trafił w czuły punkt.

- Na jesieni skończę czterdzieści - mruknął niechętnie.
- To powinieneś mieć już co najmniej z pięcioro dzieciaków i wnuki w drodze - rzekł

tamten, otarł wierzchem dłoni usta i beknął głośno. - Nie masz na co czekać, chłopie. Ale
gdyby nawet Mali była odpowiednią kandydatką, to jest chyba dla ciebie za młoda.
Dziewczyna dopiero co skończyła dziewiętnaście lat. Chociaż, z drugiej strony, wiek nie
powinien być przeszkodą. Młoda dziewczyna w łóżku to kąsek nie do pogardzenia dla
podstarzałego kawalera, wiadomo.

Zachichotał, podniecony, i znowu szturchnął Johana w bok.
Ten jednak nie odpowiedział. Pociągnął solidny łyk letniego piwa i patrzył w ślad za

wyprostowanymi dziewczęcymi plecami, które zniknęły w drzwiach. Mali, tak ma na imię...

Johan był jedynakiem. Gospodarze Stornes wychowali tylko jednego syna. Beret, jego

matka, dała co prawda życie pięciorgu dzieciom, ale wszystkie pozostałe zmarły, nim
skończyły rok. Ludzie gadali, że to żal po utraconych dzieciach uczynił Beret taką, jaka jest,
zgorzkniałą, żądną władzy kobietą, która prawie nigdy się nie uśmiecha. Choć prawda wydaje
się jednak nieco bardziej skomplikowana. Beret bowiem nigdy nie była ani prostolinijna, ani
miła w obejściu. Już jako młoda dziewczyna wyróżniała się uporem i zadzierała nosa. Była
jednak świetną kandydatką na żonę. Zdaje się, że to głównie z tego powodu Sivert Stornes się
w swoim czasie do niej zalecał, zresztą nie bez pewnego nacisku ze strony własnych
rodziców, zwłaszcza ojca, który miał na myśli przede wszystkim posag panny.

Kiedy Sivert ją spotkał. Beret miała dwadzieścia lat; wysoka i zimna, budziła w nim coś w

rodzaju lęku. Sam nie wiedział dlaczego. Być może to przez te jej ciemne oczy, które zdawały
się wszystko widzieć i z których rzadko można było wyczytać uznanie dla czegokolwiek.
Nieczęsto pojawiał się w nich błysk radości czy uśmiechu, Sivert od początku zdawał sobie z
tego sprawę. Trudno było o niej powiedzieć, że jest piękna, ale zdaniem Siverta sprawiał to
jej charakter, gdyby bowiem była miła i przyjazna, sprawiałaby zupełnie inne wrażenie, może
nawet wydawałaby się urodziwa. Sivert pamiętał, jak bardzo fascynowała go jej niezwykle
szczupła talia, którą świadomie podkreślała mocno dopasowanymi bluzkami i sukniami. A
włosy miała ciemne, prawie czarne. To raczej niezwykle w tej części kraju. Ojciec Beret
tłumaczył, że włosy odziedziczyła po swojej babce, jakby się obawiał, że narzeczony pomyśli
o jakiejś nieczystej krwi w rodzinie.

Beret była najstarsza z czwórki rodzeństwa. Pozostali trzej to chłopcy. A jednak Sivert od

początku wiedział, kto rządzi w ich domu. Jak na pannę miała niebywale ostry język i nikomu
nie pozwoliła sobą kierować. Nawet jej ojciec musiał przyznać w rozmowie z ojcem Siverta,
ż

e tak właśnie jest.

- Pojęcia nie mam, skąd jej się to wzięło - mówił z wymuszonym śmiechem. - Ale tam,

gdzie znajdzie się Beret, tam wszystkim rządzi ona. Od maleńkości taka była. Może przez to,
ż

e jej matka dużo chorowała, leżała w łóżku i Beret musiała ją zastępować, dopóki matka nie

umarła? Przedwcześnie - dodał ze smutkiem na twarzy. - Beret była gospodynią w tym domu
już jako kilkunastoletnia dziewczyna. Być może z czasem stała się trochę...

Umilkł i gładził rękami głowę.
- Ale zręczniejszej kobiety ani bardziej robotnej żaden chłop nie znajdzie, to mogę ci

obiecać, Stornes. Twój syn dostaje dobrą gospodynię, lepszej od mojej Beret nie ma!

O uczuciach się nie mówiło.

Beret przyjęła oświadczyny Siverta pewnie dlatego, że był właścicielem okazałego dworu,

przynajmniej on tak myślał. Innymi jego cechami specjalnie się nie interesowała, spostrzegł
to dość szybko. Właściwie Beret w ogóle nie była zainteresowana mężczyznami, pojął to w
miarę upływu lat. Mężczyzna był jej potrzebny jedynie po to, by płodzić dzieci.

Może zresztą zdawała sobie sprawę z tego, że osoba tak wojownicza i mało sympatyczna

jak ona nie będzie miała zbyt wielu możliwości wyjścia za mąż, i dlatego zgodziła się bez
protestów?

Tak więc pobrali się. Sivert dostał gospodynię, ale niewiele więcej. Beret nie była z tych,

co wślizgują się mężowi do łóżka, pozwalała mu jedynie z wielką łaską zbliżyć się do siebie
od czasu do czasu. Trzeba zapewnić przyszłość rodu. Mąż szybko się domyślił, że tylko to
jest dla niej ważne.

Sivert nie pamiętał, by oni oboje kiedykolwiek przeżyli chwile prawdziwych uniesień.

Beret wypełniała jednak swój małżeński obowiązek i Sivert nauczył się z nią żyć. W miarę
jak lata mijały, popadał w rezygnację, stał się milkliwy i ponury. Człowiek robi się taki z
braku miłości, myślał. Co do jednego mimo wszystko ojciec Beret miał rację okazała się
znakomitą gospodynią. Prowadziła gospodarstwo męża żelazną ręką. Posag żony Sivert
przeznaczył na zakup większej ilości ziemi i lasu, pomnożył też liczbę inwentarza. Z czasem
Stornes stało się jednym z największych gospodarstw w okolicy, a jego właściciele cieszyli
się szacunkiem sąsiadów, chociaż może nikt ich specjalnie nie lubił.

Ludzie nie mieli Sivertowi wiele do zarzucenia, uważali raczej, że jest bezwolnym

pionkiem w rękach władczej żony. Niewielu też wierzyło, że jest z nią szczęśliwy, mimo do-
statku. Z Beret mało kto utrzymywał bliższe stosunki, chyba że było to już absolutnie
konieczne. Większość znajomych z trudem znosiła krytyczne spojrzenie i złośliwe ko-
mentarze. Do wielkiej rzadkości należały przypadki, że Beret zamieniła z kimś parę
ż

yczliwych słów. Prawie nikt nie wyrażał się o niej ciepło, a ona sama sprawiała wrażenie, że

na nikim jej nie zależy i nikogo nie potrzebuje.

Johan Stornes, dziedzic majątku i oczko w głowie matki, uważany był przez ludzi ze wsi

za człowieka słabego charakteru. Lata mijały, a on kręcił się po obejściu, wydawał się
ociężały i niezbyt rozgarnięty. I nie ma się czemu dziwić, plotkowano w okolicy, kiedy parę
osób miało okazję zebrać się nad kubkiem kawy czy piwa. Nie ma się czemu dziwić, bo
przecież niełatwo być innym pod okiem takiej matki jak Beret. Niektórzy uważali, że skoro
Johan nigdy nie potrafi się matce postawić, to jest pewnie bardziej gamoniowaty, niż na to
wygląda. Bo to przecież on miał objąć gospodarstwo i zadbać o dalszy rozwój rodu, czas więc
najwyższy, by okazał wreszcie jakąś inicjatywę. Johan jednak niezmiennie robił, co mu matka
kazała, zdumiewająco bierny i pozbawiony wyrazu. Niewielu udało się nawiązać z nim
kontakt, a już chyba nikt nie mógłby powiedzieć, że go zna.

- Jeśli kiedykolwiek jakaś panna zechce za niego wyjść, zrobi to jedynie dla pieniędzy i

pozycji - szeptały kobiety, którym zdarzyło się pracować w Stornes i które za nic nie
chciałyby tam wrócić. - Co to za kawaler, ani na niego popatrzeć, ani, ech, pod każdym innym
względem też nic specjalnego. Ponury i milkliwy, a w obecności kobiet zachowuje się bez
pojęcia, jak jakiś głupek. I która to by chciała się za takiego wydać, zwłaszcza gdy pomyśleć,
ż

e za teściową będzie miała Beret? Ani dobrobyt, ani pozycja nic tu nie pomogą. Jeśli

znajdzie się w końcu jakaś kandydatka, to tylko z musu zgodzi się na małżeństwo z tym
dziedzicem.

Tak więc Johan dobijał czterdziestki i jak dotychczas żadna panna nie zgodziła się

sprowadzić do Stornes jako młoda gospodyni. Zresztą nikt też nie był pewien, czy Johan
wiele panien pytał o zgodę. Nie ulegało jednak wątpliwości, że prędzej czy później musi
sobie żonę znaleźć. Beret przecież chciała, żeby ród trwał również w przyszłości, choć
kandydatce na żonę łatwiej byłoby chyba przecisnąć się przez ucho igielne, niż zdobyć
uznanie przyszłej teściowej. Johan ze swej strony przyjmie każdą, jaką matka mu znajdzie,
uważali ludzie. Zawsze przecież był jej podporządkowany.

- Ciekawe, kogo w końcu Beret uzna za odpowiednią żonę dla swojego syna? -

zastanawiali się wszyscy w okolicy.

Nigdy dotychczas nie było nawet plotek o Johanie i jakiejś pannie, większość myślała

jednak podobnie jak jego sąsiad na weselu, że czasu Johan ma coraz mniej. A może z tym
Johanem coś nie w porządku? Kobiety stawały blisko siebie z pochylonymi głowami i
szeptały, mężczyźni byli bardziej dosadni, jeśli rozmowa zeszła na dziedzica Stornes. Czy to
możliwe, żeby Johan nie był w stanie zbliżyć się do kobiety? Gdyby tak, byłby wielki
skandal. Beret nigdy by się do czegoś takiego nie przyznała. I gdyby nawet tak było, i tak by
go ożeniła, fantazjowali i chichotali złośliwie.

Weselny posiłek ciągnął się długo, jak to zwykle bywa przy tego rodzaju okazjach. W

końcu w izbie zrobiło się nieznośnie gorąco, a zupa mięsna, którą podano, jeszcze bardziej
rozgrzewała gości. Johan musiał raz po raz wyciągać z kieszeni wielką chustkę i ocierać
czerwoną od upału twarz, po której pot spływał strumieniami. Ostry odór potu, tabaki i
cierpkiego dymu z fajek mieszał się z wonią jedzenia i wywoływał w nim mdłości. Pragnął
wstać i wyjść, ale w porządnym towarzystwie nie wolno się tak zachowywać. A już na pewno
nie wolno, jeśli pochodzi się ze Stornes.

Pospiesznie zerkał w stronę rodziców, których posadzono przy stole dla gości

honorowych. Matka siedziała sztywna i wyprostowana, sprawiała wrażenie, że nie czuje
gorąca, wyniosła jak zawsze. Czujnym wzrokiem obserwowała zgromadzonych, niczym
jastrząb, który czai się po zdobycz. I w jakimś sensie tak właśnie było. W towarzystwach, w
których znajdowały się córki bogatych gospodarzy, Beret nieustannie wypatrywała przyszłej
synowej. Dotychczas jednak żadnej nie znalazła.

Ojciec, zdaje się, zdążył już wypić więcej, niż obyczaj dozwalał, i dla odmiany wyglądał

na rozluźnionego, ożywiony rozmawiał z sąsiadami. Długo to nie potrwa, myślał Johan.

Jak tylko obiad dobiegnie końca, zaraz dostanie od matki ostrą reprymendę i zostanie

usadzony w nielicznej grupie abstynentów obecnych na weselu. Jeśli o niego chodzi, radość
na tym się skończy, będzie się plątał bez sensu, milczący, pośród smutnych, trzeźwych
chłopów, dopóki nie nadejdzie czas powrotu do domu.

W końcu zaczęto wstawać od stołu. Johan czuł, że przepocona koszula lepi mu się do

pleców, podniósł się pospiesznie i wyszedł z izby. Głęboko zaczerpnął powietrza. Na
dziedzińcu ludzie zbierali się w grupy, rozmowy były coraz bardziej ożywione. Kiedy
zobaczył, że przed wygódką koło obory ustawiła się długa kolejka oczekujących, pobiegł za
spichlerz, by tam sobie ulżyć. Tego piwa było jednak trochę za dużo, pomyślał. Czuł, że kręci
mu się w głowie.

W drodze powrotnej na podwórze znowu zobaczył Mali. Szła do budynku, w którym

przygotowywano jedzenie przy takich okazjach jak ta, kiedy do dworu zjeżdżało mnóstwo
ludzi. Mali niosła dwa duże wiadra z wodą i Johan, zanim zdał sobie sprawę z tego, co robi,
podbiegł i powiedział, że jej pomoże. Pomyślał zakłopotany, że chyba przez to piwo w ogóle
z nią rozmawia. Na ogół nie był typem, który się narzuca, a już żeby rozmawiać ze służącą, to
chyba tylko w razie oczywistej konieczności. Gdyby matka mnie teraz zobaczyła, byłaby
bardzo niezadowolona, przemknęło mu przez myśl i pospiesznie rozejrzał się po podwórzu.
Na szczęście ani ojca, ani matki nigdzie nie było.

- Dam sobie radę sama - odparła Mali, kiedy chciał wziąć od niej wiadra. - Jesteś przecież

gościem.

Ż

adna odpowiedź nie przyszła mu do głowy, wiadra jednak wziął. Przypadkiem dotknął

dłonią chłodnej ręki dziewczyny i przeniknął go dreszcz. Oszołomiony poszedł za nią. To
musi być piwo, myślał. Piwo i upał. Kiedy jednak w mrocznym pomieszczeniu wpiła w niego
te swoje brązowe oczy, uznał, że to jednak coś innego. W jakiś niezwykły sposób ta młoda
istota pozbawiła go siły. Sprawiła, że kolana się pod nim uginały i poczuł dziwne ssanie w
podbrzuszu. Żadna kobiety nigdy takich odczuć w nim nie wzbudziła. Postawił wiadra, stał i
patrzył na nią, jak wlewa wodę do żelaznego kociołka zawieszonego nad paleniskiem. Mali
miała opaloną skórę, widać było, że pracuje na dworze. Podwinęła rękawy bluzki, żeby się
nie zamoczyły, i dostrzegł, że delikatny puszek na rękach spłowiał od słońca. Ogarnęło go
nagłe i bardzo intensywne pragnienie, by dotknąć jej skóry.

- Dziękuję za pomoc - powiedziała. Spojrzała na niego jeszcze raz, po czym znowu

odwróciła się do paleniska.

Zrozumiał, że dała mu w ten sposób znak, iż powinien sobie iść, mimo to nadal stał w

bezruchu.

- Ty jesteś Mali, prawda?
Kiwnęła głową i zdjęła czepek. Ogień płonął pod żelaznym kociołkiem, było bardzo

gorąco i włosy Mali nad karkiem zrobiły się zupełnie mokre od potu. Gruby warkocz się
rozplótł i uwolniony spod czepka, ciężko opadł na plecy. Kilka kosmyków zwijało się miękko
przy uszach.

W głowie Johana huczało. Serce tłukło się pod mokrą od potu koszulą i czuł, że lepią mu

się dłonie. Na moment przymknął oczy, ale kiedy je znowu otworzył, ona nadal stała przed
nim, jeszcze piękniejsza i bardziej godna pożądania niż przed zamknięciem oczu. Znowu
pojawiło się to intensywne pragnienie, by jej dotknąć. Poczuć delikatną skórę przy swojej,
poruszyć jedwabiste loki nad jej uszami. Odnaleźć jej usta...

Później nigdy nie mógł sobie przypomnieć, co go skłoniło, żeby tak się zachować. Zrobił

szybko dwa kroki w stronę paleniska, objął ramieniem szczupłą talię i gorączkowo
przyciągnął dziewczynę do siebie. Wyczuwał, że jej ciało sztywnieje, stawia opór, mimo to
trzymał je mocno i z całej siły przyciskał wargi do ust Mali. Były słodkie, a oddech
dziewczyny łaskotał go w policzek. Czuł, jak prężą się jej mocne piersi, i ogarnęło go
podniecenie.

Policzek, jaki mu wymierzyła, sprawił, że Johan zatoczył się oszołomiony. Jej brunatne

oczy pociemniały i miotały błyskawice.

- Myślę, że najlepiej będzie, jak sobie pójdziesz - syknęła lodowato.
Johan odchrząknął i przeciągnął ręką po głowie, jakby sprawdzał, czy jego rzadkie włosy

się nie potargały. Czuł się upokorzony, ale zdawał sobie sprawę z tego, że się wygłupił. To
ostatnie uczucie wzbudziło w nim gniew.

- Czy wiesz, kim jestem, dziewczyno? - wybełkotał. - Jestem dziedzicem majątku Stornes

i byle kto nie będzie mnie popychał. A już na pewno nie służąca, taka jak ty.

Pogardy w jej wzroku nie można było mylnie zrozumieć.

- Przez cały czas wiedziałam, kim jesteś. Ale dobrze też wiem, kim ja jestem. Nie ma

między nami żadnej różnicy, Johanie Stornes. Nie jestem bogata, ale przynajmniej sama o
sobie decyduję. I sama wybieram tych, którzy mogą mnie całować. Ale ty do nich nie
należysz.

Ta zdecydowana odprawa i nieskrywana pogarda w jej ciemnych oczach sprawiły, że

Johan odwrócił wzrok. Czuł się niemal tak, jakby go spoliczkowała po raz drugi. Wiedział, że
robi się czerwony z gniewu i oburzenia, równocześnie jednak ta młoda dziewczyna stojąca
naprzeciwko strasznie go pociągała. W gniewie jest co najmniej tak samo ładna, pomyślał, nie
przestając się na nią gapić. Tak samo ładna i tak samo godna pożądania. Widział jednak, że
jej zwinne ciało i jędrne piersi, jej szczupła kibić nadal są jak sparaliżowane z niechęci do
niego. Włosy Mali całkiem się rozsypały podczas szamotaniny z Johanem i spływały teraz
niczym złocista fala na plecy. Johan wciągnął głęboko powietrze i kolejny raz potarł dłonią
spoconą twarz.

Nie mówiąc już nic więcej, odwrócił się i na niepewnych nogach wyszedł z izby.

ROZDZIAŁ 2.

Mali wchodziła wolno na łagodne wzniesienie w stronę małego domostwa w Buvika. Była

to jedyna niedziela w ciągu całego lata, kiedy Mali miała wolne i mogła odwiedzić rodziców.
Przystanęła pod wielką brzozą u podnóża zbocza i patrzyła w górę, gdzie stał jej rodzinny
dom. Bardzo dawno temu była tu po raz ostatni. Wieczorne słońce odbijało się czerwonym
blaskiem w oknach domu, a na małych poletkach wokół na specjalnych stojakach suszyła się
trawa.

Nieoczekiwanie zdała sobie sprawę, jaki maleńki jest ten dom. Przedtem o tym nie

myślała, ale teraz, po miesiącach pracy w dużym dworze, pojęła nagle, jakie małe i biedne
jest wszystko tutaj, w Buvika.

Nigdy nie sprawiało jej to przykrości. Mali nie należała do takich, co to pochylają głowy

ze wstydu nad swoim ubóstwem. Nigdy taka nie byłam i nigdy nie będę, myślała. Wielu
ludziom się to nie podobało.

- Ta dziewczyna nosi się jak gospodyni jakiegoś dworu - powiadali i oczy im ciemniały. -

A przecież to tylko zwyczajna biedaczka.

- Ale za to jaka urodziwa biedaczka - cmokali mężczyźni, kiedy znaleźli się we własnej

kompanii. Oczy im się szkliły z pożądania i długo spoglądali w ślad za wysoką, szczupłą
sylwetką. - Można sypiać w bogatszym łożu niż te w Buvika, kiedy się wygląda tak jak Mali.

Owszem, Mali słyszała ich gadanie, ale nie przejmowała się ani tym, co mówią, ani co

myślą. Plotki krążące po wsi nigdy jej nie obchodziły.

Usiadła na kamieniu i zerwała na pół zwiędniętą margerytkę. Rośliny dramatycznie

potrzebują deszczu, przemknęło jej przez myśl. Kwiaty pozwieszały już główki. Powoli za-
częła obrywać jeden płatek za drugim. Często tak robiła, zwłaszcza kiedy była młodsza. Teraz
uśmiechnęła się blado na to wspomnienie. Bywało, że siedziała na łące z bukietem
margerytek na kolanach i skubała ich płatki, szepcząc przy tym: „Kocha - nie kocha, kocha -
nie kocha", dopóki nie wyszło jej na koniec to, czego oczekiwała. O kim tak dokładnie
myślała przy tych wróżbach, sama nie umiałaby powiedzieć. Przynajmniej wtedy.

Sprawa wyjaśniła się nieco bardziej, kiedy Mali zaczęła chodzić do pastora na nauki przed

konfirmacją. Zresztą jej ciało zaczęło się w tym czasie zmieniać, pojawiły się miesięczne
krwawienia. Bywało, że stała naga i bosa na lodowato zimnej podłodze w swojej sypialnej
izdebce, zanim włożyła nocną koszulę; przyglądała się swojemu ciału, głaskała małe, jędrne
piersi, plaski brzuch i biodra, które zaczynały się zaokrąglać. Staję się powoli dorosłą kobietą,
myślała i czuła w ciele dreszcz nieznanego dotychczas podniecenia.

Chociaż małżeństwo rodziców nie mogło budzić w niej chęci wyjścia za mąż, Mali miała

jednak swoje marzenia. Widocznie zawsze je miałam, myślała, odrywając ostatni płatek z
kwiatka margerytki. Dojrzewały wolno, ale zawsze były w moim sercu.

Zdarzało się, że ogarniało ją uczucie jakiejś tajemnicy, skrywającej się w jej ciele. Było tak

wtedy, kiedy napotykała mroczne, intensywne spojrzenie jakiegoś chłopca. Przenikał ją
wówczas dziwny dreszcz i na ogół budził lęk. Bo nie wiedziała, co to jest, zdawała sobie
tylko sprawę, że w jej ciele drzemią jakieś potężne siły.

Tamtego lata, kiedy zaczęła chodzić do pastora, natknęła się pewnego dnia na swoich

braci, kąpiących się w strumieniu. Chlapali wodą, śmiali się i nie zauważyli jej. A ją, na
widok dwóch nagich, sprężystych, chłopięcych ciał, ogarnęła fala gorąca. Długo nie mogła
oderwać wzroku od największej tajemnicy tych ciał, oddychała przy tym ciężko i czuła, że
coś dławi ją w gardle. Rozgrzana i zaczerwieniona pobiegła z powrotem do domu i ukrywała
się w obórce, dopóki gwałtowne bicie serca nie ustało.

To właśnie tego popołudnia uświadomiła sobie bardzo wyraźnie, że Pan Bóg stworzył nie

po prostu człowieka, lecz mężczyznę i kobietę. Ta myśl przerażała ją i zarazem bardzo
pociągała. W nocy śniła o nagich, mocnych chłopcach, a rano obudziła się rozgrzana i zlana
potem, choć nie mogła sobie przypomnieć, co takiego właściwie jej się śniło.

Magnar chodził do pastora razem z nią. Mieszkał w gospodarstwie niedaleko Buvika.

Wysoki, ciemnowłosy chłopak miał we wzroku coś, co sprawiało, że pod Mali uginały się
kolana, kiedy na nią spojrzał. Rumieniła się zawsze, kiedy się do niej odzywał; rumieniła się i
milkła. Głos tego Magnara poruszał w niej nieznane struny, budził coś tajemniczego i
słodkiego... Właściwie nie wiedziała, co to może być. Coś w tym silnym, sprężystym
chłopaku, może ta jego ciemna czupryna, grzywka, która mu zawsze opadała na czoło, i błysk
w oczach, kiedy Magnar na nią patrzył. Coś mrocznego, czającego się.

Ponieważ do domu wracali tą samą drogą, z czasem zaczęli chodzić razem. Szli sobie,

kopiąc drobne kamyki, każde na swoim skraju drogi, i na ogół rozmawiali niewiele. Jednak
serce Mali podczas tych powrotów od pastora zawsze biło szybciej niż normalnie. Miała
wilgotne dłonie, szła w milczeniu i bardzo chciała wiedzieć, co się z nią dzieje.

- Czy wiesz, że jesteś bardzo ładna? - zapytał szeptem pewnego wieczora w drodze do

domu. - Najładniejsza ze wszystkich dziewcząt, jakie znam.

Zatrzymali się pod grupą drzew i stali, nic nie mówiąc, w ten ciepły, letni wieczór. Mali aż

w gardle czuła bicie serca.

Kiedy Magnar z pewnym wahaniem przyciągnął ją do siebie, chciała mu się oprzeć, ale do

tego nie doszło. Jakby zabrakło jej siły. On wsunął palce w jej długie włosy, a jego wargi
niczym motyle leciuteńko dotykały policzków, czoła, powiek. Mali uniosła twarz w górę, ku
niemu, i przymknęła oczy. Pragnęła, aby ta chwila nie skończyła się nigdy, aby on stał przy
niej, obejmował ją i dotykał. Ale on wypuścił Mali z objęć gwałtownie, był zaczerwieniony i
oddychał pospiesznie. Długo potem nie patrzył jej w oczy.

Tej nocy do późna leżała, nie śpiąc, a kiedy nareszcie zasnęła, to z uśmiechem na wargach.
Od tej pory zawsze już wracali od pastora razem, ona i Magnar. Nigdy się nie umawiali,

ale zawsze zatrzymywali się przy tej kępie drzew. Kiedy tam stali, Mali odczuwała w ciele
napięcie podobne do bólu. Nie przyznawała się do tego nawet sama przed sobą, ale bardzo
chciała, żeby Magnar jej dotykał. I on to robił, za każdym razem, kiedy wracali, pieścił ją pod
drzewami. Niecierpliwe chłopięce usta odnajdywały jej wargi w trochę niezdarnych
pocałunkach, które ona, bez doświadczenia, nieśmiało próbowała odwzajemniać. Pragnęła
bowiem dawać mu tę samą radość, jaką on dawał jej. W tym czasie najbardziej w ciągu
całego tygodnia tęskniła do dnia, kiedy pójdzie do pastora. Bynajmniej nie z powodu tego, co
pastor mówił i starał się wbijać do głów młodych słuchaczy na temat grzechu i potępienia, ale
dlatego, że potem mogła znowu wracać do domu z Magnarem. Grzechom i potępieniu nie

poświęcała ani jednej myśli, jedynie gdzieś w głębi duszy pojawiało się niejasne przeczucie,
ż

e być może nie powinna pozwalać, by Magnar ją całował. Bo to chyba jest grzech. Pastor

pewnie tak uważa. Największy grzech musi jednak być w niej samej, bo ona bardzo pragnęła,
by Magnar robił z nią to, co robi. Pragnęła, żeby on... nie do końca wiedziała, co to ma być,
ale odczuwała gorące mrowienie w dole brzucha.

Pewnego wieczora Magnar położył gorącą dłoń na jej piersi. Całował ją też inaczej niż

przedtem, wsunął język do jej ust tak gwałtownie, że zatoczyła się do tyłu i chciała mu się
wyrwać. On jednak trzymał ją mocno, dała więc za wygraną. Palce Magnara wsunęły się pod
bluzkę, chłopak powoli rozpinał drobne guziczki i zsunął bluzkę z jej ramion. Poczuła na
odsłoniętych piersiach powiew ciepłego wieczornego wiatru, który sprawił, że brodawki się
napięły i stwardniały. Serce biło jej gwałtownie, mimo to Mali się nie cofnęła. Kiedy dłoń
Magnara spoczęła na piersi, jęknęła. Coś niezwykłego działo się w dole jej brzucha.

- Mali, Mali - szeptał jej Magnar do ucha. - To ciebie chcę mieć, wiesz o tym?
Nie była w stanie odpowiedzieć, głos całkiem ją zawiódł. Usta Magnara posuwały się

wolno w dół i spoczęły na twardej brodawce piersi. Gdyby nie trzymał Mali tak mocno, to
upadłaby na ziemię, była tego pewna. Nigdy przedtem jej ciało nie odczuwało czegoś takiego,
kręciło jej się od tego w głowie, miała wrażenie, że zaraz zemdleje.

- Nie, Magnar - wyszeptała i próbowała odwrócić twarz. - Nie powinniśmy tego robić.
Kiedy jednak położył ją na trawie, nie stawiała już żadnego oporu. Wiedziała, że powinna

mu się wyrwać, ale nie była w stanie tego zrobić.

Język Magnara bawił się brodawkami piersi, Mali szeptała coś z rozkoszy, nagle jednak

poczuła, że chłopak wsuwa rękę pod jej spódnicę, chce zdjąć jej majtki. Wtedy się ocknęła.
Odepchnęła go gwałtownie i zerwała się z miejsca, obciągnęła spódnicę i trzęsącymi się
lodowatymi palcami zaczęła zapinać bluzkę.

- Co się stało, Mali? Przecież tego chcesz - wydyszał Magnar tuż obok niej, bardzo

podniecony.

Ona jednak nie chciała.
No i wszystko się skończyło. Magnar nieoczekiwanie zaczął szukać towarzystwa innych

chłopców, kiedy po godzinie nauki wychodzili od pastora. Stał w grupie i rozmawiał Mali zaś
nie uważała, że powinna na niego czekać. I tak by do niej nie przyszedł. Tak więc zaczęła
wracać do domu sama. Szła zwykle wolno w nadziei, że może Magnar ją dogoni, ale on tego
nie robił. Przez jakiś czas myślała, że chłopak jej unika, bo go odepchnęła, potem jednak
dotarło do niej, że ktoś musiał ich widzieć i powiedział o wszystkim jego rodzicom. Chociaż
Magnar nie pochodził z bogatego dworu, to jednak uważali, że jest za dobry dla biedaczki z
Buvika.

W jakiś czas potem przestała na niego czekać, wiedziała bowiem, że on i tak nie przyjdzie.
Bywało, że niekiedy ich spojrzenia spotykały się nad psałterzem. I wtedy widziała w jego

oczach, że nic więcej już z tego nie będzie. Wolał ulec rodzicom i ludzkiemu gadaniu,
myślała Mali, prostując kark. I chociaż tęskniła za Magnarem strasznie, to nigdy by tego nie
okazała, ani jemu, ani innym. Jej duma była większa niż pragnienie odzyskania chłopca. Ale
dobrze pamięta, że w tamtym czasie często płakała przez sen.

Po tych przeżyciach Mali zaczęła w marzeniach tworzyć wizerunek mężczyzny na tyle

szlachetnego, by mogła go kochać w tym życiu. Potrafiła leżeć długo w noc, nie śpiąc, i
wyobrażać go sobie, chociaż obraz wymarzonego mężczyzny zwykle był dosyć niewyraźny.
Mali nie miała jednak wątpliwości, że jest piękny, że ma oczy zdolne ją oczarować, takie jak
oczy Magnara. Miał też mieć dobre, czułe ręce i gorące usta. Miał dbać o nią i być dla niej
dobry, ona zaś pozwoli mu robić „wszystko", myślała z rozkosznym dreszczem. Będzie mu
się oddawała z pożądaniem i radością, bo on jest dla niej stworzony. Tylko dla niej...

W zamyśleniu głaskała wargami to, co zostało z oskubanej margerytki, i znowu poczuła

mrowienie w dole brzucha. Wszystko by było dobrze, gdyby tylko spotkała,”jego", męż-

czyznę z marzeń, była o tym przekonana. Zresztą nie wątpiła też wcale, że kiedyś się to
stanie. On jest gdzieś na świecie i czeka na nią, tej pewności nikt nie mógłby jej odebrać.
Wydobędzie ją z tej nędzy i harówki w Buvika, uczyni swoją żoną po wsze czasy. Mali
bowiem marzyła o szczęściu i wielkiej miłości.

Odgarnęła włosy ze spoconego czoła i uśmiechnęła się. Marzenia sprawiały, że jej ciało

stawało się ciepłe i miękkie. Pewnego razu, gdy była jeszcze młodsza, powiedziała matce. To
o marzeniu. Matka uśmiechnęła się ze smutkiem i przytuliła córkę.

- Dzięki marzeniom łatwiej nam znieść powszedni dzień, pamiętaj jednak, że często

marzenia pozostają tylko marzeniami, niestety - powiedziała z westchnieniem. - Ja też kiedyś
miałam marzenia... Pochodzisz z biednej rodziny, Mali, i masz wiele trosk. Tak to już jest na
tym świecie. Nie możesz oczekiwać, że wyjdziesz za jakiegoś pana. Twój ojciec jest dobrym i
uczciwym człowiekiem, ale jest i pozostanie jednym z tych, który stoją najniżej. A u bogatych
ranga człowieka jest ważniejsza niż wszystko inne - dodała z goryczą. - Ale dopóki możesz,
nie rezygnuj z marzeń, to dobrze człowiekowi robi, a przecież nic nie kosztuje. Codzienność
sama każdego z nas dopadnie - rzekła z ciężkim westchnieniem.

Tego dnia Mali zrozumiała, że matka nie jest szczęśliwa. Przez długi czas odczuwała z

tego powodu ból. Ze mną musi być inaczej, myślała. Albo zjawi się „on", albo wcale nie
wyjdę za mąż. Tak sobie postanawiała. Bo nie potrafiła sobie wyobrazić życia bez miłości i
bliskości. Co by to miało być za życie?

Powoli wstała z miejsca i zaczęła wchodzić po zboczu. Od tamtego czasu nigdy nawet nie

wspomniała matce o marzeniu. Innym zresztą też nie. Ale z niego nie zrezygnowała. Wprost
przeciwnie, z czasem stało się ono dla niej jak opętanie. Zarówno młodzi chłopcy, jak i
dojrzali mężczyźni próbowali zaczepiać Mali, i tam, gdzie pracowała, i w tych rzadkich
przypadkach, kiedy wybierała się na tańce. Nigdy jednak nie pojawił się „on". Za to
pospieszne pocałunki i silne męskie dłonie na jej ciele podtrzymywały w niej marzenie. Bo
chociaż odpychała od siebie mężczyzn, to zawsze ich dotyk wywoływał w niej dziwne
drżenie.

- Jaka ty jesteś piękna, Mali - mizdrzył się do niej któregoś wieczora gospodarz Gjelstad,

kiedy znaleźli się sami w oborze.

Nie był w stanie utrzymać rąk przy sobie i chciał ją pociągnąć na siano. Udało mu się

przewrócić Mali, zwalił się na nią i próbował wsunąć ręce pod bluzkę. Wiła się, starała się
wyrwać, kiedy ją całował. Odór alkoholu doprowadzał ją do mdłości. On cały budził w niej
mdłości i wściekłość, że ma ją za taką, która pozwoli mu robić ze sobą, co będzie chciał.
Wbiła kolano w jego podbrzusze z taką siłą, że stoczył się z niej i jęczał z bólu. Pewnie też ze
złości, myślała, przyglądając mu się z pogardą.

- Miałem na sianie sto razy lepsze baby od ciebie - wysyczał z furią, kiedy w końcu

odzyskał mowę. - I one wszystkie były bardzo chętne.

- No to się ich trzymaj! - warknęła, patrząc na niego swoimi brązowymi oczyma. - Ja nie

idę na siano z byle kim.

Zapuchnięta gęba gospodarza zrobiła się sina z oburzenia, że służąca może go nazwać byle

kim. Potem już nigdy się do niej nie dobierał, ale dawał jej tyle ciężkiej pracy, że dni stały się
długie, i bardzo trudne. Gdyby nie to, że jego żona bardzo sobie ceniła Mali, o czym dobrze
wiedział i czego zresztą nie pochwalał, już dawno by ją wyrzucił za drzwi. Zresztą gdyby nie
to, że rodzice bardzo potrzebowali pieniędzy, Mali sama by odeszła z Gjelstad. Ale nie
mogła. Biedaków takich jak ja nie stać na dumę, myślała z goryczą. Sama mogłaby odejść z
Gjelstad i poszukać sobie innego miejsca, ale to nie zależało tylko od niej. Chodziło przede
wszystkim o rodzinę. Dla swoich bliskich gotowa była poświęcić wiele. Zawsze to robiła.

Na zboczu, kawałek od domu, natknęła się na starego kota. Ocierał się o jej nogi, mruczał

przyjaźnie, wzięła go więc na ręce i przytuliła twarz do miękkiego futerka. I nagle stanęło jej

w oczach to, co niedawno przydarzyło się w ciemnej pralni w Gjelstad. Johan Stornes złapał
ją i zaczął całować, gwałtownie i łapczywie.

Wstrętny głupek, do tego był pijany. Poza tym to jakiś tępak, myślała z pogardą,

niezdarny, jakby niedorozwinięty. Chłop, który musi się upić, żeby nabrać odwagi do
rozmowy z kobietą. Nie uważała, że jest złym człowiekiem, tylko jak na mężczyznę to o
wiele gorszy od innych...

Mali posadziła kota na ziemi i weszła do środka.
Natychmiast zauważyła, że w domu dzieje się coś złego. Coś bardzo złego, pomyślała i

poczuła, że obręcz strachu zaciska się jej wokół serca. Nastrój w domu był przygnębiający.
Mali patrzyła na rodzinę, przede wszystkim na rodziców. Cieszyli się na jej widok, co do tego
nie miała wątpliwości. Mimo to z jakiegoś powodu ta radość nie rozjaśniała ich oczu. Mali
udawała, że tego nie zauważa. Pozostali zresztą też udawali, że wszystko jest w porządku,
serdecznie witali Mali po długiej nieobecności. Czekali na nią, stół był nakryty do kolacji.
Zanim jednak usiedli, Mali wyjęła drobne podarunki, które dla nich przyniosła. Niektóre
kupiła sama, niektóre dostała od gospodyni Gjelstad, na ogół nic nadzwyczajnego, ale w
Buvika każdy drobiazg przyjmowano z radością.

Matka wprost nie posiadała się z zachwytu nad wędzoną szynką, którą przysłała jej

gospodyni z Gjelstad, ojciec natomiast mruczał zadowolony nad woreczkiem tytoniu. Przez
krótką chwilę jego uśmiech był szczery i ciepły. Tytoń to jedyna forma luksusu, na jaką sobie
pozwalał, ale chociaż był bardzo oszczędny, nie zawsze miał czym nabić fajkę, bo zniszczony
woreczek nie zawierał już ani okruszka.

- Mali! Czy nie jestem ładna? - szczebiotała Margrethe i kręciła się po izbie z nową,

krwisto czerwoną spinką w długich włosach.

- Niczym księżniczka - śmiała się Mali i odkryła nagle, że nawet jej mała siostrzyczka

zaczęła dorastać, choć do konfirmacji przystąpi dopiero jesienią tego roku.

Margrethe była teraz jedyną dziewczyną w domu. Eli, druga po Mali, tego lata też poszła

na służbę. Dwaj bracia wyciągnęli się bardzo od czasu, kiedy widziała ich ostatni raz. Obaj są
już wyżsi od ojca, stwierdziła Mali z uśmiechem. Dla każdego z nich miała kieszonkowy nóż
w prezencie, a oni dziękowali zakłopotani, z płonącymi uszami. Nie przywykli do prezentów,
pomyślała ze smutkiem. To też jedna z tych spraw, które łączą się z ubóstwem.

- Jak wyście wyrośli, chłopcy! - zawołała ze śmiechem. - Mogę dotknąć waszych mięśni?
Obaj się wymawiali i odsuwali speszeni. Są zbyt duzi na takie dziecinne zabawy. Niedługo

będą dorosłymi mężczyznami. Obaj - stwierdziła Mali, patrząc na braci. Dwaj rośli, silni i
piękni kawalerowie, którzy, jak wiedziała, już pracują niczym dorośli i we wszystkim
pomagają ojcu w gospodarstwie. A co się stanie tego dnia, kiedy znajdą sobie żony i znikną z
domu? Mali szybko odepchnęła od siebie tę myśl. Mamy jeszcze dużo czasu, pomyślała. W
każdym razie taką miała nadzieję.

Na koniec dała matce szal, który przyniosła w torbie. Ona sama dostała go od swojej

gospodyni, ale uznała, że matka będzie z niego bardziej zadowolona. W każdym razie
uważała, że matka bardziej go potrzebuje. Stary, który służył od lat, całkiem się już zniszczył.
Teraz przynajmniej matka będzie mogła iść do kościoła z podniesioną głową, w nowym szalu,
myślała Mali. I nagle zdała sobie sprawę z tego, że chyba nigdy nie widziała matki z
podniesioną głową. Człowiek staje się taki, kiedy jest biedny; biedny, pozbawiony nadziei i
radości życia. Ta odrobina radości, jaką matka musiała w sobie kiedyś mieć, została
zmarnowana w biedzie i ciężkiej pracy.

- Mali, coś ty! - szeptała matka, a jej oczy napełniły się łzami. - To przecież czyste

szaleństwo.

Mali objęła ją i poczuła, jaka matka jest chudziutka pod ubraniem. Znowu zimne szpony

strachu zacisnęły się na jej sercu. Może matka jest chora? To prawda, że nie wygląda na

zdrową, oczy pełne cierpienia, z czerwonymi obwódkami. Musiała ostatnio dużo płakać, a
mało sypiać, pomyślała Mali z trwogą. Ale pytać nie chciała. Jeszcze nie teraz.

Po kolacji ofiarowała się do pomocy przy zmywaniu, ale jej nie pozwolili. W tę jedyną

niedzielę, jaką latem spędza w domu, powinna odpoczywać, powiedziała matka i nad
cynkową wanienką postawiła Margrethe.

- W takim razie chyba się trochę przejdę - powiedziała Mali. - Taki piękny wieczór.
Wyszła, bo miała wrażenie, że się udusi w izbie, gdzie jakiś ciężar przytłaczał wszystkich,

chociaż nikt nie chciał o tym rozmawiać.

Dwie krowy pasły się spokojnie na maleńkiej łączce. Wokół panował spokój i letnia idylla,

Mali jednak aż za dobrze wiedziała, że w rzeczywistości o żadnej idylli mówić nie można.

Jej ojciec nigdy nie zdołał zebrać dość pieniędzy, by wykupić na własność ziemię, którą

uprawiał. Dzierżawił ją i budynki od bogatego gospodarza i co roku przez wiele miesięcy
pracował tylko na to, by spłacić należne procenty. Dawało mu się to mocno we znaki. Z
każdym rokiem stawał się bardziej siwy i bardziej przygarbiony, Mali zauważyła to już
wcześniej.

Matka też się przedwcześnie postarzała, ale tak to bywa, kiedy człowiek nieustannie musi

się zastanawiać nad każdym wydanym szylingiem i nigdy nie wie, czym jutro nakarmi
czeredę wygłodniałych dzieciaków. Rodzina z Buvika od wielu lat znajdowała się, można
powiedzieć, na ostrzu noża, nigdy nie było wiadomo, co dalej. Gdyby przytrafił się naprawdę
nieurodzajny rok albo poważna choroba w domu, to wszystko się rozpadnie niczym domek z
kart. To, co posiadają, tyle właśnie jest warte. Wtedy nie mieliby czym zapłacić dzierżawy, a
nikt z bogatych na pewno nie przyszedłby im z pomocą. Mali zrozumiała to już dawno temu.

Teraz i ona, i Eli były na tyle dorosłe, by latem pracować w bogatych dworach i zarabiać

pieniądze, ale i tego na długo nie starczy. Obaj bracia byli dobrymi robotnikami i już wzięli
na siebie większość obowiązków w małym gospodarstwie. W żniwa wynajmowali się też do
pracy w sąsiednim Nerset, mimo wszystko jednak rodzinie ledwo starczało na
najpotrzebniejsze wydatki. Ja nigdy nie będę tak żyć, obiecywała sobie Mali. Nie żeby się
wstydziła swojej trudnej sytuacji, ale w takim ubóstwie nikt żyć nie powinien. Bieda
przemienia człowieka w niewolnika, bez szans, bez wolności. Takim człowiekiem Mali być
nie chciała, choć wiele wskazywało na to, że taki właśnie los ją czeka. Wydobyć się z długów
i ubóstwa nie jest łatwo, wiedziała o tym. Zdecydowanym ruchem głowy przerzuciła ciężki
warkocz do tyłu i wyprostowała plecy. Nigdy, pomyślała znowu.

Dopiero kiedy wieczorem została sama z rodzicami w małej izdebce, zapytała, co ich

dręczy.

- Nie powinnaś się tym martwić - rzekł ojciec ponuro.
- Jestem już wystarczająco dorosła, ojcze - powiedziała Mali, patrząc na niego. - To, co

dotyczy was tutaj, w domu, dotyczy też i mnie. Widzę przecież, że mama poszarzała i
wychudła, a ty posiwiałeś, chodzisz milczący. Mam prawo wiedzieć, co się dzieje.

Cicho i przerywając co chwila, ojciec wyznał, że od paru lat zalega z opłatami za

dzierżawę. Ostatnio też nie poszło tak, jak się spodziewał, wciąż zdarzały się jakieś nieszczę-
ś

cia w najmniej spodziewanym czasie. Rozpadały się narzędzia, które trzeba było oddawać do

naprawy albo kupować nowe, kosztowało to o wiele więcej, niż ojciec liczył i niż mógł
zapłacić.

- A tu w dodatku ja się rozchorowałam na początku lata - wtrąciła matka cicho, z

poczuciem winy. - Trzeba było wzywać doktora, kupować lekarstwa, a to wszystko strasznie
dużo kosztuje - dodała z goryczą.

Mali poczuła, że robi jej się gorąco. O tym nie miała pojęcia. Ani że matka jest chora, ani

ż

e ojciec od wielu łat nie płaci dzierżawy.

- I co teraz? - spytała, patrząc na rodziców.
- Jaka właściwie jest sytuacja w Buvika, ojcze?

- Ojciec spojrzał na nią oczyma, które utraciły wszelki blask i wszelką nadzieję.
Mali skuliła się pod jego wzrokiem, objęła matkę i przytuliła ją mocno do siebie.
- Na jesieni nie będę miał czym zapłacić - powiedział ojciec z ciężkim westchnieniem. - A

właściciel, kiedy ostatnio próbowałem z nim rozmawiać, powiedział, że nie może dłużej
czekać. Albo zdobędę pieniądze, albo...

Matka szlochała cicho w jej ramionach, ojciec zerwał się z miejsca i krążył zrozpaczony

po izbie.

Boże drogi, myślała Mali, a żal dławił ją w gardle. Teraz nasza rodzina idzie na dno.

Dłużej nie damy sobie rady, a ja nic nie wiedziałam, pojęcia nie miałam, że jest aż tak źle.

- Jest tylko jedno wyjście - powiedziała szybko. - Musimy znaleźć kogoś, kto pożyczy

nam pieniądze. Kogoś, kto nam pomoże... dopóki sami nie...

Umilkła, kiedy zobaczyła spojrzenie ojca. Pojęła, że już próbował kogoś takiego znaleźć.

Milczała więc. Ale w jej duszy aż się gotowało z poczucia bezradności i rozpaczy. Nie
wiedziała, jak to zrobi, była jednak pewna, że znajdzie jakieś wyjście. Nie będzie biernie
patrzeć na to, jak rodzice i rodzeństwo tracą dach nad głową, wystawieni na pogardę i kpiny
otoczenia, na łaskę i niełaskę ludzi. A przecież już tyle musieli znieść, nędza ściągnęła na
nich już dość cierpień, więcej nie będzie, myślała gniewnie. Coś w głębi duszy nie pozwalało
jej opuścić głowy. Nigdy nie nauczyła się ulegać biedzie ani stojącym wyżej ludziom. Nie
mogła pogodzić się z tym, że teraz ubóstwo miałoby przemienić ją i jej bliskich w
niewolników.

- Poradzimy sobie z tym - oznajmiła z pewnością w głosie, której wcale w sobie nie czuła.

- Dawaliśmy sobie radę przedtem, to i tym razem nie będzie gorzej.

- Ale co moglibyśmy zrobić? - spytał ojciec, nie spuszczając z niej tego wzroku, którego

nie była w stanie znieść.

- Może masz jakiś pomysł, co?
- Możliwe, że mam - odparła z uporem, sama zdumiona tym kłamstwem. - Wydostanę

rodzinę z biedy!

Nadal nie miała żadnego pomysłu, jak tego dokona, ale za nic nie chciała się poddawać.

Znajdę wyjście, powtarzała sobie w duszy. Znajdę, żeby nie wiem co.

ROZDZIAŁ 3.

Johan kroczył za kobyłą, ciągnącą bronę po dużym polu położonym wysoko ponad

zabudowaniami gospodarczymi. Wyżej, tam gdzie kończy się ziemia uprawna, a zaczynają
lasy, znajdowały się letnie obory. Były używane wczesną wiosną i późną jesienią, zanim
trzeba ostatecznie wprowadzić krowy pod dach. Teraz jednak, jak co roku o tej porze,
inwentarz znajdował się w górach, na halach. Mniej więcej miesiąc po świętym Janie, w
sobotę wypadającą najbliżej dwudziestego lipca, pakowano wszystko, co potrzebne na
górskich pastwiskach, zabierano dziewczyny, które miały tam pracować, i oczywiście
zwierzęta, po czym cały orszak wyruszał w góry, by spędzić tam dwa letnie miesiące. Johan
zwykle pomagał w przeprowadzce. Wieziono na górskie pastwiska mnóstwo różnych rzeczy,
orszak bardzo wolno piął się po zboczach i trzeba było silnych mężczyzn, żeby to wszystko
przetransportować.

Teraz Johan spoglądał na ciemny las sosnowy. Tam, gdzie się kończy, zaczynają się żyzne

górskie pastwiska, porośnięte wysoką, soczystą trawą, nad którymi w ciepłym letnim wietrze
wirują puszyste kłębki niezwykle białej wełnianki. Johan już wcześniej tego lata odwiedzał
znajdujące się tam szałasy. Poszli z kilkoma innymi mężczyznami zaraz po sianokosach
przygotować drewno na opał tak, by wyschło, nim zacznie się sezon. Opału zużywa się w
górach dużo, bo dziewczyny muszą gotować mleko, z którego robią ser. W tym roku mieli
szczęście do pogody i w rekordowym czasie uporali się z przygotowaniami. Nie zawsze tak

bywa, pomyślał Johan i skulił się na myśl o tych deszczowych, bardzo zimnych dniach, które
w swoim życiu spędził u stóp wielkiej góry.

Przeciągnął dłonią po zmęczonych, zaczerwienionych oczach. Mało sypiał w ostatnim

czasie. W ciągu tygodni, które minęły od wesela w Gjelstad, nie mógł przestać myśleć o Mali.
Wciąż miał ją przed oczyma, zarówno we śnie, jak i podczas ciężkiej pracy przy sianokosach.
Bywało, że nocami budził się z jękiem, a potem długo leżał, przyciskając do siebie wielką
poduszkę, rozpłomieniony z podniecenia i od zmysłowych snów, w których zawsze pojawiała
się ona.

Oczywiście śnił i przedtem o bujnych dziewczynach z miękkimi brzuchami i okrągłymi

biodrami. Najczęściej zdarzało mu się to w okresie dojrzewania i wtedy wyobrażał sobie, że
sprawy z kobietami są łatwe i nieskomplikowane. Wtedy też bywało czasami, że budził się w
nocy mokry i z przerażeniem myślał, co matka powie na zabrudzone prześcieradło. Ale, jeśli
chodzi o kobiety, nic nie było takie, jak Johan wcześniej myślał. Oczywiście, że podejmował
różne próby. Niezdarnymi palcami rozpinał beznadziejnie drobne guziki bluzek i dyszał nad
ś

miejącymi się, rozgrzanymi twarzami służących. Nigdy jednak do niczego nie dochodziło i

w końcu odpychały go zirytowane.

- Boże drogi, jaka z ciebie ofiara losu - mówiły, otrzepując spódnice. - Czyś ty nigdy

kobiety nie widział? Łatwiej podniecić kawałek drewna niż ciebie. Nic ci nie pomoże, że
jesteś dziedzicem Stornes - dodawały ze złością.

Po takich przeżyciach zwykle długo czekał, zanim zdecydował się znowu spróbować. I w

miarę jak lata mijały, robił to coraz rzadziej. Z goryczą myślał, że właściwie to boi się kobiet.
Przede wszystkim ich szyderczego śmiechu i pogardy, jaką mu okazywały, kiedy nie udało
mu się niczego zdziałać. Od tego śmiechu czuł się dziwnie mały, jakby nie był mężczyzną.
Bezpieczniej jest trzymać się od nich na dystans, myślał, i najchętniej zadowalał się
patrzeniem na nie oraz tym co się działo w jego snach.

Takich snów jak teraz nie miewał jednak nigdy przedtem. Kręciło mu się od nich w

głowie, ale też przepełniały go lękiem. Długo potem leżał rozbudzony i nie był w stanie
uporządkować myśli, kłębiących się w głowie.

W Mali było coś, co nie dawało mu spokoju, od czego nie potrafił się uwolnić. I jeśli

nawet dawniej odczuwał pewne podniecenie, zresztą i teraz mu się to zdarzało na widok
piersiastej, bujnej panny, to nigdy tamte kobiety nie dręczyły go w snach. Przynajmniej
niczego takiego nie pamiętał. Z Mali było inaczej. Wzbudziła coś, co prawdopodobnie zawsze
tam było, ale przedtem nie dawało o sobie znać. W każdym razie nie tak boleśnie jak teraz.
Sam tak naprawdę nie wiedział, co to jest, ale nie potrafił zapanować nad uczuciami, które
ż

ywił do tej nieznajomej dziewczyny. I to właśnie jest przerażające, pomyślał, przystanął i

rękawem koszuli otarł spocone czoło. Zwykle kontrolował swoje sprawy. Bardzo nie lubił,
ż

eby go coś niepokoiło.

Spojrzenie Johana znowu pożeglowało w górę. Gdy tylko sianokosy się skończyły, trzeba

było jeszcze raz iść na górskie pastwisko. Tym razem po to, by skosić i wysuszyć trawę.
Będzie siano na zapas, złożone w szałasach poczeka do wiosny i zwierzęta będą miały co
jeść, zanim wyjdą na zieloną trawę.

Za lasami i halami wznosiły się ku błękitnemu niebu wysokie, dzikie szczyty gór. Tam

ś

nieg pojawiał się wcześnie i topniał późno. Bywało, że któraś z owiec wpadła w kamienną

pułapkę na osypisku, Johan wielokrotnie brał udział w poszukiwaniu takich zabłąkanych
zwierząt. Właściwie nie przepadał za górską wspinaczką, ale nawet on potrafił stanąć w
niemym podziwie dla widoków, jakie się stamtąd rozciągały. W takich chwilach, kiedy stał
wysoko i patrzył na świat, czuł się dziwnie malutki. Góry nad nim wydawały się ogromne. Co
prawda dziedzic Stornes często czuł się mały, ale wrażenie, jakiego doznawał w obliczu
czegoś nieskończenie wielkiego, było jednak inne niż to, z jakim musiał sobie poradzić, kiedy
mu nie wyszło z kobietą albo został skrzyczany przez matkę. W takich chwilach jak ta w

górach pojawiało się coś w rodzaju pokory, nie do końca wiedział dlaczego. Wielokrotnie
jednak przychodziła mu do głowy myśl, że wobec natury wszyscy są mali. Nawet jego matka,
choć akurat ona nigdy by się do tego nie przyznała. Johan jednak zetknął się w swoim życiu z
działaniami tylu sił natury, że wiedział, iż tak właśnie jest. Natura jest większa niż człowiek.

Odwrócił się i popatrzył w drugą stronę, poniżej leżał dwór Stornes. Był to naprawdę duży

dwór z charakterystycznym, długim domem mieszkalnym. Wszystkie większe dwory w tej
części kraju były budowane w takim właśnie stylu. Pomalowany na brązowo, właściwie
ponury dom, stał teraz skąpany w blasku słońca, otaczało go porządnie utrzymane podwórze.
Budynki gospodarcze długo stały zaniedbane, ale w ubiegłym roku wszystko zostało
wyremontowane i pomalowane na ten sam kolor co dom mieszkalny. Poniżej domostwa
rozciągał się stary sad jabłoniowy, a na jego krańcach stała stara, poszarzała stodoła. Jesienią
młócili w niej zboże, zdarzało się też, że cygański tabor ciągnący przez wieś zatrzymywał się
w niej na noc czy dwie. Ludzie mogli spać na słomie, którą tam przechowywano.

To bardzo porządny dwór, pomyślał Johan. On sam zaś uważał się za wyjątkowo dobrą

partię do małżeństwa dla każdej panny, zresztą matka wbijała mu to do głowy od małego. W
takich chwilach dumę ze swojego majątku odczuwał z ciepłym drżeniem w piersi. Bywało, że
miał wtedy ochotę porozmawiać z matką, zbliżyć się do niej, ale ona zawsze go od siebie
odsuwała.

- Jesteś dziedzicem Stornes - mówiła, patrząc na niego tym swoim niemal hipnotycznym

wzrokiem, od czego Johan dosłownie zapominał języka w gębie. - Otrzymasz w przyszłości
bardzo porządny dwór, synu, i nigdy nie wolno ci go zmarnować. Zapamiętaj to!

Johan wcześnie zrozumiał, że dla matki znaczy wiele, ale miał też gorzkie, dręczące

wrażenie, że ona nie traktuje go jak dziecka ani jak człowieka. Dla niej Johan jest przede
wszystkim dziedzicem, tym, który ma poprowadzić dalej dzieło jej życia. Bo z czasem Johan
odkrył, że w domu to matka rządzi. Dyrygowała wszystkim i wszystkimi, nikt nie miał
odwagi się jej przeciwstawić. On także nie, choć wiele razy miał na to ochotę. Czasami
wprost nienawidził ojca, który pozwalał, by matka tak wszystkim dyrygowała. Z latami złość
przeszła w niechęć i coś w rodzaju współczucia.

Kiedy był mały, trzymał się matczynej spódnicy, chory z tęsknoty za jej dobrym słowem i

za tym, żeby go kiedyś pogłaskała po głowie. Bywało, że próbował wejść jej na kolana,
zmusić matkę do jakiejś pieszczoty, ale ona bezceremonialnie spychała go na ziemię.

- Dziedzice nie czulą się do matek - mówiła. - A ty jesteś dziedzicem, Johan. Mężczyźni

nie czulą się do kobiet. Powinieneś się tego nauczyć.

- Czy ty mnie nie kochasz, mamo? - pytał wielokrotnie z buzią w podkówkę i patrzył na

nią błagalnie.

Matka prychała, słysząc takie słowa, zdarzało się jednak, że kładła mu wtedy rękę na

głowie. Dokładnie tak jak pastor robi w kościele, myślał Johan.

- Jesteś przecież moim synem - odpowiadała matka. - I to ty masz dalej prowadzić rodowe

dziedzictwo.

Nie znajdował w jej słowach odpowiedzi na to, o co pytał. Tak sądził. Bywało, że wolałby

nie być dziedzicem, tylko całkiem zwyczajnym chłopcem. Bo może wtedy matka brałaby go
na kolana i była dla niego choć trochę lepsza? W okresie dojrzewania czuł się czasami taki
samotny i opuszczony, że z radością sprzedałby swoje prawa pierworodnego, gdyby mu za to
dano trochę ludzkiego ciepła i bliskości. Szybko jednak odpędzał od siebie tego rodzaju
marzenia, strwożony, że matka mogłaby odczytać jego myśli. Jako małe dziecko naprawdę
wierzył w to, że ona widzi, co ludzie myślą. W każdym razie, co myśli Johan. I w ten sposób
matka kształtowała nie tylko jego uczucia, lecz także myśli.

W miarę jak dorastał, coraz bardziej upewniał się w przekonaniu, że ona nie ma w sobie

dobra. Po prostu jest go pozbawiona, więc nie może go dawać. Nie tylko własnemu dziecku,
nikomu. Ale rządzić mogła. I była bardzo surowa. Nigdy wprawdzie nie podniosła na niego

ręki, pamiętał dobrze, ale jeśli zrobił coś, co się jej nie podobało, wzrok jej stawał się jakiś
mroczny, widać było, jak bardzo jest niezadowolona, i przestawała się odzywać, co mogło
trwać całymi dniami i było o wiele gorsze, niż gdyby mu po prostu spuściła lanie.

Zdarzało się, że marzył o odwadze, żeby się postawić, ale to zawsze pozostawało tylko

marzeniem. Mimo to gdzieś w głębi wiedział, że na swój dziwny sposób Beret najbardziej
lubi właśnie jego, bo to on ma zapewnić przyszłość rodu.

W takich warunkach Johan wyrastał na milczącego i niepewnego człowieka, który prawie

nic nie wiedział o tym, jak ludzie mogą ze sobą żyć. Niewiele wiedział o miłości, nauczył się
jednak, że ten, kto ma władzę, może rządzić innymi. Była to niebezpieczna wiedza.

Zawsze gdzieś w pobliżu znajdowała się matka ze swoim jastrzębim spojrzeniem, która

upominała i krytykowała. Nie tylko jego, wszystkich wokoło. Ciągle były połajanki, a
najczęściej pełen przygany i niezadowolenia wzrok.

Z upływem czasu, Johan stawał się coraz bardziej podobny do ojca, który najchętniej

schodził matce z drogi, tak będzie, jak ona zechce, myślał ponuro.

Bywało, że życzył jej śmierci, żeby móc nareszcie żyć własnym życiem. Oddychać

swobodnie! Ale tego rodzaju myśli przerażały go, nigdy więc nikomu o nich nie wspominał.
Kiedy go nachodziły, potem nie był w stanie spojrzeć matce w oczy, w śmiertelnym strachu,
ż

e ona jednak mogłaby je odczytać, tak jak za czasów dzieciństwa. Bo w jego mniemaniu

matka wciąż wiedziała wszystko, widziała wszystko i wszystko słyszała. Johan czuł, że matka
czai się za nim nieustannie jak cień, że to ten cień kieruje jego życiem. Nienawidził sam
siebie za to, nie ma dość męskiej siły, by się jej przeciwstawić. W starciu z matką jednak
Johan zawsze wybierał najłatwiejsze rozwiązanie. Przynajmniej dotychczas.

Właściwie to chyba nigdy nie myślał o sobie jako o gospodarzu Stornes; nie wyobrażał

sobie, że kiedyś będzie z młodą gospodynią rządzić dworem. Może dlatego, że przeczuwał, iż
matka nigdy nikogo do władzy nie dopuści. Nawet jego. Często myślał, że matka będzie tu
rządzić po wieczne czasy, chociaż i ona, i ojciec zanudzali go, żeby sobie już jak najszybciej
znalazł jakąś odpowiednią żonę.

- Musimy się martwić o przyszłość rodu - powtarzała matka coraz częściej i wpijała w

niego swój przenikliwy wzrok. - Musisz sobie znaleźć porządną pannę i ożenić się, synu!
Niewielu ma taki majątek do zaoferowania młodej gospodyni jak ty. I dziewczyn też nie
brakuje, o ile mi wiadomo, ale tobie trudno się ruszyć z miejsca, jesteś taki sam jak ojciec!

On sam też rozmyślał o tym, że powinien znaleźć sobie kobietę. Więc sprawa nie polegała

na tym, że on nie chce. Wprost przeciwnie. Kiedy poszedł na zabawę, co zdarzało się,
niestety, rzadko, i w tańcu brał roześmiane dziewczyny w ramiona, myślał sobie zawsze, jak
wspaniale by było mieć nareszcie własną kobietę. Nigdy jednak nie wiedział, co ma zrobić
czy powiedzieć. Stawał się jeszcze bardziej niezdarny i głupi, i dawał temu wszystkiemu
spokój. Albo zaczynał pić na umór, parę razy się tak zdarzyło. Wtedy czuł się wielki i
odważny, nie słuchał, że niechętna dziewczyna mówi „nie". Kiedy następnego dnia myślał to
tym, co zrobił, było mu głupio i żałował wszystkiego. Bo Johan po prostu gwałcił
dziewczyny, przewracał je na ziemię, zrywał z nich ubranie, chodziło mu tylko o to, by sobie
ulżyć. Nigdy mu to jednak nie dawało zadowolenia. Mógł sobie tylko ulżyć i potem
przechwalać się przed innymi, jaki to z niego zawadiaka. Wiedział jednak dobrze, że to nie
tak powinno być.

Spotykał też młode dziewczyny, które, jak dobrze rozumiał, ich pełni nadziei na dobre

małżeństwo rodzice pchali mu w ramiona. Johan nie chciał mieć z nimi nic wspólnego
Wiedział, że chodzi im głównie o jego majątek, on sam się nie liczył. Aż tak to mi się jeszcze
nie spieszy, myślał urażony. I nagle teraz zaczęło mu się spieszyć, bo kiedy zobaczył Mali,
wszystko się odmieniło.

- A ty co, Johan, stoisz i gapisz się przed siebie? - krzyczał ojciec z drugiego krańca pola. -

Jeszcze nie czas na obiad, a marzenia zostaw sobie na noc. Tutaj jest robota, którą trzeba
zrobić.

Johan poczuł, że się czerwieni, jakby ojciec też potrafił czytać w jego myślach. Cmoknął

na kobyłę, która niechętnie ruszyła po przyjemnej chwili odpoczynku.

Chyba jednak Mali nie zostanie młodą gospodynią w Stornes, pomyślał Johan i znowu

poczuł to dziwne ssanie w podbrzuszu. Przeczuwał, że jeśli nawet odważy się złożyć taką
propozycję rodzicom, to nie zostanie ona przyjęta łaskawie. Zwłaszcza matka będzie
protestować. No i w jakim stopniu sam to rozumiał. Bo matka wprawdzie chętnie by go
ożeniła, ale przecież Mali nawet się nie zbliża do wyobrażeń Beret o przyszłej synowej,
kobiecie, która miałaby zapewnić przyszłość rodowi Stornes. Na tyle swoją matkę Johan znał.
Mimo to nie potrafił przestać marzyć. Ech, mieć ją tutaj, tę wysoką, smukłą pannę, i w dzień,
i w nocy. Na myśl o tym zaczynało mu się kręcić w głowie. A mieć ją przy sobie w łóżku,
posiadać ją, móc ją wszystkim pokazywać, to dopiero szczęście! Wielu przestałoby chichotać
na mój widok, myślał i uśmiechał się do siebie z goryczą.

Nad tym, czy Mali by go chciała, wiele się nie zastanawiał, kiedy tak chodził mozolnie po

polu w upalnym słońcu, wpatrzony w zad starej kobyły. Dziewczyna nie będzie się posiadać z
radości, kiedy usłyszy jego oświadczyny, to przecież biedaczka. Zarówno dla niej, jak i dla
całej jej rodziny byłoby to największe szczęście na ziemi. Nie poświęcił też ani jednej myśli
kwestii, czy Mali żywi do niego tak samo gorące uczucia jak on do niej. Kobiety nie muszą
niczego takiego odczuwać, myślał, kierując się przykładem własnej matki. Wystarczy, że się
podporządkują w łóżku, nie będą odmawiać mężowi jego praw, których on zamierzał się
domagać. Kobiety mają zajmować się domem i rodzić dzieci. One wszystkie są pewnie takie
jak Beret, a przynajmniej mniej więcej takie same, zwłaszcza kiedy już wyjdą za mąż,
rozmyślał. To młode dziewczyny mogą baraszkować i chichotać z chłopakami na sianie. Od
kobiet zamężnych, o ile wiedział, nikt już chichotów ani baraszkowania nie oczekuje. A poza
tym jest wystarczająco dobrym mężczyzną, jak przyjdzie co do czego, pomyślał, prostując
plecy.

Ale gdyby dostał Mali... Przynosiłby jej podarunki usługiwał, jak tylko można. A wtedy

ona z pewnością złagodnieje, wyobrażał sobie. Mali będzie miła i zadowolona, będzie mu
więc dziękować w sposób, który on najbardziej lubi. Wszystko się odmieni, niech no tylko
zostanie jego żoną. Znowu oczyma wyobraźni zobaczył jej postać, szczupłą talię, pełne piersi
i te ciemne oczy ze słonecznymi plamkami, jedwabistą skórę. No i jej włosy! Musi wyglądać
niczym zjawisko, kiedy wieczorem, przed położeniem się do łóżka, rozplecie gruby warkocz i
włosy opadną na plecy. Mrowienie w podbrzuszu sprawiło, że zgiął się wpół. Mali rozplecie
włosy, zdejmie ubranie i wślizgnie się do niego, do małżeńskiego łóżka, ciepła, piękna i
chętna. Ona nie będzie się z niego wyśmiewać. Wprost przeciwnie, będzie mu na wieki
wdzięczna za wszystko, co jej dał, i w zamian będzie mu dawać siebie. Będzie się przed nim
otwierać, gorąca i pełna pożądania. Od tych podniecających rojeń pot lał mu się z czoła. Tak
będzie, tak będzie, powtarzał sobie w duchu.

Myśl o tym, że nie znalazł sobie dotychczas kobiety, ponieważ to kobiety go nie chciały,

nie mąciła jego marzeń o Mali. Być może dlatego, że nic szczególnego do żadnej z nich nie
czuł. Mali jednak była niczym pożar we krwi. A może bardziej jak choroba, poprawił się.
Choroba, z której nie chciał być wyleczony, dopóki nie zdobędzie dziewczyny. Na myśl o
tym przenikał go jednak zimny dreszcz, bo nie wyobrażał sobie, jak to możliwe, by ją
kiedykolwiek zdobył.

Ponownie zatrzymał kobyłę i udawał, że poprawia coś przy uprzęży. Czule głaskał ciepłe,

miękkie chrapy zwierzęcia i znowu, po raz już nie wiadomo który, czuł w sobie owo dziwne
ssanie. Przytulił twarz do końskiego karku i łzy napłynęły mu do oczu. Ciepło zwierzęcego
ciała, wilgotne chrapy dotykające jego skóry - wszystko mu ją przypominało. Chociaż Mali

nie przytulała się do niego, kiedy wziął ją w ramiona, to jednak wyobrażał sobie, że tak było.
Miękkie, ciepłe, przyjazne kobiece ciało wtulone w niego. Wszystko, czym matka nigdy nie
była, przemknęło mu przez głowę. A on o tym marzył i do tego tęsknił przez całe życie...

- Co mam robić, Brona? - szeptał w koński kark.
- Ona jest wszystkim, czego pragnę, ale jak ją dostać? Muszę ją mieć, bo jak nie, to nie

zaznam w życiu ani jednego więcej radosnego dnia. I umrę z tęs...

Odpowiedzi od zwierzęcia nie dostał, za to nieoczekiwanie odezwał się za nim głos ojca,

ostry i taki zły, że Johan wyprostował się przerażony.

- Co się z tobą dzieje, ty gamoniu? Stoisz i głaszczesz kobyłę w środku roboczego dnia?

Jesteś chory czy tylko leniwy?

Chory jestem, chciał odpowiedzieć ojcu. Chory z pożądania. Ona ma na imię Mali i chcę,

ż

eby została w Stornes młodą gospodynią. Pomóż mi, ojcze!

Nie powiedział jednak nic. Cmoknął tylko na kobyłę i wrócił do przerwanej roboty.
- To chyba przez ten upał - bąknął niewyraźnie po chwili, niepewny, czy ojciec go słyszy,

czy nie. - Niedobrze mi od tego upału.

Ale to nie był upał. To Mali.

ROZDZIAŁ 4.

Johan dotarł do skraju pola, ponownie zatrzymał konia i patrzy! w dół, na rozciągający się

tam dwór.

Poniżej jabłoniowego sadu mieniły się ciemne wody fiordu. W dni takie jak ten, kiedy

słońce świeciło, a rozgrzane letnie powietrze było niczym rozedrgana delikatna mgiełka,
widziało się dwory po drugiej stronie wody. Mieszkali tam krewni ze strony ojca, ale rodziny
nie spotykały się zbyt często. Ciężko pokonać fiord sześciowiosłową łodzią, bez wyraźnej
potrzeby nikt tego nie robił, toteż rodziny spotykały się najczęściej na weselach i pogrzebach.
Od czasu do czasu jednak tamci przyjeżdżali tutaj na zakupy. Kram, który znajdował się
całkiem w dole, na kamienistym brzegu, był jedynym sklepem w obrębie kilkunastu
kilometrów, a handlował wszystkim, od towarów kolonialnych po gwoździe, machorkę i
narzędzia potrzebne w domu i w polu. Funkcjonował poza tym jako miejsce spotkań swoich
klientów. Na wąskiej, zniszczonej ławie przy dłuższej ścianie, pod wiszącymi u powały
wiadrami, uprzężą oraz rybackimi sieciami, i kobiety, i mężczyźni wymieniali nowiny i
plotki. Chociaż robili to o różnych porach. Kobiety najchętniej przybiegały przed południem i
nie zostawały długo. Mężczyźni natomiast przychodzili, kiedy dzień pracy mieli już za sobą, i
mogli przesiadywać godzinami. W sklepie nie było stałych godzin otwarcia, a przecież
zawsze jest coś do obgadania i przedyskutowania. Peder Plassen zamykał więc drzwi, kiedy
ostatni klient poszedł do domu.

W maju u wybrzeży fiordu pojawiły się ławice wielkich czarniaków. Zapowiadały to

najpierw mewy, które w ogromnych chmarach uwijały się nad wodą. z krzykiem spadały w
dół i nurkowały. Ludzie wiedzieli wtedy, że są oto małe śledzie, „drobnica", jak je nazywano.
Za śledzikami idą wielkie czarniaki. I chyba nie tylko dlatego tu płyną, że mają szansę żywić
się drobnymi śledzikami. Bywa często, że czarniaki zaganiane są w głąb fiordów, nawet do
samego brzegu, przez mniejsze wieloryby. Wszystko to sprawia, że przez jakiś, dość krótki
niestety, czas wody fiordu są niemal gęste od ryb. Rybie żniwa - nazywają ludzie ten czas.

I mimo że o tej porze roku wszyscy w gospodarstwach są przeważnie bardzo zajęci, to

każdy znajdzie chwilę, by przynajmniej późnym wieczorem wypłynąć na wody fiordu.
Najchętniej wyruszają gromadami, bo połów jest dzięki temu łatwiejszy, a ryb i tak tyle, że
dla wszystkich wystarczy. Wszyscy zaopatrują się w jedzenie i picie, wieczory zaś mogą być
bardzo wesołe i przynosić spore dochody. Miła odmiana w na ogół mozolnym, powszednim
dniu.

A jeśli się zdarzy jakiś wyjątkowo piękny majowy wieczór, to rybacy rozpalają na

kamiennym brzegu ogniska, i gotują w morskiej wodzie świeżutkie ryby, które wszyscy jedzą
gołymi rękami. Smakuje to wybornie, a szklaneczka domowego bimbru smaku ryb w żadnym
razie nie psuje. W takie wieczory nawet starzy i kulawi zachowują się jak młodzi chłopcy, ale
kobietom nigdy o tych wieczorach się nie wspomina. To męska sprawa.

Czarniaki były pożywieniem cenionym zwłaszcza w zimie. Solone duże sztuki wieszano w

spichlerzu i suszono, dopóki nie stały się całkiem sztywne i brunatne. Trudno powiedzieć,
ż

eby w tym stanie wyglądały smakowicie, ale jeśli poleżały dobę w wodzie i potem zostały

ugotowane, stanowiły smaczne i pożywne jedzenie na zimne dni.

W ogóle tutejsi ludzie znaczną część pożywienia czerpali z morza. Kiedy pojawiały się

małe śledzie, to wody fiordu dosłownie się gotowały. Wtedy nawet kobiety wychodziły na
brzeg i patrzyły, bo ryby można było wybierać gołymi rękami. Przeważnie łodzie wracały na
ląd wyładowane po brzegi.

Mimo wszystko największe znaczenie miały duże śledzie. A one przypływały zwykle w

styczniu na wielkich kutrach rybackich.

- Kutry ze śledziami płyną! - wołali ci, którzy jako pierwsi dostrzegali flotyllę fiordzie. -

Kutry ze śledziami!

Wtedy kto żyw rzucał, co miał w rękach, chwytał za wiadro albo jakąś bańkę i biegł do

przystani. Śledzie były okazałe, tłuste i piękne, a ponadto tanie. Duże dwory kupowały je w
ogromnych ilościach. Część śledzi mrożono, to znaczy zakopywano w głębokim śniegu i
pokrywano wszystko płytami grubego lodu. W każdej chwili można było pójść do kryjówki i
wyjąć tyle ryb, ile trzeba. Przechowywały się w ten sposób do końca zimy.

Część mrożonych śledzi zużywano nawet jako karmę dla zwierząt, zjadały je chętnie i

ś

winie, i krowy. W Stornes wkładało się śledzie do wiader i zalewało wrzątkiem. Nim woda

wystygła, były na pół ugotowane i zwierzęta za nimi przepadały. Sporo dużych śledzi solono
w beczkach. Mogły w ten sposób przetrwać wiele lat, ale już po paru miesiącach robiły się
straszliwie słone. I nawet najdłuższe moczenie na to nie pomagało. Po obiedzie z solonymi
ś

ledziami wszyscy pili aż do wieczora, po czym mężczyźni przeważnie sięgali po bimber,

nawet jeśli był to środek tygodnia. Mówili, że przeganiają pragnienie na drugi dzień.

Inna powszechnie lubiana ryba to morski okoń. Jeśli ktoś chce nałowić okoni, to musi

bardzo dobrze znać wody fiordu. Okonie morskie trzymają się w głębinach, i to tylko w
wybranych miejscach. Najlepiej łowi się je o brzasku, bo wtedy właśnie żerują. Morski okoń,
puree z ziemniaków i domowe podpłomyki to jedzenie, którego nikt nie odmawia.

Kiedy ciężkie uderzenia podwórzowego dzwonu oznajmiły, że już południe i czas na

obiad, Johan odetchnął z ulgą zdjął koszulę ze stojaka do suszenia siana i w ślad za swoją
kobyłą poczłapał w dół, do domu.

Długi stół w największym pomieszczeniu w domu, obejmującym i kuchnię, i izbę, był

zastawiony wędlinami i drewnianymi misami pełnymi świeżych podpłomyków. Latem do
picia podawano kwaśne mleko, które w upalne dni smakowało znakomicie. Ojciec siadywał
w końcu stołu, tam gdzie w dawnych czasach znajdowało się miejsce honorowe, nazywane
wysokim, zachowało zresztą tę pozycję do dzisiejszego dnia. Miejsce po lewej ręce ojca
przeznaczone było dla matki, obok niej zaś siedziała babcia Johana, matka Siverta.
Dochodziła do osiemdziesiątki, zachowała jednak dobre zdrowie i zupełnie niezmącony
umysł. Największymi jej problemem były słabe nogi i coraz gorszy wzrok. Dziadek umarł
kilka lat temu, po wypadku, jakiemu uległ zimą w lesie, przy zwożeniu drewna.

Babcia mieszkała we własnym domu, jak zwyczaj nakazuje, „na dożywociu", jak się to

nazywało, i była jedną z niewielu osób, których Beret raczej wprost nie atakowała. Nie żeby
się z nią tak we wszystkim zgadzała, tylko całkiem po prostu nie miała odwagi. Johan
domyślił się tego dosyć wcześnie. Babcia Johana była sympatyczną i mądrą staruszką. To do
niej Johan biegał w dzieciństwie i domagał się pieszczot, których matka mu odmawiała.

Dziadkowie przenieśli się do małego domku, kiedy Sivert sprowadził do dworu Beret jako
młodą gospodynię. Jako mały chłopiec Johan spędzał w ich domu co najmniej tyle samo
czasu, co u matki i ojca.

Wszystkie bajki i stare sagi, jakie kiedykolwiek słyszał, opowiedziała mu babka. I

poczucie bliskości, jakiego w życiu doznał, też zawdzięczał właśnie jej. To ona przychodziła
do jego pokoiku na strychu, kiedy bywał chory, przynosiła mu gorące picie i bryłki
brązowego cukru. Czuł, że babcia jest jedynym człowiekiem, który naprawdę go kocha.
Zresztą mówiła mu o tym, i to często. Babcia zawsze była szczodra, jeśli chodzi o pieszczoty i
dobre słowo, wspominał, spoglądając na nią z pewną urazą.

Johan zdawał sobie sprawę z tego, że babka jest kimś więcej niż tylko sympatyczną

staruszką. Ona miała też silną wolę. Kiedy obserwowała Beret, widział w jej oczach coś,
czego nie potrafił zrozumieć. Potem, kiedy był większy, dotarło do mego, że babcia też
niespecjalnie lubi jego matkę. Nawet ona. Tylko że ona nigdy nic złego o ludziach nie mó-
wiła, niezależnie od tego, co sobie myślała.

Kiedy Beret się zorientowała, że chłopiec bezustannie biega do domku babki, postawiła

temu tamę. Uzmysłowiła synowi wyraźnie, gdzie jest jego miejsce. Nic pogardliwego o babce
nie powiedziała, na to matka była za mądra, Johan jednak pojął, że powinien się trzymać z
daleka od domu babki.

- Dlaczego nie mogę chodzić do babci jak dawniej? -spytał. - Mamo, ona jest taka miła i

dobra, lubię tam być.

Dopiero później zrozumiał, że to akurat sytuacji nie poprawiło. Beret uznała to za wyraźne

przyznanie, że Johan woli być u babci niż w domu z matką i ojcem.

- Tutaj jest twoje miejsce, chłopcze! - oznajmiła ostro.
- I na przyszłość masz się trzymać domu. Zrozumiano? Nie, Johan nie rozumiał, o co

chodzi. Miał wtedy pięć lat i nie mógł zrozumieć, dlaczego nie wolno mu chodzić do babci
tak często, jak chodził. Pochylił jednak głowę i nie powiedział nic. Matce nigdy by się nie
przeciwstawił.

Johan nie wiedział, czy matka tak bardzo się bała konfrontacji z babcią, że sama do niej nie

poszła, wiedział tylko, że to ojciec został wysłany z wiadomością, by staruszka trzymała się
od wnuka z daleka. Johan jest synem Beret i nikt nie będzie się wtrącał do jego wychowania.
Później Johan myślał sobie, że pewnie z wychowaniem miało to niewiele wspólnego, ale co
innego Beret mogła powiedzieć?

Tak naprawdę bała się wpływu teściowej na chłopca, tylko nie chciała się do tego

przyznać. Dlatego ojciec miał zanieść babce wiadomość, że będzie tak, jak Beret sobie życzy.
Babka powinna unikać wnuka, Beret sama go ukształtuje tak, by był godny miana dziedzica
Stornes.

Johan o tym nie wiedział, dowiedział się dopiero po latach. Służące miały długie uszy,

wszystko słyszały i w razie potrzeby mogły przekazać dalej. To one od początku mówiły mu
o sprawach dorosłych, choć wtedy był za mały, by rozumieć, o co chodzi. Jedyne, co do niego
docierało, to poczucie, że odebrano mu coś dobrego i bezpiecznego.

- Chciałbym być tutaj z tobą, babciu - powiedział pewnego dnia, kiedy matki nie było w

domu i mógł po kryjomu pójść do małego domku. - Czy ty już mnie nie kochasz?

Staruszka przygarnęła go do siebie i długo głaskała po włosach. Przytulony do jej piersi,

czuł, że płacz dławi go w gardle.

- Kocham cię bardziej, niż możesz zrozumieć, Johan. Nigdy nie wolno ci w to wątpić -

powiedziała cicho. - Ale mama chce się tobą zajmować sama. Może myśli, że bym jej ciebie
odebrała, chociaż ja wcale nie mam takiego zamiaru. Chcę tylko być tutaj dla ciebie, ale
nawet to...

Westchnęła ciężko i znowu pogłaskała go po włosach pokrzywionymi przez reumatyzm

rękami.

- No i ja zaczynam być stara, mój chłopcze... - rzekła pojednawczo.
Nie miał pojęcia, co to za walka toczy się między obiema kobietami. Nigdy tego nie pojął.

Babka jest stara i opowiada mnóstwo dziwacznych historii - powiedziała matka krótko, jakby
chciała dać do zrozumienia, że staruszka ma trochę źle w głowie. W ten sposób Johan stracił
ostatnią osobę, która mogłaby mu pomóc stać się pełnym człowiekiem.

Później wielekroć zastanawiał się, dlaczego babka wtedy ustąpiła. Parę razy już miał ją o

to zapytać, ale zawsze jakoś zabrakło mu odwagi. Zauważył jedynie, że od tamtego czasu,
kiedy babcia na niego patrzyła, w jej oczach pojawiało się coś smutnego. Jakby jego widok
sprawiał jej ból.

Nigdy się też nie dowiedział, czy ona sama uważa, że ustępując żądaniu Beret, zrobiła to,

co dla Johana było najlepsze. Babcia najwyraźniej myślała, że nieszczęsne dziecko nie
powinno się znajdować między dwiema kobietami jak między młotem a kowadłem. Bo wtedy
jego życie stałoby się jeszcze smutniejsze. Nie miała chyba jednak żadnych złudzeń, że Beret,
jeśli sama będzie kierować wychowaniem syna, stanie się przez to lepszą matką. Serce jej
krwawiło na widok poszukującego uczucia dziecka, które tak kochała. Nie mogła
przeciwstawić się Beret i przez to uczynić życie dziecka jeszcze trudniejszym. Tak pewnie
myślała. W domu i tak było dość nieporozumień, a babka od dawna wiedziała, że Johan
cierpi. Więc ustąpiła. I właśnie tego później często żałowała, widząc, jaki słaby, samotny i
milczący staje się Johan. Dopiero wtedy zdała sobie sprawę, że Johan potrzebował jej
bardziej, niż myślała, ale było za późno.

Po tych wydarzeniach Johan, rzecz jasna, również bywał u babci, ale nie tak często jak

dawniej. I rzadko zdarzało mu się pobyć tam dłużej. Ostry głos matki zaraz wzywał go z
powrotem. Mimo wszystko nigdy nie przestał myśleć, że babcia jest jedynym człowiekiem
we dworze, który go naprawdę kocha dlatego, że on po prostu istnieje, a nie dlatego, że jest
pierworodnym synem i zostanie dziedzicem majątku.

Ludzi przy stole przybywało. Teraz, w najgorętszym okresie żniw, zatrudniało się

dodatkowych robotników do pomocy, oprócz tych czworga stałych służących, którzy
mieszkali we dworze przez okrągły rok; dwóch parobków i dwie służące do pracy w obejściu.
Parobcy sypiali na stryszku w pralni, służące natomiast miały pokoik na strychu w dużym
domu mieszkalnym. Zdarzało się w zimie, że w pralni było nocami za zimno, wtedy parobcy
robili sobie posłania w oborze, bo tam ogrzewały ich duże ciała zwierząt.

Ż

niwiarze pochodzili z małych gospodarstw w dolinie i z rodzin komorników. Oni po

zakończonym dniu praca wracali do swoich domów.

Wszyscy czekali, aż ojciec usiądzie, dopiero wtedy reszta zajmowała miejsca na ławach

przy wyszorowanym do białości długim stole - Johan po prawej ręce ojca. Służące wniosły
misy dymiących ziemniaków, po czym wszyscy długo jedli w milczeniu. Wzrok Johana
spoczął na Ane, kiedy pochyliła się nad stołem, by wziąć pustą tacę. Ona pracowała w
Stornes najdłużej, wesoła, sympatyczna i bystra dziewczyna. Pochodziła z odległej wsi i
nieczęsto odwiedzała swoją rodzinę. Wyglądało jednak na to, że w Stornes czuje się dobrze,
chociaż jej także gospodyni nie szczędziła uwag. Kiedy się jednak wychowało w skromnych
warunkach, jest jednym z licznej gromady rodzeństwa, to wiele się zniesie, by zachować
dobrą pracę. Biodro Ane mimo woli dotknęło ramienia Johana i to sprawiło, że znowu zaczął
myśleć o Mali, o jej ciemnych, pięknych oczach, o szczupłej talii, którą nie tak dawno
obejmował. Zarumieniony i spocony podniósł do ust miseczkę z kwaśnym mlekiem, by nikt
nie zauważył, co się z nim dzieje.

Siedział i zastanawiał się, co powinien zrobić. Żołądek mu się kurczył ze zdenerwowania i

strachu. Raz po raz zerkał pospiesznie na matkę. Co też ona powie, kiedy Johan oznajmi, że
chciałby sprowadzić Mali do Stornes? Nie przyjmie tego łaskawie, o nie! Zresztą ojciec też
się chyba nie ucieszy, myślał, nabierając więcej ziemniaków. Jeżeli jednak Johan nic nie

powie, to już na pewno nie będzie mógł sprowadzić Mali do tego domu. A jak długo jest w
stanie czekać? A może istnieje coś, co mógłby wykorzystać dla wywarcia na rodzicach presji?
Coś takiego, co sprawi, że ustąpią? Już sama myśl, że będzie musiał przeciwstawić się matce,
budziła w nim przerażenie. Nigdy przedtem tego nie zrobił. A jeśli, rzadko, bo rzadko,
zdarzało się niekiedy, że próbował dostać coś, na czym mu zależało, to i tak zawsze było tak,
jak ona chciała. Dlatego musiał postawić rodziców w takiej sytuacji, by to uniemożliwiło
protest.

- Johan, ty chyba nie jesteś chory?
Podskoczył, słysząc głos babki, która patrzyła na niego z niepokojem w oczach.
- Moim zdaniem on się po prostu leni - rzekł ojciec z ustami pełnymi jedzenia. - Chociaż

sam twierdzi, że to od upału.

Johan wiedział, że uszy mu płoną. Czuł na sobie badawcze spojrzenie matki i nie miał

odwagi podnieść głowy.

- Upał mi bardzo dokuczył - wymamrotał, skubiąc nerwowo kawałek podpłomyka. - I

marnie ostatnio sypiam. Ale nic mi nie będzie, nie ma o czym mówić.

- Coś mi się zdaje, że naszemu dziedzicowi jakaś panna wpadła w oko - roześmiał się

jeden ze żniwiarzy. - Ludzie wtedy tak się zachowują, nie śpią po nocach, a w dzień chodzą
jak pijani.

Mężczyźni wybuchnęli śmiechem, służące zachichotały. Johan zrobił się czerwony aż po

korzonki włosów.

- Zachowajcie spokój przy stole! - krzyknęła Beret. - Głupstwa nie przystoją w domu, a

tym bardziej przy jedzeniu. Przynajmniej w tym dworze, żeby to było jasne!

W izbie zaległa kompletna cisza, wszyscy jedli w milczeniu. Johan widział jednak, że

matka wciąż go obserwuje, i czuł się okropnie. Nieustannie marudziła, żebym sobie znalazł
ż

onę, myślał. I nareszcie znalazłem taką, którą bym chciał, może matka nareszcie będzie rada,

jak przyjdzie co do czego? Szybko jednak zrezygnował. Beret rada nie będzie, Johan dobrze o
tym wiedział. Ale jak bardzo się na niego rozzłości? I do czego to doprowadzi? Bo teraz to on
ma w głowie jedynie Mali.

Nie należy sądzić, że Johan Stornes byt typem romantyka. Tutaj, na wsiach, ludzie rzadko

bywają romantykami. Małżeństwo jest koniecznością, by zapewnić ciągłość rodu. Jeśli
człowiek ma szczęście i trafi mu się dobra żona. to powinien Bogu dziękować. Przeważnie
jednak ani gwałtowne uczucia, ani wzniosłe słowa nie są tu czymś zwyczajnym. To dlatego
sprawa z Mali tak bardzo niepokoiła Johana, dlatego był taki bezradny. Co się z nim stało?
Dlaczego na samą myśl o niej czuje się po prostu chory?

Johan nienawidził awantur i stawania twarzą w twarz, zwłaszcza z matką. Zawsze tak było.

Matka miała jakąś dziwną zdolność, kiedy tylko z czymś do niej przychodził spoglądała na
niego tak, że czuł się głupi. To jednak będę musiał wytrzymać, myślał i prostował kark. Nie
potrafił sobie poradzić z uczuciami do Mali. Musi stoczyć tę walkę z matką. Tym razem
innego wyjścia nie miał. Powinien tylko znaleźć coś, co zmusi matkę do ustąpienia. Wciąż
jednak nie wiedział, co by to mogło być.

Siorbał kwaśne mleko i myślał, że tak czy inaczej powinien porozmawiać z Mali.

Powinien się z nią w jakiś sposób spotkać. Jeśli przyjdzie do niej trzeźwy, porządnie ubrany i
przedstawi jej swoją sprawę, to z pewnością spojrzy na niego zupełnie inaczej niż wtedy, w
czasie wesela. Wtedy nie był, niestety, trzeźwy i za szybko zaczął się do niej dobierać. Jeśli
więc teraz przyjdzie i będzie się zachowywał, jak należy...

Zanim wstał od stołu, podjął ostateczne postanowienie. Następnego dnia pojedzie do

Gjelstad, żeby się rozmówić z Mali. Ta myśl wprawiła go w drżenie, czuł, że jest ogniście
czerwony. Powie wszystkim, że zostawił tam coś w czasie wesela i musi znaleźć zgubę. Albo
ż

e ma coś do omówienia z tamtejszym gospodarzem, gdyby rodzice się dopytywali, po co

jedzie. Ostatnie, co mogłoby im przyjść do głowy, to to, że syn jedzie do Gjelstad, żeby się

oświadczyć służącej, myślał z ironią. Tego szoku chciał im oszczędzić, zanim sprawa nie
zostanie do końca wyjaśniona.

ROZDZIAŁ 5.

Kiedy w kilka dni potem Johan oznajmił ojcu, że zamierza pojechać do Gjelstad, Sivert

uniósł brwi.

- W środku najgorętszych żniw? - zapytał, wytrząsając popiół z fajki. - Co ci się tak

spieszy, chłopcze? A może masz coś do omówienia z Gjelstadami?

Johan czuł, że płoną mu uszy, i gładził się nerwowo po głowie.
- Ze żniwami posunęliśmy się bardzo do przodu - powiedział. - A ja zostawiłem tam coś w

czasie wesela i chciałbym teraz odebrać.

Więcej słów między synem i ojcem nie padło, a Johan uznał, że matki w ogóle nie musi o

niczym informować. Byłoby najlepiej, gdyby wyjechał z domu, a matka by nic nie wiedziała.
Przynajmniej do jego powrotu. Kiedy jednak szedł przez podwórze do stajni, by zaprząc
kobyłę, wymyty, uczesany na mokro i w świątecznym ubraniu, spotkał matkę, która wracała
ze spichlerza.

- I dokąd to się wybierasz? - spytała ostro, ogarniając wzrokiem jego postać.
Niepewnie wyjąkał swoje wyjaśnienie. Nienawidził siebie w tej chwili, że nie potrafi być

mężczyzną i w każdej sprawie musi się matce tłumaczyć.

- Nikt się przecież tak nie stroi tylko dlatego, że chce odebrać zgubę, a jeszcze jak się

wybiera do normalnych ludzi - powiedziała Beret, rzucając synowi tak podejrzliwe
spojrzenie, że aż musiał odwrócić wzrok. - Wygląda bardziej, jakbyś jechał z oświadczynami,
ś

wiąteczne ubranie i cała ta parada - roześmiała się złośliwie.

Gorąco falami spływało na twarz Johana, strumienie potu ciekły mu po plecach. Dzień był

słoneczny i upalny, za gorąco na świąteczną marynarkę, powinienem włożyć coś innego,
myślał.

- I komu to miałbym się oświadczać w Gjelstad? - spytał krótko. - O ile mi wiadomo, to

oni tam mają samych synów.

Przerażało go, że matka jest taka spostrzegawcza. Nic się przed nią nie ukryje.
- Powinieneś się raczej zajmować swoim gospodarstwem, a tego rodzaju wizyty

zostawić na niedzielę - ucięła Beret. - Nie stało się chyba nic ważnego, co?

Johan nie odpowiedział.
Kiedy jego kariolka wjechała na dziedziniec w Gjelstad, znowu poczuł to dziwne ssanie i

napięcie w całym ciele. Próbował wymyślić, co powie Mali, ale jakoś nic mu nie
przychodziło do głowy. Ech, samo się znajdzie, niech no tylko zostaniemy we dwoje,
uspokajał się. Całkiem pewny jednak nie był.

Tak jak miał nadzieję, wszyscy mężczyźni pracowali w polu, przy żniwach, gospodarza

nie wyłączając. Ruth Gjelstad wybiegła mu na spotkanie, zarumieniona i przejeta taką wizytą
w środku tygodnia.

- Na Boga, któż to do nas przyjechał - powiedziała, starając się zdjąć domowy fartuch. -

Szkoda, że nie wiedzieliśmy... żeby cię przyjąć, jak zwyczaj nakazuje.

Nie należało do dobrych obyczajów witanie gości w fartuchu i roboczym ubraniu,

zwłaszcza takich eleganckich gości.

- Mam nadzieję, że w Stornes nic złego się nie stało? - pytała zaniepokojona.
Johan czuł się po prostu głupio i był czerwony jak burak. Może matka jednak miała rację,

ż

e powinien był odłożyć wizytę do niedzieli. Bo przyjeżdżać tak bez zaproszenia, w żniwa, to

ludzie mogą sobie pomyśleć, że dzieje się coś złego. A przynajmniej ważnego. Ale on,
niestety, dłużej czekać nie mógł. I niech sobie myślą, co chcą.

- Nie, u nas wszystko w porządku - odparł, wpatrując się w ziemię. Raz po raz kopnął

jakiś kamyk. - No i mam przekazać serdeczne pozdrowienia, a także podziękować za ostatnią
wizytę. To było naprawdę wspaniałe wesele, tak.

Gospodyni Gjelstad zarumieniła, się słysząc pochwałę, i Johan widział, że naprawdę sobie

to ceni. Jej mąż nie był znany ze szczodrości, jeśli chodzi o dobre słowo, nie chwalił nikogo
bez potrzeby, ani żony, ani innych. Był to człowiek skłonny do awantur, który za często i za
wiele pił, Johan słyszał o tym nie raz. Rzadko kiedy jednak ktoś odważył się mu
przeciwstawić.

- Nie, przyjechałem, bo chodzi o to, że w czasie wesela zgubiłem tu jedną rzecz - ciągnął

Johan. - A ponieważ ze żniwami stoimy nieźle, to pomyślałem sobie, że przyjadę i rozejrzę
się trochę koło domu.

- O, naturalnie, rozejrzyj się. Jeszcze by tego brakowało, że miałbyś być stratny - mówiła

gospodyni, poprawiając włosy. - Ja też z tobą pójdę.

- Nie, no, nie trzeba się tak mną zajmować, kiedy akurat jest tyle roboty - Johan uśmiechał

się niepewnie. - Może jakaś służąca by ze mną poszła? W czasie wesela pomogłem jednej
zanieść wiadra z wodą do pralni... Jak to ona ma na imię...? Mali, czy jakoś tak...

- A tak, Mali, nadal u nas pracuje. Niech ona pomoże ci poszukać zguby, a ja tymczasem

zrobię kawę. Mam nadzieję, że znajdziesz chwilkę, żeby się ze mną napić przed powrotem do
domu?

Johan chętnie przyjął zaproszenie, choć akurat w tej chwili kawa była ostatnią rzeczą, o

jakiej by pomyślał. Serce biło mu tak gwałtownie, że czuł pulsowanie żyły na szyi. Nareszcie
znowu ją zobaczy, tę dziewczynę, której od pierwszego spotkania nie mógł sobie wybić
głowy.

- Dobrze, w takim razie przyślę ci Mali - powiedziała gospodyni. - I mam nadzieję, że

znajdziesz to, co zgubiłeś.

Johan poczuł ukłucie w sercu, kiedy zobaczył Mali wychodzącą z domu. Zdjęła fartuch,

pewnie dlatego, że gospodyni jej kazała, pomyślał. Nie nosiła też czepka. Również i dzisiaj
miała jedwabiste loki nad uszami. Johan stwierdził, że jest jeszcze ładniejsza niż w jego
wyobrażeniach. Zwrócił uwagę, że jest też bledsza niż ostatnio i w jej oczach też było coś,
czego w czasie wesela nie dostrzegał. Coś jakby niepokój... mroczny niepokój. Johan
odetchnął z jękiem, przypominającym szloch.

Kiedy Mali do niego podeszła, wyciągnął rękę na powitanie. Jej dłoń była delikatna, ginęła

w jego wielkiej, spracowanej dłoni. Dotyk sprawił, że dostał gęsiej skórki mimo upału.

- Ja... myślę, że zgubiłem tu coś w czasie wesela - wyjąkał, zaczerwieniony po korzonki

włosów.

Bliskość dziewczyny odbierała mu zdolność mowy.
- Wiem, pani mi mówiła - odparła spokojnie.
Nie wyczuwał w jej słowach wrogości. Więc chyba nie chowa do mnie urazy za to, co się

wtedy stało, pomyślał z ulgą.

- Gdzie mam z tobą pójść szukać? A właściwie to czego będziemy szukać?
Nagle zrobił się jeszcze bardziej czerwony. Akurat o tym wcześniej nie pomyślał.
- To tylko... mój kieszonkowy nóż - rzekł pospiesznie, - Ale odziedziczyłem go po

dziadku i dlatego...

Spojrzał w dół, bo nie mógł znieść tych jej ciemnobrązowych, szacujących oczu. Kłamać

nigdy nie umiał i teraz też czuł, że pot dosłownie leje mu się po plecach pod świąteczną
koszulą. - Myślałem, że nóż może leżeć gdzieś w pralni - wymamrotał.

Dziewczyna skinęła głową i ruszyła w tamtą stronę. Kiedy chciała odciągnąć ciężki,

ż

elazny skobel na drzwiach, szybko położył rękę na jej dłoni.

- To za ciężkie - powiedział. - Daj, ja to zrobię.

Leciutki uśmiech przemknął po jej twarzy. Johan nie był całkiem pewien, czy nie było w

nim trochę wyniosłości. Może ona myśli, że Johan jest przesadnie grzeczny, a może, że
całkiem po prostu głupi. Długo się jednak nad tym nie zastanawiał. Bardziej był
zainteresowany trzymaniem jej za rękę, i to w końcu ona tę rękę cofnęła.

Znowu znaleźli się sami w mrocznej pralni. Dzisiaj ognia na palenisku nie było, w

pomieszczeniu wyczuwało się nawet chłód. Skąpe promienie słońca wpadały przez małe
okienko i zabarwiały na złoto kurz, który wzniecała z podłogi długa spódnica Mali.

- Ja myślałem o... No... chciałbym cię prosić o wybaczenie, że ja... że tak... - wyjąkał

Johan. Stał przed nią bezradny. Mali skinęła głową i delikatny uśmiech rozjaśnił jej piękną
twarz. Ich oczy na moment się spotkały i Johan poczuł, że całkiem się pogrąża. - Zachowałem
się niewłaściwie - ciągnął niepewnie. - Ale nigdy nie miałem zamiaru, żeby... Zachowałem
się niewłaściwie - powtórzył.

- Bardzo ładnie z twojej strony, że tak mówisz - rzekła Mali spokojnie. - Myślę, że miałeś

w czubie trochę za dużo piwa - dodała trzeźwo. - Często tak bywa przy takich okazjach. I upał
był wtedy niemiłosierny. Zapomnijmy o całej sprawie - dodała.

Boże, jaka ona piękna, myślał Johan kompletnie oszołomiony. Oczu nie mógł oderwać od

smukłej postaci. Odpięła parę guzików bluzki pod szyją, Johan dostrzegał żyłę pulsującą pod
skórą. Mało brakowało, a byłby wyciągnął rękę i dotknął tej żyłki. Ledwie słyszał, co Mali
mówi, pojmował jedynie, że nie jest na niego zła, nie chowa urazy. To dodało mu odwagi.

- Ale czy nie powinniśmy szukać tego noża? - spytała zdecydowanie. - Myślisz, że

właśnie tutaj mogłeś go zgubić?

Odwróciła się i zaczęta szukać pod ławami i pod stołem. Johan stał i gapił się na jej

szczupłą talię i proste plecy. Na biodra, rysujące się pięknie pod długą spódnicą, na ciężki
warkocz przesuwający się po plecach, kiedy dziewczyna się pochylała, i na śliczny profil, na
który raz po raz padał promień słońca. Czuł ucisk w gardle, ogarniało go podniecenie.
Przerażony skrzyżował ręce na piersi.

- Wiesz, Mali, ja... Jest jedna sprawa... Musiał odchrząknąć, bo głos go zawodził.
Mali odwróciła się wyraźnie zaskoczona. Przyglądała mu się tak natarczywie, że musiał

odwrócić wzrok.

- Przyjechałem tutaj również w innej sprawie. Tak się, widzisz, złożyło, że ja... Nie

znalazłem sobie jeszcze kobiety, pewnie wiesz. Wszyscy to wiedzą. Ludzie pewnie o niczym
innym nie gadają - dodał nie bez ironii. - No i właściwie teraz to już najwyższy czas. I kiedy
zobaczyłem ciebie, to...

Jej oczy stały się wielkie, zdziwione, oparła się o stojącą za nią ławę i patrzyła bez słowa.

Johan widział, że się zarumieniła, i ogarnęło go dojmujące pragnienie, by dotknąć wargami
jej skóry. Czuć ją przy sobie tak blisko jak w snach...

- Pragnę, żebyś została moją żoną - powiedział szybko i bardzo cicho.
Mali stała jak wryta. Bardzo źle się czuł pod jej spojrzeniem, bo dobrze wiedział, że

przystojny to nie jest. Niespokojnie przestępował z nogi na nogę. Koszula kleiła mu się do
pleców i zdawał sobie sprawę, że czuć od niego potem.

- Moglibyśmy się pobrać jeszcze tej jesieni - dodał pospiesznie, bo ona nadal nic nie

mówiła. - Rozmówię się z twoim ojcem, ale najpierw chciałem z tobą...

- Ale ja nic do ciebie nie czuję - powiedziała nareszcie, patrząc mu prosto w oczy. - I

przecież wcale cię nie znam - dodała. - Ledwo wiem, kim jesteś.

Johan gapił się na nią z otwartymi ustami.
- Nic do mnie nie czujesz? Ale przecież i bez tego możemy dobrze żyć, moim zdaniem. I

chyba doskonale wiesz, że dla ciebie to bardzo dobre małżeństwo? Nie tak wiele dziewczyn
twojego stanu dostaje takie propozycje...

Za późno dotarło do niego, że akurat tego nie powinien był mówić. Że uraził jej dumę i

zachował się tak, jakby wyświadczał jej łaskę. Nagle w oczach dziewczyny pojawił się
lodowaty chłód, cofnęła się pospiesznie.

- Nie, nie, ja wcale tak nie myślałem - mamrotał przerażony, chociaż nie ulegało

wątpliwości, że powiedział dokładnie to, co myśli. - Chciałem powiedzieć, że nigdy nie
spotkałem dziewczyny, którą chciałbym mieć za żonę, tylko ciebie. Uczynię cię gospodynią
dużego dworu i... Chcę się z tobą ożenić - oznajmił na koniec gorączkowo.

Mali odgarnęła kosmyki włosów, które wysunęły się z warkocza, i cofnęła się jeszcze

dalej. Spojrzenie wciąż miała mroczne.

- Rozumiem, że to, co mi proponujesz, jest... jest wspaniałe - powiedziała wolno. -

Zwłaszcza dla mnie, bo nie pochodzę z takiej dobrej rodziny jak ty. Chyba wiesz, że twoja
rodzina bardzo się zmartwi, kiedy się dowie, co chcesz zrobić. Zresztą nigdy ci na to nie
pozwolą. Oni nigdy by mnie nie uznali jako synową.

- Zgodzą się, zgodzą! - zawołał z przekonaniem, zadowolony, że nie odrzuciła go bez

gadania, że ma jakieś wątpliwości. - Ja wiem, że oni wyrażą zgodę. Ty się tym nie martw!

Mali stalą z dziwnym wyrazem oczu. Na moment przemknęło jej przez myśl, że być może

ratunek dla jej rodziny spoczywa w rękach mężczyzny, który stoi teraz przed nią. Gdyby
zgodziła się za niego wyjść, on z pewnością pomógłby też jej rodzicom. Wyglądał tak, jakby
był gotów spełnić każde jej żądanie, byleby tylko została jego żoną.

Ogarnęła raz jeszcze wzrokiem stojącego przed nią mężczyznę i wyprostowała się. To

jednak za wysoka cena, nawet jak dla mnie, pomyślała.

- Bardzo ci dziękuję, ale ja ciebie nie kocham, Johanie Stornes - powtórzyła spokojnie.
- Masz innego? - spytał i poczuł, że zaczyna go dławić zazdrość. - Czy obiecałaś komuś

innemu? Czy tak się sprawy mają?

Był bliski paniki, że dziewczyna mogłaby mu się wymknąć. Ona jednak wolno potrząsnęła

głową.

- Nie, nie mam nikogo innego - rzekła tym samym, spokojnym tonem. – Ale ja... Wiem,

jaki powinien być ten, z którym mogłabym się związać. Zawsze to wiedziałam. Możliwe, że
nie będzie mógł zaproponować mi bogatego dworu tak jak ty. Nie wiem, bo jeszcze go nie
spotkałam. Wiem tylko, że kiedy go spotkam, zaraz będę wiedziała, że to on. Wiem zatem, że
to nie ty.

Nagle Johan całkiem stracił panowanie nad sobą Przez krótką chwilę miał nadzieję, że

Mali jednak mogłaby za niego wyjść, a ta stoi i gada o kimś, kogo jeszcze nie zna! Babskie
rojenia i głupstwa, pomyślał ze złością. Dwoma susami dopadł dziewczyny i chciał ją do
siebie przycisnąć. Mali odskoczyła, ale trafiła na twardy kant pryczy, uderzyła się i upadła na
posłanie.

Johan rzucił się na nią, półprzytomny z pożądania, jakiego nigdy nie zaznał, nawet nie

wiedział, że jest możliwe, i którego nie był w stanie opanować. Dziewczyna desperacko
próbowała się wyrwać, ale on był silniejszy. Wargi przesuwały się od miękkiej szyi do
rozgorączkowanej twarzy, pożądliwie wpił się w jej zaciśnięte, niechętne wargi. Jedną ręką
trzymał ją, żeby nie mogła wstać, a drugą chwycił pierś Mali, gwałtownym ruchem rozerwał
jej bluzkę. Jęknął, kiedy zobaczył białe, jędrne piersi. Pochylił się łapczywie i zaczął ssać
ciemną brodawkę.

Kopniak Mali trafił go w podbrzusze tak mocno, że z jękiem zwalił się na podłogę. Mali

natychmiast się zerwała. Ciężki warkocz się rozplótł, złocista chmura włosów spływała na
ramiona dziewczyny. Ciemne oczy miotały błyskawice ku napastnikowi, kiedy próbowała
pozapinać ubranie.

- I choćbyś mi nawet dawał cały świat, to ja i tak cię nie chcę! - syknęła. - Co z ciebie za

kawaler? Przychodzisz tu, oświadczasz mi się i udajesz, że to na poważnie. A tak naprawdę
jesteś jak ten rozbuchany byk, myślisz, że dostaniesz wszystko, co zechcesz, bo mnie

omamisz swoim wielkim gospodarstwem. W takim razie próbuj szczęścia gdzie indziej,
Johanie Stornes. Mnie nie dostaniesz nigdy!

Wciąż siedział na podłodze, kiedy Mali przeleciała obok i zatrzasnęła za sobą drzwi pralni.

W środku zapadł mrok. Johan znowu wydał z siebie ten jęk podobny do szlochu, łzy
napłynęły mu do oczu. Jedna sprawa, że Mali znakomicie wycelowała, wymierzając mu
kopniaka. Bolało go w kroku nieznośnie. Gorzej jednak, że znowu zachował się jak prostak i
zniszczył wszystko, co być może mogłoby się jednak ułożyć po jego myśli, i to napełniało
jego serce goryczą. Dlaczego się tak spieszył? Dlaczego nie dał sobie więcej czasu?

Po raz nie wiadomo który stwierdzał, że nie rozumie kobiet. Kiedy tylko zaczynał do

którejś uderzać w konkury, chociaż nie zdarzało się to zbyt często, nawet w znacznie
delikatniejszej formie, zawsze wynikały z tego same nieporozumienia. Kiedy zaś znalazł się
w pobliżu Mali, dosłownie tracił rozum i panowanie nad sobą, chociaż powinien był
wiedzieć, że ona nie zniesie, kiedy będzie sobie na zbyt wiele pozwalał. Nie należy do tego
rodzaju kobiet, teraz to pojmował. Było jednak za późno. Oparł głowę na rękach i znowu
jęknął. A było już tak dobrze, ona się do niego uśmiechała, rozmawiała przyjaźnie i dotknęła
jego ręki, więc myślał...

Powoli podniósł się z ziemi, otrzepał świąteczne ubranie. Napluł na rękę i przygładził

włosy, bo był pewien, że sterczą mu potargane w czasie zmagań z dziewczyną. Potem
otworzył drzwi i wyszedł z pralni. Najchętniej już by się w ogóle nie zatrzymywał we dworze,
chciał po prostu wsiąść do kariolki i odjechać, ale wyglądałoby to naprawdę głupio.

Nikt nie powinien nawet podejrzewać, co się wydarzyło w pralni. Mali nikomu nie powie.

Wstyd spadłby głównie na nią, myślał ponuro.

Kawa z gospodynią dłużyła mu się niemiłosiernie. Owszem, znalazł nóż. Tak, Mali bardzo

mu pomogła, szczerze mówiąc, to ona znalazła zgubę, zapewniał. Potem musiał jeszcze
opowiedzieć nowiny ze Stornes, ciekawość gospodyni Gjelstad była nienasycona. Ona
zawsze taka jest, myślał z pogardą. Jemu natomiast w głowie było tylko to, co się wydarzyło
w pralni, i to, co teraz powinien czy mógłby jeszcze zrobić. W końcu zaczął się żegnać. Po
drodze przez podwórze rozglądał się za Mali, nigdzie jednak jej nie widział. Ale podczas całej
drogi powrotnej do domu właśnie ją miał przed oczyma. Pamiętał zapach jej ciała i wciąż czuł
miękką, ciepłą skórę pod wargami. Czuł w ustach twardą brodawkę piersi, słyszał głos
dziewczyny. Wzdychał tak głośno, że kobyla szarpnęła i puściła się kłusem. Tłukła mu się po
głowie jedna jedyna myśl, że musi zdobyć Mali. Jak to zrobi, nie wiedział. Gdzieś w głębi
duszy jakiś głos mówił mu, że więcej próbować nie powinien. Już dawno przegrał wszystkie
swoje szanse i teraz mógł tylko starać się zachować tę resztkę honoru i przyzwoitości, jaka
mu jeszcze została. Z każdym jednak kilometrem, który przybliżał go do Stornes, narastała w
nim i umacniała się ta niezwykła, pierwotna siła woli. Taka, która lekceważy wszelki
rozsądek i jest silniejsza od wszystkich inne uczuć. Musi mieć Mali! I zdobędzie ją w ten lub
inny sposób, był pewien. Wciąż nie wiedział, jak to zrobi, ale w myślach ona już do niego
należała.

ROZDZIAŁ 6.

Nic nie rozchodzi się tak szybko jak złe wiadomości, zwłaszcza w rzadko zaludnionych

okolicach. Tam na ogól wszyscy wiedzą wszystko o wszystkich, i to nawet wcześniej niż
sami zainteresowani.

Wkrótce zaczęto więc szeptać, że Ola Buvik znalazł się w kłopotach. Nikt nie miał odwagi

zapytać go wprost, ale towarzyszyły mu coraz liczniejsze ukradkowe spojrzenia, jeśli tylko
pojawił się wśród ludzi. Coraz bardziej siwiał, coraz niżej pochylał głowę, nie ten sam
człowiek, którego dotychczas znali. Nie mówiąc już o jego żonie. Ona musiała naprawdę

ciężko chorować, uważali sąsiedzi. Taka chuda, oczy zaczerwienione. No i plotki zaczęły
krążyć po okolicy.

Do Stornes dotarły pewnego dnia późnym latem. Pierwszy zaczął o nich mówić Sivert.

Wybrali się kiedyś z Johanem sprawdzić ogrodzenia dla bydła na pastwiskach i wlekli się do
domu zmęczeni, bo złapał ich deszcz.

- Ludzie gadają, że Ola Buvik pogrążył się już po same uszy - powiedział i odwrócił fajkę

tak, żeby nie zgasła w deszczu. - Podobno od lat nie płaci dzierżawy i narobił okropnych
długów, w każdym razie więcej, niż byłby w stanie spłacić. I gospodarz Oyer nie godzi się już
na dalsze przekładanie terminów. Z tymi biedakami to będzie naprawdę krucho. Ale ja to
dawno przewidywałem - dodał z westchnieniem. - Spodziewałem się, że do tego dojdzie.

Minęła dłuższa chwila, zanim znaczenie słów ojca dotarło do Johana.
- Będzie z nimi krucho? - spytał, zerkając na Siverta z ukosa. - Co chcesz przez to

powiedzieć?

- To, że zanim przyjdzie jesień, zostaną bez dachu nad głową i bez jedzenia, na to wygląda

- wyjaśnił ojciec, wyczyścił fajkę i schował ją do kieszeni. - To niesprawiedliwe, bo Ola
Buvik to robotny chłop. Ale żeby mógł z rodziną przetrwać w Buvika, musiałby najpierw
spłacić dług i wykupić gospodarstwo na własność. Wtedy może dawałby sobie jakoś radę,
tym bardziej że dzieci zaczynają dorastać i mogą na swoje utrzymanie zarabiać służbą w
bogatszych domach - powiedział Sivert i kopnął bryłkę gliny leżącą na drodze. - Szkoda mi
ich - dodał. - Gdzie oni się podzieją z czwórką dzieciaków i...

Johana przeniknął gorący dreszcz. Powoli docierało do niego, że oto pojawia się szansa

zdobycia Mali. Bo gdyby ona zgodziła się wyjść za Johana, to jego ojciec mógłby uratować
rodzinę Buvik. Nie był tak całkiem pewien, czy ojciec by chciał, nawet jeśli syn będzie
bardzo prosił, ale warto spróbować, myślał przejęty. No i jak Mali mogłaby mu odmówić,
gdyby jej obiecał, że nie tylko uczyni ją młodą gospodynią w Stornes, ale jej rodzice zostaną
właścicielami gospodarstwa, w dodatku wolnymi od wszelkich długów? To oczywiste, że
dziewczyna z radością przyjmie takie rozwiązanie, myślał, choć zdawał sobie sprawę z tego,
ż

e to zwyczajny handel wymienny: Buvika za Mali.

W tym zresztą Johan nie widział niczego złego. Rozwiązanie jest dobre dla obu stron i

praktyczne. Dla Mali rodzina znaczy bardzo wiele, na tyle zdążył już ją poznać. A jeśli chodzi
o to jej bredzenie na temat uczuć, to sprawy się z czasem ułożą. Mali pogodzi się z sytuacją i
będzie brać sprawy takimi, jakie są, tego akurat był pewien.

Zerwał jakieś źdźbło trawy i zgniótł je w rękach. Zaczynało w nim kiełkować radosne

oczekiwanie. To się musi udać, myślał wzburzony. Lepsza szansa zdobycia Mali nigdy mi się
nie trafi!

- Tak, strach pomyśleć, co z nimi będzie - powtórzył ojciec, najwyraźniej wciąż zajęty

losem Olego Buvika i jego rodziny.

Johan nie powiedział nic, ale traktował to, co usłyszał, jako znak, palec Boży po prostu.

Może zaraz powinien porozmawiać z ojcem, przedstawić mu swoją sprawę, szybko jednak
uznał, że lepiej trochę poczekać. Prześpi się jeszcze ze dwie noce, pomyśli i dopiero wtedy
pójdzie do ojca. Uznał też, że musi sobie przygotować odpowiednie argumenty, nie może
wyskoczyć z taką informacją, dopóki nie wie, czym ojca przekonać.

- Tak, no to marnie z tymi Buvikami - powiedział tylko.
Ojciec zdziwił się jednak, dlaczego syn się przy tym uśmiecha.

Okazja do rozmowy nadarzyła się następnego popołudnia.
Sivert włożył wysokie skórzane buty i oznajmił, że idzie na torfowisko za letnią oborą

obejrzeć, czy torf, którego nakopali na opał, dobrze schnie. Johan odczekał chwilę, a potem
ruszył za ojcem. Dogonił go na wąskiej drodze, spory kawałek od domu. Sivert odwrócił się
gwałtownie, słysząc za sobą kroki, ale na widok syna się nie odezwał.

Ojciec w ogóle nie jest gadatliwy bez potrzeby, uważał Johan. Pewnie matka tak woli.

Kiedy jednak chodziło o coś naprawdę ważnego, to ojciec potrafił pokazać, że jest
mężczyzną, i postawić się Beret. Co najdziwniejsze, wystarczyło, że grzmotnął pięścią w stół,
a matka pokorniała i milkła. Tyle tylko, że zdarzało się to bardzo rzadko.

Przez chwilę szli obok siebie w milczeniu. Dziękować Bogu, ostatnio pogoda była

znakomita, suche siano udało się zwieźć pod dach. Na łąkach już drugi pokos mienił się
soczystą zielenią. Na polach falowało gęste, złociste zboże, obiecując bardzo dobre plony,
jeśli tylko w najbliższych tygodniach nie dojdzie do załamania pogody. Był już początek
sierpnia i tylko czekać, jak jesień nadejdzie wielkimi krokami. W ostatnich latach co prawda i
sierpień, i wrzesień były w tych okolicach wyjątkowo piękne, więc może i w tym roku będzie
podobnie...

- Postanowiłem się ożenić - oznajmił Johan nagle, bez żadnych wstępów.
Ojciec przystanął i zwrócił się w stronę syna. Jego twarz wyrażała zaskoczenie z

domieszką jakby poczucia ulgi.

- Ożenić się? Mówisz poważnie, chłopcze? - pomarszczoną twarz rozjaśnił uśmiech. - No,

muszę powiedzieć, że za wcześnie to chyba nie jest - dodał. - Mówiłeś już o tym matce?

Johan potrząsnął głową i kopał jakieś kamyki oraz grudki gliny zalegające w koleinach.
- Najpierw chciałem pogadać z tobą - odparł, nie patrząc na ojca. - Bo ta, o której myślę...

Ta, którą bym chciał za żonę, to Mali Buvik.

Bardzo długo panowała kompletna cisza. Johan powoli podnosił głowę, żeby popatrzeć na

ojca. Na twarzy Siverta malowało się niedowierzanie i szok.

- Czy ty wiesz, co mówisz, chłopcze? Mali Buvik to biedaczka, pochodzi z rodziny, o

której parafialne księgi nawet nie wspominają. Czy nie mówiłem ci niedawno, że niedługo
zostaną wyrzuceni z domu? I ty kogoś takiego chciałbyś sprowadzić do Stornes jako młodą
gospodynię? Chyba całkiem straciłeś rozum, synu!

Ojciec ponownie ruszył przed siebie, szedł szybkim, gniewnym krokiem. Żeby mu się

tylko co nie stało, przemknęło Johanowi przez myśl. Ojciec nie był już przecież
młodzieńcem, a Johan domyślał się, że to, co powiedział, musiało głęboko Sivertem
wstrząsnąć. Położył rękę na ramieniu ojca i zatrzymał go.

- Posłuchaj mnie, ojcze. Mam prawie czterdzieści lat i czas najwyższy, żebym się ożenił.

Zresztą i ty, i matka od długiego czasu nie dajecie mi spokoju. Ja wiem, że są lepsze partie, i
bogatsze, i z lepszych rodzin, przyznaję. Ale dla mnie... - Wciągnął głęboko powietrze i
odchrząknął. - Dla mnie to albo będzie Mali, albo żadna - zakończył cicho.

- Tobie się kompletnie pomieszało w głowie - warknął ojciec wzburzony. - I sam wiesz

bardzo dobrze, że ten pomysł będziesz musiał sobie wyperswadować. Im szybciej, tym lepiej.
Co by ludzie powiedzieli, gdybyś sprowadził do Stornes tę całą Mali? I jak myślisz, co na to
powie twoja matka?

Sivert łapał powietrze krótkimi, szybkimi haustami.
- Po prostu o tym zapomnij, Johan. Naprawdę nie rozumiem, jak mogłeś wymyślić coś

takiego. Chyba nie byłeś wtedy przy zdrowych zmysłach - powtórzył ze złością.

Znowu ruszył w drogę, a Johan podążał kilka kroków za nim. Minęli letnią oborę i weszli

pod wielkie, ciemne sosny. Tutaj panował mrok. Johan słyszał krowie dzwoneczki i
rozpoznawał, że należą do Stornes. Między ciężkimi konarami sosen można było zobaczyć
pasące się cielęta. Gdyby wszystko było normalnie, to obaj z ojcem by się zatrzymali i trochę
na nie popatrzyli, sprawdzili, czy żadne nie jest chore, czynie im nie dolega. Tego popołudnia
jednak nie mieli do tego głowy. Johan nie był nawet pewien, czy ojciec w ogóle zauważył
swój inwentarz.

Sivert dyszał ciężko, kiedy nareszcie znaleźli się na torfowisku. Podszedł do wielkiego

kamienia i usiadł, wyciągając przed siebie nogi.

Johan stanął obok niego.

- Jest tak, jak powiedziałem - powtórzył Johan z uporem i pojęcia nie miał, skąd mu się

bierze tyle odwagi. - Jeżeli się nie zgodzicie, żebym poślubił Mali, to w Stornes w ogóle nie
będzie żadnej młodej gospodyni. Wiesz, co to może oznaczać?

Ten właśnie argument przyszedł mu do głowy w nocy, postanowił go wykorzystać jako

narzędzie nacisku. Bo jeśli Johan się nie ożeni, to ród wygaśnie wraz z nim. Na to matka
nigdy się nie zgodzi, myślał, wiercąc się niecierpliwie w łóżku. Dlatego właśnie Johan musi
się upierać, że albo dostanie Mali, albo w ogóle nikogo nie chce. Wtedy matka nareszcie
ustąpi. W każdym razie taką miał nadzieję.

- Czego, do jasnej cholery, ta baba ci zadała? - Ojciec rzadko kiedy podnosił głos, ale

teraz tak było.

- Co, zrobiłeś jej dziecko i dlatego uważasz, że musisz się żenić? Przecież to można

załatwić, dobrze wiesz. A taka nędzarka jak ona w żadnym razie nie odważy się urządzać
awantur. I ja, rzecz jasna, zapłacę jej... pewną sumę. Naprawdę odpowiednią sumę - dodał.

- Żadnego dziecka jej nie zrobiłem - powiedział Johan krótko. - Zwyczajnie, chciałbym

mieć żonę i to będzie ona albo żadna.

- A pytałeś ją już, czy cię zechce? - syknął ojciec ze złością.
Był purpurowy na twarzy. Johan znowu się przestraszył, że to może za dużo dla

niemłodego przecież człowieka, ale poddawać się nie zamierzał. Nie teraz, kiedy nareszcie
zdobył się na odwagę i powiedział, o co chodzi.

Właściwie to sam nie bardzo rozumiał, co się z nim stało. Przecież zawsze, kiedy zanosiło

się na kłótnię lub twardą wymianę zdań, on się wycofywał. Od kiedy jednak spotkał Mali,
pojawiło się w jego charakterze coś nowego. Jakaś nieznana dotychczas wola. Była tak silna,
ż

e go to czasem przerażało, bo sam nie był w stanie nią kierować. Przerażało go to, że jest w

nim siła, która przewyższa wszystko inne. I dziwiło, że wcześniej tego nie zauważył. Często
przecież pragnął móc się przeciwstawić matce, ale zawsze tchórzył, kiedy tylko zanosiło się
na awanturę. Nie rozumiał, że to, co odczuwa teraz tak gwałtownie, jest groźną mieszaniną
niepohamowanego pożądania i silnej potrzeby posiadania.

- No? Pytałeś już dziewczynę? - powtórzył ojciec, bo Johan milczał. - Nie słyszysz, co do

ciebie mówię, czy co?

Johan czuł, że on też jest okropnie czerwony, i nerwowo gładził się ręką po głowie. Myślał

o tym, jaka wściekła była Mali, kiedy nie potrafił nad sobą zapanować wtedy, w Gjelstad, i że
ostatnie słowa, jakie cisnęła mu w twarz, nie pozostawiały żadnych wątpliwości. Powiedziała,
ż

e go nie zechce, nawet gdyby miał jej ofiarować cały świat. Czy już wtedy wiedziała, jak

dramatyczna jest sytuacja jej rodziny? - zastanawiał się. Gdyby wiedziała, nie mogłaby tak
powiedzieć, przeciwnie, jego propozycja musiałaby jej się wydać ratunkiem. Nie wierzył, by
także wówczas powiedziała „nie".

- Rozmawiałem z nią, tak - wybąkał niezbyt wyraźnie. -Powiedziałem, że chętnie

wziąłbym ją... chętnie bym się z nią ożenił. Że jest jedyną, którą bym chciał...

- Ona cię chce, ta cała Mali? - zapytał ojciec po chwili.
- To ja chcę ją - warknął Johan z zawziętością, nie odpowiadając wprost na pytanie ojca. -

I powinieneś mi pomóc, bym ją dostał, ojcze. Jesteś mi teraz potrzebny, sam nie poradzę
sobie z matką. Nieczęsto cię o coś prosiłem, ale teraz to robię.

Sivert Otarł spoconą twarz przybrudzoną chusteczką do nosa i wpił spojrzenie w syna.
- Więc chodzi o pieniądze, tak? Ona ciebie nie chce, ale ty kompletnie straciłeś głowę i

chcesz ją sprowadzić do naszego domu za wszelką cenę? Zobaczyłeś szansę dla siebie w tym,
ż

e Ola Buvik znalazł się na krawędzi katastrofy. Mimo że jego córka i tak jest wyjątkowo złą

partią dla ciebie i mimo skandalu, do jakiego doprowadzi to małżeństwo, żądasz, żebym ci
kupił żonę? Czy ty naprawdę tak kiepsko sobie radzisz z kobietami, synu?

Johan wolał nie odpowiadać, ale czuł się okropnie.
- Jakie to będzie małżeństwo z taką kupioną żoną? - dodał ojciec z troską w głosie.

- Może nie gorsze niż twoje - odciął się Johan, patrząc ojcu w oczy. - Możesz żyć w

swoim, to chyba ja jakoś będę żył w swoim. Tak mi się zdaje.

Znowu zaległa cisza, ani ojciec, ani syn nie mieli już nic do powiedzenia.
To prawda, że Sivert wybrał sobie na żonę zupełnie inną dziewczynę. Eline pochodziła z

położonego na uboczu gospodarstwa, dalej nad fiordem. Razem przystępowali do konfirmacji
i razem chodzili na nauki do pastora. Eline była niewysoką, okrągłą i delikatną dziewczyną,
Sivert polubił ją od pierwszej chwili. Kiedy się lepiej poznali, zdał sobie sprawę, że z taką jak
ona chętnie by się ożenił.

Robiło mu się ciepło na sercu, kiedy widział jej nieśmiały uśmiech, i od tego, co widział w

jej oczach, kiedy ona na niego patrzyła. Z nią byłoby mi dobrze, wzdychał. Ale lata mijały, a
oni widywali się od przypadku do przypadku. Za każdym razem Sivert myślał, że powinien
zdobyć się na odwagę i powiedzieć, co do niej czuje. Zanim jednak doszło co do czego, to
znaczy, zanim zdążył jej cokolwiek powiedzieć, ojciec poinformował go, żeby się ubrał w
najlepsze ubranie, bo pojada do Bjorkviken.

- Córka tamtejszego gospodarza byłaby bardzo dobrą żona dla ciebie - wyjaśnił ojciec. -

Rozmawiałem z nim i on też myśli tak jak ja, że ty i jego Beret bardzo do siebie pasujecie.

Sivert na tyle dobrze znał swojego ojca, że o Eline nawet nie wspomniał. To by nie padło

na żyzną glebę. Nie teraz, kiedy ojciec najwyraźniej już wybrał dla niego żonę. Milczał więc i
pojechał z ojcem do Bajrkyiken, chociaż specjalnie ucieszony nie był.

Johan patrzył przed siebie na rozlegle torfowisko, na którym, w przerwie między

sianokosami i żniwami, kopali torf, znakomity opal na zimę. Teraz wielkie stosy ułożonych w
specjalny sposób kawałków torfu suszyły się w słońcu. Przed jesiennymi pluchami zostaną
przewiezione do dworu. W miejscach, gdzie nie było śladów kopania, bujnie kwitła biała
wełnianka, letni wiatr unosił kłębki puchu. Dalej stał gęsty las, najbliższej zimy będzie można
ś

ciąć wiele dorodnych sosen, myślał. Las będzie dobrze służył również przyszłym

pokoleniom jako ważne źródło dochodów, powiększających to, co otrzymują z gospodarstwa.
Jeśli tylko będzie miał kto przejąć to dziedzictwo i poprowadzić dalej...

- Myślę, że małżeństwo, do którego tak się palisz, będzie dużo gorsze od mojego -

powiedział nagle Sivert. Mówił bardzo cicho, można by pomyśleć, że rozmawia sam ze sobą.
- Bo najwyraźniej kompletnie straciłeś głowę dla tej dziewczyny. Tak ci na niej zależy, że
gotów jesteś poświęcić wszystko. A jak będziesz żył, kiedy się okaże, że ona niczego dla
ciebie poświęcić nie chce?

Znalazł jakieś pożółkłe źdźbło i długo je zagryzał.
- Kiedy żeniłem się z matką, to przynajmniej wiedziałem, jak się sprawy między nami

mają - mówił dalej ojciec. - Nie miłość mną kierowała. Nią zresztą też nie, jeśli już o to cho-
dzi. Więc nie oczekiwałem zbyt wiele. Ale ty marzysz o czymś, czego nie otrzymasz, nawet
jeśli ona zostanie twoją żoną i gospodynią we dworze.

Johan nie odpowiadał. Ogarnął go niepokój, bo sam też zmagał się z podobnymi

wątpliwościami. Zdumiewało go, że ojciec jest taki przewidujący i tak trzeźwo patrzy na
sprawy. Po prostu nie znam mojego ojca, pomyślał i poczuł ukłucie w sercu. Właściwie to
nikogo nie znam i nikt nie zna mnie.

- Nie mam wyboru, ojcze - powiedział cicho. - Nie panuję nad tym, to jest silniejsze ode

mnie. Musisz mi pomóc, bo po prostu nie wytrzymam. Jestem jak chory...

- Boże, bądź miłosierny - westchnął ojciec i wstał. Podnosił się wolno i ociężale, jakby mu

nagle przybyło nie wiadomo ile lat, potem ruszył w dół, z powrotem do domu. Nawet nie
spojrzał na torf, najwyraźniej zapomniał, po co tu przyszedł.

- Porozmawiasz z matką? - spytał Johan ostrym, jakby obcym głosem.
Daleko na zachodzie słońce żegnało dzień czerwono-złocistą pożogą.
- Porozmawiam - odparł ojciec głucho. - Pewnie, że porozmawiam.

ROZDZIAŁ 7.

Johan nigdy się nie dowiedział, jakie słowa padły między matką i ojcem. Następnego dnia

po rozmowie na torfowisku trzymał się możliwie jak najdalej od domu. Wynajdywał sobie
jakieś roboty, które w gruncie rzeczy należały do parobków. W żołądku paliło go żywym
ogniem, a po bezsennej nocy oczy miał podbite i czerwone. Nie zamierzał jednak się
poddawać. Nie teraz, kiedy już udało mu się jakoś przekonać ojca.

Tego dnia matka nie pokazała się przy obiedzie. Nic takiego się jeszcze nigdy za pamięci

Johana nie zdarzyło. Ojciec zajął swoje miejsce u szczytu stołu bez słowa wyjaśnienia, a w
izbie panowała złowieszcza cisza. Nikt nie wiedział, co się dzieje, ale wszyscy wyczuwali, że
należy chodzić na palcach i nie trzaskać drzwiami.

Johan bardzo chciał zapytać ojca, jak matka zareagowała, ale nie miał odwagi. Nie

odważył się nawet podnieść wzroku, żeby na ojca spojrzeć. Raz napotkał tylko pytające
spojrzenie babci. Jej oczy były ciemniejsze niż zwykle, ale nie widział w nich wrogości.
Kiedy nareszcie wstali od stołu, staruszka poprosiła, by przyszedł do niej, do jej domu.

- Twoja matka nie należy do tych, co to kładą się do łóżka bez powodu - powiedziała

babcia, kiedy przyszedł. - Co się dzieje w tym domu, Johan?

Johan usiadł na stołku koło jej fotela i potarł pięściami piekące oczy.
- Widocznie ojciec rozmawiał z nią o tym, że chciałbym się ożenić - powiedział niezbyt

wyraźnie.

- Ożenić się? Ale przecież od tego by się nie kładła chora do łóżka! Wszyscy bylibyśmy

bardzo radzi, gdybyś nareszcie zmądrzał i znalazł sobie żonę.

Nie natychmiast odpowiedział, ale czuł, że babka nie spuszcza z niego oczu, że przygląda

mu się badawczo, zaciekawiona.

- Chyba że ta, którą sobie wybrałeś, nie jest odpowiednią kandydatką na żonę dla syna

Beret Stornes - dodała po chwili.

Spojrzał w górę i napotkał jej dobre, cieple oczy. Poczuł jak bardzo jest przywiązany do tej

staruszki i jak strasznie mu brakowało jej bliskości. Nagle ogarnęła go wielka potrzeba, żeby
paść na kolana, przytulić się do jej drobnego ciała, poczuć ciepło i dobro płynące od niej. Być
znowu małym chłopcem, którego ona do siebie tuli. Bolesne poczucie samotności paliło go w
piersi.

Babcia wyciągnęła do niego swoją pokrzywioną przez reumatyzm rękę i pogłaskała go po

twarzy. Chwycił mocno i rozpaczliwie tę dłoń, tak jak tonący chwyta się jedynego źdźbła,
jakie znajduje się w pobliżu.

- Opowiedz mi teraz, Johan - rzekła spokojnie. - Opowiedz mi, sam tego wszystkiego

dźwigać nie możesz. Widzę że chodzisz jak zaczadziały. Dobrze jest czasem się wygadać,
wierz mi.

Język mu się plątał, kiedy zaczął opowiadać, i czasami musiał wycierać nos w nie

pierwszej czystości chusteczkę.

- Nie wiem, babciu, co to jest z tą Mali - rzeki ponuro. - Ale odkąd zobaczyłem ją na

weselu w Gjelstad, nie mogę jej sobie wybić z głowy. W końcu pojechałem tam znowu, żeby
się z nią rozmówić. Powiedziałem jej, że pragnę, by została moją żoną, ona jednak... ona
mówi, że nic do mnie nie czuje. Nie czuje! Ale przecież ja wiem, że mogłoby nam być dobrze
i bez tego.

Umilkł na chwilę, staruszka nie przerywała ciszy. Siedziała w fotelu i kołysała się w tył i w

przód.

- Ja... zachowałem się głupio... to muszę przyznać, bo nie byłem w stanie zapanować nad

sobą - jąkał się nieporadnie.

- Ona jest taka ładna, babciu. Ona jest najładniejsza... i ja...
- Była na ciebie zła.

Ze smutkiem pokiwał głową.
- Jej ojciec, Ola Buvik, jest w bardzo trudnej sytuacji, pewnie już o tym słyszałaś. No to

pomyślałem, że mój ojciec mógłby mu pomóc, żeby spłacił dług... i żeby Buvika, no, żeby
gospodarstwo było jego własnością...

Długo nie było słychać nic prócz tykania starego zegara na ścianie.
- Mali Buvik. No to nic dziwnego, że Beret położyła się do łóżka i jest chora - westchnęła

babcia. - Bo powiedziałeś o wszystkim ojcu, a on powiedział matce, mam rację?

Johan przytaknął bez słowa.
- Jak mogłeś przypuszczać, że Beret łaskawie przyjmie Mali Buvik jako młodą

gospodynię w swoim domu, Johan? Na tyle przecież swoją matkę znasz? Mali może sobie
być taka ładna i taka dobra, jak tylko chce, ale i tak nigdy nie zostanie dobrze przyjęta przez
Beret. Nawet ty powinieneś to zrozumieć. Mimo wszystko musiałeś wywrzeć na nią jakiś
nacisk, bo w przeciwnym razie zrobiłaby ci awanturę, a nie kładła się chora do łóżka. Coś ty
im powiedział? Straszyłeś ich czymś?

- Tak, możliwe, że tak było - odpowiedział Johan, nie patrząc na babcię. - Powiedziałem,

ż

e albo dostanę Mali, albo żadnej innej gospodyni w tym dworze nie będzie. I wtedy...

Babka długo siedziała w milczeniu. Potem ujęła w dłonie jego rękę i poklepała ją.
- Posłuchaj mnie teraz, mój chłopcze. Wiesz, że pragnę dla ciebie w życiu dobra i

szczęścia, i że od dawna chciałam, żebyś sobie znalazł pannę, którą pokochasz. Ale nie za
wszelką cenę, bo to nie jest słuszne, Johan. Jedna sprawa to to, że Mali nie jest odpowiednią
kandydatką na twoją żonę przynajmniej zdaniem twojej matki, ale wielu innych też tak powie.
Tak to jest. Najgorsze jednak, że ty chcesz ją sobie kupić. Nie można kupić żony tak, jak się
kupuje krowę, Johan. Nie rozumiesz tego? - Jeszcze raz poklepała jego rękę, a potem
siedziała długo w milczeniu. - Nawet jeśli twój ojciec przystanie na taki handel, będzie to
haniebne i podłe postępowanie wobec tej biednej dziewczyny. Poza tym ona ciebie nie chce,
sama ci powiedziała...

Johan odgryzł już i tak nadgryziony paznokieć i czuł że uszy mu płoną. Kiedy spojrzał na

sprawę oczyma babci, wszystko nagle wydało mu się zupełnie inne. On tak tego nie
traktował. Oczywiście zdawał sobie sprawę, że to będzie swojego rodzaju handel wymienny,
ale przecież Mali powinna być zadowolona, skoro i los jej rodziny mógł się przy okazji
odmienić. Johan chciał dla niej jak najlepiej.

- W dawnych czasach to tak bywało - dodała babka po chwili. - A i dzisiaj też zdarzają się

małżeństwa z rozsądku, ale nie wierzę, żeby ktoś sobie teraz kupował żonę. W każdym razie
ty nie powinieneś tego robić, mój chłopcze. Co by z ciebie był za mężczyzna...

- Ja nad tym nie panuję, babciu - szepnął Johan. - To jest silniejsze ode mnie, ot co. Jak

jakaś choroba, jak pożar we krwi...

Objęła jego głowę, przytuliła do piersi i głaskała delikatnie po karku.
- Jesteś pierworodnym synem bogatego rodu, Johan. Ale to ci nie daje prawa do

kupowania drugiego człowieka. To małżeństwo, jeśli w ogóle dojdzie do skutku, będzie
nieszczęściem i dla ciebie, i dla niej. Być może nawet dla ciebie bardziej, bo kochać i nie być
kochanym to...

Głaskała i głaskała jego spocony kark.
- Kochać i nie być kochanym, to jest tak, jakby się smażyć w piekle, Johan - dodała

wolno.

Johan wstał i z powrotem usiadł na stołku. Otarł pospiesznie pełne łez oczy i spojrzał na

babkę. W jakiś sposób rozumiał to, co powiedziała, ale tak naprawdę to do niego nie
docierało. Nie chciał przyjąć jej słów do siebie. Bo wtedy pewnie nie byłby w stanie
przeprowadzić tego, co sobie zaplanował. A zrezygnować teraz nie potrafił. Punkt, w którym
mógł się jeszcze wycofać, przekroczył już dawno. Teraz kierowały nim siły, nad którymi nie
miał władzy.

- To już wolę się smażyć w piekle, babciu - powiedział. - Być może parę chwil w raju jest

tego warte.

Staruszka popatrzyła na niego i poczuła, że lodowata obręcz ściska jej serce. Johan miał w

sobie coś, o czym nawet ona nie wiedziała.

Odziedziczył to po matce, pomyślała. Nigdy nie sądziła, że Johan ma coś po matce,

przedtem tego nie zauważała. Teraz widziała, że to straszne dziedzictwo czai się w jego
zamglonych oczach, i poczuła się chora z rozpaczy. Ogarniał ją strach.

- Tylko że ty nie wejdziesz do żadnego raju, Johan - powiedziała ze smutkiem. - Nie

rozumiesz, że tam można wejść jedynie wtedy, kiedy zostanie się zaproszonym? A obawiam
się, że Mali zapraszać cię nie chce.

Johan nie odpowiedział. Ostrożnie zamknął za sobą drzwi i poszedł.

Tego wieczora matka zawołała go do siebie. Oczy miała mroczne i lodowato zimne, głos

jednak niski i opanowany. Najwyraźniej nie chciała, żeby do służby docierało wszystko, co
się w domu dzieje, w każdym razie dopóki nieszczęściu można jeszcze zapobiec. I na to
liczyła. Kierowała swoim synem przez całe jego życie i teraz też miało tak być. Trzeba tylko
mądrze sprawę rozegrać.

Przez cały dzień Johanowi robiło się słabo na myśl o spotkaniu z matką. Nie był pewien,

czy zdoła wytrwać w swoich postanowieniach, kiedy stanie naprzeciwko niej, sam na sam,
tylko ona i on. A już o to matka zadbała, postarała się, żeby siedzieli sami w najlepszej izbie,
której używano tylko przy najważniejszych uroczystościach i wyjątkowych okazjach. Nawet
w najgorętsze lato w tym pokoju panował chłodny półmrok. Firanki były zawsze zaciągnięte,
ż

eby słońce nie niszczyło pięknych mebli.

- I co to za głupoty twój ojciec mi opowiada? - zaczęła Beret ostro. - To, że z kobietami

obchodzisz się jak ostatnia fujara, wiem od dawna, ale nie przypuszczałam, że jest z tobą tak
ź

le, żebyś musiał wprowadzać do naszego domu jakąś nędzarkę. Masz do zaproponowania

swojej żonie wielkie dziedzictwo i nie życzę sobie, by cały majątek i nasz ród został
zniszczony przez... przez kobietę, o której wspominał twój ojciec.

Johan nie przerywał matce, pozwolił jej mówić. Siedział po prostu, patrzył na nią i sam

sobie nie mógł się nadziwić. Wcale się nie bał, jak to bywało dawniej, kiedy matka na niego
krzyczała. Przeciwnie, wiedział, że teraz to on jest silniejszy i że się nie podda. Nawet
gdybym miał opuścić dom i wszystko, to się nie poddam, myślał. Teraz matka zobaczy!
Pewność, że jest taki silny wprawiała go w drżenie. Wyprostował się na krześle i wpił wzrok
w twarz matki.

- Dostanę Mali albo nie będzie żadnej gospodyni, matko - powiedział krótko. - Nie mam

w tej sprawie nic więcej do powiedzenia.

Matka znowu próbowała, ale on trwał w swoim uporze. Wymiana słów była gwałtowna i

krótka. Po trzech kwadransach Beret skapitulowała przed swoim synem. Po raz pierwszy w
ciągu jego czterdziestoletniego życia. Kiedy podniosła się z miejsca i dotarło do niego, że
matka uważa tę bitwę za przegraną, Johan nie mógł uwierzyć, że to prawda. Ona przegrała.
Jedno, czego nie rozumiał, to to, że porażka rozpaliła w Beret jakiś niebezpieczny gniew. I to
skierowany nie przeciwko synowi, tylko przeciwko tej nieszczęsnej dziewczynie, która
zburzyła wszystkie jej marzenia i plany, jakie matka snuła dla swojego syna dziedzica
majątku Stornes.

Sivert siedział w izbie i czekał, aż matka i syn skończą rozmowę. Na ich widok dosłownie

podskoczył, bo nigdy przedtem Johan tak nie wyglądał. On po prostu promieniał! Beret nawet
nie spojrzała na męża. Szybkim krokiem przemierzyła pokój i wyszła na dwór, zatrzaskując
za sobą drzwi. Sivert nie miał wątpliwości, że tym razem Johan pokonał swoją matkę, choć
ż

adne nie powiedziało ani słowa. Zdumienie oszołomiło go. Nie wierzył, że coś takiego jest w

ogóle możliwe, a zwłaszcza w takiej sprawie jak ta. Wiedział, jak bardzo Beret protestowała

przeciwko pomysłowi syna, i domyślał się, że nie ustąpiła od razu. W moim synu musi być
więcej uporu, niż przypuszczałem, myślał, nabijając fajkę.

Sivert wyraźnie dał do zrozumienia, że również jego zdaniem nieprzyzwoitością byłoby

proponować staremu Buvikowi pieniądze za córkę. Kiedy więc w tydzień po tych
wydarzeniach wybierał się do Buvika. postanowił powoływać się raczej na upór syna,
któremu w żaden sposób nie można przemówić do rozsądku. Johan cieszył się, że ojciec nie
chce, by mu towarzyszył. Sam bowiem nie miał najmniejszych wątpliwości, że to, co się teraz
dokonuje, to zwyczajny, czysty handel. Teraz wszystko zależało od tego, czy Ola Buvik
zechce spytać swoją córkę, co myśli o planowanym małżeństwie, czy też bez pytania złoży na
jej barki ciężkie brzemię odpowiedzialności za przyszłość rodziny. Czy jeśli to zrobi, to Mali
powie „tak"? Tego Johan nie był taki pewien. Zdążył się już dowiedzieć, ile silnej woli ma ta
dziewczyna. Wiedział i to, że nie zostanie potępiona przez rodzinę, jeśli odrzuci jego
propozycję. Wszyscy wiedzieli, w jak dramatycznej sytuacji znajdują się ludzie z Buvika. ale
znane też były niezwykle silne więzi w tej rodzinie. Nie, pewien nie był niczego. Jakie to
straszne tak chodzić i czekać, myślał zdenerwowany.

Brit Buvik była przestraszona i zaciekawiona, kiedy kariolka Siverta Stornesa wjechała na

ich podwórko. Natychmiast posłała Margrethe po ojca, który pracował gdzieś w polu, a sama
uprzejmie witała gościa.

- Nie miałem zamiaru przeszkadzać w najgorętszym okresie - powiedział właściciel

Stornes - ale muszę porozmawiać z twoim mężem. To jest... tak, no cóż, tu chodzi o Mali -
wyjąkał.

- Czy coś nie w porządku z naszą córką? - Brit Buvik patrzyła na niego przerażona.
- Nie, skąd, nic się nie stało - zapewniał Sivert, ale Brit zauważyła, że jest jakiś

niespokojny i chyba nie bardzo zadowolony.

Kiedy przyszedł Ola Buvik, Sivert natychmiast spytał, czy mogliby porozmawiać w cztery

oczy, więc Brit bez słowa opuściła izbę, nie czekając, aż mąż ją o to poprosi.

Sivert z uwagą przyglądał się siedzącemu przed nim mężczyźnie. Ola Buvik bez wątpienia

robił wrażenie człowieka, który znalazł się nad przepaścią. Był straszliwie chudy, poszarzały i
jakby zapadnięty w siebie. Biedak, pomyślał Sivert. Na myśl o tym, z jaką sprawą tu
przyjechał, robiło mu się głupio. Ale przecież, pocieszał się, gdyby się wszystko ułożyło, to
dla ludzi z Buvika też nie będzie źle, a może nawet oni wyjdą na tym najlepiej. Uwolnią się
od trosk, w każdym razie ekonomicznych. Zamierzał bowiem zaproponować im okrągłą
sumkę.

- Chodzi o Johana, mojego syna - zaczął Sivert i musiał odchrząknąć.
Ola Buvik gapił się na niego z otwartymi ustami. Co on może mieć wspólnego z

dziedzicem ze Stornes?

- Mój Johan... tak, no bo on, wiesz pewnie, że on się jeszcze nie ożenił? No i stało się tak,

ż

e... - Sivertowi trudno było wykrztusić zdanie do końca, ręką nerwowo pocierał policzek. -

Johan na weselu w Gjelstad zobaczył twoją córkę Mali. Tak, no i potem rozmawiał z nią
jeszcze parę razy, jak rozumiem. No i wbił sobie do głowy, że jeśli miałby się żenić, to tylko
z Mali. Tak jest, z Mali - zakończył.

Izba zawirowała wolno przed oczami Olego Buvika. Słowa tamtego dzwoniły mu w

uszach, jakby docierały skądś z daleka, w dodatku przez mgłę. Nie był w stanie pojąć, co
mają oznaczać. Mali na gospodynię do Stornes? Czy to możliwe? Ale ona nic nie wspominała
o żadnym Johanie. No, tylko że nie często bywa w domu tego lata, pomyślał.

- Ale... nasza Mali nie jest chyba odpowiednią partią dla twojego Johana? - wyszeptał. -

Taki wielki dwór jak Stornes... moim zdaniem to niemożliwe, tak się nie da. Przecież my
jesteśmy... no, sam wiesz, jak to z nami jest - dodał z wysiłkiem.

Sivert nie odpowiedział natychmiast. Wyjął z kieszeni chusteczkę i głośno wycierał nos.

- Będę z tobą całkiem szczery, Ola Buvik - powiedział w końcu. - Jesteś porządnym

człowiekiem i zasługujesz, żebym ci powiedział, jak jest. Nie, twoja córka nie jest tą, którą
byśmy najchętniej widzieli jako młodą gospodynię w Stornes, to muszę przyznać. Nie
dlatego, że nie jest bystra czy robotna, bo to nieprawda, ale sam wiesz... Tylko co zrobić,
skoro z Johanem tak się stało... chłopak kompletnie stracił głowę, jeśli mam mówić prawdę.
Powiada, że albo dostanie Mali, albo nie będzie się żenił z żadną inną. A wtedy ród Stornes
zniknie z tego świata razem z nim. Ja mam co prawda jeszcze brata, ale to stary kawaler i nie
ma mowy, żeby mógł po mnie dziedziczyć, sam wiesz. Nigdy nie oddamy mu Stornes.
Nigdy!

Z dwojga złego Mali jest lepsza, pomyślał Ola Buvik i dziękował Bogu, że siedzi, bo stać

o własnych siłach w tej chwili na pewno by nie mógł.

- I mam zamiar dać ci tyle, żebyś wykupił to gospodarstwo i pospłacał długi. Powinno ci

jeszcze trochę zostać, bo nie zamierzam skąpić - powiedział Sivert, unikając spojrzenia
Buvika.

Stornes ma zamiar dawać mi pieniądze za to, żeby Mali wyszła za jego syna? Minęło sporo

czasu, zanim Ola zdał sobie sprawę ze znaczenia tych słów i uznał, że musiało się stać coś
naprawdę niedobrego. Zwykle przecież to panna wnosi mężowi posag, a tu ojciec pana
młodego wykłada pieniądze na stół? To do niczego niepodobne, myślał zaskoczony.

- A czy Mali chce twojego Johana? - spytał. - Czy też może to jest problemem, że Johan

chce Mali, a ona jego nie?

- No tak, coś w tym rodzaju - wymamrotał Sivert.
W małej izbie zaległa cisza. Ola siedział ogarnięty dziwnym uczuciem. Była to mieszanina

szalonej, buzującej nadziei na ratunek, a zarazem w jego ustach pojawiał się cierpki smak na
myśl, co właściwie zamierza zrobić. Toż to regularny handel, Ola Buvik ma zamiar sprzedać
własną córkę! Wielcy państwo tego właśnie chcą, myślał i wpatrywał się w Siverta. Widział,
ż

e tamten też czuje się kiepsko, bo załatwia interes, którego bardzo by chciał uniknąć. No to

mu nie zazdroszczę, myślał Ola.

Ale znowu przemknęło mu przez myśl, że ratunek dla rodziny znajduje się na wyciągnięcie

ręki. Nigdy w życiu by nie pomyślał, że ratunek może nadejść z takiej strony. Taki bogacz jak
Stornes powiada, że Mali nie chce Johana. Ale dlaczego? Przecież i dla niej to wielka
przyszłość zostać gospodynią w Stornes. Nikt by nie przypuszczał, że takie małżeństwo jest w
ogóle możliwe, Mali też nie! Tymczasem ona najwyraźniej powiedziała „nie chcę". Ola
Buvik na tyle znał swoją córkę, by wiedzieć, że musiała mieć ważny powód. Naprawdę
ważny powód, biorąc pod uwagę sytuację Buvika, bo przecież to ona zapowiedziała, że zrobi
wszystko, żeby ratować rodzinę. Musimy koniecznie sprowadzić ją do domu, pomyślał. Niech
sama powie, o co chodzi.

- Mali nieczęsto bywała w domu tego lata - powiedział. - I nigdy nam nie wspominała o

Johanie Stornesie, przynajmniej ja o tym nie wiem. Matce też nie mówiła, bo Brit by mi
powiedziała. Przychodzisz ze wspaniałą propozycją, Sivercie Stornes, nie będę ukrywał.
Wiesz, w jakiej trudnej sytuacji jestem, zresztą wszyscy o tym wiedzą. Ale odpowiedzieć w
imieniu Mali nie mogę. Muszę wezwać ją do domu i porozmawiać, a potem ona postanowi,
jak ma być. Bo my w Buvika nie sprzedajemy naszych dzieci, mimo że jesteśmy tacy biedni.
Zdecydować musi Mali - powtórzył.

Sivert czuł, że twarz go pali. Nienawidził syna, który wpakował go w tę sytuację. Bo o to

przecież przed chwilą prosił Olę Buvika, żeby mu mianowicie sprzedał córkę. Nigdy nie
powinien był się na to godzić. Ale było za późno. Pospiesznie wstał i podał tamtemu rękę.
Pocił się i czuł okropnie. To najbardziej haniebny postępek w moim życiu, pomyślał, unikając
wzroku gospodarza z Buvika.

- Mam nadzieję, że powiadomisz mnie, jak już porozmawiasz z Mali? - rzekł na

pożegnanie i otworzył drzwi. - W każdym razie chciałbym wiedzieć, co ona na to.

Gospodarz w milczeniu skinął głową. Może gość powinien wypić kubek kawy przed

wyjazdem, ale ani słowo na ten temat nie padło.

Kiedy kurz wzniecony przez kariolkę Stornesa opadł, Brit wróciła do domu.
- Czego on, na Boga, od ciebie chciał? Mówił, że to ma jakiś związek z naszą Mali -

dopytywała się przestraszona i zaciekawiona.

Ola Buvik odwrócił się i spojrzał na wychudzoną postać na progu. Żebym to ja jeszcze

mógł trochę poprawić jej życie, pomyślał z żalem. Zobaczyć światło w jej zmatowiałych,
pozbawionych życia oczach. Usłyszeć jeszcze raz jej śmiech...

- Johan Stornes chce się ożenić z Mali - powiedział ochrypłym głosem.
Przez chwilę obawiał się, że Brit zemdleje. Twarz jej zbielała, kobieta szukała ręką czegoś,

o co mogłaby się oprzeć.

- Chce... Johan Stornes chce wziąć Mali za żonę? - wyszeptała, patrząc na męża z

niedowierzaniem.

- Tak, i nie tylko to. Johan Stornes nie chce żadnej innej panny, nie bacząc na stan i

pochodzenie. Jego żoną będzie Mali albo żadna, zapowiedział swojemu ojcu. A jeżeli Mali go
zechce, to Sivert Stornes zadba, żebyśmy mieli za co kupić Buvika i pospłacać długi - dodał
wciąż tym ochrypłym głosem.

Coś jakby błysk światła przemknęło po zmęczonej twarzy Brit Buvik.
- Ale to... W takim razie jesteśmy uratowani, Ola!
- Tylko że Mali podobno odmówiła - westchnął Ola i wyjął fajkę. - To dlatego Sivert

sięgnął po portfel. Musimy wezwać Mali do domu i zapytać, jak to z nią jest. To musi być jej
wybór. My, Brit, ty i ja, nie sprzedajemy naszych dzieci. Tak nisko jeszcześmy nie upadli.

Ś

wiatło znikło z twarzy kobiety przy drzwiach. Zostały tylko dwie gorączkowe plamy na

dwóch wychudłych policzkach. To prawda, myślała Brit. Nie sprzedajemy swoich dzieci. To
będzie wybór Mali...

ROZDZIAŁ 8.

Latem w Gjelstad zatrudniali dodatkowych robotników, zarówno do pracy w polu, jak i w

obejściu. Wszystkie duże dwory potrzebowały pomocy na długo przed sianokosami i żniwami
i często ci sami ludzie przychodzili rok po roku, jeśli wykazali się wystarczającą zręcznością i
zachowywali się przyzwoicie.

To, że Gjelstad latem potrzebowało też dodatkowych służących do pomocy w domu,

wynikało z tego, że zwykle przez cały rok mieli tu tylko jedną dziewczynę. Latem, kiedy
trzeba było gotować dla wielu ludzi, przybywało prania i sprzątania, jedna osoba by sobie nie
poradziła. A jeśli służące miały trochę wolnego czasu, to pomagały też przy sianokosach czy
ż

niwach.

W tym roku zresztą zapotrzebowanie na więcej służby związane było z weselem, jakie się

tu odbyło kilka tygodni temu, kiedy to najstarszy syn gospodarzy żenił się z najmłodszą córką
właściciela dużego majątku z sąsiedniej wsi. Małżonkowie Gjelstad mieli samych synów,
trzech - najstarszy był Kristen, następnie Oddvar i ostatni Havard - ku wielkiemu żalowi Ruth
Gjeldstad, która zawsze chciała mieć córkę.

Przygotowanie takiego wesela wymaga mnóstwa pracy przez wiele poprzedzających

wydarzenie tygodni, prania, gotowania, pieczenia. Wesele w takim wielkim dworze jak
Gjelstad to nie jest przyjęcie, które można przygotować z piątku na niedzielę. Mali pracowała
tu już drugie lato, wiedziała, że na następne też dostanie propozycję, chociaż gospodarz
spoglądał na nią gniewnie, bo odrzuciła jego zaloty.

Mimo to nie martwiła się, wiedziała bowiem, że gospodyni ją ceni, nigdy nie ukrywała, że

traktuje dziewczynę niemal jak własną córkę. Mali zaś marzyła, aby z czasem dostać stałą,
całoroczną pracę w Gjelstad. Wtedy naprawdę mogłaby pomóc rodzicom, bo stały dochód to

jednak nie to samo, co sezonowe zarobki. Dlatego przykładała się do pracy, jak mogła była na
nogach od świtu do późnego wieczora.

Dzień zaczynał się w oborze. Mali bardzo lubiła tę pracę. Z czołem przytulonym do

ciepłego krowiego boku mogła swobodnie rozmyślać i marzyć, a tymczasem silne palce
wyciskały mleko z twardych wymion. Od tamtej niedzieli, kiedy odwiedziła rodziców, nie
przestawała myśleć o jakimś ratunku dla rodziny. Ale jak ona, sezonowa służąca, miałaby
uratować zadłużone gospodarstwo?

Rozmawiała z ojcem sam na sam i skóra jej ścierpła, kiedy usłyszała, jakiej sumy

potrzebują, by spłacić długi. Rozsądek podpowiadał jej, że to nie jest możliwe, mimo to z
uporem trwała przy swoim. Obiecała przecież. Nie mogła sobie wyobrazić, że rodzina
zostanie wyrzucona za drzwi, pozbawiona dachu nad głową i środków do życia. Jeśli zaś będą
mieli tyle szczęścia, że znajdą pracę w okolicznych dworach, to rodzina się rozpadnie. W tych
stronach bowiem nie ma takich bogatych gospodarzy, którzy by mogli zatrudnić całą rodzinę.
Ponure myśli nie dawały jej spokoju nawet w nocy. Bardzo schudła i sama widziała, że pod
letnią opalenizną jej twarz zrobiła się szara. Gospodyni zapytała ją nawet wprost, czy nie jest
chora, ale Mali powiedziała, że nie. Plotki rozchodzą się jednak szybko, wkrótce i w Gjelstad
dowiedzą się, co mnie martwi, myślała z goryczą.

- Czy ty znasz Johana Stornesa?
Mali drgnęła, kiedy Kristine, druga służąca w Gjelstad, stanęła nagle za jej plecami przy

zagrodzie dla cieląt.

- Johana Stornesa? - powtórzyła i pochyliła głowę, żeby tamta nie zauważyła, jak się

czerwieni.

- Tak, musiałaś go widzieć na weselu. Co prawda nie bardzo jest na co patrzeć, ale za to

jaki majątek ma do zaoferowania przyszłej żonie! To naprawdę dziwne, że do tej pory jeszcze
sobie żadnej nie znalazł. Gdyby oświadczył się mnie, to z miejsca bym się zgodziła - dodała
Kristine z rozmarzeniem w oczach.

- Naprawdę? - spytała Mali, trzymając mocno wiadro z piciem, którego cielę o mało nie

wyszarpnęło jej z rąk. -To ty go znasz?

Kristine roześmiała się i zaczęła wpychać pod czepek swoje niesforne włosy. Te jej włosy

nie dawały się utrzymać w porządku, żeby nie wiem, jak się starała. Często czesała włosy
Mali i mówiła, że sama chciałaby mieć takie. W ogóle chciałaby wyglądać jak Mali. Ale w jej
słowach nie było zazdrości, jedynie podziw. Kristine nie należała do osób noszących w sercu
zazdrość. Jest miła i radosna, uważała Mali, tylko trochę zbyt naiwna. Trochę za dobrze
myślała o ludziach.

- Czy go znam? Nie - uśmiechnęła się onieśmielona. - Ale to przecież nie ma znaczenia.

Mogłabym bardzo wiele znieść, gdybym tylko została gospodynią w takim dworze. Nawet z
samą Beret Stornes bym wytrzymała, tak mi się zdaje, gdybym tylko mogła bogato wyjść za
mąż. Bo wtedy nie miałabym już żadnych zmartwień, Mali. Ale dziedzic ze Stornes nie
spogląda w naszą stronę, jeszcze by tego brakowało. Znajdzie sobie dużo bogatszą żonę niż
my. A jak nie on sam, to już jego mama o to zadba. Nie może przecież dopuścić, żeby
dziedzic Stornes zestarzał się w kawalerstwie. No a poza tym musi spłodzić następcę.

Mali nie odpowiadała. Wzięła puste wiadra i poszła je umyć w drugim końcu obory.

Kristine pojęcia nie ma, jak bardzo się myli, myślała. Wspomnienie tego, co się stało w dniu
wesela i potem w pralni, kiedy mieli szukać noża Johana, wróciło z wielką wyrazistością.

Mali starała się odegnać od siebie nieprzyjemne myśli. To, że Johan nie wygląda zbyt

interesująco, to jedna sprawa, ale to, że Mali nie jest w stanie go znieść, to zupełnie co
innego. Ten jego zwierzęcy wzrok, którym ją dosłownie pożerał. A ponadto dwa razy się
zdarzyło, że Johan kompletnie stracił nad sobą kontrolę i po prostu się na nią rzucił. Czegoś
takiego Mali nie ścierpi. Żąda dla siebie szacunku i nie zrezygnuje z tego za żaden majątek
ś

wiata! Nie uważała, że Johan jest naprawdę zły czy ma wobec niej nieczyste intencje. Może

nawet przeciwnie, myślała z ironią. Najbardziej jednak odpychało ją od niego to, że nie
potrafi nad sobą panować. Oświadczył jej się, ale nie starał się nawet ukryć, jak bardzo jej
pożąda. Czy jest w niej zakochany? Jeśli tak, to jest to beznadziejna miłość, tak Mali to
widziała. Może jednak większość mężczyzn tak się zachowuje? Oni myślą, że pożądanie i
potrzeba posiadania to to samo co miłość, rzucają się na kobiety niczym rozognione samce,
zamiast je szanować i kochać. Mali nie miała wątpliwości, że nie mogłaby kochać ani
szanować Johana Stornesa. Nigdy!

Ciekawe, co by Kristine powiedziała, słysząc, że Johan oświadczył się Mali? Musiała się

uśmiechnąć na myśl o tym. Kristine z miejsca by się zgodziła, tak mówi. Ale zgodziłaby się
nie z miłości, tylko dlatego, że takie małżeństwo wydobyłoby ją z nędzy, uwolniło od
niewolnictwa, było furtką do życia w dostatku i szacunku otoczenia. Kristine pod wieloma
względami mocniej chyba stała na ziemi niż Mali, w każdym razie jeśli chodzi o małżeństwo
i przyszłość. Dzieliły ze sobą pokój, ona i Kristine, i bardzo lubiła tę pogodną, pełną
optymizmu koleżankę. Była może bardziej lekkomyślna niż Mali, ale mężczyzn za blisko do
siebie nie dopuszczała. Zwierzyła się z tego Mali któregoś wieczora. Mówiła, że potańczyć, a
nawet pobaraszkować trochę na sianie czy latem na pełnej kwiatów łące to owszem, jest to
miłe i podniecające, ale na nic więcej nikomu nie pozwoli, dopóki nie znajdzie się ten, który
zechce o nią dbać również potem, kiedy już ją dostanie.

- Taka całkiem głupia to ja nie jestem - powiedziała do Mali tamtego wieczora. - Dobrze

wiem, czego chłop szuka. I nie chcę zostać sama z nieślubnym dzieckiem na rękach. Nie, to
nie dla mnie, wiem, jak takie dziewczyny kończą.

Mali wypłukała ostatnie wiadro i zdjęła robocze ubranie. Wiele rzeczy wyglądałoby

inaczej, gdybym była taka rozsądna jak Kristine, myślała. Była pewna, że Johan pomógłby jej
ojcu, gdyby przyjęła jego oświadczyny. Sivert Stornes nie pozostałby z pewnością obojętny
na to, że teść jego syna z rodziną żyje w nędzy. Co to, to nie! Ale już sama myśl o tym, że
całe życie miałaby spędzić z Johanem, wywoływała w niej mdłości, więc odganiała ją od
siebie czym prędzej.

- A ty co, zgodziłabyś się zostać gospodynią w jakimś bogatym dworze, Mali? - spytała

Kristine, kiedy szły pospiesznie przez dziedziniec, by zdążyć przygotować śniadanie.
Najwyraźniej nie mogła się uwolnić od tego tematu. - Nosić piękne ubrania i przyjmować
gości, co? No i wszyscy ci ludzie, którzy muszą ci okazywać szacunek! Pomyśl, Mali!

- Nie zastanawiałam się nad tym za bardzo - odparła Mali wymijająco. - To zwyczajna

strata czasu.

Nie chciała okazywać Kristine braku zaufania ani jej do siebie zniechęcać, bo dobrze się

przy niej czuła, ale akurat tego tematu wolała z nikim nie roztrząsać. Nie teraz.

Mali wieszała pranie na podwórzu, gdy nagle zauważyła obłok kurzu na drodze od strony

lasu. Nieczęsto jacyś ludzie tędy przejeżdżali, więc jeśli już, to wszyscy chcieli wiedzieć, kto
to. Tym razem to nie tylko jeden wóz, zauważyła Mali. Musi ich być kilka. A może to tabor
cygański? Latem Cyganie często się pojawiali w okolicy i zwykle prosili gospodarzy o
nocleg. Nikt im nie odmawiał, bo panowało przekonanie, że mogłoby to ściągnąć nieszczęście
na domowników. Pozwalano im zajmować stodoły i szopy na siano, gdzie spędzali zwykle
dwie lub trzy noce. Kiedy wieść o Cyganach rozeszła się po okolicy, przybiegali ludzie z
innych gospodarstw z różnymi rzeczami do naprawy. Cyganie lutowali garnki, reperowali
narzędzia, wyrabiali patelnie i kociołki. I na ogól nie sprawiali kłopotów.

Nawet kobiety, a także młode dziewczyny, przychodziły popatrzeć na wędrowny lud, który

prowadził zupełnie inne życie. Wolne, bez zegarów i przymusu. Tak przynajmniej większość
myślała. Coś pewnie w tym było, chociaż może nie aż tyle romantyzmu, jak zwłaszcza
młodym pannom się wydawało. Osiadłe czy nie, każde życie to walka, wysiłek i zmartwienia.

Cyganie bywali niezwykłe urodziwi, i kobiety, i mężczyźni, zwłaszcza młodzi. Ukradkowe

spojrzenia miejscowych panien śledziły ciemnoskórych i ciemnowłosych chłopców, silnych i
zwinnych. Mieli też przeważnie pogodniejszej usposobienie niż chłopi. Bawili się i śmiali,
strzelali oczami do dziewczyn, których serca zaczynały bić szybciej. Było w nich coś
podniecającego i tajemniczego, w sercach dziewczyn pojawiała się dziwna słodycz, ale
wychodzić za tych chłopców raczej nie chciały. Cygan to zawsze Cygan.

Kończyło się więc na marzeniach o śniadych, muskularnych ramionach i czarnych oczach,

powodujących bicie serca i miękkość kolan. Dzień powszedni często bywał szary,
pozbawiony radości, mało w nim było romantycznych uniesień. Cyganie wnosili marzenia do
normalnego życia i mało kto mógł im się oprzeć. Tyle tylko, że większość zadowalała się
jedynie marzeniami. Chociaż Mali słyszała też o dziewczynach, którym właśnie z Cyganami
przytrafiło się nieszczęście. A potem bardzo trudno było znaleźć ojca dziecka. Nikt bowiem
nie wie, kiedy wędrowny tabor znowu się pojawi, jeżeli w ogóle kiedykolwiek. Wędrowali
przecież po najrozmaitszych drogach. - Cyganie przyjechali!

Mali aż podskoczyła na dźwięk podnieconego głosu Kristine.
- Pani powiedziała, żebyśmy obie wyszły im na spotkanie i pokazały miejsce w stodole,

gdzie mogą się rozłożyć. Mamy powiedzieć, że jest dla nich we dworze praca na wiele dni.
Sam gospodarz później do nich przyjdzie i wszystko wytłumaczy.

- Najpierw muszę powiesić pranie - odparła Mali spokojnie.
- No to ja ci pomogę - ofiarowała się Kristine, chętna jak zawsze, i zabrała się do

rozwieszania ciężkiej roboczej odzieży. - Czy to nie wspaniałe, Mali? I może któryś z nich
gra na harmonii albo na skrzypcach. Możemy tam do nich pójść po pracy, wieczorem, i
posłuchać. Słyszałaś, jak Cyganie grają? Oni to robią tak pięknie, tacy są przy tym rozma-
rzeni.

Nie, Mali nie słyszała cygańskiej muzyki. W każdym razie nie pamięta. Wiele razy

widziała przejeżdżający cygański tabor, ale pierwszy raz znajduje się we dworze, w którym
Cyganie się prawdopodobnie zatrzymają. Nadal wieszała ubrania, musiała jednak przyznać,
ż

e ją także ogarnęło dziwne podniecenie.

Od dzieciństwa zastanawiała się, co to właściwie za ludzie ci Cyganie. Nie żeby ją jakoś

specjalnie interesowali, ale tyle o nich słyszała, że ciekawe było poznać ich bliżej, myślała. A
poza tym wszystko, co może ożywić długi, ciężki dzień pracy, trzeba przyjmować z
zadowoleniem.

Tabor nie był duży, ledwie trzy wozy, siedmioro czy ośmioro dorosłych i gromadka dzieci.

Kristine aż przebierała nogami z podniecenia, kiedy pojawili się na dziedzińcu. Bez przerwy
poprawiała czepeczek i nerwowo wygładzała spódnicę; wyczekująca, zaciekawiona,
wielkooka.

Pierwszy szedł wysoki, smagły i silny mężczyzna. Mali uznała, że jest pewnie wodzem

taboru, choć zwróciła uwagę, że jest tam też znacznie starszy mężczyzna. Może jego ojciec,
pomyślała. Napotkała wzrok młodego Cygana, kiedy wyciągnął rękę, żeby się przywitać.
Poczuła, jakby coś ciepłego, ale też ciężkiego, przeniknęło do jej ciała. Nigdy u nikogo nie
widziała takich oczu. Były szarozielone ze złotymi plamkami. Dłoń zaś duża, silna i ciepła.
Jej własna zrobiła się nagle lodowato zimna i Mali cofnęła się nerwowo. Coś w tym
mężczyźnie ją zaniepokoiło, ale pojęcia nie miała dlaczego.

- Dzień dobry - powiedział i potrząsnął jej ręką. - Zastanawialiśmy się, czy można by tu

dostać nocleg...

- Tak, tak, w stodole - zawołała Kristine z ożywieniem, zanim jeszcze skończył. - Mali i ja

wszystko wam pokażemy

I gospodarz mówi, że jest dla was pracy na wiele dni, tak że...

Kiedy się do niej uśmiechnął, zrobiła się ogniście czerwona. Uśmiech Cygana był ciepły i

szeroki, odsłaniał mocne, białe zęby. Mali stwierdziła nagle, że on wciąż trzyma jej rękę,
cofnęła ją więc gwałtownie. Popatrzył na nią. Stwierdziła, że to niezwykle piękny mężczyzna
i wspaniale zbudowany, szeroki w ramionach i wąski w biodrach. Czarne kręcone włosy
opadały na kark.

- Nazywam się Jo. - powiedział bardziej do Mali niż do Kristine. - Wszyscy mówią o mnie

Cygan Jo. To ja prowadzę tabor, a tamten starszy mężczyzna to mój ojciec. Pozostali
pochodzą przeważnie z tego samego rodu co ja - dodał, nie wdając się w szczegóły.

Mali zwróciła uwagę na piękną, młodą kobietę z dzieckiem na rękach i zastanawiała się,

czy to może żona tego Jo. Włosy tamtej były takie czarne, że aż mieniły się niebieskawo w
blasku słońca, kiedy ruchem głowy odrzucała w tył bujną czuprynę. Mali poczuła
nieprzyjemne ukłucie w sercu, kiedy Cyganka na nią spojrzała. Jakbym była zazdrosna,
pomyślała rozbawiona.

- Chodźmy już - zachęcała Kristine. - Pokażemy wam stodołę. A za pralnią jest strumień,

woda nie nadaje się do picia, ale można w niej prać. A studnię mamy... - zawstydzona
spojrzała na Mali. - Czy nie za dużo gadam? - bąknęła i już w milczeniu zaczęła schodzić w
dół, ku stodole.

Cyganie przywykli radzić sobie sami, więc Mali i Kristine nie musiały się długo nimi

zajmować. Obie przywitały się jeszcze ze starym mężczyzną, którego Cygan Jo przedstawił
im jako swojego ojca. Był to ogorzały i zniszczony człowiek, Mali pomyślała jednak, że
chyba nie jest aż taki stary, jak się na pierwszy rzut oka wydaje. Słońce i wiatr oraz trudne
ż

ycie nieustannie w drodze robią swoje, ludzie starzeją się szybciej.

Przywitały się też ze starszą kobietą i Mali pomyślała, że to matka Jo. Okazało się jednak,

ż

e jest siostrą jego ojca.

- Nie, matka Jo umarła wiele lat temu - wyjaśniła tamta, patrząc na dziewczynę takimi

samymi szarozielonymi oczyma, jakie Mali dostrzegła u Jo. - Kiedy Jo był młodszy,
zastępowałam mu matkę. Ale to nic szczególnego. W takim życiu jak nasze wszyscy zajmują
się wszystkimi. Mamy zresztą krewnych w wielu innych taborach i często się wymieniamy,
raz podróżuję z tymi, kiedy indziej z tamtymi, jak się złoży. Nie kierujemy się w życiu
normami, które dla ludzi osiadłych są najważniejsze. Chociaż czasem przestrzegają ich
bardziej ze strachu przed pastorem i zwierzchnością, czy ja wiem. My, Cyganie, spotykamy
się też często w większych grupach, najlepiej w zimie, kiedy trudno wędrować z miejsca na
miejsce, wynajmujemy wtedy jakiś większy dom. Na ogół nic nadzwyczajnego, ale
przynajmniej nie leje się nam na głowy.

Mali miała ochotę zapytać ją o tę młodą kobietę z dzieckiem w objęciach, ale zabrakło jej

odwagi. Z bliska wydawała się jeszcze ładniejsza, niż Mali z początku sądziła. Miała
klasyczne, niemal południowe rysy, smukłą i gibką figurę. Jak stworzona do tańca i miłości,
pomyślała Mali i sama się zdziwiła, skąd jej to przyszło do głowy. Promienny uśmiech odkrył
piękne białe zęby. Kim ona jest, zastanawiała się Mali i znowu poczuta nieprzyjemne ukłucie
w sercu. Ciekawe dlaczego? Nie zna przecież tego Cygana Jo, musiała jednak sama przed
sobą przyznać, że zrobił na niej wielkie wrażenie. Żaden z pozostałych mężczyzn w taborze
nawet równać się z nim nie mógł, a już w żadnym razie z jego oczyma. I, naturalnie, kobieta z
dzieckiem mogła do niego należeć. Mali jakoś dziwnie była tym zainteresowana...

W drodze powrotnej do domu Kristine znowu szturchnęła przyjaciółkę w bok i

zachichotała.

- Ale on się na ciebie gapił, ten Cygan Jo! Powinnaś mieć się na baczności! Cyganie mają

własne zwyczaje, jeśli chodzi o kobiety, słyszałam, jak ludzie gadali. A jaki on piękny! -
westchnęła. - Czyś ty widziała jego oczy?

- Ech, ty głupiutka kuro! - ucięła Mali, ale niepokój, który nią jakiś czas temu owładnął,

jakoś nie ustępował.

- Na ciebie to wszyscy się gapią - oznajmiła Kristine trzeźwo, ale bez cienia zazdrości w

głosie. - Tylko że ciebie to nic a nic nie obchodzi. Czy tobie nikt się nigdy nie podobał, Mali?

- Myślę, że w tych sprawach nie ma pośpiechu - odparła Mali, ale odezwała się tylko

dlatego, żeby milczeniem nie urazić Kristine. Z nikim nie chciała o tym dyskutować. - Ale
pewnie zanim się obejrzę, jakiś się koło mnie pojawi - dodała z uśmiechem, wzięła rękę
Kristine i uścisnęła przyjaźnie. - Ty pierwsza się o tym dowiesz.

Reszta dnia minęła jak zwykle. Mali biegała między pralnią a spichlerzem, nakrywała do

stołu i sprzątała po posiłkach. Przyłapała się na tym, że na długie godziny zapomina o
rodzinie i sytuacji w domu, bo tyle miała roboty. Ale mimo to oczyma wyobraźni widziała
szarozielone oczy ze złotymi plamkami i czuła ciepło dłoni, którą chętnie by jeszcze
potrzymała w swoich.

Ponownie spotkała Cygana Jo jeszcze tego samego dnia, kiedy zbierała na podwórzu

ostatnie wysuszone rzeczy. Szedł z pustym wiadrem do strumienia. Słońce kryło się właśnie
za wzgórzami na zachodzie i cienie stawały się coraz dłuższe.

- Masz długi dzień pracy, Mali - zagadnął i zatrzymał się. - Skąd pochodzisz? Bo chyba

nie z tego dworu?

Mali potrząsnęła głową i zastanawiała się, gdzie przepadł jej głos. Głośno przełykała ślinę

i starała się na niego nie patrzeć.

- Jestem z małego gospodarstwa tam, w dolinie - wykrztusiła cicho. – I już drugie lato

pracuję w Gjelstad.

Chciała, żeby sobie poszedł, bo jego bliskość wywoływała w niej niepokój. On jednak

usiadł na trawie i przyglądał się, jak Mali zbiera pranie.

- Czy wiesz, że jesteś bardzo ładna? - spytał nieoczekiwanie.
Mali na moment straciła oddech, spojrzała mu w oczy oszołomiona, fala gorąca spłynęła

na jej twarz. Rany boskie, co jest w tym człowieku, pomyślała przestraszona.

- Nie chciałem cię onieśmielić - powiedział spokojnie. - Jesteś bardzo ładna, ale masz

takie smutne oczy. Co cię dręczy, Mali?

Nie odpowiedziała mu na to pytanie. Pospiesznie ściągnęła ze sznura ostatni ręcznik i już

chciała podnieść kosz z suchym praniem, gdy on zerwał się na równe nogi i wziął ciężar. Ich
ręce spotkały się na moment i Mali znowu zaparło dech w piersiach.

- Zaniosę ci to do progu - rzekł.
Mali chciała protestować, przecież mogła sama dać sobie radę. Nie zrobiła tego jednak,

poszła po prostu za nim bez słowa. Miał muskularne, sprężyste ciało. Niczym u zwierzęcia,
przemknęło jej przez myśl. Ciemne włosy na karku zwijały się w drobne loki i nagle Mali
ogarnęła ochota, by ich dotknąć. To pragnienie kompletnie zbiło ją z tropu.

- Dziękuję - rzekła krótko, kiedy postawił kosz na progu. - Nie powinieneś był robić sobie

kłopotu.

- To żaden kłopot - odparł spokojnie tym dziwnym dialektem, którym się posługiwał, a

który brzmiał tak, że Mali nie mogła się zorientować, skąd pochodzi. Cyganie pewnie zbierają
słowa i powiedzenia z różnych stron, przez które podróżują, pomyślała.

- Dobranoc, piękna Mali.

Tego wieczora, kiedy przygotowała się już do snu. Mali usiadła przy otwartym oknie.

Kristine jeszcze nie przyszła, Starannie uczesała swoje niesforne włosy, włożyła czepek i
ś

wieży fartuch, po czym pobiegła na dół do stodoły, żeby posłuchać muzyki. Bo Cyganie

grali. Słodkie, pieszczotliwe tony skrzypiec docierały aż tutaj.

Kristine chciała ją ze sobą zabrać. Mali jednak odmówiła, choć właściwie chciała iść.

Tylko że zabrakło jej odwagi. Bała się siły w tych szarozielonych oczach i niezwykłych,
uczuć, jakie nieznajomy w niej budził. Oparła łokcie o parapet i przymknęła oczy. Tony
skrzypiec budziły jej zmysły. Tam, na dole, razem z innymi jest również on. Może to on tak

gra? Cieszyła się, że za parę dni Cygan Jo wyjedzie. Coś jej mówiło, że mógł stać się
niebezpieczny dla spokoju jej ducha, gdyby go bliżej poznała. Musiała bowiem przyznać, że
zrobił na niej wielkie wrażenie, myśl o jego oczach była jak opętanie. W nocy śniły jej się te
oczy ze złotymi plamkami. I gorące dłonie. Obudziła się o świcie, spocona i oszołomiona.

Minął tydzień. Któregoś dnia Mali nieoczekiwanie została wezwana do gospodyni i

dowiedziała się, że przysłano po nią z domu. Zrobiło jej się gorąco z przerażenia.

- Czy stało się tam coś złego? - spytała drżącym głosem i najpierw pomyślała o matce.

Taka chuda i blada była ostatnim razem...

- Nie, niczego złego nie słyszałam w głosie twojego ojca - powiedziała gospodyni z

tajemniczym spojrzeniem. - Telefonował do nas z dworu w Ora. Krążą jednak plotki... sama
wiesz, że sytuacja twojego ojca nie jest najlepsza.

Zatem plotki dotarły już do Gjelstad, pomyślała Mali ze skurczem żołądka. Już niedługo

wszyscy będą wiedzieć, jak się mają sprawy w Buvika. Nerwowo szarpała guziki bluzki. Ale
do czego ona jest potrzebna w domu? Przecież jeszcze miesiąc do czasu, kiedy właściciel
ziemi oczekuje zwrotu długu, a przedtem nie może ich wyrzucić.

- Ale ja nie mogę tak wszystkiego zostawić i sobie pójść -bąkała. - Jeżeli tam się nic złego

nie stało, to... Miejsce w Gjelstadjest mi potrzebne, muszę pracować, a wolną niedzielę już
miałam.

- Moim zdaniem powinnaś jednak iść do domu - powiedziała gospodyni i Mali zowu

dostrzegła zaciekawienie w jej oczach. - Podobno twoi rodzice mieli niedawno bardzo
dostojnego gościa. Ludzie gadają, że odwiedził ich Sivert Stornes. Czy wiesz może dlaczego?

- Sivert, Stornes?
Mali wytrzeszczyła oczy. Czego ojciec Johana szukał w Buvika? I nagle jakby rozsypane

elementy jakiejś układanki znalazły się na swoich miejscach, choć Mali za nic nie chciała w
to uwierzyć. Johan posłał swojego ojca, żeby ten prosił o jej rękę! Niemożliwe. Ale co innego
mogłaby oznaczać ta wizyta? Czuła, że pot spływa jej po plecach, zrobiło jej się niedobrze.

- Odmund cię odwiezie - powiedziała gospodyni z życzliwością. - Idź teraz do siebie i

przygotuj się. Twój ojciec powiedział, że musi się jak najprędzej z tobą rozmówić. No i
musisz mi powiedzieć, dlaczego mu się tak spieszyło. Jak już sama się dowiesz, oczywiście.

Mali nie odpowiadała. Chaotyczne myśli kłębiły się jej w głowie. O co może chodzić? Co

się dzieje?

- A właśnie, czy ty znasz Johana Stornesa?
Najwyraźniej Ruth Gjelstad sama zaczynała układać w całość zasłyszane pogłoski,

wietrząc i sensację, i skandal, Mali energicznie potrząsnęła głową.

- Nie, skąd miałabym go znać? - spytała ledwo dosłyszalnie.
Odwróciła się wolno i poszła ku drzwiom z poczuciem, że spotyka ją właśnie coś trudnego

i bolesnego. Półprzytomna wyszła i ostrożnie zamknęła za sobą drzwi.

ROZDZIAŁ 9.

Padało tego dnia, kiedy Mali wróciła do Buvika. Mimo to poprosiła woźnicę, by ją

wysadził u stóp wzniesienia, i piechotą poszła w stronę małej zagrody. Zeskoczyła z wozu,
wzięła swoją zniszczoną walizkę i podziękowała za podwiezienie. Umówili się, że Odmund
przyjedzie po nią jutro.

Także i tym razem długo stała pod wielką brzozą i patrzyła przed siebie. Chociaż przez

gęstą koronę drzewa deszcz lał się jej na głowę, ona tego nie dostrzegała. Przed nią leżało
Buvika smagane deszczem i wyglądało jeszcze nędzniej niż zwykle. Gęsta mgła wisiała
ponad lasem, pogoda typowa dla tych okolic.

Wielu ona przygnębia, zwłaszcza że zwykle trwa bardzo długo. Jak się już raz zacznie

deszcz i mgła, może tak padać całymi dniami, a bywa, że i tygodniami. Ludzie czują się
przygnieceni ciężką, nieruchomą mgłą, większość jednak przyzwyczaja się z latami i
przestaje narzekać. Na pogodę człowiek i tak nic nie poradzi. Mali lubiła deszcz. Lubiła za-
pach mokrej ziemi i ociekających wodą roślin. Ciężka mgła pokrywająca góry, poruszające
się wolno wielkie kłęby, niczym duchy między koronami drzew i dachami budynków, zawsze
ją fascynowały. Ale i ona czuła się źle, kiedy taka pogoda utrzymywała się zbyt długo.

Tego dnia potrzebowała czasu do namysłu, szła więc wolno.
Wszystko stało się tak nagle. Zastanawiała się, co też usłyszy w domu i co oni myślą.

Musieli przeżyć szok, kiedy zjawił się Sivert Stornes, tego mogła się domyślać. I ciekawe, co
im właściwie powiedział? Nie wątpiła jednak, że musi to mieć związek z Johanem. Po tych
jego niewydarzonych oświadczynach, które zresztą odrzuciła, jego ojciec zdecydował się
jechać do Buvika i prosić w imieniu syna? Mali nie mogła tego zrozumieć. Jak to możliwe?
Przecież wyraźnie powiedziała „nie"!

Powoli zaczęła wchodzić na zbocze, po którym spływały strumienie wody. Przez moment

pomyślała, że zniszczy buty, a to jedyna para, jaką ma. Potem jednak machnęła ręką i ruszyła
przed siebie. Wysuszy buty w kuchni, co tam. Zresztą są solidne, ręczna robota, zniosą
odrobinę deszczu. Już nie takie ulewy im się trafiały.

Krowy stały blisko siebie pod gęstą sosną, która nie dawała im jednak wielkiej ochrony.

Nawet nie podniosły głów, kiedy Mali je mijała. I starego kota też nigdzie nie było widać.
Leży pewnie pod piecem i śpi, pomyślała. To nie jest pogoda na spacer dla starego kota, o nie.

Pierwsze, co ją uderzyło po wejściu do sieni, to panująca w domu cisza. Zdjęła z siebie

ociekający wodą szal i powiesiła na wieszaku, a potem zdjęła buty. Nawet pończochy miała
mokre. Poprawiła włosy i lekko zapukała do drzwi. Z butami w rękach weszła do izby.

Matka była sama. Siedziała przy piecu i łatała jakieś ubranie. Na dźwięk otwieranych

drzwi podskoczyła, jakby miała nieczyste sumienie.

- To naprawdę ty? - zawołała, widząc Mali. - Aleś ty przemokła! A mówili, że tym razem

dostaniesz podwodę do domu?

- Dostałam, tylko odprawiłam woźnicę na dole - odparła Mali, szukając przy piecu

miejsca dla swoich butów.

Kot rzeczywiście spał w cieple, otworzył jedno oko, kiedy buty Mali znalazły się

niebezpiecznie blisko niego, zaraz jednak zwinął się jeszcze bardziej i wrócił do przerwanej
drzemki. Mali zorientowała się, że matka piecze chleb, z pieca dochodził smakowity zapach.

- Powinnaś się przebrać - powiedziała matka, kręcąc się koło córki dziwnie

zdenerwowana. - Jeszcze się rozchorujesz. Przynajmniej na nogi włóż coś suchego.

Mali usiadła i zaczęła ściągać czarne, domowej roboty skarpety, potem podciągnęła nogi

tak, by spódnica okryła jej stopy. Matka przyniosła suche skarpetki.

- A gdzie ojciec? - spytała Mali. - I gdzie wszyscy?
Matka udawała bardzo zajętą, szykowała kawę i smarowała kromki chleba. Na policzkach

miała gorączkowe wypieki i nieustannie poprawiała fartuch.

- Ojciec zaraz przyjdzie - zapewniła. - Poszedł tylko... A chłopcy mieli coś do załatwienia

we wsi. Margrethe jest dzisiaj w Nerbo, potrzebowali jej do pomocy, bo wieczorem będzie
spotkanie misyjne...

Ach tak, pomyślała Mali. Wszyscy zostali odesłani z domu. Najwyraźniej to, o czym

będzie tutaj mowa, ma pozostać między nią i rodzicami. Przynajmniej na początku. Skuliła
się na krześle i nie mówiła nic więcej. Matka też się nie odzywała, zajęta robotą spoglądała
tylko na córkę po kryjomu. Jakie to do niej niepodobne, dziwiła się Mali zaniepokojona.

Obie drgnęły, kiedy za drzwiami rozległy się ciężkie kroki ojca. Coś się zacisnęło w piersi

Mali i nie pozwalało jej swobodnie oddychać. Ale na widok ojca poczuła ból. Jaki on chudy i

zmizerowany, pomyślała. Bo matka zdawała się wyglądać znacznie lepiej niż ostatnim razem.
Chociaż mogły córkę zmylić te gorączkowe rumieńce na twarzy Brit.

- No to przyszłaś do domu - powitał ją ojciec i usiadł w swoim fotelu na biegunach. -

Paskudną pogodę sobie wybrałaś - dodał.

- Przecież ty sam po mnie posłałeś - zdziwiła się Mali. - Gospodyni kazała mi się przebrać

i natychmiast ruszać w drogę, nawet podwodę mi dali, więc pomyślałam, że musiało się stać
coś ważnego.

Przez chwilę w izbie panowała cisza. Ojciec próbował nabić fajkę resztką tytoniu, jaką

znalazł jeszcze na dnie zniszczonego woreczka, a matka po raz trzeci od przybycia Mali
zaglądała do chleba. Tym razem wyjęła upieczone bochenki i dom wypełnił się intensywnym
zapachem.

- Ty też chodź do nas, matka - powiedział ojciec. - Usiądź. Musimy porozmawiać, im

szybciej, tym lepiej.

Matka podeszła i usiadła na drewnianej lawie. Chude palce nerwowo skubały szydełkową

serwetę na stole.

- Parę dni temu mieliśmy tu niezwykłą wizytę - zaczął ojciec i odchrząknął. - Sam Sivert

Stornes do nas przyjechał.

- Słyszałam. Gospodyni z Gjelstad mi mówiła - przyznała Mali. - Plotki rozchodzą się

szybko po okolicy, a zresztą sam do niej telefonowałeś.

Ola Buvik przytakiwał, kiwając wolno głową, i wciąż na próżno szukał resztek tytoniu w

woreczku.

- Czy Johan Stornes prosił cię, żebyś za niego wyszła? - spytał nagle.
Twarz Mali oblała się rumieńcem. Zrobiło jej się gorąco. A więc jednak o to chodzi!
- Tak. Jakiś czas temu przyjechał do Gjelstad. Już po tej niedzieli, kiedy byłam w domu.

Powiedział, że zgubił coś w czasie wesela, jakiś nóż kieszonkowy, i prosił, żebym pomogła
mu szukać. I wtedy powiedział, że...

Mali głęboko wciągnęła powietrze, objęła podciągnięte w górę kolana. - Powiedział, że

widział mnie na weselu i że... no, oświadczył mi się - zakończyła.

- Sivert też mówił coś takiego - przytaknął ojciec. - Ale ty podobno nie powiedziałaś

„tak", jeżeli dobrze zrozumiałem.

- Nie. Nie powiedziałam - oznajmiła Mali, patrząc ojcu z uporem w oczy, ale niczego

bliżej nie tłumaczyła.

- Dlaczego mu odmówiłaś, moje dziecko? - zawołała matka zdziwiona. - To przecież

dziedzic wielkiego majątku. Zostałabyś gospodynią, do końca życia byłabyś zabezpieczona.
O takiej propozycji my, biedacy, nie mogliśmy nawet marzyć. Ani ty. Bo to po prostu
wspaniała propozycja...

Mali siedziała i zastanawiała się, w jaki sposób ma im to powiedzieć, jak wyjaśnić, że nie

cierpi Johana Stornesa. Po prostu nie może go znieść, choćby był dziedzicem nie wiem
jakiego majątku. Nie powie im przecież, jak podle się wobec niej zachował, wolała, żeby tego
nie wiedzieli.

O takich rzeczach się nie mówi. Poza tym mogliby sobie pomyśleć, że go w jakiś sposób

prowokowała, taki wielki pan, to... Choć raczej nie wierzyła, że chcieliby się doszukiwać jej
winy. Do rodziców to niepodobne, na tyle ich przecież zna. No i nie mogła też powiedzieć, że
czeka na kogo innego. Zaraz by się zaczęli pytać, kim jest ten inny, a na to też nie miała
odpowiedzi. Na moment zobaczyła smagłego, muskularnego mężczyznę o szarozielonych
oczach, z czarnymi włosami wijącymi się nad karkiem. Mężczyznę, którego spojrzenie
wprawiało ją w drżenie i niepokój. Ale tego to już oni by nie zrozumieli. Jedyne, co rodzice
teraz rozumieją, to ta propozycja, którą mało kto by odrzucił. Dobrobyt do końca życia był
dla nich ważniejszy niż jakieś niepewne marzenia. A uczucia... Boże drogi, kto mówi o
uczuciach?

- Więc ty nie lubisz Johana Stornesa? - spytał ojciec, przyglądając się jej uważnie.
- Nie - odparła cicho. - Nie lubię go, nie mogę go lubić.
Kiedy spostrzegła, że matka skuliła się na swoim miejscu, zaczęła poprawiać na pół

wyschłe włosy. Kiedy zmokły, skręcały się w drobne loczki.

- Ale przecież ja go wcale nie znam - dodała. - I nie mogę pojąć, czego ode mnie chce.

Wy też powinniście wiedzieć, że nie jestem tą synową, jakiej by sobie życzyli jego rodzice.
Moim zdaniem coś go napadło, ale szybko mu minie - dodała niepewnie. - A potem sam
będzie zadowolony, że mu odmówiłam, jestem pewna.

Nikt lepiej od niej nie wiedział, że to nie jest chwilowa zachcianka dziedzica Stornes.

Zachowywał się przecież jak opętany.

- Nie, nie, to mu nie minie - powiedział ojciec i zapalił w końcu swoją fajkę. - Sivert

Stornes przyszedł tu w imieniu swojego syna, żeby prosić o twoją rękę. Tak jak nakazuje
obyczaj - dodał pospiesznie. - Johan poważnie myśli o małżeństwie z tobą, a rodzice się na to
godzą. To jedno jest pewne. Przynajmniej na razie - dodał.

Ojciec znowu wpił w nią wzrok. Mali czuła jakąś kulę w żołądku, kulę, z której wypływały

fale mdłości.

- I nie tylko to - podjął znowu ojciec. - Oni są tak bardzo zdecydowani, że jeśli się

zgodzisz, to stary Stornes obiecuje zadbać, żebym mógł wykupić Buvika i pospłacać długi.
Jestem pewien, że to zrobi.

Mali siedziała jak zamurowana. Czyżby Johan zmusił swojego ojca, by mu kupił Mali? Aż

się w niej gotowało ze złości i rozpaczy. Oczywiście pogłoski o sytuacji Buvika dotarły też do
Stornes, myślała. I Johan dostrzegł w tym szansę dla siebie! Mógł kupić sobie żonę! Co to za
ludzie, którzy posuwają się do czegoś takiego? Mali jest przecież wolnym człowiekiem, a nie
przedmiotem na sprzedaż, nawet jeśli jej nędza jest wielka, a cena, jaką gotowi byli za nią
zapłacić, odpowiednio wysoka!

- Jak Sivert Stornes mógł się dać w coś takiego wciągnąć? - spytała na pół z płaczem. - Ja

myślałam, że to uczciwy człowiek!

- On jest uczciwy! - zawołał ojciec. - I powiem ci, że wcale dobrze się nie czuł, kiedy

siedział tu przede mną i tłumaczył... Ale Johan przystawił rodzicom nóż do gardła. Po-
wiedział, że albo ożeni się z tobą, albo wcale. A wtedy ród Stornesów skończy się wraz z nim.
I w takiej sytuacji...

- W takiej sytuacji nawet uczciwy człowiek może próbować mnie kupić - rzekła Mali z

goryczą. - To nie na wiele mu tej uczciwości starczyło i, moim zdaniem, nie ma o czym
mówić.

Ogień buzował w piecu, deszcz zacinał o szyby. Długo nie padło ani jedno słowo. Mali

siedziała i zastanawiała się, co takiego dolega Johanowi. Bo przecież nikt o zdrowych
zmysłach nie mógł niczego podobnego wymyślić. I co takiego jest w niej, że zmusił własnego
ojca, by pojechał do Buvika, żeby mu ją kupić? W dodatku po tym, jak mu powiedziała, że
nic do niego nie czuje i czuć nie będzie. On nie tylko jest głupi i paskudny. Jest potwornie
uparty, nie potrafi sobie odmówić niczego, jeśli tego naprawdę chce, myślała ponuro.

- I co odpowiedziałeś Sivertowi Stornesowi, ojcze? - spytała w końcu.
Ledwo ją było słychać w niewielkiej izbie. Domyślała się przecież, jak rodzice mogli

przyjąć taką propozycję. Znajdowali się na skraju przepaści, chorzy z rozpaczy, kompletnie
bezradni, a tu nagle pojawia się możliwość ratunku. Musieli nie posiadać się z radości aż do
chwili, gdy gospodarz ze Stornes powiedział, że Mali odrzuciła oświadczyny. Oświadczyny,
które dla nich były wielkim szczęściem; wyobrażali sobie, że dla niej również. Gospodyni w
Stornes!

- Powiedziałem, że decyzja należy do ciebie, Mali. Nigdy w tym domu nie

okłamywaliśmy się nawzajem, więc i teraz tego nie robię, możesz być pewna. Byłem... Tak,

wiesz, to znaczyło dla nas wiele... że być może jesteśmy uratowani... żeby to tak powiedzieć.
Ale kiedy pojąłem, że powiedziałaś „nie", a oni chcą cię kupić, to...

- Ojciec oświadczył, że my nie sprzedajemy naszych dzieci - wtrąciła cicho matka. -

Powiedział, że musi porozmawiać z tobą i decyzja będzie należeć do ciebie. Tylko do ciebie.
My nie sprzedajemy swoich dzieci, nie - dodała, wciąż skubiąc szydełkową serwetę.

Mali oparła głowę na kolanach i zaczęła płakać. Matka zerwała się z miejsca, objęła córkę

i przytuliła. Dziewczyna przywarła do niej niczym małe dziecko, zarzuciła jej ręce na szyję i
wybuchnęła głośnym szlochem. Nie zdradzili jej! Chociaż ojciec mógł przyjąć oświadczyny
w jej imieniu i tym samym uratować rodzinę od poniewierki, to powiedział, że decyzja należy
do Mali. On, biedak na krawędzi przepaści, okazał się człowiekiem honoru, myślała Mali.
Bogacze mogą się posuwać do tego, by kupować żony swoim głupim synom, jednak jej ojciec
sprzedać córki nie chciał. Poczuła, jak bardzo kocha swoich rodziców i jaka jest z nich
dumna. To ona pochodzi z dobrej rodziny, nie Johan Stornes! Płacz powoli przycichał, ona
jednak nadal siedziała przytulona do matki. Myśli dosłownie wirowały jej w głowie. Czuła się
przyparta do muru, postawiona między miłością i lojalnością wobec rodziny a tym, o czym
nawet myśleć nie chciała, małżeństwem z Johanem Stornesem. Bolała ją głowa, całe ciało
pulsowało boleśnie. Ocierała ręką zapłakaną twarz.

- Wiesz, Mali, jak bardzo cię kochamy - rzekł w końcu ojciec zachrypłym głosem. - Nigdy

byśmy cię nie prosili, żebyś zrobiła coś, przeciwko czemu tak bardzo protestujesz.
Porozmawialiśmy o tym, wiemy, co myślisz, i teraz mogę Sivertowi Stornesowi posłać
wiadomość, że dziękujemy, ale żadnego małżeństwa nie będzie.

- I nie przeżywaj tego tak bardzo - dodał, kiedy Mali znowu zaczęła płakać. - Myślę,

matka, że możemy się teraz pocieszyć kubkiem kawy.

Pili kawę w milczeniu. W głowie Mali nieustannie krążyły ponure myśli. Rodzice jej nie

zdradzili, nawet w tej dramatycznej sytuacji, w jakiej się znajdują. Wiedziała, że nigdy nie
będą mieć jej za złe, że nie chciała poślubić Johana, a nawet nigdy nie będą się nad tym
zastanawiać. Im wystarczy, że Mali nie chciała, że nie mogła, potrafią to uszanować. Ale czy
naprawdę mogła odmówić? Jeśli wyjdzie za Johana, to rodzina będzie zabezpieczona do
końca życia. Ojciec dostanie własną zagrodę, nie będzie już musiał stawać przed właścicielem
z kapeluszem w ręce i prosić o przełożenie spłat. Jej małżeństwo oznaczałoby dla nich nowe
ż

ycie, tego nikt jej tłumaczyć nie musiał. A kiedy ostatnim razem była w domu, to obiecała

przecież, że znajdzie jakieś wyjście, nawet jeśli przemawiało przez nią zadufanie. Teraz
dostała szansę! Czy naprawdę potrafi być w życiu szczęśliwa, jeśli jej rodzina pójdzie na dno,
popadnie w nędzę, chociaż Mali mogła do tego nie dopuścić? Ale odmówiła, tylko dlatego, że
nie chciała poślubić Johana Stornesa!

Patrzyła na rodziców siorbiących żałośnie słabiutką kawę. Teraz ma możliwość

przywrócić blask ich zmatowiałym oczom, może sprawić, że znowu zaczną się uśmiechać, a
nawet głośno śmiać. Bracia mieliby większe możliwości znalezienia dla siebie odpowiednich
ż

on, bo nie byliby już takimi biedakami, lecz synami właściciela gospodarstwa. Margrethe i

Eli też stałyby się bardziej atrakcyjne jako kandydatki na żony. Może znalazłyby sobie
mężów, których by mogły kochać i szanować, a nie takich jak Johan Stornes, który musi
sobie kupować kobietę, której pragnie.

Mali miała swoje marzenia, ale przecież w prawdziwym życiu nie ma miejsca na marzenia,

tyle zdążyła się już nauczyć. Czy więc jej marzenia i niechęć do człowieka, którego prawie
nie zna, miały zniszczyć szczęście i przyszłość tych, których naprawdę kocha? Żuła powoli
kawałek suchego ciasta i patrzyła na strugi deszczu spływające po szybach niczym łzy. Johan
nie jest urodziwym kawalerem, jest przy tym głupi i ślamazarny. To wstrętne, że nie potrafi
nad sobą panować w jej obecności. Kiedy jednak o tym myślała, odczuwała delikatny
dreszcz. Muszę mieć nad nim wielką władzę, przyszło jej do głowy, i czuła się pożądana,
mimo że budziło to w niej więcej niechęci niż satysfakcji. Ale gdyby została gospodynią w

Stornes, to z pewnością wielu ludzi musiałoby powściągać szydercze uśmiechy! Miałaby
wtedy i pozycję, i władzę. Gdzieś w głębi duszy Mali było coś, co chętnie by się na to
zgodziło. Ale cena... przeniknął ją strach.

- Myślę, że powinieneś powiedzieć Johanowi, żeby tu przyszedł najszybciej, jak może -

powiedziała nagle. - To nie znaczy, że zdecydowałam się za niego wyjść, ale niech przyjdzie.
Ja go przecież wcale nie znam, muszę z nim porozmawiać w spokoju, zobaczyć, jak się
zachowuje. Może nie jest taki zły, jak myślałam - powiedziała, wpatrując się w blat stołu.

W to ostatnie raczej nie wierzyła, chciała jednak dać szansę, i jemu, i sobie. Ze względu na

was, pomyślała, patrząc na rodziców. Nie mogła postąpić inaczej...

ROZDZIAŁ 10.

Kiedy do Stornes dotarła wiadomość, że Johan został zaproszony na jutro na kawę do

Buvika, zrobiło mu się zimno i gorąco. To musi znaczyć, że Mali przyjechała do domu i o
wszystkim już wie. Ale jak sobie tłumaczyć to zaproszenie, zastanawiał się. Czy Mali w
końcu ustąpiła, kiedy ojciec powiedział jej, że dzięki temu małżeństwu może zostać
właścicielem gospodarstwa i pozbyć się długów? Bo przecież musiał jej to powiedzieć. Z tego
wszystkiego brzuch tak go rozbolał, że musiał biec do wygódki. Siedział tam bardzo długo.
Coś mówiło mu, że Mali chyba mniejszą wagę przywiązuje do pieniędzy niż jej ojciec.
Pamiętał, co powiedziała babka, że mianowicie nie kupuje się żony tak, jak gospodarz kupuje
krowę. Ale przecież innego sposobu zdobycia Mali nie było, a on musiał ją mieć, choć sam
czasami myślał, że szaleństwem jest to, co robi. Pożądanie, nad którym nie potrafił
zapanować, jakby nie wypływało z jego uczuć, ale pochodziło z zewnątrz, było czymś obok
niego. Nie zaznam spokoju, dopóki ona nie znajdzie się w naszym domu, myślał desperacko.

Wiele razy zapytywał sam siebie, czy naprawdę kocha tę dziewczynę, i był pewien, że tak.

Zaraz jednak zdawał sobie sprawę z tego, jak mało wie o miłości, więc może to, co czuje,
wcale miłością nie jest. Babka, o ile dobrze ją zrozumiał, nie uważała, że to miłość. Ale i tak
to, co czuję do Mali, jest najlepsze, co mógłbym dać drugiemu człowiekowi. Pragnął ją mieć,
pożądał jej, ale też chciałby zrobić dla niej wszystko, co najlepsze. Będzie jej kupował piękne
ubrania i buty zapinane na guziczki, czego tylko zapragnie, natychmiast od niego dostanie.

Jutro mam jechać do Buvika? Jęknął, kiedy pusty żołądek znowu boleśnie się skurczył.

Jedzenie przez niego dosłownie przelatywało, i tak było od wielu dni. Od kiedy Sivert Stornes
wrócił z Buvika. Tamtego dnia zresztą nie był w stanie przełknąć ani kęsa, za to rąbał drewno
z takim zapałem, że pot zalewał mu oczy. Rąbał drewno przez wiele godzin i nieustannie
wypatrywał kariolki ojca. Kiedy ją nareszcie zobaczył daleko na drodze, cisnął siekierę i co
tchu pobiegł naprzeciw. Chciał spotkać się z ojcem bez świadków.

Takim nigdy jeszcze ojca nie widział. Sivert miał sztywną twarz, pozbawioną koloru, a

oczy jak dwa kawałki węgla. Cokolwiek zostało w Buvika powiedziane, musiało mu się to
naprawdę mocno dać we znaki. Johan to widział.

- To najbardziej haniebna sprawa, jaką w życiu załatwiałem - powiedział ojciec,

zatrzymując się przy Johanie. - Nie powinienem był się tego podejmować, ale co się stało, to
się nie odstanie. Naprawdę nie wiem, czy ci to kiedykolwiek wybaczę - dodał, patrząc synowi
w oczy.

A Johan stał bez słowa, ze spuszczoną głową, jak uczniak przyłapany na gorącym

uczynku.

- Wiesz, co ci powiem, Johan? Pieniądze nie zawsze są błogosławieństwem. Często bieda

budzi w ludziach więcej poczucia godności. Dzisiaj zdałem sobie z tego sprawę. Czy wiesz,
ż

e ten Ola Buvik nie chciał decydować za córkę? Wiele to o nim mówi, bo przecież Bóg wie,

jak bardzo potrzebuje pieniędzy. Obiecał tylko, że wezwie Mali do domu, bo decyzja musi
należeć do niej. Tak powiedział.

Długo jeszcze Sivert siedział bez słowa i pustym wzrokiem patrzył na swój dwór, skąpany

w blasku popołudniowego słońca.

- Powiedzieli mi, że oni w Buvika nie sprzedają swoich dzieci. Nigdy nie czułem się tak

nędznie jak wtedy, kiedy to mówił. Było mi wstyd, potwornie wstyd, i chciałbym, żebyś o
tym wiedział - dodał ze złością. - To największy wstyd, jaki przeżyłem.

Ś

ciągnął lejce i popędził w stronę domu, nie pytając syna, czy chce z nim jechać. Potem

już o całej sprawie nie wspominano.

Teraz Johan czuł się po prostu chory. Nieszczęśliwy i obolały wyszedł na podwórze.

Poprosił Ane, by nagrzała wielki kocioł wody i w pralni wystawiła dużą balię. Pojęcia nie
miał, jak się skończy ta kawa w Buvika, postanowił jednak, że pojedzie tam elegancki i
wystrojony. Naturalnie matka natychmiast zauważyła przygotowania. Nie było takiego
zwyczaju, żeby latem ktoś się tak dokładnie szorował częściej niż raz w tygodniu, na
niedzielę. Niektórzy nawet co dwa tygodnie, bo woda w fiordzie była na tyle ciepła, że jak
ktoś chciał, to mógł się kąpać. Zwłaszcza młodzi chętnie z tego korzystali po ciężkim dniu
pracy przy żniwach. Zimą przerwy między jednym a drugim myciem całego ciała jeszcze
bardziej się wydłużały. W zimowy dzień nieprzyjemnie jest się rozbierać w pralni czy na
zimnym strychu. Johan znał starych ludzi, którzy przez całą zimę nie myli się ani razu. Nie
takie to znowu rzadkie, bo kto chciałby narażać zdrowie, a może i życie, prychali tacy, kiedy
im wytykano, że cuchną starym potem i brudnym ubraniem.

- Myślisz, że jak zobaczy, jaki jesteś wymyty, to się zgodzi? - spytała matka złośliwie,

widząc, że Johan przemyka do pralni z ręcznikiem w ręce. - Bo, jak słyszę, nie powiedziała
jeszcze „tak"?

Johan nie odpowiedział, kiedy jednak chciał iść dalej, Beret zastąpiła mu drogę.
- Że też ty się nie wstydzisz i nie pomyślisz o czym innym - syknęła mu w twarz. - Wstyd

ś

ciągasz na nas wszystkich i wystawiasz nas na pośmiewisko. Jedyna nadzieja w tym, że

dziewczyna będzie mieć więcej rozumu i odprawi cię z kwitkiem. Bo w tym domu
oczekiwana nie jest. Twój ojciec powinien im zapłacić raczej za to, że nie będzie cię chciała!
To by miało więcej sensu - dodała ze złością.

- A wtedy stryj Halvard przyjdzie i przejmie wasz majątek - powiedział Johan, patrząc

matce w oczy, nagle dziwnie odważny. - Jak myślisz, ile czasu by potrzebował, żeby
roztrwonić wszystko na dziwki i hulanki? Jeżeli jeszcze w ogóle dożyje dnia, kiedy już nie
będę mógł pracować. Może zresztą ani się obejrzymy, a znajdą się jakieś bękarty po
Halvardzie.

Beret zasznurowała usta, na policzki wypłynęły jej gorączkowe plamy.
- Myślę, że powinnaś cię cieszyć tak samo jak ja, jeżeli Mali powie „tak" - dodał Johan. -

We wszystkich rodzinach trafiają się mężczyźni, którzy zeszli na manowce, nawet w takich
jak rodzina Stornesów.

Przez chwilę Beret nie była w stanie znaleźć odpowiedniego słowa, co akurat jej zdarzało

się niezwykle rzadko.

- Jesteś głupkiem, kompletnie straciłeś głowę - syknęła w końcu.
- Jestem twoim synem, po kimś musiałem to odziedziczyć - odparował i ruszył dalej.
- Na pewno nie po mnie! - krzyknęła za nim gniewnie.
Następnego popołudnia zjawił się w Buvika. Deszcz przestał padać, zostawił po sobie

krajobraz czysto wymyty i soczyście zielony. Johan zatrzymał się koło stodoły i przywiązał
kobyłę do specjalnego haka w ścianie. Otrzepał z kurzu świąteczne ubranie i nerwowo
pogładził głowę spoconą dłonią.

Na powitanie wyszedł Ola Buvik. Nie wróży to najlepiej, pomyślał Johan ponuro. Miał

nadzieję, że to będzie Mali, w lepszym humorze niż przy ich ostatnim spotkaniu. O mało nie
uderzył głową o futrynę niskich drzwi i potknął się w progu. Brit Buvik, również świątecznie

ubrania, wyciągnęła do niego chudą rękę. Johan wiedział, że rodzice Mali są młodsi od
Siverta i Beret, wyglądali jednak znacznie starzej.

Izba była niewielka, ale wysprzątana, utrzymana w największym porządku. To chyba

niemożliwe, żeby wyżywić taką dużą rodzinę z tak niewielkiego gospodarstwa, myślał Johan.
Nie mógł się nadziwić, że Ola Buvik radził sobie jakoś aż tak długo. Musi to być naprawdę
bardzo pracowity człowiek. Stół został już wcześniej nakryty do kawy, Brit wyjęła najlepsze
naczynia. Poproszono Johana, by usiadł na ławie. Mali nigdzie nie było widać.

- Mali poszła do piwnicy po śmietankę do kawy - oznajmiła Brit, jakby czytała w jego

myślach. - Zaraz wróci.

Wydała mu się taka śliczna, kiedy stanęła w progu, że aż jęknął. Mógłby z pewnością

zamknąć dłonie wokół jej szczupłej talii. Dzisiaj nie miała czepka, a bujne włosy splotła w
gruby, ciężki warkocz. Tylko koło uszu, przy policzkach, jak zawsze wiły się niesforne,
jedwabiste loki.

- Witaj w naszym domu - powiedziała i na moment spojrzała mu w oczy.
Chciał powiedzieć „dziękuję", ale nie był w stanie wydobyć głosu z gardła. Niewiele też

powiedziano przy kawie. Ola Buvik mówił coś o pogodzie i plonach, Johan odpowiadał, ale
sam nie bardzo wiedział, co mówi. Oczu nie mógł oderwać od Mali, która nalewała kawę z
dzbanka. Raz przelotnie ich ręce się dotknęły. Johan zaczerwienił się strasznie, a Mali
udawała, że nic się nie stało, jakby nie zauważyła. Siedział przy stole i zastanawiał się, kiedy
przystąpią do sprawy, nikt jednak nawet nie wspomniał, po co Johan tu przybył. W końcu
chrząknął i sam zaczął:

- Tak, no to jeżeli chodzi o Mali...
- My się nie chcemy wtrącać - przerwał mu ojciec dziewczyny. - To musi być załatwione

między wami.

Johan skinął tylko głową i poczuł się głupio. Zachowuję się jak dzieciak w wigilię Bożego

Narodzenia, który nie może się doczekać, pomyślał. Nie był jednak w stanie siedzieć
spokojnie, skoro wciąż nie wiedział, co dziewczyna ma mu do powiedzenia. Raz po raz
posyłał jej nad stołem badawcze spojrzenia, ale ona nie podnosiła wzroku.

- Może byście poszli na przechadzkę - zaproponował Ola Buvik nieoczekiwanie. -

Wypogodziło się i na dworze jest naprawdę ładnie.

Johan zerwał się tak szybko z miejsca, że przewrócił filiżankę. Rozgorączkowany i

zaczerwieniony wybąkał jakieś przeprosiny i ruszył ku drzwiom. Mali także wstała. Chciała
przedtem sprzątnąć ze stołu, ale matka jej nie pozwoliła.

- Dzisiaj sama to zrobię - rzekła pospiesznie. - A ty idź z Johanem. Domyślam się, że

będziecie potrzebować sporo czasu na rozmowę.

Szli wąską dróżką wzdłuż pól tak daleko jedno od drugiego, jak to tylko możliwe. W

końcu to Mali przerwała milczenie.

- Słyszałam o odwiedzinach twojego ojca - powiedziała cicho. - I zostałam wezwana z

Gjelstad do domu - dodała.

Johan kopnął kamyk leżący na drodze i nie wiedział, co odpowiedzieć. Strach, że jeszcze

raz zostanie odrzucony, ściskał go za gardło i nie pozwalał swobodnie oddychać.

- To znaczy, że plotki o tym, jaka marna jest sytuacja w Buvika, dotarły też i do Stornes.
Mali nie pytała, to było stwierdzenie.
- No tak, gadają, że... twój ojciec ma wielkie długi - wybąkał Johan, nie patrząc na nią. -

Wiesz, takie rzeczy rozchodzą się najszybciej - dodał, jakby ją przepraszał.

Mali zatrzymała się i zwróciła ku niemu. Johan wolno podnosił głowę i patrzył na

dziewczynę oświetloną blaskiem zachodzącego słońca. Poczuł się, jakby go ktoś zaciśniętą
pięścią uderzył w żołądek. Zawsze się tak czuję na jej widok, pomyślał oszołomiony; ta jej
jedwabista skóra, te bujne włosy i nieprawdopodobnie piękne ciało, szczupłe i pulchne
zarazem.

- A ty, jak tylko plotki do ciebie dotarły, uznałeś, że mimo wszystko możesz mnie mieć?

Wystarczy wysłać ojca z pełnym portfelem? - Nie mógł nie zauważyć ironii w jej głosie. - Bo
nie wierzyłeś, że ja bym chciała czy mogła powiedzieć „nie", kiedy w domu wszystko się
wali. Prawda?

Johan chrząkał, czuł się okropnie pod jej badawczym spojrzeniem. Mali go przejrzała, nie

miał najmniejszych wątpliwości. I gardziła nim za to, co zrobił, dostrzegał to w jej oczach.
Nie wiedział, co uczynić, wpatrywał się bezmyślnie w ziemię, Mali zaś wciąż stała przed nim
i czekała na odpowiedź. Nigdy przedtem nie miała czasu, żeby mu się dokładniej przyjrzeć,
teraz mogła to nadrobić. Był od niej trochę wyższy i znacznie tęższy. Twarz miał okrągłą,
rysy rozmazane i rzadkie włosy koloru piasku. Może najładniejsze ze wszystkiego są oczy,
stwierdziła, choć nie mogła znieść ich obleśnego spojrzenia, którego prawie z niej nie
spuszczał, kiedy byli razem. Robił wrażenie przyciężkiego i ślamazarnego, ale chyba nie miał
w sobie zła. Gdyby nie to, co wyprawia, żeby ją zdobyć, Mali mogłaby go nawet lubić.
Przynajmniej trochę. Albo może byłoby go jej żal, że jest taki nierozgarnięty i bezradny. Tak,
raczej to ostatnie. Chociaż taki całkiem nierozgarnięty, jak widać, nie jest, przyszło jej do
głowy. Gdyby tak było, nie wymusiłby na rodzicach tego, czego chce. Gdzieś w głębi jego
duszy musi tkwić jakaś siła, jakaś niewiarygodna wola, która jednak rzadko znajduje ujście.
Dziedzic ze Stornes nie dał się dotychczas ludziom poznać jako człowiek twardy, to wiedzia-
ła. A już nigdy nie przeciwstawiał się matce. Musiała się więc między tymi dwojgiem
rozegrać nieustępliwa walka.

- No tak, to chyba nie było najsłuszniejsze z mojej strony - przyznał półgłosem. - Ale

myślałem, że powinnaś się ucieszyć, gdyby twój ojciec mógł...

- Pewnie, że się cieszę z tego powodu - przerwała mu. - Gdyby twój ojciec przyjechał do

Buvika tylko dlatego, że chce nam pomóc, nie zapomniałabym do końca życia, ani jemu, ani
tobie. Ale przecież on nie po to przyjechał, Johan. On po prostu przyjechał, żeby kupić coś, co
ty uparłeś się mieć, a czego byś w inny sposób nie dostał. Jest różnica, sam widzisz.

- Chciałem tylko... po prostu nie byłem w stanie żyć bez ciebie - powiedział cicho i wciąż

patrzył sobie pod nogi.

Czy z nim naprawdę jest aż tak źle? - zastanawiała się Mali.
- Przecież nie chcę zrobić ci nic złego i powinnaś o tym wiedzieć - dodał. - Możesz mieć...

Dam ci wszystko, co tylko zechcesz.

- Nie, akurat tego, czego ja chcę, dać mi nie możesz - rzekła Mali dobitnie. - Bo ja ciebie

nie kocham i ty o tym wiesz. A skoro tak, to ja nie mogę dać ci tego, czego pragniesz, ani ty
nie możesz mnie dać, czego bym chciała.

Johan nie odpowiedział i Mali postanowiła więcej na ten temat nie rozmawiać. On

najwyraźniej nie rozumie, o co mi chodzi, pomyślała ze smutkiem. On chce ją dostać tylko
dlatego, że pragnie ją mieć, i tyle. Prawdopodobnie liczył na to, że z czasem wszystko się
między nimi jakoś ułoży. Może nawet wierzył, że Mali w końcu go pokocha. A może jest taki
ograniczony i krótkowzroczny, że nie myśli o przyszłości dalszej niż noc poślubna.
Przeniknął ją lodowaty dreszcz. Patrzyła przed siebie, na szczyty gór czerwieniejące w blasku
zachodzącego słońca, na zagrodę rozłożoną na stoku, która zawsze była jej domem.
Przesunęła wzrok na wzgórza i ciemniejący za nimi las, przypomniała sobie wszystkie
tajemne miejsca w okolicy, które zna tylko ona. Czy mogłaby pozwolić, żeby to wszystko
popadło w ruinę, a jej rodzice znaleźli się w nędzy tylko dlatego, że ona nie kocha Johana
Stornesa?

Czy jej matka kochała ojca, kiedy za niego wychodziła? Mali nigdy o tym nie myślała,

przekonana, że między nimi wszystko jest tak, jak powinno. W ostatnim czasie zdała sobie
sprawę z tego, że miłość dana jest nie tak wielu ludziom.

Bogaci muszą często zawierać małżeństwa po to, by mieć jeszcze więcej pieniędzy,

zwykle rodzice młodych aranżują takie małżeństwa z rozsądku. Biedaków też nie stać na
uczucia, bo u nich dni są na to za krótkie, a noce pełne zmartwień o jutro.

Marzenia to jedna sprawa. Życie jednak to coś całkiem innego, myślała Mali. I nagle stało

się dla niej jasne, że musi powiedzieć „tak" Johanowi Stornesowi. Nie mogłaby dalej żyć,
gdyby zawiodła swoich najbliższych. I zresztą może się trafić gorszy mąż niż Johan. Będzie
musiała się zachować najlepiej, jak potrafi, okazać jak najwięcej dobrej woli, to może
wszystko się jakoś ułoży. Johan najwyraźniej gotów jest dać jej gwiazdkę z nieba, gdyby ją to
miało uszczęśliwić. Nie wszystkie kobiety mają takich mężów. A na dodatek zostanie
gospodynią w Stornes. I kto by to pomyślał o biednej służącej, Mali z Buvika?

- Chciałabym być z tobą najzupełniej szczera, Johan - zaczęła wolno. - Wiesz, że ciebie

nie kocham, ale sam powiedziałeś, że mimo to moglibyśmy razem żyć dobrze. Może i masz
rację. Trzeba tylko, abyśmy oboje okazali dobrą wolę.

Czuła, że w sercu nosi ołów.
Johan ze świstem wciągał powietrze i nie spuszczał z niej oczu.
- Czy to znaczy, że... Że chciałabyś mnie poślubić, Mali?
Wolno skinęła głową, a palce nerwowo chwytały guziki u bluzki. Kiedy na niego

spojrzała, jej oczy były pełne łez.

- Tak, wyjdę za ciebie, ale wiesz dlaczego. Mimo to obiecuję ci, że zrobię wszystko, aby...

aby wszystko się ułożyło. I liczę, że ty również to zrobisz. Że będziesz mi okazywał
szacunek, będziesz dla mnie dobry, a ja się postaram ci to odwzajemnić.

Nie protestowała, kiedy ujął jej rękę. Splótł palce z palcami Mali, a drugą ręką objął

szczupłą kibić. Buzowała w nim wielka radość, jakiej nigdy przedtem nie odczuwał.

- Nigdy nie sprawię ci bólu, moja Mali - szeptał, przytulając do niej głowę. - Nigdy,

nigdy. Obiecuję ci to na moją cześć i honor. Jak mógłbym ci zrobić coś złego, tobie, którą
kocham najbardziej na świecie - mówił wzruszony, drżącym głosem.

Kiedy ją całował, Mali przymknęła oczy. Tym razem Johan zdołał nad sobą zapanować.

Całował ją delikatnie i ostrożnie, Mali była zaskoczona, że Johan potrafi się tak zachowywać.
Więc może jednak nie będzie tak źle? Stał blisko i obejmował ją, Mali oparła głowę na jego
ramieniu, a on głaskał jej wyprostowane plecy. Ostatni złoty promień zachodzącego słońca
padł na jej twarz i zgasł, znaleźli się w chłodnym cieniu i Mali zadrżała.

- Marzniesz - powiedział Johan i objął ją mocniej. - Chyba powinniśmy wracać.
Przytaknęła skinieniem głowy. Wolno poszli wąską dróżką z powrotem do domu.
- Boże kochany - modliła się Mali w duchu. - Spraw, żebym się nie pomyliła. Nie

opuszczaj mnie, Boże, bo zginę.

Przed drzwiami Johan przystanął i ponownie przytulił ją do siebie. Mali tego nie chciała,

ale pozwoliła, żeby pocałował ją ostatni raz. Przycisnął ją do siebie z całej siły, jego ręce
wplotły się w jej włosy, a wargi nie chciały się oderwać od jej ust. Mali chwyciła ręce Johana,
odsunęła się od niego i poprawiła włosy.

- Sam powiedz o tym moim rodzicom - rzekła tylko. -Myślę, że tak będzie najlepiej.
Młoda gospodyni w Stornes, myślała, głównie po to, by się pocieszyć. To nie musi być

jakieś złe życie, zwłaszcza jeśli oboje będą się starać, żeby nie było. Żeby tylko Johan był dla
niej dobry i panował nad sobą, a nie rzucał się na nią tak, jak to było w pralni w Gjelstad. Nie,
chyba nie będzie taki, powtarzała, choć serce biło jej z wysiłkiem. Teraz, kiedy wie, że ona
zostanie jego żoną, będzie opanowany. Mimo to strach dławił ją w gardle tak bardzo, że
brakowało jej tchu. W ponurym nastroju wchodziła za Johanem do izby.

ROZDZIAŁ 11.

Pewnej niezwykle pięknej wrześniowej soboty Johan i Mali stanęli przed ołtarzem.

Mali rozmawiała oczywiście z Johanem, że nie ma co się tak spieszyć, ale on uparcie trwał

przy swoim. Jego zdaniem ślub powinien się odbyć jak najprędzej. Skoro więc jeszcze w tym
roku, to czasu zostawało niewiele. Wesele trzeba urządzić w możliwie najspokojniejszym
czasie. Po żniwach, ale przed młockami, no i, rzecz jasna, nie należało czekać, aż jesień
zadomowi się na dobre. Przy takiej liczbie gości, których trzeba zawieźć do kościoła i
przenocować w weselnym domu, dobrze, żeby na dworze było jeszcze ciepło.

Górskie hale płonęły wczesnojesiennymi barwami, a powietrze było czyste niczym

kryształ. Zbocza pod wyniosłymi szczytami mieniły się wszystkimi odcieniami czerwieni i
brązów aż do granicy roślinności. Tylko nagie szczyty były szare, a w najwyższych partiach
nawet czarne, tu i ówdzie pokryte zresztą czapami świeżego śniegu. Ostatnie noce były
zimne, ale tej soboty woda fiordu leżała nieruchomo. Słońce świeciło i rozgrzewało czarne
samodziałowe ubrania, spodnie i spódnice tak szerokie, że zamiatały i podłogi w domu, i
trawę na dworze. Przyzwoitość zakazywała kobietom odkrywać stopy i wiele oczu strzegło,
by spódnice nie były za krótkie. Jeśli tylko zauważono coś takiego, natychmiast zaczynało się
gadanie i szepty kobiet, które zawsze strzegły cnoty, zwłaszcza cudzej.

Dla tych, co nie musieli wiosłować, wyprawa przez fiord była czystą przyjemnością. Lekki

wiatr od gór chłodził rozgrzane ciała. Mimo to starsi mężczyźni spoglądali na góry z
niepokojem. Taki wiatr bowiem czasami zapowiadał również zmianę pogody. W tych
stronach mogło to nastąpić nagle, a przecież dobrze byłoby móc wrócić z kościoła po
spokojnym fiordzie, bez kołysania łodzi.

Orszak ślubny, ciągnący się od wybrzeża w Stornes, przedstawiał się imponująco.

Sześciowiosłowe łodzie jedna za drugą sunęły w stronę kościoła w Kvannes. Tu i ówdzie
widziało się też większe jednostki, z czterema parami wioseł. Taką to właśnie łodzią płynęła
młoda para. Johan tronował na ławce, wystrojony, z uczesanymi na mokro włosami. Obok
siedziała Mali. Czarna suknia z olśniewająco białym kołnierzykiem czyniła jej drobną
sylwetką jeszcze szczuplejszą, podkreślała kształtne piersi i wąską talię. Włosy panna młoda
miała upięte wysoko i częściowo schowane pod lekkim białym welonikiem, który powiewał
delikatnie na wietrze. Mali odwróciła twarz od narzeczonego i z powagą patrzyła w stronę
lądu.

Wieś, która odtąd miała być jej rodzinną miejscowością, od strony morza wyglądała

bardzo ładnie w ten ciepły jesienny dzień. Duże dwory rozłożone nad fiordem były bogate i
dobrze utrzymane. Na łąkach rozpoczęto już jesienne sianokosy. W tym roku pogoda
sprzyjała chłopom przez całe lato i wczesną jesienią, dzięki czemu tegoroczne siano było
wyjątkowo dobrej jakości. Będzie czym dokarmiać krowy w zimie, chociaż w tych stronach
siano to tylko dodatek, jakby deser dla zwierząt, i nikt nie szasta nim bez potrzeby. Co
innego, jeśli jakieś zwierzę zachoruje czy nie chce jeść.

Zboża z pól też już prawie zebrano, lada dzień zaczną się omłoty.
Gospodarstwa potrzebują nie tylko ziarna, lecz także słomy. Napełnia się nią na przykład

sienniki, dwa razy w roku, teraz jesienią i później, na wiosnę. Mali wiedziała, że siennik w ich
małżeńskim łożu także już przygotowano. Słyszała, że użyto najlepszej słomy z ubiegłego
roku.

Słomy używano też jako karmy dla zwierząt, zwłaszcza gdy zima bardzo się przeciągała.

To marne jedzenie, ale głodny zje wszystko, myślała Mali z goryczą, zarówno człowiek, jak i
zwierzę.

Od strony fiordu najlepiej było widać, że wieś jest swego rodzaju mozaiką, między dużymi

dworami leżą mniejsze gospodarstwa i zagrody komorników. Jaka idylla, kiedy patrzy się z
oddali. Mali poszukała wzrokiem Stornes. Tylko tam wciągnięto na maszt flagę, która
powiewała teraz na wietrze. Nikt nie mógł mieć wątpliwości, że we dworze dzieje coś
ważnego, wesele jedynego syna, dziedzica majątku!

- Trudno powiedzieć, że się pospieszył - przygadywali ludzie w okolicy. - Ale pomyśleć,

ż

e zdecydował się sprowadzić do dworu taką biedaczkę! Ciekawe, jak im się też ułoży. I

ciekawe, jak Beret przyjmie taką synową!

Mali siedziała i zastanawiała się, czy aż tylu ludzi by przyszło, gdyby wesele nie odbywało

się właśnie w Stornes. Plotki, które dotarły nawet do daleko położonych wsi, wciąż nie
całkiem ucichły. I pewnie jeszcze długo się nie uspokoją, myślała z ironicznym uśmiechem.
Rzadko kiedy jest tyle tematów do rozmowy jak w czasie, kiedy gruchnęła wieść, że Johan,
dziedzic Stornes, bierze za żonę ją, Mali z Buvika. Od tamtego dnia nieustannie czuła na
sobie zaciekawione spojrzenia, badające przede wszystkim jej talię. Ta jednak była jeszcze
szczuplejsza niż dawniej, więc gapie zastanawiali się dalej. Większość była przekonana, że
Mali jest w ciąży i dlatego Johan musi się z nią ożenić. Taki widać uczciwy i honorowy
człowiek - nie chce unikać odpowiedzialności, choć Mali to przecież nie jest kandydatka na
ż

onę dla dziedzica Stornes. Nikt nie potrafił znaleźć innego wytłumaczenia, dlaczego to

biedaczka z Buvika zostanie młodą gospodynią. Ale nikt też nie miał odwagi zapytać,
przynajmniej Mali o tym nie wiedziała. Z wyjątkiem Kristine, naturalnie. Mali uśmiechnęła
się na myśl o przyjaciółce.

Wróciła jeszcze do Gjelstad, żeby spakować swoje rzeczy i pożegnać się ze wszystkimi.

Zrobiło się wielkie zamieszanie, kiedy oznajmiła, że wychodzi za mąż, i to do Stornes. Sama
gospodyni wytrzeszczyła oczy ze zdumienia. Mali domyślała się, że nawet ona uważa to
małżeństwo za coś niesłychanego, Ruth Gjelstad objęła jednak dziewczynę przyjaźnie i
ż

yczyła jej wszystkiego najlepszego. Próbowała wydobyć od Mali zwierzenia, jak doszło do

tego, że Johan Stornes się oświadczył, ona jednak nic nie powiedziała.

- Rany boskie! To nie może być prawda! - zawołała Kristine i wpiła w przyjaciółkę swoje

wielkie oczy. - Zostaniesz gospodynią w Stornes? A jak cię pytałam, to powiedziałaś, że nie
znasz tego Johana. Dlaczego nic mi nie mówiłaś?

- Bo wtedy sama jeszcze o niczym nie wiedziałam. Raz czy dwa zamieniłam z nim jakieś

słowo, nie miałam pojęcia, że on... że on mógłby przyjść do moich rodziców i się oświadczyć
- dodała.

Kristine objęła ją w pasie i zakręciła jak w tańcu.
- Ale chyba się cieszysz? - spytała, przyglądając się Mali badawczo. - Teraz już ci bieda

nic nie zrobi, Mali! Będziesz gospodynią w takim dworze, ty, która mówiłaś, że nawet o
czymś takim nie myślisz. No i nagle wychodzisz za mąż do Stornes! Nie będziesz się pewnie
chciała nawet witać z takimi jak ja, co?

- Przestań! - zawołała Mali i pociągnęła Kristine za włosy. - Zawsze będę tą samą Mali,

którą znałaś w Gjelstad. Dobrze nam było razem, zostaniemy przyjaciółkami. Jeżeli
oczywiście chcesz - dodała.

- Pewnie, że chcę - powiedziała Kristine pospiesznie i uścisnęła ją mocno. - Ale im, twoim

teściom, pewnie by się nie spodobało, że spotykasz się z kimś takim jak ja.

- A to dlaczego? - zapytała Mali spokojnie. - A zresztą ja sama o sobie decyduję, Kristine.

Zawsze tak było i nadal tak pozostanie.

- Wciąż nie mogę uwierzyć - powtórzyła Kristine. - To naprawdę historia jak z bajki.
Jeszcze raz okręciła Mali i obie śmiały się głośno. Kiedy jednak rozmowa zeszła na Johana

i oświadczyny, Mali mówiła niewiele. Nie chciała, by ktokolwiek, nawet Kristine, wiedział,
jak naprawdę sprawy się mają.

Nikt z weselnych gości nie zauważył niczego, co by świadczyło, że panna młoda jest

brzemienna, w każdym razie jeszcze nie zauważył. Zatem „nieszczęście" musiało być
stosunkowo świeżej daty, stwierdzali. Będą się jednak przyglądać w nadchodzących
tygodniach, to pewne! Wszyscy, których proszono na wesele, przybyli z radością. Zresztą nie
odmawia się takim ludziom jak właściciele Stornes bez wyraźnego powodu. Poza tym, kto by

chciał opuścić taką uroczystość. I okazję oglądania skandalu, bo mówiono o skandalu, z
bliska. Mali wiedziała, że najwięcej oczu będzie się przyglądać Beret i właśnie jej.
Wyprostowała plecy i potarła dłonią rozpaloną twarz. Nie chciała nikomu dawać powodów do
plotek. I wiedziała, że Beret też zachowa maskę. Chociaż teściowa miła wobec niej nie jest i
nie będzie. Mali mogła się o tym przekonać podczas dwóch wizyt, jakie przed ślubem złożyła
w Stornes. Z oczu Beret ziała nienawiść, kiedy patrzyła na przyszłą synową, chociaż to
przecież nie Mali, lecz syn Beret odpowiada za całe zamieszanie. Częścią umowy było i to, że
nigdy nie będzie się mówić, jak doszło do ich małżeństwa. Mali co prawda myślała, że
prędzej czy później sprawa i tak wyjdzie na jaw. Bo przecież ludzie skojarzą, że Ola Buvik
spłacił długi i kupił gospodarstwo w tym samym czasie, kiedy Mali wyszła za Johana. Skąd
Ola wziąłby pieniądze, gdyby ktoś bogaty nie otworzył portfela?

Nikt daleko szukał nie będzie, a najbliższy jest właśnie Sivert Stornes. Minie pewnie

trochę czasu, ale w końcu rozniesie się po okolicy, że Sivert zapłacił za to. żeby Mali po-
ś

lubiła jego syna. Mali wolała nie myśleć, jak będzie się wtedy czuć. Zamiast tego z radością

spoglądała na swoich rodziców. Mają nareszcie własne gospodarstwo, było ich nawet stać,
ż

eby kupić nowe ubrania na wesele córki. Siedzieli wszyscy w sześciowiosłowej lodzi, matka

w nowej sukni, kupionej pewnie z wyrzutami sumienia, bo nie przywykła wydawać pieniędzy
na siebie, ale wyglądała bardzo godnie. Mali była z niej dumna, z całej rodziny zresztą.
Pojawiło się coś nowego w ich zachowaniu, odkąd uwolnili się od największych kłopotów.
Najbardziej cieszył ją widok ojca i właśnie matki, patrzyli przed siebie spokojnie, kłaniali się
ludziom uśmiechnięci. To Mali, wychodząc za Johana Stornesa ofiarowała im ten spokój.
Ż

ebym tylko nie musiała zbyt wiele zapłacić sobą, myślała z goryczą.

Widziała ulgę w ich oczach tamtego dnia. kiedy Johan, zaczerwieniony, jąkając się z

radości, oznajmił im, że Mali zgadza się za niego wyjść. A jej udało się wywołać uśmiech na
wargi, kiedy przyjmowała uścisk ojca, a potem znalazła się w czułych objęciach matki.
Dopiero następnego dnia matka zapytała ją, czy naprawdę chce tego małżeństwa. Była bardzo
zmartwiona, kiedy patrzyła na córkę.

- Mógłby mi się chyba trafić gorszy kandydat - odparła Mali wymijająco. - Być może ja...

a zresztą to i tak wszystko jedno. Powiedziałam „tak", i wiem, na co się zdecydowałam.

- Ale Beret Stornes, twoja przyszła teściowa, nie ma lekkiego charakteru - westchnęła

matka. - I ty chyba nie jesteś tą, którą by najchętniej widziała u boku swojego syna. Tyle
wszyscy wiemy. Dasz sobie z tym radę, Mali? Boję się, że będziesz tam zupełnie sama, kiedy
przyjdzie ci się z nią zmierzyć.

- Dam sobie radę - odparła Mali z takim przekonaniem, na jakie tylko mogła się zdobyć. -

Będę przecież mieć Johana. To on chciał, żebym się tam znalazła, liczę więc, że mi pomoże.

Pewna jednak nie była, w każdym razie teraz, w drodze do kościoła. Ale rodzice nie mogą

się nigdy dowiedzieć, że powiedziała Johanowi „tak", choć sumienie jej tego zabraniało. Nie
mogą wiedzieć, że tego Johana wcale nie chce. Tylko kto na tym świecie dostaje tego, kogo
chce? Niewielka pociecha, westchnęła.

Nie tęskniła do tej chwili, kiedy znajdzie się z Johanem w Stornes, a kiedy już do tego

doszło, czuła się gorzej, niż mogła przypuszczać. Beret nawet nie podała jej ręki na
przywitanie, skinęła tylko nieznacznie głową, za to ze spojrzeniem, które mogło zabić.
Dopiero kiedy Sivert zaproponował, żeby Mali rozejrzała się po domu i obejściu, bo przecież
to teraz będzie jej dom. Beret z surową miną, sztywna, pokazała jej cały wspaniały dwór.

- Nie nadajesz się do nas - powiedziała lodowatym tonem, kiedy znalazły się same w

paradnej izbie. - Postaram się, żebyś nigdy o tym nie zapomniała.

Mali poczuła, że ogarnia ją gniew.
- Powinnaś była się postarać, żeby twój syn poszukał sobie innej - syknęła, a oczy jej

pociemniały. - Ja nigdy nie prosiłam, żeby się tu znaleźć, wiesz o tym tak samo dobrze jak ja.
I nie zrzucaj na mnie winy za to, co wyprawia twój syn! Zostaw mnie lepiej w spokoju, jeśli

chcesz, żebym ja ciebie zostawiła. Nie zapominaj, że od tej chwili będziemy żyć pod jednym
dachem. Nie myśl, że będziesz mi jeździć po głowie, jak zechcesz. Jeszcze nie wiesz, jaką
babę sobie twój syn wybrał - zakończyła wzburzona.

Beret nie odpowiedziała ani słowem, Mali jednak zdawała sobie sprawę, że to, co

powiedziała, jeszcze pogorszyło sprawę. Beret Stornes nie przywykła, żeby jej się ktoś
stawiał. A już na pewno nie taka nędzarka jak ta. Że Mali odważyła się odpowiedzialnością za
wszystko obciążyć jej syna, było po prostu niewybaczalne.

Podczas wizyty Mali przyszła też babcia Johana i wypiła z nimi kawę. Objęła Mali i

przytuliła ją do siebie serdecznie.

- Witaj w Stornes - powiedziała, odsunęła dziewczynę lekko od siebie i przyglądała jej się

uważnie. - No. piękna z ciebie panna - powiedziała po chwili, bardziej do siebie niż do Mali. -
Bardzo dobrze rozumiem Johana. Mam nadzieję, że będziesz tu szczęśliwa, Mali, że tobie i
Johanowi będzie dobrze. A ja mieszkam w moim domku, tu we dworze, gdybyś chciała,
możesz tam do mnie zaglądać. Zawsze będziesz mile widziana - dodała i pogłaskała Mali po
policzku.

Mali polubiła staruszkę od pierwszej chwili. Przez moment doznała nawet pociechy, że

ona tu jest i że tak otwarcie zaprasza ją do siebie. Może więc nie będę taka całkiem sama,
myślała. Stara babcia Johana rozumie chyba więcej niż inni. Mali wiedziała, że skorzysta z jej
zaproszenia i że przypuszczalnie odwiedziny u babci staną się najbardziej wyczekiwanym
wydarzeniem w normalnym dniu. Bo że Beret będzie za nią chodzić krok w krok od rana do
wieczora, nie wątpiła ani przez chwilę. I pojęcia nie miała, jak to wytrzyma. Zobaczymy, jak
się to wszystko ułoży, ona sama jednak ma ograniczoną cierpliwość. Jeżeli Beret przekroczył
granice, nastanie prawdziwa wojna. Mali bowiem nie zamierzała zginać karku i godzić się na
wszystko. Nigdy się tak nie zachowywała i teściową zresztą też zdążyła już ostrzec. W
ż

adnym razie nie były to czcze pogróżki.

Na tydzień przed weselem ojciec i jeden z braci przywieźli do Stornes rzeczy Mali. Ona

również z nimi przyjechała. Babka okazała wielkie zainteresowanie posażną skrzynią
dziewczyny, chwaliła staranne szwy i piękne hafty. Beret nawet na nic nie spojrzała, zresztą
Mali wcale tego nie oczekiwała. Widziała, że Johan źle się czuje z powodu zachowania matki.
Wyglądał na zakłopotanego i zmartwionego.

- Powinnaś dać matce trochę czasu - powiedział do Mali. kiedy ją odprowadzał. - Wiesz,

ona musi się do ciebie przyzwyczaić. Całe to nasze małżeństwo spadło na nią chyba zbyt
nagle.

- Oczekiwałabym jednak od gospodyni Stornes, żeby się zachowywała, jak na taką panią

przystało - odparła Mali krótko.

Johan się zaczerwienił i poszukał ręki Mali.
- Przywyknie do nowej sytuacji - powtórzył. - Z moją matką, niestety, nigdy łatwo nie

było. Nikomu. Nie przejmuj się tym za bardzo.

Chciał ją objąć, ślinił się i patrzył na nią pożądliwie. Mali jednak na nic mu nie pozwoliła.
- Mogą nas zobaczyć z domu - powiedziała.
Ale nie o to przecież chodziło, po prostu nie była w stanie znieść jego bliskości częściej

niż to absolutnie konieczne, żeby nie wiem ile dobrej woli w sobie miała. Pewność, że tak
właśnie jest, w miarę zbliżania się ślubu dręczyła ją coraz bardziej.

Zgodnie z obyczajem goście weselni zaczęli się zjeżdżać już w dniu poprzedzającym ślub.

Każdy przywoził jakieś smakołyki, mięso, masło, ciasta, wszystko w malowanych w ko-
lorowe kwiaty drewnianych skrzynkach. Na wielkim weselu potrzeba mnóstwo jedzenia,
prastary zwyczaj nakazywał więc, by każdy z gości się do tego dołożył. „Wkładowe", tak się
to nazywało, powinno było znaleźć się na miejscu najpóźniej dzień przed weselem, między
innymi dlatego, że solone mięso musi co najmniej dobę leżeć w wodzie, by nadawało się do

zjedzenia. Mimo to często bywało, że podawana na początku przyjęcia zupa mięsna była
potwornie słona.

Goście mieszkający najdalej przywozili swój wkład, kiedy już sami jechali na wesele.

Tacy jednak nigdy nie dawali mięsa.

Ponieważ wesele organizowano dość nagle, trzeba było zatrudnić wiele służących. Dwór

został do czysta wyszorowany, od piwnic po strychy. Długie stoły ustawiono w rzędach,
zarówno w paradnej izbie, jak i w codziennej. Na dworze też było starannie wysprzątane,
wszędzie mnóstwo zieleni i kwiatów.

Mali przybyła do dworu dopiero w weselną sobotę. Nie należało do dobrych obyczajów,

ż

eby panna młoda nocowała przed ślubem w domu narzeczonego.

Zapach jedzenia ciężką chmurą zalegał nad cały dworem, kiedy weszła na dziedziniec.

Spocone służące biegały między kuchnią, spichlerzem i pralnią, żeby wszystko przygotować,
zanim orszak wróci z kościoła. Mali spoglądała na zapracowane dziewczyny i doznawała
dziwnego uczucia. Powinna być jedną z nich. Ale dzisiaj, i pewnie nigdy więcej, już nie będę,
myślała. Ona przybyła do tego dworu, by włożyć ślubną suknię.

A suknia wisiała na strychu, w sypialni państwa młodych. Mali najchętniej

przygotowałaby się już w rodzinnym domu, ale to niepraktyczne. Kurz podczas podróży
osiadłby na czarnej sukni i ubrudził biały kołnierzyk. Poza tym Beret zażądała, że to ona
ubierze i przystroi pannę młodą. Mali najchętniej by odmówiła, wolałaby, żeby ubrała ją
matka i siostry, ale akurat tego nie odważyła się powiedzieć. Sztywna i wyprostowana
siedziała jak na torturach, kiedy Beret upinała jej włosy i mocowała welon.

- No, lepiej już nie będzie - powiedziała, oceniając ostateczny rezultat, i dziewczyna

musiała się przed nią kilka razy okręcić.

Mali dostrzegała w jej spojrzeniu, że Beret nie wstydzi się wyglądu przyszłej synowej,

która zresztą była niebywale piękną panną młodą, niezależnie od tego, że Beret prędzej by
sobie język odgryzła, niż to przyznała.

Mali na moment przymknęła oczy. Obiecała sobie, że zniesie to wszystko. Johan nie jest

złym człowiekiem. Bóg jeden wie, ile razy w ciągu ostatnich tygodni próbowała o tym siebie
przekonywać.

- Przecież on nie jest złym człowiekiem, przecież on nie jest złym człowiekiem -

powtarzała jak pacierz. - Wszystko się ułoży, czeka nas razem dobre życie, w każdym razie za
jakiś czas, jeżeli tylko starczy mi cierpliwości, żeby poczekać - myślała.

Johan tylko nie jest tym, którego bym pragnęła, powracała nieustanna myśl, więc z Mali

westchnieniem prostowała kark i potrząsała głową. Da sobie radę, musi sobie dać, nie będzie
tak źle. Ale w żołądku wciąż czuła bolesne ssanie.

- Chyba nie jesteś chora?
Johan objął jej ramiona i spoglądał na nią błyszczącymi, zatroskanymi oczyma. Mali czuła,

ż

e cała sztywnieje, kiedy tylko narzeczony jej dotknie, i musiała bardzo nad sobą panować,

ż

eby go nie odepchnąć. On przecież chce dobrze, tłumaczyła sobie. Ale na myśl, co ją czeka

w ciasnym małżeńskim łożu jeszcze dzisiejszej nocy, żołądek podchodził jej do gardła. Teraz
naprawdę nie była w stanie sobie tego wyobrazić.

Ileż to miała pięknych marzeń! Tęsknot. Wzruszeń. Czułości. Dzisiaj się okaże, jak to

wygląda w życiu, kiedy Johan Stornes będzie mógł wziąć w posiadanie swoją młodą żonę.
Mali nie była wcale pewna, jak taka noc poślubna powinna wyglądać, ale przecież coś tam
sobie wyobrażała. Coś jej mówiło, że to się może potoczyć inaczej niż w marzeniach, ale
powinna spełnić swój obowiązek. A może jednak, mimo wszystko, nie będzie tak źle? Ona
wprawdzie Johana nie kocha, ale za to on nie przepuścił żadnej okazji, by ją zapewnić, że
pragnie dla niej jak najlepiej. To się chyba musi odnosić również do nocy poślubnej.

- Nie, nic mi nie jest - odparła, odsuwając się od niego odrobinkę na ławeczce. - Tylko ten

upał.

Johan cofnął rękę i o nic więcej nie pytał.

ROZDZIAŁ 12.

Później Mali nijak nie mogła sobie przypomnieć, w jaki sposób znalazła się przed

ołtarzem.

Od chwili, kiedy ludzie pomogli jej wysiąść z łodzi i razem z Johanem stanęła przed

pastorem, wszystko działo się jak za mgłą. Ledwo pamiętała zebranych, którzy przyglądali się
jej z ciekawością i pospiesznie wchodzili do kościoła. W końcu zostali tylko ona i Johan
razem ze starym kościelnym. Ten nieustannie spoglądał na drzwi kościoła i nareszcie dał
znak, że już mogą iść. Przez cały czas Johan trzymał ją pod rękę, za co była mu wdzięczna,
bo sama by chyba nie ustała. Nogi miała dziwnie ciężkie i bezsilne. W kościele siedziała na
swoim miejscu wyprostowana jak świeca, ale z tego, co mówił pastor, prawie nic do niej nie
docierało. Wpatrywała się w piękny obraz nad ołtarzem. Promienie jesiennego słońca
przenikały przez okno z kolorową szklaną mozaiką i rzucały na ściany oraz podłogę kościoła
migotliwe barwne plamy. Mali nie wiedziała dlaczego, ale ta gra kolorowych, żywych świateł
wywoływała w niej chęć płaczu, zarazem jednak była to jakaś dziwna forma pociechy. Znowu
spojrzała na obraz nad ołtarzem. Dziewica Maria siedziała z dzieciątkiem w objęciach, a za
nią stał Józef, silny, emanujący poczuciem bezpieczeństwa. Jego wzrok spoczywał na tych
dwojgu, na Marii i dzieciątku, i Mali miała wrażenie, że nigdy w niczyich oczach nie widziała
większej miłości. Bóg to sprawił, przemknęło jej przez głowę. Żeby była miłość między
mężczyzną i kobietą. I ma ona wypływać z głębi ludzkich serc, z tego, co w nich najlepsze. I
niech będą obecne wszystkie trzy: wiara, nadzieja i miłość. Ale największa ze wszystkich jest
miłość, przypomniała sobie znane słowa bardzo jasno i wyraźnie, jakby je ktoś szeptał do
ucha. I równie nagle przyszło jej na myśl, że to małżeństwo, w które ona właśnie wkracza, nie
zostało postanowione w niebie. Spojrzała na Boga Ojca, wznoszącego się na chmurze ponad
Marią i dzieciątkiem, i poczuła gorzki żal, zarówno do Boga, jak i do ludzi.

Ona wierzyła w miłość. Czystą i prawdziwą. Taką, jaką widziała w spojrzeniu Józefa. Jeśli

jednak człowiek jest biedny, to musi brać, co los mu daje, pomyślała. I kiedy na to spojrzeć z
tej strony, to dar, jaki los mi zsyła, jest nadzwyczaj szczodry. Tylko że miłości w nim nie ma!
Zerknęła w bok, na Johana. Co on sobie myśli, czerwony na twarzy i spocony w czarnym
samodziałowym ubraniu? Jest taki bogaty, że mógł sobie kupić tę, której pragnął. Miłości
jednak nawet on nie kupi!

Dotarło do niej, że pastor daje znak, by podeszli bliżej ołtarza. Przez kilka strasznych

sekund bała się, że nie będzie mogła wstać, że nie da rady. Johan jednak wziął ją za rękę i
pociągnął. Nic więcej nie pamiętała. Potem klęczała na czerwonobrązowym zniszczonym
dywanie. Pastor położył na jej głowie ciężką rękę.

- I zapytuję cię, Mali Olasdatter Buvik, czy chcesz pojąć tego Johana...
Nie, chciała krzyknąć. Nie chcę, nie, nie! Nie chcę, nie mogę. Boże w niebie, pomóż mi,

dlaczego nie chcesz mi pomóc? Czyż nie jesteś Bogiem wszystkich, również biednych?
Zawsze wierzyła, że tak właśnie jest. Matka powtarzała jej, że Bóg jest z nią i będzie zawsze,
nawet jeśli wszyscy inni zawiodą. Człowiek powinien ufać Bogu, powtarzała matka, Bóg
bowiem swoich nie zawiedzie. Mali jeszcze pamięta, jak pytała, czy naprawdę jest dzieckiem
Boga, mimo że pochodzi z takiej biednej rodziny.

- Możesz być przekonana, że tak jest - zapewniała matka z największą powagą. - Bo dla

Boga Wszechmogącego nie istnieją bogaci i biedni, wobec Boga wszyscy jesteśmy równi.

To dlaczego on teraz mnie nie słyszy? - myślała Mali. Dlaczego pozwolił, żeby stało się to,

co się teraz dzieje? To, co doprowadziło Mali do kościoła, na ten dywan przed ołtarzem, żeby

powiedziała „tak" mężczyźnie, którego nie kocha? Płacz dławił ją w gardle, nikt nie chciał jej
pomóc, ani Bóg, ani ludzie. Od tej chwili będzie musiała sama sobie radzić niezależnie od
tego, co matka ma na ten temat do powiedzenia. W tym kościele, na kolanach przed pastorem,
Mali utraciła swoją dziecięcą ufną wiarę. Bóg jej nie słyszał i nie widział.

Nagle odkryła, że wokół niej panuje przejmująca cisza, i zrozumiała, że zebrani oczekują

od niej odpowiedzi. Jeszcze bardziej pochyliła głowę pod ciężkimi rękami pastora i poczuła,
ż

e łzy kapią jej na dłoń.

- Tak - wyszeptała tak cicho, że półgłuchy pastor ledwie ją usłyszał.
I w ten oto sposób została mężatką.

Mali miała wrażenie, że ten dzień nigdy się nie skończy. Droga powrotna upływała

wesoło, pośród krzyków i śpiewów. Butelki krążyły podawane z lodzi do łodzi. Wszyscy pili
zdrowie nowożeńców, a niektórzy uważali, że im częściej, tym lepiej. Mali odmawiała, ale
Johan przepijał do każdego. Świecił się od potu i promieniał tak, że mógłby się ścigać z
jesiennym słońcem. Nieustannie musiał obejmować młodą żonę, a ona siedziała nieporuszona
i pozwalała mu na to. Teraz już i tak za późno na protestowanie, myślała ponuro. Teraz musi
się zmierzyć z tym, o czym myślała, kiedy przyjmowała jego oświadczyny. I robić to tak,
ż

eby wynikało z tego więcej dobra niż zła.

Tony samotnych skrzypiec niosły się nad wodą, wesoły marsz weselny ku czci młodej

pary. Mali wiedziała, że gra Tryggve. Zawsze zapraszano go na wesela, na których plano-
wano zabawę i tańce. Bo nie na wszystkich weselach się tańczy, no ale Stornes może sobie na
wszystko pozwolić. Tutaj i młodzi, i starzy będą długo w noc wirować w tańcu na klepisku
stodoły. Że wiele młodych par później poszuka sobie przytulnego schronienia na pachnącym
sianie, to już nikogo nie obchodziło. To nie ma nic wspólnego z weselem, nikt zdawał się tego
nie widzieć. Co innego, jeśli jakiejś pannie przytrafiło się w wyniku tego „nieszczęście".
Wtedy miejscowi moraliści ruszali do akcji, wszyscy musieli się dowiedzieć, co myślą o tych
„tańcach i grzechu". Mało kto natomiast chciał podać pomocną dłoń biednej dziewczynie,
która zapomniała się na sianie. O sprawcę nieszczęścia nikt nie pytał, mężczyźni byli wolni
od wszelkiej odpowiedzialności, oni nie musieli się niczego obawiać. Dla wielu dziewcząt
jednak była to życiowa tragedia, wywoływane po kryjomu poronienia nierzadko kończyły się
ś

miercią. O tym też nikt nie mówił.

Mali siedziała przy stole wyprostowana jak struna u boku swojego młodego męża,

czerwonego niczym piwonia i nie całkiem trzeźwego. Z drugiej strony siedzieli jej rodzice, a
obok Johana królowała Beret, co najmniej tak samo sztywna i wyprostowana jak synowa.
Sivert, podobnie jak syn, przepijał do wszystkich i nieustannie przyjmował gratulacje. Oczy
mu błyszczały, zrobił się niespodziewanie gadatliwy. Mali jednak na tyle zdążyła poznać
swoją teściową, by wiedzieć, że zabawa skończy się dla nieszczęsnego Siverta, jak tylko
wstaną od stołu. Współczuła mu, bo doświadczyła od niego życzliwości i dobrego przyjęcia.

To prawda, że Sivert zrobił coś, czego robić nie powinien, rozumiała jednak, że został

poddany wielkiej presji. Och, Beret też musiała jej ulec. Mali zerknęła spod oka na teściową.
Tak, z pewnością Beret życzyła sobie innej następczyni we dworze. Mali musiała
powstrzymać złośliwy uśmieszek.

Pomyśleć, że coś mogło pójść nie po jej woli! I to rodzony syn jej się postawił! W

najważniejszej dla rodziny sprawie! Musiało to być dla niej wielkie zaskoczenie, szok po
prostu. Ale akurat to sprawiało Mali serdeczną radość, nie szkodzi, że to nie po
chrześcijańsku.

Napotkała spojrzeniem szare oczy babci Johana. Dostrzegła w nich zatroskanie i

uśmiechnęła się do staruszki. Obecność tej kobiety w domu bardzo ją cieszyła i dodawała
otuchy. Mali popatrzyła ponad głowami hałasujących, rozochoconych gości. Wielu z nich
miało już dobrze w czubie, zastanawiała się, jak to z nimi będzie, kiedy zapadnie noc. Johan

szturchnął ją w bok i podał kufel piwa. Chciał się napić ze swoją młodą żoną! Mali posłusznie
wzięła kufel, umoczyła wargi, zdając sobie sprawę, że wszyscy na nich patrzą. Wielu robiło
to przez cały dzień. Gapili się na nią, a potem pochylali ku sobie głowy i szeptali z
przejęciem. Postanowiła się tym nie przejmować. Teraz już zawsze tak będzie, myślała, więc
powinna zacząć się przyzwyczajać. Dlatego prostowała plecy i głowę trzymała wysoko, choć
czuła się dosyć niepewnie. Jakby jakieś brzemię przygniatało jej duszę. Tylko że nikt nie
powinien widzieć, co przeżywa.

Spocony Johan oparł się o nią ciężko i pocałował w policzek. Goście zaczęli się śmiać i bić

brawo. Mali zadrżała. Mąż już dawno przestał być trzeźwy. A pijanego jeszcze trudniej znieść
niż zwykle. Ale może jeśli się upije do nieprzytomności, to potem zgaśnie niczym świeca,
gdy tylko zobaczy łóżko, myślała Mali z mdłym płomyczkiem nadziei w sercu. Bardzo by
tego chciała, żeby chociaż tej nocy uniknąć jego... choć dobrze wiedziała, że to przecież
jedynie odroczenie tego, co i tak musi się stać.

W końcu można było wstać od stołu. Na dziedzińcu robiło się coraz tłoczniej i gwarniej,

mężczyźni byli przeważnie w znakomitych nastrojach, zaczynały się gry i zabawy. Co młodsi
chętnie próbowali się na ręce, wygrana dawała zwycięzcy znaczny prestiż, chociaż wszyscy
zdawali sobie sprawę z tego, że to tylko rozrywka i niewiele z niej wynika. Ale starali się, jak
mogli, czerwieniały twarze, napinały się żyły i mięśnie. Chodziło po prostu o to, by jak
najdłużej nie dać się pokonać. A ponieważ wokół stały kobiety i zagrzewały uczestników do
walki, więc starali się wszyscy. Młode dziewczyny lubią silnych mężczyzn, to wiadomo.

- Jesteś zmęczona, Mali?
To babcia Johana stanęła nieoczekiwanie obok panny młodej i wzięła ją za rękę.
- Nie, nie, wszystko w porządku - zapewniła Mali z uśmiechem. - Tylko ten dzień taki

długi. I jeszcze dużo czasu minie, zanim się skończy. Ty chyba też musisz być zmęczona,
prawda?

Staruszka nie odpowiedziała.
- No to wyszłaś za mąż do Stornes - powiedziała po chwili. - I jak się czujesz w tej roli?
Mali odwróciła wzrok i cofnęła rękę. Uśmiechnęła się z przymusem.
- Nie miałam jeszcze czasu się nad tym zastanawiać - rzekła wymijająco.
Babka znowu milczała.
- Nie wszystko w życiu idzie tak, jak człowiek się spodziewa - powiedziała wreszcie. - I

może nie tak, jak człowiek planował, że będzie. Daj Johanowi trochę czasu, Mali. On... on
będzie tego potrzebował. Widzisz, jego nikt nie nauczył, jak być dobrym mężem ani jak
trzeba się obchodzić z kobietami. Daj mu trochę czasu, a zobaczysz, że wszystko się ułoży.
Ż

e będzie dobrze - zakończyła.

Mali kiwała głową, ale nie bardzo wiedziała, co staruszka ma na myśli. Że Johan będzie

lepszy z upływem czasu? To chciała powiedzieć? Czy może, że dzisiejszej nocy chyba nie
będzie wielkim kochankiem, ale później nabierze doświadczenia? Że w kontaktach z
kobietami jest niezdarny, Mali zdążyła zauważyć już dawno. Dziwiło ją raczej, że naj-
wyraźniej babka o tym wie. Dla mnie to nie ma znaczenia, jakim on jest kochankiem,
pomyślała Mali i skuliła się. Nie robiła sobie wielkich nadziei w związku z małżeńskim poży-
ciem. Liczyła jedynie na to, że Johan będzie dla niej dobry i dzisiaj w nocy da jej czas, by
mogła się oswoić z tym, co ją czeka. Właśnie czasu najbardziej będzie potrzebować, taka
niedoświadczona i przerażona. Zwłaszcza że Johan ma być jej pierwszym i jedynym
mężczyzną. Dlatego takie ważne jest, żeby był dla niej dobry i wyrozumiały, krótko mówiąc,
ż

eby była w stanie jakoś przetrwać to doświadczenie. Przecież Johan ją kocha, tyle razy jej to

mówił. A nikt nie chce krzywdzić tego, kogo kocha, pragnie dla niego jak najlepiej.
Powinnam wierzyć, że tak będzie, przekonywała sama siebie po raz nie wiadomo już który.

Nie miała wprawdzie doświadczenia w intymnych kontaktach z mężczyznami, ale przecież

to i owo słyszała. Zwłaszcza na temat pierwszego razu. Z tego, co jej mówiono, ten pierwszy
raz mógł być bardzo bolesny, szczególnie jeżeli mężczyzna nie zwraca uwagi na kobietę,
spieszy się, nie pociągnie jej za sobą. Nie do końca rozumiała, co to znaczy, że mężczyzna ma
kobietę za sobą pociągnąć, ale tak słyszała. Podobno niektóre kobiety mogą po tym krwawić.
Mali przenikał dreszcz na samą myśl. Miała nadzieję, że Johan pomyśli też o niej i nie będzie
bardzo bolało. Że, mimo wszystko, będzie to potem wspominać bez przykrości.

Po kawie, kiedy zapadł już zmrok, zrobiło się nagle zamieszanie na dworze, ludzie zaczęli

krzyczeć, że pod wciągniętą na maszt flagą wybuchła bójka. Na weselu to nic niezwykłego.
Przy takich okazjach spotykają się różni ludzie, nie tylko przyjaciele. A wtedy wystarczy byle
zaczepka i bijatyka gotowa. Wypity alkohol robi swoje.

- A czego innego można się było spodziewać? - wołał ktoś niedaleko Mali. - To ta hołota

z Buvika się bije. Buvika przeciwko wszystkim innym.

Mali pobiegła do masztu. W kotłowisku rąk i nóg dostrzegła swoich braci, Bernta i Bjarne.
- Nie powinnaś tu przychodzić. Mali! - krzyknęła do niej siostra, Eli, i pociągnęła ją za

sobą.

- Ale dlaczego oni się biją? - dopytywała się Mali. - Bernt i Bjarne nie są tacy skorzy do

bójek, co się stało? I to jeszcze na moim weselu, taki wstyd, Eli.

Siostra nie odpowiadała, więc Mali przystanęła zdjęta jak najgorszymi przeczuciami.
- Kto to zrobił? - spytała. - Kto powiedział coś, czego nasi bracia nie byli w stanie

ś

cierpieć?

- Nie przejmuj się tym - uspokajała siostra i ciągnęła Mali w stronę pralni. - Na weselach

tak bywa jak się popiją. A nie wszystkim się podoba, że to właśnie ty będziesz młodą
gospodynią w tym pięknym dworze.

W oczach Mali pojawiły się łzy. Więc bracia biją się o nią! Ojej honor i dobre imię! Ech,

nie ma się o co bić, pomyślała z goryczą. Co to za honor dać się kupić za pieniądze? I nagle
nie była już w stanie się opanować, przytuliła się mocno do Eli i wybuchnęła beznadziejnym
szlochem.

- No dobrze, już dobrze, Mali - szeptała siostra i gładziła ją po głowie. Starała się wejść z

nią głębiej w cień, żeby nikt ich nie zobaczył. - To był dla ciebie okropnie długi dzień. Jutro
ś

wiat będzie pogodniejszy, zobaczysz.

Mali nie odpowiadała. Z całego serca pragnęła móc się z kimś podzielić tą rozpaczą,

strachem i rozgoryczeniem, które ją przepełniało, ale nie mogła. Nawet Eli nie wolno nic
mówić ani nikomu z rodziny. To jest część mojej kary, myślała, że muszę być z tym całkiem
sama. Płacz powoli przycichał, niezdarnie wzięła chusteczkę do nosa, którą podała jej Eli.
Poszły do pralni, żeby umoczyć chusteczkę w wodzie i przemyć zapłakane oczy.

- A teraz wracajmy - powiedziała Eli i jeszcze raz uściskała siostrę. - Nie pozwól, żeby oni

weszli ci na głowę, Mali.

- Jesteś tak samo dobra jak oni. A raczej lepsza - dodała pospiesznie.
Mali czuła, że robi jej się gorąco. Popatrzyła na siostrę. Jak wiele Eli się domyśla?

Spojrzenie tamtej było spokojne i pewne. Mali odetchnęła. Eli nigdy nikomu nie powie,
nawet gdyby dokładnie rozumiała, jakie jest życie Mali. Jej wzrok nie pozostawiał co do tego
wątpliwości. Zdumiało ją jednak to, że Eli się domyśla, jak niewiele radości daje Mali to
małżeństwo.

Koło północy Johan dał znak, że chętnie by się już położył. Mężczyźni otaczali go kołem i

wołali, że to naprawdę za wcześnie, ale rozumieli go bardzo dobrze, chichotali więc i gapili
się na Mali pożądliwymi oczyma. Piękną pannę młodą bierze sobie Johan do łóżka, nic
dziwnego, że mu się tak spieszy, dogadywali i poszturchiwali się nawzajem. Kobiety też
chichotały, ale mówiły niewiele. O tej porze większość gości straciła już całą przyzwoitość,

myślała Mali z obrzydzeniem i płonącymi policzkami. Z trudem mogła oddychać, kiedy
Johan wziął ją za rękę i chodził razem z nią do rodziców, krewnych i co znaczniejszych gości,
by powiedzieć im „dobranoc". Wielu z obecnych miało nocować we dworze, przygotowano
dla nich wszystkie miejsca na strychu, w stodole i szopach na siano. Ci, którzy na noc wracali
do swoich domów, już zostali zaproszeni na jutrzejsze śniadanie. Tak nakazywał obyczaj,
choć nie wszyscy wracali. Niektórzy mieli za daleko, innym wystarczał jeden dzień zabawy i
gościny.

Ostatnią osobą, z którą się żegnali, była babcia Johana. To zdumiewające, że wytrwała aż

do tej chwili, choć Mali widziała, że jest już bardzo zmęczona. Zmęczona i zatroskana, bez
radości.

No i co, babciu, chciała zapytać Mali. Tyle czasu pragnęłaś, by Johan znalazł sobie kogoś,

kogo będzie mógł kochać, i doczekałaś się. Czy jesteś zmartwiona, bo wiesz, że go nie
kocham?

Nie zapytała jednak. Objęła tylko staruszkę i uściskała.
- Będzie dobrze, babciu - szepnęła jej do ucha. - Zrobię wszystko, co potrafię, żeby było

dobrze, zobaczysz.

- Mali, kochana - powiedziała babcia i pogłaskała ją po policzku. - Jesteś młoda i tak mało

wiesz. Nie oceniaj zbyt pochopnie.

Oczy jej błyszczały, kiedy wypuściła żonę swojego wnuka z objęć.
Liczna gromada ludzi odprowadzała nowożeńców aż do schodów na strych. Johan

przepuścił Mali przodem, a sam, zataczając się, szedł za nią. Miała wrażenie, że te schody
nigdy się nie skończą, nogi się pod nią uginały. Dławił ją strach przed tym, co miało nastąpić.
Na moment odwróciła się i zderzyła z Johanem.

- O nie, babo! - zachichotał obleśnie. - Teraz już ci to nic nie pomoże! Zaraz się zacznie!
Wsunął jej rękę pod spódnicę i boleśnie uszczypnął w pośladek, wzniecając tym hałaśliwą

radość na pół pijanej, podnieconej kompanii. Mali była bliska szoku. Jak on mógł zrobić coś
takiego na oczach tylu ludzi? Nagle ogarnęło ją przerażenie. Johan nie jest taki, jak się
prezentował w ostatnich tygodniach, kiedy byli sami. Teraz bardziej przypominał tego
rozbuchanego samca, który rzucał się na nią w pralni w Gjelstad. Wtedy mogła go od siebie
odepchnąć. Dziś w nocy nie może. Teraz Johan jest w prawie, może ją wziąć, kiedy zechce, i
wcale nie musi zachowywać się przyzwoicie. Coś jej mówiło, że chyba się przeliczyła. Na
moment napotkała jego oczy. Były czerwone, nabiegłe krwią i miały w sobie coś, co ją
przerażało, coś obcego, dzikiego i niepohamowanego. Chciała krzyczeć, ale nie była w stanie
wydobyć głosu z krtani. Pospiesznie zebrała szeroką spódnicę i pokonała ostatnie stopnie
schodów.

ROZDZIAŁ 13.

Pokój nowożeńców, który potem miał stanowić ich małżeńską sypialnię i jedyne miejsce w

całym dworze, gdzie mogli być sami, znajdował się na końcu długiego, ciemnego korytarza
oświetlanego jedynie stearynowymi świecami w ciężkich świecznikach.

Mali wiedziała, że sypialnia Beret i Siverta znajduje się dokładnie po drugiej stronie

korytarza. W tym domu głosy rozchodzą się znakomicie i teściowa będzie wiedziała
wszystko, co zechce, stwierdziła Mali z drżeniem. I dzisiejszej nocy, i we wszystkie następne.
A dzisiaj liczni goście weselni zajmą pozostałe pokoje w korytarzu. I będą nasłuchiwać
dźwięków dochodzących z pokoju młodej pary. Ludzie tacy są, myślała niechętnie.

Johan otworzył drzwi i wtoczył się do środka. Musiał być bardziej pijany, niż Mali sądziła.

Mimo to jednak trzymał się na nogach całkiem nieźle. Nie spełniły się jej nadzieje, że mąż
zgaśnie niczym świeca, gdy tylko znajdzie się w sypialni. Wprost przeciwnie. Wielokrotnie w

ciągu ostatniej godziny czuła na sobie jego spojrzenie i robiło jej się niedobrze. Zaraz zacznie
się ślinić, myślała z obrzydzeniem.

Powoli weszła za nim. Pokój był dość duży. Przy jednej z dłuższych ścian stało rozsuwane

łóżko, które można regulować, poszerzać lub przedłużać, wedle życzenia. Teraz zostało
rozstawione szeroko, mimo to Mali uznała, że jest bardzo wąskie i nie starczy w nim miejsca i
dla niej, i dla Johana. Ale to chyba tylko przywidzenie, myślała, przypominając sobie łóżko
rodziców w Buvika. Na pewno nie jest szersze od tego, a przecież nigdy nie przyszło jej do
głowy, że za mało w nim miejsca dla obojga.

Łóżko zostało przykryte piękną narzutą. Ktoś zadał sobie trud, żeby to dla nas

przygotować, zdziwiła się Mali. Na oparciu wisiało okrycie z owczych skór, które z pewno-
ś

cią się przyda. Noce bywają już chłodne, a strych w domu nieopalany, zresztą w zimie też

nie ma tu ogrzewania. Na takie okrycie trzeba było co najmniej ośmiu owiec, ale problem ze
skórami polega na tym, że trzeba o nie bardzo dbać, bo łatwo zagnieżdżają się w nich pchły
lub inne insekty. A wtedy biada ludziom, którzy pod takim okryciem śpią. Rano wstają
podrapani do krwi. Mali obiecała sobie, że będzie swoje okrycie często wietrzyć, a w zimie
wyniesie na śnieg i porządnie wytrzepie. Matka ją tego nauczyła.

Jedyne okno w pokoju wychodziło na fiord. Pod oknem stał stół, na nim świeca w

lichtarzu i Biblia. Obok dwa krzesła, na których można było powiesić na noc ubranie, bo
szafa znajdowała się na korytarzu. Przy ścianie naprzeciwko łóżka stała komoda, a na niej
druga świeca. Obok umywalka z miednicą do mycia i woda w dzbanku. Na komodzie
wyłożono dwa czyste ręczniki i Mali pomyślała, że miło będzie się umyć po takim męczącym
dniu. Musiałaby to jednak robić w obecności Johana, więc uznała, że jednak odłoży mycie do
jutra. Musi mieć czas wyłącznie dla siebie niezależnie od tego, że jest mężatką.

Wolno podeszła do okna i wyjrzała na dwór. Sierpniowa noc weszła w najciemniejszą

fazę, ale świecił księżyc, więc widać było zarysy szopy na łodzie nad brzegiem oraz mroczne
kontury gór po drugiej stronie fiordu. Światło księżyca mieniło się pasami na ciemnej wodzie,
a gwiazdy zdawały się większe i bliżej ziemi niż w Buvika. Miało się wrażenie, że wystarczy
wyciągnąć rękę, by do nich sięgnąć. Nikt jednak nie sięga do gwiazd, a już najmniej ktoś taki
jak ona. Wierzyła w to tylko, kiedy była mała, chciała wtedy nazbierać gwiazd i powpinać je
sobie we włosy.

Mali tak była pogrążona w myślach, że nie zauważyła Johana, który stanął tuż za nią.

Objął ją mocno od tyłu, na policzku czuła jego pijacki oddech.

- Teraz jesteś moja, Mali - szeptał głosem, którego nie poznawała, cichym i dziwnie

ostrym. - Nareszcie jesteś moja!

Nie odpowiadała, stała po prostu jak wryta. Pojęcia nie miała, jak się zachować ani jak on

by chciał, żeby się zachowywała. Ona sama pragnęła, żeby tak stał jakiś czas, obejmował ją i
mówił, że wszystko będzie dobrze, trzeba tylko, żeby oboje okazali dobrą wolę. Może by mu
wtedy uwierzyła. Że ją kocha i chce dla niej dobrze. Podskoczyła, kiedy złapał rękami jej
piersi i mocno ścisnął. Bardzo mocno. Zaśmiał się ordynarnie i przywarł do niej całym
ciałem.

- Zdejmij ubranie - wycharczał ochryple. - Chcę cię mieć i Bóg mi świadkiem, że nie będę

czekał ani chwili dłużej. Ściągaj ubranie!

Puścił ją i zaczął się pospiesznie rozbierać. Nie przejmował się wieszaniem tego, co z

siebie zdjął, rzucał wszystko na podłogę. Mali patrzyła na niego wytrzeszczonymi oczami,
bolesny strach znowu ściskał ją w gardle. To nie tak powinno być, myślała. Nie tak szybko,
nie tak... dziko.

Powoli, trzęsącymi się rękami, zaczęła wyjmować z włosów szpilki przytrzymujące ślubny

welon i w końcu go zdjęła. Starannie powiesiła stroik na oparciu krzesła. Potem rozpinała
ś

liczne drobne guziczki u sukni. Johan stanął przed nią w samych kalesonach. Oczy mu

pociemniały, takiego wyrazu oczu jeszcze nigdy u żadnego człowieka nie widziała.

Odskoczyła i uderzyła biodrem o kant stołu. On złapał górę częściowo rozpiętej sukni i
szarpnął z całej siły. Mali słyszała, jak guziki toczą się po podłodze i wpadają pod łóżko.
Przerażona jego dzikością, zaczęła go odpychać.

- O nie! - wysyczał Johan. - Tym razem nie możesz mnie po prostu przegonić. Teraz

jestem twoim mężem, chyba o tym wiesz? Nie wygłupiaj się, babo! Teraz ja tu rządzę i biorę
sobie, co chcę.

Chciał siłą ściągać z niej suknię.
- Nie, Johan, nie, pozwól mi, ja sama zdejmę - prosiła cicho. - Pospieszę się.
Puścił ją, ale stał tuż obok i sapał głośno. Mali trzęsącymi się rękami rozpinała guziki,

które jeszcze zostały, a potem ściągnęła suknię przez głowę. Nigdy nie stała przed mężczyzną
w samej bieliźnie, cieszyła się, że jest ciemno i Johan nie widzi jej łez. To nie tak miało być,
myślała zrozpaczona. Dlaczego on chce wszystko zniszczyć? Dlaczego się tak strasznie
spieszy? Przecież ona potrzebuje czasu, właśnie przed tym, co miało się stać, czy to tak
trudno zrozumieć? Gwałtownie złapał ją za głowę i wyciągnął spinki podtrzymujące włosy,
które teraz złotą falą opadły na ramiona i plecy.

- Boże, jakaś ty piękna - wymamrotał i przycisnął głowę do jej piersi. - I jesteś moja!

Tylko moja!

Zanim pojęła, co się dzieje, Johan zdarł z niej koszulę i pożądliwie ujął w ręce piersi.

Przywarł do nich zaślinionymi wargami i Mali odskoczyła z obrzydzeniem. Wtedy on
chwycił ją na ręce i zaniósł na łóżko. Uderzyła się boleśnie w głowę, kiedy rzucił ją na
posłanie. Przez moment zdawało jej się, że zemdleje. Jęknęła, kiedy się na nią zwalił, ciężki,
pijany, rozgorączkowany. Szarpał ją jak oszalały szorstkimi, twardymi rękami.

- Johan - prosiła desperacko. - Johan, nie rób tego. Nie tak! Ja przecież nigdy... daj mi

czas, Johan, to boli.

Nie słyszał jej słów, mimo to próbowała dalej.
- Johan, daj mi czas. Nie tak gwałtownie, bo ja...
Oparła dłonie na jego piersiach i starała się go odepchnąć, ale to rozwścieczało go jeszcze

bardziej. Mali próbowała pojąć, co się właściwie dzieje. Nigdy nie byłaby w stanie wyobrazić
sobie, że to może być tak. Nie przypuszczała, że ktoś może drugiemu człowiekowi zrobić to,
co Johan zamierzał teraz zrobić jej. Zdarł z niej resztę ubrania i poczuła na skórze chłodne
nocne powietrze. Oczy Johana błyszczały w blasku księżyca, kiedy na nią patrzył, wargami
boleśnie miażdżył brodawkę jej piersi. Nagle gwałtownym szarpnięciem rozwarł jej nogi i
wdarł się w jej ciało. Przeszywający ból sprawił, że pociemniało jej w oczach.

Potem długo leżała zupełnie bez ruchu, dopóki po ciężkim oddechu nie poznała, że Johan

ś

pi. Wtedy cichutko wyślizgnęła się z łóżka. Każdy krok sprawiał jej dotkliwy ból, ale z

gardła nie wydobył się najcichszy nawet jęk. Nalała wody do miednicy, w księżycowej
poświacie dostrzegła cieniutkie strużki krwi na wewnętrznej stronie ud. Umoczyła ręcznik i
ostrożnie zmyła krew. Bólu jednak zmyć się nie da. Nie tego fizycznego, który ogniem pali w
dole brzucha, ale bólu duszy, żalu i nienawiści, jaka w niej rozgorzała. To nigdy nie minie,
była o tym przekonana.

Bosa przeszła po lodowatej podłodze z powrotem do łóżka. Piękna nocna koszula, którą

matka uszyła jej na tę noc, noc poślubną, leżała porzucona w nogach posłania. Nie zdążyła jej
włożyć, bo Johan się na nią rzucił. Nigdy by nie pomyślała, że najpiękniejsze, o czym tak
marzyła, może się przemienić w coś tak paskudnego, ordynarnego i żałosnego. Że może nie
być miejsca na czułość, na odrobinę pieszczot czy choćby jedno dobre słowo. Tylko dzikie
zwierzęce pożądanie i egoizm. No i ten straszny ból...

Leżała pod nim sztywna, ogarnięta paniką, kompletnie nieprzygotowana na to, co miało się

stać. Johan nie miał czasu, żeby o niej pomyśleć, rozwarł tylko jej nogi na boki i brutalnie się
w nią wdarł. Pewno nawet nie zauważył, że Mali jest zupełnie sucha. I chyba też nie zwrócił
uwagi, że z bólu wygięła się pod nim niczym łuk. Zagryzła rękę do krwi, żeby nie krzyczeć.

Myśl o tych wszystkich ciekawskich, którzy nasłuchują na korytarzu i na dole, pod oknami,
sprawiła, że zniosła wszystko w milczeniu. Łzy płynęły jej ciurkiem po twarzy, w ustach
czuła smak własnej krwi, kiedy dziedzic Stontes ją gwałcił i w ten sposób pozbawiał ją
dziewictwa.

Powoli wciągnęła nocną koszulę przez głowę i usiadła na krzesełku przy oknie. Powietrze

w pokoju było ciężkie i gęste od zwierzęcego zapachu, pomieszanego z ostrą wonią potu i
piwa. Delikatnie uniosła haczyki i otworzyła okno. Chłodna wrześniowa noc studziła jej
rozognioną i mokrą od płaczu twarz. Z drugiej strony domu docierały śmiechy i nawoływania,
w stodole skrzypek wciąż grał do tańca. Z pewnością minie jeszcze wiele czasu, zanim dom
pogrąży się w nocnej w ciszy. Księżyc skrył się za chmurą i zrobiło się ciemno. Z łóżka
dochodziło pijackie, głośne chrapanie Johana.

Do dzisiaj Mali sądziła, że on jest tylko głupi i trochę niewydarzony. Jak to się można

pomylić, myślała teraz. Jest bardziej grubiański niż jakieś zwierzę. Liczy się tylko on i jego
zadowolenie. A przedtem gapił się na nią maślanymi oczami i zapewniał, jak bardzo ją kocha
i jaki to będzie dla niej dobry. Nigdy nie zapomnę tej nocy, wzdychała, i nigdy nie wybaczę
mu, że gwałtem odebrał mi najcenniejsze, co mogłam dać mężczyźnie.

W głębi duszy Mali czuła nienawiść. Nie wiedziała, co Johan czuje, ale nie mogła dłużej

wierzyć, że ją kocha. Ten, kto kocha, stara się dawać radość kochanej osobie. A Johan zadał
jej tylko ból.

- Boże w niebiesiech, ja tego nie wytrzymam - szlochała, oparłszy głowę o futrynę okna. -

Jak ja będę żyć po tej nocy? Jak spojrzę w twarz człowiekowi, który zrobił mi coś takiego?

Przeniknął ją ostry ból, musiała zmienić pozycję na twardym krześle.
- Nie zniosę tego drugi raz - powtarzała zrozpaczona. - Nigdy, nigdy! Boże, pomóż mi!
Ale niebo było daleko, a Bóg miał wielu proszących o pomoc. Mali nie była pierwsza w

kolejce, niestety. Tylko gwiazdy i wielki, blady księżyc przyglądały się nieszczęsnej
dziewczynie. One jednak pozostały zimne, na żadną pociechę z ich strony nie mogła liczyć.

ROZDZIAŁ 14.

Mali nie potrafiłaby powiedzieć, jak długo tej nocy siedziała przy oknie. Jakby czas

przestał istnieć. Jedyne uczucia, jakie ją przepełniały, to żal i paląca nienawiść do Johana.

Kiedy jakiś czas temu zdała sobie sprawę z tego, że nie ma innego wyjścia niż małżeństwo

z Johanem, zaczęła szukać w nim dobrych cech. Starała się myśleć o wszystkich korzyściach,
jakie da jej pozycja młodej gospodyni w Stornes. O szacunku, jaki stanie się jej udziałem, o
tym, że jej rodzina również zyska lepsze życie. Zbyt wielu pozytywnych cech Johana nie
udało jej się znaleźć, ale przez cały czas powtarzała sobie, że to przecież nie jest zły człowiek,
będzie dla niej dobry, choć taki niewydarzony i ślamazarny. Obiecywał jej, że będzie dla niej
dobry, zapewniał, że ją kocha, a ona mu wierzyła. No i teraz okazało się, że to wszystko były
tylko puste słowa!

Nie ma dla mnie ani krzty szacunku, myślała, ocierając łzy, które nie chciały przestać

płynąć. Obiecywał Bóg wie co i patrzył na nią psim wzrokiem. Teraz zrozumiała, że wszystko
to było jednym wielkim kłamstwem. Chętnie powiedziałby i obiecał wszystko, byleby tylko
ją dostać. Teraz, kiedy już są prawowitym małżeństwem, pokazał, jaki jest naprawdę!

Mali myślała, że wyjdzie mu naprzeciw, jak daleko zdoła. Teraz była absolutnie pewna, że

dobrowolnie nigdy nie odda mu nawet najmniejszej cząstki siebie, ani duszy, ani ciała. Jest
jego żoną, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Ale niczego ode mnie nie dostanie -
powtarzała sobie z goryczą. To, czego chce, będzie musiał wziąć sam. Być może któregoś
dnia dotrze do niego prawda, jakim jest człowiekiem i co mi zrobił, ale to niczego już nie
zmieni. Co się stało, to się nie odstanie.

Tej nocy Johan zaprzepaścił wszystkie swoje szanse. Nigdy mu nie wybaczy, że ją

zgwałcił. Gdyby to, co się tej nocy stało w małżeńskim łożu, dokonało się na zewnątrz, Mali
by go zabiła. Bo wtedy też nie uzyskałaby znikąd pomocy? Nawet od policji. Tyle się
nasłuchała o dziewczynach, które zostały zgwałcone przez „bogatych panów" i nic im nie po-
mogło, że na nich doniosły, i tak nikt nie chciał ich słuchać, nikt nie wierzył, że same tego nie
chciały. Władza trzyma z tymi, którzy mają pieniądze i pozycję, biedną dziewczynę można
złożyć w ofierze. Nigdy jednak nie przyszłoby jej do głowy, że takie rzeczy mogą się dziać
również w małżeństwie! A może to właśnie tak mężowie przeważnie obchodzą się ze swoimi
ż

onami? - przemknęło jej przez myśl. Czy to nie dlatego babcia Johana była wczoraj taka

dziwna, bo chciała ją ostrzec akurat w tej sprawie? Może jest tak, że kobiety o tym potem nie
mówią, a każda wstyd i nienawiść znosi w samotności. Chowa je w najgłębszym zakątku du-
szy... Nie, dłonią potarła mokrą od łez twarz. Nie, to niemożliwe! Przecież musi na świecie
istnieć miłość. Dobroć, czułość i kochanie. Przecież wszystko nie może się ograniczać
wyłącznie do marzeń. Z pewnością istnieje, tylko nie wszystkim to jest dane, tę prawdę pojęła
dzisiejszej nocy.

W końcu chłód zapędził ją z powrotem do łóżka. Bezszelestnie i bardzo ostrożnie położyła

się samym brzeżku, obok chrapiącego męża, i naciągnęła na siebie kołdrę. Minęło dużo czasu,
zanim ciało zaczęło się rozgrzewać, a łzy przestały płynąć. Pewnie wiele mi ich już nie
zostało, pomyślała, zamykając piekące oczy. Sen spłynął na nią miłosiernie i przyniósł parę
godzin wytchnienia.

Spała czujnie, niczym zaszczute zwierzę. Kiedy o brzasku dom zaczął znowu napełniać się

dźwiękami, natychmiast się ocknęła. Leżała bez ruchu, by nie budzić mężczyzny obok siebie.
Wsłuchiwała się w znajome hałasy, jedne służące przygotowywały się do obrządku i dojenia,
inne nakrywały do weselnego śniadania. Czuła się okropnie. Wiedziała, że ten dzień będzie
dla niej jeszcze większą próbą niż poprzedni. Czujne oczy lubią śledzić nowożeńców, a
szczególnie pannę młodą. W takie dni zmęczona i zarumieniona panna młoda to nic
niezwykłego. Ludzie traktują to jako dowód udanej nocy poślubnej. Mali wiedziała, że ona
rumienić się nie będzie. Dla niej największym wyzwaniem będzie zachowanie maski i ukrycie
obrzydzenia, jakie odczuwała do mężczyzny, któremu została poślubiona.

Tego ranka nikt nie oczekiwał nowożeńców wcześnie. Śniadanie zresztą nie odbywało się

o jakiejś wyznaczonej godzinie, każdy siadał do stołu, kiedy chciał. Starsi z gości, którzy
nocowali we dworze i wczoraj położyli się dobrze przed północą, przychodzili jako pierwsi.
Ci, którzy wracali do swoich domów, żeby dzisiaj przyjechać znowu, silą rzeczy śniadanie
jedli później. Na ogół u siebie mieli sporo gospodarskich zajęć, zanim znowu mogli pomyśleć
o zabawie.

Mali wymknęła się z łóżka. Najpierw umyła się w zimnej wodzie, potem wyjęła suknię

„drugiego dnia", w której miała dzisiaj wystąpić. Nie było przyjęte używanie ślubnej sukni
przez całe wesele. Należało ją odwiesić do szafy, a potem przez długi czas jeszcze wkładać na
uroczyste okazje. Kiedy któraś z sióstr będzie wychodzić za mąż, może ją pożyczyć. Tradycja
na to zezwala. Gdyby chciała, pomyślała Mali z goryczą. Gdyby siostra chciała włożyć
suknię, którą Mali nosiła w najstraszniejszym dniu swojego życia. Tylko że siostry nic o tym
nie wiedzą. Eli z pewnością zauważyła, że Mali nie jest specjalnie szczęśliwa, ale przecież nie
może nawet przypuszczać, jak się sprawy naprawdę mają.

Dzisiejsza suknia nie była aż taka ładna jak ślubna, ale też nowa i zresztą ładniejsza od

wszystkich, jakie Mali dotychczas nosiła. To zapowiedź dobrobytu, jaki ją teraz czeka.

Johan okazał się szczodry, jeśli chodzi o piękne suknie i bluzki. Dostała też wysokie buty z

cieniutkiej skóry, zapinane na guziczki. Jeszcze niedawno nawet nie przypuszczała, że będzie
kiedykolwiek coś takiego posiadać. Bardzo eleganckie, to musiała przyznać. Teraz jednak jak
najchętniej by się bez tego wszystkiego obeszła, gdyby tylko mogła odzyskać wolność.

Stała i upinała włosy, kiedy Johan obudził się i stęknął głośno. Przewrócił się na bok i

zaczął macać w miejscu, gdzie powinna być Mali.

- Co, do cholery? - zaklął ordynarnie. - Już jesteś ubrana? Czy nie wiesz, że nowożeńcy

nie muszą się zrywać wcześnie na drugi dzień po ślubie?

Mali nie odpowiedziała. Nadal upinała włosy, choć ręce jej drżały.
- Chodź tu do mnie - zażądał Johan. - Czy przynajmniej pocałunek mi się nie należy

pierwszego ranka, kiedy jestem żonatym chłopem?

- Przyjechało już pełno gości - odparła krótko. - Zaczyna się śniadanie. Powinniśmy zaraz

zejść na dół.

Johan zachichotał i wyciągnął po nią ręce z pożądliwym, obleśnym spojrzeniem.
- Nikt na nas nie czeka, dobrze o tym wiesz. Zejdziemy, kiedy nam będzie pasowało. A ja

zamierzam robić co innego niż lecieć na śniadanie - oblizywał się paskudnie.

Mali zesztywniała, serce przestało jej na chwilę bić. Tego właśnie się obawiała i przed tym

chciała się obronić, wkładając ubranie, kiedy Johan jeszcze spał. Nie wiedziała, czy
wytrzyma, jeśli on znowu się na nią rzuci.

- Przyjdziesz dobrowolnie czy mam cię przenieść do łóżka tak jak wczoraj?
Wolno opuściła ręce i odwróciła się do niego.
- Wstań, Johan - poprosiła. - Tamte sprawy mogą poczekać... do wieczora.
Zanim skończyła, on zerwał się na równe nogi, niebywale zwinny jak na kogoś, kto

poprzedniego wieczora był taki pijany. Jego ręce zacisnęły się na jej ramionach z taką siłą, że
jęknęła z bólu.

- Rozbierzesz się sama, czy dzisiaj też mam z ciebie zedrzeć suknię?
Mali wpiła w niego wzrok. Lodowato zimne spojrzenie zawierało tyle nienawiści, że Johan

mimo woli się cofnął.

- Co się z tobą dzieje? - spytał lekko zbity z tropu.
- Uważam tylko, że masz osobliwy sposób okazywania miłości - odparta cicho. - Nikt nie

upokarza tego, kogo kocha. Nie powiesz mi chyba, że to o mnie myślałeś dzisiaj w nocy,
kiedy mnie brutalnie gwałciłeś. Do wszystkiego, co jest w tobie takie żałosne, dochodzi
jeszcze kłamstwo! Bo ty kłamiesz. Ty mnie nie kochasz, Johanie Stornesie. Chcesz tylko
mieć mnie na własność, by robić ze mną wszystko, na co ci przyjdzie ochota, ty łajdaku!

Policzek spadł na jej twarz niczym ogień i sprawił, że o mało nie upadła. Zbyt późno

zrozumiała, że tego nie powinna była mówić. Nie teraz. Johan dostał szału ze złości. Może
miał wyrzuty sumienia z powodu tego, co się stało w nocy? Nie wiadomo. Przez chwilę stał
przed nią czerwony, żałosne kosmyki włosów sterczały potargane, na moment w jego oczach
pojawiły się bezradność i zagubienie. Potem odwrócił się do niej plecami, zebrał swoje rzeczy
i zaczął się ubierać. Mali trzymała dłoń na bolącym policzku, ale nie miała odwagi się
poruszyć.

- Nie powinienem był cię uderzyć - powiedział nieoczekiwanie półgłosem.
Mali milczała. Nie powinien jej uderzyć! A co znaczy jeden policzek w porównaniu z tym,

co zrobił w nocy? Bliska omdlenia widziała, że Johan umoczył ręcznik w wodzie i wycisnął
go. Potem podszedł i podał go Mali. Wtedy zauważył na ręczniku krew. Wytrzeszczył oczy i
zrobił się ogniście czerwony. Bez słowa podał jej ręcznik.

- Nie powinienem był cię uderzyć - powtórzył.
Wtedy Mali zdała sobie sprawę z tego, że on po prostu nie jest w stanie zrozumieć, co

zrobił w nocy. Nie pojmuje, że to było coś znacznie gorszego niż uderzenie w twarz. Mali jest
jego, więc może z nią robić, co chce. Najwyraźniej nie wiedział, że istnieje inny sposób
kochania kobiety. Poza tym już wcześniej się zorientowała, że w jej obecności Johan łatwo
traci panowanie nad sobą. Wzięła mokry ręcznik i przyłożyła sobie do twarzy. Johan
odwracał wzrok, nie patrzył w jej stronę, kiedy się ubierał. Mali domyślała się, że jest mu
głupio. W końcu stanął przed nią kompletnie ubrany, ona odsunęła nieco ręcznik. Policzek

nadal palił boleśnie, miała jednak nadzieję, że nie jest czerwony. Nie wyglądałoby to dobrze,
gdyby panna młoda po nocy poślubnej zeszła na dół czerwona, z opuchniętą twarzą.
Ostrożnie macała ręką policzek.

- Nic nie widać - uspokajał Johan niepewnie, podchodząc bliżej. - Ja... domyślam się, że

oczekiwałaś czego innego w nocy, ale ja...

Powinienem teraz powiedzieć, że byłem pijany. Może wtedy jej wzrok by złagodniał,

pomyślał. Wiedział jednak, że nie tylko pijackie zamroczenie było przyczyną jego
zachowania. Bo jeśli chodzi o Mali, to nie był w stanie się opanować, choć zaczynało mu
ś

witać, że chyba trzeba się trochę postarać. Nigdy jednak nie słyszał, że kobietę trzeba

przedtem przygotować, przytulać ją i pieścić. Johan czekał i czekał na tę noc, i myślał, że...
No właśnie, co sobie myślał? Że wszystko samo się ułoży, byleby tylko nareszcie znaleźli się
razem w łóżku? Ciemnobrązowe, lodowate oczy mówiły mu, że popełnił błąd. Bezradnie
wsunął ręce do głębokich kieszeni spodni.

- Nie chciałem sprawić ci bólu - powiedział ochryple.
Na jej twarzy pojawił się grymas, jakby szyderczy uśmiech.
- Nie, nie, to mówiłeś mi już przedtem - rzekła chłodno. - I ja ci wierzyłam. Ale teraz to i

tak nie ma żadnego znaczenia. Teraz jest za późno.

Johan nie bardzo rozumiał, na co jest za późno. Zirytowany wyrwał jej mokry ręcznik i

rzucił go na krzesło.

- Baba zawsze robi z igły widły - wysyczał. Ruszył gniewnie ku drzwiom, a Mali poszła

za nim. Za późno, za późno, szumiało jej w głowie.

W izbie już się roiło od ludzi. Nie wszyscy byli tak wystrojeni jak poprzedniego dnia,

wielu nosiło ślady wczorajszego pijaństwa i braku snu. Większość jednak gromadziła się przy
długim stole, który aż się uginał od smakołyków, a służące nieustannie donosiły pełne
półmiski.

Na widok nowożeńców rozległy się wiwaty i brawa. Wszyscy wyciągali ręce z

gratulacjami.

- Jaka blada i zmęczona ta twoja panna młoda, Johan - przygadywali mężczyźni, klepiąc

go po plecach. - Wygląda na to, że nie zaznała spokoju dzisiejszej nocy!

Mali zaczerwieniła się po korzonki włosów i spuściła wzrok. Jak ludzie mogą się tak

zachowywać? Johan jednak robił ważną minę i puszył się, kiwał się na szeroko rozstawionych
nogach, dumny, jakby miał z czego.

- No, musiał odrabiać stracony czas - chichotali inni. - Przecież to chłop na schwał, a

czekał i czekał na swoje. Teraz zaczynamy odliczanie!. Po takiej nocy za dziewięć miesięcy
będziemy chrzcić dziedzica!

Mali myślała, że się pod ziemię zapadnie. Że też nikt nie uciszy tego gadania, złorzeczyła

wściekła. Nagle napotkała wzrok Beret stojącej w drugim końcu izby. Tamta mierzyła ją
zimnymi, przenikliwymi oczyma. Była bardzo blada, niemal jak chora. Ale nie mówiła nic.
Pozwalała na wszystko, choć przecież w normalnej sytuacji natychmiast kazałaby
mężczyznom przestać. Mali miała wrażenie, że Beret chce, by synowa czuła się upokorzona.
Może w swoim czasie ona też przeżyła coś podobnego. Choć Mali trudno było uwierzyć, by
Sivert mógł się zachować wobec Beret tak, jak jego syn postąpił z nią ostatniej nocy. Nagle
izba zaczęła wirować razem z nią i Mali instynktownie próbowała się czegoś przytrzymać.
Przypadkiem była to ręka Johana. Zaskoczony spojrzał na jej kredowobladą twarz i
podtrzymał ją za ramiona.

- Myślę, że potrzebujemy trochę świeżego powietrza, zanim usiądziemy do stołu -

powiedział i wyprowadził ją na dwór.

Odeszli za narożnik domu, bo Mali zaczęła wymiotować. Zlana zimnym potem oparła się

o ścianę i jęczała.

- Co się stało? Chora jesteś?
Johan dreptał niecierpliwie kolo niej, wystraszony, że ktoś ich tu zobaczy. Głupio by to

było, panna młoda, która wymiotuje pierwszego dnia po nocy poślubnej.

- Wracaj do gości - powiedziała Mali. - Ja pójdę do babci i odpocznę trochę. Później do

ciebie dołączę. Coś musiało... coś mi musiało zaszkodzić - dodała. Minęła dłuższa chwila,
zanim do niej dotarło, co powiedziała. Ile jest w tym prawdy.

Babka na jej widok zerwała się na równe nogi. Ogarnęła spojrzeniem młodą osobę, jej

bladą twarz i oczy czarniejsze niż noc.

- O Boże, Mali! Chora jesteś? - zawołała, podsuwając jej krzesło. Przyniosła szmatę i

naczynie z wodą, zrobiła dziewczynie zimny okład na spocone czoło.

- Nie wiem - odparła Mali wolno. - Chyba za dużo było zamieszania i za mało snu.

Dzisiejszej nocy ledwo mogłam zmrużyć oczy. Wszystko było takie... takie nowe, sama wiesz
- dodała i poczuła, jak się rumieni.

Babka nie powiedziała ani słowa. Stare oczy z troską przyglądały się młodej dziewczynie.

Ona też nie spała tej nocy. Myślami wciąż była przy tych dwojgu w małżeńskiej sypialni,
składała wykrzywione reumatyzmem ręce i modliła się w ich intencji. Teraz mogła się
przekonać, że na próżno. Nic dobrego się tej nocy nie przytrafiło, przynajmniej Mali.
Najbardziej jednak niepokoiło ją to, co widziała wczoraj w oczach panny młodej. Cień, który
przywodził na myśl nienawiść...

Był to kolejny długi dzień. Ludzie przychodzili i wychodzili, kiedy im pasowało. Wielu

zostało na obiad, bo jedzenia wciąż było mnóstwo. Pod wieczór jednak, kiedy zbliżała się
pora obrządku, ostatni goście opuścili dom weselny w Stornes. Flaga została opuszczona,
ś

więto dobiegło końca.

Mali przez cały dzień jadła niewiele, ale trzymała się na nogach i dobrze grała swoją rolę.

Tyle że wciąż była blada i mówiła niewiele. Kobiety zauważyły jednak, że pomagała
teściowej w wielu sprawach. Może z czasem będzie z niej gospodyni, szeptały. Jeśli tylko
Beret zechce ją przyuczyć do domowych obowiązków. Niewiele z nich zazdrościło tej nauki
bladej, wyprostowanej pannie młodej, niezależnie od tego, że poślubiła dziedzica wielkiego
majątku. Wiele panien znalazło sobie dużo lepszych kawalerów na sianie ostatniej nocy,
wolały to, niż małżeńskie łoże z Johanem Stornesem.

Kiedy Mali chciała pomagać przy sprzątaniu. Beret się nie zgodziła.
- Jeszcze nie jesteś tu gospodynią - warknęła.
- Chciałam tylko pomóc - powiedziała Mali cicho, nieprzyjemnie dotknięta znaczącymi

spojrzeniami, jakie wymieniały między sobą służące.

- Znajdzie się dla ciebie robota - ucięła Beret. - Jeżeli ktoś taki blady jak ty w ogóle do

czegokolwiek się nadaje.

Babcia Johana siedziała w fotelu i dotychczas się nie odzywała. Nagle uderzyła laską w

podłogę. W izbie zaległa cisza.

- A ja myślę, że ktoś powinien się liczyć ze słowami - powiedziała spokojnie. - To ładnie z

twojej strony, że chciałaś pomóc, Mali. Jestem pewna, że Beret też tak uważa. Ale dzisiaj
powinnaś odpoczywać.

Beret zrobiła się czerwona, jej oczy miotały błyskawice. Nie odważyła się jednak kłócić ze

staruszką.

- Tak, mnie też o to chodziło - mruknęła i wybiegła z izby. Drzwi zatrzasnęły się za nią

niepotrzebnie tak głośno.

Mali siedziała jak na szpilkach i czekała, aż Johan da znak, że pora do łóżka. Nie trwało to

długo. Co najmniej ze dwie godziny przed normalną porą spania Johan wstał i kłaniając się,
powiedział zebranym „dobranoc". Wyjaśnił, że wczoraj położyli się późno, a dzień był znowu
długi. Nikt się nie odezwał. Johan spojrzał na Mali, która wolno podnosiła się z miejsca. Nie
wiedziała, co ją czeka tego wieczora. Żołądek ściskał jej się ze strachu przed tym, co musiało

nastąpić, nie była pewna, czy potrafi to wytrzymać. Ale nie powiedziała ani słowa. Gdy tylko
znaleźli się w pokoju, Johan natychmiast zaczął się rozbierać. Mali zrobiła to samo. Nie
chciała, żeby jej suknia „drugiego dnia" również została zniszczona. Kiedy wzięła nocną
koszulę, Johan powstrzymał ją zdecydowanie.

- To ci nie będzie potrzebne - syknął. - Chcę cię mieć bez ubrania.
Nie miała odwagi protestować. Pospiesznie, nie patrząc na niego, zdjęła bieliznę.

Ś

wiszczący oddech znalazł się tuż obok, Johan przesuwał dłonie po jej nagim ciele, od

ramion w dół. Przeniknął ją dreszcz, a brodawki piersi skurczyły się z zimna i niechęci.
Twardą dłonią Johan pchnął ją na łóżko, pochylił się nad nią i gwałtownym ruchem rozsunął
jej nogi na boki. Leżała pod nim sztywna, zdrętwiała i niechętna. Nie był ani trochę bardziej
czuły czy delikatny niż poprzedniej nocy, jakby ją żywy ogień palił, kiedy przesuwał się w
niej w górę i w dół, w górę i w dół, ale z ust Mali nie wydobył się żaden dźwięk. Na koniec
zwalił się z niej na posłanie, a ona odwróciła się na bok i zamknęła oczy. Będziesz musiała
przywyknąć, mówiła do siebie, zaciskając zęby i czując, że znowu ogarnia ją fala mdłości.
Teraz on ma do tego prawo. Coś jej mówiło, że na tym polu Johan ma jeszcze wiele do
pokazania i że będzie musiała to jakoś znosić. Kiedy tylko znalazła się obok niego w łóżku,
stawał się jak opętany, jakby myślał, że może sobie wziąć i jej ciało, i duszę, wystarczy tylko,
ż

eby za szybko nie przestawał i był dostatecznie stanowczy.

Nigdy, myślała Mali, przełykając gorycz upokorzenia. Nigdy! Nigdy!
W końcu któregoś dnia będzie musiało do niego dotrzeć, że zachowywanie się niczym

oszalały buhaj wielkiej radości nie daje. Pewnego dnia zda sobie sprawę, że nie dostaje tego,
co sobie kupił. Bała się jednak, że zanim to nastąpi, będzie musiało upłynąć sporo czasu. W
najgorszym razie nigdy tego nie zrozumie i nawet nie będzie próbował nic z tym zrobić, jeśli
tylko będzie mógł brać sobie jej ciało, kiedy zechce. A przecież tego przez cały czas chciał.
Chyba jednak nawet on nie będzie się każdego wieczora zachowywał tak jak teraz, pomyślała,
ocierając łzę, spływającą po policzku. Ale kto wie, do czego taki grubianin jest zdolny?

ROZDZIAŁ 15.

Minęło parę dni, zanim w Stornes życie wróciło do normy. Trzeba było wymyć wszystko

po uroczystościach, wyprać pościel, obrusy, ubrania i wysuszyć, dopóki trwa piękna pogoda.
W końcu dodatkowo wynajęte służące wróciły do domów i nastał powszedni dzień.

Mali wiedziała, że nie będzie łatwo spełniać funkcję młodej gospodyni u boku Beret. Nie

przypuszczała jednak, że teściowa zechce jej aż tak uprzykrzać życie. Starała się więc mieć
jak najwięcej pracy i jak najmniej rozmyślać. Do pracy zaś była przyzwyczajona, i w domu, i
w Gjelstad. Tyle tylko, że tutaj dostawała jej bardzo niewiele. Widocznie Beret chciała, żeby
synowa od pierwszej chwili wiedziała, gdzie jest jej miejsce, i na każdym kroku starała się
udowodnić, kto tutaj rządzi. Słowem, kto jest gospodynią w Stornes. Nawet jeśli pracy było
dość, to i tak Beret dawała do zrozumienia, że ona wie najlepiej, i traktowała Mali jak coś w
rodzaju służącej. W każdym razie nie powierzano jej takich obowiązków, jakie zwykle
należały do młodej gospodyni. Nie. Wyglądało na to, że Beret sprawiało przyjemność
zlecanie jej jakichś drobiazgów, nawet służące dostawały poważniejsze zadania. W ten
sposób matka Johana demonstrowała, że Mali jest dla niej właśnie taką dodatkową służącą.

W Mali aż się gotowało ze złości i oburzenia, ale ani nie chciała, ani nie była w stanie się

zbuntować. Jeszcze nie teraz. Czuła się taka strasznie samotna w tym dworze i całymi dniami
ż

yła w strachu przed zbliżającą się nocą.

Co wieczór Johan brutalnie szarpał jej zdrętwiałe, niechętne ciało, Zastanawiała się, co

nim kieruje. Kiedyś nawet i on musi w końcu mieć dość, czy to w ogóle niemożliwe, by
położył się przy niej w łóżku i dał jej spokój? Na razie wyglądało, że nic takiego możliwe nie
jest. Wprost przeciwnie! Każdego wieczora z coraz większą desperacją rzucał się na jej ciało

które leżało jak martwe, bez ruchu, bez jednego choćby słowa. On sam też nic nie mówił, za
to w ciągu dnia był wściekły i trudny do zniesienia. Chyba nie sprawiamy wrażenia
szczęśliwych nowożeńców, myślała Mali.

- Jutro zaczynamy kosić zboże, które jeszcze zostało na polu - powiedział któregoś dnia

Sivert. - Piękna pogoda nie będzie trwać wiecznie, trzeba jak najprędzej zebrać plony pod
dach.

W następnym tygodniu mężczyźni pracowali więc od rana do wieczora. W obejściu

wykonywano prace, na które nie będzie czasu, kiedy owce wrócą z gór i trzeba będzie
zajmować się wełną. Aż do Bożego Narodzenia będą strzyc owce i prząść wełnę
przeznaczoną do tkania. Zwykle i tak nie wszystko udaje się zrobić i przetwarzanie wełny
kończy się jeszcze po świętach. Tuż po świętach zaczyna się też tkanie i nie można na tę
pracę przeznaczyć więcej niż miesiąc. W takim wielkim dworze jak Stornes robi się co roku
przeważnie dziewięćdziesiąt sześć łokci płótna, z którego szyje się potem pościel, bieliznę,
męskie koszule, damskie bluzki i spódnice. Bywa, że gospodyni poprzestaje na siedemdzie-
sięciu dwóch łokciach, w sąsiednich dworach tak robią, ale jeśli się uda zrobić
dziewięćdziesiąt sześć łokci, to następnej zimy można w ogóle płótna nie tkać. Przyda się od
czasu do czasu taka przerwa, a zajęcia i tak zawsze jest pod dostatkiem. Z wełny tka się
samodział przeznaczony na ubrania.

Mali wiedziała, że w Stornes Beret odpowiada za tkanie zarówno samodziałów, jak i

płótna. Zresztą w innych dużych dworach gospodynie też się tym zajmowały. Nikt inny nie
miał prawa się mieszać. To nie jest praca dla amatorów, mówiły między sobą. Gdzieniegdzie
jednak dopuszczano i młode gospodynie do planowania i nadzorowania prac. Przynajmniej po
to, żeby się uczyły. A jeśli jakaś służąca okazała się pojętna, to i ona dostawała swoją pracę.
Tak jak Mali w Gjelstad, gdzie Ruth nauczyła ją wielu rzeczy. Beret jednak nawet rozmawiać
o tym z Mali nie chciała!

Tylko w okresach, kiedy krosna były wolne między tkaniem płótna i samodziału, ona

mogła do nich usiąść. Zajmowała się wtedy tkaniem szmacianych chodników. Wieczorami
siadywała z wielkimi nożycami i workiem starych ubrań, cięła je na długie pasy, z których
następnego dnia tkała chodniki. Była to ciężka praca, Mali miała wielkie pęcherze na rękach,
ale się nie skarżyła.

- To jest robota dla służącej - powiedziała babcia Johana któregoś popołudnia, kiedy piły

kawę. - Jestem pewna, że Mali mogłaby robić coś ważniejszego.

- Robi to, co potrzebne - odparła Beret krótko. - Nie wychowała się w dużym

gospodarstwie i chyba przywykła do roboty służącej.

- A pytałaś ją może o to? - rzekła staruszka gniewnie.
Beret zaczerwieniła i wstała szybko, żeby przynieść więcej kawy. Mali uznała, że

najmądrzej będzie milczeć, ale zrobiło jej się ciepło na sercu, że babka widzi, co się dzieje, i
bierze ją w obronę. Tylko że to niewiele zmieniło, przynajmniej nie od razu. Beret traktowała
synową jak dodatkową służącą i zdawała się czerpać z tego wiele radości. Po ślubie wcale nie
była do Mali lepiej usposobiona. Być może dlatego, że wyczuwała, iż na strychu
nowożeńców nie wszystko jest, jak powinno. Jej wzrok często zatrzymywał się na Johanie,
który wcale nie wyglądał na szczęśliwego żonkosia. To chyba podsycało nienawiść, którą
Beret od początku do Mali żywiła. Gdyby syn promieniał ze szczęścia, bardziej by chyba
tolerowała jego żonę. A tak wzrok jej ciemniał, kiedy spoglądała na Mali. Nigdy o tym nie
wspominała, domyślała się chyba jednak, że Mali w jakiś sposób rani jej syna i że dzieje się
to, kiedy są sami. W obecności innych bowiem Mali nigdy złego słowa mężowi nie
powiedziała.

Jesień przyszła nagle. Któregoś dnia na początku października spadła zawieruchą z gór.

Fiord okryła biała mgła, a drzewa uginały się do ziemi w porywach wiatru. W jakiejś chwili,
gdy mgła uniosła się trochę i ukazały się szczyty gór, mężczyźni zobaczyli, że na zboczach

leży już gruba warstwa śniegu. I to zanim owce zostały bezpiecznie sprowadzone na dół i
umieszczone w zimowych szopach! Sprowadzanie owiec zwykłe odbywało się około
dziesiątego października, pozostał do tego jeszcze co najmniej tydzień.

O tej porze roku owce nie chodziły już bardzo wysoko. Kiedy prace na górskich

pastwiskach dobiegały końca, mniej więcej w połowie września, owce sprowadzano niżej,
pasły się teraz koło letnich obór i trochę powyżej, a najlepiej, żeby trzymały się na halach.
Zdarzało się jednak przy pięknej pogodzie, że owce ponownie wchodziły niebezpiecznie
wysoko, często aż na górskie pastwiska. Mężczyźni musieli ich pilnować, dbać, by nie poszły
za wysoko, gdzie mogły paść ofiarą niedźwiedzi i innych dzikich zwierząt. Mimo to zdarzało
się, że tracili owce, rozszarpywały je niedźwiedzie.

Tego popołudnia w sklepie Pedera było bardzo tłoczno. Mężczyźni siedzieli na ławach

albo stali oparci o ladę. Dym z fajek wypełniał niewielkie pomieszczenie, a zebrani dysku-
towali, kiedy należałoby wyruszyć w góry, żeby zebrać razem i sprowadzić na dół owce.
Praktycznie było jeśli tę pracę wykonywali wspólnie mężczyźni ze wszystkich czterech naj-
większych dworów. Niektórzy byli zdania, że pogoda może się zmienić, że nadejdą jeszcze
piękne dni. Starsi spluwali jednak brunatną śliną i kręcili siwymi głowami. Nikogo nie stać na
to, by czekać na taką szansę. Jeśli ponownie spadnie śnieg i będzie go dużo, straty w owcach
mogą być ogromne. Nikt nie może sobie na to pozwolić. Może się zresztą trafić jeszcze
większe nieszczęście - jesień przyszła i już zostanie.

Należy więc ratować, co się da, najszybciej, jak to możliwe. Powinni wyruszyć w góry już

następnego dnia, niezależnie od tego, czy pogoda się poprawi, czy nie.

W Stornes ogień buzował w wielkim piecu. Miły zapach umytych na niedzielę podłóg i

ś

wieżego chleba wypełniał izbę. Mali wyjęła dzbanek do kawy i poszła do spiżarni po ciasto.

Kiedy mężczyźni wrócą od Pedera, rodzina zgromadzi się przy kawie i zacznie się jeszcze
jedno z tych niekończących się spotkań, których Mali nienawidziła najbardziej. Johan i ojciec
będą pewnie rozmawiać o wyprawie po owce, a ona i Beret zasiądą każda ze swoją robótką w
ręce i będą w milczeniu raz po raz spoglądać na siebie spod oka. Jeśli przyjdzie babka, a
przychodziła często, to Mali z nią porozmawia. Zbudować mostu między starą i młodą
gospodynią w Stornes nawet ona nie potrafi, myślała Mali. I nigdy jej się to nie uda, nic
bowiem nie wskazuje, by Beret chciała kiedykolwiek uznać Mali lub cokolwiek, co synowa
robi. Jej jastrzębi wzrok śledził każdy ruch synowej i większość tego, co robiła, budziło jej
niezadowolenie, czemu dawała wyraz w ostrych słowach, nie przejmując się obecnością
innych. Dotychczas Mali udawało się panować nad gniewem, który narastał w niej z dnia na
dzień, wiedziała jednak, że prędzej czy później dojdzie między nimi obiema do obrachunku.
Mali nie należała do osób, które wszystko ścierpią.

Johan zmienił się po ślubie. Zawsze był człowiekiem porywczym, ale teraz wybuchał

gwałtownym gniewem z byle powodu. Nigdy też nawet nie dotknął swojej żony w obecności
innych. W ogóle młodzi prawie się do siebie nie odzywali. Niekiedy Johan siedział i śledził
ż

onę, ale nic nie mówił. Mali wielokrotnie go na tym przyłapała i robiło jej się niedobrze.

Miał wtedy jakiś dziwny wzrok, była w nim mieszanina desperacji, rozczarowania i czegoś,
co przypominało nienawiść.

Mali rozumiała go bardzo dobrze. Domyślała się, że Johan jest na najlepszej drodze do

załamania, bo chociaż dostał tę kobietę, której pożądał jak opętany, to jednak nie otrzymał
tego, o czym marzył. W głębi duszy bowiem Johan marzył o miłości, chociaż marzył w jakiś
swój niezdarny sposób. Mali była wszystkim, czego na tym świecie pragnął, i wierzył, że
będzie szczęśliwy tylko dlatego, że ona zostanie jego żoną, wierzył, że wszystko się ułoży,
gdy tylko wezmą ślub, nawet jeśli ona na początku przyjmie go chłodno i bez entuzjazmu.
Nawet jeśli nie będzie go kochała, nie zmartwi go to specjalnie. Nigdy jednak nie
przypuszczał, że Mali będzie taka sztywna i zła. Skoro będą małżeństwem, to będą

małżeństwem, i ona się z tym pogodzi. Teraz zaczynało do niego docierać, że wcale tak być
nie musi. Nie z Mali.

W dotychczasowym życiu przeważnie dostawał wszystko, czego chciał, nawet jeśli

wymuszał to siłą. I nigdy nie poświęcił ani jednej myśli przypuszczeniu, że w przypadku Mali
mogłoby być inaczej. Poza tym wtedy, kiedy godziła się za niego wyjść, obiecała, że okaże
dobrą wolę. Jakoś niedużo tej dobrej woli widziałem, myślał z goryczą, jest zimna i
odpychająca, kiedy leży pode mną wieczorami. Oczywiście słyszał o tym, mężczyźni gadają,
ż

e tak bywa, i rozumiał, że za pierwszym razem kobieta może odczuwać ból. Ale przecież już

dawno musiało jej to minąć. Słyszał opowieści o dziewczynach, które są w łóżku nie tylko
chętne, ale i szalone, i to nie tylko przed ślubem. To dlaczego Mali taka nie jest? Czy z nią
jest coś nie w porządku? A może ona jest z takich, co to nic do mężczyzn nie czują? Słyszał,
ż

e są takie pozbawione uczuć, zimne kobiety, w każdym razie nieczułe w sprawach

łóżkowych.

Przychodziło mu też do głowy, że to może mieć jakiś związek z nocą poślubną. To po tej

nocy zrobiła się taka zimna i nieprzystępna. Myślał i myślał, gdzie mógł wtedy popełnić błąd,
i doszedł do wniosku, że może działał za szybko. Ale czy mogło być aż tak źle, że ona teraz
czuje do niego tylko nienawiść i już nigdy mu tego nie wybaczy? Chciał ją mieć, pragnął jej,
nigdy tego nie ukrywał i nawet myślał, że jej się podoba to pożądanie, które widzi w jego
wzroku. Chyba wszystkie kobiety lubią, kiedy mężczyzna ich pożąda? W każdym razie tak
słyszał.

Czekał na życie z nią. Żeby wszystkim, którzy przez lata chichotali za jego plecami,

pokazać, że mimo wszystko jest mężczyzną i potrafi postępować z kobietami. Okazało się
jednak, że niekoniecznie. W miarę jak tygodnie mijały, coś się w nim działo. Czuł się
ś

mieszny, do niczego niezdolny, choć wiedział, że Mali nikomu ani słowem nie wspomni, jak

im jest razem w łóżku. Ale też wcale nie musi tego robić, myślał z goryczą. Przecież każdy,
kto ma oczy, widzi, że coś między nimi nie funkcjonuje i że Mali nie jest uszczęśliwiona jego
miłością. Wprost przeciwnie. Jej ciemne oczy były jeszcze ciemniejsze niż przedtem i Johan
starał się w nie nie spoglądać. Co w nich sprawiało, że czuł się głupio? Czy tak jak jego
matka nienawidzi Mali za nieszczęście syna, który sprowadził ją do dworu, on nienawidzi jej
za to, że nie zgina karku i nie okazuje mu dobrej woli, chociaż jego ojciec spłacił długi jej
ojca, dał samodzielność i wolność całej rodzinie? I nawet jeśli podczas pierwszej nocy zacho-
wywałem się dość gwałtownie, myślał, przygładzając ręką potargane włosy, to przecież
dawno powinna o tym zapomnieć. Nie ma żadnego powodu, by nadal cierpiał. Co wieczór,
kiedy ją brał, miał nadzieję, że tym razem Mali się ożywi, wyjdzie mu naprzeciw, ale
wszystko kończyło się rozczarowaniem jak zawsze. Leżała pod nim naga tak, jak chciał, ale
ani na niego nie patrzyła, ani się do niego nie odzywała. Równie dobrze mógłbym mieć w
łóżku kłodę drewna, myślał ponuro.

Margrethe, najmłodsza siostra Mali, miała w pierwszą sobotę października przystępować

do konfirmacji. Mali i Johan zostali zaproszeni do Buvika. To była pierwsza duża uroczystość
w Buvika od czasu, kiedy stali się właścicielami gospodarstwa i zaczęło im się lepiej
powodzić. Mali wiedziała, jak bardzo cała rodzina się cieszy, że mogą zaprosić krewnych i
przyjaciół na uroczysty obiad, a potem na kawę. Dla niej było oczywiste, że oboje z Johanem
też tam będą, on jednak zbytnio się do tego nie palił.

- Dadzą sobie radę bez nas - uciął krótko.
- Być może - powiedziała Mali i wpiła w niego wzrok. - Ale zapewniam cię, że ja pójdę.

Jeżeli ci się nie podoba, mogę iść sama, chcę tylko, żebyś wiedział. Nie byłam w domu od
wesela i zależy mi na tym, zwłaszcza kiedy Margrethe ma takie święto. Ty możesz sobie
robić, co ci się podoba, ale będzie wyglądało dosyć dziwnie, jak zjawię się tam sama. A jeżeli
o nas chodzi, to ludzie i tak mają o czym plotkować nie sądzisz?

Johan nie odpowiedział. Ze dwa dni rozmyślał o całej sprawie i doszedł do wniosku, że

chyba rozsądnie będzie ustąpić Mali. Jeśli kupi piękny prezent dla Margrethe i będzie się
uprzejmie zachowywał wobec jej rodziców, to może Mali spojrzy na niego łaskawszym
wzrokiem? Nic nie mówiąc żonie, poszedł do sklepu w Ora, gdzie kupił piękny srebrny
naszyjnik. Poprosił też o ładny papier do pakowania i wstążkę, ale powiedział, że sam
wszystko przygotuje w domu. Chciał, żeby Mali zobaczyła, co kupił.

- Och, Johan! - wykrzyknęła zaskoczona i zachwycona. - Czy to nie za drogi prezent?
- To przecież dla twojej młodszej siostry - powiedział skromnie. - Chciałem, żeby miała

ładną pamiątkę z konfirmacji.

W niedzielę wystroili się w świąteczne ubrania i opatuleni przed zimnem wyruszyli

kariolką w drogę. Dla Mali wizyta w domu była wielkim przeżyciem. Dzień był szary i
wietrzny, ale dom w Buvika, wymalowany i wysprzątany, z daleka witał gości jasnymi
kolorami. Wewnątrz czekał stół nakryty białym obrusem i nową porcelaną, już na dziedzińcu
pachniało smakowitym jedzeniem. Ojciec i matka wyszli im na spotkanie. Mali poczuła
radosne ukłucie w sercu na ich widok. Stali pięknie ubrani, uśmiechnięci i dumni, Mali o
mało się nie rozpłakała ze wzruszenia. Więc jednak moje małżeństwo komuś przyniosło
radość, myślała, obejmując matkę, która najwyraźniej w ostatnim czasie przytyła. Teraz już
nikt w Buvika nie głoduje, myślała Mali i uśmiechała się.

Johan podawał rękę domownikom i gratulował i dorastającej córki, i wszystkich nowości

w zagrodzie. W żaden sposób jednak nie dawał do zrozumienia, że wie, skąd się wziął ten
dobrobyt, rodzice nie musieli się czuć skrępowani. Mali popatrzyła na Johana i uśmiechnęła
się, a kiedy wchodzili do domu, wzięła go za rękę.

- Dziękuję ci, że ze mną przyjechałeś. I dziękuję za piękny prezent, a także za to, że jesteś

taki miły dla mamy i ojca - dodała, spoglądając na niego ciepło. - To bardzo ładnie z twojej
strony.

Johan zaczerwienił się po korzonki włosów. Po raz pierwszy od ślubu Mali dotknęła go z

własnej woli, a jej ciemnobrązowe oczy śmiały się do niego tak, że kolana się pod nim ugięły.
W jego marzeniach zawsze tak miało być, jej ciepłe, łagodne i życzliwe spojrzenie miało mu
towarzyszyć każdego dnia. Możliwe więc, że ten prezent, ta podróż do Buvika wszystko
odmienią, myślał podniecony. Poklepał żonę po ręce i z optymizmem patrzył w przyszłość.

Był to bardzo miły dzień. Johan mógł się przekonać, jak bardzo Mali sobie ceni spotkanie

z rodziną. On sam odnosił się do wszystkich uprzejmie i pysznił się niczym paw swoją piękną
ż

oną. To u nich rodzinne, myślał, patrząc na konfirmantkę. Za parę lat Margrethe też będzie

piękną panną. Kiedy dał jej prezent, spontanicznie zarzuciła mu ręce na szyję, aż się
zaczerwienił. Zobaczył jednak, że Mali i rodzice uśmiechają się i że zyskał sobie u nich
dodatkowe punkty.

W drodze powrotnej objął Mali i przyciągnął do siebie. Wypił trochę za dużo i kręciło mu

się w głowie, czuł się uszczęśliwiony jak nigdy przedtem. Mali jednak nie przytuliła się do
niego, jak oczekiwał. Co prawda nie odsunęła się, ale Johan wyczuwał przez grube ubranie,
ż

e zesztywniała. Ech, wszystko się ułoży, jak tylko znajdziemy się w łóżku, pomyślał i

zachichotał podniecony i na pół pijany. Teraz nareszcie wie, jak z nią postępować, z
pewnością Mali przyjmie go inaczej niż dotychczas. Rozmarzył się całkiem, nie zważając na
zimne powietrze. Obejmował delikatne ciało, wyczuwał jędrne piersi, zdawało mu się, że
rozpoznaje w ustach smak jej brodawek. Dzisiaj sama rozłoży przede mną nogi, myślał i
przyciskał ją mocniej do siebie.

Popełnił jednak straszny błąd. Kiedy w łóżku chciał ją objąć, odsunęła się od niego.
- Dzień był taki długi, Johan - bąknęła niewyraźnie. - Jestem bardzo zmęczona.
Odczuł rozczarowanie niczym uderzenie pięścią w żołądek i aż się w nim zagotowało z

gniewu. Przecież robił wszystko i zachowywał się tak, jak chciała, nawet się do niego
uśmiechała z wdzięczności, jej oczy tyle obiecywały, przynajmniej tak to odbierał. Czyż nie

trzymała go za rękę? I myślał, że w końcu już mu wybaczyła, cokolwiek zrobił w noc
poślubną, tymczasem jak przychodzi co do czego, ona znowu jest jak dawniej, sztywna,
niechętna, niedostępna. Jej oczy już nie błyszczą, a uśmiech zostawiła w Buvika.

Szalony ze złości i rozczarowania zerwał z niej nocną koszulę.
Mali odpychała go i drapała do bólu, co rozwścieczyło go jeszcze bardziej.
- Nie dotykaj mnie! - syknęła. - Nie chcę!
- Mam to gdzieś, ty babo przeklęta!
Szarpanina trwała krótko i była brutalna. On był od niej o wiele silniejszy i odczuwał

niemal sadystyczną radość z tego, że może ją złamać i wziąć gwałtem, wbrew jej woli. I to
nie jeden raz, a dwa. Dopiero kiedy zwalił się na posłanie, spostrzegł, że Mali płacze. Boże
drogi, myślał oszołomiony, dlaczego to zawsze musi się kończyć aż tak źle?

Któregoś dnia Mali sprzątała na sypialnym poddaszu i przypadkiem stanęła przed

drzwiami, za którymi nigdy jeszcze nie była. Kiedy za pierwszym razem Beret pokazywała jej
dom, tych drzwi nie otworzyła. Teraz Mali poruszyła klamkę, było otwarte, nacisnęła więc i
weszła.

Pokój był niewielki. Mali natychmiast się zorientowała, że to jakaś mała tkalnia, ale

warsztat, który tu stał, nie był zwyczajny. To warsztat do specjalnych, pięknych tkanin,
kolorowych narzut i makat. Poczuła radosną nadzieję. Bardzo niewiele osób opanowało taką
sztukę, bo to jest sztuka. Mali jednak uczyła się tego w Gjelstad u gospodyni, która należała
do bardzo utalentowanych tkaczek. W dodatku uważała, że to i ciekawe, i stymulujące uczyć
tego, co się umie ją młodą i zdolną dziewczynę, zainteresowaną taką pracą. A praca
wymagała chęci i cierpliwości, nie tylko talentu. Mali dosłownie chłonęła wiedzę o tkaniu i
farbowaniu wełny, której się do tego używało. Ruth Gjelstad wiele też wiedziała o roślinach,
zawierających barwniki, opowiadała o tym Mali i z czasem przekazała jej większość zajęć
przy warsztacie tkackim. Innym służącym nie bardzo się to podobało, uważały, że Mali
czerpie z tego jakieś dodatkowe korzyści, ale ona się tym nie przejmowała. Farbowanie wełny
i tkanie stawało się powoli jej namiętnością. Tylko że wciąż było na to za mało czasu. Bo,
naturalnie, przede wszystkim musiała wykonywać swoje normalne obowiązki w domu i w
obejściu.

- Jak trochę poćwiczysz, to będziesz naprawdę robić wyjątkowe rzeczy - powiedziała

gospodyni z Gjelstad, a Mali pokraśniała z dumy. - Powinnaś mieć własny warsztat i
pracować w każdej wolnej chwili.

Ale to akurat było niewykonalne. Rodziców nie stać na taki warsztat, a poza tym nawet i

tam nie było czasu, żeby siedzieć nad makatkami. W Stornes mogłoby jednak być inaczej,
myślała Mali przejęta. Długa zima, o której myślała z lękiem, mogłaby być krótsza, gdyby
Mali pozwolono zajmować się tkaniem. Tylko gdzie miałabym to robić, na nieogrzewanym
strychu szybko zamienię się w kawałek lodu, myślała. Ale już słyszała, co odpowie Beret,
kiedy poprosi, żeby jej ten mały warsztat ustawili w izbie na dole. Tam już i tak nie było
miejsca, bo od jesieni do wiosny stał w izbie duży warsztat, na którym Beret tkała płótno i
samodziały.

Mali z czułością pogładziła mały warsztat. Ciekawe, kto w tym dworze na nim pracował. I

wtedy właśnie pomyślała o babci Johana.

- Widziałam na poddaszu mały warsztat tkacki - powiedziała, gdy jeszcze tego samego

dnia poszła odwiedzić staruszkę. - Taki do narzut i makatek. Kto na nim pracował, babciu?

Tamta przyglądała się żonie swojego wnuka. Jak ona ostatnio schudła, myślała. A w tych

wielkich brązowych oczach wcale nie ma życia. Nie było to dla niej zaskoczeniem, ale
sprawiało ból. Wiedziała przecież aż nadto dobrze, że to, co kiedyś powiedziała Johanowi, że
Mali nigdy nie wprowadzi go do tego raju, o którym marzył, sprawdziło się co do joty. Teraz
zdała sobie sprawę z tego, że jest jeszcze gorzej, niż myślała. Zastanawiała się, dlaczego tak
jest, co poszło nie tak. Jeśli odczuwała ból z powodu tej dziewczyny, która siedziała przy jej

stole, to serce jej krwawiło na myśl o własnym wnuku. Gdyby tylko wiedziała, jak im pomóc!
Ale oczy Mali powiedziały jej dawno temu, że na wszelką pomoc jest za późno.

- To jest mój stary warsztat - powiedziała, nalewając kawę dla Mali z dzbanka, który

zawsze stał na kuchni. - Już od dawna stoi nieużywany. Ale powiem ci, że kiedyś robiłam na
nim piękne rzeczy, muszę się pochwalić. Zbierałam zioła i mech, sama farbowałam wełnę.
Kiedyś myślałam, że Beret przejmie po mnie te umiejętności, ale jej to nigdy nie
interesowało. Ma widocznie inne zmartwienia - dodała cierpko. - A ty umiesz robić takie
rzeczy?

- Uczyłam się trochę przez te dwa lata w Gjelstad - powiedziała Mali. - Tylko że tam

nigdy nie miałam dość czasu. Często siedziałam do późna w nocy, bo... ja bardzo to lubię i
chętnie nauczyłabym się więcej.

Nabrała odwagi, podniosła oczy i spojrzała na babkę.
- Myślałam... - ciągnęła, kreśląc palcem kręgi na stole. - Wiesz, ja tu nie bardzo mam co

robić we dworze, nie pozwalają mi... a do warsztatu tkackiego Beret nie wolno mi się nawet
zbliżyć i jak zobaczyłam tamten warsztat, to pomyślałam sobie, jak by to było dobrze móc na
nim pracować przez zimę. Stworzyć coś... coś pięknego - dodała zarumieniona.

Staruszka nie od razu odpowiedziała. Przechyliła swoją filiżankę, nalała gorącej kawy na

spodeczek i siorbała przez kostkę cukru, którą trzymała między wargami.

- Bo pewnie za wiele pięknych przeżyć to w Stornes nie masz, co?
Mali zaczerwieniła się i nie miała odwagi na nią spojrzeć.
- Dziecko moje, to prawda, że jestem stara i już dobrze nie widzę. Ale całkiem ślepa nie

jestem. To nieszczęście, że Johan jest... no, widzisz, on nie panuje nad swoimi uczuciami.
Próbowałam przemówić mu do rozumu, ale on mnie nie słuchał. No i stało się, jak się stało.
Nieszczęście dla was obojga.

Przez długi czas w małej kuchni panowała cisza. Ogień buzował pod blachą, bo babka

lubiła ciepło. To pewnie od tego reumatyzmu, myślała Mali.

- Johan nie jest złym człowiekiem, Mali, ale on przez całe życie był sam. Nikt się

chłopakiem nie zajmował, zresztą nie mieli czasu, wiesz, jak to jest. Jego matka nie umie
nikomu okazywać życzliwości, nawet swojemu jedynakowi.

Babka umilkła i znowu siorbała kawę.
- A jak się tak dziecko porzuci, to coś się w nim niszczy, tak myślę. Wszystko, co żyje,

potrzebuje życzliwości i dobroci, zwierzęta też, wiesz o tym, co? A ja... Nigdy nie mogłam się
zajmować Johanem tak, jak bym chciała. Beret mi nie pozwoliła, sama chciała pokierować
dziedzicem.

Znowu chwilę milczała.
- Zdradziłam Johana - powiedziała w końcu wolno. - Ale kiedy to zrozumiałam, było za

późno.

Mali milczała, wciąż wodziła palcem po stole.
- Ty go nie kochasz, prawda? - spytała staruszka.
Mali nie podnosiła wzroku. Dość długo trwało, zanim odpowiedziała.
- Nie, chyba nie - wyznała cicho. - Przyrzekłam sobie, że... zrobię, co będę mogła, skoro

nic się nie poradzi na to, że zostałam po prostu...

- Kupiona - dokończyła babka.
Mali spojrzała na nią. Boże, bądź miłościw, pomyślała babka, widząc jej wzrok. Stare ciało

przeniknął lodowaty dreszcz.

- Ale co poszło tak źle, Mali?
- On... wziął mnie... on mnie zgwałcił...
Nie mogła mówić, łzy napłynęły jej do oczu, pospiesznie otarła je wierzchem dłoni, jakby

chciała odegnać od siebie złe wspomnienia.

- Chyba mu nigdy nie wybaczę tego, co zrobił tamtej nocy - wyszeptała. - Ani tego, co

było potem - dodała cicho. - Miałam marzenia, babciu. A teraz... teraz już nie wiem...

Ogień trzaskał, wicher szarpał małym domkiem. A więc to tak było, westchnęła babka.

Johan sponiewierał swoją młodą żonę już w noc poślubną. I najwyraźniej nadal to robi.
Biedny, głupi Johan, myślała ze smutkiem. Nic dziwnego, że drugiego dnia wesela
dziewczyna wyglądała jak mara.

- I teraz nie masz już żadnych marzeń? - spytała. - Tak się to ułożyło?
Mali znowu przez jakiś czas nie odpowiadała.
- Myślę, że powinnaś zacząć tkać - oznajmiła babka stanowczo. - Ale tam na górze byś w

zimie zamarzła. Powiem, żeby warsztat dla ciebie ustawili tutaj, u mnie. Miejsca tu
wprawdzie za dużo nie ma, ale jakoś to urządzimy, zobaczysz.

Jaki piękny uśmiech ma ta dziewczyna, pomyślała staruszka, kiedy Mali podniosła głowę i

spojrzała na nią z uśmiechem przez łzy. Urodzona jest do tego, żeby się uśmiechać, a
stworzona, by kochać i być kochaną, ta moja Mali. A tymczasem trafiła tutaj. Lodowata
obręcz zaciskała się na sercu babki, kiedy o tym myślała. Nie wiedziała dlaczego, ale coś ją
przerażało. Tyle nienawiści jest między młodymi. Jaka przyszłość ich czeka?

- O, dziękuję ci, babciu - uśmiechnęła się raz jeszcze Mali i uściskała drobne ciało w

fotelu na biegunach. - Wszystko będzie lepiej, jeśli nam się to uda.

- A dlaczego miałoby się nie udać? - spytała staruszka, spoglądając na nią.
- No nie wiem, pomyśl, co powie na to Beret...
- To mój warsztat i mój dom - odparła babka. - Jak to będzie miło gościć cię tutaj częściej.

Naprawdę bardzo się z tego cieszę - powiedziała i pogłaskała Mali po policzku.

Ja też się cieszę, myślała Mali. Ta stara kobieta stała się moim ratunkiem w Stornes. Żeby

nie ona, to chybabym do fiordu wskoczyła, westchnęła, ostrożnie zamykając za sobą drzwi.

ROZDZIAŁ 16.

Myśl o tym, że może uda się ustawić w domku babki warsztat tkacki, ożywiła Mali ponad

wszelkie wyobrażenie. Wiedziała, że staruszka może ją wiele nauczyć, zarówno jeśli chodzi o
farbowanie, wzory makatek i narzut, jak i techniki tkackie. A już samo to, że będzie miała
powód częstego bywania w jej domu i siadywania tam w spokoju, zamiast całymi dniami
czuć na sobie jastrzębi wzrok Beret, stanowiło wielką pociechę. Pytanie tylko, czy uda się
wszystko zorganizować. Bo Mali nie miała wątpliwości, że Beret pomysł się nie spodoba i
będzie się starała wynajdywać najrozmaitsze zajęcia dla Mali, byleby tylko nie pozwolić jej
tkać. Jeśli się w ogóle zgodzi na zniesienie warsztatu, myślała Mali.

Z początku jednak nie było czasu się nad tym zastanawiać. Po dwóch bardzo męczących

wyprawach w góry stado owiec wróciło w końcu do Stornes. I od tej chwili wszyscy mieli
ręce pełne roboty. Na klepisku w stodole ustawiono wielką balię, nalano do niej gorącej wody
i zaczęło się mycie owiec. Była to bardzo ciężka i nieprzyjemna praca, wszyscy byli
przemoczeni do suchej nitki. Wodę trzeba było ciągle uzupełniać, bo gęste futra owiec
chłonęły ją w ogromnych ilościach. A poza tym przerażone zwierzęta wychlapywały wodę z
balii. Potem mogło się rozpocząć strzyżenie, zajęcie, które mężczyźni zostawiali kobietom,
czasem tylko któryś trochę pomagał. Mali od wczesnej młodości strzygła owce w Buvika i
miała do tej pracy niebywały dryg.

- Od razu widać, że już to robiłaś - powiedział Sivert z uznaniem, patrząc, jak zręcznie

Mali sobie radzi. - Jesteś naprawdę pracowita, dobrze cię mieć do pomocy.

Mali zaczerwieniła się zadowolona. W tym domu nieczęsto ją ktoś chwalił. Uśmiechnęła

się z wdzięcznością do teścia i zabrała się do strzyżenia kolejnej owcy. Johan przyglądał się
ż

onie, ale nic nie mówił. Stosunki między nimi nie poprawiły się po tym, co stało się tamtej

nocy, kiedy wrócili z Buvika.

Sivert powtórzył pochwałę przy stole podczas obiadu. W tych dniach przy posiłkach

panował gwar, rozmawiano o strzyżeniu i o zbliżających się ubojach.

- Dobrze, że w takim czasie mamy u siebie Mali - powiedział Sivert. - Ta dziewczyna nie

unika żadnej roboty i do wszystkiego jest zdolna.

- Do mycia owiec nie potrzeba specjalnych zdolności - burknęła Beret.
- Ale ciebie akurat przy tym nie widziałem - odparł Sivert gniewnie.
Beret zacisnęła wargi i posłała mu ponure spojrzenie.
- Za dobrą robotę należy się dobre słowo - dodał jeszcze.
- Pytanie tylko, czy ten chwalony odpowiednio je przyjmie - nie dawała za wygraną Beret.

- Niektórym w głowach się od chwalenia przewraca.

Ona zawsze musi mieć ostatnie słowo, myślała Mali.
I nigdy nie będzie inaczej.
Ale strzyżenie to męcząca praca. Cały dzień trzeba się pochylać i równo ścinać gęste runo,

które po myciu robiło się miękkie i białe.

- Jak się czujesz jako mężatka, Mali? - spytała nagle Ane, kiedy one obie oraz Ingeborg

pracowały same w stodole.

Mali wyprostowała się i popatrzyła na Ane.
- Nic ci do tego - odparła zirytowana.
- O rany! Nie myślałam nic złego - wycofała się Ane.
Mali milczała. Uświadomiła sobie, że też stała się opryskliwa, podobnie jak Johan. Nic

dziwnego, że Ingeborg i Ane patrzyły na nią zdumione. Ale z nikim nie chciała dyskutować
na temat swojego małżeństwa. To nieszczęście wolała zatrzymać dla siebie. Skończyło się na
tym, że służące przestały zwracać na nią uwagę, pracowały i rozmawiały ze sobą półgłosem.
Mali słuchała jednym uchem. Słyszała, że plotkują o kawalerach i wymieniają wiadomości
zasłyszane w sklepie i na wsi. Obie pochodziły z niewielkich gospodarstw, w których nie ma
innych możliwości dla córek niż służba w bogatym dworze. Im się powiodło, były w Stornes
służącymi zatrudnionymi na stałe, przez cały rok, harowały co prawda za niewielkie
pieniądze, ale to i tak lepsze niż siedzenie w domu, gdzie bieda aż piszczy. Jak było w
zwyczaju, zamiast części zarobku dostawały ubrania i obuwie. Mieszkały i jadły we dworze
jak wszyscy. Nie miały powodu do narzekania, szczęśliwe, że w ogóle dostały taką pracę.
Marzeniem dziewcząt takich jak one było znaleźć męża, który o nie zadba. Żadna jednak nie
myślała, że uda jej się to, co Mali, że wyjdzie za mąż za dziedzica wielkiego dworu. Takie
rzeczy nie zdarzają się często.

- Gadają, że Kristine jest w ciąży - Mali usłyszała szept Ingeborg. - Nie wiem, czy to

prawda, bo nic jeszcze po niej nie widać. Spotkałam ją w ostatnią niedzielę, brzucha jeszcze
nie ma, ale blada była jak duch.

Mali wyprostowała się i spojrzała na Ingeborg.
- Chcesz powiedzieć, że Kristine wyszła za mąż? - spytała. - Nie miała narzeczonego,

kiedy razem pracowałyśmy w Gjelstad, w każdym razie nic o tym nie wiem. Ale ja już dawno
tam nie byłam - dodała.

Ingeborg wzruszyła ramionami.
- Nie, mówią, że to nieszczęście - powiedziała. - I że to sam...
Umilkła i patrzyła niepewnie na Mali, nie wiedziała, czy powiedzieć, co ludzie mówią.
- Możesz powiedzieć - zachęcała ją Mali. - Ja nikomu nie powtórzę. A jeśli Kristine

naprawdę znalazła się w kłopotach, to powinnam z nią porozmawiać. Bardzo ją lubiłam w
tym czasie, kiedy razem pracowałyśmy.

Ingeborg pochyliła się nad kolejną owcą i zaczęła strzyc.
- Wiesz, ludzie gadają różne rzeczy - powiedziała ostrożnie. - Człowiek nie powinien

wierzyć we wszystko, co słyszy. Ale mówią, że to sam gospodarz z Gjelstad za nią łaził. Ja
nie wiem...

Mali aż kipiała ze złości. Wcale by mnie to nie zdziwiło, pomyślała. Ta stara świnia

czepiała się wszystkich dziewczyn. Ale że Kristine dała się zwabić na siano, w to Mali nie
mogła uwierzyć. Kristine była radosna i może lekkomyślna, ale nie z tych, co by ryzykowały i
zadawały się z kimś, kto nie może nic dać. Nawet wyraźnie to kiedyś powiedziała,
przypomniała sobie Mali. Gospodarz z Gjelstad, przecież on mógłby być ojcem Kristine. Mali
zadrżała na wspomnienie tego człowieka. Ją przecież też zaczepiał.

- Chłopy to mają tylko jedno w głowie - powiedziała Ane ze złością. - Ale ja się na to

nigdy nie zgodzę, o nie! Dopiero jak znajdę sobie takiego, co będzie myślał poważnie i będzie
chciał być ze mną na zawsze. Co by się stało z takimi jak my, gdyby nam się trafiło dziecko
bez ojca? Słyszałam o takich, i ty pewno też. I tak mało kto nas szanuje, a z bękartem na
rękach to już chyba tylko do przytułku. Wystawić się na pogardę ludzką, a ten, co się z tobą
zabawił, pójdzie do innej? O nie!

Mali nic nie mówiła, pochylała się nad owcą, w głowie krążyły jej niewesołe myśli.
- No, jeżeli człowiek nie... Wiesz, o czym mówię? - mówiła dalej Ane. - To można

usunąć...

Reszta zdania zawisła w powietrzu.
- Ale to się może źle skończyć - szeptała przerażona Ingeborg. - Słyszałam...
- Jesteś pewna, że z Kristine to prawda? - spytała Mali i znowu popatrzyła na Ingeborg. -

Myślisz, że ona naprawdę jest w ciąży?

Ingeborg potrząsnęła głową i strzygła dalej.
- Nie wiem, to tylko plotki... Ale słyszałam od różnych... I ostatnio, jak widziałam

Kristine... ona wcale do siebie niepodobna.

Mali nie mogła przestać myśleć o koleżance. Dzieliła z nią pokój przez oba sezony w

Gjelstad, zwierzały się sobie, przyjaźniły się. Jeśli to prawda, co ludzie gadają, to Kristine
znalazła się w prawdziwych kłopotach. A jak znam życie, to nikt jej nie pomoże, myślała
Mali. Że też Kristine odważyła się komuś powiedzieć, co się święci. Musiała jednak to zrobić,
skoro Ingeborg słyszała. Co prawda w tych okolicach plotki powstają czasem z byle czego,
ale... Jedno słowo pociąga za sobą drugie i nagle okazuje się, że ktoś słyszał, czego tak
naprawdę nikt nigdy nie słyszał.

Postanowiła, że odwiedzi Kristine albo zaprosi ją do siebie. Nie miała zamiaru mówić nic

na temat plotek, ale w każdym razie dowie się prawdy, znają się przecież na tyle dobrze.

Kiedy strzyżenie owiec dobiegało końca, pogoda ponownie się zmieniła, nastały

słoneczne, wietrzne dni i owce znowu mogły wychodzić na zieloną trawę. Wystrzyżone,
lekkie chodziły wokół zabudowań. Jeśli tak będzie dalej, zwierzęta pozostaną na świeżym
powietrzu aż do ubojów.

Uboje zaczynały się w ostatnim tygodniu października, chociaż termin zależał od księżyca.

Chodzi o to, że szlachtuje się tylko przy „rosnącym księżycu", bo wtedy mięso w garnku też
będzie rosło. Przesąd z księżycem odnosił się nie tylko do uboju, ale też na przykład do
golenia. Starsi mężczyźni nie golili się zbyt często, ale kiedy się już zdecydowali, to robili to
w czasie, kiedy księżyca przybywało.

Podobno wtedy golenie jest łatwiejsze! Jeśli chodzi o ubój, to termin zależał też od

rzeźnika, który chodził od dworu do dworu. W Stornes do owiec rzeźnika się nie zatrudniało,
mężczyźni robili to sami. Ale do uboju świń i cieląt bliżej świąt Bożego Narodzenia
potrzebny był specjalny fachowiec.

Mówiło się, że na zimę potrzebne jest jagnię na każdego domownika, w Stornes jednak

zabijało się znacznie więcej. To, czego sami nie potrzebowali, szło na sprzedaż. Uboju
dokonywało się zawsze przed zamknięciem owiec na zimę, żeby nie robić sobie kłopotów ze
zwierzętami, które i tak przeznaczone są na ubój. Póki więc chodzą jeszcze swobodnie,
można starannie wybrać te do hodowli i te na mięso, to bardzo ważne zajęcie.

Czas ubojów to jeden z najgorętszych i najbardziej pracowitych okresów w roku. Mali

wiedziała, że każdego ranka babka błogosławi pracę i prosi Boga o powodzenie, tak jak prosi
o urodzaj, kiedy sieją. Każdy dzień zaczynał się więc chwilą cichej modlitwy i odczytaniem
odpowiedniego fragmentu z domowej Postylli. Ona chyba zawsze tak robiła, stwierdziła Mali.
Wiedziała bowiem, że kiedy dziadkowie Johana kierowali dworem, to dom był bardzo
pobożny, ludzie regularnie modlili się razem, co niedziela chodzili do kościoła. Teraz też się
czasem zdarzała wspólna modlitwa, ale już nie tak często. Beret nie należała do bardzo
bogobojnych, więc inicjatorem tego rodzaju wydarzeń był raczej Siwert. On wzrastał w takiej
atmosferze i okazywał Panu Bogu większy szacunek niż jego żona. Mali zauważyła, że kiedy
Sivert sieje lub wykonuje jakieś inne ważne prace w polu czy obejściu, zawsze chodzi z
odsłoniętą głową, jak w kościele. Ten gest ma być wyrazem szacunku dla tego, który rządzi i
włada światem, ludźmi, zwierzętami i ziarnem, które wrzucają do ziemi.

Największej uwagi podczas ubojów wymagało przetworzenie i zakonserwowanie mięsa,

ż

eby się nie zepsuło. Nic się nie mogło zmarnować, ani mięso, ani krew, ani wnętrzności

zwierząt. Robiono różnego rodzaju kiełbasy, białe, wędzone, suszone, a wieprzowej krwi
dodawano do tak zwanej czarnej kiszki. Najważniejsza jednak była konserwacja samego
mięsa. Przede wszystkim trzeba je było zasolić. Układało się mięso w wielkim drewnianym
naczyniu, podobnym do balu, i wszystkie kawałki grubo posypywało solą. Wystarczyło, że
jakiś kawałeczek nie został dobrze posolony, i kończyło się katastrofą, w mięsie pojawiały się
robaki, trzeba było wszystko wyrzucić. Beret biegała więc nieustannie między spiżarnią i
domem, żeby sprawdzać, czy wszystko jest robione, jak należy. Była też bardziej złośliwa niż
zwykle, co najboleśniej odczuwały nieszczęsne służące, które wciąż łajała. Mali bardzo
często miała ochotę odpowiedzieć jej tak samo złośliwie, ale przeważnie machała ręką.

Część solonego mięsa po kilku tygodniach wieszano do suszenia, reszta jednak miała w

soli leżeć do końca. Co drugi dzień ktoś wiele czasu spędzał w spiżarni i przewracał kawałki
tak, żeby sól pokrywała wszystkie równo.

- W tym roku będzie to twoje zajęcie - powiedziała Beret do Mali. - Ty będziesz się

zajmować mięsem.

Mali patrzyła na teściową zaskoczona. Naprawdę młoda gospodyni jest wystarczająco

dobra, żeby powierzyć jej aż tak odpowiedzialne zadanie? Może więc teściowa zaczyna
rozumieć, że Mali to pracowita i godna zaufania osoba? W wielkim poczuciu obowiązku
biegała więc do spiżarni częściej niż trzeba, żeby przypadkiem czegoś nie przeoczyć. Za
każdym razem przewracała kawałki mięsa tak, by wszystkie pokrywała odpowiednio gruba
warstwa soli.

- No tak - powiedziała któregoś dnia Beret przy obiedzie. - Gdybym nie zajrzała dzisiaj do

spiżarni, żeby sprawdzić mięso, przez całą zimę mielibyśmy tu jedzenie z robakami. Jeśli w
ogóle nie trzeba by było wyrzucić wszystkiego świniom - dodała, potrząsając głową. - Tak to
można polegać na młodej gospodyni!

Mali poczuła się tak, jakby ją ktoś uderzył w twarz. Podskoczyła na swoim miejscu,

gniewnie patrząc teściowej w oczy, jakby nie mogła uwierzyć w to, co tamta mówi. Przecież
jeszcze dziś rano sprawdzała, czy z mięsem wszystko w porządku, nawet najmniejszy
kawałeczek nie wystawał spod warstwy soli, kiedy stamtąd wychodziła. Była tego
najzupełniej pewna.

- To kłamstwo - powiedziała cicho, patrząc Beret w oczy. - Siedzisz tu i kłamiesz, ale ja

się z tym nie zgadzam. Teraz rozumiem, dlaczego zleciłaś mi tę pracę. Od początku chciałaś
mi na oczach wszystkich zarzucić lenistwo!

W oczach Beret pojawił się błysk triumfu, swoim zwyczajem mocno zacisnęła wargi. Mali

wstała od stołu i chciała wyjść. Zrobiła coś niesłychanego, tu nigdy nikt nie miał prawa się
podnieść, dopóki Sivert siedzi przy stole.

- Od dawna próbowałaś coś na mnie znaleźć - mówiła Mali głosem drżącym z

wściekłości. - Ale to, co mówisz o mięsie, jest takim kłamstwem, że będziesz musiała je od-
wołać, a jak nie, to ja się wynoszę z tego domu!

W izbie zaległa głucha cisza. Nikt się nie poruszył, nikt nie podnosił wzroku znad talerza.

Oto, nad miskami zupy i tłuczonych ziemniaków, toczyła się bezpardonowa walka między
dwiema kobietami obdarzonymi wielką siłą woli. Na koniec Sivert chrząknął.

- Uspokójcie się, baby! - warknął, nie spuszczając oczu z Beret. - Trudno mi uwierzyć, że

Mali zaniedbała swoje obowiązki. Bardzo bym się dziwił. Każdemu jednak może się
przytrafić nieszczęście, każdy może popełnić błąd. Tak bywa. A ty, Mali, siadaj. Nikt się z
takiego powodu z domu nie wyprowadza!

Mali nadal stała.
- Chcę wiedzieć, czy na mięsie, o które miałam dbać, naprawdę nie było soli - powiedziała

cicho. - Żądam, żeby to zostało sprawdzone.

Johan słuchał, co mówi żona, ale sam się nie odzywał. Rozbiegany wzrok kierował to na

nią, to na matkę i było jasne, że nie wie, co zrobić, zresztą jak wszyscy w tej izbie.

Beret zbladła, słysząc słowa męża. Nie powiedział wprost, że Beret kłamie, ale też nie

stanął po jej stronie. Beret patrzyła na Mali. Po raz pierwszy w życiu spotkała kogoś, kto się
przed nią nie ugiął, to ją zbijało z tropu i po prostu wściekało. Pojmowała jednak, że tym
razem przesadziła. Wzrok Mali mówił jej wyraźnie, że posunęła się za daleko. Beret nie miała
wątpliwości, że ta dziewczyna może spełnić groźbę. Ucieknie z ich dworu niezależnie od
tego, co będzie mówił Sivert. Trudno sobie wyobrazić, jaki by to był skandal. Okolica
trzęsłaby się od plotek przez długie miesiące.

Beret przygładziła włosy.
- W każdym razie można to było robić lepiej - rzekła pojednawczo. - Przynajmniej tyle.
Mali usiadła. Dobrze wiedziała, ile musiały kosztować Beret te słowa, cofające oskarżenie,

które dopiero co rzuciła. Nie przejmowała się tym, jak inni przy stole oceniają sprawę. Dla
niej to było zwycięstwo. Pokazała i teściowej, i wszystkim innym, że powinni uważać, bo ona
na kłamstwo nigdy się nie zgodzi, niezależnie od tego, kto je wypowiada. Ale, oczywiście,
zdawała sobie też sprawę, że po tym epizodzie Beret nie będzie jej bardziej kochać. To już
jednak bez znaczenia, Mali da sobie radę bez nich wszystkich. Patrzyła na zebranych z
uporem, choć w oczach miała łzy.

Po ubojach nie było ani chwili odpoczynku, bo należało zaczynać nową pracę, a

mianowicie lanie świec. Owczy łój i wieprzowy smalec mogły być używane do wielu rzeczy,
większość jednak przeznaczano na świece. Gotowało się wielki kocioł wody, przelewało do
beczki i dodawało roztopiony łój. Łój wypływał na wierzch i można było zaczynać mozolną
pracę nad formowaniem świec: brało się długi patyk z przymocowanym do niego knotem,
czyli specjalnie tkanym, dość grubym bawełnianym sznurkiem, i zanurzało całość w beczce z
łojem. Knot wsysał łój i tak powstawała świeca. Potem wieszało się ją do stwardnienia. Po
wszystkim można było patyk zanurzyć ponownie. Lanie świec zaczynało się w początkach
grudnia i odbywało się to zwykle w dużej izbie mieszkalnego domu, bo w pralni o tej porze
roku było już za zimno.

Od najwcześniejszego dzieciństwa ta właśnie praca kojarzyła się Mali z przygotowaniami

do świąt Bożego Narodzenia. Dobrze pamięta to cudowne oczekiwanie, kiedy duże świece
były gotowe i zaczynano lać małe świeczki, przeznaczone na choinkę. To już jakby początek
ś

wiąt. W Stornes przygotowywano znaczniej więcej różnego rodzaju świec, niż Mali

pamiętała z Buvika. Ale to oczywiste, musiało ich bowiem wystarczyć do następnego
grudnia. Mali pracowała i pracowała, zapach był ten sam, ale nastrój oczekiwania jakoś się
nie pojawiał.

Kolejny etap jesiennych prac związany był z wełną: gręplowanie runa, przędzenie,

farbowanie i przygotowanie do tkania. Kobiety z kilku dworów pomagały sobie nawzajem, bo

w gromadzie raźniej, praca idzie szybciej i można porozmawiać. Zbierały się więc w
kolejnych domach i wspólnie przygotowywały potrzebny zapas wełny.

Tego dnia, kiedy miały pracować w Stornes, spadł pierwszy śnieg. Padał gęsty od rana i

grubą warstwą przykrywał ziemię.

- Oj, oj, ale będzie długa zima - wzdychała babka i ciężej niż zwykle opierała się na lasce.

Reumatyzm męczył jej kruche ciało, mimo to nie opuszczała dużej izby, gdzie dziesięć czy
dwanaście kobiet siedziało nad robotą. Kiedy się wchodziło z dworu, w nos uderzał cierpki
zapach. Mali bardzo go lubiła, bo również ten zapach przypominał jej rodzinny dom. W
Buvika także spędzali nad wełną bardzo miłe wieczory, choć tam pracowali tylko członkowie
rodziny. Biedaków nikt nie zapraszał do pomocy, więc i oni nikogo prosić nie mogli.

- No i jak się czujesz, Mali, jako mężatka? - zapytała gospodyni z Oppstad.
Wiele par oczu spojrzało na Mali, ona zaczerwieniła się i nagle nie mogła sobie poradzić z

garścią wełny, którą gręplowała.

- No, chyba dobrze - odparła wymijająco.
- W każdym razie dostaliśmy bardzo dobrą młodą gospodynię - wtrąciła babcia Johana. -

Mali naprawdę dużo umie. Całkiem zapomniałam ci powiedzieć, Beret - zwróciła się do
teściowej dziewczyny - że Mali umie pięknie tkać. Makatki, narzuty, wszystko. Nauczyła się
tego w Gjelstad. Nawet wełnę farbować potrafi. W dzisiejszych czasach niewiele młodych
kobiet się tym interesuje.

Beret sprawiała wrażenie kompletnie zaskoczonej. Dosłownie szczęka jej opadła, ale

natychmiast się pozbierała. Zanim jednak zdążyła coś odpowiedzieć, babka ciągnęła dalej.

- Obiecałam Mali, że zimą będzie mogła używać mojego starego warsztatu tkackiego, jak

tylko znajdzie na to czas, rzecz jasna. Ja zawsze tę pracę bardzo sobie ceniłam i cieszę się, że
dostaliśmy taką młodą gospodynię, która to potrafi i podejmie tradycję.

Mali pochyliła się mocniej nad robotą. Nie miała odwagi spojrzeć na Beret, a zarazem

chichotała w duchu, że babka tak sprytnie podeszła Beret. Teraz wszyscy wiedzą o warsztacie
i zamiłowaniach Mali, wszystkie sąsiadki i służące, niełatwo byłoby Beret mi w tym
przeszkodzić, myślała ze złośliwą radością.

- Zamarznie na śmierć, jak będzie przesiadywać na poddaszu - zauważyła Beret chłodno. -

Myślę, że powinna to odłożyć do lata. Tylko że wtedy nie ma czasu na takie rzeczy - dodała
wyniośle, licząc na to, że pokrzyżowała plany Mali.

- Ja już wszystko obmyśliłam - odparła babka spokojnie. - Wstawimy warsztat tkacki do

mojego domu, u mnie będzie sobie mogła pracować. Może i ja ją jeszcze czegoś nauczę, no i
będę miała miłe towarzystwo podczas długiej, mroźnej zimy.

No to ją masz, już ci się nie wymknie, pomyślała Mali, spoglądając na Beret, która jednak

nie zaszczyciła jej ani jednym spojrzeniem. Siedziała zajęta pracą, tylko na jej policzkach
wykwitły dwie czerwone plamy. Mali napotkała wzrok babki i uśmiechnęła się. Najchętniej
objęłaby staruszkę i serdecznie jej podziękowała. Zrobię to, jak zostaniemy same. pomyślała z
błyszczącymi oczyma.

To, co powiedziała babka, wywołało ożywioną rozmowę o tkanych narzutach i starych

kilimach, o delikatnych adamaszkach i sztuce farbowania wełny. Wiele kobiet interesowało
się, jakich barwników Mali używa, ona zaś tłumaczyła, że najchętniej rabarbaru, liści brzozy i
szarego mchu. Inne opowiadały o swoich doświadczeniach. Mali chyba skupiała na sobie zbyt
wiele uwagi, bo nagle Beret wstała i oznajmiła, że czas na kawę. I zapytała, czy Mali
mogłaby jej pomóc.

- Możesz sobie tkać - warknęła teściowa, kiedy znalazły się same. - Ale pamiętaj, że

przedtem są obowiązki, jakie masz we dworze. Jesteś gospodynią, nie zapominaj o tym.

- Jestem? - spytała Mali i nie mogła powstrzymać uśmiechu. - A ja myślałam, że w

Stornes jest miejsce tylko dla jednej gospodyni, więc dla mnie zostaje miejsce zwyczajnej
służącej.

Tego wieczora Mali kładła się do łóżka w bardzo dobrym nastroju.
- Słyszę, że będziesz miała swój warsztat w domu babci - powiedział Johan, kiedy

zamknął drzwi do ich sypialni. - Nie wiedziałem, że umiesz robić takie piękne rzeczy.

- E, jeszcze tak dużo nie umiem - odparła Mali pospiesznie. - Ale bardzo lubię tkać i

babcia może mnie dużo nauczyć. Ważne jest, żeby tradycja nie zaginęła - dodała cicho.

Zwróciła się do Johana, który zdejmował ubranie.
- Masz coś przeciwko temu, żebym chodziła do domu babci, kiedy czas mi pozwoli, i

pracowała przy warsztacie?

Johan przyglądał się swojej żonie. Rozplotła na noc warkocz i w mdłym blasku świecy

włosy lśniły niczym stare złoto. Była taka piękna, a on chciał przecież dla niej tylko dobra.
Mimo to był mistrzem w robieniu sobie na złość i psuciu wszystkiego. To, że Mali tak z nim
rozmawia, że chce słuchać, co miałby do powiedzenia, sprawiło, że gardło zacisnęło mu się
ze wzruszenia. Miał ochotę przyciągnąć ją do siebie i rozpłakać się, ale to nie do pomyślenia.
Mężczyźni tak się nie zachowują.

- Nie. Jeżeli jest coś, co cię cieszy w tym dworze, to nie mam nic przeciwko temu - odparł

cicho. - Chyba nie masz zbyt wiele takich przyjemności.

Mali słuchała w milczeniu. Kiedy ją mijał w drodze do łóżka, wzięła go za rękę.
- Dziękuję - powiedziała. - Cieszę się, że mi nie zabraniasz.
Johan stał jak zamurowany, z czerwoną twarzą. Mali nie pojmowała dlaczego. Przyszło jej

do głowy, że po raz pierwszy od tamtej nocy po konfirmacji Margrethe powiedziała do niego
coś miłego i nawet dotknęła go z własnej woli. Pospiesznie puściła jego rękę. Tej nocy Johan
jej nie ruszył. Mali długo leżała i myślała, że on też może się czasem zachować jak człowiek.
Szkoda tylko, że tak rzadko, westchnęła.

ROZDZIAŁ 17.

Przed świętami nastała mroźna zima. Śnieg przyszedł w tym roku wcześnie, wszyscy

myśleli, że już zostanie, ale stopniał. Ziemia była więc naga, zamarznięta, gwałtowny wiatr
szarpał budynkami i gwizdał w szczelinach. W piecach palono tak, że rozgrzewały się do
czerwoności, i nikt na dwór bez potrzeby nie wychodził.

Krótko przed świętami znowu spadł śnieg.
Mali stała w izbie przy długim stole i przygotowywała kruche ciasteczka. W takim

wielkim dworze jak Stornes rozmaitego ciasta potrzeba było na święta mnóstwo, zwykle w
tym czasie przewijało się przez dom wielu ludzi. Pieczono więc całymi dniami, poza tym
Beret przyniosła solone mięso ze spiżarni i z niego też przygotowywano świąteczne dania. To
był dla wszystkich czas gorączkowy i jak zwykle kiedy trzeba było dopilnować wielu
czynności, Beret chodziła zła jak osa, bez przerwy na kogoś krzyczała, wciąż komuś miała
coś za złe, jak wicher biegała między domem, spiżarnią i pralnią, kontrolując wszystkich i
wszystko. I jak zwykle mało co ją zadowalało.

Mali stała nad swoimi ciastkami i patrzyła na biały krajobraz za oknem. Myślała, jak miło

było o tej porze w Buvika. Tam także mieli pod dostatkiem roboty, nastrój jednak panował
zupełnie inny. Ona i siostry odpowiadały za pieczenie. Całymi dniami stały przy kuchennym
stole i zwierzały się sobie z różnych tajemnic, a kiedy matka wchodziła sprawdzić, jak im
idzie, milkły i uśmiechały się porozumiewawczo. Podjadały po kryjomu surowe ciasto i
bardzo dużo się śmiały w tym czasie. Mali pamiętała ten cudowny zapach, który wypełniał
dom, kiedy pierwsze świąteczne ciasto wyjmowano z pieca. Choć wszyscy wiedzieli, że nie
mogą się spodziewać nadzwyczajnych prezentów, to w rodzinie panował nastrój oczekiwania.
I nikt nie mógłby im odebrać radości wspólnoty, bycia razem.

W Stornes nieczęsto zdarzały się rozmowy podczas pieczenia. A jeśli już, to tylko w tych

krótkich momentach, kiedy Beret zajęta była gdzie indziej i nie mordowała ponurym

spojrzeniem każdego słowa. Kiedy z rozmachem otwierała drzwi i wnosiła z sobą lodowaty
powiew, w izbie zalegała śmiertelna cisza.

- W Stornes nie tak robimy kruche ciasteczka - powiedziała ostro, pochylona nad stołem

Mali. Wzięła kawałek ciasta w palce, a potem z dezaprobatą przyjrzała się kilku gotowym już
ciasteczkom.

- No to w tym roku spróbujesz czegoś nowego - powiedziała Mali spokojnie.
Mówiła cicho, ale było jasne, że protestu nie ścierpi.
Po epizodzie z solonym mięsem Beret kilkakrotnie próbowała zwracać jej uwagę w

obecności służących. Nigdy jej się nie udało zbić synowej z tropu. Mali wyszła już poza to
stadium, kiedy bardzo się bała Beret i każde jej słowo przyjmowała z pokorą.

Ingeborg i Ane nie podnosiły wzroku, ich palce nerwowo zagniatały ciasto.
- Powinnaś najpierw spróbować ciasta, zanim zaczniesz oceniać i krytykować - dodała

Mali, wyciągając w stronę teściowej świeżo upieczone ciastko. - Bo może inni też coś
potrafią, nie tylko ty.

Spojrzenia obu gospodyń się spotkały. Potem Beret odwróciła się i wybiegła z izby bez

słowa, nie spróbowawszy ciastka.

- Nie będzie cię bardziej kochać za takie zachowanie - powiedziała Ane, zerkając w stronę

drzwi. - Właściwie to masz chyba dość problemów w tym dworze, nie musisz sobie szukać
nowych.

- Ale ja się cieszę, że potrafisz jej odpyskować, kiedy się tak zachowuje - powiedziała

Ingeborg zarumieniona nad brytfanną świeżo upieczonych ciastek. - Może w końcu przestanie
- dodała z nadzieją.

Ane roześmiała się z goryczą.
- Bardzo się mylisz, moja Ingeborg. Nikt i nic nie jest w stanie powstrzymać Beret. W

każdym razie nie na zawsze. Nie odmieni jej charakteru. A pamięć ma jak słoń, Mali. Nigdy
niczego nie daruje. Dlatego tak się o ciebie bałam, kiedy zaczęłaś się stawiać temu trollowi.
Bo Beret nigdy nie zapomina. Jeśli któregoś dnia znajdziesz się w kłopotach, to dołoży ci
jeszcze bardziej, Mali. Nie spodziewaj się niczego lepszego po Beret Stornes.

- Nie musisz się o mnie martwić, Ane - odparła Mali spokojnie. - Zapewniam cię, że

przetrwam w tym dworze. Przetrwam i Beret, i... - Umilkła w środku zdania. Mało brakowało,
a byłaby powiedziała, że chodzi o Johana.

Boże Narodzenie to czas gości. We dworach w całej okolicy urządzano przyjęcia,

przyjeżdżali krewni i znajomi nawet z daleka. Mali miała wrażenie, że to jedno wielkie
ś

więto, tylko spędzane w różnych miejscach. Na długo przed świętami przygotowała sobie

suknię ślubną i suknię, którą nosiła w drugi dzień wesela, nie mogła przecież przynosić
wstydu rodzinie ze Stornes, kiedy wraz ze wszystkimi składała wizyty czy też przyjmowała
gości w domu. Wszędzie, gdzie się tylko znalazła, okazywano jej szacunek i uprzejmość
należną młodej gospodyni ze Stornes. Nie uszło jednak jej uwagi, że kiedy kobiety myślały, iż
Mali ich nie widzi, pochylały głowy do siebie i zaczynały szeptać. Przeciągłe spojrzenia
badały jej talię. Mijały już cztery miesiące, odkąd ona i Johan się pobrali, a nic nie
wskazywało, by nowy dziedzic był w drodze. Mali bez problemów mieściła się w dawnych
ubraniach, to było widać. Wciąż była tak samo szczupła w pasie i wciąż chodziła tak samo
wyprostowana.

- Jeszcze nie udało się Beret zgiąć jej karku - szeptano po kątach. - Ani Johanowi zrobić

jej dziecka.

Akurat to, że jeszcze nie jest w ciąży, Mali też dziwiło. Nie brakuje przecież starań ze

strony Johana, myślała z goryczą. W każdym razie nie brakowało ich na początku. Teraz
zdarzało się, że i tydzień mógł minąć, a on jej nawet nie tknął. Nabrał natomiast zwyczaju
wypijania wieczorami szklaneczki lub dwóch. Robił to tak, żeby rodzice nie widzieli,

wychodził z domu i znikał. Prawdopodobnie chował butelki z bimbrem domowej roboty w
oborze lub stodole. Mali nie wiedziała, czy Beret i Sivert zdają sobie sprawę, że Johan pije,
zresztą to się specjalnie w oczy nie rzucało. Ona czuła pijacki oddech, kiedy kładł się obok
niej w wąskim łóżku, ale niczego nie komentowała.

W niektóre wieczory Johan zachowywał się spokojniej niż zwykle. Siedział i gapił się na

Mali zaczerwienionymi oczyma. Wtedy wiedziała, co ją czeka, kiedy zostaną sami, i jak
mogła odwlekała tę chwilę, chociaż to nie pomagało. W takie wieczory był gwałtowny i
brutalny, z jękiem rzucał się na jej ciało. Zastanawiała się niekiedy, czy on w ogóle czerpie z
tego jakąś przyjemność. Jeśli, to chyba tylko tę, że to on rządzi, a ona musi się
podporządkować. Że nie może go po prostu przepędzić, ale musi robić to, czego on sobie
ż

yczy, czy jej się to podoba, czy nie.

Już pod sam koniec świątecznego okresu rodzina Stornesów została zaproszona do

Gjelstad. Mali szukała jakiegoś pretekstu, żeby się tam wybrać, od chwili kiedy Ingeborg
opowiedziała, jakie to plotki krążą na temat Kristine, ale tyle było przez cały czas zajęć z
przygotowaniami do świąt, że nawet nie odważyła się wspomnieć o wyjeździe. To jednak
kawałek drogi i nie da się odbyć takiej wyprawy w godzinę czy dwie. Zresztą od tamtego
dnia, kiedy z Ingeborg i Ane strzygły owce, nie słyszała, czy ludzie nadal gadają, czy nie, o
tej ciąży. Więc może to tylko bezpodstawne plotki, myślała z nadzieją, kiedy teraz
przygotowywała się do wyjazdu. Odczuwała jednak lęk, że może coś w tych plotkach mimo
wszystko było i Kristine znajduje się w tarapatach. A przecież kto jak kto, ale ona na pewno
sobie na to nie zasłużyła.

Obiad w Gjelstad był wystawny i bardzo długo siedzieli przy stole. Mali zderzyła się z

Kristine w sieni, jak tylko przyjechali. Tamta pomagała gościom zdejmować ciężkie okrycia,
poza tym wszystkie skórzane narzuty i pledy też należało złożyć w cieple, żeby potem ludzie
nie marzli w drodze do domu. Mali chwyciła ręce Kristine i serdecznie je uściskała.

- Jak się cieszę, że cię widzę - powiedziała szeptem. - Musimy później znaleźć chwilkę,

ż

eby porozmawiać, co?

O mało nie jęknęła, kiedy Kristine na nią spojrzała. Dawna okrągła, roześmiana

dziewczyna gdzieś zniknęła. Ta, która odebrała od Mali płaszcz, była chudziutka i poszarzała,
niemal obca. Mali poczuła chłód w sercu. Długo zdejmowała ciepłe buty i skarpetki, by
zostać z przyjaciółką.

- Kristine - powiedziała w końcu wstrząśnięta. - Kristine, co z tobą?
Oczy tamtej były niczym studnie pełne czarnej wody, kiedy patrzyła na Mali.
- Musisz już iść - powiedziała. - Może uda nam się porozmawiać później. Teraz nie mogę.

Mali niewiele słyszała z tego, co mówiono, i przy obiedzie, i potem przy kawie. Wciąż

szukała wzrokiem Kristine, która wraz z innymi służącymi podawała do stołu. Miała na sobie
obszerny biały fartuch, spod którego nie było widać jej figury. Nie, chyba nie jest w ciąży,
myślała Mali. Przecież to by już się rzucało w oczy. Plotki słyszałam jeszcze w październiku.
Coś jednak z tą dziewczyną nie jest w porządku, i to bardzo.

- Słyszałam, Mali, że podobno masz tkać narzuty i makatki - zwróciła się do niej

gospodyni z Gjelstad z szerokim uśmiechem. - No i że stara pani obiecała ci oddać swój
warsztat - dodała, spoglądając na Beret. - Dla ciebie to bardzo dobrze, bo od babci Johana
nauczysz się dużo więcej niż ode mnie. W swoim czasie była znana jako wielka tkaczka,
bardzo dobrze to pamiętam.

Mali odpowiedziała jej uśmiechem i skinęła głową.
- Tak, bardzo się z tego cieszę - powiedziała. - Jeszcze co prawda nie zaczęłam, ale może

po świętach będę miała więcej czasu. No i zresztą nie ufarbowałam wełny, ale babcia mówiła,
ż

e ma zapasy w swojej skrzyni, to mi da.

- Ja ci też mogę pożyczyć - zawołała Ruth Gjelstad. - Jesienią nafarbowałam bardzo dużo,

sama tego szybko nie zużyję. Leży w skrzyni na poddaszu, niech Kristine z tobą idzie i
wybierz sobie, co będziesz chciała.

Beret przyglądała im się z surową miną. Nie podobało jej się, że synowa budzi takie

zainteresowanie i tak ją wszyscy chwalą, ale zaprotestować nie mogła, więc tylko pokiwała
łaskawie głową, kiedy Mali wstała i zapytała, czy może już iść na poddasze.

- Powinnaś wziąć płaszcz - powiedziała Kristine. - Tam jest potwornie zimno. Zresztą

sama wiesz, u was pewnie też nie lepiej.

Ubrały się, wzięły świece i poszły.
- Co się z tobą dzieje, Kristine? - spytała znowu Mali, kiedy zamknęły za sobą drzwi

małego pokoiku z warsztatem tkackim. - Jesteś jak odmieniona. Czy coś ci dolega?

Tamta nie odpowiadała. Odstawiła świecznik i otworzyła skrzynię z wełną. Mali stanęła za

nią, objęła i obróciła ku sobie.

- Kristine - powiedziała szeptem. - Porozmawiaj ze mną.
Nagle jakby lody pękły na rzece i woda ruszyła przed siebie. Kristine oparła się ciężko o

Mali i wybuchnęła strasznym, bolesnym szlochem. Próbowała go tłumić, żeby przypadkiem
ktoś z zewnątrz nie usłyszał, tuliła twarz do piersi Mali i lodowatymi rękami trzymała się jej
kurczowo. Przerażona Mali posadziła ją na krześle, tamta jednak nie chciała jej puścić.
Rozpaczliwe łkanie przechodziło z wolna w spokojniejszy płacz. Mali stała obok i głaskała jej
niesforne włosy. W końcu Kristine się trochę uspokoiła. Kiedy podniosła wzrok, Mali musiała
się cofnąć z wrażenia. W ciemnym spojrzeniu przyjaciółki było tyle bólu i rozpaczy, takie
oczy mają zwierzęta prowadzone na rzeź, pomyślała Mali.

- Jestem w ciąży, Mali - powiedziała Kristine cicho.
A więc to jednak prawda, przemknęło Mali przez głowę i poczuła skurcz żołądka. Nie

potrafiła tylko zrozumieć, jak to możliwe.

- Ale... jak ty mogłaś... Sama przecież powiedziałaś, że nigdy...
Przez jakiś czas Kristine siedziała bez ruchu. Tylko czasami wstrząsał nią jeszcze szloch.
- Przecież akurat ty wiesz, jaki jest gospodarz w tym domu - rzekła w końcu z goryczą. -

Łaził za mną długo, czatował, ale zawsze udało mi się uciec. Któregoś dnia jesienią, jakoś tak
w tym czasie, kiedy brałaś ślub z Johanem, powiedział, żebym poszła zobaczyć, czy jedna
krowa nie jest przypadkiem chora. Mówił, żebym jej dała siana, bo przez cały dzień nic do
pyska nie wzięła.

Szloch znowu zaczął wstrząsać jej wychudłym ciałem. Zmęczona ocierała ręką oczy.
- Czekał na mnie w stodole, podpity, zachowywał się jak zwierzę. Nie miałam

najmniejszej szansy, Mali. On jest wielki i silny. A pijany jeszcze silniejszy. Było jasne, że
tym razem nie zrezygnuje. Ja... walczyłam, jak tylko mogłam, ale krzyczeć nie miałam
odwagi. Poza tym i tak nikt by mnie nie usłyszał - dodała z goryczą.

- Czyli gospodarz cię zgwałcił? - wyszeptała Mali przerażona.
Kristine bez słowa pokiwała głową, łzy znowu pociekły z jej oczu.
- Był jak dzikie zwierzę - powtórzyła. - Nie możesz nawet sobie wyobrazić, jak to było...
Mogę, mogę, pomyślała Mali, w której narastał gniew. Dlaczego to tak jest? Dlaczego

mężczyźni biorą kobiety gwałtem niezależnie od tego, czy są z nimi po ślubie, czy nie?

- I... i skończyło się to dla ciebie źle?
Kristine potwierdziła skinieniem głowy.
- Bardzo szybko się zorientowałam - wyznała cicho. - Krwawienie się nie pojawiło, a ja

czułam się okropnie. Ale co mogłam na to poradzić? Iść do gospodyni i powiedzieć, że jej
mąż zrobił mi dziecko? On by się wszystkiego wyparł, sama wiesz, w końcu jestem tylko
służącą. Nikt by mi nie uwierzył, to wołałam nic nie mówić. Ale wiem, że krążą plotki, i to od
dawna. Ostatnio się rzadko gdzieś pokazuję, to ludzie swoje myślą...

Mali nie była w stanie powiedzieć jej, że również słyszała plotki.

- Ale nic po tobie nie widać. Przynajmniej na razie - pocieszała przyjaciółkę.
Kristine zaczęła się śmiać. Zimnym, nieprzyjemnym śmiechem, który przerażał Mali.

Wstała i uniosła spódnicę. W talii była mocno ściągnięta płóciennym pasem. Tak mocno, że
Mali zastanawiała się, jak ona oddycha.

- Kiedy zdejmę to z siebie, to nie ma wątpliwości, na co się zanosi - powiedziała Kristine,

poprawiając płócienną opaskę. - Już niedługo nie będę mogła tego używać i wtedy wszystko
się wyda.

Nagłe zaczęła znowu płakać. Oparła się o warsztat tkacki i szlochała tak, że Mali serce się

krajało. Jej własna sytuacja wydała się teraz daleka i bez znaczenia. To, co spotkało Kristine,
jest zdecydowanie gorsze, to w ogóle najgorsze dla dziewczyn z jej warstwy. Bo co ona może
teraz zrobić?

- Rozmawiałaś z gospodarzem? - zapytała szeptem. - Powinnaś go postraszyć, że

rozpowiesz wszystkim, jak się sprawy mają. I jeśli nawet ci nie uwierzą, to przynajmniej
rozejdą się plotki na temat, co zrobiła ta świnia. Może będzie chciał cię jakoś wyposażyć,
ż

ebyś nic nie mówiła? To i tak lepiej, bo miałabyś za co żyć. Wstyd to jedno, ale wiesz...

- Ja też tak myślałam - powiedziała Kristine. - Że może zechce mi dać... Spotkałam go

któregoś wieczora w oborze sama i...

Łzy znowu popłynęły obfitym strumieniem.
- On mnie wyśmiał - szepnęła. - Powiedział, że jestem nędzarką i żebym się niczego nie

spodziewała. A potem... znowu się na mnie rzucił... i zrobił, co chciał. I cały czas się ze mnie
wyśmiewał.

Mali poczuła, że robi jej się niedobrze. Na myśl o tym, co spotkało Kristine, mało nie

zemdlała. Przez krótką chwilę miała ochotę pociągnąć przyjaciółkę za sobą na dół, do izby,
gdzie zebrali się świąteczni goście, i powiedzieć, co wie o gospodarzu Gjelstad. Opanowała
się jednak. Nic by to nie dało, skończyłoby się skandalem, ale nie dla niego. Dla niej i dla
Kristine.

- Co zamierzasz teraz zrobić? - spytała cicho, klękając obok Kristine. - Czy mogłabym ci

jakoś pomóc?

- Gdybyś potrafiła usunąć dziecko, to byłabym ci bardzo wdzięczna - jęknęła Kristine z

czymś, co mogło przypominać śmiech. - Ja sama próbowałam się go pozbyć. Piłam ziołowe
wywary, bo słyszałam, że pomagają, całymi nocami skakałam w stodole z siana na klepisko,
ale skończyło się na tym, że byłam sina i poobijana. Dziecku nic się nie stało.

Milczała przez jakiś czas.
- Najgorsze jest to, że w przyszłości chciałabym mieć męża i dzieci. A w głębi duszy

wiem, że to straszny grzech zabijać takie małe biedactwo, które się przecież na świat nie
prosiło. Ale co mam zrobić. Mali? Do domu nie mogę wrócić i powiedzieć, że oto jest jeszcze
jedna gęba do wykarmienia. Oni tam i tak nic nie mają, żyją tylko dlatego, że oddaję im to, co
zarabiam. Tutaj we dworze nie będę mogła zostać, kiedy zacznie być widać. A to już
niedługo...

Nerwowo obgryzała i tak już pogryzione do krwi paznokcie.
- Znasz kogoś, kto... potrafi to zrobić? - spytała i spojrzała tymi przypominającymi studnie

oczyma, od czego Mali znowu zakręciło się w głowie. - Mam trochę oszczędności, więc
gdyby ktoś...

- Nie powinnaś nawet o tym myśleć, Kristine - powiedziała Mali. - Dobrze wiesz, że to się

może skończyć strasznie.

Tamta się roześmiała.
- Zawsze skończy się tak samo, cokolwiek zrobię. Jeśli urodzę dziecko, będzie przez całe

ż

ycie wytykane palcami. Nikt nie zechce panny z dzieckiem. I ściągnę wstyd nie tylko na

siebie. Moi, tam w domu...

- Nie wolno ci zrobić nic nieprzemyślanego, Kristine - powtórzyła Mali z naciskiem. -

Spróbuję znaleźć jakąś radę.

- Ale jaką? Może weźmiesz sobie moje dziecko, skoro sama swojego się jeszcze nie

spodziewasz? Gdybyś zaszła w ciążę, to w Stornes pewno bardzo by się cieszyli.

Nagle na schodach rozległy się kroki.
- Halo, moje panny! - wołała gospodyni. - My się tu boimy, czyście tam całkiem nie

zamarzły.

Ruth Gjelstad stanęła w drzwiach. Oczy jej lśniły z ciekawości jak u wiewiórki.
Mali zasłoniła sobą Kristine.
- To moja wina - powiedziała. - Miałyśmy sobie tyle do powiedzenia. Nie widziałam

Kristine od czasu, kiedy pracowałyśmy tu obie, i... no, zapomniałyśmy, że czas płynie. Już
wracamy.

Potem już Mali z Kristine nie rozmawiała. Nawet nie mogła się z nią pożegnać, bo Kristine

zajęta była zmywaniem.

Z ciężkim sercem Mali otulała się skórzaną narzutą, kiedy już siedziała obok Johana w

saniach.

Pewnego wieczora, dwa tygodnie po świętach, dotarła do Stornes wieść, że Kristine nie

ż

yje. Mali zbladła i osunęła się na krzesło. Z trudem powstrzymywała mdłości.

- Nie żyje? - powtarzała, przyglądając się sąsiadowi, który przyniósł wiadomość.
- Tak. Nikt nie wie dokładnie, ale podobno ona... Mówią, że podobno chorowała od

jakiegoś czasu i nagle dostała krwotoku. Tak mówią.

- Dostała krwotoku - powtórzyła Beret i roześmiała się nieprzyjemnie. - Tak, tak, już ja

wiem, co dolegało tej dziewczynie. Zawsze się tak kończy... z takimi, co nie mają dość
rozumu, żeby się przyzwoicie zachowywać.

Mali zerwała się i wyszła z izby. Poszła do swojego pokoju i usiadła przy oknie. Panowało

tu lodowate zimno, ale ona tego nie czuta. Kristine nie żyje, Kristine nie żyje, dudniło jej w
głowie.

Wieczór był księżycowy, niebo pełne gwiazd, na północnej stronie mieniła się kolorami

zorza polarna. Mali chciała płakać, ale nie mogła, suchymi oczyma wpatrywała się w
rozgwieżdżone niebo. W piersiach paliły ją gorycz i żal. Nawet nie mogłam się z nią
pożegnać - ubolewała.

A więc Kristine nie znalazła wyjścia, próbowała sama uwolnić się od dziecka,

prawdopodobnie drutem do robienia skarpet, pomyślała Mali z drżeniem. Wiele razy słyszała
o takiej metodzie. Młoda, radosna dziewczyna, która życie miała przed sobą, musiała to życie
złożyć w ofierze, bo wykorzystał ją jakiś bogaty mężczyzna. Żeby zaspokoić swoje żądze.
Mali zauważyła, że zaciska pięści aż do bólu. Wpatrywała się w gwiaździste niebo i
zatrzymała wzrok na wyjątkowo dużej, bardzo jasnej gwieździe, obok tej dużej migotała
druga, maleńka.

- Kristine, Kristine, jakie to życie było nam pisane... I wtedy przyszły łzy, ciepłe i ciche.

ROZDZIAŁ 18.

Po świętach Mali zaczęła powoli tkać w domu babci. Beret oczywiście dbała, by synowa

nie miała zbyt wiele wolnego czasu. Ta sama Beret, która dawniej niemal wszystko wyrywała
jej z rąk, nagle zmieniła zdanie. Teraz dosłownie końca nie było temu, co Mali powinna
zrobić i w domu i w obejściu. Ale od czasu do czasu mogła się jednak na chwilę wyrwać,
kiedy wiedziała, że zrobiła już wszystko tego dnia i że nikt nie będzie miał pretensji. W końcu
jestem przecież młodą gospodynią, nie niewolnicą, myślała, zamykając za sobą drzwi.

Godziny spędzane w domu babci Johana były niczym plaster na obolałą duszę Mali. Czuła,

jak powoli się rozluźnia w towarzystwie staruszki. I chociaż dzieliła je naprawdę znaczna

różnica wieku, babka w tym domu była jej najbliższa. Z nią może porozmawiać o wszystkim,
co do tego nie miała wątpliwości. Nigdy się też nie bała, że to, o czym mówią, może się
dostać do uszu innych. Babka taka nie jest, to bardzo szlachetny człowiek, myślała Mali.
Zimowe wichry szalały na dworze, a ona siadywała w ciepłej izbie i wyczarowywała z
wełnianej włóczki najpiękniejsze wzory na makatach i narzutach. Wtedy czuła, że część
dawnej radości życia wraca do niej. Przynajmniej na krótkie chwile. A stara gospodyni była
ż

yczliwą przewodniczką, nie szczędzącą pochwał i zachwytów.

- Nosisz w sobie wiele piękna. Mali - powiedziała pewnego wieczora, patrząc, jak zręczne

palce przeciągają kolorowe nici. - Bez tego nie mogłabyś tworzyć takich rzeczy.

Mali nie od razu odpowiedziała.
- Miałam kiedyś marzenie - powiedziała po chwili cicho. - Marzenie o czymś bardzo

pięknym... Ale potem wszystko poszło nie tak, jak sobie wyobrażałam. - Umilkła na chwilę. -
doszłam do wniosku, że życie różni się jednak od marzeń. Człowiek powinien trzymać się
rzeczywistości - dodała z goryczą w głosie.

- Ale marzenie nadal w tobie żyje - powiedziała babka cicho za jej plecami. - Może nawet

sama o tym nie wiesz, ale ono jest. I teraz tkasz właśnie jego wyobrażenie, prawda?

Mali uśmiechnęła się.
- Czy kochałaś dziadka Johana, babciu? - zapytała nieoczekiwanie. - Rozumieliście się

nawzajem?

Babka dołożyła drew do pieca, a potem wróciła na swoje miejsce. Zastanawiała się długo,

zanim odpowiedziała. Mali zaczęła się niepokoić, że może zapytała o coś, o co pytać nie
powinna. W końcu to nie jej sprawy.

- Owszem, dobrze nam się razem żyło - powiedziała nareszcie staruszka. - Pod wieloma

względami dobrze. Ale on był mężczyzną, a mężczyźni tak wielu rzeczy nie rozumieją. Kiedy
ostatecznie to do mnie dotarło, to już było nam dobrze. Przestałam oczekiwać czegoś, czego
on i tak nie mógł mi dać - rzekła z westchnieniem.

Mali odwróciła się i popatrzyła na nią.
- A czego nie mogłaś dostać?
- Myślę, że wiele z nas ma swoje marzenia, Mali - wyjaśniła. - Ale jest tak, jak sama

powiedziałaś, życie bardzo się różni od marzeń, marzenie to jedna sprawa, a dzień powszedni
druga, i musimy się z tym pogodzić. Ja dostałam męża, przeciwko któremu nic nie miałam,
mogę tak powiedzieć. I on był dla mnie dobry, pod każdym względem - dodała cicho. -
Dziadek Johana nigdy na nikogo ręki nie podniósł. Ani na człowieka, ani na zwierzę. Mimo
to czasem... czegoś mi brakowało, za czymś tęskniłam. Z latami jednak tęsknota zelżała.
Człowiek nabywa doświadczenia, a marzenia... one są największe w młodości, trzeba ci
wiedzieć.

- Ale on nie zabił twoich marzeń? - spytała Mali.
- Nie. Nie zabił - odparła tamta. - Ale też nigdy nie ofiarował mi tego, czego bym

pragnęła. Dało się z tym żyć. Może niezbyt jasno zdawałam sobie sprawę z tego, o czym tak
naprawdę marzę?

- Johan... - Mali znowu pochyliła się nad robotą i zaczęta przeplatać wątek przez osnowę.

- Ja go nigdy nie kochałam i powiedziałam mu to. On jednak uważał, że mimo to możemy ze
sobą żyć. W końcu pomyślałam, że może ma rację. Może będziemy mogli żyć, jeśli każde z
nas wykaże dobrą wolę. Wierzyłam, że chociaż go nie kocham, to Johan jest dobrym
człowiekiem.

Umilkła i nic więcej już nie powiedziała.
- On nie jest zły - rzekła babka z naciskiem.
Mali odwróciła się do niej gwałtownie. Jej ciemnobrązowe oczy gorzały.
- To jaki w takim razie jest... skoro zadaje gwałt tam, gdzie powinna być tylko czułość i

dobro.

Babka ciężko westchnęła.
- On jest po prostu głupi, Mali. Ale to nie tylko jego wina. Wszyscy przyczyniliśmy się do

tego, żeby taki był, a przynajmniej większość z nas w tym domu. Poza tym... - Umilkła na
chwilę. - Coś się z Johanem stało, kiedy spotkał ciebie. Jestem przekonana, że jesteś tą
kobietą, której najbardziej na świecie pragnął. I kiedy cię nie dostał od razu... kiedy go
odrzuciłaś...

Znowu długo milczała.
- Zauważyłam w nim wtedy coś nowego, czego przedtem nie miał, jakąś groźną siłę woli,

potrzebę posiadania innego człowieka. Jego matka jest taka, ale nigdy nie myślałam, żeby
Johan... Boję się jednak, że i on to w sobie nosi. Uważa, że władza i majątek dają
człowiekowi prawo do rządzenia innymi, a oni muszą się podporządkować. Nikt go nie
nauczył, że żaden człowiek nikogo posiadać nie może, że nawet zbliżyć się do niego można
tylko wtedy, kiedy ten drugi chce. Pragnienie bycia razem musi pochodzić z obu stron. I to
jest miłość.

Podniosła się mozolnie, przyniosła kawy i nalała do kubków.
- Johan nie jest wcale dużo szczęśliwszy niż ty, Mali. Bo jakkolwiek dziwnie to brzmi, to

on też miał marzenia. I jemu też się one nie spełniły. Oboje jesteście po prostu ludźmi, którzy
utracili marzenia, i teraz jedno drugie o to obwinia. A w takim razie człowiek może być tylko
nieszczęśliwy.

- Więc to moja wina? - wybuchła Mali.
Przecząco pokręciła głową, kiedy staruszka chciała jej podać kubek z kawą. Było jej

przykro i niedobrze.

- Nie, nie, dobrze wiesz, że tak nie myślę. Jest tak, jak mówię, ale naprawdę nie wiem, co

robić. Modlę się tylko do Boga, żeby wam pozwolił jakoś z tym żyć. Obojgu. Żeby nie
wyniknęło z tego nieszczęście...

Nieszczęście to się już stało, pomyślała Mali. Dużo większe już chyba wyniknąć nie może.

W miarę upływu czasu stawało się jasne, że Johan pije coraz więcej. Często chwiał się po

prostu na nogach, kiedy wieczorem przychodził na górę. Mali zauważyła, że Beret wie i że
znosi to bardzo źle. Coraz mocniej zaciskała wargi, wzrok jej ciemniał, ale nic nie mówiła.
Przynajmniej Mali nie słyszała.

Pewnego przedpołudnia Mali poszła po coś do spichlerza i już z daleka usłyszała

docierające stamtąd podniesione, gniewne głosy. Szczelniej otuliła się grubą chustką i stanęła
za narożnikiem. Domyśliła się, że w spichlerzu Beret rozmawia z Johanem.

- Nie życzę tu sobie żadnego pijaństwa - mówiła Beret lodowatym, nakazującym głosem,

który nie znosił sprzeciwu. - W tym domu nie będziemy tolerować dziedzica upijającego się
do nieprzytomności tylko dlatego, że był taki głupi i znalazł sobie nieodpowiednią żonę. Bo
dlatego pijesz, no nie? Bo nareszcie przejrzałeś na oczy, dotarło do ciebie, że zachowywałeś
się jak głupi baran, kiedy uparłeś się na tę dziewczynę!

- Czy to nie wszystko jedno, dlaczego piję? - warknął Johan ostro. - To moja sprawa i nie

powinnaś się do tego wtrącać. Nie bój się, ani dworu, ani spadku nie przepiję! Nie stracę tego!

- No, żebyś się tak jeszcze postarał o dziedzica! Bo widzę, że jakoś ci się nie spieszy.

Chyba już wiesz, że twoja baba nie może zajść w ciążę pomijając wszystko inne, czego nie
może i nie umie. Dostałeś tę, której tak pragnąłeś, Johan, ale zrobiłbyś dużo lepiej, gdybyś
przedtem trochę pomyślał. Albo gdybyś słuchał własnej matki - dodała rozgoryczona Beret.

Mali zawróciła i pobiegła z powrotem do domu. Nie chciała spotkać ani Johana, ani jego

matki po tej rozmowie. Poszła prosto na poddasze i usiadła na krześle przy oknie. Drżącymi
rękami otuliła się chustką, w pokoju panował przejmujący ziąb.

Był słoneczny zimowy dzień. Wszędzie mieniły się śnieżne kryształki, Mali musiała

mrużyć oczy. Fiord, który podczas mrozów przed świętami pokrył się grubą warstwą lodu,

teraz znowu połyskiwał w słońcu. Na tle oślepiającej bieli woda wydawała się czarna. Czy to
naprawdę jest tak, jak dawała do zrozumienia Beret, że Mali nie może mieć dziecka? Ją też od
czasu do czasu nawiedzała taka dręcząca myśl, kiedy w nocy, nie śpiąc, leżała obok Johana.
Bo chociaż nie kochała męża, to bardzo pragnęła dziecka. Maleńkiego, delikatnego
człowieczka, któremu mogłaby dać płonącą w niej czułość i miłość.

Tęskniła do małego dziecka, które mogłoby do niej należeć. Tylko, tylko do niej.
Chociaż wina za to, że nie mają dziecka, może równie dobrze leżeć po stronie Johana,

pomyślała nagle. Przecież mężczyźni też bywają bezpłodni i to tak samo często jak kobiety.
Tak słyszała, chociaż nigdy otwarcie o tym nie mówiono. Jeśli w jakiejś rodzinie nie było
dzieci, winą obarczano kobietę. Mężczyzn to nie dotyczyło.

Mali ani przez chwilę nie wątpiła, że w Stornes tak właśnie jest. I jeśli nie urodzi dziecka,

jej życie tutaj stanie się jeszcze trudniejsze do zniesienia. Dziecko, a najlepiej syn, mogło
udobruchać wszystkich. Nawet Beret, myślała Mali. Najwięcej jednak dziecko by znaczyło
dla niej samej. Z dzieckiem, którym trzeba się zajmować, nie byłaby tak beznadziejnie
samotna. Jeśli pozostanie bezdzietna, to z czasem zmieni się w bryłę lodu. Zimną dłonią
otarła zapłakaną twarz. I w końcu pewnie sczeźnie z goryczy i nienawiści, z tęsknoty, z braku
bliskości i ciepła. Tylko dziecko mogło ją od takiego losu uchronić.

Wyglądało tak, jakby zima nigdy nie miała dać za wygraną. Kiedy już myśleli, że idzie

ocieplenie, mróz uderzał z nową siłą, znowu padał śnieg. Wyraźnie zaczynało brakować pa-
szy dla bydła i Johan już dawno zaczął zwozić na dół siano z górskiego pastwiska. Zresztą o
wiele wcześniej niż zazwyczaj i obaj z ojcem bardzo się tym martwili.

Wycinka drewna też szła gorzej przy takich mrozach i przy śniegu, w którym wszystko się

zapadało. I Sivert, i Johan razem z dwoma parobkami codziennie trudzili się w lesie. Na
posiłki wracali śmiertelnie zmęczeni i przemarznięci. Jedzenia w spiżarniach też szybko
ubywało. Beret była wściekła i atakowała domowników z byle powodu. Solone śledzie
podawano na obiad dwa razy w tygodniu, czego nikt nie lubił. Później trzeba było już tak
oszczędzać, że tylko mężczyźni mogli się najadać do syta i oni też jedli jako pierwsi. Bo to
oni wykonywali o tej porze roku najcięższe prace. Taka długa i surowa zima wszystkim
dawała się we znaki, i ludziom, i zwierzętom.

W końcu w okolicy pojawiła się zaraza, chorzy mieli gorączkę i straszny kaszel. W Stornes

najbardziej cierpiała babcia Johana, kaszel niemal bezustannie wstrząsał drobnym,
wychudzonym ciałem i staruszka pluła krwią. Był czas, że poważnie się o nią bali, i posłano
po doktora, czego przecież nikt nie robił bez wyraźnej potrzeby. Chodziło, jak ludzie mówili,
o to, żeby „nie znaleźć się w książce", czyli nie zostać wpisanym do lekarskich protokołów.
Niektórzy tak bardzo się tego bali, że kiedy nareszcie zdecydowali się szukać dla chorych
lekarskiej pomocy, było za późno. Ale i tak sprawa dotyczyła tylko bogatych, których w
ogóle stać na doktora i leczenie. Reszcie pozostawała nadzieja, że choroba sama przejdzie, i
najczęściej tak było. Chociaż nie zawsze.

Mali częściej teraz przebywała w domu babki niż normalnie. Opiekowała się staruszką

najlepiej, jak umiała. Gotowała jej pożywne zupy i starała się namówić chorą do jedzenia.
Długie godziny spędzała przy łóżku, trzymając ją za rękę. Łóżko babki zostało zniesione z
poddasza do izby, bo nawet dla młodej osoby spanie w zimnym pomieszczeniu było tej
mroźnej zimy niebezpieczne. Mali nieraz widziała biały obłok swojego marznącego oddechu,
kiedy w środku nocy schodziła na dół, by zajrzeć do staruszki.

Kiedy Mali tak siadywała przy łóżku chorej, opartej o wielkie poduszki, które podkładano

jej pod plecy, żeby jej się łatwiej oddychało, zdała sobie sprawę, ile babcia Johana dla niej
znaczy. Była jedyną osobą w tym dworze, do której Mali żywiła pozytywne uczucia, i
wiedziała, że bez niej nie dałaby sobie rady. Beret uważała z pewnością, że Mali przesadza z
tą opieką nad chorą, ale nie odważyła się nic powiedzieć. Wiedziała, jak Sivert jest

przywiązany do swojej matki i jak jest wdzięczny Mali za tę opiekę. No i, ku powszechnej
uldze, powoli babka zaczęła wracać do zdrowia. Trwało to wprawdzie dosyć długo, ale
niebezpieczeństwo minęło.

Tuż przed Wielkanocą przyszła wiosna. Kiedy słońce trochę ogrzało ziemię, wszyscy

ruszyli do roboty. Płótno, które Beret tkała przez wiele tygodni, od Bożego Narodzenia
poczynając, należało teraz prać i bielić. Moczyło się tkaninę wielokrotnie i rozwieszało w
słońcu, żeby schła. Pod wpływem promieni słonecznych lniane płótno blakło, robiło się
bielusieńkie. Był to też czas na wielkie pranie, przede wszystkim bielizny, pościelowej i
osobistej, ręczników, obrusów i koszul. Przez całą zimę zbierało się biały popiół z lepszych
gatunków drewna, zmieszany z wodą tworzył ług, bardzo skuteczny środek do prania. Mocno
zabrudzoną bieliznę gotowało się z ługiem w dużych kotłach. Z otwartych drzwi pralni
nieustannie buchała gęsta para, a służące wciąż miały zaczerwienione twarze i ręce popękane
od ciągłego moczenia. Pranie to była naprawdę ciężka i mozolna praca.

Skórzane okrycia, wełniane kołdry i narzuty wynoszo na dwór, żeby się wywietrzyły, i

przy okazji były trzepane. Latem ludzie sypiali pod lekkimi, wełnianymi kołdrami, ale w
mroźną zimę potrzebne były pierzyny, kołdry, narzuty, koce i wszystko, co mogło ogrzać
ciała śpiących.

Mali coraz bardziej tęskniła za dzieckiem i coraz częściej zdejmował ją strach, że może

macierzyństwo nie będzie jej dane.

Jej stosunki z Johanem w ciągu zimy nie uległy poprawie. Żyli obok siebie, samotni,

rozgoryczeni, nieszczęśliwi. Johan pił nadal, ale nie tak, żeby to w jakikolwiek sposób
rzutowało na jego pracę. Mali zauważyła, że najczęściej ją brał, kiedy był dobrze
podchmielony, jakby po trzeźwemu nie był w stanie niczego zdziałać. Na szczęście nie
zdarzało się to już tak często jak na początku. Widocznie i to utraciło blask nowości, nawet
dla niego, myślała. Tak chyba musiało być, skoro zawsze robił to wbrew jej woli i nigdy nie
został życzliwie przyjęty. Bo tak było od początku i tak pewnie będzie zawsze.

- Cholerna baba! - syknął pewnego wieczora nad jej głową. - Dlaczego ty nie możesz,

chociaż jeden jedyny raz...

Potem stoczył się z niej na posłanie i zaczął płakać, głośno, ze szlochem. Mali odsunęła się

jak najdalej, do samej krawędzi łóżka. Rozumiała, że Johan jest niezadowolony i
niezaspokojony, ale ona odczuwała to samo. W takich chwilach, kiedy pozwalał jej zobaczyć
choćby część swojego nieszczęścia i upokorzenia, w duszy Mali pojawiał się bardzo
nieśmiały płomyk czegoś, co mogło przypominać współczucie. Mimo to nigdy ręki do niego
nie wyciągnęła. Przecież i tak nie mam mu, biedakowi, nic do ofiarowania, myślała.

Kiedy zima nareszcie wypuściła świat ze swojego mroźnego uścisku, przyroda dosłownie

eksplodowała jasną zielenią, szumem wód i wiosennymi zapachami. Wszystko było jak
wymyte, ziemia i powietrze, ludzkie siedziby i pola. Słońce raziło w oczy, kiedy Mali,
zapracowana, biegała między domem, spichlerzem i pralnią. Złe nastroje się ulotniły i Mali
mogła na przykład stanąć nad strumykiem za pralnią, w którym płukało się bieliznę,
zasłuchana w radosny szmer wody. Albo ogarniała wzrokiem zieleniejące pola i drzewa.
Powoli ciepło wracało do jej zamrożonego ciała i dawało jakąś niezwykłą odwagę. Tak bywa
tylko na wiosnę. To ona daje nowe życie i nową nadzieję, stwierdzała Mali. Ale i bolesną
tęsknotę. Bo tęsknota i marzenia Mali nie opuściły, wiedziała o tym bardzo dobrze w te
wiosenne dni.

ROZDZIAŁ 19.

Był pierwszy tydzień lipca i panowała najpiękniejsza letnia pogoda. Okna w izbie na górze

stały otworem. Mali włożyła kraciastą bluzkę z krótkimi rękawami, a czepek zostawiła w
szafie na strychu. Jej twarz i ramiona były brunatne od słońca. Dokładnie takie jak w czasie

wesela w Gjelstad, kiedy widziałem ją po raz pierwszy, myślał Johan, spoglądając na nią
ukradkiem. Niedługo będzie rok, jak się pobrali, ale nic z tego, o czym Johan marzył, się nie
spełniło. Szczęśliwy w każdym razie nie był, chociaż dostał tę, której pragnął. Ona zresztą też
chyba szczęśliwsza nie jest, przyszło mu do głowy. Tylko że po niej tego nie widać, w
każdym razie na pierwszy rzut oka. Bo jeśli przyjrzeć się uważniej, to jednak widać, że
spojrzenie jest mroczne, bez życia, i że Mali schudła przynajmniej kilka kilogramów. Poza
tym jednak była, o ile to możliwe, jeszcze ładniejsza, niż kiedy Johan prowadził ją do ołtarza.
I pożądał jej tak samo jak przedtem, był chory z tęsknoty, by ją nareszcie mieć. Bo przecież
nigdy do niego jeszcze nie należała. I zaczynało do niego docierać, że pewnie nigdy należeć
nie będzie. Babcia miała rację, kiedy próbowała mu powiedzieć, że Mali nigdy go nie zaprosi
do raju.

Ane nakryła do kawy na dworze. Coś takiego zdarzało się nieczęsto, ale w to słoneczne,

bezwietrzne popołudnie wszyscy siedzieli na ławach z kubkami kawy w rękach i ciastkami.
Nawet babka do nich wyszła. Okryła się szydełkową chustką, na wypadek przeciągu, jak
powiedziała, i raz po raz spoglądała ku wysokim górom na horyzoncie. Tego dnia jednak
nawet jednej chmurki nie było na całkowicie czystym niebie.

Również Sivert i Johan dali sobie czas, żeby posiedzieć ze wszystkimi. Na ogół tego czasu

nie mieli, ani na kawę, ani na rozmowy, ledwo zdążyli szybko coś zjeść podczas posiłków.
Trawa wyrosła wysoka i soczysta, i wszystko wskazywało na to, że dziesiątego lipca będą
mogli rozpocząć sianokosy. Zaczęli już kosić koło domu, ale powszechne sianokosy powinny
się zaczynać w drugim tygodniu lipca, właśnie dziesiątego, jeśli akurat nie wypadała
niedziela. Bo w Stornes pamiętano, by dzień święty święcić. W ogóle ludzie byli bardziej
pobożni, niż można by z pozoru sądzić. Dziękowano Bogu za to, co dawał, i proszono o
błogosławieństwo w zbiorach i plonach. Dla jednych była to tradycja, w której wyrastali od
dzieciństwa, ale dla Siverta i jego matki Bóg to sprawa najważniejsza w życiu.

W tym roku początek sianokosów wypadał w poniedziałek, nie może być lepiej. W Stornes

wszystko odbywało się według planu. Dopóki nie przewróciła się drabina.

Beret od dawna narzekała, że nad węgłem spichlerza osy zrobiły sobie gniazdo. Domagała

się, żeby je usunąć, i któregoś dnia powiedziała Sivertowi, że już dłużej czekać nie może. Osy
są wyjątkowo natrętne i rozwścieczone, służące nieraz uciekały ze spichrza, jakby im sam
diabeł deptał po piętach. Ingeborg upuściła na ziemię miskę ze śledziami, wszystko rozleciało
się dookoła. Więcej takiego dziadostwa Beret nie zniesie. Osy trzeba usunąć.

- Dobrze, niech parobcy się tym zajmą w czasie podwieczorku - powiedział Sivert przy

obiedzie. - Raz trzeba zrobić porządek i niech się już skończy gadanie o tych osach w środku
najgorętszych sianokosów. Ech, te baby - dodał z westchnieniem, ocierając spoconą twarz.

Było to cztery dni temu.
Gudmund i Olav przynieśli długą drabinę i worek, do którego mieli wrzucić gniazdo.

Potem Beret zajmie się spaleniem worka i jego zawartości. Osy znikną raz na zawsze. Stało
się jednak tak, że kiedy Gudmund znalazł się na szczycie drabiny i zaczął się mocować z
gniazdem, nagle spadł mu na głowę rój rozwścieczonych owadów. Przerażony zaczął się
oganiać, stracił oparcie dla stóp i razem z drabiną runął na ziemię. Olav, który stał na dole,
ż

eby trzymać chwiejną drabinę, znalazł się pod nim. Zrobiło się straszne zamieszanie i trzeba

było czasu, by Gudmund pojął, że zrobił sobie poważną krzywdę. Stopę miał jakoś dziwnie
wykrzywioną, nie dawał się dotknąć i jęczał z bólu. Sivert, który go obejrzał, uznał, że nie ma
rady, trzeba wzywać doktora. - Chłopak ma chyba złamaną nogę - powiedział, co się, niestety,
okazało prawdą.

Gudmunda zabrali do ośrodka zdrowia, po czym miał pojechać do domu. Doktor

powiedział, że do pracy nie wróci przed jesienią, bo złamanie jest paskudne.

Olav wyszedł z wypadku niemal obronną ręką, choć i on narzekał na ból w barku, miał

otarcia na kolanach i na głowie. On też przez jakiś czas nie będzie mógł pracować, teraz,
kiedy tak bardzo potrzebują pomocy. Sivert próbował znaleźć gdzieś dodatkowych
robotników, ale to beznadziejne. Wszyscy, którzy przez większą część roku szukali pracy,
zdążyli się już dawno zatrudnić na lato w innych dworach. Dlatego w ostatnich dniach w
Stornes nastrój nie był najlepszy. A to początek sianokosów. Mieli za mało rąk do pracy, nie
zdołają zgromadzić takiego zapasu siana, jakiego gospodarstwo potrzebuje, nawet jeśli
Ingeborg i Ane będą pomagać przy sianie. Poza tym Ane ma pracować na górskim pastwisku.
Pod koniec miesiąca pójdzie tam z bydłem, więc tutaj na nią też nie można liczyć.

Kopanie w twardej ziemi dołków, potrzebnych do ustawienia specjalnych stojaków do

suszenia siana, wymagało siły i doświadczenia. Służące mogły co najwyżej skoszoną trawę na
nich wieszać, co też do lekkich prac nie należy. No i w dodatku żadna z nich nie chciała tego
robić.

- Zostałyśmy zgodzone do pracy w domu - oburzała się Ane do Ingeborg, kiedy Sivert

polecił im pomagać tam, gdzie teraz jest najpilniejsza robota. - Jak kryzys, to kryzys, wszyscy
muszą się przyłączyć - powiedział. Ingeborg miała się więc na baczności i głośno już nie
protestowała, przynajmniej wówczas, kiedy Sivert albo Johan mogli to słyszeć.

Beret pierwsza zauważyła obłok kurzu na drodze.
- Coś mi się zdaje, że na dodatek będziemy mieć Cyganów w stodole - powiedział Sivert,

widząc, że wyładowane wozy zbliżają się do dworu.

- Nie musimy się tym martwić - odparła Beret. - To nawet dobrze, że przyjechali, bo

mamy dla nieb mnóstwo zajęcia. Tyle kuchennych naczyń wymaga reperacji, i kociołek do
kawy, i garnki, które już mają takie cienkie dna, że zaraz zaczną przeciekać, i patelnie do
wafli, a przecież latem robi się ich dużo. Poza tym kosy, które trzeba klepać co wieczór. Ty i
Johan moglibyście się zajmować czym innym. Nie, naprawdę nie mogli przyjechać w lepszej
porze.

- Trzeba też naostrzyć nożyce do owiec - przypomniała babka. - Będzie jak znalazł przy

następnym strzyżeniu.

Mali słuchała tego z dziwnym skurczem żołądka. Przypominała sobie cygański tabor,

który zatrzymał się w Gjelstad prawie rok temu, i czuła, że się rumieni. Pospiesznie spuściła
wzrok. Nie zapomniała Jo, wysokiego, ciemnoskórego Cygana, który miał najpiękniejsze
oczy, jakie kiedykolwiek widziała, szarozielone ze złotymi plamkami. Tego, który pomógł jej
dźwigać kosz z praniem i powiedział, że jest bardzo ładna. Wyprostowała się i nerwowym
ruchem sięgnęła po ciastko, choć wcale nie miała na nie ochoty. Ech, tyle cygańskich taborów
krąży po kraju, pomyślała, dlaczego miałby to akurat być ten sam, który poznała w Gjelstad?

Zobaczyła go natychmiast, gdy tylko zeskoczył z wozu, i wtedy jakby ją ktoś zaciśniętą

pięścią uderzył w pierś, nie mogła złapać tchu. Sivert wstał, uścisnął rękę, którą wyciągał do
niego przybysz.

- Wędrowny lud, jak widzę, nas odwiedza? - powiedział.
- Otóż to - potwierdził Cygan. - Jestem Jo, ludzie często mówią o mnie Cygan Jo. Myślisz,

ż

e moglibyśmy zatrzymać się na noc czy dwie w waszej stodole? Jest koło dziesięciu osób,

małych i dużych. No i konie, rzecz jasna - wyjaśnił.

Beret wstała, rzeczowa jak zawsze, ale dość życzliwa.
- Miejsca w stodole jest dość - powiedziała. - I roboty też mamy dla was na wiele dni.

Dobrze, że przyjechaliście - dodała, jak na nią bardzo przyjaźnie.

Rozejrzała się, czy nie ma w pobliżu którejś służącej, ale żadnej nie było.
- Ty, Mali, będziesz musiała im pokazać, gdzie mogą się rozłożyć - rzekła krótko.
Mali wstała i podniosła wzrok. Przez nieskończenie długą chwilę patrzyła w te oczy,

których nigdy nie zapomniała. Jo wyciągnął do niej rękę, a ona nie miała odwagi jej nie

przyjąć. Dotyk tego mężczyzny wprawił jej ciało w drżenie. Na moment przeraziła się, że
Cygan przypomni ich znajomość, choć nie bardzo rozumiała, jakie by to mogło mieć
znaczenie. Znaczenia nie ma żadnego, żebym tylko nie była taka dziwnie słaba, myślała. Jo
ujął jej rękę dokładnie tak samo jak za pierwszym razem i spojrzał na nią tymi szarozielonymi
oczyma. Niepokój przenikał jej ciało, cofnęła rękę i skinęła głową.

- Po prostu jedźcie za Mali - poleciła Beret. - A ja potem przyślę służącą z robotą.
Mali czekała, bo Jo poszedł do swoich i coś im tłumaczył. Próbowała zobaczyć, kto tym

razem jest w taborze, czy przyjechał też ktoś z tych, których spotkała w Gjelstad. Gdyby
miała być tak do końca szczera, to musiałaby przyznać, że szczególnie interesuje ją jedna
osoba, ciemnowłosa kobieta z dzieckiem na rękach. Nigdzie jednak jej nie zauważała. Jo
wrócił do niej i ruszyli w stronę stodoły, a tabor wolno jechał za nimi. Kiedy znaleźli się dalej
od domu i ludzi siedzących przy kawie, Jo jeszcze raz na nią popatrzył.

- A więc znowu się spotykamy, Mali - rzekł cicho. - Powinnaś wiedzieć, że ja cię nie

zapomniałem.

- Ilu kobietom powiedziałeś to samo od tamtego czasu? - spytała dość ostro i zarumieniła

się z powodu własnej śmiałości.

- Niewielu - odparł ze śmiechem. - Ty, jak widzę, nie masz zbyt dobrego wyobrażenia o

mężczyznach, co? W tym roku pracujesz tutaj - rzekł poważnie, kiedy nie odpowiadała na
tamto pytanie.

Potrząsnęła przecząco głową tak mocno, że warkocz opadł jej na plecy. Kiedy Jo go

chwycił, wyrwała mu się.

- Boisz się mnie? - spytał.
Chciała powiedzieć, że tak, boi się go, ale nie tak bardzo jak samej siebie. Coś jej mówiło,

ż

e powinna się trzymać z daleka od tej stodoły, dopóki on tutaj będzie. A zarazem

zastanawiała się, jakich powinna szukać pretekstów, żeby go widywać, i naprawdę nie
umiałaby powiedzieć, dlaczego jej tak na tym zależy.

- Co w takim razie robisz w tym dworze, skoro nie wynajęłaś się do pracy?
Szedł bardzo blisko niej. Za blisko, przemknęło jej przez myśl.
- Wyszłam za mąż za tutejszego dziedzica - bąknęła. - Za Johana Stornesa.
Przez krótką chwilę Jo się nie odzywał. Mali nie miała odwagi na niego spojrzeć.
- To wyszłaś za mąż po tym, jak widzieliśmy się ostatnio - rzekł bardziej do siebie niż do

niej. - Zostałaś gospodynią wielkiego dworu. Wielu musiało ci tego zazdrościć, w tych
stronach ludzie tacy są.

Mali milczała. Pospiesznie upinała warkocz.
- Ale tego Johana Stornesa to ja dobrze rozumiem - powiedział Jo spokojnie.
- Nie powinieneś tak mówić - zaprotestowała Mali. - Nie masz prawa. Wcale mnie nie

znasz i... I ja jestem mężatką - dokończyła jakoś beznadziejnie.

Potem napotkała jego szarozielony wzrok i nie miała już żadnych wątpliwości, że zaczyna

się pogrążać w jakąś otchłań. Boże drogi, myślała zrozpaczona. Co się ze mną dzieje?

- Tak, teraz się domyślam, że jesteś mężatką - powiedział Jo i obrzucił ją spojrzeniem,

którego nie rozumiała.

Wróciła ze stodoły tak szybko, jak tylko mogła. Tamto spojrzenie wciąż paliło jej plecy

przez całą drogę do domu. Kiedy znalazła się już poza zasięgiem wzroku ludzi ze stodoły,
przystanęła, oddychała ciężko, skrajem fartucha ocierała spoconą, rozgorączkowaną twarz.
Pulsowało jej w skroniach i w uszach, jakby krew w jej ciele była głęboko zamrożona i nagle
teraz odtajała i zaczęła dudnić w żyłach niczym woda na wiosnę, kiedy lód już spłynie.
Powoli zdołała się jakoś uspokoić. Muszę trzymać się od niego z daleka, myślała, mimo to
wiedziała, że nie będzie w stanie tego zrobić. Będzie się za nim rozglądać, kiedy tylko
wyjdzie z domu i znajdzie się na dziedzińcu. Tylko po to, żeby go zobaczyć, myślała.
Dotychczas nie wierzyła, że istnieją tacy mężczyźni jak Jo.

To Johan wpadł na ten pomysł. Siedzieli przy kolacji, gdy nagle spojrzał na ojca i

powiedział:

- A gdyby tak zapytać jednego z nich, tego Cygana Jo, czyby nie został u nas kilka

tygodni, nie najął się u nas? Jest silny, wygląda na robotnego, zna się na wielu rzeczach. Z je-
go pomocą skończymy sianokosy i nie będzie tak źle.

Nie, nie, chciała zawołać Mali. On nie może tu zostać! - Każdy, tylko nie on! Sivert jednak

był innego zdania,

- No, masz rację, synu - powiedział z przejęciem. - Gdybyśmy mieli jeszcze jednego

chłopa do pomocy, to damy sobie radę. Nie wiem tylko, jakie oni mają plany w tych swoich
wędrówkach po kraju, ale przecież reszta mogłaby sobie jechać, a potem po niego wrócą.
Dobrze mu zapłacimy, niech no tylko się zgodzi, a wybawi nas z kłopotu.

Sivert wstał, zanim jeszcze zjadł do końca. Było to tak niezwykłe zachowanie, że nawet

Beret go nie powstrzymała.

- Idziemy do niego, Johan! - zawołał ożywiony. - Możliwe, że znalazłeś rozwiązanie

naszych kłopotów!

Kiedy wyszli, Mali długo patrzyła w ślad za nimi.
Dwa dni później cygański tabor ruszył na dalszą wędrówkę, ale Jo został w Stornes. Sivert

i Johan byli bardzo zadowoleni z umowy. Cygan miał się wprowadzić na pięterko nad pralnią,
gdzie mieszkał Olav, i zająć miejsce Gudmunda. Zgodził się pracować przy sianokosach i
robić wszystko, co trzeba, w gospodarstwie, dopóki będą go potrzebować albo dopóki jego
tabor nie wróci, aby go zabrać. Nikt dokładnie nie wiedział, kiedy to może nastąpić, to pewnie
zależy od wielu rzeczy, domyślał się Sivert. Może któregoś dnia pod koniec miesiąca... a
może później. Sivert przypieczętował umowę uściskiem ręki i powiedział, że wszystko jest w
porządku. Przyjadą, kiedy im będzie pasować, Jo zostanie do tego czasu we dworze, roboty
jest pod dostatkiem.

- Jeżeli wrócą dopiero z końcem lipca albo jeszcze później, to zbierzemy całe siano na

dolnych łąkach - powiedział do Johana. - A jak się pogoda utrzyma, to zdążymy też skosić
trawę na halach.

Nabijał fajkę i uśmiechał się bardzo zadowolony. Wszystko zaczynało się układać.
- No, muszę powiedzieć, synu, że nie przegapiłeś okazji - rzekł i po męsku uderzył Johana

w ramię. - Lepszego wyjścia byśmy nie znaleźli.

Johan nie potrafił ukryć radości z ojcowskiej pochwały, tym bardziej, że sam też był z

siebie zadowolony. Nie co dzień potrafił tak pomyślnie załatwić sprawy gospodarstwa. Nawet
matka kiwała głową z uznaniem.

Jo dostał miejsce na samym końcu stołu. To dziwne, myślała Mali, jak bardzo zmienił się

nastrój, kiedy zamieszkał we dworze. Wynikało to przede wszystkim z tego, że nic już nie
zagrażało zbiorom, mimo że parobcy się pochorowali, ale nie tylko z tego. Razem z Jo
pojawił się śmiech, rozmowy i życzliwe słowa. I wyglądało na to, że potrafił tym zarazić
wszystkich. Nawet Beret!

- Świetna z ciebie gospodyni, Beret Stornes - powiedział zaraz na początku Jo i patrzył na

nią roześmiany. - Radzisz sobie dużo lepiej niż większość kobiet na twoim miejscu. A
pamiętaj, że znam mnóstwo wielkich dworów - dodał. - Wiem, o czym mówię.

Mali po raz pierwszy widziała rumieniec na twarzy Beret. Tak ją zaskoczyły słowa

Cygana, że upuściła widelec. Nie ulegało wątpliwości, że bardzo sobie ceni pochwałę.

- E tam - bąknęła, wpatrując się w talerz. - Pracuję tylko, jak mogę najlepiej. - Po czym

podsunęła Jo półmisek z mięsem i zachęcała, żeby się częstował bez skrępowania. Było to tak
do niej niepodobne, że Mali musiała się uśmiechnąć. Zwykle Beret bardzo uważała, żeby
ludzie jedli jak najwięcej ziemniaków, a z mięsem to raczej oszczędnie. Skoro nawet ona
rozpromienia się, słysząc dobre słowo, to dlaczego nie rozumie, że wszystkim we dworze

byłoby lepiej, gdyby sama stosowała tę taktykę i nie pokrzykiwała tak z byle powodu? Może
jednak i to się zmieni podczas pobytu Jo w Stornes? Jo bowiem jest człowiekiem, który
wydobywa z ludzi dobre cechy, życzliwość, troskliwość i uśmiech. Pod tym względem był
zupełnie niepodobny do mężczyzn, których Mali dotychczas znała.

Ingeborg i Ane rywalizowały ze sobą i prześcigały się w uśmiechach do niego, co Jo

odwzajemniał komplementami. One rumieniły się po korzonki włosów i z przejęcia potykały
się o własne nogi. Mali zauważyła, że i babka przygląda mu się z uśmiechem. Jej również
okazywał wielki szacunek i uprzejmość.

- U nas, w cygańskich rodach, starzy cieszą się wyjątkową czcią - powiedział któregoś

dnia przy stole. - Oni żyją najdłużej i wiedzą najwięcej. Warto słuchać starych ludzi, bo oni
uczyli się w szkole życia.

Babka z aprobatą kiwała swoją siwą głową.
- Jak na kogoś tak młodego, ty także nauczyłeś się już bardzo dużo - powiedziała. - Ile

właściwie masz lat?

- Na Boże Narodzenie skończę dwadzieścia pięć - odparł.
- I jeszcze nie masz żony? - zdziwiła się babka. - Myślałam, że u was ludzie wcześnie

zakładają rodziny. A może należysz do takich, którzy wyznają zasadę, że co strona, to żona?

Na twarzy Jo pojawił się smutny grymas. Cygan nie zaraz odpowiedział. Staruszka to

zauważyła i najwyraźniej zrobiło jej się przykro.

- Nie miałam nic złego na myśli, Jo - powiedziała. - Nie chciałam cię urazić, uwierz mi.

Ale taki urodziwy mężczyzna jak ty...

- Doświadczyłem już trochę w życiu - odparł Jo pospiesznie, ale niczego w szczegółach

nie wyjaśniał.

Przez jakiś czas jedli w milczeniu.
Mali zdała sobie sprawę, że jest kompletnie odmieniona, jakby to jakaś inna osoba zamiast

niej chodziła po domu Nagle zaczęła z radością witać każdy nowy dzień. Przerażało ją to, bo
bardzo dobrze wiedziała, dlaczego tak jest. Spotykać Jo w domu, patrzeć na niego, spotykać
jego spojrzenie ponad stołem, a nawet dotykać go niby przypadkiem przy nalewaniu kawy,
wszystko to wywoływało gorące dreszcze w jej ciele. Od czasu do czasu stwierdzała, że Jo
wodzi za nią wzrokiem. Wtedy powracało to niezwykłe uczucie, że się zapada, pogrąża się w
otchłań, robiła się czerwona.

Nie powinno tak być, myślała. Jo nie jest dla mnie. Ja mam męża. Mimo to nie była w

stanie tłumić kiełkujących w niej uczuć. Po raz pierwszy wiedziała, że żyje, pierwszy raz od
okresu dorastania krew zaczynała się w niej burzyć.

- No i co z tego - powtarzała sobie raz po raz głośno i z uporem. - On przecież zostanie u

nas kilka tygodni. Nie taki znowu grzech, że pozwalam sobie na marzenia, dopóki tu jest. Co
znaczy kilka tygodni wobec całego życia?

Poza tym nie robiła przecież nic złego. Nic naprawdę złego, usprawiedliwiała się. Johan

nie ma pojęcia, co czuje jego żona. A zresztą między nimi i tak nie może już być gorzej, więc
jeśli o to chodzi, to Mali spokojnie może się oddawać marzeniom.

Któregoś dnia po obiedzie, kiedy poszła do pralni, w drzwiach nieoczekiwanie stanął Jo.

Mali patrzyła na niego zaskoczona. Mężczyźni zwykli odpoczywać po obiedzie jakieś pół
godziny, zanim znowu trzeba będzie iść do roboty. Sivert na sofie w izbie, z gazetą nad
głową, Johan obok w dużym fotelu. Przy ładnej pogodzie parobcy chętnie kładli się na
dworze, w cieniu, jeżeli padało, siedzieli po prostu w izbie. Mali nie spodziewała się, że
akurat teraz któryś się tutaj zjawi. A już zwłaszcza Jo...

- Tutaj się chowasz - powiedział z uśmiechem. - A ja się zastanawiałem, gdzieś to się

podziała.

Stał i patrzył, jak Mali długim drążkiem miesza bieliznę w kotle. Na palenisku płonął

ogień, było bardzo gorąco i Mali odpięła górne guziki bluzki. Teraz nerwowo próbowała je

zapinać. Jo roześmiał się. Po kilku dniach przy sianokosach był jeszcze bardziej smagły niż
przedtem.

- Mnie nie przeszkadza kilka odpiętych guzików - powiedział spokojnie. - Jeśli to z

mojego powodu tak się spieszysz, żeby je pozapinać.

Nagle Mali przyszło do głowy, że dokładnie w takiej samej sytuacji spotkała po raz

pierwszy Johana. To też było w pralni, a ona pociła się nad wielkim kotłem. Wtedy
najbardziej ze wszystkiego pragnęła, żeby Johan już sobie poszedł, był pijany, wydawał jej
się głupi. Tym razem miała nadzieję, że czas się zatrzyma i Jo nigdy stąd nie odejdzie.

- Przyszedłem po suche skarpetki - powiedział Jo. - Przed obiadem byłem na mokradłach

za murkiem i kompletnie przemoczyłem nogi.

Dopiero teraz Mali zwróciła uwagę, że Jo jest bosy, zastanawiała się, co zrobił z tymi

przemoczonymi skarpetami. Prawdopodobnie któraś ze służących się nimi zajęła i już dawno
wypłukała w strumieniu, a potem rozwiesiła do suszenia. Jeżeli sam tego nie zrobił. Był
mężczyzną, którego można o to podejrzewać. Zresztą tacy jak on uważają za zupełnie
naturalne, że kobiety na ich widok tracą głowy i prześcigają się w usługach.

- No to zostałaś wydana za mąż do Stornes, Mali - powiedział teraz wolno.
- Kupiona do Stornes - wyrwało jej się, zanim zdążyła pomyśleć. Zarumieniła się

gwałtownie.

Bardzo długo Jo stał i po prostu na nią patrzył. Bez słowa.
- To dlatego masz zawsze takie smutne oczy - rzekł w końcu z westchnieniem. - Bo

szczęśliwa to tu chyba nie jesteś?

- To moja sprawa - ucięła Mali.
Nagle jej oczy napełniły się łzami. Odwróciła się pospiesznie, żeby Jo nie widział.

Podskoczyła, czując na karku jego ciepłą dłoń. Objął ją i odwrócił ku sobie. Coś jej mówiło,
ż

e nie powinna mu na to pozwalać. Mimo to stała bez ruchu, jak wryta. Jo obiema rękami

objął jej głowę i popatrzył głęboko w oczy. Nie była w stanie znieść jego spojrzenia, patrzyła
więc w dół, pod nogi. Łzy wolno spływały jej po twarzy. Kiedy musnął jej wargi, jęknęła. To
szaleństwo, przemknęło jej przez głowę. Otworzyła oczy i popatrzyła na Jo. Jego twarz była
tuż obok, ciepły oddech pieścił szyję.

- Mali - szeptał cicho. - Mali, Mali.
Nikt przedtem tak nie wymawiał mojego imienia, pomyślała. Nikt mnie tak nie dotykał jak

on. Kiedy znowu poszukał jej ust, nie protestowała. Jo objął ją w pasie, przyciągnął do siebie
i całował.

Teraz umieram, pomyślała Mali. Tak musi się czuć człowiek, który umiera.
Zarzuciła mu ręce na szyję, palce wplotła w jego potargane włosy. Kolana się pod nią

uginały, pulsowało w dole brzucha. Nagle gdzieś trzasnęły drzwi i Mali drgnęła. Wyrwała się
z jego objęć i odskoczyła kilka kroków. Serce biło jej tak, że ledwo mogła oddychać.

- To... to szaleństwo - wyszeptała zdyszana. - Ja... To nie powinno się było stać.
- Tak, człowiek robi czasem rzeczy, których nie powinien. Ale to moja wina.
Wyminął ją i poszedł na górę.
Mali otarła wierzchem dłoni spoconą twarz i wyszła z pralni. Za nic na świecie nie chciała

tam być, kiedy on znowu zejdzie na dół. Obeszła budynek i ukucnęła na płaskim kamieniu
nad strumykiem. Powoli nabierała chłodnej wody w dłonie i obmywała rozpaloną twarz.

Co się ze mną dzieje, myślała ogarnięta paniką. Boże, ja nad tym nie panuję. Nigdy czegoś

takiego nie odczuwałam.

Jakby ją ktoś pozbawił wszelkiej siły, kręciło jej się w głowie od gwałtownego pożądania.
Boże drogi, ja nad tym nie panuję, powtarzała w duchu, zrozpaczona. Nie panuję nad sobą!