ÅšwiatopoglÄ…dowy Jihad
Konflikt między ewolucjonizmem a kreacjonizmem
Andrzej Myc Nasze punkty widzenia pokrywajÄ… siÄ™.
Idzie tylko o to, który który pokrywa.
Stanisław Jerzy Lec
Od opublikowania przez Darwina podstaw teorii ewolucji upłynęło już
prawie 150 lat. Przez ten czas nauki przyrodnicze zrobiły kolosalny postęp
w wyjaśnieniu nie tylko wielu procesów zachodzących w żywych komórkach,
ale również relacji między gatunkami na poziomie molekularnym. Prawie
całe środowisko naukowe uznaje teorię ewolucji za coś więcej niż tylko
teorię, uważa ewolucję za bezsporny fakt. A jednak badania opinii publicznej
Gallup a w Ameryce wskazują, że tylko 35% wierzy, iż teoria Darwina opiera
się na niezbitych faktach naukowych, dalsze 35% uważa, że teoria ewolucji
nie jest dostatecznie poparta przez nauki przyrodnicze. Co ciekawe, liczby te
pozostajÄ… niezmienne od ponad 20 lat. W konsekwencji ponad 70%
amerykańskiego społeczeństwa jest przychylna nauczaniu w szkole nie tylko
dowodów na teorię ewolucji, ale również tych, które przeczą tej teorii.
Wstęp Ateistyczni ewolucjoniści
Komuś, kto tylko pobieżnie interesuje się przyjmują ewolucjonizm nie jako teorię
tematem, takie dane mogą wydać się naukową, ale jako bezsporny fakt, na
dziwne, zaskakujące. Dlaczego którym opierają ideologiczne podstawy
Amerykanie są tak oporni w swojego ateistycznego światopoglądu. Do
zaakceptowaniu teorii ewolucji? Czy tego grona można zaliczyć wielu
rzeczywiście wszystkiemu winni są znakomitych pisarzy, filozofów i
fundamentaliści chrześcijańscy, którzy naukowców. Ograniczę się jednak do
dzięki dużym pieniądzom i liberalnemu tych, którzy włożyli ogromny wkład w
systemowi prawnemu zaczynają odnosić popularyzację ateistycznego
w tej wojnie światopoglądowej sukcesy? ewolucjonizmu. Na pierwszym miejscu
Gdy się temu konfliktowi wypada wymienić Richarda Dawkinsa1,
przyjrzeć bliżej to okaże się, że istota znakomitego pisarza i popularyzatora,
wojny między kreacjonizmem a wojującego ateistę. Wiele z jego książek
ewolucjonizmem jest bardziej złożona niż zostało przetłumaczonych na język polski.
to usiłuje przedstawić strona amerykańska. Daniel C. Dennett2, filozof i pisarz
W artykule niniejszym postaram się opisać
1
Dawkins jest autorem następujących książek:
wszystkie strony konfliktu i wykazać, że
The Selfish Gene (1976), The Extended
wojna światopoglądowa nie toczy się
Phenotype (1982), The Blind Watchmaker
między oświeconymi a ignorantami. (1986), River Out of Eden (1995), Climbing
Mount Improbable (1996), Unweaving the
Stron konfliktu jest więcej niż dwie a
granice między obozami nie są jasno Rainbow (1998), A Devil's Chaplain (2003), The
Ancestor's Tale: A Pilgrimage to the Dawn of
zdefiniowane.
Evolution (2004). Więcej informacji na temat
Strony wojny światopoglądowej
Dawkinsa i jego twórczości można znalez
ć na
to: ateistyczni ewolucjoniści, teistyczni
stronie internetowej autora -
ewolucjoniści, sceptyczni ewolucjoniści,
http://www.simonyi.ox.ac.uk/dawkins/WorldOf
orędownicy teorii  inteligentnego
Dawkins-archive/index.shtml.
2
projektu , kreacjoniści  starej ziemi i
Dennett jest autorem 8 książek: Content and
kreacjoniści  młodej ziemi . Consciousness (1969), Brainstorms (1978),
Elbow Room (1984), The Intentional Stance
(1987), Consciousness Explained (1991),
ateistyczny. Douglas J. Futuyma3 - ewolucyjną. Wreszcie zmarły w maju
naukowiec, edytor podręczników do zeszłego roku John Maynard Smith7.
nauczania biologii. Kilka lat temu zmarły W oparciu o bogatą lekturę tych i
Stephen Jay Gould4, dobry pisarz i filozof, innych propagatorów ateistycznego
pasjonat zagadnień z pogranicza nauki i ewolucjonizmu można pokusić się o krótki
filozofii. Napisał wiele książek szkic tego światopoglądu. Życie na ziemi
popularno-naukowych na temat ewolucji i powstało samoistnie jakieś 3.5 miliarda lat
niezliczoną ilość artykułów. Richard temu. Pierwszymi organizmami były
Lewontin5 profesjonalnie genetyk a bardzo prymitywne jednokomórkowce,
prywatnie marksista. Profesor Massimo przy których obecnie żyjące bakterie
Pigliucci6, który zajmuje się ekologią można uważać za wielce
wyspecjalizowane organizmy. Rozwój
Darwin's Dangerous Idea (1995), Kinds of
coraz bardziej złożonych organizmów
Minds (1996), Brainchildren: A Collection of
odbywał się stopniowo i powoli.
Essays 1984-1996 (1998) oraz wielu publikacji
Mechanizmem odpwiedzialnym za rozwój
naukowych poświęconych głównie psychologii
poznania. Informacje na temat jego twórczości i życia na ziemi są przypadkowe zmiany
dokonań naukowych można znalez
ć pod
(mutacje) w materiale dziedzicznym
adresem:
organizmów i działająca na nosicieli tych
http://ase.tufts.edu/cogstud/~ddennett.htm.
zmian selekcja naturalna. Proces ten
3
Futuyma jest autorem popularnego
przebiegajÄ…c nieustannie przez miliardy lat
podręcznika Evolutionary Biology, wydanie
doprowadził do powstania prawie dwóch
trzecie (1998). Oprócz tego jest autorem kilku
milionów gatunków organizmów żywych
bardzo ważnych prac naukowych poświęconych
ewolucji. Bardziej szczegółowe informacje na na kuli ziemskiej.
jego temat można znalez
ć pod adresem:
Rozwój życia na ziemi odbywa się
http://life.bio.sunysb.edu/ee/futuyma.html.
w sposób nieukierunkowany, bo proces
4
Najważniejsze książki Goulda poświęcone
ewolucyjny jest  jak to określił Dawkins
ewolucji to: Ontogeny and Phylogeny (1977),
  ślepym zegarmistrzem . Proces ten
Ever Since Darwin: Reflections in Natural
faworyzuje nosicieli genów, którzy są
History (1977), The Panda's Thumb: More
lepiej przystosowani, aby w danych
Reflections in Natural History (1980), Hen's
Teeth and Horse's Toes: Further Reflections in
warunkach przeżyć i rozmnożyć się.
Natural History (1983), The Flamingo's Smile:
Wszystkie nawet najbardziej
Reflections in Natural History (1985),
wyspecjalizowane systemy i narzÄ…dy - na
Wonderful Life: The Burgess Shale and the
Nature of History (1989), Bully for
Brontosaurus: Reflections in Natural History Skeptical Essays About Nature and Science,
(1991), Eight Little Piggies: Reflections in 2000; Phenotypic Plasticity: Beyond Nature and
Natural History (1993), Dinosaur in a Haystack Nurture (Syntheses in Ecology and Evolution),
(1995), Full House: The Spread of Excellence 2001; Denying Evolution: Creation, Scientism,
from Plato to Darwin (1996), The Mismeasure and the Nature of Science, 2002; Phenotypic
of Man (1996). Pełną bibliografię autora można Integration: Studying the Ecology and Evolution
znalez
ć pod adresem: of Complex Phenotypes, 2004. Więcej
http://prelectur.stanford.edu/lecturers/gould/bibli informacji na temat badań naukowych
o.html. Pigliucciego i jego książek można znalez
ć pod
5
Lewontin jest autorem trzech książek: Biology adresem internetowym -
As Ideology: The Doctrine of DNA (1991), The http://www.genotypebyenvironment.org/.
7
Triple Helix: Gene, Organism, and Environment John Maynard Smith jest autorem pięciu
(1998), It Ain't Necessarily So: The Dream of the książek poświęconych tematyce ewolucji: The
Human Genome and Other Illusions (2000) i Problems of Biology (1986), The Theory of
współautorem sześciu innych książek min. Evolution (1997), Did Darwin Get It Right?
Modern Genetic Analysis, Second Edition: Essays on Games, Sex and Evolution (1992),
Integrating Genes and Genomes (2002). Shaping Life. Genes, Embryos and Evolution
6
Massimo Pigliucci jest autorem i współautorem (1998), The origins of life (1999). Obszerna
kilku książek: Phenotypic Evolution: A Reaction biografię autora można znalez
ć pod adresem:
Norm Perspective, 1998; Tales of the Rational: http://home.planet.nl/~gkorthof/kortho34.htm.
2
przykład oko - które wykazują  celowość społecznie były podejmowane w Ameryce
pełnionej funkcji, powstały przypadkowo już na początku ubiegłego stulecia8.
w oparciu o mechanizm  prób i błędów i Implikacje ateistycznego
utrwalone zostały przez selekcje naturalną. ewolucjonizmu są bardzo szerokie i mogą
Obserwowana w nich celowość dotyczyć kwestionowania jednostkowej
(teleologia) jest tylko pozorna. Nikt tu odpowiedzialności i wolnej woli
niczego nie planował i nie konstruował, człowieka. Każdy z Czytelników może
wszystko powstało w sposób zupełnie sobie dopowiedzieć wiele innych
naturalny. konsekwencji ateistycznego
Podążając konsekwentnie za tym ewolucjonizmu.
rozumowaniem dochodzimy do wniosku,
że człowiek jest również produktem
Teistyczni ewolucjoniści
ślepego przypadku procesu ewolucyjnego
wierzÄ… w Boga i w ewolucjÄ™. SÅ‚owo teizm
i wraz z innymi człekokształtnymi
pochodzi od greckiego sÅ‚owa theos [ĵżÉ]
ssakami pochodzi od hipotetycznego
i znaczy Bóg. Teistyczni ewolucjoniści
wspólnego przodka.  Ewolucja nie miała
uważają, że przypadkowe mutacje, na
na myśli człowieka  jak to poetycko
które oddziaływuje dobór naturalny, jest
napisał Gould. Gdyby jeszcze raz miało
boską metodą rozwoju życia na ziemi.
dojść do rozwoju życia na ziemi, to 
Niezbywalna rola Boga w procesie
według Goulda  organizmy wyglądałyby
ewolucyjnym ma polegać na stworzeniu
zupełnie inaczej i prawie na pewno nie
materii i praw materiÄ… rzÄ…dzÄ…cych. W
byłoby człowieka.
większości teistyczni ewolucjoniści
Jak z tej pobieżnej charakterystyki
odrzucajÄ… ideÄ™ abiogenezy  powstania
ateistycznego ewolucjonizmu wynika, do
życia w wyniku naturalnego procesu.
powstania i rozwoju życia na ziemi nie
Wierzą, że życie zostało stworzone przez
jest potrzebny żaden Jahwe, Bóg czy
Boga a dalej już rozwijało się w oparciu o
Allah. Natura jest początkiem i końcem
proces ewolucyjny, którego najbardziej
wszystkiego.
rozwiniętym wytworem jest człowiek.
Ateistyczny ewolucjonizm ma
Chociaż człowiek (soma) powstał w
bardzo ważne i dalekoidące konsekwencje
wyniku procesu ewolucyjnego, to na
światopoglądowe. Przede wszystkim w
pewnym etapie filogenetycznego
końcu można być  jak napisał Dawkins 
(rodowego) rozwoju został przez Boga
spełnionym (fulfilled) ateistą. Po drugie 
obdarzony duszÄ….
jak uważa Dennett - cała moralność,
Według niektórych znawców
postawy altruistyczne, etyka, estetyka i w
przedmiotu, teistyczny ewolucjonizm jest
końcu wiara i religia są wytworem
logicznie niespójny. Niewiadomo jaka
ewolucji. W ateistycznym
miałaby być faktycznie rola Boga w
ewolucjoniz
mie wartości absolutne,
procesie rozwoju życia na ziemi i po co w
transcendentalne nie istnieją. Wartości
ogóle jest tu potrzebny Bóg, skoro można
społeczne i jednostkowe są relatywne i na
wytłumaczyć wszystko - tak jak to czynią
tyle są potrzebne społeczeństwu czy
ateistyczni ewolucjoniści  prawami
jednostce, na ile służą przetrwaniu
natury. W jaki sposób miałby Bóg
naszego gatunku.
obdarzyć duszą ludzi i w którym
W oparciu o ateistyczny
momencie rozwoju rodowego człowieka?
ewolucjonizm można zaakceptować
Jeżeli człowiek nie został w sposób
eutanazję, można modelować
społeczeństwo (rodzaj eugeniki). Próby
8
Więcej na temat eugeniki w Ameryce można
modelowania społeczeństwa poprzez
znalez
ć w eseju Eugenics in America: A brief
sterylizację osób mniej przydatnych
history zamieszczonym pod adresem:
http://www.sntp.net/eugenics/eugenics_america.
htm.
3
szczególny stworzony przez Boga, tylko przez chów wsobny. Znane są też
powstał w sposób naturalny, to moralność doskonale mechanizmy odpowiedzialne za
i wolna wola człowieka nie są wartościami mikroewolucję. Zmiany mikroewolucyjne
absolutnymi, co jest sprzeczne z istotą mają jednak ograniczony zasięg. Można
trzech religii  judaizmu, chrześcijaństwa i nimi wytłumaczyć zmiany ilościowe i
islamu. Ponieważ teistyczny jakościowe określonych cech osobniczych
ewolucjonizm usiłuje połączyć naturalizm wewnątrz gatunku. Sceptyczni
ze spirytualizmem, to naraża się na ewolucjoniści mają problem z
krytykę zarówno ze strony ateistycznych makroewolucją. Wątpią czy zmiany
ewolucjonistów jak i ze strony ewolucyjne powodujące różnice między
fundamentalnych wyznawców trzech wyższymi jednostkami systematycznymi,
wielkich religii. jak na przykład powstanie ptaków z
Pomimo wielu trudności w gadów, czy wielorybów z ssaków
pogodzeniu wiary w Boga z teorią lądowych jest możliwe tylko i wyłącznie
ewolucji, kościół katolicki oficjalnie w oparciu o przypadkowe zmiany
uznał, że ewolucjonizm jest  czymś (mutacje) materiału genetycznego i
więcej niż hipotezą . Co w konsekwencji działającą na nosicieli tych zmian selekcję
doprowadziło to tego, że wszyscy katolicy naturalną.
niejako z urzędu stali się teistycznymi Zmiany między wyższymi
ewolucjonistami. jednostkami systematycznymi sÄ…
Większość literatury dotyczącej ogromne, wielorakie i musiały zachodzić
teistycznego ewolucjonizmu poświęcona równolegle, aby ewoluujące organizmy
jest teologiczno-filozoficznym miały przewagę selekcyjną. Przykładowo,
rozważaniom 9. Chwalebnym wyjątkiem aby przekształcić gada w ptaka, zmianom
jest tutaj książka Kennetha R. Millera10 musiały zostać poddane prawie wszystkie
zatytytułowana Finding Darwin's God: A układy wewnętrzne gada. Ptaki różnią się
Scientist's Search for Common Ground od gadów nie tylko anatomicznie, ale mają
Between God and Evolution, w której inny układ oddechowy, krwionośny,
autor na gruncie naukowym stara się inaczej zbudowane kości, zmiany dotyczą
uzasadnić tezę, że wiara w Boga nie jest również układu nerwowego, wzroku i
sprzeczna z teorią ewolucji. słuchu, w końcu najbardziej zauważalne
zmiany w pokryciu ciała. Sceptyczni
ewolucjoniści uważają, że
Sceptyczni ewolucjoniści
nieukierunkowane mutacje materiału
nie negują mikroewolucji, bo można ją
genetycznego i selekcja naturalna nie
udowodnić eksperymentalnie, chociażby
byłby w stanie w przeciągu
9
Więcej na temat teistycznego ewolucjonizmu
kilkudziesięciu milionów lat doprowadzić
można znalez
ć w następujących publikacjach:
do tak kolosalnych przekształceń.
Christian evidences  Bert Thompson; Theistic
Spekulują, że istnieją inne
Evolution & Genesis, Gospel Advocate, January
mechanizmy takich gigantycznych
24, 1974, p 52; The Creation-Evolution
przekształceń, o których na obecnym
Controversy - R. L. Wysong oraz na stronie
etapie naszej wiedzy nie mamy absolutnie
internetowej http://www.talkorigins.org/faqs/faq-
god.html. pojęcia albo makroewolucja nie miała w
ogóle miejsca w historii życia na ziemi.
10
Kenneth R. Miller, autor książki Finding
To ostatnie stanowisko nastręcza znaczne
Darwin's God: A Scientist's Search for Common
trudności w wyjaśnieniu pochodzenia i
Ground Between God and Evolution (1999) jest
rozwoju istot żywych. Daje się ono
profesorem biologii na Brown University. Jest
utrzymać jedynie przy założeniu, że cała
też edytorem kilku podręczników do nauczania
fauna i flora została założona na ziemi
biologii. Więcej na temat Millera można znalez
ć
na jego prywatnej stronie internetowej: przez jakÄ…Å› cywilizacjÄ™ z kosmosu, a
http://bms.brown.edu/faculty/m/kmiller/.
4
dodatkowa różnorodność oficjalnie nie przyznaje się do swoich
międzygatunkowa powstała dzięki poglądów odnośnie ewolucji. Wynika to z
mikroewolucji. Nic więc dziwnego, że obawy przed ostracyzmem środowiska
niektórzy sceptyczni ewolucjoniści naukowego12 i narażaniem kariery
podchodzą z nadzieją do nasłuchu naukowej na niepotrzebne komplikacje.
sygnałów radiowych z kosmosu11, wierzą Jednak w ostatnich latach wielu z nich
bowiem, że tam należy szukać zdecydowało się oficjalnie głosić swoje
rozwiązania zagadki istnienia życia na dysydenckie poglądy. Ponad 400
ziemi. naukowców z różnych dziedzin podpisało
Sceptyczni ewolucjoniści nie są się pod stwierdzeniem, iż mają
grupą jednorodną, nie wypracowali żadnej wątpliwości, co do tego, że w oparciu o
konkurencyjnej teorii powstania i rozwoju mutacje i selekcję naturalną można
życia na ziemi. W większości są to ludzie wytłumaczyć całą złożoność życia na
związani z nauką, głównie specjalizujący ziemi13. Liczba dysydentów ciągle rośnie.
się w biologii molekularnej i komórkowej. Niewiadomo dokładnie, kiedy
Dlaczego wśród nich jest tak znaczny pojawili się sceptyczni ewolucjoniści.
odsetek sceptyków? Wynika to z rozwoju Wydaje się, że rokiem przełomowym był
wiedzy na temat budowy komórki i 1985, kiedy Michael Denton14 wydał
niepojętej złożoności procesów życiowych ksiażkę zatytułowaną  Evolution: Theroy
zachodzących w jej wnętrzu. in Crisis. Denton w książce tej odwołując
W czasie, kiedy powstawały zręby się do pomnikowego dzieła Karola
teorii ewolucji, Ernst Haeckel opisał Darwina  O powstawaniu gatunków drogą
komórkę jako  grudkę cytoplazmy doboru naturalnego, czyli o utrzymaniu się
otoczoną błoną komórkową . Od tamtego doskonalszych ras w walce o byt poddaje
czasu ten prymitywny obraz komórki uległ krytycznej analizie teorię ewolucji.
kolosalnej zmianie. Komórka obecnie
12
Richard Dawkins w bardzo ostrych słowach
bardziej przypomina statek kosmiczny niż
zaatakował osoby, które nie wierzą w ewolucję:
woreczek z chaotycznie pływającymi w
It is absolutely safe to say that if you meet
nim białkami. Wszystkie procesy życiowe
somebody who claims not to believe in evolution,
that person is ignorant, stupid or insane (or
zachodzące w komórce wykazują
wicked, but I'd rather not consider that) w New
zaskakujÄ…cy poziom organizacji i
York Times, Book Rreviews w 1989 roku.
synchronizacji. Są ściśle kontrolowane, a
13
Lista dysydentów została opublikowana przez
kontrola odbywa siÄ™ na wielu poziomach.
Discovery Institute i jest dostępna pod adresem
Komórki organizmów wyższych mają
internetowym:
nawet wbudowany mechanizm
http://www.discovery.org/scripts/viewDB/filesD
samodestrukcyjny, który po uruchomieniu
B-download.php?id=269. Wypowiedzi
sceptyków można znalez
ć w wydanej kilka lat
doprowadza do samobójczej śmierci
temu książce pod redakcja Williama
komórki.
Dembskiego - Uncommon Dissent: Intellectuals
Na obecnym etapie naszej wiedzy
Who Find Darwinism Unconvincing -
nie sposób w ogóle zaproponować
http://www.designinference.com/documents/200
zrozumiałego modelu funkcjonowania
3.09.UncDiss_Intro_Contribs.pdf (2003).
14
komórki. A co dopiero silić się na opis jak
Michael Denton oprócz wymienionej książki 
taka komórka mogła powstać z materii Evolution: A theory in Crisis (1985), napisał
jeszcze Nature's Destiny: How the Laws of
nieożywionej, rozwijać się i wraz z innymi
Biology Reveal Purpose in the Universe (1998).
komórkami utworzyć złożony z kilku
Autor jest biologiem molekularnym i oprócz
trylionów komórek funkcjonujący
wyżej wymienionych książek jest autorem ponad
organizm, jakim jest nasze ciało.
50 publikacji naukowych. Więcej informacji na
Trudno powiedzieć jak liczni są
temat osiągnieć naukowych Dentona można
sceptyczni ewolucjoniści, bo wielu z nich
zanalez
ć pod adresem:
http://biochem.otago.ac.nz/staff/denton/mdenton.
11
SETI  Search for Extraterrestrial Intelligence. htm.
5
 przestrzennej elementy te pozostajÄ…
względem siebie.
Orędownicy teorii inteligentnego
Według teoretyków teorii
projektu -
inteligentnej siły sprawczej, powstanie
z takim tłumaczeniem-kalką spotkałem się
takich układów jak system
w polskiej prasie. Moim zdaniem
immunologiczny, witka bakteryjna, czy
Intelligent Design Theory powinno siÄ™
układ wykrzepiania krwi są przykładami
tłumaczyć jako teoria inteligentnej siły
systemów o nieredukowalnej złożoności.
sprawczej. Według orędowników tej
Mechanizm napędowy bakterii - witka
teorii, systemy biologiczne wykazujÄ…
składa się z 50 białek, które pozostaja
nieredukowalną złożoność i z tego
wobec siebie w ściśle określonej relacji.
względu nie mogły powstać w oparciu o
Wystarczy usunąć jedno białko i cały
stopniowe zmiany. Termin
system przestanie funkcjonować.
 nieredukowalna złożoność został po raz
Trudno sobie wyobrazić jak taki
pierwszy użyty przez Michaela J. Behe15
system mógłby powstać w oparciu o
w książce Darwin s Black Box. Co to jest
przypadkowe mutacje istniejÄ…cych w
neredukowalna złożoność? Behe w swojej
komórce bakteryjnej białek, na które
książce daje przykład pułapki na myszy
działałaby wyłącznie selekcja naturalna.
jako obiektu o nieredukowalnej
Selekcja naturalna musiałaby działać w
złożoności.
sposób ciągły na każde potencjalnie
Pułapka na myszy  jak wszyscy
przydatne białko. Każde z tych białek z
wiedzą - składa się z deseczki, do której
osobna lub w połączeniu z innym białkiem
przytwierdzony jest młoteczek a na nim
czy białkami musiałoby dawać
zamocowana sprężyna. Oprócz tego jest
nosicielowi przewagÄ™ selekcyjnÄ… na
druciane ramię przytrzymujące młoteczek
wszystkich etapach zmian ewolucjnych
i haczyk, na który zaczepia się przynętę.
wszystkich białek przyszłej witki
Każdy element w pułapce na myszy jest
bakteryjnej. Aż w końcu wszystkie te
niezbędny do prawidłowego
białka jednocześnie utworzyłyby
funkcjonowania pułapki. Co więcej, jeżeli
znienacka funkcjonujÄ…cÄ… witkÄ™.
elementy nie posiadałyby określonych
Teoretycy inteligentnej siły
rozmiarów i nie pozostawałyby w
sprawczej uważają, że jest rzeczą
określonych relacjach względem siebie, to
niemożliwą, aby jednocześnie 50 różnych
pułapka nie spełniałaby swojej roli. Jeżeli
białek w oparciu o przypadkowe mutacje
sprężyna byłaby za mała lub za słaba,
stworzyło system nieredukowalnej
jeżeli ramię byłoby za krótkie lub
złożoności. Ewolucjoniści tłumaczą
deseczka za mała, to pułapka na myszy
powstanie systemów nieredukowalnej
byłaby bezużyteczna. Jak z tego wynika,
złożoności ewolucją funkcjonalną
do funkcjonowania pułapki na myszy nie
systemów prostszych, które to systemy
tylko potrzebne sÄ… wszystkie wymienione
adaptując coraz to nowe białka,
elementy, ich określony rozmiar, ale
oczywiście na zasadzie  ślepego trafu , w
również ważne jest, w jakiej relacji
końcu stają się systemami wysoce
15
precyzyjnymi i skomplikowanymi.
Michael J. Behe jest profesorem biochemii na
Lehigh University w Pennsylwanii. Jest autorem Zwolennicy inteligentnej siły sprawczej
ponad 35 prac naukowych i dwóch książek:
uważają, że są to puste słowa i że
Darwin s Black Box. The biochemical challenge
ewolucjoniści nie są w stanie wykazać to
to evolution (1996), Science and Evidence for
doświadczalnie ani udowodnić
Design in the Universe (Proceedings of the
teoretycznie. Jeżeli systemu
Wethersfield Institute) (2001). Dodatkowe
nieredukowalnej złożoności nie da się
informacje na temat Behego można znalez
ć pod
wytłumaczyć stopniowymi zmianami w
adresemi:
http://www.lehigh.edu/~inbios/behe.html; oparciu o mechanizmy ewolucji, to -
http://www.arn.org/behe/behehome.htm.
6
rozumują zwolennicy tej teorii - trzeba drugie pytanie - czy jest złożony, jeżeli nie
założyć, że w powstaniu takiego systemu jest złożony, to mógł powstać w sposób
brała udział inteligentna siła sprawcza  przypadkowy. Jeżeli jest złożony, to
tertium non datur. zadajemy trzecie pytanie - czy jest to
Problem jednak w tym jak złożoność prosta (np. kryształki soli)?
udowodnić, że dany system nie powstał w Jeżeli nie jest to złożoność prosta, to
oparciu o selekcję naturalną, ale że został obiekt wykazuje złożoność specyficzną i
stworzony przez inteligentną siłę nie mógł powstać w wyniku konieczności
sprawczÄ…. W ramach teorii inteligentnej bÄ…dz
przypadku, ale został stworzony
siły sprawczej prowadzone są intensywne przez inteligentną siłę sprawczą. Na
prace teoretyczne, które mają na celu przykład sygnał radiowy odebrany z
odpowiedzieć na postawione wyżej kosmosu składający się z kolejnych stu
pytanie. Badania takie zostały liczb pierwszych nie jest konieczny ani
zapoczątkowane i są kontynuowane przez przypadkowy, wykazuje złożoność
Williama Dembskego16 matematyka, specyficzną, a więc został nadany przez
filozofa i jednego z czołowych teoretyków inteligentną siłę sprawczą.
tej teorii. Z problemem czy coś powstało w
Aby zbadać czy dany obiekt sposób przypadkowy czy zostało
powstał przypadkowo czy został stworzone przez inteligentną siłę sprawczą
stworzony przez inteligentną siłę spotykają się na codzień nie tylko osoby
sprawczą, Dembski zaproponował nasłuchujące sygnały z kosmosu, ale
zastosowanie algorytmu-fitru złożonego z również archeolodzy. W badaniach
trzech części. Załóżmy, że badamy archeologicznych można z dużym
dowolny obiekt. Obiekt ten mógł powstać prawdopodobieństwem określić czy dane
w sposób naturalny albo został stworzony znalezisko jest artefaktem, choć nie
przez inteligentną siłę sprawczą. zawsze wiadomo, jakie było
Zadajemy pierwsze pytanie - czy dany przeznaczenie danego obiektu ani kto był
obiekt mógł powstać w sposób konieczny tego twórcą. Z problem rozróżnienia
(np. kawałek szkła z butelki, która spadła między zdarzeniem naturalnym a
na ziemię)? Jeżeli dany obiekt nie mógł zdarzeniem ukartowanym mamy do
powstać w sposób konieczny, to zadajemy czynienia również w kryminalistyce. Czy
denat stracił życie w wyniku przyczyn
16
William A. Dembski jest autorem sześciu
naturalnych czy raczej ktoÅ› mniej lub
książek poświęconych teorii inteligentnej siły
bardziej inteligentnie upozorował zgon
sprawczej. The Design Inference: Eliminating
naturalny? Dokładne zbadanie miejsca, w
Chance through Small Probabilities (1998);
którym nastąpiła śmierć pozwalają często
Intelligent Design: The Bridge Between Science
& Theology-
wykluczyć naturalne przyczyny zgonu i
http://www.designinference.com/inteldes.htm
stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, że
(1999); Science and Evidence for Design in the
została popełniona zbrodnia, zanim
Universe (2000), No Free Lunch: Why Specified
jeszcze będą znane motywy morderstwa i
Complexity Cannot Be Purchased Without
kto tę zbrodnię popełnił.
Intelligence -
Teoria inteligentnej siły sprawczej
http://www.designinference.com/nfl.htm (2002);
The Design Revolution: Answering the Toughest nie przesądza kim miałaby być owa
Questions About Intelligent Design -
inteligentna siła sprawcza. Może to być
http://www.designinference.com/documents/200
Bóg, Jahwe, Allah, Demiurg albo
3.08.desrev_pref.pdf (2004); The Design of
przybysze z kosmosu. W konsekwencji
Life: Discovering Signs of Intelligence in
zwolennicy teorii inteligentnej siły
Biological Systems (2005) oraz współautorem i
sprawczej są bardzo zróżnicowani, jeśli
edytorem wielu innych publikacji. Dane
chodzi o ich przynależność religijną albo
biograficzne i kompletnÄ… bibliografiÄ™
Dembskiego Czytelnik znajdzie pod adresem: brak takowej. Różnią się też między sobą
http://www.designinference.com/.
7
co do zakresu w jakim inteligentna siła filozoficzne podstawy (materializm i
sprawcza miałaby ingerować w stworzenie naturalizm).
i rożnorodność życia na ziemi. Są tacy, Wielkim popularyzatorem teorii
którzy zgadzają się z chronologiczną inteligentnej siły sprawczej jest Johnatan
sekwencją zaistnienia życia na ziemi  Wells18. Warto też wymienić kilku innych
filogenetyczne drzewo życia. Uważają, że naukowców, którzy przyczyniają się do
w jakimś ograniczonym stopniu ewolucja rozwoju teorii inteligentnej siły sprawczej:
jest odpowiedzialna za różnorodność życia David Berlinski19, Stephen Meyer20 i
na ziemi. Inni utrzymują, że zaistnienie wybitny profesor chemii Henry Schaefer
życia i jego różnorodność należy III21. Swoistym bastionem intelektualnym
tłumaczyć oddzielnymi aktami stworzenia, teorii inteligentnej siły sprawczej jest
które można porównać do  ewolucji Discovery Institiute22  Centrum
określonej marki samochodu. odrodzenia nauki i kultury, założony w
Często używanym przykładem jest 1990 roku. Instutujcja ta zajmuje się nie
tutaj modyfikacja i unowocześnianie tylko nauką, ale również innymi
amerykańskiego samochodu Corvette. aspektami życia społecznego jak
Jeżeli ustawimy wszystkie modele ekonomią, socjologią i technologią.
samochodu Corvette od modeli
najstarszych do najnowszych, to Kreacjonisci "starej ziemi"
zauważymy, że samochód ten z jednej
18
generacji na drugą ulegał mniejszym lub
Jonathan Wells, jest doktorem nauk
większym modyfikacjom. Modyfikacje te
przyrodniczych uniwersytetu kalifonijskiego w
i zmiany jak również prototyp samochodu Berkeley. Ukończył też studia religijne na
uniwersytecie Yale. Napisał książkę Icons of
nie powstały naturalnie, ale zostały
Evolution: Science or Myth? (2000), w której
stworzone przez inteligentną siłę sprawczą
skrytykował mylące czy wręcz nieprawdziwe
- człowieka.
przykłady teorii ewolucji zamieszczane w
Oprócz Behe i Dembskiego do
podręcznikach do nauki biologii -
promotorów teorii inteligentnej siły
http://www.arn.org/arnproducts/books/b038.htm.
sprawczej można zaliczyć wielu
Jest autorem wielu artykułów popularno-
naukowych. Pełną bibliografię Wellsa Czytelnik
naukowców i filozofów. Wymienić
znajdzie pod adresem internetowym:
należy Phillipa Johnsona17, profesora
http://www.arn.org/wells/jwhome.htm.
prawa na kalifornijskim uniwersytecie w
19
David Berlinski posiada trzy fakultety z
Berkeley, który jest ojcem chrzestnym tej
filozofii, matematyki i biologii molekularnej.
teorii. W książce zatytułowanej Darwin
Jest autorem wielu książek i prac naukowych.
on Trail przeprowadził gruntowną krytykę
Obecnie pracuje nad analizą algorytmów
teorii Darwina, w szczególności jej
genetycznych. Dane biograficzne Berlinskiego
Czytelnik znajdzie pod adresem internetowym:
http://www.anova.org/bio/berlinski.html.
17 20
Stephen C. Meyer jest doktorem historii i
Phillip E. Johnson, jest profesorem prawa na
filozofii nauki, współautor dwóch książek:
kalifornijskim uniwersytecie w Berkeley,
Science and Evidence of Design in the Universe
obecnie na emeryturze. Książką zatytułowaną Darwin
on Trail (1991) - (2002) oraz Darwinism, Design, and Public
http://home.wxs.nl/~gkorthof/kortho14.htm -
Education (2003). Dane biograficzne autora
rozpaczÄ…Å‚ krucjatÄ™ przeciwko materializmowi i
można znalez
ć pod adresem: http://www.meta-
filozoficznemu naturalizmowi w naukach
library.net/bio/stevem-body.html.
przyrodniczych. Dwie kolejne książki autora, które
21
Henry Shaefer III jest profesorem chemii,
wiążą się z omawianym tutaj tematem to: Reason in
autorem ponad 1000 prac naukowych. Notka
the Balance. The Case Against Naturalism in Science,
biograficzna profesora znajduje siÄ™ pod adresem:
Law, and Education (1995),; Defeating Darwinism By
http://www.discovery.org/scripts/viewDB/index.
Opening Minds (1997) oraz The Wedge of Truth
php?command=view&id=94&isFellow=true.
Splitting the Foundations of Naturalism (2000).
22
Strona internetowa Discovery Institute
Szczegółową bibliografię autora Czytelnik może
znajduje siÄ™ pod adresem:
znalez
ć pod adresem:
http://www.arn.org/johnson/johome.htm. http://www.discovery.org/.
8
nazywani również progresywnymi przestrzeni kilkunastu miliardów lat.
kreacjonistami - uważają, że Bóg stwarzał Obszerne uzasadnienie takiego stanowiska
świat stopniowo przez miliardy lat. można znalez
ć w artykule Dale Tooley27.
Porgresywni kreacjoniści dopasowywyją Progresywny kreacjonizm nie ma
interpretację Biblii do faktów zbyt wielu zwolenników, gdyż idea
potwierdzonych przez badania naukowe. stwarzania świata i istot żywych przez
Uważają mikroewolucję za fakt, ale miliardy lat nie bardzo przekonuje
negują istnienie makroewolucji. Nie fundamentalnych Chrześcijan i zupełnie
podważają teorii  wielkiego wybuchu i jest nie do przyjęcia przez teistycznych
uznają że wszechświat liczy sobie około ewolucjonistów. Jedną z poważnych
17 miliardów lat a ziemia 4 i pół miliarda słabości tego światopoglądu jest teza o
lat. Głównym przedstawicielem i progresywnym stwarzaniu świata i życia
propagatorem tego światopoglądu jest przez Boga. Nie bardzo wiadomo
Hugh Ross23, prezydent i dyrektor dlaczego Bóg, który stworzył materię,
naukowy założonej przez siebie w 1986 czasoprzestrzeń i wszystkie prawa natury
roku instytucji Reasons to Believe (RTB)24. miałby uzależniać się od stworzonego
RTB zajmuje siÄ™ nie tylko propagowaniem przez siebie czasu i przez miliardy lat
progresywnego kreacjonizmu ale również stwarzać istoty żywe, z których potem i
ewangelizacją ludzi niewierzących. Ross tak część uległa zagładzie.
ukończył studia i obronił doktorat z Na podstawie, tego, co głoszą
astronomii na uniwersytecie w Toronto. kreacjoniści  starej ziemi , trudno oprzeć
Jest autorem 10 książek i licznych się wrażeniu, że to raczej  ktoś lub  coś
artykułów z pogranicza wiary i nauki. mniej wszechmogącego niż Bóg
Dużo podróżuje po świecie popularyzując prowadził(o) i być może nadal prowadzi
progresywny kreacjonizm i głosząc  eksperymenty życiowe na ziemi.
EwangeliÄ™. Z instytucjÄ… RTB Pozbawienie Boga wszechmocy godzi w
współpracuje wielu mniej lub bardziej samą istotę nie tylko chrześcijaństwa, ale
znanych teologów, historyków i filozofów również judaizmu i islamu i jest nie do
nauki oraz naukowców jak na przykład przyjęcia również przez wiernych o
biochemik, dr Fuzale Rana25. bardziej liberalnych poglÄ…dach. Ci ostatni
RTB jest najbardziej znaną, ale nie są skłonni raczej wierzyć, że
jedyną instytucją propagującą wszechmogący Bóg (Jahwe czy Allah)
progresywny kreacjonizm. Answers in stworzył takie prawa natury (znane i
Creation26, to inna instytucja propagująca nieznane), dzięki którym życie na ziemi
progresywny kreacjonizm. Na tytułowej rozwija się zgodnie z Jego
stronie autorzy zapewniają, iż nie ma wszechogarniającą mądrością.
konfliktu między chrześcijaństwem a
wiarą, że Bóg stworzył świat na
Kreacjoniści "mlodej ziemi"
uważają, że cały wszechświat został
23
Obszerna biografia i bibliografia Hugh Rossa
stworzony w ciągu sześciu dni około 6000
jest zamieszczona pod adresem internetowym:
lat temu. Wierzą w dosłowną interpretację
http://www.reasons.org/about/staff/ross.shtml.
24
pierwszych ośmiu rozdziałów Księgi
Wszystkie informacje dotyczÄ…ce Reasons to
Believe Czytelnik znajdzie pod adresem
Rodzaju, gdzie opisane jest nie tylko
internetowym:
stworzenie przez Boga świata, istot
http://www.reasons.org/index.shtml.
żywych i człowieka, ale również potop i
25
Fazale Rana jest wiceprezydentem reasons to
ocalenie Noego na arce wraz ze
Believe. Krótką biografie Rana można znalez
ć
wszystkimi zwierzętami.
pod adresem internetowym:
http://www.reasons.org/about/biographies.shtml.
26 27
Strona internetowa Answers in Creation Progressive creation: An overview -
znajduje siÄ™ pod adresem: http://www.godandscience.org/youngearth/progr
http://www.answersincreation.org/index.htm. essive.html.
9
O ile progresywni kreacjoniści Wielu z nich bardzo skrupulatnie czyta
starają się odczytywać Biblię w świetle prace naukowe, a wszelkie uchybienia
faktów naukowych, to kreacjoniści naukowców poddaje mniej lub bardziej
 młodej ziemi przyjmują do świadomości rzeczowej krytyce Wielu z nich pracuje na
tylko te fakty naukowe, które dadzą się stanowych uniwersytetach i prowadzi
pogodzić z dosłowną interpretacją Biblii. badania naukowe30.
Ich interpretacja Biblii, jest aksjomatem a Do głównych bastionów
fakty naukowe i historyczne oraz cała kreacjonistów  młodej ziemi należy
ludzka wiedza ma o tyle wartość, o ile jest zaliczyć założone w roku 1963
zgodna z aksjomatem wyznawców. W towarzystwo pod nazwą The Creation
rezultacie powołują się tylko na te fakty Research Society31, założony w 1970 roku
naukowe, które nie są sprzeczne z ich i dwa lata póz
niej znacznie
interpretacją Biblii. Często podważają zmodyfikowany Institute for Creation
wiele powszechnie uznanych prawd Research32, w końcu najmłodsza, bo
naukowych, które nie pasują do założona 20 lat temu przez dr Carla
wyznawanego przez nich światopoglądu. Wielanda organizacja Answer in
Między innymi poddają w wątpliwość Genesis33. Każda z tych instytucji
stałą szybkość rozkładu pierwiastków komentuje na bieżąco informacje
promieniotwórczych czy niezmienną naukowe, wydaje periodyki i książki
prędkość światła, argumentując, że na poświęcone kreacjonizmowi oraz
początku stworzenia świata wartości te prowadzi działalność ewangelizacyjną.
mogły być inne od tych mierzonych Instytucje te mają etatowych prawników,
obecnie. To w konsekwencji prowadzi do którzy starają się światopogląd
zmiany wieku ziemi i wszechświata, na kreacjonistyczny wprowadzić jako
taki, w jaki wierzą kreacjoniści  młodej przedmiot nauczania do szkół publicznych
ziemi . w Ameryce.
Kreacjoniści  młodej ziemi w
swoim światopoglądzie są bardzo Koniec części pierwszej. W następnym
konsekwentni i jakakolwiek z nimi numerze autor zapozna Czytelników z
dyskusja światopoglądowa, jest albo różnymi aspektami wojny
niemożliwa, albo bardzo utrudniona, jeżeli światopoglądowej rozgrywającej się
a priori nie zaakceptujemy ich między zwolennikami tych pięciu
interpretacji Biblii. światopoglądów.
Nie wszyscy jednak kreacjoniści
 młodej ziemi to ludzie o niskim czy
żadnym przygotowaniu naukowym czy
pod adresem internetowym:
wręcz idioci - jak się o nich wyraził
http://www.answersingenesis.org/home/area/bios
amerykański fizyk i laureat nagrody
/j_sarfati.asp.
Nobla, Steven Weinberg28. Wśród tej
30
Szczegóły na ten temat można znalez
ć w
grupy można znalez
ć ludzi
książce Denyse O Leary By Design or By
wykształconych, z dyplomami naukowymi
Chance? The Growing Controversy On the
i często o nieprzeciętnej inteligencji29. Origins of Life in the Universe (2004) -
http://www.arn.org/arnproducts/books/b088.htm.
31
28
Strona internetowa towarzystwa znajduje siÄ™
W audycji radiowej o ogólnokrajowym
pod adresem: http://www.creationresearch.org/.
zasięgu (National Public Radio), zatytułowanej
32
Strona internetowa instytutu znajduje siÄ™ pod
Science Friday nadanej 21 stycznia 2005 roku,
adresem: http://www.icr.org/. Prezydentem
Steven Weinberg nazwał publicznie
instytutu jest inżynier geolog, dr John Morris -
kreacjonistów  młodej ziemi idiotami.
29
http://www.icr.org/creationscientists/physicalscie
Jednym z nich jest Jonathan Sarfati, doktor
ntists.html#jmorris.
chemii fizycznej i znakomity szachista. Jest
33
autorem książki Refuting Evolution (1999). Strona internetowa instytucji znajduje się pod
Więcej na temat książki i autora można znalez
ć adresem: http://www.answersingenesis.org/.
10