MSK
KONFLIKTY MI
DZYKULTUROWE
Plan
I. Rola kultury w stosunkach
międzynarodowych - Paradygmat cywilizacyjny
II. Kulturowe uwarunkowania konfliktów
III. Konflikty międzykulturowe: case studies
I. Rola kultury w stosunkach międzynarodowych
Szkoła (neo)realistów i neoliberałów

Aktorzy zachowują
się racjonalnie i dążą
do realizacji swoich
interesów

Rola kultury
nieistotna
Na przełomie lat 80. i 90. pojawiła się nowa
szkoła: Paradygmat kulturowy
Zwrot kulturowy
Rozpad Jugosławii
Paradygmat cywilizacyjny
Główne założenia (G. Michałowska):
1. O współpracy międzynarodowej, jej zakresie
i intensywności, decydują racjonalne interesy,
ale również czynniki zakorzenione w kulturze
2. O wyborze strategii politycznej decyduje w
pewnym zakresie krąg kulturowy danego
państwa
3. W relacjach międzynarodowych znaczącą
rolę odgrywają normy i zasady kulturowe, które
wpływają m.in. na instytucje danego kraju i jego
system prawny oraz wzajemną percepcję
4. Efektywna i bezkonfliktowa współpraca, a
zwłaszcza procesy integracji, jest trudniejsza w
przypadku społeczności z innych kręgów
kulturowych
Zderzenie cywilizacji (1996)
Samuel Huntington
II.
Kulturowe uwarunkowania konfliktów
1. Renesans tożsamości lokalnej
Tatarzy polscy
Kaszubi
2. Ideologie narodowe i
nacjonalizmy
Główne cechy nacjonalizmu (I. Berlin):

Wiara w nadrzędny charakter potrzeby przynależności
narodowej

Naturalna współzależność między elementami tworzącymi
naród

Preferowanie osób należących do własnej grupy

Przedkładanie ponad wszystko dobra I interesu własnego
narodu
3. Etnizacja polityki: Claus Offe

maksymalizacja jednorodności etnicznej

polityka różnicująca prawa według
przynależności etnicznej

zakładanie stowarzyszeń/partii z myślą o
poprawie statusu wspólnoty kulturowej i
wykluczeniu innych grup

pierwszeństwo spraw etnicznych (często
religijnych i językowych) nad wszelkimi innymi
Przykłady rozpadów państw
uwarunkowanych różnicami kulturowymi

Powstanie Bangladeszu w
Secesja Erytrei
1993
1971

Powstanie Timoru
Wschodniego w 1999
(zerwanie z Indonezją)

Rozpad wieloetnicznych
państw w Europie: ZSRR,
Jugosławii, Czechosłowacji
Podział Sudanu 2011
Ruchy separatystyczne
przykłady
W Azji
w Europie

Chiny (Tybetańczycy,

Wielka Brytania
Ujgurowie)
(Szkoci, Irlandczycy)

Indie (Assamczycy,

Francja (Korsykanie)
Pendżabczycy, Sikhowie)


Hiszpania (Baskowie,
Sri Lanka (Tamilowie)
Katalończycy)

Indonezja (Papuasi w

Irianie Zachodnim)
Belgia (Flamandowie,
Walonowie)
Turcja, Irak, SyriaiI Iran
(Kurdowie)
3. Czynnik religijno-wyznaniowy
Oraz zjawisko
fundamentalizmu
religijnego w wielu
religiach
Fundamentalizm hinduski
Zniszczenie meczetu Babri Masdżid
przez ruch hinduistycznych fundamentalistów
4. Istnienie ,,krajów na rozdrożu"

Na styku cywilizacji

Problematyczna tożsamość

Rosja, Turcja, Meksyk, Ukraina, Białoruś
III.
Konflikty międzykulturowe:
case studies
KANADA
przykład wewnątrzpaństwowych konfliktów
bazujących na kulturze
Kanada

,,Klasyczny kraj imigracyjny:

Do lat 70 XX w. przyjezdzali imigranci głównie z krajów
europejskich:

Francuzi, Brytyjczycy, Irlandczycy

Kontrolne napływu imigrantów

Nastawienie asymilacyjne (WASP = White Anglo-Saxon
Protestant)

1971 wielokulturowość oficjalną polityką Kanady

Obecnie: co roku przyjeżdża do Kanady 200 tys. imirantów
rocznie

Z Chin, Indii, Filipin, Pakistanu, Iranu
(Castells, Miller 2003)
Jakie są granice obyczajów
imigrantów?

2011 r. debata: czy
sikhowie mają prawo
nosić kirpan?

Nóż  broń czy symbol
religijny?

Kontekst: debata w
parlamencie nt. Ustawy
94, która określa granice
tolerancji dla praktyk
imigrantów
sikhizm
ZACHÓD A ISLAM
przykład konfliktów  między cywilizacjami
Europa a muzułmanie: zderzenie
cywilizacji?
film ,,Niewinność
muzułmanów (2012)
Początki konfliktu:
Początki konfliktu:

Fatwa na Rushdiego (1989)

Al-Qaida i terroryzm (zamachy w Hiszpanii w
2004, Londynie 2005)

Spory o karykatury Mahometa (2005-6)
Erik Bleich (red.)

Jakie polityki tworzą
państwa zachodnie w
stosunku do islamu I
problemu
bezpieczeństwa
narodowego?

Problem integracji
muzułmanów I walki z
terroryzmem
Wniosek 1

Istnieje zaskakujące podobieństwo strategii - mimo różnych doświadczeń
w zakresie imigracji. Wspólny trend:
Zniuansowane i wielostronne podejście do problemu:
Zniuansowane i wielostronne podejście do problemu:
a) wyraz
ne polityki skierowane wobec przemocy  bez odwołań do islamu
b) monitorowanie podejrzanych postaci religijnych, mogących zagrażąć
porządkowi publicznemu
c) działania nakierowane na integrację muzułmanów ze społeczeństwem
przyjmującym
Wniosek 2

Istnienie różnych modeli polityk wobec
imigrantów muzułmańskich

Duże różnice między modelem francuskim I
brytyjskim
Skąd czerpać dane dot. Konfliktów
na świecie?

Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem
w Sztokholmie

Uniwersytet w Uppsali  projekt ,,Uppsala
Conflikt Data Project

Instytut Badań nad Konfliktami
Międzynarodowymi w Heidelbergu

Problem: różne metodologie
Literatura uzupełniająca

Anna Wojciuk, ,,Kultura w teoriach stosunków
międzynarodowych , w: H. Schreiber, G.
Michałowska, 2013, ,,Kultura w stosunkach
międzynarodowych , tom 1 Zwrot kulturowy,
Warszawa: Wyd. UW

Wiesław Lizak ,,Kulturowe uwarunkowania
konfliktów , w: ibidem

Isaiah Berlin  Nacjonalizm: zlekceważona potęga ,
w:  Dwie koncepcje wolności