Grecja archaiczna

Świat Achajów

Ok. 2200 r. p.n.e. na teren Grecji przybyli z północy Achajowie, mówiący wczesną formą

greki. Podbili miejscową ludność cywilizacji minojskiej, ulegając jednocześnie jej wpływom
kulturowym. Ok. 1600 r. p.n.e. powstały pierwsze ośrodki miejskie założone przez
Achajów.

Rola Myken

Głównym ośrodkiem Achajów stały się Mykeny, leżące w północno-wschodniej części

Peloponezu. Ruiny tego miasta zostały odkryte w r. 1876 przez niemieckiego archeologa-
amatora Heinricha Schliemanna.

Achajowie stworzyli wiele państewek, jednak jedno z nich, ze stolicą w Mykenach,

uzyskało w XIV-XII wieku p.n.e. przewagę, obejmując swoim zasięgiem Peloponez,
wschodnią część Grecji oraz obszary zamorskie – Rodos, wybrzeża Azji Mniejszej oraz
wyspy na Morzu Egejskim. Charakterystyczna dla achajskich organizmów politycznych była
silna władza króla, rządzącego w porozumieniu z arystokracją.

Teksty egipskie znalezione w Tel el-Amarna świadczą, iż Achajowie dysponowali

doskonałą flotą. Do języka egipskiego wszedł wówczas wyraz naus, co po grecku oznacza
okręt.

Życie gospodarcze i społeczne

Grecy epoki mykeńskiej zajmowali się głównie rolnictwem. Na istnienie nadwyżek

żywnościowych wskazuje obecność spichlerzy.

Achajowie czcili swoich bogów i boginie pod postacią zwierząt, na przykład Herę pod

postacią krowy, a Atenę – sowy. W okresie mykeńskim powstał ośrodek kultu religijnego i
wyrocznia w Delfach.

Wojna trojańska

Achajowie oblegali bogaty gród Troję, leżący na północno-zachodnim wybrzeżu Azji

Mniejszej. Krwawa wojna zakończyła się zdobyciem Troi w r. 1184 p.n.e. Mieszkańcy Troi
byli prawdopodobnie powiązani etnicznie z twórcami cywilizacji minojskiej. Wojnę tę opisał
w formie poetyckiej Homer w Iliadzie.

Świat Dorów

Inwazja i ciemne wieki

Ok. r. 1200 p.n.e. koczowniczy lud Dorów podbił państwo mykeńskie i inne państwa

achajskie. Przewagę zapewniła Dorom znajomość żelaza, Achajowie dysponowali jedynie
bronią wykonaną z brązu.

Po zdobyciu półwyspu Peloponez lud Dorów opanował Kretę i wiele wysp Morza

Egejskiego, spychając Achajów i spokrewnionych z nimi Jonów oraz Eolów na wschodnie i
zachodnie krańce Grecji kontynentalnej.

Inwazja Dorów spowodowała upadek cywilizacyjny, określany mianem Ciemnych

Wieków. Okres ten trwał od ok. r. 1100 do 800 p.n.e. Z tej epoki nie dysponujemy żadnymi
świadectwami pisanymi.

Struktura społeczna

Dorowie żyli w ustroju plemienno-rodowym: plemiona (fyle) składały się z bractw

(fratrii), a te z rodów pochodzących od wspólnego przodka. Na czele plemienia stał
fylebasileus – najwyższy wódz i kapłan. Ok. X w. p.n.e. organizacja plemienno-rodowa
przerodziła się w terytorialno-państwową, zaczęły powstawać pierwsze poleis.

Dorowie utrzymywali się z rolnictwa i hodowli, gospodarstwa miały charakter

autarkiczny (samowystarczalny), handel rozwijał się w minimalnym stopniu na zasadzie
wymiennej, pieniądz nie istniał. W języku ówczesnych Greków nie było nawet słowa kupiec.
Nieliczni niewolnicy wywodzili się z jeńców wojennych.