1

Testy własne © A.J. 2008. WoS. Społeczeństwo. Poziom podstawowy. Rozwiązania.


1. Źródłem naturalnych więzi społecznych jest/są (1 p.):

a. więzi przyjaźni występujące między członkami grupy,
b. wolny wybór członków grupy, więzi zrzeszeniowe
c. przymus zewnętrzny, więzi stanowione
d. wspólne pochodzenie lub pokrewieństwo członków grupy.

2. Oportunizm oznacza (1 p.):

a. przestrzeganie przez jednostkę reguł grupowych bez względu na ich treść, legalizm
b. przestrzeganie przez jednostkę reguł obowiązujących w grupie, mimo ich
nieuznawania,
c. nieuznawanie przez jednostkę reguł postępowania obowiązujących w grupie,
nonkonformizm
d. podporządkowanie się jednostki wzorcom postępowania ukazywanym przez media.


3. Czego jednostka nie przyswaja sobie w procesie socjalizacji? (1 p.):

a. umiejętności niezbędnych do życia wśród ludzi, np. komunikacji werbalnej,
b. norm i wartości kultury,
c. ról społecznych,
d. cech wrodzonych.

4. Najstarszą i najpowszechniejszą formą życia społecznego jest (1 p.):

a. szkoła,
b. grupa religijna (np. Kościół),
c. rodzina,
d. państwo.

5. Odpowiedz, z jakim procesem społecznym wiąże się sytuacja przedstawiona na fotografii
(1 p.):

Socjalizacja wtórna.

6. Do poniższego tekstu wpisz brakujące słowa (Max 2 p.):

Twierdzimy, że człowiek jest istotą społeczną, ponieważ jego rozwój jest w sposób
nierozerwalny związany ze społeczeństwem. Inaczej ujmując, do jego prawidłowego rozwoju
niezbędny jest udział innych ludzi. Ludzie Ci umożliwiają człowiekowi przeżycie w
początkowym/wczesnym okresie życia.

7. Do poniższego tekstu wpisz brakujące słowa (Max 2 p.):

Grupy społeczne możemy dzielić m.in. ze względu na rodzaj zorganizowania/organizację i
wtedy wyróżniamy grupy formalne i nieformalne. Jeśli jednak spotykamy określenia grupy

2

otwarte i grupy zamknięte, to podział został dokonany ze względu na charakter
członkowstwa.

8. Do poniższego tekstu wpisz brakujące słowa (Max 2 p.):

Współcześnie rodzina w krajach wysoko rozwiniętego Zachodu ulega znaczącym
przemianom. Demografowie mówią o zaniku rodziny tradycyjnej, wielopokoleniowej. Jej
miejsce zajmuje inny model rodziny, zwany nuklearnym. Naukowcy utrzymują również, iż
rodzina znajduje się w kryzysie, którego przejawami mogą być przede wszystkim: wzrost
liczby rozwodów, spadek liczby zawieranych małżeństw, spadek dzietności oraz zanik
tradycyjnych funkcji rodziny.

9. Wpisz do tabeli nazwiska znanych twórców myśli społecznej (Max 4 p.):

A. Filozof, ideolog i działacz polityczny żyjący w XIX wieku. Twórca

koncepcji tzw. komunizmu naukowego. Działał w państwach
niemieckich, a następnie w Anglii.

Karol Marks

B. Socjolog, historyk i ekonomista niemiecki, żyjący na przełomie XIX i

XX wieku. Autor głośnego dzieła Etyka protestancka i duch
kapitalizmu.

Max Weber

C. Wybitny socjolog polski, tworzący w XX wieku. Badacz zjawisk

ś

wiadomości i więzi społecznej. Szczególnie interesował się naukowo

wpływem, jaki wywiera zbiorowa świadomość na zachowania ludzkie
w stosunku do grup a także wyobrażeniami i działaniami ludzkimi,
które wiążą się ze zjawiskiem ładu społecznego.

Stanisław
Ossowski

D. Socjolog amerykański żyjący w latach 1910-2003, twórca

funkcjonalistycznej teorii społeczeństwa, badacz konfliktów i zmian
społecznych, problematyki ról, statusów i instytucji społecznych. Jedną
z jego najważniejszych prac była Teoria socjologiczna i struktura
społeczna.

Robert K.
Merton

10. Wpisz w tabeli pojęcia odpowiadające krótkim charakterystykom zamieszczonym poniżej
(Max 4 p.):

A. Forma organizacji życia zbiorowego oparta na poszanowaniu i

przestrzeganiu tradycyjnych norm i wzorów zachowań, na
harmonijnym współdziałaniu jednostek i grup w osiąganiu ważnych
celów społecznych, a także podporządkowaniu się ludzkich
zbiorowości decyzjom władz różnych szczebli.

Ład społeczny

B. Przyjmowanie korzyści materialnych przez pracownika państwowego

lub społecznego urzędu w zamian za wykonanie czynności urzędowej
lub w zamian za zatajenie przestępstwa

Korupcja

C. Utrata dostępu do dóbr i zmniejszenie szans życiowych części

społeczeństwa

Marginalizacja
społeczna

D. Grupa lub środowisko istniejące w obrębie większej kultury, mające

własne specyficzne cechy, wzory zachowań i system wartości.

Podkultura
(subkultura)

11. Do podanych przykładów postaw antyspołecznych dopisz ich przeciwieństwa –
odpowiedniki z kręgu postaw prospołecznych (społecznie pożądanych) (Max 5 p.):

3

oszustwo – uczciwość, (ewentualnie słowność, prawdomówność),

obojętność społeczna – zaangażowanie społeczne, (ewentualnie empatia, uspołecznienie),

tchórzostwo – odwaga cywilna,

egoizm – altruizm,

dyskryminacja – tolerancja.

Zasady punktacji: tylko udzielenie powyższej odpowiedzi może być zaliczone jako
poprawne. Można przyznać tylko jeden punkt za dopisanie określenia przeciwnego, w
wypadku dopisania dwóch liczy się pierwsze.

12. Po zapoznaniu się z tekstem wykonaj polecenia.

(...)

Janusz Kochanowski, Rozpad i odbudowa kapitału społecznego, [w:] III Rzeczpospolita w
trzydziestu odsłonach. Nadzieje i rozczarowania po 1989 roku. [Praca zbiorowa] pod redakcją
Andrzeja Kostarczyka, Warszawa 2004, s. 407-408.

A. Na bazie przykładów podanych w artykule wymień trzy przejawy anomii społecznej,
określając je językiem nauk społecznych (Max 3 p.):
Możliwe poprawne odpowiedzi:
- wzrost przestępczości (zarówno współczynnika, jak i w liczbach bezwzględnych),
- niedpouszczalne powiązania elit społecznych (politycznych, lekarskich, środowisk
prawniczych itp.) ze światem zorganizowanej przestępczości; wpływy środowisk
przestępczych wśród elit,
- używanie przywileju, jakim jest immunitet przez parlamentarzystów w celu ochrony przed
karą za popełnione przestępstwa,
- powszechna korupcja (przyzwolenie społeczne na korupcję, niemożność eliminacji korupcji
z życia społecznego),
- afery obyczajowe w instytucji tak starej i poważanej jak Kościół, co ma wpływ na obniżenie
zaufania społeczeństwa do tej, dotychczas wysoko ocenianej instytucji i jej przedstawicieli,

Zasady punktacji: trzeba umieć poprawnie nazwać zjawisko i nie można się powtarzać w
kolejnym punkcie, egzaminator bierze pod uwagę tylko trzy pierwsze podane odpowiedzi.

B. Na podstawie własnej wiedzy ogólnej podaj po jednym przykładzie importu kapitału
ludzkiego i ekonomicznego, jaki może być zastosowany przez państwo (Max 2 p.):
Przykład importu kapitału ludzkiego: drenaż mózgów (np. sprowadzanie naukowców z
innych krajów przez Uniwersytetu w USA).
Przykład importu kapitału ekonomicznego (finansowego): pozyskanie kapitału
zagranicznego na krajowe inwestycje.

Zasady punktacji: pozytywnie można ocenić każdą poprawną, czyli zgodną z prawdą
odpowiedź. Egzaminator bierze pod uwagę tylko po jednej (pierwszej udzielonej) odpowiedzi
na każde z zadanych pytań.

4

C. Znajdź w powyższym tekście cytat ściśle odnoszący się do definicji kapitału społecznego,
rozumianego jako realizacja praw politycznych w społeczeństwie obywatelskim (Max 1 p.):
„Miarą tego kapitału jest także stopień udziału w demokratycznych procedurach, zarówno w
postaci wyborów parlamentarnych, jak i samorządowych, a także aktywność w lokalnych
stowarzyszeniach”.

Zasady punktacji: tylko udzielenie powyższej odpowiedzi może być zaliczone jako
poprawne.

13. Zapoznaj się z prezentowaną ilustracją, a następnie wykonaj polecenia.

A. Nazwij zjawisko patologiczne przedstawione na ilustracji (1 p.).

alkoholizm

B. Wyjaśnij, do kogo może zwrócić się osoba, która dotknięta została powyższą patologią.
Podaj po jednym przykładzie:

Instytucji państwowej – np. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych (PARPA), sieć lecznictwa odwykowego w postaci przychodni, poradni i
ośrodków leczenia uzależnień i terapii (często w nazwie występuje słowo odwyk w
różnych formach), mających kontrakty z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ),
każda inna odpowiedź zgodna z prawdą, a mieszcząca się w granicach zawartych w
pytaniu (1 p.),

Instytucji społecznej – stowarzyszenia i kluby abstynenckie, dobrowolne grupy
samopomocowe Anonimowych Alkoholików (AA), każda inna odpowiedź zgodna z
prawdą, a mieszcząca się w granicach zawartych w pytaniu (1 p.),

C. Podaj inny typ instytucji, która również organizuje tego typu pomoc (1 p):

Instytucje wyznaniowe – powiązane z Kościołami i innymi ruchami religijnymi. Np.
Katolickie Bractwa Trzeźwości, Krucjata Wyzwolenia Człowieka, stowarzyszenie Karan;
Misja Nowa Nadzieja Kościoła Zielonoświątkowców.

Instytucje prywatne, nastawione na generowanie zysków – różnego rodzaju ośrodki
świadczące usługi w ramach leczenia oraz terapii uzależnień.

14. Zaznacz w tabeli literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe (Max 4 p.):

A. Zjawisko narkomanii stało się w Polsce poważnym problemem

społecznym po wejściu do Unii Europejskiej.

F

B. Skala przestępczości w Polsce nie jest zjawiskiem zróżnicowanym pod

względem terytorialnym.

F

C. Zjawiska ubóstwa i bezdomności mają ścisły związek z problemem

bezrobocia.

P

D. Minimum socjalne określa wartość dóbr i usług niezbędnych do

zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych człowieka,
wychowania i wykształcenia dzieci oraz skromnego uczestnictwa w
dostępie do dóbr kultury.

P

5

15. Na fotografii przedstawiono reprezentantów jednej z subkultur młodzieżowych. Podkreśl
jej nazwę (1 p.):

C. Sucide Girls.

16. Na mapie przedstawiającej współczesny podział administracyjny Polski zaznaczono cyfrą
1 województwo Mazowieckie, a literami województwa, które z nim sąsiadują. Wpisz ich
nazwy oraz nazwy miast będących siedzibami wojewodów we właściwe pola tabeli (Max 6
p.).

litera

Nazwa województwa

Nazwa miasta – siedziba wojewody

A

Kujawsko-Pomorskie

Bydgoszcz

B

Warmińsko-Mazurskie

Olsztyn

C

Podlaskie

Białystok

D

Lubelskie

Lublin

E

Świętokrzyskie

Kielce

F

Łódzkie

Łódź

Zasady punktacji: po 1 punkcie za poprawne uzupełnienie całego wiersza (nazwa
województwa i nazwa miasta – siedziby wojewody).

17. Zapoznaj się z załączoną karykaturą, przedstawiającą znaną postać polskiego życia
społecznego i odpowiedz na pytania.

A. Podaj imię i nazwisko osoby przedstawionej na karykaturze (1 p.).
Jerzy (Jurek) Owsiak

B. Podaj nazwę fundacji, na czele której stoi ta osoba (1 p.).
Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy

C. Do kogo adresowana jest pomoc tej fundacji? (1 p.)

Podstawowym celem WOŚP zgodnie ze statutem jest: „działalność w zakresie

ochrony zdrowia polegająca na ratowaniu życia chorych osób, w szczególności dzieci, i
działanie na rzecz poprawy stanu ich zdrowia, jak również na działaniu na rzecz
promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej”.

Najbardziej znaną formą działalności fundacji jest coroczna, ogólnopolska impreza

rozrywkowo-medialna o charakterze charytatywnym, nazywana Finałem Wielkiej Orkiestry
Ś

wiątecznej Pomocy. Podstawowym elementem Finału jest granie "wielkiej orkiestry", czyli

odbywające się w całym kraju (a także poza granicami) koncerty muzyczne, z których dochód
przeznaczany jest na cele Fundacji. W czasie finału organizowanych jest również wiele
innych form zbiórki funduszy, z których najważniejsza jest publiczna kwesta na ulicach miast
prowadzona przez szerokie rzesze wolontariuszy. Zgromadzone pieniądze są za każdym
razem przeznaczane na z góry ustalone cele związane z ochroną zdrowia, szczególnie zdrowia
dzieci.

Podaję za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wielka_Orkiestra_Świątecznej_Pomocy

6

18. Na podstawie Tabeli: Wskaźniki ruchu naturalnego w Województwie Małopolskim w
latach 1995-2003 odpowiedz na pytania.

A. Określ procentowo zmiany przyrostu naturalnego, jakie nastąpiły w latach 1995-2003 na
obszarze Województwa Małopolskiego. Który z nich charakteryzował się największą
dynamiką (gwałtownością)? (Max 2 p.)
W latach 1995-2003 przyrost naturalny zmniejszył się o 64 % (wskaźnik na 1000
mieszkańców z 2,7 w 1995 roku do 0,98 w 2003).
Najbardziej gwałtowny spadek (w ciągu roku) nastąpił w okresie 2002-2003 bo aż o 30
% (z 1,4 % do 0,98).

B. Co mogło być prawdopodobną przyczyną wymienionej wyżej dynamicznej zmiany? (1 p.)
Następował dalszy wyraźny spadek liczby urodzeń, a zgony pozostawały na zbliżonym
poziomie.

C. Czy ocenę wskaźników przyrostu naturalnego w Województwie Małopolskim za lata
2002-2003, można zróżnicować ze względu na miejsce zamieszkania? (1 p.)
Tak, ponieważ w miastach był on ujemny (w 2003 roku –0,26 %), a na wsi – pomimo
ogólnej tendencji spadkowej – stosunkowo wysoki (2,19 %).


19. Podane zdania podziel na fakty i opinie, wpisując w wyznaczone miejsca numery
zdań dotyczących faktów i zdań wyrażających opnie (Max 4 p.).

1. Premier Tusk postanowił zainicjować zmiany w prawie, mające doprowadzić do karania
pedofilów przez kastrację chemiczną.
2. Według mnie, postępowanie premiera w tej sprawie stanowi jedynie niewiele znaczący
gest, którego celem jest podtrzymanie popularności wśród społeczeństwa, mierzonej przez
rozmaite sondaże opinii publicznej.
3. Na stawiane przez niektórych publicystów i przedstawicieli opozycji zarzuty w stosunku do
wymowy wypowiedzi premiera, minister Ćwiąkalski stwierdził, że będzie to krokiem do
pełniejszego wypełniania przez organa władzy społecznych oczekiwań wobec prawa.
4. Może więc, ironizując dalej w tym stylu, należałoby w ogóle przywrócić stosowanie kary
ś

mierci w prawie polskim?

Fakty – 1,3
Opinie – 2,4