BAGNO

BARANÓW SANDOMIERSKI

BARCIANY

BARDO L SKIE

B KOWA GÓRA

BESIEKIERY

B DZIN

BIERUTÓW

BIESTRZYKÓW

BOBOLICE

BODZENTYN

BOLKÓW

BORYSèAWICE ZAMKOWE

BROCHÓW

BRODNICA

BRZEG

BYDLIN

BYSTRZYCA KèODZKA

CH CINY

CHOJNICA

CHOJNIK

CIECHANÓW

CIESZÓW

CZARNY BÓR

CZERNINA

CZERSK

CZ STOCHOWA

CZOCHA

DRZEWICA

D BRÓWNO

DZIAèDOWO

DZIERZGO

GDA SK

GI YCKO

GèOGÓW

GNIEW

GNIEWOSZÓW Z.SZCZERBA

GOLUB-DOBRZY

GOèA CZ

GOèUCHÓW

GORZANÓW

GO CISZÓW

GÓRA

GRODZIEC

GRÓDEK

GRUDZI DZ

GRZ DY

GRZMI CA z.ROGOWIEC

INOWèÓDZ

JANOWICE WIELKIE z.BOLCZÓW

JANOWIEC

JAWOR

JEZIORO GÓRECKIE

KAMIENIEC Z BKOWICKI

KARPNIKI

KAZIMIERZ DOLNY

K TRZYN

K TRZYN - KO CIÓè

KIELCE

KLICZKÓW

KèODZKO

KOèO

KONARY

KONIN-GOSèAWICE

KORZKIEW

KOWALEWO POMORSKIE

KO MIN WLKP.

KÓRNIK

WZGÓRZE PRZEMYSèA

TEN NIEPOZORNY

TO W

pierwszych wiekach naszej pa stwowo ci miasto Pozna
prawym brzegu rzeki Warty, natomiast na lewym brzegu rzeki samotnie wznosi

niewielkie wzgórze, które po 1253r., a wi c po lokacji miasta przez wielkopolskiego ksi
Przemysøa I nazywano mons castrensis, co znaczy - góra zamkowa. Dzi
Wzgórza Przemysøa. Na póønocnym skraju tego wzniesienia wspomniany ju
1249 roku postawiø prawdopodobnie ceglan wie mieszkaln ze studni
cz stokoøem. Dowodem funkcjonowania zamku w tym okresie jest dokument wystawiony 1 lipca
1250 dla klasztoru cysterskiego w Obrze, z którego wynika, i zosta
posnaniesi. Wcze niej, bo w zakøadanym przez nas roku zako
miejsce lub siostry Przemysøa - Salomei z ksi ciem gøogowskim Konradem (efektem ich
zwi zku byøo powstanie rodu Piastów gøogowskich i ole nickich). W dwa lata pó
1251 na zamku odbyø si lub kolejnej siostry ksi cia - Eufemii. Przemys
a cztery miesi ce pó niej narodziø si jego syn Przemysø II, zwany
Przemysø dorósø, miaø ogromne ambicje zjednoczy ziemie Królestwa Polskiego, rozbite przed
blisko 150-u laty na skutek podziaøu dzielnicowego. Chciaø te zosta
wspaniaøej przyszøo ci w roku 1274 zapocz tkowaø budow nowego gmachu, który wed
planu miaø peøni rol reprezentacyjnej rezydencji królewskiej (by
nowoczesnego systemu obronnego byø najazd Brandenburczyków i zniszczenie przez nich
miasta). W mi dzyczasie staø si domniemanym antybohaterem akcji pozbycia si
niewygodnej, bezpøodnej ony - Ludgardy. Dnia 14 grudnia 1283 roku Ludgarda,
Przemysøa II, uduszona zostaøa w øa ni pod zamkiem przez s
swoich...nie bez wiedzy ksi cia... - wyrokowaø Jan Døugosz. Narz
rzekomo poduszka. I cho znawcy przedmiotu uparcie twierdz , e taka opcja to czysta fantazja,
bo w tamtych czasach poduszki jeszcze nie wynaleziono, to faktem jest, i
babeczka zeszøa z tego wiata wbrew wøasnej woli.

Strona 1 z 8

*** POZNA *** POZNA *** ZAMEK W POZNANIU *** POZNA *** POZ...

2012-07-07

http://www.zamkipolskie.com/pozn/pozn.html

KRAKÓW

KRAPKOWICE

KRAPKOWICE - OTM T

KR PCEWO

KRZY NA GÓRA

KRZY TOPÓR

KSI

WIELKI

KUROZW KI

KWIDZYN

LEGNICA

LIDZBARK WARMI SKI

LIPA

LUBIN

LUTOMIERSK

èAGÓW

è CZYCA

èOWICZ

MAJKOWICE

MALBORK

MAèA NIESZAWKA

MAMERKI

MI DZYLESIE

MI DZYRZECZ

MIRÓW

MOKRSKO

MSTÓW

MY LENICE

NAMYSèÓW

NIDZICA

NIEPOèOMICE

OGRODZIENIEC (PODZAMCZE)

OJCÓW

OLE NICA

OLSZTYN (JURA)

OLSZTYN (WARMIA)

OLSZTYNEK

OèAWA

OèDRZYCHOWICE KèODZKIE

OPOCZNO

OPOLE GÓRKA

OPOLE OSTRÓWEK

OPORÓW

OSSOLIN

OSTR

NIK

OSTRÓW LEDNICKI

OSTRÓDA

OTMUCHÓW

PABIANICE

PASTUCHÓW

PIESKOWA SKAèA

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI

PIOTRKÓW-BYKI

PIOTROWICE WIDNICKIE

PèOCK

PèONINA

PèOTY

PODZAMCZE GÓRA BIRÓW

PODZAMCZE z.OGRODZIENIEC

PODZAMCZE PIEKOSZOWSKIE

POKRZYWNO

POèCZYN-ZDRÓJ

POZNA z.PRZEMYSèAWA

POZNA z.CESARSKI

PRABUTY

PROCHOWICE

PROSZÓWKA z.GRYF

PRZEWODZISZOWICE

PYZDRY

RABSZTYN

RADLIN

RADèÓWKA

RADOM

RADZIKI DU E

RADZY CHEèMI SKI

RAJSKO

RAKOWICE WIELKIE

REKONSTRUKCJA ZAMKU Z PRZEèOMU XIII I XIV WIEKU WG E.LINETTE

rzemysø II koronowaø si w 1295 roku, jednak zbyt døugo sobie krajem nie porz
poniewa ju w roku nast pnym podczas próby porwania zosta

wspomnianych wy ej Brandenburczyków. Po jego mierci gmach pe
namiestnika Wacøawa II, a pó niej ksi cia gøogowskiego Henryka III
èokietka. Po èokietku nastaøy czasy jego syna Kazimierza Wielkiego
Gierek lubiø du o budowa , i wøa nie w czasie jego panowania uko
warowni. Byøa to wówczas najwi ksza wiecka budowla w Rzeczypospolitej. Pe
siedziby starostów generalnych zamek zgodnie ze sw kubatur
miejscem królewskich zjazdów, wesel oraz pogrzebów. Mimo przej
Poznania król Kazimierz przebywaø tutaj do cz sto. W roku 1341 odby
z Adelajd , córk Henryka - landgrafa haskiego, która dwa dni pó
zostaøa ukoronowana na pierwsz dam Rzeczypospolitej. W 1343 Kazimierz w tym samym
miejscu wyprawiø weselne przyj cie córce El biecie, oddanej ksi ciu pomorskiemu Bogus
V. W jego lady ruszyli inni polscy królowie: Wøadysøaw Jagieøøo i Kazimierz Jagiello
Tak e oni wybierali pozna sk rezydencj , aby bawi si tu po lubach swych córek i siostrzenic.

REKONSTRUKCJA ZAMKU Z XVI WIEKU,

RÓDèO: I.T.KACZY SCY "ZAMKI W POLSCE PÓèNOCNEJ I RODKOWEJ"

Strona 2 z 8

*** POZNA *** POZNA *** ZAMEK W POZNANIU *** POZNA *** POZ...

2012-07-07

http://www.zamkipolskie.com/pozn/pozn.html

RATNO DOLNE

RAWA MAZOWIECKA

RESKO

ROGÓW OPOLSKI

RYBNICA

RYBNICA LE NA

RYCZÓW

RYDZYNA

RZ SINY

SANDOMIERZ

SIEDL CIN

SIEDLISKO

SIERADZ

SIEWIERZ

SMOLE

SOBKÓW

SOBOTA

SOCHACZEW

SOSNOWIEC

SREBRNA GÓRA

STARA KAMIENICA

STARE DRAWSKO

SULEJÓW

SZAMOTUèY

SZCZECIN

SZTUM

SZYDèÓW

SZYMBARK

WIDWIN

WIECIE n.WISè

WIEBODZIN

WIECIE k.LE NEJ

WINY

TORU

TORU z.DYBÓW

TUCZNO

TYNIEC

UDÓRZ

UJAZD k.TOMASZOWA

UJAZD KRZY TOPÓR

UNIEJÓW

URAZ

WAèBRZYCH z.KSI

WAèBRZYCH z.STARY KSI

WAèBRZYCH z.NOWY DWÓR

WARSZAWA z.KRÓLEWSKI

WARSZAWA z.UJAZDOWSKI

W BRZE NO

W GORZEWO

WIELICZKA

WIELKA WIE

WIERZBNA

WITKÓW WIELKI

WLE

WOJNOWICE

WOJSèAWICE

WROCèAW

WROCèAW LE NICA

WYSZYNA

ZAGÓRZE L SKIE

Z BKOWICE L SKIE

ZB SZY

ZèOTORIA k.TORUNIA

RÓDèA

AGA

ARY

ELAZNO

MIGRÓD

WIDOK MIASTA OD PÓèNOCY W 1618. RÓDèO: G.BRAUN, F.HOGENBERG

CIVITATES ORBIS TERRARUM, T IV, THEATRI PRAECIPUARUM TOTIUS MUNDI URBIUM LIBER SEXTUS

ZAMEK W JASNYM KÓèECZKU

ierwsz wiadomo ci ródøow wyra nie dotycz c omawianego zamku jest zawarta w
Kronice Jana z Czarnkowa relacja z wojny w Wielkopolsce w okresie bezkrólewia po

mierci Ludwika W gierskiego. Pod rokiem 1383 opisuje Janko obsadzenie miasta przez

widw , kasztelana nakielskiego, który zaj ø drewniany dom pod twierdz

broni c si w niej zaøog - blokada ta nie byøa jednak skuteczna i nie przeszkodzi
uzupeønianiu zaopatrzenia przez furty wychodz ce na przedpole. Dn. 29 maja 1493 roku król
Jan Olbracht przyj ø w pozna skiej siedzibie hoød od wielkiego mistrza krzy
von Tieffen (na 34 lata przed utrwalonym przez Matejk "Hoødem pruskim"). W roku 1513
wyznaczony byø na zamku niedoszøy do skutku hoød ksi cia Albrechta Pruskiego, za to d
pobyt wypadø tutaj parze królewskiej - w Poznaniu bowiem przyszøa na
Starego, Jadwiga. Za panowania tego wøadcy rozpocz te zosta
monarszej siedziby, których efekt zostaø jednak zniszczony przez po
póønocn cz

miasta. Zamek odbudowaø, ale ju w formie renesansowej, ówczesny starosta

Andrzej Górka. Nie wpøyn øo to jednak w jaki znacz cy sposób na jego rozwój i z czasem
gmach podupadø. Jeszcze na przeøomie lat 1657/1658 sp dziø tam zimowe miesi
si przed Szwedami Jan Kazimierz. Tutaj odbywaøy si jego narady wojenne ze Stefanem
Czarneckim (scena opisana w narodowym hymnie).

ZAMEK (PO PRAWEJ) W XIX WIEKU. WIDOK Z PLACU WIELKOPOLSKIEGO. RYSUNEK J. VON MINUTOLI.

DZISIAJ NA PLACU WIELKOPOLSKIM ZAMIAST èADNYCH TRAWNIKÓW STOJ

I ROZSYPUJ CE SI STRAGANY.

1703 Pozna zostaø obsadzony przez Szwedów, a w nast pnym roku oblegany przez si
rosyjskie oraz saskie. Trwaj ce kilkana cie dni obl enie spowodowa

uszkodzenia gøównego gmachu i wie y. Jego szkody zwielokrotnione zosta
døugie lata dewastacji w czasie wojny i zarazy. Przekazany w lustracji z 1710 obraz zniszcze
wyobra enie o rozmiarach kl ski: [...] Waliny wsz dzie wielkie,
wpóø dachów, te dachówki potøuczone, mury powiercone, podziurawione,
poobrastaøy dla zgniøo ci, kozøy, wi zania pougniewaøy.
prawie ju w cianach samych stoi, sklepienia rednie ju
za murem, który si ci gnie z gór [...], któr Szwedzi w ko
rowami podkopali. Dziedziniec bydl c mierzw i søom

Strona 3 z 8

*** POZNA *** POZNA *** ZAMEK W POZNANIU *** POZNA *** POZ...

2012-07-07

http://www.zamkipolskie.com/pozn/pozn.html

budynek wrótniego caøe funditus zniesione, a murgrabstwo ca
zrujnowane. Po zniszczeniach, b d cych wynikiem wojen ze Szwecj
konfederatów tarnogrodzkich pozna ski zamek przestaø przyjmowa
wn trzach skøadowano akta i odbywano s dy grodzkie, za w jednej z komnat na widok
publiczny wystawiano zwøoki osób zabitych w bójkach. Jednym z pracowników by
prawnik - Józef Rufus Wybicki - autor Mazurka D browskiego. Nieco wcze
uchwaøa sejmiku redzkiego poleciøa marszaøkowi Aleksandrowi Gorze
najpr dsz reparacj sklepu w zamku pozna skim dla bezpieczniejszej
konserwacji actorum castrensium, poniewa ten sklep do ruiny oraz upadku
bardzo bliski cum periculo ksi g. W zwi zku z tym pan Gorze
podatku leszczy skich piwowarów na expens mularzy oraz cie
kancelarii i izby s dowej ugodzonych. Zaraz te w maju tego samego roku rozpocz
remont, którym z ramienia zleceniodawcy kierowaø Jan Fryderyk Vogelsang. Skromna
odbudowa zaj øa okr gøy rok - od maja 1720 do kwietnia 1721, a jej ca
kwot 13 tysi cy florenów.

FURTA NA DAWNY DZIEDZINIEC

SCHODY WSCHODNIE; POWY

schyøku epoki podj to kolejny wysiøek ponownej adaptacji ruin, jednak opiesza
brak niezb dnych rodków finansowych doprowadziøy do zaprzepaszczenia tego, co

wcze niej zrobiono. Remont rozpocz to w marcu 1763 roku. Szczególny udzia
prace ciesielskie (tym razem dach pokryto dachówk , a nie gontem
Niewielk sum 56 zø wypøacono magistrom na kontrakty i abrysy
istniaø projekt architektoniczny. Pod koniec lipca wyczerpano fundusz wynosz
zøotych, przy czym ju pewne prace i materiaøy nie byøy zapøacone. Brak pieni
bezpo redni przyczyn zawieszenia dalszej dziaøalno ci, a rewizja przeprowadzona w roku 1764
ujawniøa kl sk , spowodowan przerwaniem robót: Zamek zrujnowany, mury nowo
wyprowadzone i ze starymi zrównane, okien oraz pokrycia nie maj
dziedziniec za cz ci cegø i gruzem, cz ci drzewem obrobionym na tego
zamku przykrycie przygotowanym zaøo ony. W 1783r. ostatni starosta generalny
Wielkopolski i przewodnicz cy Komisji Dobrego Porz dku Kazimierz Raczy
zachowanych murach z XIII i XIVw. budynek archiwum w formie staropolskiego dworu z
øamanym dachem. We wrze niu 1794 rozebrano wie i wtedy w
swojego presti owego wyrazu, o jakim mo na mówi dopóty, dopóki istnia
okresie rozbiorów w zamku mie ciøa si siedziba pruskiej rejencji, pó
wreszcie archiwum pa stwowe. Ogromne zniszczenia dotkn øy budowl
podczas walk o Pozna ; w wyniku ostrzaøu na powierzchni pozosta
budynku Raczy skiego i cz stki d. oficyny. Po zako czeniu dziaøa
niepeønej odbudowy, w rezultacie której w okresie 1959-1969 z ruin podniesiono tylko gmach
Raczy skiego i budynek ustawiony na resztkach ksi

cej kuchni. Obecnie miejsca te pe

funkcje muzealne.

Strona 4 z 8

*** POZNA *** POZNA *** ZAMEK W POZNANIU *** POZNA *** POZ...

2012-07-07

http://www.zamkipolskie.com/pozn/pozn.html

PROJEKT REKONSTRUKCJI ZAMKU Z ROKU 1969 WG. ARCH. A.HOLASA. KONCEPCJA NIE UZYSKA

A ODBUDOWA DO DZI POZOSTAJE W SFERZE SPRAW DO ZAè

ROKITA I SPÓèKA, CZYLI PRAWDZIWA HISTORIA NA TEMAT,

JAK POWSTAèO ZAMKOWE WZGÓRZE

Kiedy na lechickiej ziemi wsz dzie zacz øy wznosi
prawdziwemu Bogu po wi cone, wtenczas czart rozgniewany, chc
przeszkodzi , wpadø na my l zatamowania biegu Warty, aby rozlane na
okolic wody zatopiøy wszystko, czego piekøo znie

wi tynie, grody i czcicieli krzy a. Skoro wi c podczas ciemnej nocy duchów

piekielnych wybiøa godzina, skoczyli wszyscy do pracy. By
góra, czy kopiec bogini Nii, któr poganie czcili jako swe bóstwo. Tam wi
w ród haøasu, radosnych krzyków, szumu i szelestu po puszczy, z wszystkich

ziem Polski zbiegli si czarci. Przybiegø Rokita i Smuøka potwór, W
wreszcie Boruta psotny, okropny Widoracki, i któ by ich wreszcie wszystkich policzy
wi c, zø czywszy silnie ramiona, jakby øa cuchem otoczyli poga ski pagórek, a wyrwawszy go z
posady, unie li aby nim nurt rzeki zawali .
Lec jak wicher ze swym ci arem, mijaj pola i rzeki, ucieka przed nimi ze snu straszone
ptactwo, szele ci wicher, na ziemi bij dzwony ludzk niedotkni te r
dobiega ju Poznania. Ju Warta blizka, miej si diabøy, gdy raptem kogut zapia
si zøe duchy, a puszczona z ich r ku góra, w pobli u rzeki osiadøa i dot

Tygodnik Ilustrowany l. 60-e XIXw. (pisownia oryginalna)

WIDOK OD STRONY POèUDNIOWO-WSCHODNIEJ, POCZTÓWKA 1912

ierwotnie zameczek skøadaø si z siedmioboku murów obwodowych o najd
metrowym odcinku pn-zach, przy którym staøy drewniane budynki pomocnicze. Oprócz

murów obwodowych ochraniaøa go wysuni ta przed kurtyn
czworoboczna. Na wschód od niej znajdowaøa si brama. Nieco pó

Strona 5 z 8

*** POZNA *** POZNA *** ZAMEK W POZNANIU *** POZNA *** POZ...

2012-07-07

http://www.zamkipolskie.com/pozn/pozn.html

wie o podstawie prostok tnej (13x15m), licz c po trzy izby na ka
panowania króla Kazimierza Wielkiego przy najdøu szym prostym odcinku murów powsta
mieszkalny o bokach 18x60 metrów. Jego znaczna døugo sprawiø
w skie kamienice, które przykryto poprzecznymi, dwuspadowymi dachami, przy czym pi
reprezentacyjnymi izbami dost pne byøo wprost z ganku wzdøu elewacji od strony dziedzi
Poøudniow cz

kondygnacji wypeøniaøa tzw. Izba Wielka, poprzedzona sieni

pomieszczeniami (dwie maøe izdebki i sklepik maøy). Pomieszczenia te wy
posadzk z pøyt ceramicznych, posiadaøy d bowe odrzwia i ramy okienne, a w niektórych izbach
znajdowaøy si piece z kafli i øawy wokoøo tetarskiej (stolarskiej)

PROJEKT ODBUDOWY ZAMKU WG Z.ZIELI SKIEGO Z 1949 ROKU

a drug kondygnacj wiódø wschód z sieni wielkiej z wierzchu zasklepiony
Pi tro to peøniøo przede wszystkim funkcje mieszkalne, a jego g

podobnie jak na poziomie ni ej - byøa Izba Wielka o pi ciu oknach,
piecu z kaflów ró nych farb. Byø te w tej izbie ganek wedle pieca dla muzyków
Wszystkie pomieszczenia w przeciwie stwie do kondygnacji ni szych nie by
miaøy stropy och do ne, belki laszkowate w trzemliki. Wy
biegø ganek dla stra y. Piwnice budynku gøównego byøy osadzone g
sklepione walnym sklepem. W skrajnym, póønocnym prz le wyró
sadzaniu wi niów. Tak uksztaøtowany obiekt, pomimo prowadzonych licznych prac
budowlanych, nie zmieniø zasadniczo swej formy a do przebudowy w ko

Jako ciekawostk przytocz fakt, e zbudowany w XVIw. ratusz pozna
umieszczona zostaøa niemal dokøadnie w tej samej odlegøo ci od wie
od zachodniego szczytu bezwie owego ko cioøa Dominikanów. Przypadek?

POCZTÓWKA PATRIOTYCZNA 1920

omimo zniszcze zamek utrzymaø swój pierwotnie ustalony, izolowany na wzgórzu i
zamkni ty charakter, który wci zapewnia mu zachowany mur obronny ujmuj

wzniesienie - "zamkiem" jest wi c wspóøcze nie bardziej przestrze
ni budynki istniej ce w jej obr bie. Obecnie mie ci si w nich Muzeum Sztuk U
Ukryty w ród zwartej zabudowy obiekt, cz sto nie zauwa any przez samych Poznaniaków, jest

Strona 6 z 8

*** POZNA *** POZNA *** ZAMEK W POZNANIU *** POZNA *** POZ...

2012-07-07

http://www.zamkipolskie.com/pozn/pozn.html

zupeønie pomijany w programach wycieczek, licznie odwiedzaj cych poblisk
minione dziesi ciolecia nie poczyniono nic, by cho cz ciowo przywróci
szcz cie coraz gøo niej mówi si o konieczno ci odbudowy zabytku. Jaki
Spoøeczny Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego w Poznaniu
konkurs na projekt nowej budowli, a potem po wielu oskar eniach, k
s dowych ostatecznie wyøoniø jego zwyci zc . Pomysø jest taki, eby na miejscu starej warowni
postawi budowl na wskro nowoczesn , ø cz c w sobie elementy gotyku i renesansu. My
wydaje si interesuj ca, ale pomimo szumnej propagandy, która ostatnimi czasy jakby nieco
przygasøa, nie podzielam optymizmu organizatorów: sejmik nie chce da
jakie pozyskano samodzielnie, wystarczyøy zaledwie na sfinasowanie kampanii medialnej i
wydrukowanie ulotek.

ZWYCI SKI PROJEKT AUTORSTWA WITOLDA MILEWSKIEGO

PONI EJ CZTERY PROJEKTY, KTÓRE WYRÓ NIONO

Strona 7 z 8

*** POZNA *** POZNA *** ZAMEK W POZNANIU *** POZNA *** POZ...

2012-07-07

http://www.zamkipolskie.com/pozn/pozn.html

zgórze Przemysøa znajduje si ok. 200-300 metrów w kierunku pn
Rynku. Prowadz do niego uliczki o jednoznacznie brzmi

Zamkowa, za z Rynku mo na tam dotrze ulic Franciszka sk .
otwarte jest codziennie z wyj tkiem poniedziaøków i czwartków w godzinach 10
godziny 16, ale nie pami tam w jakie dni). W soboty ekspozycje mo
Niezale nie od dnia tygodnia wst p na teren dawnego dziedzi ca wolny. (2006)

Strona 8 z 8

*** POZNA *** POZNA *** ZAMEK W POZNANIU *** POZNA *** POZ...

2012-07-07

http://www.zamkipolskie.com/pozn/pozn.html