„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Paweł Kołacz

Obsługiwanie i prowadzenie ciągnika rolniczego
321[05].Z1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Halina Garbowska
mgr inż. Daniel Grzesiak




Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Paweł Kołacz



Konsultacja:
mgr Rafał Rzepkowski

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[05].Z1.01,

„Obsługiwanie i prowadzenie ci

ą

gnika rolniczego”, zawartego w modułowym programie

nauczania dla zawodu technik rolnik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

4

3. Cele kształcenia

5

4. Przykładowe scenariusze zajęć

6

5. Ćwiczenia

10

5.1. Ogólna budowa i podział ciągników rolniczych

10

5.1.1. Ćwiczenia

10

5.2. Budowa, zasady działania i obsługi układów silników spalinowych

z zapłonem samoczynnym

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Mechanizmy jezdne, napędowe i hamowania ciągników

15

4.3.3. Ćwiczenia

15

5.4. Układy zawieszenia narzędzi, maszyn i przyczep

18

5.4.1. Ćwiczenia

18

5.5. Instalacja elektryczna i oświetleniowa

21

5.5.1. Ćwiczenia

21

5.6. Przepisy i zasady ruchu drogowego

22

5.6.1. Ćwiczenia

22

5.7. Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym z przyczepą

25

5.7.1. Ćwiczenia

25

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

28

7. Literatura

41

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik rolnik.

W poradniku zamieszczono:

−−−−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−−−−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−−−−

przykładowe scenariusze zajęć,

−−−−

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania–uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−−−−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−−−−

wykaz literatury.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

inscenizacji,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. W celu przeprowadzenia sprawdzianu
wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale
6 zestawami zadań testowych. W tym rozdziale zamieszczono również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

Schemat układu jednostek modułowych

321[05].Z1.01

Obsługiwanie i prowadzenie

ciągnika rolniczego

321[05].Z1

Mechanizacja

w gospodarstwie rolnym

321[05].Z1.02

Użytkowanie maszyn i urządzeń

stosowanych w produkcji rolniczej

321[05].Z1.03

Gospodarowanie sprzętem rolniczym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

odczytywać i sporządzać rysunki techniczne,

−

posługiwać się dokumentacją techniczno-technologiczną,

−

charakteryzować części maszyn oraz określać ich zastosowanie,

−

określać metody i środki zapobiegania szkodliwym czynnikom środowiska pracy,

−

interpretować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

obsługiwać komputery i urządzenia towarzyszące,

−

współpracować w zespole.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

–

sklasyfikować pojazdy stosowane w rolnictwie,

–

wyjaśnić budowę i zasady działania podstawowych układów silników spalinowych,

–

scharakteryzować mechanizmy napędowe i jezdne oraz hamulce ciągników rolniczych,

–

scharakteryzować budowę, zasadę działania i czynności obsługowe podwozi ciągników
rolniczych,

–

określić różnice dotyczące budowy i zasad działania mechanizmów napędowych,
jezdnych oraz hamulców,

–

wyjaśnić budowę, zasady działania i obsługi instalacji pneumatycznej, instalacji
hydraulicznej, podnośników hydraulicznych i zaczepów oraz instalacji elektrycznej,

–

scharakteryzować czynniki wpływające na sprawność, siłę uciągu i moc ciągnika oraz
eksploatacyjne metody poprawy tych parametrów,

–

określić zasady obsługi okresowej, konserwacji oraz przechowywania ciągników
rolniczych,

–

określić prawa i obowiązki uczestnika ruchu drogowego,

–

określić kształt i znaczenie znaków drogowych,

–

rozpoznać znaki drogowe,

–

określić sposób korzystania z dróg,

–

wyjaśnić zasady dotyczące pierwszeństwa przejazdu,

–

scharakteryzować zasady wykonywania manewrów drogowych,

–

określić zasady przewozu osób i ładunków,

–

określić uprawnienia policji w zakresie kontroli ruchu drogowego,

–

wykonać codzienną obsługę ciągnika rolniczego,

–

obsłużyć przyrządy kontrolno-pomiarowe oraz przyrządy do sterowania ciągnikiem
rolniczym,

–

scharakteryzować warunki jazdy w mieście i poza miastem,

–

określić podstawowe czynności kontrolne i obsługowe urządzeń wpływających na
bezpieczeństwo jazdy,

–

określić obowiązki kierującego ciągnikiem rolniczym w sytuacji wypadku drogowego,

–

wykorzystać programy komputerowe dotyczące egzaminów na prawo jazdy,

–

obsłużyć i prowadzić ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy
kategorii T,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

–

zastosować przepisy o ruchu drogowym,

–

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Technik rolnik 321[05]
Moduł:

Mechanizacja w gospodarstwie rolnym 321[05].Z1

Jednostka modułowa:

Obsługiwanie

i

prowadzenie

ciągnika

rolniczego.

321[05].Z1.01

Temat: Budowa, zasada działania i obsługa zasilania ciągników rolniczych z zapłonem

samoczynnym, odpowietrzanie układu zasilania.

Cel ogólny: wyróżnienie elementów układu zasilania, określenie zasad ich pracy i obsługi,

usuwanie usterek.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

opisać budowę układu zasilania ciągników rolniczych,

−

wskazać poszczególne elementy układu zasilania,

−

omówić zasady pracy pompy zasilającej i pompy wtryskowej,

−

zorganizować stanowisko do odpowietrzania układu zasilania,

−

odpowietrzyć układ zasilania silnika,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 2 jedn. dydaktyczne.

Uczestnicy: uczniowie technikum rolniczego.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy lub plansze z układem zasilania ciągnikiem,

−

rzeczywiste elementy układu zasilania,

−

instrukcje obsługi ciągników rolniczych,

−

przekrój pompy wtryskowej i zasilającej,

−

ciągnik rolniczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

Przebieg zajęć:

1. Czynności organizacyjne.
2. Wprowadzenie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu:

Uczniowie:
a) przygotowują skrzynkę narzędziową,
b) przygotowują ciągnik do przeprowadzenia ćwiczenia,
c) uzupełniają stan oleju napędowego w zbiorniku paliwa,
d) sprawdzają czystość elementów układu zasilania,
e) sprawdzają szczelność układu zasilania,
f) odpowietrzają układu zasilania,
g) uruchamiają silnika ciągnika,
h) po wykonaniu wszystkich ćwiczeń uczniowie dokonują analizy wykonanego ćwiczenia,
i)

określają swoje mocne i słabe strony.

5. Zakończenie zajęć:
Nauczyciel analizuje wykonanie ćwiczenia, dokonuje oceny jakości wykonania ćwiczeń
Przez poszczególnych uczniów.

Praca domowa:
Na podstawie przeprowadzonego ćwiczenia, wypisz przyczyny zapowietrzania układu
zasilania silnika ciągnika rolniczego.

Przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej dotyczącej sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Technik rolnik 321[05]
Moduł:

Mechanizacja w gospodarstwie rolnym 321[05].Z1.

Jednostka modułowa:

Obsługiwanie

i

prowadzenie

ciągnika

rolniczego.

321[05].Z1.01

Temat: Zasady wymijania, omijania, wyprzedzania w dzień, w nocy i w warunkach

ograniczonej widoczności.

Cel ogólny: określenie zasad wymijania, omijania i wyprzedzania w dzień, w nocy

i w warunkach ograniczonej widoczności.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać podstawowe manewry na drogach,

−

omówić zasady prawidłowego wykonywania wymijania, omijania i wyprzedzania
w różnych warunkach drogowych,

−

prawidłowo określić niebezpieczeństwa podczas,

−

zademonstrować manewry na makiecie /planszy/ ruchu drogowego,

Metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Środki dydaktyczne:

−

plansza do demonstracji manewrów,

−

plansze ze znakami drogowymi,

−

foliogramy,

−

programy komputerowe z przepisów ruchu drogowego,

−

podręcznik do nauki przedmiotu,

−

ustawa „Prawo o ruchu drogowym”.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Uczestnicy: uczniowie technikum rolniczego.

I. Faza wprowadzająca.
1. Uświadomienie uczniom celu zajęć.
2. Zapisanie tematu zajęć – „Zapoznanie z zasadami wymijania, omijania, wyprzedzania

w dzień i w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności.

3. Podział uczniów na 3 grupy.
4. Przypomnienie zasad pracy w grupie i poinformowanie o zasadach oceny pracy grupowej,

przydział zadań poszczególnym grupom:

−

grupa I – zasady wymijania,

−

grupa II – zasady wyprzedzania,

−

grupa III – zasady omijania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

II. Faza realizacyjna
1. Zgromadzenie źródeł informacji.
2. Określenie zagadnień związanych z zadaniem.
3. Opis zasad wykonywania manewru.
4. Opis niebezpieczeństw podczas wykonywania manewru.
5. Prezentacja pracy grupy.

III. Faza podsumowująca
1. Podsumowanie.

Każdy z kierowników (liderów) przedstawia efekty pracy grupy. Pozostali uczniowie
mogą zadawać pytania. Odpowiedzi udziela referujący. W przypadku trudności
nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe zagadnienia.

2. Ocena pracy uczniów.
3. Praca domowa – „Proszę określić zasady wykonywania zawracania i cofania pojazdami

na jezdniach jedno i dwukierunkowych”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

5. ĆWICZENIA

5.1. Ogólna budowa i podział ciągników rolniczych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj typy pojazdów rolniczych stosowanych w wybranym gospodarstwie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji oraz. zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić wielkość gospodarstwa,
2) wypisać pojazdy znajdujące się w gospodarstwie,
3) sklasyfikować pojazdy,
4) określić różnice między poszczególnymi pojazdami różnice.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

wybrane gospodarstwo rolne,

−

pojazdy rolnicze,

−

katalog pojazdów rolniczych,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj klasy ciągników rolniczych w wybranym gospodarstwie rolnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić wielkość gospodarstwa,
2) wypisać ciągniki rolnicze znajdujące się w gospodarstwie,
3) przyporządkować ciągniki określonej klasie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

wybrane gospodarstwo rolne,

–

materiały do pisania,

–

tabela z klasami ciągników,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Opracuj zestawienie klasyfikujące ciągniki znajdujące się w wybranym gospodarstwie

rolnym, w zależności od siły uciągu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozróżniać ciągnik rolnicze,
2) wybrać duże gospodarstwo rolne,
3) dokonać spisu ciągników rolniczych,
4) wykonać zestawienie tabelaryczne korzystającej z arkusza kalkulacyjnego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

wybrane gospodarstwo rolne.

–

przybory do pisania,

–

stanowisko komputerowe,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Korzystając z ciągnika rolniczego znajdującego się w szkole lub gospodarstwie

szkolnym, wskaż i określ cele głównych zespołów ciągnika oraz sposób przeniesienia napędu
na koła.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić ogólną budowę ciągnika rolniczego,
2) wskazać rozmieszczenie głównych zespołów ciągnika,
3) wskazać i omówić sposób przeniesienia napędu na koła.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Budowa, zasady działania i obsługi układów silników

spalinowych z zapłonem samoczynnym

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyreguluj luz zaworowy korzystając z modelu silnika spalinowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić kolejność pracy poszczególnych cylindrów,
2) dobrać wielkość kluczy do śrób regulacyjnych zaworów ssących i wydechowych,
3) użyć do regulacji szczelinomierza o określonej grubości,
4) wykorzystać tylko sprawne klucze i narzędzia,
5) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

model silnika spalinowego,

–

przyrządy pomiarowe i narzędzia,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wymień olej w silniku spalinowym zgodnie z instrukcją obsługi ciągnika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić technikę wykonywania wymiany oleju w silniku,
2) użyć sprawnych narzędzi,
3) przelać zużyty olej do pojemników z olejem,
4) wymienić filtr oleju,
5) przestrzegać przepisów bhp i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

olej silnikowy,

–

instrukcja obsługi ciągnika,

–

przestrzegać przepisów bhp i ochrony środowiska,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Wykonaj codzienny przegląd techniczny silnika ciągnika rolniczego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać instrukcję obsługi silnika ciągnika,
2) dokonać przeglądu układów mających wpływ na bezpieczeństwo jazdy,
3) usunąć zauważone usterki,
4) przestrzegać przepisów bhp i ochrony środowiska.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

skrzynka narzędziowa,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Mechanizmy jezdne, napędowe i hamowania ciągników

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż i nazwij widoczne elementy silnika i układy wybranego ciągnika rolniczego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać i nazwać widoczne elementy silnika,
2) wskazać układy wybranego ciągnika rolniczego,
3) nazwać układy i określić ich zadania,
4) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ciągnik rolniczy,

−

instrukcja obsługi ciągnika,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj regulacji rozstawu kół przednich ciągnika na wymiar 1 250 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić sposoby regulacji rozstawu kół w danym ciągniku,
2) dokonać regulacji rozstawienia kół przednich ciągnika,
3) sprawdzić stan połączeń śrubowych i ich zabezpieczeń,
4) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

podnośnik hydrauliczny,

–

skrzynka narzędziowa,

–

ciśnieniomierz,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ćwiczenie 3

Dokonaj wymiany uszkodzonego koła przedniego ciągnika i ustal przyczynę braku

ciśnienia w kole.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zdemontować koło z ciągnika,
2) wyjąć dętkę z opony i określić miejsce uszkodzenia,
3) naprawić uszkodzoną dętkę i dokonać montażu w odwrotnej kolejności do demontażu,
4) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z omówieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

podnośnik hydrauliczny,

–

skrzynka narzędziowa,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Dokonaj odpowietrzenia hydraulicznego układu hamulcowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić przyczynę i miejsce nieszczelności w układzie hydraulicznym,
2) odpowietrzyć układu,
3) uzupełnić brakujący płyn w układzie hydraulicznym,
4) przestrzegać bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

pokaz z demonstracją.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

skrzynka narzędziowa,

–

przyrządy do odpowietrzania,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Sprawdź działanie i skuteczność pracy hamulca pomocniczego ciągnika kołowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładne
wykonanie ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) skontrolować działanie hamulca pomocniczego,
2) wykonać regulację zgodnie z instrukcją obsługi,
3) przeprowadzić próbę skuteczności pracy hamulca pomocniczego,
4) przestrzegać bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

skrzynka z narzędziami,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 6

Wykonaj regulację sprzęgła dwustopniowego w ciągniku kołowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić budowę sprzęgła dwustopniowego,
2) wykonać regulację pierwszego stopnia i przeprowadzić próbę,
3) wykonać regulację drugiego stopnia i przeprowadzić próbę,
4) przestrzegać bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z demonstracją,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

skrzynka narzędziowa,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Układy zawieszenia narzędzi, maszyn i przyczep

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj zawieszenia pługu na trzypunktowym układzie ciągnika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić technikę podłączenia pługa do ciągnika,
2) zabezpieczyć cięgło dolne,
3) sprawdzić działanie podnośnika hydraulicznego,
4) przestrzegać bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

pług 1–2 skibowy,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Przygotuj ciągnik z pługiem do pracy na głębokości 20cm z wykorzystaniem regulacji

kopiującej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) połączyć ciągnik z pługiem,
2) zabezpieczyć cięgła dolne ciągnika,
3) wyregulować koło kopiujące na 20 cm głębokości pracy pługa,
4) wykonać przejazd kontrolny na polu,
5) przestrzegać warunków bezpieczeństwa i higieny pracy .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

pług zawieszany,

–

skrzynka narzędziowa,

–

przyrządy pomiarowe,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Podłącz do ciągnika ładowarkę chwytakową i dokonaj próby pracy.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) połączyć ładowarkę chwytakową z ciągnikiem,
2) przygotować i połączyć przewody hydrauliczne,
3) wykonać próbę pracy zestawem,
4) przestrzegać bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

ładowarka chwytakowa,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.5. Instalacja elektryczna i oświetleniowa

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj podłączenie akumulatorów w ciągniku rolniczym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady łączenia akumulatorów,
2) sprawdzić sprawność akumulatorów aerometrem,
3) sprawdzić sprawność akumulatorów woltomierzem,
4) przestrzegać warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z demonstracją,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

aerometr,

–

woltomierz,

–

skrzynka narzędziowa,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj kontrolę pracy alternatora.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładne
wykonanie ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić sposoby regulacji napięcia paska klinowego,
2) zmierzyć wartość napięcia wytwarzanego przez alternator,
3) skontrolować działanie urządzeń sygnalizacyjnych w kabinie operatora,
4) przestrzegać warunki bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

woltomierz,

–

skrzynka narzędziowa,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Wymień uszkodzony rozrusznik w ciągniku rolniczym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozłączyć przewody elektryczne z rozrusznika,
2) zdemontować i zamontować rozrusznik,
3) określić ogólnie przyczyny uszkodzenia,
4) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

rozrusznik ciągnika,

–

skrzynka narzędziowa,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.6. Przepisy i zasady ruchu drogowego

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj przedstawione znaki. Omów jak powinien zachować się kierujący widząc te

znaki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić, do jakiej kategorii zaliczamy te znaki,
2) określić, jakie kształty i barwy odpowiadają poszczególnym kategoriom znaków,
3) wyjaśnić, co oznaczają poszczególne znaki,
4) określić sposób zachowania się kierującego na drodze, przy której ustawione są te znaki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne

−

plansze,

−

komputer z dostępem do sieci Internet,

−

ustawa „Prawo o ruchu drogowym”.

Ćwiczenie 2

Korzystając z planszy, scharakteryzuj znaki ostrzegawcze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładne
wykonanie ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) scharakteryzować znaki drogowe pionowe ostrzegawcze,
2) omówić sposób ich ustawienia,
3) określić kolorystykę, kształt i symbole znaków ostrzegawczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

plansza ze znakami drogowymi ostrzegawczymi,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Korzystając z planszy ze znakami zakazu pionowymi, scharakteryzuj je.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładne
wykonanie ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) scharakteryzować znaki drogowe pionowe zakazu,
2) określić kształt, kolorystykę i symbole znaków zakazu,
3) omówić zakres obowiązywania znaków.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz z omówieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

plansze ze znakami drogowymi zakazu,

–

wskaźnik świetlny,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5.7. Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym z przyczepą

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj przegląd techniczny ciągnika przed rozpoczęciem jazdy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić układy ciągnika rolniczego,
2) sprawdzić płyn hamulcowy,
3) włączyć i sprawdzić obowiązujące światła,
4) ocenić stan ogumienia i sprawdzić ciśnienie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

instrukcja obsługi,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Połącz ciągnik rolniczy z przyczepą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) podjechać pod zaczep przyczepy i dokonać podłączenia przyczepy,
2) podłączyć instalację elektryczną przy pomocy przewodu elektrycznego,
3) podłączyć instalację pneumatyczną przyczepy i załączyć sprężarkę,
4) sprawdzić działanie hamulców i obowiązkowych świateł.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Ćwiczenie 3

Określ i uzasadnij pierwszeństwo przejazdu w określonych na rysunkach sytuacjach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować sytuacje przedstawione na rysunkach,
2) określić, kto i kiedy ma pierwszeństwo przejazdu,
3) określić kolejność przejazdu pojazdów,
4) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do sieci Internet,

−

ustawa „Prawo o ruchu drogowym”,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Określ przypadki, w których kierujący ciągnikiem rolniczym jest włączającym się do

ruchu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić na czym polega wykonanie manewru włączania się do ruchu,
2) określić środki ostrożności, jakie powinien zachować kierujący przy wykonywaniu

manewru włączania się do ruchu,

3) dokonać analizy bezpiecznego wykonania manewru włączania się do ruchu,
4) określić, w jakich przypadkach kierujący jest włączającym się do ruchu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze szarego papieru, pisaki,

−

plansze ze znakami drogowymi,

−

komputer z dostępem do sieci Internet,

−

ustawa „Prawo o ruchu drogowym”,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Ćwiczenie 5

Dokonaj podjazdu na wzniesieniu ciągnikiem z przyczepą rolniczą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na dokładność
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić technikę ruszania na wzniesieniu,
2) zatrzymać zespół pojazdu na wzniesieniu,
3) załączyć hamulec awaryjny,
4) pamiętać, że nie możesz cofnąć się z zestawem więcej niż 20 cm.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

ciągnik rolniczy,

–

podjazd na placu manewrowym,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługiwanie i prowadzenie
ciągnika rolniczego”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 6, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 7, 8, 9, 10, 11, 13, 15 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za nieprawidłową odpowiedź

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. a, 4. b, 5. d, 6. b, 7. d, 8. d, 9. b, 10. d, 11. c,
12. d, 13. c, 14. b, 15. b, 16. c, 17. a, 18. b, 19. a, 20. c.

Plan testu

Nr

zadania

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Rozróżnić silniki spalinowe

A

P

b

2.

Określić proces turbodoładowania

B

P

a

3.

Rozróżnić elementy korbowodu

A

P

a

4.

Określić zadania układu rozrządu

B

P

b

5.

Rozróżnić elementy układu zasilania

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

6.

Wyjaśnić drogę przepływu paliwa w silniku
ciągnika

B

P

b

7.

Odpowietrzyć układ zasilania

D

PP

d

8.

Określić zadania układu smarowania

B

PP

d

9.

Scharakteryzować funkcje sprzęgła

C

PP

b

10.

Scharakteryzować funkcje skrzyni
przekładniowej

C

PP

d

11.

Wyjaśnić działanie hamulca roboczego

B

P

c

12.

Wyjaśnić przeznaczenie podnośnika
hydraulicznego

C

P

d

13.

Ustalić sposób regulacji pracy narzędzi

C

PP

c

14.

Określić źródła prądu w ciągniku

B

P

b

15.

Wyjaśnić zasady uruchomiania silnika
w okresie zimowym

B

P

b

16.

Wyjaśnić zasady podłączenia przyczepy

A

P

c

17.

Określić czynności obsługi codziennej

B

P

a

18.

Określić zasady nabywania prawa jazdy

B

P

b

19.

Określić, z jakimi pojazdami może jeździć
kierowca z prawem jazdy kat. T

B

P

a

20.

Określić, kto odpowiada za bezpieczeństwo,
kieruje i kontroluje ruch drogowy

B

P

c

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez uzasadnienia,
nie będzie uznane.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W ciągniku rolniczym stosuje się silniki

a) z zapłonem iskrowym.
b) z zapłonem samoczynnym.
c) z wtryskiem mieszanki paliwo-powietrznej.
d) tylko z bezpośrednim wtryskiem powietrza pod ciśnieniem.

2. Proces turbodoładowania silnika wysokoprężnego polega na

a) wykorzystaniu energii wypływających spalin i napędzaniu wirnika turbiny.
b) napędzaniu turbiny sprężarki paskiem klinowym.
c) wykorzystaniu napędu wałka rozrządu przy pomocy kół zębatych.
d) napędzaniu turbiny silnikiem hydraulicznym.

3. Korbowód silnika wysokoprężnego składa się z

a) pokrywy, stopy, półpanewek, trzonu, główki, tulejki i śrub korbowodowych.
b) czopów korbowodowych, stopy, trzonu korbowodu, główki, tulejki.
c) trzonu korbowodu, stopy, półpanewek, przeciwciężaru, śrub korbowodowych.
d) stopy korbowodu, trzonu, główki korbowodu, śrub korbowodu i panewek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

4. Układ rozrządu w silniku z zapłonem samoczynnym umożliwia

a) napełnienie cylindrów mieszanką paliwowo-powietrzną.
b) steruje dopływem powietrza i wydaleniem spalin z cylindra.
c) napełnianie cylindrów olejem napędowym i odprowadzanie spalin.
d) steruje tylko wydalaniem gazów po spalaniu paliwa w cylindrze.

5. W skład aparatury paliwowo-powietrznej silnika wysokoprężnego zaliczamy

a) pompę zębatą, wtryskiwacze, przewody wysokiego ciśnienia, filtr paliwa.
b) wtryskiwacze, filtr paliwa, zbiornik paliwa, pompę zasilającą.
c) zbiornik paliwa, filtr paliwa, pompę wtryskową, filtr paliwowy.
d) pompę zasilającą i wtryskową, wtryskiwacze, przewody wysokiego ciśnienia.

6. Olej napędowy w silniku wysokoprężnym płynie ze zbiornika bezpośrednio do

a) pompy wtryskowej.
b) pompy zasilającej.
c) wtryskiwaczy.
d) filtrów paliwowych.

7. Odpowietrzanie układu zasilania silnika z zapłonem samoczynnym polega na

a) usunięciu powietrza z wtryskiwaczy.
b) odprowadzeniu powietrza z przewodów wysokiego ciśnienia.
c) odprowadzeniu powietrza tylko z filtra wstępnego oczyszczania.
d) usunięciu powietrza z instalacji paliwowej.

8. Układ smarowania w silniku wysokoprężnym zapewnia

a) smarowanie tylko części obrotowych wału korbowego i rozrządu.
b) rozprowadzeniu oleju silnikowego tylko na układ skokowo-korbowy.
c) smaruje tylko wał korbowy.
d) dostarczenie oleju w celu smarowania do wszystkich elementów silnika

współpracujących ze sobą.

9. Sprzęgło w ciągniku rolniczym służy do

a) tylko do uruchamiania silnika.
b) rozłączenia i załączania strumienia energii oraz umożliwią łagodne ruszanie.
c) służy tylko do napędu maszyn rolniczych.
d) ruszania i zatrzymywania ciągnika.

10. Skrzynia przekładniowa umożliwia operatorowi ciągnika

a) tylko załączania i rozłączania napędu maszyn.
b) jazdę ciągnikiem do przodu i do tyłu z taka samą prędkością ciągnika.
c) umożliwia tylko jazdę w transporcie drogowym z dużą prędkością.
d) uzyskanie różnych prędkości ciągnika przy tych samych obrotach silnika do jazdy

w przód i tył oraz rozłączanie napędu.

11. Możliwość rozdzielenia hamulca roboczego zapewnia

a) lepsze hamowanie ciągnika rolniczego.
b) odpowietrzanie układu hamulcowego.
c) większą zwrotność agregatu na polu przy wykonywaniu skrętu.
d) możliwość hamowania z dodatkowym użyciem hamulca awaryjnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

12. Podnośnik hydrauliczny w ciągniku rolniczym służy

a) do napędu elementów roboczych maszyn rolniczych.
b) tylko do regulacji narzędzi i maszyn zawieszanych.
c) do hydraulicznego napędu elementów roboczych maszyn.
d) do zawieszenia na ciągniku maszyn i narzędzi rolniczych oraz zmiany ich położenia.

13. Regulacja kopiująca podnośnika hydraulicznego polega na

a) zastosowaniu tylko na równych polach.
b) utrzymaniu głębokości pracy narzędzia na podstawie oporów występujących

w glebie.

c) ustalaniu głębokości roboczej narzędzia, maszyny przy pomocy koła kopiującego.
d) połączeniu systemu regulacji siłowej i pozycyjnej.

14. Do źródeł wytwarzających prąd elektryczny w ciągniku zaliczamy

a) akumulator.
b) alternator.
c) silnik ciągnika.
d) rozrusznik elektryczny.

15. W okresie zimowym uruchomienie silnika wysokoprężnego ułatwiają

a) układ paliwowy.
b) świece żarowe i sprawny akumulator.
c) alternator.
d) rozrusznik.

16. Podczas sprzęgania ciągnika z przyczepą rolniczą podłączamy

a) zaczep transportowy i przewód hamulcowy.
b) instalację oświetleniową i zaczep transportowy.
c) instalację oświetleniową, pneumatyczna hamulców i zaczep transportowy.
d) instalację hydrauliczną i zaczep transportowy.

17. Przed wyjazdem ciągnikiem na drogę operator ciągnika powinien

a) sprawdzić wielkość płynów eksploatacyjnych ciągnika i działanie obowiązkowych

ś

wiateł i sygnału dźwiękowego.

b) sprawdzić tylko poziom elektrolitu w akumulatorze i działanie świateł.
c) dokonać tylko oględzin zewnętrznych ciągnika i uzupełnić ciśnienie w ogumieniu.
d) podjąć jazdę ciągnikiem bez sprawdzania ponieważ wczoraj zakończył pracę późnym

wieczorem.

18. Aby uzyskać prawo jazdy kat. T musisz spełnić warunki

a) ukończyć szkołę rolniczą.
b) odbyć szkolenie przewidziane programem nauczania na kat. T w szkole lub ośrodku

szkoleniowym.

c) mieć ukończone 16 lat i gimnazjum.
d) posiadać prawo jazdy kat. B możesz prowadzić ciągnik z dwuosiową przyczepą

transportową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

19. Prawo jazdy kat. T uprawnia do

a) prowadzenia ciągnika rolniczego w połączeniu z przyczepą dwuosiową.
b) poruszania się zestawem z przyczepą tylko na polach.
c) prowadzenia pojazdów samochodowych do 750 kg.
d) uprawnia tylko do prowadzenia pojazdów samobieżnych.

20. Nad bezpieczeństwem, porządkiem, kontrolowaniem i kierowaniem ruchu czuwa

a) starosta powiatu.
b) wydział komunikacji.
c) policja.
d) służba drogowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Obsługiwanie i prowadzenie ciągnika rolniczego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługiwanie i prowadzenie
ciągnika rolniczego”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 4, 5, 6, 9, 10, 12, 13, 14, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 7, 8, 11, 15, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za nieprawidłową odpowiedź

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej8 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2 .b, 3. a, 4. d, 5. c, 6. d, 7. c, 8. b, 9. d, 10. d, 11. d,
12. d, 13. b, 14. c, 15. b, 16. d, 17. b, 18. d, 19. c, 20. c.

Plan testu

Nr

zadania

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna
odpowiedź

1.

Wyjaśnić zasady eksploatacji sprzęgła

B

P

a

2.

Ustalić warunki blokowania mechanizmu
różnicowego

C

PP

b

3.

Wyjaśnić zasady jazdy ciągnikiem
w trudnym terenie

B

P

a

4.

Wyjaśnić działanie sprzęgła w ciągniku

B

P

d

5.

Określić zakres kontroli codziennej
ogumienia

B

P

c

6.

Określić zagrożenia środowiska podczas
eksploatacji ciągnika

B

P

d

7.

Ustalić zasady odpowietrzania układu
zasilania silnika

C

PP

c

8.

Ustalić sposób zwiększenia siły w ciągniku

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

9.

Określić czynności przed uruchomieniem
silnika

B

P

d

10.

Wyjaśnić cel załączenia pedałów hamulca
roboczego

B

P

d

11.

Określić zasady regulacji maszyn
napędzanych WOM

B

P

d

12.

Określić zasady ekonomicznej jazdy

B

P

d

13.

Określić dopuszczalne prędkości jazdy

B

P

b

14.

Scharakteryzować usterki układu zasilania

C

P

c

15.

Podłączyć instalację przyczepy do ciągnika

C

PP

b

16.

Określić zasady wyprzedzania

A

P

d

17.

Ustalić zasady zatrzymania ciągnika na
drogach

C

PP

b

18.

Ustalić zasady eksploatacji ciągnika

C

PP

d

19.

Określić zasady obsługi ciągnika

B

P

c

20.

Określić przyczyny wypadku drogowego

B

P

c

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez uzasadnienia,
nie będzie uznane.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podczas jazdy ciągnikiem zaleca się

a) unikać częściowego wciskania sprzęgła.
b) wybierać taki bieg, aby silnik pracował na 99% mocy maksymalnej.
c) przełączać reduktor bez rozłączania sprzęgła.
d) przełączać biegi bez wyłączania sprzęgła.

2. W ciągniku rolniczym blokadę mechanizmu różnicowego zaleca się włączać

a) tylko podczas prac polowych.
b) w początkowej fazie poślizgu.
c) gdy jedno z kół jest w dużym poślizgu.
d) tylko w ruchu ulicznym.

3. Kierując ciągnikiem rolniczym na stoku należy

a) unikać zawracania w kierunku spadku.
b) mieć minimum pół zbiornika paliwa.
c) unikać jazdy w kierunku wzniesienia.
d) unikać jazdy w kierunku spadku.

4. Podczas jazdy ciągnikiem całkowite wciśnięcie pedału sprzęgła umożliwia

a) wyłączenie silnika.
b) włączenie tylko biegu wstecznego.
c) włączenie tylko biegów do pracy w polu.
d) odłączenie wału odbioru mocy i napędu list jezdnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

5. Kontrola ogumienia ciągnika rolniczego polega na sprawdzeniu

a) tylko ciśnienia w kołach przednich ciągnika.
b) tylko ciśnienia powietrza w kołach tylnych ciągnika.
c) zużycia bieżnika opon i ciśnienia we wszystkich kołach.
d) tylko zewnętrzne obejrzenia ciągnika.

6. Ciągnik rolniczy zostanie uznany jako nadmiernie uciążliwy dla środowiska, jeżeli

a) ma uszkodzone światła zewnętrzne.
b) nie wywołuje nadmiernego hałasu.
c) koła ciągnika są nadmiernie zabłocone.
d) wyciekają z ciągnika różne płyny.

7. Aby odpowietrzyć układ zasilania silnika o zapłonie samoczynnym należy

a) uzupełnić paliwo do pełnego zbiornika.
b) odpowietrzyć przewody hamulcowe.
c) odpowietrzyć filtry paliwa.
d) wymienić filtr powietrza.

8. Montowanie dodatkowych obciążników w ciągniku rolniczym służy

a) poprawieniu prędkości jazdy na najwyższym biegu.
b) zwiększaniu przyczepność kół.
c) poprawieniu sterowność w pracach polowych.
d) nie zwiększaniu nacisku jednostkowego na podłoże.

9. Przed uruchomieniem silnika ciągnika rolniczego należy

a) nie sprawdzać położenia dźwigni biegów.
b) włączyć pierwszy bieg.
c) sprawdzić połączenie z przyczepą rolniczą.
d) dźwignię wałka odbioru mocy ustawić w położeniu neutralnym,

10. Rozłączenia pedałów hamulca roboczego w ciągniku rolniczym możemy dokonywać

a) jadąc po drodze z przyczepą.
b) po włączeniu najwyższego biegu.
c) na drodze twardej.
d) przed zawracaniem w trudnym terenie.

11. Przed regulacją narzędzi napędzanych wałkiem przekaźnika mocy należy

a) dokonać regulacji przy małych obrotach silnika.
b) unieść narzędzie na podnośniku i dokonać regulacji.
c) wyłączyć napęd wałka odbioru mocy.
d) wyłączyć silnik ciągnika.

12. Ekonomiczna jazda ciągnikiem

a) jazda na najwyższym biegu przy pełnym obciążeniu.
b) wyłączanie biegu przy jeździe z góry.
c) częste hamowanie i przyspieszanie prędkości jazdy.
d) jazda na najwyższym biegu bez przeciążania silnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

13. Dopuszczalna prędkość ciągnika rolniczego w terenie niezabudowanym z przyczepą

jednoosiową wynosi
a) 25 km/h.
b) 30 km/h.
c) 20 km/h.
d) nie ma ograniczeń prędkości.

14. Przyczyną utrudniającą rozruch zimnego silnika jest

a) zapowietrzony zbiornik paliwa.
b) słaby dopływ powietrza do cylindrów.
c) rozładowany akumulator.
d) złe podłączenie instalacji pneumatycznej z przyczepą.

15. Przed rozpoczęciem jazdy ciągnikiem z przyczepą transportową kierujący nie musi

sprawdzać
a) podłączenie instalacji elektrycznej.
b) ciśnienie w kole zapasowym ciągnika.
c) napięcie paska alternatora.
d) połączenia z przyczepą, jeżeli wczoraj jeździliśmy.

16. Aby umożliwić wyprzedzanie, kierujący ciągnikiem powinien

a) zwiększać szybkość ciągnika.
b) zjechać tylko na prawą stronę.
c) zwolnić tylko prędkość.
d) zwolnić prędkość, a w razie potrzeby zatrzymać się.

17. Kierowca może zatrzymać ciągnik rolniczy na

a) na chodniku pozostawiając mni.1,5 metra dla pieszych.
b) na jezdni równolegle do krawędzi jezdni.
c) na jezdni skośnie do krawędzi.
d) na jezdni prostopadle do osi jezdni.

18. Terminowe dokonywanie przeglądów ciągnika rolniczego ułatwia

a) jazdę na najwyższym biegu w terenie zabudowanym.
b) utrzymanie szyb w czystości.
c) wygodne siedzenie operatora w kabinie.
d) prawidłowe zużycie paliwa i nie zanieczyszczanie środowiska.

19. Określane w instrukcji obsługi przez producentów zalecenia stosujemy

a) tylko w okresie gwarancji.
b) w tracie używania ciągnika tylko w pracach polowych.
c) ważne w całym okresie eksploatacji ciągnika.
d) nie mają większego znaczenia.

20. Przyczyną wypadku drogowego może być

a) nadmierna dbałość o czystość ciągnika.
b) wypoczęty kierujący ciągnikiem.
c) znaczne zanieczyszczenie drogi po wyjeździe ciągnika z zabłoconymi kołami z pola.
d) przestrzeganie warunków gwarancji ciągnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Obsługiwanie i prowadzenie ciągnika rolniczego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

7. LITERATURA

1. Dąbrowski S., Kozłowska D.: Mechanizacja rolnictwa. Państwowe Wydawnictwo

Rolnicze i Leśne. Warszawa 1990

2. Kurczyński A., Nowak J.: Podręcznik kierowcy. Wydawnictwo Kram Warszawa. 2006
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia.

4. Rozporządzenie Ministra Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z dnia 13 października

1983 r. w sprawie kierowców pojazdów silnikowych, z późniejszymi zmianami.

5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r.

w sprawie kontroli ruchu drogowego.

6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r.

w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego.

7. Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji

z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych.

8. Skrobacki A. Chochowski A. Mechanizacja rolnictwa. Wydawnictwo SGGW Warszawa 1993
9. Skrobacki A.: Pojazdy rolnicze. Wydawnictwa Szkolne Pedagogiczne, Warszawa, 1996
10. Skrobacki A. Ekielski A. Pojazdy i ciągniki rolnicze Wydawnictwo „Wieś Jutra” 2003
11. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. „Prawo o ruchu drogowym” z późniejszymi zmianami.
12. www.ariadna.cd,
13. www.enigma.home.pl,
14. www.elmot.pl./kodex/.
15. www.grupaimage.com.pl

Literatura metodyczna

1. Dretkiewicz–Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemierko B.: Między oceną szkolną a dydaktyką. WSiP, Warszawa 1997
3. Niemiecko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, FW, Warszawa 1997
4. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2000