blizejprzedszkola.pl

P

roblemy rozwojowe dzieci z zespołem Aspergera nadal

diagnozowane są później, niż zaburzenia autystyczne,

ze względu na następujący zwykle (choć w sposób spe-

cyficzny i zaburzony) rozwój mowy. Pierwsze pojawiające się

słowa często usypiają czujność specjalistów i rodziców, a nie-

pożądane zachowania przypisywane są błędom wychowaw-

czym. Dziecko z zespołem Aspergera jest zatem ocenianie

jako niegrzeczne, niewychowane, uparte lub agresywne, nie-

kiedy sugeruje się rodzicom diagnozę słuchu, zwykle jednak

usunięcie z przedszkola. Tymczasem wczesne symptomy za-

burzeń właściwych dla zespołu Aspergera obserwować moż-

na u dziecka na długo przed tzw. wiekiem przedszkolnym.

Zespół Aspergera należy do zaburzeń rozwoju ze spektrum

autyzmu, ale trzeba traktować go jako odrębną jednostkę kli-

niczną. Tylko część objawów jest wspólna i stanowi typowe

zachowania dla autyzmu. Nie wolno zespołu Aspergera trak-

tować jako lżejszej odmiany autyzmu, a różnice postrzegać

jedynie w stopniu nasilenia zaburzonych zachowań.

Pierwsze objawy zespołu Aspergera dostrzegalne są często

na bardzo wczesnych etapach rozwoju, kiedy jeszcze bardzo

trudno odróżnić je od autyzmu, ale wyraźnie już sygnalizują,

że rozwój dziecka nie przebiega prawidłowo. Zwykle takie

dzieci mniej gaworzą, słabiej nawiązują kontakt wzrokowy

(nie patrzą na twarz osób dorosłych, nie oglądają z zacieka-

wieniem przedmiotów, nie śledzą wzrokiem poruszających

się domowników), nie wsłuchują się w wypowiedzi doro-

słych, są nadmiernie spokojne, albo przeciwnie – nadpobud-

liwe, nadwrażliwe.

Między pierwszym ma drugim rokiem życia objawy nasilają

się. Dziecko nie rozwija prawidłowo narzędzi do nawiązywa-

nia kontaktów społecznych, m.in. gestu wskazywania palcem,

innych gestów, słabo naśladuje, w specyficzny sposób rozwija

język, nie uśmiecha się spontanicznie lub robi to rzadziej.

Obserwujemy zatem brak pewnych kamieni milowych rozwo-

ju, któremu towarzyszą nasilające się zaburzone zachowania,

np. stereotypie (uporczywe powtarzanie tych samych czyn-

ności, nadmierne przywiązanie do wybranych rzeczy), sche-

matyzmy zachowań i wypowiedzi (np. używanie zawsze tych

samych określeń, zdań, powtarzanie w niezmieniony sposób

gestów i reakcji, wybiórczość jedzenia, domaganie się tych sa-

mych zabawek, bajek, ubrań).

Dziecko uczy się wielu nowych słów, ale w jego słowniku

wciąż brak nazw osób i imion domowników. Szczególną uwa-

gę należy zwrócić na specyficzny rozwój mowy dzieci z ze-

społem Aspergera, ponieważ istniejąca do tej pory literatura

powtarza nieprawdziwy opis zawarty w DSM-IV i ICD-10*,

który podaje, że system językowy dzieci z opisywanym zabu-

rzeniem rozwija się prawidłowo. Utrwalanie tego stereotypu

skutkuje poważnymi negatywnymi konsekwencjami dla pro-

gramowania oddziaływań terapeutycznych.

c

hwila

z

logopedą

W lutym bieżącego roku uczestniczyłam

w konferencji Autyzm – diagnoza,

nowe metody terapii, zorganizowanej

przez logopedów tzw. Szkoły Krakowskiej.

Przedstawione tam referaty dostarczyły mi

nowego, pogłębionego spojrzenia na

problemy zaburzeń ze spektrum autyzmu

i zainspirowały do podzielenia się

tą wiedzą z Czytelnikami.

Joanna Juszczak-Guca

Jak rozpoznać zespół Aspergera?

marta Korendo

* DSM-IV – (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) klasyfikacja

zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
ICD-10 – Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych,

międzynarodowy system diagnozy nozologicznej.

blizejprzedszkola.pl

3

I

stnienie intencji komunikacji często odróżnia zespół Asper-

gera od autyzmu. Dzieci te próbują nawiązywać kontakt

językowy, najczęściej wtedy, kiedy usiłują zaspokoić od-

czuwaną potrzebę. Jednakowoż rozwój mowy przebiega

u nich w sposób na tyle charakterystyczny, że może stanowić

diagnostyczny wyróżnik zaburzenia. Zdarza się często, że

pierwsze słowa dzieci te wypowiadają zgodnie z rozwojową

normą około pierwszego roku życia. Zwykle są to jednak spe-

cyficzne słowa i właśnie w tej odmienności chętnie widzi się

przejawy wysokiego poziomu intelektualnego. Dużo trudniej

jednak obserwować już prawidłowy rozwój mowy na po-

ziomie zdań i dłuższych wypowiedzi, zwłaszcza jeśli chodzi

o wypowiedzi spontaniczne, samodzielne. Brak własnych

kompetencji zastępowany jest zdolnością do zapamiętywania

całych fraz zasłyszanych od dorosłych, dlatego język dzieci

z zespołem Aspergera jest często nadmiernie oficjalny, dojrzały,

trudny, pełen struktur zasłyszanych w telewizji. Takie zacho-

wania wprowadzają w błąd otoczenie dziecka, które upatruje

w nich dowodów rozwijającego się geniuszu. Niekiedy dzieci

z zespołem Aspergera recytują teksty bajek, reklam, fragmen-

ty rozmów, ale nie potrafią odpowiedzieć na proste pytania.

Język tych dzieci buduje błędne wyobrażenie o ich prawdzi-

wych możliwościach komunikacyjnych i poznawczych. Trud-

ne słownictwo (np. nazwy geograficzne, łacińskie określenia

biologiczne, szczegółowe określanie elementów konstrukcyj-

nych pojazdów czy zegarów) nie wyznacza poziomu wiedzy

o świecie. Nawet specyficzne zainteresowania i zdolności

(duża wiedza o kosmosie, znajomość rozkładów jazdy auto-

busów lub stolic państw) nie oznacza prawidłowego rozwoju

poznawczego. Dzieci te mogą mieć problemy z rozumieniem

prostych poleceń, wypowiedzi, pytań, a brak tego rozumienia

manifestują często niepożądanymi zachowaniami, od bierno-

ści po agresję.
Dzieciom z zespołem Aspergera sprawiają trudność czynności

uwarunkowane umiejętnościami naśladowania i sprawnoś-

ciami sekwencyjnymi. Związane jest to z zaburzeniami funk-

cjonowania lewej półkuli mózgu oraz dysfunkcją neuronów

zwierciadlanych (typowymi zaburzeniami mózgowymi dla

autyzmu). Oznacza to zatem spore trudności w samoobsłudze,

współdziałaniu w grupie, zabawach tematycznych oraz roz-

poznawaniem i interpretowaniem emocji własnych i innych

osób.

W

łaściwe rozumienie reakcji i zachowań dzieci z opisa-

nymi problemami znacznie poprawia ich funkcjono-

wanie w społeczeństwie, zmniejsza stres przeżywa-

ny z powodu odczuwanego odrzucenia i nieprzystosowania.

Wczesne rozpoznawanie objawów pozwala na rozpoczęcie te-

rapii, zniwelowanie deficytów rozwojowych i wyeliminowanie

negatywnych zachowań. Nauczyciele i rodzice nie mogą liczyć

w tej sprawie na wydatną pomoc środowiska medycznego,

gdyż opisy zawarte w międzynarodowych klasyfikacjach cho-

rób (m.in. we wspomnianych już DSM-IV i ICD-10) nie pozwa-

lają na rozpoznanie zaburzenia na wczesnym etapie.

Dr marta KorenDo

filolog polski i logopeda, pracownik naukowy

Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie,

praktyk prowadzący terapię dzieci niesłyszących,

autystycznych, z zespołem Aspergera,

upośledzonych i zagrożonych dysleksją.

■

B

liżej

p

rzedszkola



4.103 kwiecień 2010

Uczymy się czytać

z Bajką

Najpierw dziecko poznaje magiczny świat bajek czytanych
przez bliskich. Później, kiedy nadchodzi czas samodzielnej
lektury, wysiłek dziecka bywa tak wielki, że często odbiera
radość czytania. Mały czytelnik odkłada więc książkę znie-
cierpliwiony i rozczarowany.

Zmagania z ogonkami (ą, ę), kreseczkami i kropkami (ż, ź,
ś, ó) czy składanie w jedną głoskę dwóch liter (sz, cz, rz, ch)
to ciężka praca, gdy ma się 6-7 lat.

A przecież należy zachęcać dzieci do samodzielnego czy-
tania i można uczyć się czytać z przyjemnością! Wystarczy
sięgnąć po Bajki krasnoludka Bajkodłubka i Bajki mamy
Wrony. Te dwie jedyne w swoim rodzaju książki składają się
na dwutomowy cykl Uczymy się czytać. Część pierwsza to
zbiór 26 tematycznych czytanek – po jednej na każdy ty-
dzień jesieni i zimy (Bajki krasnoludka Bajkodłubka). W marcu
ukazała się część druga (Bajki mamy Wrony), która stanowi
analogiczny zbiór czytanek na wiosnę i lato.

Autorką obu książek jest znakomita poetka Małgorzata
Strzałkowska. Używając tylko 23 „zwykłych” liter, napisała
zabawne, czasem rymowane, często zakończone zaska-
kującą pointą historyjki, przeznaczone dla niewprawnych
jeszcze czytelników. Polecamy ją także do zajęć reeduka-
cyjnych z dziećmi starszymi!

ISBN 978-83-61824-14-5 ISBN 978-83-61824-15-2

Oprawa twarda, format: 205 x 275 mm, stron: 56

Patronat medialny:

książki do nabycia w sklepie internetowym

BlizejEdukacji.pl

ISBN 978-83-61824-14-5

ISBN 978-83-61824-15-2