Bitwa Pod Lepanto cz.I

BITWA POD LEPANTO 1571 cz. I

XVI wiek był okresem największej potęgi imperium osmańskiego. Sukcesy militarne sułtana Sulejmana
Wspaniałego, przez Turków nazywanego Kanuni - Prawodawca (1520- 1566) w Europie, Azji i Afryce
sprawiły, że państwo tureckie było w szczytowym okresie swojej potęgi. Na okres panowania tego władcy
przypada również początek potęgi morskiej Turcji oraz kontynuacja w zakresie dążenia do dominacji na
Morzu Śródziemnym. W ramach takiej polityki udało się Turkom opanować wyspę Rodos, bronioną dotąd
skutecznie przez zakon joannitów (1530) i Otranto we Włoszech (1537).

Podwaliny pod budowę floty tureckiej położył Hayreddin Pasza (Barbarossa), korsarz północno-afrykański.
Pochodził on z Mityleny - greckiej wyspy, położonej u wybrzeży Anatolii. W latach wczesnej młodości, wraz
ze swoim bratem Urugiem trafił do niewoli joannitów i przez kilka lat był galernikiem na wyspie Rodos. Po
udanej ucieczce obaj bracia dotarli do miejscowości La Goletta niedaleko Tunisu, gdzie założyli własną
bazę. W trakcie walk z Hiszpanami udało im się opanować wybrzeże Algierii i Tunezji. Znaczenie
Hayreddina - jako króla północno-afrykańskich korsarzy wzrosło wraz z uzyskaniem protektoratu sułtana
Selima I (1512- 1520). Po przejściu na służbę turecką został pierwszym admirałem – kapudanem paszą
(1533- 1545).

Zwycięstwa Turcji w rejonie Morza Śródziemnego oraz kolejne zdobycze
terytorialne Osmanów, niezwykle zaniepokoiły państwa chrześcijańskie,
żywotnie zainteresowane tym rejonem Europy - ze względów gospodarczych,
jak również strategicznych. Zorganizowana przez weneckiego admirała
Andreę Dorię flota chrześcijańska, wyruszyła ku wybrzeżom Grecji w celu
zatopienia floty tureckiej. Do starcia doszło w zatoce niedaleko Preveza, nad
Adriatykiem (1538). Zakończyło się ono triumfem Hayreddina Paszy i
zatopieniem floty chrześcijańskiej.

Po śmierci Sulejmana Wspaniałego ekspansywna politykę starał się
prowadzić jego syn – Selim II, nazywany niekiedy Mest (Opój) (1566-
1574).Jego najbliższym doradcą a zarazem faktycznie pierwszą osobą w
państwie był wielki wezyr Mehmed Sokolović - Serb z pochodzenia (1565-
1579). Jednym z pierwszych celów ekspansji stal się Cypr - wyspa
znajdująca się wówczas pod kontrolą Wenecjan. W 1570 roku Turcy zażądali
od Republiki św. Marka przekazania wyspy, co spotkało się ze stanowcza
odmową. Flota turecka natychmiast rozpoczęła działania zbrojne otaczając
Cypr. Po sześciu tygodniach oblężenia, Turkom udało się zdobyć Nikozję (9

września 1570) a następnie opanować większość wyspy za wyjątkiem Famagusty. Nadejście zimy
ograniczyło działania Turków jedynie do blokowania twierdzy. Regularne oblężenie rozpoczęło się w
kwietniu 1571 roku. Doraźne próby udzielenia pomocy obrońcom podejmowane przez Wenecję zakończyły
się porażką. Widoczne stało się, że samodzielne akcje podejmowane przez Republikę Św. Marka są z góry
skazane na porażkę.

Page 1 of 4

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-07

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=P&item_id=19

Groźba
utraty
Cypru
stanowiła
poważny
problem
dla
Wenecji.
Był
on
niezwykle
cenny
ze
względów
gospodarczych
(handel) jak również strategicznych (baza morska). Rosnąca ekspansja Turcji niepokoiła ponadto papieża
Piusa V (1566-1572) oraz Hiszpanię i jej władcę Filipa II (1556-1598). W wyniku aktywnej działalności
dyplomacji papieskiej i w drodze wielu kompromisów 20 maja 1571 roku powołano koalicję antyturecką
nazwaną Ligą Świętą. Jej powstanie oficjalnie ogłoszono 25 maja w bazylice Św. Piotra w Rzymie. Koalicja
obejmowała Hiszpanię i kraje włoskie z nią związane, Wenecję, papiestwo, Genuę. Była ona skierowana
przeciwko Turcji oraz krajom jej podporządkowanym: Algierowi, Trypolisowi oraz Tunisowi. Kraje
uczestniczące w Lidze miały podzielić się kosztami jej funkcjonowania. Ponadto, postanowiano działać
solidarnie oraz nie zawierać separatystycznego pokoju z Turcją. Pius V rezerwował sobie rolę arbitra w
ewentualnych sporach pomiędzy sojusznikami, podczas ewentualnego podziału zdobyczy po zwycięskiej
kampanii wojennej.

Postanowiono, że dowódcą połączonych sił chrześcijańskich zostanie Don
Juan de Austria - nieślubny syn Karola V Habsburga (1516- 1556), króla
Hiszpanii i Barbary Blomberg, córki mieszczanki. Przez długi okres czasu
Don Juan był nazywany przez ojca Jeronimo, w ten sposób Karol V starał
się ukryć ojcostwo. Filip II po objęciu tronu hiszpańskiego zachował się
wspaniałomyślnie wobec przyrodniego brata, powierzając mu funkcje
dowódcze podczas kampanii morskich na Morzu Śródziemnym. W
najbliższym otoczeniu Don Juana de Austrii znajdowali się inni,
doświadczeni w walkach na morzu dowódcy: Marcantonio Colonna,
Giovanni Andrea Doria, Sebastiano Veniero, Augustino Barbarigio, Alvaro
de Bazan.

Dysponowali oni olbrzymimi jak na ówczesne warunki siłami. W ich skład
wchodziło:

- 105 galer,6 galeasów i 10 galeonów, statków transportowych i małych
jednostek bojowych z Republiki Weneckiej
- 31 galer hiszpańskich wzmocnionych 20 galeonami, statkami
transportowymi i małymi okrętami bojowymi
- 12 galer papieskich, w tym jedna galera toskańska
- 22 galery z Genui (na żołdzie hiszpańskim)
- 36 galer Neapolu i Sycylii (na żołdzie hiszpańskim)
- 3 galery z Malty, wystawione przez zakon kawalerów maltańskich
- 11 galer Sabaudii i niektórych miast włoskich

Flota ta liczyła 12.900 marynarzy i 43.000 wiosłujących galerników

(głównie jeńców wojennych i skazanych chrześcijan). Na okrętach znajdowało się ok. 25.000 żołnierzy w
skład, których wchodzili również niemieccy i hiszpańscy najemnicy opłacani przez Hiszpanów. Okręty
koalicji chrześcijańskiej dysponowały ponad 1.800 działami różnego kalibru. Szybkostrzelność dział
wynosiła 2-3 pociski na godzinę. Oprócz tego żołnierze na pokładach wyposażeni byli w broń strzelecką:
arkebuzy, pistolety kołowe i muszkiety oraz sieczną: rapiery, miecze, sztylety, noże.

Galeasy były największym typem okrętu,jakim dysponowała flota chrześcijańska. Jego wyporność sięgała
1.000 ton, uzbrojony był w 40-60 dział. Największe były 60 funtowe, pozostałe 30 działowe, 9-funtowe.
Kolejnym typem okrętu były galery o wyporności 200 ton uzbrojone w 5 dział mniejszego kalibru. Galeony,
brygantyny i fregaty pełniły funkcje pomocniczo-transportowe, łącznikowe oraz rozpoznawcze.
Wyposażone w kilka dział nie mogły odegrać decydującej roli podczas bitwy, jednak ich rola - jako
ewentualnego odwodu była niezwykle ważna.

Page 2 of 4

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-07

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=P&item_id=19

Muezzinzade Ali pasza - dowódca floty tureckiej, wspierany przez korsarzy i dowodzącego nimi Uluc Alego
Paszy - wicekróla Algieru, dysponował 220–230 galerami, 50–60 galeotami i kilkoma innymi, mniejszymi
statkami. Wśród dowódców muzułmańskich znajdował się m.in. syn Hayreddina Paszy – Hasan Pasza
(wicekról Trypolisu), Pervet Pasza (dowódca wojsk zaokrętowanych na galerach), Sirocco Pasza (bejlerbej
Aleksandrii), Hemet bej (namiestnik Negroponte). Okręty obsadzały wyćwiczone i doświadczone załogi, ale
widoczne były braki wśród żołnierzy - mających walczyć na pokładach. W sumie było ich ok. 34.000
wliczając w to 2.500 janczarów. Brak doświadczonych żołnierzy, zwłaszcza janczarów - mogących równać
się z hiszpańska piechotą, kosztował Turków zwycięstwo. Niektórzy historycy uważają natomiast, że o
klęsce Turków przesądziła wielkość i uzbrojenie galer chrześcijańskich, wyposażonych w większą ilość dział
o zwiększonej donośności, w porównaniu do wyposażenia galer tureckich. W sumie Turcy na swoich
okrętach posiadali ok. 750 dział. Równie znaczące były niedobory w broni strzeleckiej - jedynie janczarzy
dysponowali rusznicami, pozostali żołnierze w trakcie bitwy posługiwali się łukami i kuszami. Atutem galer
tureckich była większa zwrotność i prędkość oraz mniejsze zanurzenie powodujące, że mogły pływać po
płytszych wodach przybrzeżnych.

Taktyka walki na morzu w ówczesnych czasach nie odbiegała zbytnio od reguł ustanowionych w
starożytności i średniowieczu. Galery ustawiały się na ogół w szyku czołowym lub półksiężycowym.
Pierwszą linię floty tworzyły: centrum oraz skrzydła - lewe i prawe (okręt dowódcy zawsze znajdował się w
centrum ugrupowania). Rozkazy przekazywano za pomocą jednostek łącznikowych lub sygnałów:
świetlnych, dźwiękowych, flagowych. Drugą linię okrętów stanowiły jednostki mające za zadanie włączenie
się do bitwy w sytuacji kryzysowej, przełamania przez wroga pierwszej linii floty, uzupełnienia strat
poniesionych podczas starcia. Walka z użyciem galer była batalią typowo manewrową stanowiącą
podstawę do staranowania wroga przy jednoczesnym ostrzale z użyciem broni znajdującej się na
pokładzie. W przypadku takiej taktyki na ogół niszczono wiosła okrętu wroga, przepływając wzdłuż jego
burty, zabijając równocześnie załogę, wykorzystując własną broń strzelecką. Następnie po uszkodzeniu
okrętu dochodziło do abordażu i walki na pokładzie wrogiej jednostki. Powyższa taktyka sprawiała, że
bitwa stanowiła ciąg indywidualnych pojedynków pomiędzy wrogimi galerami. W trakcie batalii mniejsze
okręty pomocnicze zajmowały się wyławianiem rozbitków, udzielaniem pomocy uszkodzonym okrętom
własnym lub "dobijaniem" uszkodzonych statków wroga.

Działania wojenne na Morzu Śródziemnym rozpoczęły się wiosną 1571 roku. W tym czasie rozproszone
floty obu stron zaczęły zbierać się w wyznaczonych wcześniej miejscach. Mobilizacja sił tureckich
przebiegała znacznie szybciej i już na przełomie maja i czerwca eskadry Muezzinzade Ali Paszy, Piali
Mehmeda Paszy spotkały się u wybrzeży Krety. Wkrótce nadpłynęli też korsarze Uluc Alego. Stamtąd
połączona flota pożeglowała w kierunku Adriatyku, gdzie przez kilka tygodni atakowała nadbrzeżne miasta
i twierdze chrześcijańskie. Obawiając się zaskoczenia przez flotę Don Juana de Austrii Turcy wycofali swoje
siły w stronę wybrzeży Grecji oczekując nadpłynięcia sił Ligi. Zbyt wczesne rozpoczęcie działań wojennych
osłabiło eskadrę turecką, w chwili decydującego starcia załogi okrętów tureckich były osłabione i znużone
długim pobytem na morzu.

Mobilizacja sił koalicji antytureckiej rozpoczęła się dopiero w czerwcu. Miejsce spotkania poszczególnych
eskadr wyznaczono w Mesynie na Sycylii. W drodze do wyznaczonego miejsca Don Juan odwiedził Genuę,
gdzie otrzymał z rąk wysłanników papieża chorągiew przedstawiającą krzyż z herbami Kościoła, Hiszpanii i
Wenecji - splecione łańcuchem. W centralnym miejscu znajdował się herb Don Juana de Austria.
Chorągiew natychmiast stała się banderą floty Ligi Świętej i powiewała na okręcie flagowym Don Juana -
„Real di Spagna”. Pod koniec sierpnia niemal wszystkie eskadry Ligi skoncentrowały się w Mesynie. 15-16
września opuściły port udając się w kierunku wybrzeży Grecji. Informacje o flocie tureckiej dostarczone
przez jeńców, wskazywały na jej położenie - port Lepanto, pomiędzy Zatoką Patras a Zatoka Koryncką.

Page 3 of 4

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-07

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=P&item_id=19

Flota turecka faktycznie skupiła się pod Lepanto 27 września 1571 roku. Przeprowadzona przez
Muezzinzade Alego Paszę narada miała burzliwy przebieg. Naczelny dowódca sił tureckich opowiadał się za
stoczeniem walnej bitwy, powołując się na rozkazy sułtana. Nie doceniał sił chrześcijan, opierając się na
niepełnych i niesprawdzonych danych rozpoznania tureckiego. Przeciwni walnej bitwie byli Pervet Pasza
oraz Uluc Ali Pasza – bardziej doświadczeni w kampaniach morskich. Ich argumentacja wskazywała na
nienależyte rozpoznanie sił wroga oraz zmęczenie załóg długotrwałym pobytem na morzu.

CIĄG DALSZY : Czytaj >>>

Część II

Page 4 of 4

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-07

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=P&item_id=19