Bitwa pod Ceresole.

Była to decydująca bitwa w trakcie VI wojny włoskiej (1535- 1544) pomiędzy Francją a siłami habsbursko- hiszpańskimi. Na czele armii francuskiej stał Franciszek Burbon. Armią cesarską dowodził markiz del Vasto. Przeciwnicy spotkali się pod Ceresole 11 kwietnia 1544 r. na terenie dogodnym do działań kawaleryjskich, co dawało znaczną przewagę Francuzom, którzy wierzyli w skuteczność szarży kawaleryjskiej, przeprowadzonej bez jakiegokolwiek wsparcia i w jej zdolność do złamania zdyscyplinowanych formacji pieszych nieprzyjaciela.
Obaj dowódcy starali się wykorzystać pozycję defensywną, prowokując przeciwnika do ataku. Zarówno Francuzi jak i Habsburgowie ustawili swoich pikinierów w trzech zgrupowaniach jedno obok drugiego. Na obu flankach rozmieszczono natomiast kawalerię. Bitwę rozpoczęła się od potyczki 900 arkebuzerów, wysłanych przez del Vasto, z 800 francuskimi i włoskimi arkebuzerami. Po czterech godzinach walki obie strony rozpoczęły ostrzał artyleryjski pozycji nieprzyjacielskich. Widząc niewielką skuteczność artylerii, del Vasto nakazał wreszcie generalne natarcie na pozycje francuskie.
W tym czasie do boju ruszyła piechota francuska. Widząc zamieszanie w szeregach włoskich zdecydowano się uderzyć na odsłoniętą flankę landsknechtów. Przygotowując się do odparcia dwóch nacierających kolumn( Francuzów i Szwajcarów), baron von Madrutz podzielił swoje siły na dwa oddziały. Gdy te cztery legiony starły się ze sobą, rozpoczęła się zażarta walka.
W centrum, walki rozpoczęły się od ataku żandarmów de Bouttiersa na skrzydło cesarskich. Landsknechci załamali się ostatecznie pod uderzeniem na ich północną flankę i zostali zdziesiątkowani przez Szwajcarów i Francuzów. Umieszczenie strzelców w szyku pikinierów spowodowało, że walka była bardzo krwawa. Rzeź była tak wyjątkowa, że nikt później nie doważył się powtórzyć owego ustawienia pikinierów i strzelców.
W późniejszych bitwach używano arkebuzerów w większości do działań zaczepnych oraz do prowadzenia ostrzału za skrzydeł formacji pikinierskich przeciwko atakującej piechocie i kawalerii.
Bitwę cechowało użycie broni palnej, które jednak nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. We wcześniejszych bitwach wojen włoskich, występował wyraźny podział na stronę atakującą oraz broniących się. Inaczej było pod Ceresole, gdzie obie strony starały się ustawić defensywnie, chcąc wykorzystać siłę artylerii i broni palnej a tym samym zadać przeciwnikowi z daleka jak największe straty. Nowością taktyczną w tej bitwie było przemieszanie arkebuzerów z pikinierami i utworzenie w ten sposób nowoczesnej wersji czworoboku piechoty( pomysł Szwajcarów). Arkebuzerzy mieli strzelać do zbliżających się formacji nieprzyjacielskich, a następnie wycofywać się do wnętrza czworoboku dla ochrony.