G

RAZ

˙ YNA

H

ABRAJSKA

Semantyka rzeczowników
zbiorowych

Warunkiem zaistnienia zbiorowos´ci jest posiadanie przez przedmioty na nia˛ sie˛ składaja˛ce
pewnego zakresu cech wspólnych immanentnych lub relacyjnych. O zbiorowos´ciach
stanowia˛cych temat pewne predykaty orzekaja˛ zawsze tylko jako o pewnej całos´ci, zbio-
rowos´ci poje˛tej kolektywnie, a inne orzekaja˛ o poszczególnych elementach tworza˛cych
zbiorowos´c´, czyli o zbiorowos´ci poje˛tej dystrybutywnie

1

.

Nas interesowac´ be˛dzie semantyka rzeczowników podlegaja˛cych predykacji kolektyw-

nej. Sa˛ one zróz˙nicowane zarówno semantycznie jak i morfologicznie. Moz˙na je podzielic´
na cztery grupy.

Do pierwszej z nich nalez˙a˛ rzeczowniki, które same realizuja˛ predykaty kompozycyjne

wraz z wyróz˙nionymi własnos´ciami odpowiednich zbiorowos´ci, np.: bór, da˛browa, gaj,
las; banda, gang; gwiazdozbiór, alfabet, itp. Gdy uwzgle˛dnimy dwudzielny charakter
struktury znaczenia (genus proximum i differentia specifica

2

), to zauwaz˙ymy, z˙e w przy-

padku tej grupy rzeczowników relacja˛ klasyfikacyjna˛ mie˛dzy analizowanym leksemem
a jego archileksemem be˛dzie zawsze ‘zbiór, kolekcja’. Be˛dzie ona odsyłac´ do archilekse-
mu stanowia˛cego zorganizowany zbiór, a jego nazwa be˛dzie definiowana przez okres´lenie
elementów tego zbioru

3

. Natomiast ws´ród cech dyferencjalnych obligatoryjnie znalez´c´ sie˛

musi relacja uporza˛dkowania.

Zalez˙nos´ci te najlepiej widac´, gdy zastosujemy schemat zaproponowany przez R. To-

karskiego

4

:

Przyjrzyjmy sie˛ najprostszemu przykładowi analizy znaczeniowej rzeczownika alfabet

‘zbiór liter uporza˛dkowanych w okres´lony sposób’. W naszym opisie archileksemem dla
tego wyrazu jest ‘zbiór liter’, a obligatoryjna˛ cecha˛ dyferencjalna˛ jest ich uporza˛dkowanie.
W schemacie przyjmie to forme˛ naste˛puja˛ca˛:

COLL

litera (a)

←

—— alfabet (l)

byc´ uporza˛dkowanym

RES

———

→

litera

201

Lewa strona jest odbiciem genus proximum, symbolizuje relacje˛ klasyfikacyjna˛ wyste˛-

puja˛ca˛ mie˛dzy analizowanym leksemem (1) i jego archileksemem (a). Nad strzałka˛ okre-
s´lony jest typ relacji, w naszym przypadku be˛dzie to zawsze relacja: ‘zbiór, kolekcja’
(COLL). Po prawej stronie mamy uwidocznione cechy dyferencjalne, zapisane w postaci
wyraz˙en´ predykatowo-argumentowych z okres´lonymi relacjami walencyjnymi mie˛dzy
predykatem i argumentami; w przypadku alfabetu be˛dzie to walencja w znaczeniu obiektu
be˛da˛cego wynikiem czynnos´ci lub procesu (RES „rezultat”).

Bardziej rozbudowana jest definicja na przykład rzeczownika zagajnik z archilekse-

mem ‘zbiór drzew’ i wyraz˙eniami predykatowo-argumentowymi, rozbudowanymi wokół
predykatów rosna˛c´ i byc´ młodym.

PR „procesor”, zmiana stanu dokonuja˛ca sie˛ samoistnie, bez udziału siły sprawczej;

MOD „sposób”, walencja okres´laja˛ca sposób istnienia czynnos´ci, procesu lub stanu; LOC
„miejsce”; ST „stator, nosiciel stanu”;

∧

koniunkcja.

Poje˛cie okres´lonej organizacji elementów w predykacie kompozycyjnym, wskazanie

na ich uporza˛dkowanie i granice, pozwala na ich liczenie i tworzenie predykatów kompo-
zycyjnych o charakterze nadrze˛dnym, np. poje˛ciu „harcerz” w wyraz˙eniach zaste˛p, druz˙y-
na, szczep, hufiec, chora˛giew, za kaz˙dym razem towarzyszy dodatkowe znaczenie: + okre-
s´lona organizacja i + okres´lona liczebnos´c´.

Druga˛ grupe˛ rzeczowników podlegaja˛cych predykacji kolektywnej stanowia˛ niektóre

tzw. „rzeczowniki ilos´ciowe”

5

. Współrealizuja˛ one predykaty kompozycyjne, wskazuja˛c

na okres´lone uporza˛dkowanie i granice zbiorowos´ci, np. grono przyjaciół, gromada ucz-
niów, mrowie wyborców, stado krów, sfora psów, tabun koni, kupa s´mieci, sterta słomy,
szereg problemów, itp. Moga˛ one posiadac´ róz˙ny stopien´ leksykalizacji w wersji liczebni-
kowej

6

. J. D. Apresjan widzi w tych rzeczownikach szeregi synonimiczne zróz˙nicowane

pod wzgle˛dem ła˛czliwos´ci. W przypadku absolutywnego uz˙ycia tych poła˛czen´ (a wtedy
tylko sa˛ one synonimami dokładnymi), realizuje sie˛ w nich znaczenia rzeczowników np.
sfora, stado, tabun jako ‘zbiór zwierza˛t nazwanych rzeczownikiem zalez˙nym’, grono,
gromada, mrowie jako ‘zbiór ludzi nazwanych rzeczownikiem zalez˙nym’, itp.

7

Rzeczowniki realizuja˛ce i współrealizuja˛ce predykaty kompozycyjne m a j a˛ s w ó j

p l u r a l i s analogiczny do pluralu rzeczowników nie oznaczaja˛cych w singularis zbio-
rowos´ci, por. bory, lasy, alfabety, stada krów, kupy s´mieci itp.

Inaczej zachowuja˛ sie˛ tzw. „singularia tantum”, nazywane tez˙ przez A. Bogusławskie-

go „collectivami w we˛z˙szym sensie”

8

. Formacje kolektywne zaliczane do tej grupy prze-

ciwstawiaja˛ sie˛ zarówno formom singularnym jak i pluralnym.

——

→

drzewo

—

→

uporza˛dkowanie

∧

byc´ młodym
ST
——-

→

drzewo

COLL

drzewo

←

——

zagajnik

rosna˛c´
PR

MOD

LOC
--

→

niewielki obszar

202

Ani liczba mnoga, ani formacje kolektywne nie implikuja˛ granic zbiorowos´ci, ale

collectiva w odróz˙nieniu od form pluralnych, wskazuja˛ albo na to, z˙e chodzi o „ogół”
w ramach oznaczanego przedmiotu, albo wskazuja˛ na okres´lone uporza˛dkowanie mie˛dzy
elementami zbiorowos´ci.

Ze wzgle˛du na róz˙nice mie˛dzy formacjami kolektywnymi a pluralnymi moz˙emy wy-

odre˛bnic´ dwa typy włas´ciwych kolektywów (singulariów tantum): wskazuja˛cy na „ogół”,
„wszystkos´c´” i wskazuja˛cy na uporza˛dkowanie.

Do typu wskazuja˛cego na „ogół”, „wszystkos´c´” nalez˙a˛ takie rzeczowniki jak: adwoka-

tura, chłopstwo, dzieciarnia, grosiwo, Kozactwo, słuz˙ba, itp. Wymagaja˛ one zawsze
dodatkowego okres´lenia wyróz˙niaja˛cego, takz˙e w orzeczeniu. Jes´li nie zostana˛ dodatkowo
okres´lone, to albo przestana˛ byc´ collectivami i stana˛ sie˛ poje˛ciami ogólnymi, por. Adwo-
katura była zawsze szanowana. W kaz˙dym parlamencie jest potrzebna opozycja; albo
oznaczac´ be˛da˛ w danym momencie wszystkie desygnaty odpowiedniego wyraz˙enia jed-
nostkowego i wówczas równiez˙ nie be˛dzie moz˙na orzekac´ o nich prawdziwie, bowiem
„prawdziwie moz˙na orzekac´ o wyróz˙nionej, nie wszechobejmuja˛cej rzeczywistos´ci”

10

,

por. przykłady: Opozycja nie ma nic do stracenia. /= ‘z˙aden członek opozycji... ’/ Polacy
nie doceniali siły Kozactwa. /= ‘... ogółu Kozaków w danym czasie’/. Aby wie˛c te
rzeczowniki pozostały collectivami musza˛ równoczes´nie spełnic´ dwa warunki: zbioro-
wos´c´, która˛ nazywaja˛ musi byc´ w jakis´ sposób ograniczona oraz z˙aden desygnat okres´lony
odpowiednim wyraz˙eniem jednostkowym nie moz˙e pozostawac´ poza wyróz˙niona˛ zbioro-
wos´cia˛

11

. Na przykład o pewnej grupie dzieci moz˙na powiedziec´ to jest dzieciarnia

z naszego domu tylko przy załoz˙eniu, z˙e kaz˙de dziecko mieszkaja˛ce w naszym domu
nalez˙y do tej grupy, nie moz˙emy jednak o nich orzec prawdziwie:

*

to jest dzieciarnia (bez

równoczesnego wskazania na grupe˛), albo

*

to jest dzieciarnia z domu. Tak samo jes´li

w miasteczku W jest tylko czterech nauczycieli moz˙na o nich powiedziec´ prawdziwie to
jest nauczycielstwo miasteczka W, ale o dwóch z nich powiemy juz˙ tylko to sa˛ nauczyciele
pracuja˛cy w W. Uz˙ycie formy kolektywnej implikuje, z˙e sa˛ to w s z y s c y nauczyciele

Por. adwokat
brzoza
buk
chłop
dowódca
dziecko
grosz
Kozak
lis´c´
mebel

nauczyciel
sługa
a takz˙e gwarowe:
muzykant
wujek

adwokaci
brzozy
buki
chłopi
dowódcy
dzieci
grosze
Kozacy
(te) lis´cie
meble

nauczyciele
słudzy

muzykanci
wukowie/ wujki

adwokatura
brzezina/ brzezie
buczyna/ bucze/ bukowie
chłopstwo
dowództwo
dzieciarnia
grosiwo
Kozactwo
(to) lis´cie/ listowie
umeblowanie (nie
w znaczeniu
‘komplet mebli’)
nauczycielstwo
słuz˙ba

muzykancia
wujcia

9

203

pracuja˛cy w miasteczku W. Przy czym „wszyscy” nie oznacza tu ogółu nauczycieli s´wiata,
ale ich cze˛s´c´ ograniczona˛ do miasteczka W i choc´ konkretna liczba nie jest wymieniona
to zawsze moz˙e byc´ ustalona, inaczej niz˙ w przypadku podanych wyz˙ej przykładów
dotycza˛cych opozycji czy Kozactwa.

Moz˙liwos´c´ implikowania przez collectiva „wszystkos´ci” skłania do przyjrzenia sie˛ ich

poła˛czeniom z wyrazami cały i cze˛s´c´ ‘niektóre’. W przypadku tego typu formacji kole-
ktywnych poła˛czenie z wyrazem cały sugeruje, z˙e nie istnieja˛ inne elementy nalez˙a˛ce do
zbiorowos´ci, a nie wskazane w niej, z˙e jest ich włas´nie tylko tyle

12

. W wyraz˙eniu to jest

cała dzieciarnia naszego domu sugerujemy, z˙e poza wskazana˛ gromada˛ w naszym domu
nie mieszka juz˙ z˙adne inne dziecko. W wyraz˙eniu to jest całe nauczycielstwo miasteczka
W stwierdzamy, z˙e w miasteczku W nie uczy z˙aden inny nauczyciel poza tymi, na których
wskazuje rzeczownik zbiorowy.

Natomiast w poła˛czeniu z wyrazem cze˛s´c´ ten typ collectivów traci swoja˛ odre˛bnos´c´

w stosunku do form pluralnych, sprowadza sie˛ do stwierdzenia istnienia zbiorowos´ci
pewnych przedmiotów i pozostaja˛cych poza nia˛, byc´ moz˙e tworza˛cych takz˙e zbiorowos´c´,
przedmiotów tego samego rodzaju. Wyraz˙enie to jest cze˛s´c´ dzieciarni z naszego domu
znaczy to samo co to sa˛ dzieci z naszego domu, ale nie wszystkie. Stwierdzenie: w obradach
uczestniczyła cze˛s´c´ nauczycielstwa miasteczka W informuje równoczes´nie, z˙e istnieja˛
jeszcze inni nauczyciele w miasteczku W, którzy nie uczestniczyli w obradach, moz˙na je
zasta˛pic´ wyraz˙eniem: w obradach uczestniczyli nauczyciele z miasteczka W.

Gdy do tego typu collectivów zastosujemy nasz schemat, po stronie genus proximum

collectivum i pluralis be˛da˛ wyraz˙one w ten sam sposób, róz˙nice be˛da˛ po stronie differentia
specifica:

AG – agens, ST – stator, nosiciel stanu

Do drugiego typu collectivów, wskazuja˛cego na uporza˛dkowanie, nalez˙a˛ takie rze-

czowniki jak brzezie/ brzezina, bucze/ buczyna, lis´cie/ listowie, pa˛kowie, dowództwo,
nazwy formacji wojskowych takich jak konnica, piechota itp. One równiez˙ oznaczaja˛
zbiorowos´c´ dopiero po poła˛czeniu z odpowiednimi okres´leniami takimi jak: to (jest), ten,
tu (stoja˛cy, lez˙a˛cy itp.), mój, itd.

13

, por. to jest listowie, to bucze za miedza˛, tu rosna˛ca

brzezina, nasze dowództwo, itp. Od synonimicznos´ci tych form z odpowiednimi formami
pluralnymi chroni je nadwyz˙ka znaczeniowa wskazuja˛ca na okres´lony stosunek mie˛dzy

COLL
człowiek

←

—- nauczyciele

uczyc´
AG

—-

→

uczen´

COLL
człowiek nauczycielstwo

stanowic´
ST
——-

→

okres´lona

całos´c´

∧

uczyc´
AG
————

→

uczen´

204

elementami zbiorowos´ci. O kilku przypadkowo wskazanych dowódcach nie orzekamy, z˙e
sa˛ dowództwem, bowiem collectivum dowództwo zakłada dodatkowa˛ organizacje˛ wewne˛-
trzna˛. Podobnie bucze to nie kilka wskazanych dowolnie buków, ale buki skupione
przestrzennie, wyróz˙niaja˛ce sie˛ z otoczenia. Jes´li zostana˛ rozsadzone, to be˛da˛ juz˙ tylko
bukami, a nie buczem.

Ten typ collectivów dopiero w poła˛czeniu z wyrazem cały nabiera znaczenia „wszy-

stkos´ci”. Wówczas nalez˙a˛ce tu rzeczowniki zrównuja˛ sie˛ semantycznie z omówionymi
poprzednio rzeczownikami w których od pocza˛tku jest zawarte poje˛cie „ogółu”. Por.
wyraz˙enie to jest słuz˙ba Jana zakłada, z˙e nie istnieje taki słuz˙a˛cy Jana, który nie nalez˙y do
jego słuz˙by, natomiast wyraz˙enie to jest listowie nie wyklucza istnienia lis´ci nie nalez˙a˛cych
do tego listowia; ale wyraz˙enie to jest całe listowie implikuje, z˙e sa˛ to wszystkie lis´cie.

Inaczej niz˙ poprzednie zachowuja˛ sie˛ te rzeczowniki równiez˙ w poła˛czeniu z wyrazem

cze˛s´c´. Nie zrównuja˛ sie˛ semantycznie z liczba˛ mnoga˛, ale zachowuja˛ swoja˛ specyfike˛
kolektywnos´ci. Na przykład cze˛s´c´ z˙ółtego kwiecia to w dalszym cia˛gu ‘z˙ółte kwiecie
stanowia˛ce cze˛s´c´ z˙ółtego kwiecia’, cze˛s´c´ opadłego listowia to w dalszym cia˛gu ‘opadłe
listowie’, itp.

I przy tym typie rzeczowników zbiorowych lewa strona schematu dla collectivów

i pluralis be˛dzie taka sama, róz˙nice be˛da˛ po stronie cech dyferencjalnych. Por.

Collectivum charakteryzuje sie˛ wyraz´na˛ „nadwyz˙ka˛” znaczeniowa˛ w stosunku do

odpowiedniego pluralis. Wyraz˙a sie˛ ona w wie˛kszym rozbudowaniu definicji wokół
predykatu.

Rzeczowniki zbiorowe be˛da˛ce „collectiwami w we˛z˙szym sensie” czyli singularia

tantum nie posiadaja˛ liczby mnogiej. Teoretycznie jest moz˙liwe tworzenie form pluralnych
od collectivów, ale semantycznie be˛da˛ one toz˙same. Wyraz˙enie nauczycielstwa skandyna-
wskie nie róz˙ni sie˛ niczym od wyraz˙enia nauczycielstwo skandynawskie, podobnie opadłe
listowia to nic innego jak opadłe listowie. Nie moz˙na natomiast powiedziec´

*

wszystkie

nauczycielstwa,

*

wszystkie listowia.

COLL
buk

←

——- bucze

∨

bukowie

∨

buczyna

rosna˛c´
PR
————

→

buk

MOD
————-

→

obok siebie

LOC
—————

→

na małym obszarze

COLL
buk

←

———-buki

rosna˛c´

∨

byc´ s´cie˛tym

PR
————-

→

buk

205

Ostatnia˛, specyficzna˛ grupe˛ ws´ród rzeczowników oznaczaja˛cych zbiorowos´c´ stanowia˛

formacje okres´laja˛ce dwie osoby róz˙nej płci be˛da˛ce małz˙en´stwem, takie jak: pan´stwo,
doktorstwo, dyrektorstwo, generałostwo, profesorostwo, itp. Wyste˛puja˛ one zwykle wraz
z nazwiskiem lub zaste˛puja˛ je. Na wzór tych wyraz˙en´ tworzone sa˛ cze˛sto analogiczne
oparte na nazwisku lub imieniu me˛z˙czyzny, np.: Kowalscy, Kupałowie, Witasikowie,
Stasiowie, Zbyszkowie, Tadkowie, itp. W przypadku rzeczownika pan´stwo i form utworzo-
nych od nazwiska me˛z˙czyzny, znaczenie moz˙e byc´ rozszerzone i obejmowac´ wszystkich
członków jego rodziny, por. Kowalscy to nie tylko Kowalski z z˙ona˛ ale takz˙e i ich dzieci.

Wszystkie wyraz˙enia odnosza˛ce sie˛ do rzeczowników, które daja˛ sie˛ liczyc´ maja˛

potencjalne moz˙liwos´ci ła˛czenia pluralu z wykładnikiem „wszystkos´ci”. Jes´li nie została
wytworzona odre˛bna struktura formalna dla collectivum, pojawiaja˛ sie˛ jego odpowiedniki
typu: ogół prawników, wszystkie jabłka, itp. O wytworzeniu odmiennej struktury formalnej
decyduja˛, jak sie˛ wydaje, czynniki pozaje˛zykowe zwia˛zane ze sposobem naszego postrze-
gania rzeczywistos´ci i potrzeba˛ wyodre˛bniania zbiorowos´ci jako jednos´ci (całos´ci) z wy-
dobyciem na plan pierwszy tego co wspólne, nie zas´ tego co indywidualizuje (róz˙ni).
Najtrafniej, moim zdaniem, uje˛ła to przed laty Jadwiga Puzynina: „Dokonane niegdys´
przejs´cie od form zbiorowych do form liczby mnogiej wia˛z˙a˛ sie˛ ze zmiana˛ uje˛cia mnogos´ci
z pierwotnego, jako jednego przedmiotu podzielnego na elementy, na włas´ciwe liczbie
mnogiej zbiorowos´ci, której elementami sa˛ poszczególne przedmioty”

14

.

Zbiorowos´c´ w je˛zyku polskim pojmowana jest dystrybutywnie (wyraz˙a sie˛ w liczbie

mnogiej) i kolektywnie. W szerokim sensie do rzeczowników zbiorowych zaliczamy te,
które realizuja˛ lub współrealizuja˛ predykaty kompozycyjne, okres´lenia par i rodzin oraz
collectiva nalez˙a˛ce do singulariów tantum.

Przypisy

1

Gramatyka współczesnego je˛zyka polskiego. Składnia, red. Z. Topolin´ska, Warszawa 1984, s. 321

2

Dwudzielny charakter struktury semantycznej znany jest od momentu sformułowania przez Arystotelesa

klasycznej definicji terminu: „Definitio fit per genus proximum et differentiam specificam”, por. T. Kotarbin´ski,
Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, t. 1, przedruk z wydania z roku 1929 za zezwole-
niem autora, Warszawa 1947, s. 60.

3

R. Tokarski, Element syntaktyczny w analizie semowej, w: Etnolingwisty-

ka, t. 1, red. J. Bartmin´ski, s. 65.

4

Wszystkie objas´nienia do schematów pochodza˛ z wyz˙ej cytowanych pracy R. Tokarskiego oraz z opraco-

wania J. D. Apresjana. Por. Jurij D. Apresjan, Semantyka leksykalna, Wrocław 1980. s, 165–166

5

Mowa tu tylko o tych rzeczownikach ilos´ciowych, które odnosza˛ sie˛ do duz˙ych ilos´ci, a nie tych, które

maja˛ uz˙ycie intencjonalne, tzn. uz˙ywane sa˛ s´wiadomie dla powie˛kszenia lub pomniejszenia ilos´ci. Por. M. Scha-
bowska, Rzeczowniki ilos´ciowe w je˛zyku polskim, Wrocław 1967, s. 11–15.

6

Dokładniej na ten temat pisze M. Schabowska, op. cit.

7

Por. J. D. Apresjan, op. cit., J. D. Apresjan dopuszcza tez˙ traktowanie w/w rzeczowników jako sanonimów

niedokładnych, gdy zostana˛ poddane regule skracania znaczen´ w konteks´cie. W wyraz˙eniach: sfora psów, stado
krów, tabun koni skrócone zostana˛ powtarzaja˛ce sie˛ sensy ‘psów’, ‘krów’, ‘koni’, s. 126

8

A. Bogusławski, Nazwy pospolite przedmiotów konkretnych i niektóre włas´ciwos´ci ich form liczbowych

i poła˛czen´ z liczebnikami w je˛zyku polskim, w: Liczba, ilos´c´, miara, Wrocław 1973, s. 20

9

Por. M. Karas´, Nominativus pluralis typu bracia, wójcia, w: W słuz˙bie nauce i szkole, Warszawa 1970,

s. 107–116.

10

A. Bogusławski, op. cit., s. 21

11

j. w.

12

A. Bogusławski, op. cit., s. 23

206

13

A. Bogusławski, op. cit., s. 21

14

J. Puzynina – głos w dyskusji nad referatem A. Wierzbickiej, struktura semantyki „sa˛dów pluralnych”,

w: Liczba, ilos´c´, miara, s. 79.

Semantics of collective nouns (Summary)

Certain predicates always describe collectives which constitute a theme only as a whole,
a group understood collectively; whereas others describe particular elements which make
up the collection, or a collection understood distributively.

Nouns liable to collective predication can be divided into four groups:
a) nouns realizing compositional predicates along with marked features of adequate

groups, e. g., „bór”–forest, „banda”–gang, „gwiazdozbiór”–constellation

b) „quantity nouns” co-realizing compositional predicates, indicating definite order

and group bounderies, e. g., „grono przyjaciół”–a circle of friends, „mrowie wyborców”–a
swarm of voters

c) units describing two people of opposite sex married to each other, cf., „doktorstwo”–

the doctor and his wife, „Kowalscy”–the Smiths/the Kowalskis, „Tadziowie”–Ted and his
wife.

(d) nouns are singularia tantum such as have to be regaroled as something other,

something more than the mere sum of elements, be it the way of ordering of elements or
some other feature of the plurality taken as a whole which is not characteristic of particular
elements there of, cf. kwiecie, listowie, nauczycielstwo, studenteria etc.

Sémantique des noms collectifs (Résumé)

Quant aux collectivités qui constituent le sujet de cet article, il y a des prédicats qui les
présentant en tant qu/ensamble pris toujours collectivement, et d/autres qui distinguent les
éléments constituant la collectivité, c’est-a-dire, ils présentent la collectivité prise distri-
butivement. Parmis les noms soumis a la prédication collective on peut distinguer quatre
groupes:

(a) les noms réalisant les prédicats compositionnels ayant les traits de collectivité

distincts: bór (foret), banda (bande), gwiazdozbiór (constellation),

(b) les noms réalisant des prédicats compositionnels indiquant l’ordre bien déterminé

et les limites de cette collectivité, par exemple grono przyjaciół (cercle d’amis), mrowie
wyborców (multitude, foule d’électeurs),

(c) des formations déterminant deux personnes de sexe opposé unies par le mariage,

comp. doktorostwo, Kowalscy (les Kowalski), Tadziowie.

207

208