RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

Materiały informacyjne przekazywane

przez Medyczne Centru Konsumenta

mediom, organizacjom pozarządowym i osobom prywatnym

podczas narodowej tragedii w Polsce w 1997 r.

ŻYWNO

ŚĆ PO POWODZI, 11. LIPCA

CHOROBY ZAKAŹNE PO POWODZI, 12. LIPCA

ODKAŻANIE PO POWODZI, 14. LIPCA

USTAWOWE OBOWIĄZKI SAN-EPIDU PO POWODZI, 15. LIPCA

PODSTAWOWE LEKI PO POWODZI, 17. LIPCA

SZCZEPIENIA PO POWODZI, 19. LIPCA

Fala powodziowa wnosi do naszych domów niewyobrażalne ilości zanieczyszczeń, z których
najgroźniejsze to odchody ludzkie i zwierzęce pochodzące z dołów kloacznych, szamb,
gnojowników, obór, chlewni, kanałów, oczyszczalni ścieków oraz substancje chemiczne
wypłukane z hałd, magazynów przemysłowych, pól (pestycydy, nawozy sztuczne) i zmyte z jezdni
(wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, ołów, itd.). Im szybciej pozbędziemy si

ę

osadzonych z brudnym szlamem bakterii, wirusów, pleśni, grzybów oraz trucizn i alergenów
chemicznych, tym łatwiej przywrócimy naszemu domowi naturaln

ą rol

ę bezpiecznego

schronienia. Zaniedbania w tym zakresie objawi

ą si

ę w do

ść krótkim czasie zachorowaniami na

dur brzuszny, dury rzekome i inne salmonellozy, czerwonkę, biegunki wywołane pałeczkami
jelitowymi E. coli. Nie można bagatelizowa

ć zagrożenia cholerą, której zarazki wydalane przez

przybyłych ze Wschodu nosicieli znajduj

ą dobre warunki do rozmnażania w nagrzanej słońcem

wodzie. Kontakt ze szlamem, wdychanie uwalniających si

ę z niego substancji stwarza poważne

zagrożenie rozmaitymi chorobami alergicznymi (od wyprysku kontaktowego - egzemy, przez
zapalenie spojówek, a

ż do groźnych dla życia ataków astmy) oraz zatruciem chemicznym o

przebiegu ostrym i przewlekłym. Nie wolno te

ż lekceważy

ć zagroże

ń wynikających z uszkodzenia

domowej instalacji elektrycznej, gazowej, wodociągowej, kanalizacyjnej oraz systemu
wentylacyjnego i drenażowego. Medyczne Centrum Konsumenta przesyła w dniu 11. lipca 1997r.
pierwsz

ą z serii informacji prasowych zawierając

ą szczegółowe instrukcje w sprawie ratowania

zdrowia po powodzi.
  
  

ŻYWNO

ŚĆ PO POWODZI

1. Cała żywno

ść pokryta szlamem naniesionym przez powód

ź musi by

ć uznana za

zagrażając

ą zdrowiu konsumenta i zniszczona. Władze sanitarne winny dopilnowa

ć

zniszczenia żywności zalanej wod

ą w zakładach przetwórczych, hurtowniach,

sklepach, kioskach, magazynach zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego
(szpitale, ośrodki wczasowe i kolonijne) i otwartego (restauracje, bary, zakłady małej
gastronomii). Skażon

ą żywności

ą nie należy karmi

ć zwierząt domowych i

hodowlanych, gdyż, tak jak ludzie, mog

ą one ulec zatruciu. Sami obywatele (dorośli)

ponosz

ą odpowiedzialno

ść tylko za wykorzystanie skażonych zapasów domowych do

żywienia rodziny. Za skutki zdrowotne w pozostałych przypadkach odpowiadaj

ą

właściciele i kierownicy wyżej wymienionych obiektów, w których dla żywienia
ludzi wprowadza si

ę środki spożywcze o niewłaściwej jakości zdrowotnej.

Strona 1 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

2. Bez wahania należy zniszczy

ć opakowania, do których wnętrza mogła dosta

ć si

ę

brudna woda z zarazkami i truciznami, a zawierające na przykład:



przyprawy



mąkę, cukier, sól, kaw

ę i herbatę



żywno

ść w opakowaniu papierowym, celofanowym, kartonowym (makarony,

płatki, krakersy, herbatniki, lody, słodycze, itd.)



słoiki i butelki z zakręcanymi pokrywkami, w tym przetwory domowe

3. Należy zniszczy

ć zalane wod

ą świeże warzywa i owoce

4. Należy wyrzuci

ć wszelkie porowate przedmioty (drewniane, plastykowe, gumowe)

do kontaktu z żywności

ą lub które maj

ą kontakt z ustami (smoczki, gryzaki,

pojemniki plastykowe, deski do krojenia, drewniane talerze, nakrycia jednorazowego
użytku.

5. Można zachowa

ć nakrycia szklane i porcelanowe, metalowy i szklany sprzęt

kuchenny, szklane butelki i słoiki, czyszcząc je w odpowiedni sposób:



umy

ć w silnym roztworze środka dezynfekcyjnego



usun

ąć wszelki brud i błoto



wydezynfekowa

ć porcelan

ę i szkło w ciepłym roztworze środka

dezynfekcyjnego przez jedn

ą minut

ę (łyżka bielinki na cztery litry wody)



wygotowa

ć metalowe garnki, patelnie, narzędzia kuchenne i sztućce przez 10

minut

6. Można uratowa

ć żywno

ść z metalowych konserw pod warunkiem, że nie wida

ć w

nich wgłębie

ń lub rdzy i przy wykonaniu następujących czynności:



na ile to możliwe odpisa

ć z etykiet informacje dot. produktu, producenta i

terminu przydatności konserwy do spożycia, usun

ąć etykiety i opisa

ć puszk

ę

niezmywalnym pisakiem



sprawdzić, czy nic z puszki nie wycieka, ani czy nie ma wybrzusze

ń (takie

puszki należy wyrzucić, bomba

ż grozi zatruciem jadem kiełbasianym!)



umy

ć puszk

ę w silnym roztworze środka dezynfekcyjnego



uży

ć szczotki w celu dokładnego usunięcia szlamu



zanurzy

ć konserw

ę w ciepłym roztworze środka dezynfekcyjnego przez jedn

ą

minut

ę (łyżka bielinki na cztery litry wody)



pozwoli

ć na wyschnięcie puszki bez wycierania przed jej otwarciem lub

umieszczeniem w czystym, suchym i wydezynfekowanym miejscu.



zachowa

ć list

ę konserw uwzględniając

ą dane ze zniszczonych etykiet

7. JEDZ POTRAWY GOTOWANE, A WARZYWA I OWOCE CZYST

Ą RĘK

Ą ZE

SKÓRKI OBRANE - to łatwa do zapamiętania zasada chroniąca zdrowie i życie ludzi
przebywających na terenach zagrożonych durem brzusznym, durami rzekomymi i
innymi salmonellozami, czerwonk

ą i cholerą. Zagotowanie potraw nie chroni jednak

przed zatruciami chemicznymi.

8. Potrawy trzeba dobrze ugotować, je

ść nadal gorące, jeszcze parujące.

Strona 2 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

9. Należy je

ść te dowiezione owoce i warzywa, które można obra

ć ze skórki po

wstępnym opłukaniu czyst

ą wodą. Przed obieraniem koniecznie trzeba umy

ć ręce

czyst

ą wod

ą z mydłem. Nie wolno zjada

ć obierek. Inne warzywa i owoce (n. p. sałata,

owoce jagodowe) wymagaj

ą dużej ilości czystej wody do wielokrotnego opłukania.

10 Należy zwróci

ć uwag

ę na stan zdrowia zwierząt hodowlanych: u krów nie

dopuszcza

ć do uszkodze

ń wymion i ich zakażenia pałeczkami jelitowymi obecnymi w

szlamie, świnie należy zaszczepi

ć zanim zachoruj

ą na różycę. Te i wiele innych

występujących po powodzi chorób zwierząt hodowlanych ma bezpośredni wpływ na
zdrowie ludzi.

Medyczne Centrum Konsumenta przesyła w dniu 12. lipca 1997r. kolejn

ą informacj

ę prasow

ą

zawierając

ą szczegółowe instrukcje w sprawie ratowania zdrowia po powodzi.

  
  

CHOROBY ZAKAŹNE PO POWODZI

Zniszczona odporno

ść ofiar powodzi (w wyniku ciężkich przeżyć, głodu, pragnienia, bezsenności,

bezdomności, wychłodzenia lub przegrzania) toruje drog

ę wszechobecnym zarazkom. Władze

sanitarne winny zorganizowa

ć system wykrywania, rejestrowania i leczenia tych chorób, które ze

względu na wysokie ryzyko zgonu i łatwo

ść szerzenia si

ę najbardziej zagrażaj

ą zdrowiu

publicznemu. Sami obywatele (dorośli) ponosz

ą odpowiedzialno

ść tylko za zgłoszenie

podejrzenia choroby zakaźnej najbliższemu lekarzowi, policjantowi, sołtysowi, a nawet
kierownikowi zakładu pracy, hotelu, domu wczasowego. Stąd konieczna jest szeroka znajomo

ść

danych, na podstawie których osoba bez żadnego przygotowania medycznego będzie w stanie
wysun

ąć podejrzenie, że ona sama lub kto

ś z jej otoczenia (w rodzinie, sąsiedztwie) zapad

ł na

chorob

ę zakaźną.

1. Do ogólnych objawów chorób zakaźnych należą:



gorączka



luźne i/lub częste stolce (biegunka) lub zaparcie



nudności i wymioty, ból brzucha



osłabienie, ból głowy, zawroty głowy

2. Niekiedy choroba przebiega bez wyraźnych oznak i dolegliwości lub z objawami
mało nasilonymi, a mimo to badanie lekarskie i laboratoryjne wykazuje zmiany
chorobowe wielu narządów oraz obecno

ść zarazków w krwi, kale i moczu.

3. Obecno

ść osoby chorej i nieleczonej albo osoby, która pomimo braku wyraźnych

objawów wydala zarazki z kałem i moczem stanowi bardzo poważne zagrożenie dla
otoczenia.

4. Pilne podanie do wiadomości publicznej treści załączonych trzech stron
zestawienia zawierającego podstawowe dane może nie tylko przyczyni

ć si

ę do

uratowania życia pojedynczych osób, ale te

ż zapobiec szerzeniu si

ę epidemii na

terenie naszego kraju.

Strona 3 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

Zestawienie najgroźniejszych chorób zakaźnych,

które mog

ą wystąpi

ć na terenach zniszczonych powodzią

(kolejno

ść nazw alfabetyczna)

L.

p.

Nazwa choroby

Czas od

zarażenia do

pierwszych

objawów

(okres

wylęgania)

Pierwsze

objawy

Przebieg choroby

Szczepienia

Uwagi

1

 

biegunki
wywołane
pałeczk

ą

okrężnicy 

(Escherichia coli)

od 10 godzin
do 3 dni

częste wolne
stolce,
kurczowe bóle
brzucha,
wymioty,
nagły początek

niektóre szczepy
bakterii zagrażaj

ą

życiu, zw

  

łaszcza

życiu dzieci

brak szczepionki

najczęstsza
choroba
biegunkowa

2

 

cholera

kilka godzin
do 5 dni

nagła biegunka
bez bólów
brzucha i bez
gorączki,
wymioty bez
nudności

wszyscy ludzie s

ą

wrażliwi na
zakażenie;
spośród
nieleczonych
umiera 10 - 50%. 

po 6 dniach po
podaniu drugiej
dawki szczepionki
(odstęp pomiędzy
dawkami 1 - 4
tygodnie) tylko u
50% osób pojawia
si

ę odporność 

zarazki
rozmnażaj

ą si

ę

w ciepłej wodzie
zanieczyszczonej
kałem nosiciela
lub osoby z
objawami

3

 

czerwonka

2 - 5 dni

częste stolce z
krwi

ą i śluzem,

połączone z
silnym
parciem

biegunka ustępuje
po 4 - 7 dniach lub
powraca przez
miesiące i lata

brak szczepionki

często
przechodzi w
gwałtownie
szerzące si

ę

epidemie

4

 

dur brzuszny

7 - 21 dni

ogólne
rozbicie, bóle
głowy, objawy
grypowe,
gorączka,
zamroczenie,
sucho

ść

języka,
wzdęcie i
bolesno

ść

brzucha,
majaczenie,
zaparcie lub
biegunka,
dopiero w
drugim
tygodniu
choroby
pojawia si

ę na

brzuchu kilka
bladoróżowych
plamek 

podatni na
zarażenie s

ą

ludzie, którzy nie
mieli kontaktu z
nosicielami,
ludzie, którzy
mieli kontakt nie
powinni by

ć

szczepieni;
spośród
nieleczonych 

umiera 10%

po 7 dniach po
podaniu drugiej
dawki szczepionki
(odstęp pomiędzy
dawkami 4 tygodnie)
u 70 - 90% osób
pojawia si

ę

odporność; przez 2
tygodnie po
zaszczepieniu
występuje większa
podatno

ść na

zakażenie, nadto
zaszczepienie osób
ju

ż zakażonych

zaostrza i
przyspiesza przebieg
duru

po epidemiach
lat powojennych
- Polska należała
do krajów o
najwyższej
liczbie chorych
w Europie -
pozostały tysiące
osób, które całe
życie s

ą

bezobjawowymi
nosicielami duru
i wydalaj

ą jego

zarazki 

5

 

dury rzekome

6 - 15 dni

przebieg
lżejszy ni

ż w

durze
brzusznym

rzadkie
powikłania

brak szczepionki

zakażenia te

ż od

zwierząt
domowych

Strona 4 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

6

 

jersyniozy

3 - 7 dni

wodnista
biegunka,
objawy jak w
zapaleniu
wyrostka
robaczkowego,

 

brak szczepionki

rozpoznawane
jako zapalenie
wyrostka
robaczkowego

L.

p.

Nazwa choroby

Czas od

zarażenia do

pierwszych

objawów

(okres

wylęgania)

Pierwsze

objawy

Przebieg choroby

Szczepienia

Uwagi

7

 

kampylobakterioza

1 - 10 dni

biegunka, ból
brzucha,
gorączka,
nudności i
wymioty, krew
i śluz w stolcu

trwa do 10 dni,
dłużej u
dorosłych,
występuj

ą

powikłania 

brak szczepionki

w Polsce brak
możliwości
rozpoznania
laboratoryjnego

8

 

kryptosporydioza

1 - 12 dni

częste luźne
stolce ze
śluzem, u osób
z obniżon

ą

odporności

ą

wymioty,
odwodnienie

ustępuje po kilku
dniach, przy złej
odporności może
doj

ść do zgonu

brak szczepionki

w Polsce słaba
możliwo

ść

rozpoznania 

laboratoryjnego 

9

 

leptospiroza

3 - 20 dni

gorączka,
dreszcze, bóle
głowy i
mięśni,
zwłaszcza ud i
dołem pleców,
choroba nerek,
wątroby, płuc

spośród
nieleczonych
umiera 7 - 50%

brak szczepionki

po powodziach
na Dolnym
Śląsku od wielu
lat występuj

ą

epidemie
leptospiroz 

10

 

listerioza

od kilku do
kilkudziesięciu
dni

gorączka, silny
ból głowy,
nudności,
wymioty,
sztywno

ść

karku, objawy
grypowe

przy upośledzonej
odporności może
doj

ść do

szybkiego zgonu

brak szczepionki

zakażenie
kobiety ciężarnej
prowadzi do
uszkodzenia
dziecka w łonie
matki 

11

 

poliomyelitis
(choroba Heinego-
Medina)

3 - 21 dni

gorączka, ból
głowy,
wymioty,
ogólne
rozbicie,
sztywno

ść

karku,
osłabienie
mięśni,
bolesne
skurcze
mięśni,
niedowład i
porażenia
mięśni
(paraliż)

spośród
nieleczonych
umiera 2 - 10%,
wśród dorosłych
do 30%;

trwałe kalectwo
częściej grozi
chorującym
dorosłym

pełne szczepienia
okresu dziecięcego
zabezpieczaj

ą osoby

szczepione na
kilkadziesiąt lat;
niektórzy dorośli s

ą

podatni na zakażenie
i powinni otrzyma

ć

dwie dawki
szczepionki do
wstrzykni

ęć (nie

doustnej!) 

w odstępie miesiąca,
aby przywróci

ć

wygas

łą odporność

osoba chora i
szczepiona
doustnie wydala
wirusy z kałem
przez ok. 4
tygodnie; trzeba
zaszczepi

ć

wszystkie osoby
podatne;
wstrzyknięcia
(np.
szczepionek) w
okresie
wylęgania
prowokuj

ą

parali

ż tej

kończyny

12

 

salmonellozy

od 6 godzin do

ból brzucha,

mog

ą wystąpi

ć

źródłem

Strona 5 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

odzwierzęce

3 dni

głowy,
biegunka,
wymioty,
gorączka, w
stolcu może
pojawi

ć si

ę

krew 

 

zgony wśród
niemowląt i osób
starszych 

  
  

 

  

brak szczepionki

zakażenia s

ą

zwierzęta (jaja,
mięso mleko),
osoby chore i
bezobjawowi
nosiciele (kał) 

L.

p.

Nazwa choroby

Czas od

zarażenia do

pierwszych

objawów

(okres

wylęgania)

Pierwsze

objawy

Przebieg choroby

Szczepienia

Uwagi

13

 

tężec

3 - 21 dni

ogólne
rozbicie,
potliwość,
mrowienie w
miejscu
zranienia,
wzmożone
napięcie
mięśni,
szczękościsk,
prężenia ciała

wczesne podanie
surowicy znacznie
obniża ryzyko
śmierci

pełne szczepienia
okresu dziecięcego
wymagaj

ą dawek

przypominających
co 10 lat

najczęściej
choruj

ą osoby

starsze, u
których wygasła
odporno

ść

poszczepienna

14

 

wirusowe
zapalenie wątroby
typu A

2-7 tygodni
(średnio cztery
tygodnie)

niestrawność,
ogólne
rozbicie,
objawy grypy,
przeziębienia,
ciemny mocz,
jasny stolec,
najczęściej te

ż

żółtaczka. 

Wirus
wydalany jest
z kałem 2 - 3
tygodnie przed
i nieco ponad
tydzie

ń po

pojawieniu si

ę

żółtaczki.

powiększenie
wątroby,
żółtaczka, świąd
skóry ustępuj

ą bez

następstw

odporno

ść pojawia

si

ę po 4 tygodniach

od podania pierwszej
dawki, wcześniej
zabezpiecza
immunoglobulina.
Szczepienie osób nie
podatnych na
zakażenie mija si

ę z

celem i jest zbędnym
obciążeniem ich
zdrowia oraz
pochłania środki
budżetu państwa,
wiąże siły akcji
przeciwepidemicznej
potrzebne do innych
zadań

W Polsce niemal
100% dorosłych
chorowało ju

ż na

żółtaczk

ę typu A

(w Szwecji
13%),
przechodząc j

ą

zwykle w szkole
podstawowej
(nawet o tym nie
wiedząc) - ludzie
ci nie s

ą podatni

na zakażenie

15

 

wirusowe
zapalenie
żołądkowo-
jelitowe

18 - 72
godziny

gorączka,
wymioty,
wodnista
biegunka, bóle
mięśniowe

niebezpieczeństwo
zgonu u małych
dzieci

brak szczepionki

w Polsce słaba
możliwo

ść

rozpoznania 

laboratoryjnego

16

 

zatrucie jadem
kiełbasianym

od kilku
godzin do
kilku tygodni,
najczęściej
kilka dni

zaburzenia
widzenia,
sucho

ść w

jamie ustnej,
zaparcie
(wcześniej
mog

ą wystąpi

ć

wolne stolce)

wczesne podanie
surowicy znacznie
obniża ryzyko
śmierci, porażenia
ustępuj

ą powoli

brak szczepionki

konieczne
objęcie opiek

ą

wszystkich osób,
które zjadły
zatruty produkt
(weki konserwa
mięsna lub
warzywna -
bombaż!)

Strona 6 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

  
  
  

  

Medyczne Centrum Konsumenta przesyła w dniu 14. lipca 1997r. kolejn

ą informacj

ę prasow

ą

zawierając

ą szczegółowe instrukcje w sprawie ratowania zdrowia po powodzi.

ODKAŻANIE PO POWODZI

1. W nierównej walce bezbronnego człowieka z zarazkami ważnym orężem s

ą chemiczne środki

odkażające. Władze sanitarne winny zorganizowa

ć sprawny system zaopatrzenia ludności w

takie środki dezynfekcyjne, jak wapno chlorowane, chloraminy i podchloryn sodu, których
niezbędne zapasy musz

ą by

ć stale przechowywane w Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno-

Przeciwepidemicznych w Zduńskiej Woli i dostarczone wraz ze szczepionk

ą i sprzętem do

wstrzykni

ęć specjalnym transportem natychmiast na tereny zagrożone epidemiami. Pracownicy

stacji sanitarno-epidemiologicznych nie tylko maj

ą obowiązek udziela

ć szczegółowych instrukcji

co do skutecznego i bezpiecznego stosowania środków dezynfekcyjnych, ale te

ż przeprowadza

ć

dezynfekcj

ę różnych obiektów ze studniami włącznie. Innym zadaniem Państwowej Inspekcji

Sanitarnej jest urzędowe dopuszczenie do picia i celów gospodarczych wody pobranej w
nadzorowanym obiekcie przez pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych i zbadanej w
ich laboratoriach. Zadanie to ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa zdrowotnego kraju,
gdy dotyczy wodociągów, w tym lokalnych i zakładowych, bąd

ź studni zaopatrujących w wod

ę

zakłady produkcji żywności, żywienia zbiorowego, szpitale, przychodnie i inne obiekty
użyteczności publicznej. Sami obywatele (dorośli) ponosz

ą odpowiedzialno

ść tylko za odkażanie

swoich domów, sprzętów, obejścia, a zanim zostanie przeprowadzona dezynfekcja studni bąd

ź

stacji uzdatniania wody i sieci wodociągowej także tej wody, jaka jest właśnie dostępna.

bro

ń biologiczna

17

 

zatrucie
gronkowcowe

od 30 minut
do 7 godzin

nagły
początek,
nudności,
wymioty,
często
biegunka,
obniżona
temperatura
ciała, lub
wysoka
gorączka, 

spadek
ciśnienia,
zapaść

silne wymioty
gro

żą

odwodnieniem i
zaburzeniami
krążenia

brak szczepionki

punktem wyjścia
zakażenia s

ą

zmiany ropne
skóry lub mleko
(choroby
wymion krów)

W związku z pojawieniem si

ę nowego, globalnego zagrożenia

jesteśmy zmuszeni w dniu 11. października 2001r.

uzupełni

ć powyższ

ą tabelę.

Zestawienie najgroźniejszych chorób zakaźnych,

które mog

ą wystąpi

ć w następstwie ataku terrorystycznego

ATAK TERRORYSTYCZNY

Strona 7 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

2. Chemiczne środki odkażające zabijaj

ą bakterie lub powstrzymuj

ą ich rozwój, s

ą

wykorzystywane w niszczeniu wirusów, grzybów, pleśni i wielu przetrwalników zarazków.
Słu

żą do odkażania wody pitnej, ścian, podłóg, mebli, naczy

ń stołowych i kuchennych,

pomieszcze

ń szpitalnych, pojemników do wody i mleka, środków transportu żywności,

pomieszcze

ń dla zwierząt, żłobów, odchodów ludzkich, śmietnisk. Zasadnicze znaczenie ma

dobór środka odkażającego do konkretnej potrzeby, ilo

ść tego środka na jednostk

ę miary

odkażanej powierzchni, objętości lub wagi (np. litr roztworu o konkretnym stężeniu na metr kw.
podłogi oraz czas działania tego środka (od 3 minut do 3 godzin).

3. Tylko kilka środków odkażających można stosowa

ć do dezynfekcji skóry, błon śluzowych,

uszkodzonych tkanek bez ryzyka ich działania trującego, uczulającego lub drażniącego na
człowieka (s

ą to tzw. środki aseptyczne - groźne dla zarazków, a bezpieczne dla ludzi).

4. Wybór konkretnego środka odkażającego poza jego dostępności

ą i cen

ą jest więc

podyktowany określon

ą potrzebą, ale te

ż wygod

ą i bezpieczeństwem stosowania. Konieczne jest

więc dokładne zapoznanie si

ę z treści

ą etykiety lub dołączonej ulotki ju

ż w chwili dokonywania

wyboru. Jeśli etykieta nie zawiera precyzyjnych danych, nie należy podejmowa

ć ryzyka

związanego z pozorowanym unieszkodliwianiem zarazków lub działaniem trującym, drażniącym
lub uczulającym środka chemicznego, za którego skuteczno

ść i bezpieczeństwo użycia nawet

producent nie chce przyj

ąć odpowiedzialności.

5. Chemiczne środki odkażające należy stosowa

ć wyłącznie zgodnie z precyzyjn

ą instrukcj

ą

odczytan

ą z etykiety. Próba odejścia od tej zasady (zmiana zastosowania, oszczędzanie środka

przez większe ni

ż należy rozcieńczenie, skracanie czasu odkażania) grozi szerzeniem si

ę chorób

zakaźnych, za

ś lekceważenie środków ostrożności (np. stosowanie wapna chlorowanego bez

odzieży ochronnej - buty gumowe, rękawice, maska przeciwgazowa) - śmiertelnym zatruciem.

6. Chemiczne środki odkażające tylko wtedy zniszcz

ą zarazki, kiedy zastosuje si

ę je na bardzo

czyste powierzchnie podłóg, ścian, mebli, sprzęty, itd. lub do zaprawienia przefiltrowanej wody
(np. kilkakrotnie przez czyst

ą tkaninę, watę, itp.). Odkażanie powierzchni pokrytych szlamem,

błotem, odchodami, pyłem i in. substancjami organicznymi mija si

ę z celem. Nieskuteczna

będzie dezynfekcji wody, która jest mętna, a w osadzie znajduj

ą si

ę substancje organiczne

neutralizujące bez reszty zastosowany środek.

7. Ludzie, którym nie dostarczono chemicznych środków odkażających w ramach działalności
przeciwepidemicznej Państwowej Inspekcji Sanitarnej, ani te

ż nie otrzymali ich wśród innych

darowanych produktów (naturalnie tak jak w przypadku dokonania zakupu osobiście obowiązuj

ą

podane wyżej wymogi wyboru i stosowania), a przy tym nie maj

ą ich gdzie lub/i za co kupić,

musz

ą oprze

ć swoje zabezpieczenie przed chorobami zakaźnymi na wykorzystaniu innych

sposobów:



ogie

ń - spali

ć zbędny sprzęt, odchody, odpady, śmieci; opali

ć przedmioty metalowe



wygotowa

ć co można przez 10 - 30 minut lub kilkakrotnie obficie pola

ć wrzątkiem



wyprasowa

ć żelazkiem wypran

ą i wilgotn

ą odzież, pościel itd. (dokładnie szwy)



suszy

ć długo na słońcu (sposób niepewny, ale czasem jedynie dostępny)



alkohol etylowy 70% (czysty spirytus z przegotowan

ą wodą) do przemywania rąk i

powierzchni - pozostawi

ć do wyschnięcia



nadmanganian potasu - kilka kryształków na litr wody do uzyskania bardzo
jasnofioletowego koloru (woda do mycia zębów, skóry wrażliwej, naczy

ń w kuchni)

woda do picia, mycia zębów, ostatniego płukania w kuchni:



gotowa

ć co najmniej przez 2 minuty



jodyna - 4 - 6 - 10 kropli na 1 litr wody, pozostawi

ć na 30 minut do 1 godziny (tym więcej

Strona 8 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

i tym dłużej, im bardziej skażona woda), kilkakrotnie mieszając



bielinka, czyli 5,25% roztwór podchlorynu sodu (uwaga na ręce, nie wdycha

ć pary!)



na powierzchnie gładkie - łyżka na 4 l wody, postawi

ć do wyschnięcia



na powierzchnie porowate - 3 łyżki na 4 l wody, po 2 min spłuka

ć



do dezynfekcji wody pitnej - 4 krople bielinki (świeżej i bez dodatków) na litr wody,
zamieszać, pozostawi

ć na 30 minut, gdy woda nie cuchnie nieco chlorem, zabieg

powtórzy

ć i odczeka

ć 15 min, potem na 15 - 30 min doda

ć t

ę sam

ą ilo

ść 3% wody

utlenionej lub potrzyma

ć w otwartym naczyniu, aby poprawi

ć smak

Medyczne Centrum Konsumenta przesyła w dniu 15. lipca 1997r. czwarty materia

ł prasowy w

sprawie ratowania zdrowia po powodzi.

USTAWOWE OBOWIĄZKI SAN-EPIDU PO POWODZI

Ustawa z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 12, poz. 49 z
p. zm.) szczegółowo określa zadania i zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jej
organizacj

ę i uprawnienia.

Państwowa Inspekcja Sanitarna jest organem powołanym m. in. do nadzoru nad
warunkami higieny środowiska i zdrowotnymi żywności i żywienia - w celu ochrony
zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, a w
szczególności w celu zapobiegania powstawaniu chorób zakaźnych. Wykonywanie tych
zada

ń polega na prowadzeniu działalności przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i

innych chorób powodowanych warunkami środowiska, jeżeli ich występowanie ma charakter
epidemiczny.

Do zakresu działania Państwowej Inspekcji w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób
zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, jeżeli ich występowanie ma
charakter epidemiczny należy:

1. dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych

2. opracowywanie programów i planów działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej,
przekazywanie ich do realizacji publicznym zakładom opieki zdrowotnej oraz kontrola realizacji
tych programów i planów

3. ustalanie zakresu i terminów szczepie

ń ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie

4. wydawanie zarządze

ń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wydanie - w

wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych

5. kierowanie akcj

ą sanitarn

ą przy masowych przemieszczeniach ludności

Państwow

ą Inspekcj

ą Sanitarn

ą kieruje Główny Inspektor Sanitarny, który jest zastępc

ą Ministra

Zdrowia i Opieki Społecznej do spraw sanitarno-epidemiologicznych. Organami Państwowej
Inspekcji Sanitarnej są:



Główny Inspektor Sanitarny



państwowi wojewódzcy inspektorzy sanitarni



państwowi terenowi inspektorzy sanitarni (na obszarze dawnych powiatów).

Strona 9 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

Państwowy inspektor sanitarny wyższego stopnia może podejmowa

ć wszelkie czynności

należące do zakresu działania państwowego inspektora sanitarnego niższego stopnia, jeżeli uzna
to za wskazane ze względu na szczególn

ą wag

ę lub zawiło

ść sprawy.

Państwowy inspektor sanitarny wykonuje zadania przy pomocy podległej mu stacji sanitarno-
epidemiologicznej, będącej zakładem opieki zdrowotnej. Stacja sanitarno-epidemiologiczna
prowadzona jest w formie jednostki budżetowej.

Ustawa z dnia 13 listopada 1963r. o zwalczaniu chorób zakaźnych (Dz. U. Nr 50 z 1963r.)
dotyczy wykrywania i zapobiegania szerzeniu si

ę chorób zakaźnych oraz leczenia chorych

na te choroby.

Chorobami zakaźnymi w rozumieniu ustawy s

ą choroby ludzi wywoływane przez żywe

organizmy lub ich produkty (jady), jeżeli choroby te ze względu na swój charakter lub na sposób
szerzenia si

ę stanowi

ą szczególne zagrożenie dla zdrowia ludności.

Chorzy zakaźnie, podejrzani o choroby zakaźne, nosiciele, podejrzani o zakażenie i osoby
podejrzane o nosicielstwo s

ą obowiązani przestrzega

ć wskaza

ń lekarskich, a także nakazów i

zakazów wydanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w związku ze zwalczaniem
chorób zakaźnych.

Osoby sprawujące zarząd nieruchomości oraz kierownicy zakładów pracy lub instytucji s

ą

obowiązani utrzymywa

ć je w należytym stanie higieniczno-sanitarnym oraz stosowa

ć si

ę do

wskaza

ń i nakazów wydawanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu

zwalczania chorób zakaźnych.

Państwowy inspektor sanitarny w przypadku stwierdzenia potrzeby przeprowadzenia zabiegów
higieniczno-sanitarnych, jak dezynfekcja, dezynsekcja, w celu zapobiegania chorobom zarządza
przeprowadzenie tych zabiegów w niezbędnym zakresie.

Państwowy wojewódzki inspektor sanitarny występuje z wnioskiem wydania zarządzenia
mającego na celu zapobieżenie epidemii, a dotyczące w szczególności np.:



czasowego ograniczenia komunikacji miejscowej



zakazu handlu obnośnego i obwoźnego



czasowego zamknięcia zakładów pracy i instytucji lub ich części, których prowadzenie
zagraża szczególnym niebezpieczeństwem



czasowego zakazu odbywania targów, widowisk, zgromadze

ń publicznych



czasowego ograniczenia obrotu i używania przedmiotów mogących by

ć przyczyn

ą

szerzenia si

ę choroby zakaźnej



dokonywania na koszt właścicieli lub użytkowników naprawy urządze

ń wodnych i

urządze

ń przeznaczonych do usuwania nieczystości, z wyjątkiem urządze

ń komunalnych



tępienia w ognisku zakażenia stawonogów, gryzoni lub innych zwierząt niegospodarskich
przenoszących zarazki

Na podstawie obydwu ustaw wydano dziesiątki aktów wykonawczych określających
szczegółowo obowiązki władz sanitarnych w zakresie zapobiegania i zwalczania epidemii.

Medyczne Centrum Konsumenta przesyła w dniu 17. lipca 1997r. kolejny materia

ł prasowy w

sprawie ratowania zdrowia po powodzi.

Strona 10 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

PODSTAWOWE LEKI PO POWODZI

Nazwa

Postać

Zastosowanie 

Sposób stosowania

Altacet

6 tabletek 0,1 g

NIE JEŚĆ

Do okładów na obrzęk,
stan zapalny, oparzenie,
miejsce po urazie

2 tabletki rozpuści

ć

w pó

ł szklanki wody

Alusal

30 tabletek 0,5 g

Zgaga, wrzody żołądka

1-2 tabletki między
posiłkami

Ampicillin 

NA RECEPTĘ

32 kapsułki 0,5 g

ANTYBIOTYK 
(NIE DLA
UCZULONYCH NA
PENICYLINĘ)

W/G ZALECE

Ń

LEKARZA(zwykle
co 6 godz. 1 kaps.)

Antotalgin 

krople do uszu

Ból ucha

3-4 krople do
chorego ucha3-4 razy
dziennie

Aviomarin

5 tabletek 50 mg

Wymioty podczas jazdy,
uczulenie, migrena

1 tabletka pó

ł godz.

przed podróżą

Biseptol

NA RECEPTĘ

20 tabletek 480 mg

SULFONAMID 
(NIE DLA
UCZULONYCH NA
SULFONAMIDY)

W/G ZALECE

Ń

LEKARZA(zwykle
co 12 godz 2 tabl.)

Chlorchinaldin 20 tabletek 0,2 g

tabletki do ssania

Ból dziąseł, gardła,
przeziębienie

Ssa

ć co 3 godz. (nie

rozgryzać)

Chlorchinaldin

NA RECEPTĘ

20 drażetek 0,1 g

Ból brzucha, biegunka

do 3 razy dziennie 1-
2 drażetki

Doxycyclinum
  
  

NA RECEPTĘ

10 kapsułek 0,1 g

ANTYBIOTYK 

(NIE DLA
UCZULONYCH NA
TETRACYKLINY)

W/G ZALECE

Ń

LEKARZA(zwykle w
pierwszej dawce 2
kaps, potem co 24
godz 1 kaps.)

Gastrolit
NA RECEPTĘ

30 tabletek 0,1 g
NIE JEŚĆ

Zapobieganie
odwodnieniu w ostrej
biegunce

Tabletki do
rozpuszczenia

Neomycinum

NA RECEPTĘ

aerosol

ANTYBIOTYK
Na zakażenia skóry
(NIE DLA
UCZULONYCH 
NA NEOMYCYNĘ)

spryskiwa

ć chor

ą

skór

ę kilka razy

dziennie (UWAGA
NA OCZY)

Paracetamol 

30 tabletek 0,5 g

Gorączka, przeziębienie,
kolka, ból głowy, okres
(NIE DLA
UCZULONYCH NA
PARACETAMOL) 

jednorazowo 1-2 tabl.
lub do 3 razy
dziennie po 1-2 tabl.
po jedzeniu

Strona 11 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

Medyczne Centrum Konsumenta przesyła w dniu 19. lipca 1997r. szósty - ostatni - materia

ł

prasowy w sprawie ratowania zdrowia po powodzi. Dotychczas przekazaliśmy mediom
szczegółowe instrukcje nt. żywności (11. lipca), chorób zakaźnych (12. lipca), odkażania po
powodzi (14. lipca), ustawowych obowiązków san-epidu (15. lipca) i podstawowych leków po
powodzi (17. lipca).
  
  

SZCZEPIENIA PO POWODZI

1. Dzięki szczepieniom ochronnym uratowano miliony istnie

ń ludzkich, wytępiono

osp

ę prawdziwą, a inne choroby, wcześniej pochłaniające ogrom ofiar, ograniczono

niemal do zera. Władze sanitarne s

ą obowiązane do przygotowania precyzyjnego

programu szczepie

ń ochronnych zabezpieczającego zdrowie każdego człowieka ju

ż

od urodzenia. Obok szczepie

ń programowych istniej

ą równie

ż takie, które s

ą

zarządzane w przypadku nagłego zagrożenia epidemicznego. Zarówno dla potrzeb
szczepie

ń programowych, jak i interwencyjnych konieczne jest utrzymywanie

stosownego zapasu szczepionek, igie

ł i strzykawek do ich podawania. Obywatele

(dorośli) s

ą prawnie zobowiązani do doprowadzenia podopiecznych niepełnoletnich

do uodpornienia zgodnie z kalendarzem szczepień, a sami do poddania si

ę

szczepieniom masowym zarządzonym przez państwowego wojewódzkiego inspektora
sanitarnego. Za sposób zorganizowania szczepie

ń ochronnych oraz ich indywidualne i

zbiorowe następstwa odpowiada Państwowa Inspekcja Sanitarna.

2. Odporno

ść przeciw chorobom zakaźnym można uzyska

ć nie tylko dzięki

szczepieniom ochronnym, ale przede wszystkim dzięki przebyciu zakażenia w formie
objawowej (pełny obraz choroby), skąpoobjawowej (np. tylko przejściowe złe
samopoczucie, niewielka gorączka) lub bezobjawowej (zakażony nie odczuwa
żadnych objawów, o przebyciu zakażenia świadcz

ą wyniki bada

ń laboratoryjnych).

Do

ść krótkotrwałe uodpornienie przynosi równie

ż otrzymanie przeciwcia

ł w życiu

płodowym od matki (dzięki czemu noworodki urodzone przez kobiety zaszczepione
przeciw tężcowi s

ą przez jaki

ś czas odporne m. in. na tężec), albo w postaci

wstrzykni

ęć antytoksyny przeciw tężcowi lub jadowi kiełbasianemu i ludzkiej

normalnej immunoglobuliny w profilaktyce wirusowego zapalenia wątroby typu A i
innych zakażeń.

3. Każde szczepienie wymaga odpowiedniego dawkowania szczepionki, zasadnicze

Polopiryna 

20 tabletek 0,5 g

Gorączka, przeziębienie
bóle stawów, mięśni
(NIE DLA
UCZULONYCH NA
ASPIRYNĘ, OSÓB 
Z CHOROB

Ą

WRZODOW

Ą

ŻOŁĄDKA I ASTMĄ)

do 3 razy dziennie po
1-2 tabletki
po jedzeniu

Rhinophenazol 10 ml krople do oczu Zapalenie spojówek

1-2 krople pod
powieki 2-3 razy dz.

Strona 12 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)

znaczenie maj

ą tu odstępy czasowe pomiędzy kolejnymi dawkami. W niewielu

przypadkach szczepie

ń ochronnych spodziewan

ą odporno

ść uzyskuje si

ę wcześniej

ni

ż po podaniu drugiej, trzeciej dawki. Odporno

ść poszczepienna wygasa, więc jej

utrzymanie wymaga dawek przypominających.

4. Skuteczno

ść szczepie

ń jest zróżnicowana - od takich, których nie warto

podejmowa

ć (np. skuteczno

ść szczepienia przeciw cholerze nie przekracza 50%),

przez te o ograniczonej skuteczności (po pięciu tygodniach od podania pierwszej
dawki szczepionki przeciw durowi brzusznemu spodziewamy si

ę 70 - 90% ochrony),

a

ż po takie bez których można oczekiwa

ć niemal pewnego zachorowania, a nawet

zgonu z powodu choroby zakaźnej (choroba Heinego-Medina, tężec).

5. Szczepienie duru brzusznego: poniewa

ż przez dwa tygodnie po podaniu

szczepionki utrzymuje si

ę tzw. faza negatywna, podczas której osoba zaszczepiona

jest bardziej podatna na zakażenie, szczepi

ć należy osoby wyjeżdżające na tereny

powodziowe (rozpocz

ąć szczepienie na 5 tygodni przed wyjazdem) oraz utrzymywa

ć

sta

łą odporno

ść przeciwdurow

ą u ratowników (podając szczepionk

ę co 3 – 5 lat).

Zaszczepienie osób ju

ż zakażonych zaostrza i przyspiesza przebieg duru. Osoby

przebywające w otoczeniu nosicieli duru brzusznego najczęściej s

ą uodpornione

(zwykle w wyniku zakażenia skąpoobjawowego lub bezobjawowego) i ich
szczepienie mija si

ę z celem.

6. Szczepienie wirusowego zapalenia wątroby typu A (żółtaczka pokarmowa). W
Polsce niemal 100% osób dorosłych ma za sob

ą zakażenie wirusem wirusowego

zapalenia wątroby typu A. Osoby te najczęściej w wieku szkolnym przeszły żółtaczk

ę

z pełnymi objawami, bąd

ź zakażenie skąpoobjawowe lub bezobjawowe i ich

szczepienie mija si

ę z celem.

7. Szczepienie tężca. Konieczne jest podanie dawki przypominającej szczepionki
przeciw tężcowi dorosłym, u których odporno

ść ta wygasła po 7 - 10 latach od

ostatniej dawki.

8 .Szczepienie choroby Heinego-Medina (polio). Konieczne jest podanie dwóch
dawek (w odstępie miesiąca) szczepionki do wstrzykni

ęć dorosłym należącym do

tych grup wiekowych, u których odporno

ść przeciwko niektórym typom polio

wygasła.

9. Szczepienia programowe (wg obowiązującego kalendarza szczepień).
Pozostawienie bez zaszczepienia dzieci i młodych osób do 19 r. ż, którym należy w
konkretnym terminie poda

ć kolejn

ą dawk

ę szczepionki przeciw gruźlicy, błonicy,

tężcowi, odrze i różyczce, a zwłaszcza chorobie Heinego-Medina, grozi wybuchem
epidemii tych chorób. W tym ostatnim przypadku wirus szczepionkowy wydalany z
kałem przez zaszczepione dziecko prowadzi do zachorowa

ń na polio wśród

niezaszczepionych dzieci z otoczenia.

10. Dokumentacja szczepień. Natychmiast należy stara

ć si

ę odtworzyć, choćby

częściowo, dane ze zniszczonych kart szczepie

ń i książeczek zdrowia dziecka.

Strona 13 z 13

RATOWANIE ZDROWIA PO POWODZI

2007-11-13

http://www.halat.pl/article.php?fs=Powodz97.html

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

)