Aparat czy kamera: Dz
więk http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-dzwiek-26598.html,drukuj
15 czerwca 2012, 08:00 Autor: Jarosław Zachwieja
czytano: 6226 razy
Aparat czy kamera: Dz
więk
O tym, jak niedoceniana bywa (niestety) w filmie
warstwa dz
więkowa, można przekonać się
oglądając całkiem sporo dzieł rodzimej
kinematografii. Każdy jednak, kto ma ambicje
zostania wideofilmowcem realizującym filmy z
dobrą ścieżką dz
więkową, musi zwrócić baczną
uwagę na to, w jaki sposób jego kamera
rejestruje dz
więk. W cyklu "Filmowanie
aparatem" opisaliśmy, ile pracy wymaga
zrealizowanie filmu z dobrym udz
więkowieniem
za pomocą lustrzanek. A co w tym zakresie mogą nam zaoferować kamery wideo? Przekonajmy się.
Zobacz także pozostałe artykuły z cyklu:
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - funkcjonalność
Aparat czy kamera: Optyka
Aparat czy kamera: Obraz
Aparat czy kamera: Nośniki i formaty zapisu
Aparat czy kamera: Akcesoria
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. I  kamery amatorskie
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. II  kamery zaawansowane
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. III  kamery nietypowe
W kwestii parametrów rejestrowanego dz
więku i kontroli nad nim, oferta kamer wideo praktycznie
wszystkich producentów jest bardzo zróżnicowana. Potencjalny nabywca może wybierać spośród
urządzeń niedopuszczających prawie żadnych zmian w tym zakresie i nagrywających dz
więk o jakości
niewiele różniącej się od tej, jaką odznaczają się filmiki z prostych aparatów cyfrowych, profesjonalnych
modeli łączących w sobie funkcjonalność prostych studiów nagraniowych oraz licznej grupy "segmentu
środka". Jest więc w czym wybierać, o ile tylko potrafimy w miarę dokładnie sprecyzować swoje
potrzeby.
Kamera wideo jest urządzeniem w takim samym stopniu przeznaczonym do rejestracji dz
więku, jak i obrazu. Niestety wielu
miłośników filmowania zapomina o tym i wybierając dla siebie model kamery lub decydując się na filmowanie lustrzanką kieruje
się tylko kryteriami związanymi z jakością obrazu. Owocuje to często nagraniami, które trudno określić mianem w pełni
satysfakcjonujących. Tymczasem wcale nie trzeba wiele, aby dz
więk w filmie zdobił go, zamiast szpecić. (Fot. Sony)
Zdecydowana większość amatorów filmowania nie przykłada wielkiej wagi do dz
więku, którego kontrola
1 z 7 2015-08-15 20:53
Aparat czy kamera: Dz
więk http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-dzwiek-26598.html,drukuj
jawi im się jako coś z pogranicza specjalistycznej wiedzy inżynieryjnej i czarnej magii. Niesłusznie.
Wiedza na temat tego, jak w różnych warunkach nagrywać dobry dz
więk, a w jakich nawet nie
próbować do niego podchodzić bez pomocy specjalisty, nie jest zbyt skomplikowana, a może uratować
nam skórę w wielu sytuacjach.
Co oferują najprostsze kamery?
Zakres funkcji i możliwości związanych z rejestracją dz
więku w najtańszych kamerach wideo nie jest
zbyt imponujący. Najczęściej nie mają one ani złącza słuchawkowego ani mikrofonowego (choć zdarza
się, że producent zapewnia jedno z nich, jednak prawie nigdy nie ma obydwu), a wbudowany mikrofon
nagrywa dz
więk stereo w stopniu co najwyżej poprawnym. Można też zapomnieć o jakiejkolwiek
manualnej regulacji natężenia dz
więku, nie mówiąc o jego barwie. Krótko mówiąc: albo pełna
automatyka, albo nie nagrywamy wcale.
Wbudowany mikrofon stereofoniczny w najtańszych modelach kamer wideo nie jest zazwyczaj szczytowym osiągnięciem
inżynierii dz
więku. Niemniej jednak pozwala on na nagranie czystej i wyraz
nej ścieżki audio, zwłaszcza od kiedy w kamerach
cyfrowych zaprzestano stosowania generujących spory hałas napędów nośników taśmowych i w zamian zaczęto stosować
pozbawione ruchomych elementów mechanicznych karty pamięci flash. (Fot. Sony)
Mikrofony instalowane w tanich kamerach to (podobnie zresztą jak w większości innych kamkorderów,
również tych bardziej zaawansowanych) urządzenia o charakterystyce kardioidalnej (temat rodzajów
mikrofonów został omówiony w czwartej części cyklu "Filmowanie aparatem"). Parametry samego
mikrofonu, czyli zarazem jakość nagrania, mogą się oczywiście bardzo różnić w zależności od
używanego modelu kamery i dlatego nie sposób ich tutaj ocenić. Równie dobrze może być to dz
więk
całkiem niezły, jak i nienajlepszy. Możliwość wpływania na nagranie (poza całkowitym wyłączeniem
dz
więku) ogranicza się w tego typu kamerach do włączenia lub wyłączenia cyfrowej redukcji szumu
spowodowanego wiatrem. Ponieważ opcja ta powoduje pewne pogorszenie jakości samego nagrania to
nie należy jej używać jeżeli nie jest potrzebna. Zdecydowana większość kompaktowych kamer wideo
(zarówno prostych, jak i bardziej zaawansowanych) dysponuje też funkcją o nazwie "audio zoom", czyli
odpowiednio zgranego mechanizmu mikrofonowego z dz
wignią zmiany ogniskowej, tak aby w miarę
zwiększania ogniskowej obiektywu kamera zawężała pole czułości mikrofonu. Efektem tego
(przynajmniej w teorii, choć należy przyznać, że często rozwiązanie to całkiem dobrze funkcjonuje w
praktyce) jest rejestrowanie dz
więków przede wszystkim z obszaru, który aktualnie filmujemy. Pozwala
to uniknąć zagłuszenia nagrania dz
więkami dochodzącymi z offu.
[kn_advert]
Cenne funkcje w zaawansowanym sprzęcie amatorskim i półprofesjonalnym
2 z 7 2015-08-15 20:53
Aparat czy kamera: Dz
więk http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-dzwiek-26598.html,drukuj
Nieco bardziej zaawansowane kamery wideo dają swoim użytkownikom dostęp do pewnych bardzo
przydatnych funkcji. Może to być przede wszystkim możliwość wyłączenia systemu automatycznej
kontroli natężenia dz
więku (AGC). Wbrew pozorom operacja taka, jeśli jest możliwa, nie niesie ze sobą
zbyt wielkiego ryzyka uzyskania przesterowań w ścieżce dz
więkowej (a przynajmniej niewiele większe
od tego, jakie występuje przy włączonym AGC), a zapobiega "pływaniu" ścieżki dz
więkowej, czyli
cyklicznym i stopniowym zmianom jej natężenia w miarę różnicowania się intensywności dz
więków
dobiegających z otoczenia.
W kamerach półprofesjonalnych i profesjonalnych wbudowany mikrofon (jeśli jest) znajduje się najczęściej na przedłużeniu
górnego uchwytu kamery. Izoluje go to w znacznym stopniu od szmerów i wibracji wywoływanych przez pracę samego
urządzenia (głównie silniczka układu AF) oraz przypadkowych potrąceń ręki operatora. Jeżeli sam mikrofon dodatkowo jest
wysunięty do przodu to wówczas można też nałożyć na niego futrzaną osłonę przeciwwiatrową, czyli tzw. deadcat. (Fot.
Jarosław Zachwieja)
Bardziej zaawansowane kamkordery amatorskie wyposażane są przede wszystkim w funkcję podglądu
natężenia sygnału audio podczas nagrywania (co pozwala zorientować się, czy jest ono odpowiednie)
oraz jego regulacji. W co bardziej zaawansowanych przypadkach regulacja jest niezależna dla
wszystkich kanałów z osobna lub przynajmniej kilku ich grup. Użytkownik ma też do dyspozycji
możliwość wyboru, czy chce nagrywać dz
więk stereofoniczny czy przestrzenny. Również kontrola nad
innymi funkcjami, w tym także dostępnymi w sprzęcie amatorskim, pozostaje na bardziej
zaawansowanym poziomie. Dotyczy to np. zakresu działania funkcji zoom w mikrofonie.
Oczywiście praktycznie wszystkie nowoczesne kamery wideo z grupy prosumer (jak w języku
angielskim przywykło się elegancko określać urządzenia przeznaczone dla bardziej wymagających
amatorów) wyposażone są w możliwość rejestrowania ścieżki audio w standardzie 5.1 Dolby Digital.
Wprawdzie należy brać pod uwagę, że niewielki rozstaw mikrofonów nie pozwala idealnie oddać
dz
więkowego środowiska przestrzennego, ale też nie sposób uznać takiego rozwiązania za zbędny
"bajer". Dz
więk przestrzenny w nagraniu bez wątpienia robi dobre wrażenie. Sam mikrofon najczęściej
również odznacza się nieco lepszą charakterystyką aniżeli w modelach tańszych.
Wejścia i wyjścia audio
Pisząc o różnicach funkcjonalnych pomiędzy kamerami prostymi i bardziej zaawansowanymi,
związanych z rejestracją ścieżki dz
więkowej, nie sposób pominąć kwestii złączy. Ambitny filmowiec
musi mieć jak najlepszą kontrolę nad tym, co nagrywa i w przypadku dz
więku wymaga to możliwości
3 z 7 2015-08-15 20:53
Aparat czy kamera: Dz
więk http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-dzwiek-26598.html,drukuj
podłączenia zewnętrznego mikrofonu oraz ciągłego odsłuchu nagrania. Konieczna jest więc obecność w
kamerze złączy słuchawkowego i mikrofonowego. Dlla wielu to właśnie obecność tych dwóch gniazdek,
wraz z pokrętłem (pierścieniem) do manualnej kontroli ostrości i/lub ekspozycji stanowi wyznacznik
tego, że kamera została opracowana z myślą o wymagających wideofilmowcach.
Dobra amatorska kamera wideo (nie mówiąc o urządzeniach profesjonalnych) bezwzględnie musi być wyposażona w złącza
słuchawkowe i mikrofonowe. Tylko wówczas filmujący może mieć kontrolę nad rejestrowanym dz
więkiem i możliwość jego
kreatywnego kształtowania. (Fot. Jarosław Zachwieja)
W konstrukcjach amatorskich zarówno gniazdko słuchawkowe, jak i mikrofonowe praktycznie zawsze
występują w standardzie mini-jack. Nie stanowi to jednak większego problemu dla zaawansowanych
dz
więkowców, którzy za pomocą specjalnych przedwzmacniaczy potrafią podłączyć do takiej kamery
mikrofony ze złączami XLR i przy okazji uzyskać jeszcze lepszą kontrolę nad dz
więkiem. Ważne jest
natomiast, aby lokalizacja obydwu gniazd w kamerze pozwalała wygodnie ją trzymać po podłączeniu
zarówno słuchawek, jak i mikrofonu. Niestety nie wszyscy konstruktorzy o tym pamiętają.
Podstawowe funkcje i elementy konstrukcyjne
Co jeszcze się liczy?
Na poprzedniej stronie omówiliśmy dwa podstawowe elementy kamery wideo ważne z punktu widzenia
dz
więkowca: możliwość podłączenia mikrofonu i słuchawek, a także funkcje monitoringu oraz kontroli
natężenia rejestrowanego dz
więku. To niby niewiele, lecz w połączeniu z dobrym mikrofonem
wbudowanym w zupełności wystarczy do uzyskania dobrego dz
więku w nagraniu. Niestety wielu
amatorów filmowania nie zwraca uwagi nawet na to i często dobre pod względem wizualnym nagranie
nie nadaje się do oglądania z powodu dobiegającej z głośnika kakofonii dz
więków. A na co jeszcze warto
zwrócić uwagę rozważając zakup kamery wideo?
Położenie mikrofonu i wynikające z tego problemy
Dobierając kamerę kompaktową odpowiednią do własnych potrzeb należy zawsze wziąć ją do ręki i
sprawdzić, jak daleko od mikrofonu (z reguły umieszczonego ponad obiektywem) znajduje się mały
4 z 7 2015-08-15 20:53
Aparat czy kamera: Dz
więk http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-dzwiek-26598.html,drukuj
palec prawej dłoni. Dotyczy to szczególnie urządzeń bardzo małych, a stawką jest tutaj wygoda
użytkowania i jakość nagrywanego dz
więku.
W kompaktowych kamerach wideo mikrofon prawie zawsze zlokalizowany jest nad lub pod obiektywem. Trzymając kamerę
należy uważać, aby nie trącać tych miejsc palcami, ponieważ powoduje to powstanie w nagraniu zakłóceń. (Fot. Sony)
Wszystko sprowadza się do tego, że bardzo rzadko podczas filmowania nasza prawa ręka trzymająca
kamerę pozostaje zupełnie nieruchomo. Tymczasem każde przesunięcie palcem po obudowie w pobliżu
mikrofonu  a zwłaszcza po jego dziurkowanej osłonie  powoduje zarejestrowanie przez urządzenie
szumów i trzasków. Jeżeli zależy nam na czystym dz
więku w filmie, musimy na to uważać. M.in. to
właśnie sprawia, że większe i bardziej zaawansowane kamery wideo zapewniają użytkownikowi bardziej
komfortową pracę i lepszą ścieżkę audio w filmach.
A co oferuje sprzęt profesjonalny?
Sprzęt przeznaczony dla zawodowców dysponuje nieporównywalnie większymi możliwościami w
zakresie rejestracji dz
więku niż kamery amatorskie. Przede wszystkim znane z prostszych kamer
wejście mikrofonowe mini-jack nie jest w nich rozwiązaniem podstawowym, a często nawet nie
występuje. Zastępują je złącza XLR (w liczbie najczęściej dwóch) zapewniające zasilanie fantomowe i
pozwalające na podłączenie bardzo wysokiej jakości mikrofonów nawet na bardzo długich kablach. Co
więcej, operator może swobodnie włączać i wyłączać kolejne kanały dz
więkowe i regulować poziom
wzmocnienia ich sygnału za pomocą przycisków i pokręteł znajdujących się na korpusie.
5 z 7 2015-08-15 20:53
Aparat czy kamera: Dz
więk http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-dzwiek-26598.html,drukuj
Panel sterowania dz
więkiem w kamerze Sony NEX-FS700. Przyciski i pokrętła zlokalizowane z lewej strony górnego panelu
sterującego umożliwiają zaawansowaną regulację natężenia dz
więku pochodzącego z kilku różnych z
ródeł. Podczas filmowania
mogą one zostać zabezpieczone przez operatora przezroczystą osłoną, co chroni je przed przypadkowym przestawieniem.
(Fot. Sony)
To jednak nie wszystko. Kamery profesjonalne dysponują też wbudowanymi mikserami dz
więku, dzięki
którym nagrana ścieżka dz
więkowa z kilku z
ródeł może zostać odpowiednio zmiksowana już podczas
nagrania. Dotyczy to zresztą nie tylko natężenia dz
więku, ale często też jego barwy. Również
zaawansowane systemy kodów czasowych (ang. Timecode) towarzyszących nagraniu pozwalają bez
problemu zsynchronizować obraz i dz
więk zarejestrowany za pomocą kilku niezależnych od siebie
urządzeń.
[kn_advert]
Rozwiązania dla mniej zasobnych
W jaki sposób amator i użytkownik prostszej kamery (z której na co dzień jest zupełnie zadowolony)
może uzyskać dostęp do tych wszystkich dóbr? Odpowiedzią są rozmaite przedwzmacniacze,
rejestratory i inne urządzenia, które możemy podłączyć do kamery (pod warunkiem, że dysponuje ona
złączem mikrofonowym), uzyskując w ten sposób możliwość nagrywania wysokiej jakości dz
więku i
dodawania go do zarejestrowanego materiału filmowego. (Opis tego typu urządzeń również znajduje się
w czwartej części cyklu poświęconego filmowaniu aparatami DSLR i SLT). Nie jest to być może zbyt
eleganckie rozwiązanie, niemniej jednak spełnia swoją rolę bardzo dobrze.
Przedwzmacniacz podłączany do gniazda mikrofonowego prostej kamery wideo zapewnia jej możliwość sterowania natężeniem
dz
więku oraz umożliwia bezproblemowe podłączenie mikrofonów XLR z zasilaniem Phantom. (Fot. Sign Video, Ltd)
Podsumowanie
6 z 7 2015-08-15 20:53
Aparat czy kamera: Dz
więk http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-dzwiek-26598.html,drukuj
Jak już wspomnieliśmy na wstępie tego odcinka cyklu "Aparat czy kamera", zagadnienie rejestracji
dz
więku przez urządzenia do rejestracji materiału wideo  zwłaszcza te kierowane do amatorów  bywa
spychane na plan dalszy. I choć rzeczywiście zmysł wzroku jest dla człowieka w stosunku do słuchu
priorytetowy, to jednak dobry technicznie film odznacza się atrakcyjnością zarówno w sferze wizualnej,
jak i dz
więkowej. Pamiętajmy o tym, gdy będziemy dobierać kamerę wideo idealną do naszych potrzeb.
Zobacz także pozostałe artykuły z cyklu:
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - funkcjonalność
Aparat czy kamera: Optyka
Aparat czy kamera: Obraz
Aparat czy kamera: Nośniki i formaty zapisu
Aparat czy kamera: Akcesoria
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. I  kamery amatorskie
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. II  kamery zaawansowane
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. III  kamery nietypowe
www.swiatobrazu.pl
7 z 7 2015-08-15 20:53