Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-podstawowe-roznice-b...
29 maja 2012, 08:00 Autor: Jarosław Zachwieja
czytano: 10271 razy
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia
Artykuł ten otwiera nowy cykl kierowany do osób
zainteresowanych zarówno fotografowaniem, jak i
filmowaniem, które zastanawiają się, czy
korzystniejsze dla nich będzie zaopatrzenie się w
aparat fotograficzny umożliwiający rejestrowanie
materiału wideo czy postawienie na dwa
niezależne urządzenia: aparat do robienia zdjęć i
kamerę do realizowania filmów. Wprawdzie
problem jest złożony i w dużej mierze zależy od
indywidualnych potrzeb oraz oczekiwań, lecz
postaramy się przedstawić Wam zalety i wady obydwu rozwiązań. Zapraszamy do lektury.
Zobacz także pozostałe artykuły z cyklu:
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - funkcjonalność
Aparat czy kamera: Optyka
Aparat czy kamera: Obraz
Aparat czy kamera: Dz
więk
Aparat czy kamera: Nośniki i formaty zapisu
Aparat czy kamera: Akcesoria
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. I  kamery amatorskie
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. II  kamery zaawansowane
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. III  kamery nietypowe
W ciągu ostatnich miesięcy na łamach serwisu SwiatObrazu.pl sporo miejsca poświęciliśmy kwestiom
filmowania przy użyciu aparatów DSLR i SLT. Nietrudno dostrzec, że filmujący uznali, iż aparaty
fotograficzne z wymienną optyką od pewnego czasu stanowią bardzo obiecującą alternatywę dla
tradycyjnych cyfrowych kamer wideo. Czy jednak tak jest naprawdę i czy rzeczywiście duża fizycznie
matryca oraz możliwość stosowania różnych obiektywów są wszystkim, czego wideofilmowiec może
potrzebować? Zapraszamy do zapoznania się z serią artykułów stanowiących wynik długich rozważań na
ten temat, podsumowujących podstawowe różnice pomiędzy obydwoma rodzajami urządzeń. Być może
niektórym z Was materiał ten pomoże uniknąć poważnych rozczarowań po udzieleniu sobie niewłaściwej
odpowiedzi na pytanie "czy kupować kamerę wideo, a jeśli tak, to jaką?".
1 z 8 2015-08-15 20:55
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-podstawowe-roznice-b...
Upowszechnienie się aparatów cyfrowych z funkcją filmowania, zapewniających bardzo wysoką jakość rejestrowanego obrazu
doprowadziło do spadku zainteresowania filmowców klasycznymi cyfrowymi kamerami wideo. Czy słusznie? Niezupełnie, o czym
przekonuje się wielu wideoamatorów sądzących, że lustrzanką da się kręcić filmy tak samo łatwo, jak kamerą, a przy tym z o
wiele wyższą jakością obrazu. Pod wieloma względami kamkorder nadal pozostaje niezastąpionym narzędziem. (Fot. Sony)
Kluczem do dostrzeżenia przewagi konstrukcji tradycyjnej kamery nad aparatem fotograficznym z
funkcją rejestrowania filmów wideo (w kwestii realizowania materiału filmowego ma się rozumieć) jest
zrozumienie odmienności w sposobach pracy filmowca i fotografa. Wymagania doświadczonego
fotografa i doświadczonego filmowca względem używanego sprzętu są bowiem tak odmienne, że
niekiedy aż trudno uwierzyć, iż zarówno kamera, jak i aparat cyfrowy są w gruncie rzeczy urządzeniami
bliz
niaczymi. Diabeł jednak  jak to się często mawia  tkwi w szczegółach.
Podstawowe różnice między fotografowaniem, a filmowaniem
Jak wygląda typowy przebieg czynności wykonywanych podczas fotografowania? Przyjrzenie się
fotografowanej scenie, ustawienie ekspozycji, podniesienie aparatu do oczu, znalezienie właściwego
kadru, kolejne skontrolowanie ekspozycji i kompozycji, poprawki i wreszcie naciśnięcie spustu migawki.
Jak wygląda typowy przebieg czynności podczas filmowania? Tylko na pozór bardzo podobnie. Meritum
różnicy w używaniu aparatu fotograficznego i kamery polega na tym, że to pierwsze urządzenie zostało
zaprojektowane tak, aby użytkownik szybko i bez problemu mógł zmienić pozycję i znalez
ć zupełnie
nowy kadr, podczas gdy to drugie projektowane było z myślą o nieprzerwanym rejestrowaniu
ruchomego obrazu.
Aparat cyfrowy i cyfrowa kamera wideo  dwa rodzaje konstrukcji, dwie różne filozofie pracy, dwie różne docelowe grupy
odbiorców. Wbrew temu co twierdzą niektórzy, aparat cyfrowy nie jest w stanie w pełni zastąpić kamery, podobnie jak kamera
nie zastąpi aparatu. (Fot. Sony)
Ta jedna "mała" różnica powoduje, że aparat fotograficzny (nawet wyposażony w funkcję filmowania) i
kamera wideo to dwa zupełnie różne urządzenia  pierwsze projektowane z myślą o pracy "impulsowej"
(zdjęcia, nawet wykonywane w trybie seryjnym stanowią samodzielne twory i na ich wygląd nie ma
wpływu ani fotografia wykonana wcześniej ani też wykonana póz
niej), podczas gdy drugie w założeniu
ma zapewniać jak najlepszą pracę ciągłą  bez nagłych zmian ekspozycji i ostrości, które potrafią
zrujnować każde ujęcie i przy jak najstabilniejszym obrazie, również podczas filmowania z ręki. Wbrew
pozorom osiągnięcie tych celów nie wymaga zastosowania żadnych "kosmicznych" technologii, lecz
tylko (a może aż) zaprojektowania urządzenia do rejestracji ruchomego obrazu i dz
więku pod kątem
takich, a nie innych wymagań. To zaś często stoi w sprzeczności z wymaganiami, jakie stawiane są
aparatom fotograficznym.
[kn_advert]
Filozofia obsługi i ergonomii kamery wideo
Czego więc wymaga filmowiec od swojego sprzętu pod względem ergonomii i podstawowej
funkcjonalności? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy przyjrzeć się dwóm najpopularniejszym
metodom pracy z kamerą: z ręki i ze statywu. W obydwu przypadkach prawa dłoń operatora jest stale
zajęta trzymaniem kamery bądz
rączki statywu, włączaniem i wyłączaniem nagrywania oraz (w
przypadku kamer z dz
wignią zoom) regulowaniem ogniskowej. Niekiedy ma ona dostęp jeszcze do
innych funkcji (takich jak np. wyostrzenie obrazu), lecz nie jest to już tak często spotykane
rozwiązanie.
2 z 8 2015-08-15 20:55
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-podstawowe-roznice-b...
Uchwyt kamery wideo powinien umożliwiać pewny chwyt bez nadmiernego obciążania dłoni, przedramienia i łokcia. Cel ten udało
się producentom osiągnąć projektując uchwyty kamer w taki sposób, aby trzymająca je ręka skierowana była w górę. (Fot.
Jarosław Zachwieja).
Opisane powyżej funkcje są kluczowe podczas filmowania i operator kamery musi mieć do nich stały
dostęp bez konieczności odrywania oka od wizjera/ekranu i szukania przycisków na korpusie. Musi mieć
też możliwość filmowania kamerą trzymaną w jednej (prawej) ręce, choć jednocześnie przydatna jest
możliwość podparcia kamery drugą dłonią (nie zawsze ona istnieje, do czego wrócimy już niebawem).
Ponieważ kamera opuszczana jest tylko wówczas, gdy operator jej nie używa, ważne jest, aby chwyt
prawej dłoni na rękojeści (tzw. gripie) był pewny. Z tego powodu w kamerach wideo montuje się paski i
gumowane uchwyty obejmujące dłoń. Pełnią one dwojakie funkcje: umożliwiają mniej intensywne
trzymanie podczas filmowania (zapewniając dodatkowe punkty podparcia dla urządzenia) i całkowite
zwolnienie chwytu podczas przerw w filmowaniu. Aparaty cyfrowe takiego elementu w standardzie nie
mają  istnieją wprawdzie opaski na dłoń, które można przyczepić do korpusu, lecz najczęściej są to
rozmaite (nie zawsze skuteczne) rozwiązania producentów niezależnych.
Lewa dłoń  kontrola nad urządzeniem
Co robi lewa dłoń obsługującego kamerę? W zależności od potrzeb wszystko inne  zależy to oczywiście
od intencji filmującego i możliwości kamery. Jeżeli jest ona na przykład wyposażona w pokrętło lub
pierścień wielofunkcyjny, to operator może chcieć mieć pod ręką możliwość stałej kontroli ostrości lub
parametrów ekspozycji. Może też po prostu korzystać z dłoni jako podpórki  do zapewnienia kamerze
bardziej stabilnej pozycji podczas filmowania z ręki. Niekiedy jej zadaniem będzie zapewnienie
filmującemu bezpieczeństwa, czyli odsuwanie z drogi przeszkód, trzymanie się poręczy itd. Nie może
zrobić tylko jednej rzeczy: znalez
ć się przed obiektywem podczas realizacji ujęcia  o co jest dość łatwo
w przypadku mniejszych i bardziej kompaktowych modeli.
3 z 8 2015-08-15 20:55
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-podstawowe-roznice-b...
Większość elementów sterujących pracą kamery (poza najbardziej podstawowymi funkcjami, takimi jak włączanie i wyłączanie
nagrywania czy zmiana ogniskowej) zlokalizowanych jest z lewej strony kamery, pod uchylnym wyświetlaczem LCD oraz w jego
najbliższych okolicach. Nie dotyczy to jedynie dużych kamer opracowanych w głównej mierze z myślą o filmowaniu ze statywu.
(Fot. Sony)
Pracę operatora kamery najłatwiej więc porównać z pracą fotografa w momencie, gdy ten drugi
trzymając swój aparat przy oku manipuluje pierścieniem ogniskowej i/lub ostrości w poszukiwaniu
najlepszego kadru. O ile jednak fotograf po wykonaniu zdjęcia lub serii zdjęć zaczyna ciąg czynności od
początku, o tyle operator trwa w tej pozycji przez cały czas. I to nie po to, aby szukać nowego ujęcia,
lecz aby zachować w optymalnej postaci to, które rejestruje  a więc utrzymać filmowany obiekt w
interesującym go miejscu kadru, a ostrość we właściwym punkcie  oraz aby pozycja kamery była
stabilna i odpowiednio zorientowana względem poziomu i pionu. I te właśnie czynności w przypadku
"gołych" aparatów DSLR i SLT są bardzo trudne do osiągnięcia bez szeregu dodatkowych akcesoriów. Po
prostu urządzenia te nie zostały stworzone z myślą o takim zastosowaniu.
Różnice w ergonomii
Cechy fizyczne
Jakie jeszcze cechy ergonomiczne i funkcjonalne stanowią dla filmowca o przewadze tradycyjnych
konstrukcji kamkorderów nad aparatami fotograficznymi z funkcją filmowania? Z całą pewnością jest ich
bardzo dużo i choćby podstawowa lista nie zmieści się w jednym artykule, dlatego przegląd ten
zostanie rozdzielony na więcej niż jeden artykuł. Zaczynamy od podstawowych cech fizycznych oraz
drobnej (lecz ważnej) uwagi natury prawnej.
Rozkład ciężkości  mały-wielki problem
Podstawowymi cechami fizycznymi kamer wideo mającymi praktyczne znaczenie dla filmującego i
odróżniającymi ten sprzęt od aparatów cyfrowych są lokalizacja uchwytu (tzw. gripa) oraz rozkład
ciężkości całego urządzenia w odniesieniu do tegoż uchwytu. Zbliżenie uchwytu do środka ciężkości
urządzenia oraz takie jego ustawienie, przy którym podczas filmowania ugięta w łokciu ręka skierowana
jest w górę powoduje, że operator kamery znacznie mniej się męczy trzymając kamerę nieruchomo w
jednej pozycji. Z kolei wydłużenie kamery i w związku z tym również rozłożenie jej ciężaru do przodu (i
najlepiej też nieco do tyłu) w stosunku do uchwytu pomaga ustabilizować jej pozycję podczas
filmowania z ręki. Dotyczy to zwłaszcza problemu chwiania się zarejestrowanego obrazu w pionie.
Paradoksalnie przy dłuższej kamerze z bardziej rozłożonym ciężarem problem ten występuje znacznie
rzadziej aniżeli przy małych modelach kieszonkowych.
4 z 8 2015-08-15 20:55
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-podstawowe-roznice-b...
W kamerach wideo o wydłużonej konstrukcji możliwe jest "filmowanie z obydwu rąk", czyli w taki sposób, że obydwie dłonie
operatora podpierają korpus, co zapewnia mu dużą stabilność i w konsekwencji spokojne i pewne prowadzenie kamery, W
przypadku aparatu cyfrowego z funkcją filmowania cel ten jest właściwie niemożliwy do osiągnięcia bez użycia dodatkowych
akcesoriów, głównie z uwagi na pionową orientację uchwytu dla prawej dłoni.
Aparaty fotograficzne, w przeciwieństwie do kamer wideo, nie mają tak dobrze rozłożonego ciężaru ani
umiejscowienia punktu podparcia ułatwiającego stabilne filmowanie. Nic w tym zresztą dziwnego  w
odniesieniu do fotografii pojęcie "stabilny i pewny chwyt" oznacza bowiem coś innego niż w sztuce
filmowania. Uzyskanie pozycji gwarantującej nieporuszone zdjęcia jest znacznie łatwiejsze niż takie
unieruchomienie aparatu, aby rejestrowane sekwencje filmowe były jak najmniej "roztrzęsione".
Rozmiar się liczy (i to w obydwie strony!)
Dążenie do miniaturyzacji w elektronice jest faktem niepodlegającym dyskusji. Urządzenia stają się
coraz mniejsze, niekiedy wręcz do granic absurdu. Dotyczy to też kamer wideo i aparatów
fotograficznych. W przypadku pierwszych, trend ten w połączeniu z postępem technicznym doprowadził
do wykształcenia przez przemysł kilku nowych grup urządzeń, takich jak kompaktowe kamkordery
kieszonkowe, małe kamery z obiektywami charakteryzującymi się kosmicznymi niekiedy zakresami
ogniskowych oraz podręczne profesjonalne i półprofesjonalne kamery reporterskie.
5 z 8 2015-08-15 20:55
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-podstawowe-roznice-b...
Większe kamery wideo to nie tylko lepsza stabilność i rozkład ciężaru, ale też często możliwość łatwiejszego filmowania z
nietypowej perspektywy. Przykładowo kamery Sony z rodziny NEX (modele NEX-VG10 i NEX-VG20) wyposażone są w uchwyt
górny typowy dla profesjonalnych kamer reporterskich, ułatwiający bezproblemowe filmowanie z dołu, czyli z tzw. perspektywy
psiej lub żabiej. (Fot. Jarosław Zachwieja)
Dążenie do miniaturyzacji w przemyśle wideo ma dwie strony  jasną i ciemną. Ta pierwsza sprowadza
się do tego, że mniejsze kamery nie męczą zbyt szybko dłoni, a niektóre z nich w ogóle da się trzymać
w rękach (dawniej cyfrowe kamery filmowe z dużym przetwornikiem obrazu i jasną optyką mogły być w
najlepszym wypadku naramienne). Większa kamera to jednak lepsza ergonomia (projektant ma
możliwość wyprowadzenia istotnych funkcji i manipulatorów z menu na korpus i to w sposób
pozwalający operować nimi bez odrywania oka od wizjera) oraz możliwość rozłożenia ciężaru na
większej powierzchni, dzięki czemu sprzęt zyskuje dodatkową stabilność. Bardzo silnie
zminiaturyzowane kamery często pozbawione są też niektórych istotnych elementów funkcjonalnych,
takich jak wizjer EVF.
Osoba zainteresowana zakupem kamery wideo musi więc dokonać wyboru  czy interesuje ją
urządzenie bardziej kompaktowe i lżejsze, czy większe i cięższe, ale o lepszej ergonomii i często
również funkcjonalności. Jest to jeden z podstawowych dylematów osoby zainteresowanej zakupem
tego typu sprzętu.
[kn_advert]
Kłopotliwe przepisy, czyli kiedy kamera jest kamerą?
Na sam koniec pierwszego odcinka naszego cyklu należy zastanowić się jeszcze nad jednym
problemem, którego istnienie zasygnalizowaliśmy jakiś czas temu w drugim odcinku cyklu "Filmowanie
aparatem", w którym wyjaśniliśmy co jest podstawą rozróżnienia kamery od aparatu z funkcją
filmowania: długość pojedynczej sekwencji wideo nagrywanej bez przerywania. W przypadku aparatu
cyfrowego nie może ona wynosić dłużej niż 30 minut. Jest to związane z unijną definicją kamer wideo,
jako urządzeń będących w stanie rejestrować obraz ruchomy o określonych parametrach, z których
kluczowym jest właśnie czas pojedynczego ujęcia (dwie pozostałe, czyli maksymalna rozdzielczość oraz
klatkarz już dawno występują zarówno w aparatach, jak i kamerach wideo).
6 z 8 2015-08-15 20:55
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-podstawowe-roznice-b...
Aparaty cyfrowe, a zwłaszcza lustrzanki DSLR i aparaty SLT już od dawna tak bardzo upodobniły się pod względem
funkcjonalności do wysokiej klasy kamer wideo, że zwróciło to uwagę nie tylko filmowców poszukujących niedrogiej alternatywy
dla drogich kamkorderów, ale też urzędników i służb celnych. To spowodowało opracowanie przepisów mających na celu
rozróżnienie tych dwóch grup urządzeń  przepisów, które szybko przestały pasować do rzeczywistości i wymusiły na
producentach stosowanie różnego rodzaju formalnych wybiegów, byle tylko ich aparaty nie zostały zakwalifikowane jako sprzęt,
na który obowiązują znacznie wyższe stawki celne.
Dlaczego jednak unijna definicja aparatu cyfrowego i cyfrowej kamery wideo miałaby mieć jakiekolwiek
znaczenie dla producentów i odbiorcy końcowego? Otóż z powodu znacznie różniących się stawek
celnych na obydwie grupy urządzeń, przez co pozaeuropejskie i europejskie ceny kamer wideo różnią
się od siebie w znacznie większym stopniu aniżeli pozaeuropejskie i europejskie ceny aparatów
cyfrowych. Na aparaty (opisane w tabelach celnych kodem nomenklatury 8525 80 30) opłata celna
wynosi 0%, podczas gdy na tzw. rejestrujące kamery cyfrowe (kod 8525 80 99) cło wynosi 14%
wartości towaru. Różnica jest więc jak widać dość spora i aby uchronić aparaty cyfrowe przed
zakwalifikowaniem ich do kamer wideo (co w konsekwencji spowodowałoby znaczny wzrost ich cen)
producenci podjęli decyzję o wprowadzeniu ograniczenia maksymalnego czasu zapisu. Oczywiście w
kamerach wideo takie ograniczenie występować już nie musi i najczęściej nie występuje.
Opisana powyżej cecha aparatów oczywiście nie dla wszystkich filmowców będzie istotna (nie każdy
kręci tak długo bez przerwy), jednak dla pewnej grupy z nich może stanowić poważny problem. Dotyczy
to głównie reporterów  zwłaszcza ślubnych  którzy w pracy często spotykają się z sytuacją, w której
przez bardzo długi czas nie mogą nawet na chwilę przerwać filmowania.
Podsumowanie
Tą uwagą o bardziej prawnym charakterze kończymy pierwszy odcinek naszego najnowszego cyklu
artykułów "Aparat czy kamera?". W następnym odcinku zajmiemy się kolejnymi różnicami, które dla
wielu filmowców mogą być kluczowe dla podjęcia decyzji dotyczącej rodzaju sprzętu rejestrującego,
którego chcą używać oraz tego, jaki konkretnie model wybrać. Zapraszamy serdecznie!
Zobacz także pozostałe artykuły z cyklu:
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - funkcjonalność
Aparat czy kamera: Optyka
Aparat czy kamera: Obraz
Aparat czy kamera: Dz
więk
Aparat czy kamera: Nośniki i formaty zapisu
Aparat czy kamera: Akcesoria
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. I  kamery amatorskie
7 z 8 2015-08-15 20:55
Aparat czy kamera: Podstawowe różnice - budowa i ergonomia http://www.swiatobrazu.pl/aparat-czy-kamera-podstawowe-roznice-b...
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. II  kamery zaawansowane
Aparat czy kamera: Każdemu wg potrzeb, cz. III  kamery nietypowe
www.swiatobrazu.pl
8 z 8 2015-08-15 20:55