195

Re na ta Szy gu ła

Wy dział Wy cho wa nia Fi zycz ne go i Fi zjo te ra pii, Po li tech ni ka Opol ska, Opo le
Fa cul ty of Phy si cal Edu ca tion and Phy sio the ra py, Tech ni cal Uni ver si ty of Opo le, Opo le

WPŁYW 8-TY GO DNIO WE GO WY SIŁ KU
TLE NO WE GO NA MI KRO KRĄ ŻE NIE SKÓR NE

EF FECTS OF AE RO BIC EXER CI SE TRA INING OF 8 WE EKS
ON CU TA NE OUS MI CRO CIR CU LA TION

Sło wa klu czo we: mi kro krą że nie skór ne, wy si łek tle no wy, la se ro wa prze pły wo me tria
Dop ple row ska
Key words: cu ta ne ous mi cro cir cu la tion, ae ro bic exer ci se, la ser Dop pler flow me try

Stresz cze nie

Wstęp. Re gu lar ne ćwi cze nia, zwłasz cza tle no we, są po le ca ne obec nie ja ko za sad ni -

czy ele ment zdro we go sty lu ży cia. Ce lem pra cy by ło zba da nie wpły wu ośmio ty go dnio we -
go wy sił ku tle no we go oraz ośmio ty go dnio we go bra ku ak tyw no ści fi zycz nej na mi kro krą że -
nie skór ne, mie rzo ne za po mo cą la se ro we go prze pły wo mie rza Dop ple row skie go.

Ma te riał i me to dy. W ba da niu wzię ło udział 15 zdro wych mę żczyzn. Ba da ni uczest ni czy -

li w ośmio ty go dnio wym tre nin gu tle no wym na cy klo er go me trze ro we ro wym. Tre ning od by wał
się trzy ra zy w ty go dniu po 1,5 go dzi ny, z ob cią że niem 50% VO

2max

, przez okres 8 ty go dni.

Mi kro krą że nie skór ne mie rzo no za po mo cą la se ro we go prze pły wo mie rza Dop ple row skie -
go (Pe ri med, Szwe cja). War to ści prze pły wu mie rzo no w umow nej ska li jed no stek per fu zji.
Ba da no prze

pływ spo

czyn ko wy, re

ak cję hy

pe re micz ną, hy

per ter micz ną, or

to sta tycz ną

oraz mak sy mal ny po bór tle nu. Wszyst kie wskaź ni ki mie rzo no trzy krot nie: przed przy stą -
pie niem do tre nin gu, po ukoń cze niu ośmio ty go dnio we go tre nin gu i po 8 ty go dniach, pod -
czas któ rych ba da ni nie uczest ni czy li w żad nej for mie ak tyw no ści fi zycz nej.

Wy ni ki. Wszyst kie mie rzo ne wskaź ni ki by ły zna czą co wy ższe po okre sie 8-ty go dnio -

we go tre nin gu. Ana li za czę sto tli wo ści sy gna łów otrzy my wa nych dro gą la se ro wej prze pły -
wo me trii dop ple row skiej w prze dzia le od 0,01 do 2 Hz, pod czas prze pły wu pod sta wo we go, po -
ka za ła ni ższe oscy la cje w za kre sie neu ro gen nym i ser co wym oraz wzrost ak tyw no ści w za kre -
sie śród błon ko wym po tre nin gu. Po 8 ty go dniach ob ni żo nej ak tyw no ści ru cho wej mie rzo ne pa -
ra me try po wró ci ły do war to ści sprzed pod ję cia wy sił ku.

Wnio ski. Ośmio ty go dnio wy tre ning po wo du je wzrost war to ści mi kro krą że nia skór ne -

go. Osiem ty go dni sie dzą ce go try bu ży cia po wo du je re gres war to ści mi kro krą że nia i po -
wrót do war to ści sprzed tre nin gu.

Sum ma ry

Back gro und. The aim of pre sen ted stu dy was to eva lu ate the ef fect of ae ro bic exer -

ci se, per for med for 8 we eks, as well as of for ced lack of phy si cal ac ti vi ty over the sa me
pe riod on cu ta ne ous mi cro cir cu la tion using the la ser Dop pler flow me try.

Ma te rial and me thods. The te sted gro up con si sted of 15 men. Par ti ci pants of the stu -

dy un der went ae ro bic tra ining on a cyc ling cyc lo er go me ter over a pe riod of 8 we eks. The
tra ining was sche du led for 1.5 ho ur, with the lo ad of 50% of VO

2max

, 3 ti mes a we ek.

The mi cro cir cu la tion was me asu red using Dop pler la ser flow me ter Pe ri flux 4001. Rest

flow, hy pe ra emic, hy per ther mic and or tho sta tic re ac ti vi ty of skin mi cro cir cu la tion and ma -
xi mal mi nu te oxy gen upta ke, we re eva lu ated. All in di ca tors we re re cor ded tri ce: be fo re the
start of tra ining, after the 8 we eks of tra ining and after 8 we eks of no phy si cal ac ti vi ty.

Re sults. All me asu red in di ca tors we re sta ti sti cal ly si gni fi cant hi gher in after 8 we eks

of tra ining. The fre qu en cy of si gnals ana ly sis re ce ived by me ans of the la ser Dop pler flu -
xi me try be twe en 0.01 up to 2 Hz du ring ba sic flow sho wed smal ler oscil la tions of the sym -
pa the tic sys tem and al so in the car diac fre qu en cy and in cre ased ac ti vi ty of the en do the -
lium in the after 8 we eks of tra ining. After 8 we eks of se den ta ry li fe the pa ra me ters of cu -
ta ne ous mi cro cir cu la tion re tur ned to va lu es no ted be fo re the tra ining pe riod.

Conc lu sions. The 8 we eks of tra ining re sults in in cre ased va lu es of cu ta ne ous mi cro -

cir cu la tion. After 8 we eks of se den ta ry li fe sty le the pa ra me ters of mi cro cir cu la tion de te rio -
ra te back to in i tial va lu es no ted be fo re the tra ining.

A

RTYKUŁ ORYGINALNY /

O

RIGINAL ARTICLE

Medycyna Sportowa

© MEDSPORTPRESS, 2011; 3(4); Vol. 27, 195-203

Adres do korespondencji / Address for correspondence
Renata Szyguła
Po li tech ni ka Opol ska, Wy dział Wy cho wa nia Fi zycz ne go i Fi zjo te ra pii
45-758 Opo le, ul. Prósz kow ska 76, tel.: [phone], fax: [phone], e -ma il: r.szy gu [e-mail] le.pl

Otrzymano / Received

24.09.2009 r.

Zaakceptowano / Accepted

18.06.2010 r.

Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu

badawczego

B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy

Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection

Word count:

5369

Tables:

2

Figures:

1

References:

35

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 1

Wstęp

Re gu lar ne ćwi

cze nia fi

zycz ne, zwłasz

cza tle

no -

we, są po

le ca ne obec

nie ja

ko za

sad ni czy ele

ment

zdro we go sty lu ży cia. Sprzy ja ją ob ni że niu ci śnie nia
skur czo we go krwi, re gu lu ją na pię cie ścian na czy nio -
wych, po zwa la ją wy pra co wać ko rzyst ny mo del re ak cji
or ga ni zmu na stres, są nie

far ma ko lo gicz nym środ

-

kiem re du ku ją cym czyn ni ki cho rób ser co wo -na czy nio -
wych, pod no szą ogól ne po czu cie zdro wia [1,2,3,4].

Licz ne ba da nia wy ka za ły, że śmierć z przy czyn

ser co wo -na czy nio wych jest od wrot nie pro por cjo nal -
na do stop nia ak tyw no ści fi zycz nej, nie za le żnie od in -
nych czyn ni ków ry zy ka. Pod sta wo wy me cha nizm te -
go ko rzyst ne go wpły wu ćwi czeń fi zycz nych na or ga -
nizm jest nie ja sny. Wie le do wo dów prze ma wia za tym,
że klu czo wym ele

men tem tej kar

dio pro tek cji mo

że

być śród bło nek na czy nio wy. War stwa ko mó rek śród -
błon ko wych, wy ścieła ją ca ca ły układ krwio no śny, jest
źró dłem wie lu sub stan cji wa zo ak tyw nych. Furch gott
i Za wadz ki ja ko pierw si wy ka za li, że aor ta kró li ka roz -
sze rza się pod wpły wem ace ty lo cho li ny (Ach) tyl ko
w przy pad ku nie na ru szo ne go śród błon ka, a dal sze
ba da nia po twier dzi ły, że istot nym wa zo dy la to rem śród -
błon ko wym jest tle nek azo tu (NO) [5,6,7,8]. Fi zjo lo -
gicz na ro la NO jest bar dzo sze ro ka, peł ni on funk cję
prze kaź ni ka w pro

ce sach bio

lo gicz nych, bie

rze

udział w sty mu la cji od por no ści, pa mię ci dłu go trwa łej,
a przede wszyst kim w re gu la cji na czy nio wej. To wła -
śnie ćwi cze niom fi zycz nym przy pi su je się ro lę sty mu -
la to ra pro duk cji NO. Ostat nie ba da nia su ge ru ją, że
wy si łek fi zycz ny zwięk sza ak tyw ność en zy mu – syn -
ta zy NO – od po wie dzial nej za pro duk cję NO z L -ar gi -
ni ny [9,10,11,12].

Ce lem pra

cy by

ło zba

da nie wpły

wu ośmio

ty go -

dnio we go wy sił ku tle no we go oraz ośmio ty go dnio we -
go, wy mu szo ne go bra ku ak tyw no ści fi zycz nej na mi -
kro krą że nie skór ne, za po mo cą la se ro we go prze pły -
wo mie rza Dop ple row skie go (LDF).

Ma te riał i me to dy

Ba da na gru pa

W ba da niu wzię

ło udział 15 zdro

wych ochot

ni -

ków, mę

żczyzn, w wie

ku 19-21 lat, śred

nia wie

ku

20,96±2,31 lat, wzrost 184,67±5,07 cm, ma sa cia ła
79,83±7,18 kg. Ża den z ba da nych nie pa lił, nie upra -
wiał też sys te ma tycz nie ak tyw no ści fi zycz nej. Wszy -
scy mie

li pra

wi dło we spo

czyn ko we ci

śnie nie krwi,

a wskaź nik ma sy cia ła (BMI) po ni żej 25 kg/m

2

. Ba da -

ni uczest ni czy li w ośmio ty go dnio wym tre nin gu tle no -
wym na cy klo er go me trze ro we ro wym. Tre ning od by -
wał się trzy ra zy w ty go dniu po 1,5 go dzi ny, z ob cią -
że niem 50% VO

2max

, przez okres 8 ty go dni.

Ba da nie mi kro krą że nia skór ne go

Ba da nie prze pro wa dzo no w po zy cji le żą cej na ple -

cach, w tem pe ra tu rze sta

łej po

miesz cze nia 21ºC±

1,2ºC, wil got no ści po wie trza 40-60%, po oko ło 20-
mi nu to wym okre sie od po czyn ku. Po mia ru mi kro krą -
że nia skór

ne go do

ko na no za po

mo cą la

se ro we go

prze pły wo mie rza Dop

ple row skie go Pe

ri fluks 4001,

fir my Pe ri med (Szwe cja). Tech ni ka za sto so wa na w apa -
ra cie wy ko rzy stu je świa tło la se ra neo no wo -he lo we go
o dłu go ści 780 nm. Po mia ry opie ra ją się na zja wi sku
Dop ple ra, gdzie wiąz ka świa tła od bi ja się od ele men -
tów ru cho mych krwi, zmie nia jąc swo ją czę sto tli wość.

Background

Regular exercise, especially of aerobic type, is cur -

rently recommended as principal element of a healthy
lifestyle. They help lowering of the systolic arterial
pressure and controlling the vascular walls tone,
contribute to beneficial model of organism’s response
to stress, increase general sense of healthiness and
work as non-pharmacological factor in cardiovascular
diseases [1,2,3,4].

Many studies have shown that cardiovascular

mortality is inversely proportional to the amount of
physical activity performed, regardless of other risk
factors. The principal mechanism of that beneficial
effect of physical activity on organism remains un -
clear. Much evidence suggests that the vascular
endothelium could be the key element in this cardio
protective effect. The layer of endothelial cells lining
the whole circulatory system acts as a source of
many vasoactive substances. Furchgott and Za wadz ki
were the first to prove that rabbit’s aorta dilates after
administration of acetylcholine (Ach) only in the pre -
sence of intact endothelium and further studies con -
firmed that nitric oxide (NO) is an important vaso

-

dilator [5,6,7,8]. The physiologic effects of NO are
very diverse, it is a mediator in biological processes,
stimulating the immune system as well as long-term
memory and above all contributing to vascular tone
control. Physical exercise is presumed to increase
the production of NO. Recent studies suggest that
physical exertion stimulates the activity of the NO
synthase – enzyme responsible for production of NO
from L-arginine [9,10,11,12].

The aim of presented study was to evaluate the

effect of aerobic exercise, performed for 8 weeks, as
well as of forced lack of physical activity over the
same period on cutaneous microcirculation using the
laser Doppler flowmetry (LDF).

Material and methods

Subjects

The tested group consisted of 15 healthy volun -

teers, men aged 19-21, mean age 20.96±2.31 years,
mean height 184.67±5.07 cm, mean weight 79.83±
7.18 cm. None of the volunteers smoked nor prac -
ticed any specific systematic physical activity. Their
resting arterial blood pressure was normal. Body
Mass Index (BMI) below 25 kg/m

2

. Participants of the

study underwent aerobic training on a cycling cy

-

cloergometer over a period of 8 weeks. The training
was scheduled for 1.5 hour, with the load of 50% of
VO

2max

, 3 times a week.

Measurement of skin blood perfusion

The test was performed in horizontal position (on

the back), in constant surrounding temperature of 21°C±
1.2°C, air humidity 40-60%, after ca. 20 minutes of
resting. The microcirculation was measured using
Doppler laser flowmeter Perifluks 4001 (Perimed,
Sweden). The technique applied in the instrument
uses the laser light of wavelength 780 nm. It mea -
sures the blood flow which is a product of number of
moving erythrocytes in the given tissue times their
mean speed. The optode was placed on the skin of
the back of the hand between the first and second

196

Szyguła R., Wysiłek tlenowy a mikrokrążenie skórne

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 2

Po zwa la to na po miar prze pły wu krwi, bę dą cy ilo czy -
nem licz

by po

ru sza ją cych się ery

tro cy tów w da

nej

ob ję to ści tkan ki i śred niej ich pręd ko ści. Opto da zo sta -
ła umiesz czo na na skó rze grzbie tu rę ki do mi nu ją cej,
po mię dzy I a II ko ścią śród rę cza, przy uży ciu obu stron -
nie przy lep ne go krą żka. War to ści prze pły wu mie rzo no
w umow nej ska

li jed

no stek per

fu zji (PU – Per

fu sion

Unit), pro

por cjo nal nej do ener

gii sy

gna łu dop

ple row -

skie go (1 PU=10 mV) [13]. Dwie go dzi ny przed ba da -
niem uczest

ni cy nie spo

ży wa li pro

duk tów ma

ją cych

wpływ na krą że nie (ka wa, her ba ta, co ca -co la, al ko hol),
a ta kże nie uczest ni czy li w in ten syw nym wy sił ku fi zycz -
nym. Oce nia no prze pływ spo czyn ko wy (RF), re ak cję
hy pe re micz ną (RH max), hy

per ter micz ną (TH max)

i or to sta tycz ną (OR) mi kro krą że nia skór ne go.

Prze bieg ba da nia

1. Pro ce du rę roz

po czy na no u ba

da ne go po oko

ło

20 mi nu tach sta bi li za cji prze pły wu w po zy cji le żą -
cej.

2. Po miar ci śnie nia tęt ni cze go RR (mm Hg).
3. Po miar tęt na – HR (w cza sie 1 mi nu ty).
4. Re je stra cja prze

pły wu pod

sta wo we go (rest flow

– RF) w po zy cji le żą cej, na koń czy nie gór nej do -
mi nu ją cej, czas ba da nia 2 min.

5. Re je stra cja prze

pły wu w re

ak cji na za

ci śnię cie

na ra mie niu man

kie tu ci

śnie nio mie rza na

peł nio -

ne go po wie trzem, do ci śnie nia wy ższe goo 50 mm
Hg od ci śnie nia skur czo we go, zmie rzo ne go wcze -
śniej na tęt ni cy ra mien nej, czas ba da nia 4 min.

6. Re je stra cja re ak cji prze krwien nej w od po wie dzi na

roz luź nie nie man kie tu (re ac ti ve hy pe re mia – RH),
czas ba da nia 2 min.

7. Sta bi li za cja prze

pły wu do po

zio mu prze

pły wu

pod sta wo we go.

8. Pod wy ższe nie tem pe ra tu ry opto dy za po mo cą mo -

du łu grzew cze go wbu do wa ne go w son dę do 44Cº,
czas – 1 min.

9. Re je stra cja prze pły wu w re ak cji na tem pe ra tu rę

(ther mal hy pe re mia – TH), czas ba da nia 2 min.

10. Sta bi li za cja prze

pły wu do po

zio mu prze

pły wu

pod sta wo we go.

11. Zmia na po zy cji z le żą cej na sie dzą cą.
12. Re je stra cja prze pły wu po 2 min od zmia ny po zy -

cji, czas ba da nia 2 min.

Ana li za czę sto tli wo ści sy gna łów LDF

Za na li zo wa no rów

nież czę

sto tli wość sy

gna łów

otrzy my wa nych dro gą la se ro wej prze pły wo me trii dop -
ple row skiej, w prze dzia le od 0,01 do 2 Hz, pod czas
prze pły wu pod sta wo we go. W tym prze dzia le wy od -
ręb nio no pięć grup: I – pa smo czę sto tli wo ści w prze -
dzia le 0,01-0,02 Hz; II – pa smo czę sto tli wo ści w za kre -
sie 0,021-0,05 Hz; III – pa smo czę sto tli wo ści od 0,051-
0,145 Hz; IV – pa smo czę sto tli wo ści w prze dzia le 0,15-
0,5 Hz; V – pa smo czę sto tli wo ści w prze dzia le 0,51-
2 Hz. W ka żdym prze dzia le in ny czyn nik de cy du je
o oscy la cji prze pły wu krwi: I – przed sta wia oscy la cje
na czy nio we za

le żne od ak

tyw no ści me

ta bo licz nej

śród błon ka (RŚ); II – przed sta wia wpływ ukła du współ -
czul ne go na prze

pływ skór

ny (RN); III – ob

ra zu je

oscy la cje wy ni ka ją ce z pod sta wo we go na pię cia skur -
czo we go ar te rio li, po wsta ją ce go na sku tek wy ła do -
wań po szcze gól nych mio cy tów two rzą cych okrę żną
war stwę mię śniów ki na czyń, re ak cja ta na zy wa na jest
czę sto mio gen ną i jest nie za le żna od ukła du współ -
czul ne go; IV – czę sto tli wość od de cho wa; V – czę sto -

metacarpal bones using special both sides adhesing
ring. The flow was measured in conventional Perfu -
sion Units score (PU), in proportion to the energy of
the Doppler signal. 1 PU corresponds the voltage of
10 mV at the outlet [13]. The all participants were
asked not to take part in physical activities and to
avoid products that influence the circulation (coffee,
tea and Coca-Cola).

Rest flow, hyperaemic, hyperthermic and ortho -

sta tic reactivity of skin microcirculation were evalu -
ated.

The course of the experiment

1. The procedure was started after 20 minutes of

stabilization of the circulatory system in horizontal
position.

2. Blood pressure measurement (mmHg) – on the

brachial artery.

3. Heart rate measurement (per one minute).
4. Registration of the rest flow (RF) in horizontal

position, on a dominating upper limb, registration
time 2 min.

5. Registration of the flow after occluding the arm

with the cuff of the manometer filled with air up to
pressure exceeding the formerly measured sys tolic
pressure by 50 mmHg, registration time 4 min.

6. Registration of the reactive hyperemia (RH) after

loosening the cuff, registration time 2 min.

7. Stabilization of the blood flow back to rest flow

level.

8. Rising the optode’s temperature up to 44°C, using

the built-in heating module, 1 min.

9. Registration of the thermal hyperemia (TH),

registration time 2 min.

10. Stabilization of the blood flow back to rest flow

level.

11. Changing the position from horizontal to vertical.
12. Registration of the RF in standing position, after

2 minutes adaptation.

Spectral analysis of laser Doppler signal

Frequency of signals received by means of the

laser Doppler fluximetry between 0.01 up to 2 Hz du -
ring basic flow was also analysed. In this range five
groups were singled out: I – frequency band between
0.01-0.02 Hz; II – frequency band between 0.021-
0.05 Hz; III – frequency band between 0.051-0.145
Hz; IV – frequency band between 0.15-0.5 Hz; V – fre -
quency band between 0.51-2 Hz. In each band range
there is a different factor which determines blood flow
oscillation. I – shows vascular oscillations depending
on the endothelium metabolic activity (ER); II – shows
the effect of the sympathetic system on skin flow
(SR); III – illustrates oscillations resulting from the
arteriola basic systolic tonus which occurs due to
discharges of particular myocytes forming a circular
layer of the vessel muscle coat, this response is often
referred to as myogenic and it is independent of the
sympathetic system (MR); IV – breath frequency
(BR); V – heart frequency (HR). A time constant of
0.03 s was selected, and every blood flow signal was

197

Szyguła R., Aerobic exercise and derma microcirculation

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 3

tli wość ser co wa. Wy bra no sta łą cza so wą 0,03 s, a każ -
dy sy gnał prze pły wu krwi był po bie ra ny przy czę sto tli -
wo ści 32 Hz [14,15]. Oprócz czę sto tli wo ści ana li zo wa -
no rów nież moc sy gna łu w ka żdym prze dzia le.

Ba da nie mak sy mal ne go pu ła pu tle no we go

Po mia ru mak sy mal ne go po bo ru tle nu (VO

2max

) do -

ko na no me to dą bez po śred nią, za po mo cą er go spi ro -
te stu fir my Ja eger. Test mo cy tle no wej miał cha rak ter
pro gre syw ny i wy ko na ny był na cy klo er go me trze ro -
we ro wym przy pręd ko ści pe da ło wa nia 60 ob ro tów na
mi nu tę. Roz po czy nał się od ob cią że nia 50 W, a na -
stęp nie zwięk sza no ob cią że nie co 3 mi nu ty o ko lej -
ne 50 W, aż do od mo wy kon ty nu owa nia wy sił ku. Test
prze ry wa no rów nież w sy tu acji, gdy wzro sto wi ob cią -
że nia nie to wa rzy szył wzrost VO

2

.

Po mia ru wy

bra nych wskaź

ni ków mi

kro krą że nia

skór ne go oraz mak sy mal ne go po bo ru tle nu do ko na -
no trzy krot nie: przed przy stą pie niem do tre nin gu, po
ukoń cze niu ośmio ty go dnio we go tre nin gu tle no we go
i po 8 ty go dniach, pod czas któ rych ba da ni nie uczest -
ni czy li w żad nej for mie ak tyw no ści fi zycz nej.

Ana li za sta ty stycz na

War to ści ba da nych wskaź ni ków i pa ra me trów po -

da no ja ko śred nie ± od chy le nie stan dar do we (SD).
Ana li zę sta ty stycz ną prze pro wa dzo no za po mo cą te -
stu Tu keya, przyj mu jąc za istot ne war to ści p<0,05.

Ba da nia zo

sta ły za

ak cep to wa ne przez Ko

mi sję

Bio etycz ną Opol skiej Izby Le kar skiej w Opo lu.

Wy ni ki

Po ziom wskaź

ni ków fi

zjo lo gicz nych uzy

ska nych

pod czas te stu mo cy tle no wej po zwo lił oce nić wy dol -

taken at the frequency of 32 Hz [14,15]. Apart from
frequency, the signal power was also analyzed.

The test of the maximal oxygen uptake (VO

2max

)

The maximal oxygen uptake (VO

2max

) was mea -

sur ed directly using the ergospirotest produced by
Jaeger. The power test was of progressive nature
and was performed on a cycloergometer with pedall -
ing velocity of 60 rpm. The test was started at the
load of 50 W and increased every 3 min by another
50 W until refusal to further exercise. Test was also
stopped when increasing load did not evoke increase
in VO

2

.

The selected indicators of cutaneous microcir cu -

la tion and the maximal oxygen uptake were recorded
trice: before the start of training, after the 8 weeks of
training and after 8 weeks of no physical activity.

Statistical analysis

The values of the examined parameters were pre -

sented as median ± standard deviation (SD). Statistic
analysis was performed with the use of the Tukey
test, assuming p<0.05 to be significant.

The study was approved by the Bioethics Com -

mittee of the Medical Council in Opole.

Results

After 8 weeks of training VO

2max

increased from

4.17±0.69 l·min

-1

to 5±0.51 l·min

-1

. Calculated per kg

198

Szyguła R., Wysiłek tlenowy a mikrokrążenie skórne

Ryc. 1. Śred nie war to ści wy bra nych wskaź ni ków mi kro krą że nia skór ne go przed tre nin giem, bez po śred nio po za koń -
cze niu ośmio ty go dnio we go tre nin gu i po 8 ty go dniach bra ku ak tyw no ści fi zycz nej
Fig. 1. Me an va lu es of the se lec ted in di ca tors of cu ta ne ous mi cro cir cu la tion be fo re the start of tra ining, after the 8 we -
eks of tra ining and after 8 we eks of no phy si cal ac ti vi ty

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 4

ność tle

no wą ba

da nych. Po 8 ty

go dniach tre

nin gu

VO

2max

wzro sło z po zio mu 4,17 l/min do 5 l/min. W prze -

li cze niu na ki

lo gram ma

sy cia

ła mak

sy mal ny po

bór

tle nu przy brał war tość, od po wied nio, 48,97 ml/kg/min
i 57,80 ml/kg/min. Po okre sie bra ku ak tyw no ści VO

2max

ob ni żył się do war to ści 4,28 l/min i 47,95 ml/kg/min.

Śred nie war

to ści wy

bra nych wskaź

ni ków mi

kro -

krą że nia przed sta wia Ryc. 1.

Ko lej nym bodź cem pro wo ku ją cym zmia ny mi kro -

krą że nia skór

ne go jest zmia

na po zy cji z le

żą cej

na sto ją cą (re ak cja or to sta tycz na). Mi kro krą że nie re -
agu je wów czas ob ni że niem prze pły wu w ce lu ochro -
ny przed na ra sta ją cym ci śnie niem hy dro sta tycz nym.
Naj więk sze ob

ni że nie prze

pły wu wi

docz ne by

ło

w ba da nej gru pie bez po śred nio po za koń cze niu tre -
nin gu – o 53,04±6,4%. Spa dek war to ści w re ak cji or -
to sta tycz nej przed pod

ję ciem wy

sił ku i po okre

sie

of body mass the maximal oxygen uptake values
were 48.97±8.06 ml·kg·min

-1

and 57.8±5.7 ml·kg·min

-1

respectively. After a period of no physical inactivity
VO

2max

decreased to 4.28±0.62 l·min

-1

and 47.95±

4.87 ml·kg·min

-1

.

Mean values of the selected indicators of cutane -

ous microcirculation are presented in a Fig. 1.

One of the stimuli provoking changes in cuta neous

microcirculation is the change of position from lying to
standing (orthostatic reaction). Microcircu

lation re

-

sponds with decreased blood flow to prevent increased
hydrostatic pressure. In the tested group flow decrease
was most expressed immediately after completion of
the training cycle – by 53.04±6.4%. The values of flow
decrease in orthostatic reaction before the training and
after the inactivity period were similar and showed
42.76±1.41% and 43.46±4.42% respectively.

199

Szyguła R., Aerobic exercise and derma microcirculation

Tab. 1. Istotność różnic międzygrupowych w zakresie badanych wskaźników
Tab. 1. The significance of the differences between the groups for evaluated indicators

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 5

bez czyn no ści ru cho wej był po dob ny i wy no sił, od po -
wied nio, 42,76±1,41% oraz 43,46±4,42%.

Istot ność ró żnic mię dzy gru po wych w za kre sie ba -

da nych wskaź ni ków przed sta wia Tab. 1.

War to ści czę sto tli wo ści i mo cy sy gna łów otrzy my -

wa nych dro gą la se ro wej prze pły wo me trii dop ple row -
skiej w prze dzia le od 0,01 do 2 Hz pod czas prze pły -
wu pod sta wo we go przed sta wia Tab. 2.

The significance of the differences between the

groups for evaluated indicators is presented in Tab. 1.

The results of the analysis of the signal frequency

and power when the basal flow was observed are
presented in Tab. 2.

Statistically significant differences occur regard

-

ing the cardiac rhythm with significantly lower num -
ber of cycles per minute compared both to the period

200

Szyguła R., Wysiłek tlenowy a mikrokrążenie skórne

Tab. 1 (c.d.). Istotność różnic międzygrupowych w zakresie badanych wskaźników
Tab. 1. (cont.) The significance of the differences between the groups for evaluated indicators

Tab. 2. Średnie wartości (x) i odchylenie standardowe (SD) analizowanych podczas przepływu podstawowego para -
metrów w określonych przedziałach częstotliwości
Tab. 2. Mean values (x) and standard deviation (SD) of the parameters analyzed in basal flow in given frequencies

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 6

Sta ty stycz nie istot ne ró żni ce wy stę pu ją w za kre -

sie ryt mu ser co we go, gdzie ilość cy kli na mi nu tę po
8 ty go dniach tre nin gu tle no we go by ła zna mien nie niż -
sza, za rów no w sto sun ku do okre su przed tre nin giem
(p=0,01), jak i do okre

su bez

czyn no ści ru

cho wej

(p=0,01). W za kre sie ryt mu od de cho we go i mio gen -
ne go oraz mo cy sy gna łu w tych za kre sach nie od no -
to wa no zna czą cych ró żnic. Na to miast moc sy gna łu
w za kre sie neu

ro gen nym by

ła zna

czą co ni

ższa po

8 ty go dniach tre nin gu tle no we go w sto sun ku do okre -
su przed ćwi cze nia mi (p=0,001) i okre su bez czyn no -
ści ru cho wej (p=0,0001). W za kre sie ryt mu śród błon -
ko we go od no to wa no zna mien ny wzrost war to ści po
8-ty go dnio wym tre nin gu (p=0,0001) oraz istot ny spa -
dek (p=0,0004) po ko lej nych 8 ty go dniach bra ku ak -
tyw no ści fi zycz nej.

Dys ku sja

Licz ne ba da nia spor tow ców wy ka za ły czyn no ścio -

wą i struk tu ral ną ada pta cję ukła du krą że nia do wy sił -
ku fi zycz ne go. Zmia ny te są rów nież wi docz ne w skór -
nym ło

ży sku na

czy nio wym i wy

ra ża ją się przede

wszyst kim zmniej

sze niem opo

ru na

czy nio we go,

a w efek cie zwięk sze niem per fu zji [16]. Ba da nia wła -
sne wy ka za ły zna czą cy wzrost prze pły wów spo czyn -
ko wych po 8 ty go dniach tre nin gu na cy klo er go me trze
ro we ro wym. Po dob ne wy ni ki otrzy ma li Kin gwell i wsp.
po czte ro ty go dnio wych ćwi cze niach na ro we rze [17]
oraz Wang, po 8 ty go dniach ćwi czeń [18]. Wie lu au -
to rów ba da ło prze pły wy spo czyn ko we u sys te ma tycz -
nie tre

nu ją cych spor

tow ców, wy

ka zu jąc zna

czą co

wy ższe prze pły wy w sto sun ku do osób nie ak tyw nych
fi zycz nie [2,19,20,21]. John

son i współ

pra cow ni cy

uza sad nia ją ten fakt ada pta cją wy sił ko wą w ob rę bie
ukła du au to no micz ne go, nie jest jed nak ja sne, w ja ki
spo sób tre ning miał by wpły wać na ner wy wa zo kon -
stryk cyj ne i wa zo dy la ta cyj ne w skór nym ło ży sku na -
czy nio wym [22]. Więk szość au to rów tłu ma czy zwięk -
sze nie prze pły wów spo czyn ko wych po pra wą funk cji
śród błon ka na czy nio we go, na stę pu ją cą pod wpły wem
wy sił ku fi

zycz ne go. W ba

da niach na zwie

rzę tach

stwier dzo no po pra wę wa zo dy la ta cji za le żnej od śród -
błon ka już po 7 dniach ćwi czeń, a kon ty nu owa nie wy -
sił ku fi

zycz ne go po

wo do wa ło dal

szy pro

gres [23].

Do rney i wsp. stwier

dzi li zwięk

sze nie syn

te zy NO

przez śród bło nek krą że nia ob wo do we go u szczu rów
pod da nych trzy mie sięcz ne mu tre nin go wi bie go we mu
(bieg w kie ra cie), o stop nio wo wzra sta ją cym ob cią że -
niu [24]. Czte ro ty go dnio wy tre ning na cy klo er go me -
trze ro we ro wym u 13 zdro wych, mło dych osób znacz -
nie pod

niósł stę

że nie me

ta bo li tów tlen

ku azo

tu, co

świad czy o zwięk szo nym wy dzie la niu te go wa zo dy la -
ta to ra, pro du ko wa ne go przez śród bło nek na czy nio -
wy, i w efek

cie zwięk

sze niu prze

pły wu krwi [17].

Utria inen i wsp. zwró ci li uwa gę na do dat nią ko re la cję
mie dzy syn te zą NO a zwięk szo ną ma są mię śnio wą
przed ra mie nia [25].

Au to rzy uwa ża ją, że naj ko rzyst niej sze są re gu lar -

ne ćwi cze nia tle no we o śred niej in ten syw no ści, po -
nie waż zmniej sza ją wskaź ni ki stre su oksy da cyj ne go
[2], ale Gre en i wsp. udo wod ni li, że rów nież krót ko -
trwa ły tre ning spor to wy mo że pod nieść wy dzie la nie
NO i zmniej szyć opór na czy nio wy [26].

In for ma cji na te mat po jem no ści i spraw no ści skór -

ne go ło ży ska na czy nio we go do star cza ją re ak cje pro -
wo ko wa ne. Sty mu la to rem w ta kich re ak cjach mo że

before training (p=0.01) and after inactivity (p=0.01).

Regarding the respiratory and myogenic rhythm

and signal power in these ranges no significant
differences have been noted. Whereas signal power
in the neurogenic range was significantly lower after
exercises compared to the period before training
(p=0.001) and forced inactivity (p=0.0001) and in the
endothelial rhythm range it was significantly higher
compared to those two periods with p=0.0001 and
p=0.0004 respectively.

Discussion

Numerous studies on sportsmen proved function -

al and structural adaptation of the circulation do phy -
sical effort. Alterations are also visible in the cuta -
neous vascular bed expressed mainly with increased
vascular resistance which results in increased
perfusion [16]. Author’s own study showed markedly
higher basal blood flows after 8 weeks cycle of train -
ing with the use of cycling cycloegometer. Similar
results were reported by Kingwell et al. after
4 weeks of cycling training [17], and also Wang after
8 weeks [18]. Many authors studied basal perfusion
in systematically exercising athletes proving signi fi -
cantly higher flows compared to physically non-active
individuals [2,19,20,21]. Johnson et al. explain this
effect with exercise-induced adaptation of the auto -
nomic nervous system, although it remains unclear
how the training is supposed to affect the vaso con -
strictive and vasodilating nerves of the cutaneous
vas cular bed [22]. Most authors suggest that
increased basal flows occur due to improved function
of vascular endothelium resulting from physical exer -
cise. Experiments on animal models showed im proved
endothelium dependent vasodilation already after
7 days of exercise and continued exercise re sult ed in
further progress [23]. Dorney et al. reported incre

-

ased production of NO in peripheral endothe lium in
rats undergoing a 3 months running exercise (runner
wheel) with gradually increased workload [24].

4 weeks training using a bicycle cycloergometer

in 13 healthy young persons markedly increased the
concentration of NO metabolites, which suggest in -
creased release of this vasodilator from endothe lium
and increased perfusion [17]. Utriainen et al. noted
po sitive correlation between NO synthesis and in

-

creased muscle mass in the forearm [25].

Authors are of opinion that regular aerobic exer -

cise with medium workload are most beneficial be -
cause they decrease the indices of the oxidative
stress [2] but according to Green et al. also a short-
lasting sport training can result in increased secretion
of NO and lower the vascular resistance [26].

Data on capacity and efficiency of the cutaneous

vascular bed are obtained by provoked reactions.
The stimulus for these reactions can be altered tem -
perature, occlusion or change of body position. Au -
thor’s own studies showed statistically significant
higher maximal values of the post-occlusive hyper -
aemic reaction, reaction to heat and orthostatic reac -

201

Szyguła R., Aerobic exercise and derma microcirculation

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 7

być zmia na tem pe ra tu ry, oklu zja czy zmia na po zy cji
ba da ne go. W ba da niach wła snych wy raź nie wi docz -
ne są istot ne sta ty stycz nie więk sze war to ści mak sy -
mal ne po oklu zyj nej re ak cji prze krwien nej, re ak cji na
cie pło i re ak cji or to sta tycz nej po 8 ty go dniach tre nin -
gu. Licz ne ba da nia do wio dły, że tre ning tle no wy zwięk -
sza po jem ność wa zo dy la ta cyj ną ło ży ska na czy nio we -
go. Rin der i wsp. wy ka za li istot nie wy ższą od po wiedź
hy pe re micz ną na oklu zję i tem pe ra tu rę po dłu gotrwa -
łym tre

nin gu wy

trzy ma ło ścio wym [27]. Te

zę tę po

-

twier dzi li Le na si i wsp., ba da jąc 19 za wo do wych ko -
la rzy [28]. O`Sul li van stwier dził w gru pie zdro wo ży ją -
cych osób, sta le pod da wa nych in ten syw ne mu tre nin -
go wi tle no we mu, zna mien nie wy ższe war to ści w re -
ak cji hy pe re micz nej na oklu zję w sto sun ku do osób
pre fe ru ją cych sie

dzą cy tryb ży

cia. W dru

giej czę

ści

eks pe ry men tu gru pę „osób sie dzą cych” pod da no 5-ty -
go dnio we mu umiar

ko wa ne mu tre

nin go wi ae

ro bo we -

mu, co przy nio sło wzrost war to ści po oklu zyj nej re ak cji
prze krwien nej do po zio mu pre zen to wa ne go w gru pie
o wy so kiej wy dol no ści [29].

W od po wie dzi na tre

ning na

stę pu ją zmia

ny

w ukła dzie ner wo wym [30,31]. Sys te ma tycz ne ćwi -
cze nia ae ro bo we re du ku ją ak tyw ność współ czul ną,
co zna

la zło po

twier dze nie w ba

da niach wła

snych.

Moc sy gna łu w za kre sie czę sto tli wo ści neu ro gen nej
i oscy la cje w za

kre sie czę

sto tli wo ści ser

co wej

zmniej szy ły się istot nie po okre sie ak tyw no ści fi zycz -
nej w sto

sun ku do okre

su sie

dzą ce go try

bu ży

cia.

Zau wa żo no rów

nież istot

nie wy

ższą moc sy

gna łu

w za kre sie czę sto tli wo ści śród błon ko wej. U spor tow -
ców śród bło nek od po wia da na czyn ni ki wa zo dy la ta cyj -
ne du żo sil niej i wy raź niej, co jest wy kład ni kiem je go
lep szej spraw no ści [32]. Brak ró żnic w czę sto tli wo ści
oscy la cji i si ły sy gna łu w za kre sie czę sto tli wo ści mio -
gen nej i od de cho wej, ale in ni au to rzy rów nież nie za -
uwa ży li zna czą cych zmian pod wpły wem zwięk szo nej
ak tyw no ści ru cho wej w tych za kre sach [33].

Uwa gę zwra ca fakt szyb ko na stę pu ją cych zmian

wstecz nych po okre

sie 8 ty

go dni sie

dzą ce go try

bu

ży cia. Wszyst

kie war

to ści mi

kro krą że nia skór

ne go

oraz wskaź

ni ki wy

dol no ści fi

zycz nej po tym cza

sie

wró ci ły do wiel

ko ści sprzed okre

su tre

nin go we go.

Wie lu au to rów po twier dza szyb ki re gres zmian ada -
pta cyj nych w ukła dach krą że nia i ner wo wym po za -
prze sta niu tre no wa nia [2,7,23,34,35].

Wnio ski

Ośmio ty go dnio wy tre ning tle no wy o in ten syw no -

ści 50% VO

2max

po wo du je wzrost war to ści mi kro krą -

że nia skór ne go, co mo że świad czyć o po zy tyw nym
wpły wie wy sił ku fi zycz ne go na skór ne ło ży sko na czy -
nio we.

Osiem ty

go dni wy

mu szo ne go sie

dzą ce go try

bu

ży cia po wo du je re gres war to ści mi kro krą że nia i po -
wrót do war to ści wyj ścio wych.

tion after 8 weeks of training. Numerous studies
showed that aerobic training markedly increases the
vasodilative capacity of the vascular bed. Rinder et
al. proved significantly higher hyperaemic response
to occlusion after long-term endurance training [27].
This thesis was confirmed by Lenasi et al., who stu -
died 19 professional cyclists, additionally finding that
it relates to both hirsute and hairless skin [28]. In his
studies O`Sullivan found significantly higher values
of response to occlusion in individuals living a healthy
lifestyle performing regular intensive aerobic exercise
compared to persons preferring a sedentary lifestyle.
In second part of the experiment the sedentary group
was exposed to 5 weeks moderate aerobic training,
which resulted in increased post-occlusive hypera

-

emic reaction up to the level shown in the physically
active group [29].

Physical training induces alterations of the ner

-

vous system [30,31]. Systematic aerobic exercises
reduce the sympathetic activity, which was confirmed
by presented study. Signal power in the range of
neurogenic frequency and oscillations in the range of
cardiac frequency significantly decreased after the
period of physical activity compared to sedentary pe -
riod. The author also noticed markedly higher signal
power in the range endothelial frequency. Sportsmen
show stronger and more marked endothelium’s reac -
tion to vasodilative factors, which is an exponent of
its better efficiency [32]. No differences were found
regarding oscillations’ frequency and signal power in
the range of myogenic and respiratory frequency but
other authors also didn’t report significant changes in
those ranges under the influence of increased phy -
sical activity [33].

Very remarkable is the effect of fast deterioration

after 8 weeks of sedentary life. After that time all pa -
ra meters of cutaneous microcirculation returned to
values noted before the training period. Many au

-

thors reported fast regression of the adaptive chan -
ges in circulation and nervous system after cessation
of the physical exercise [2,7,23,34,35].

Conclusions

The 8 weeks of training with the intensity of 50%

VO

2max

results in increased values of cutaneous mi -

cro circulation, which may suggest beneficial impact
of the physical exercise on skin’s vascular bed.

After 8 weeks of sedentary lifestyle the values of

microcirculation deteriorate back to initial values not -
ed before the training.

202

Szyguła R., Wysiłek tlenowy a mikrokrążenie skórne

Pi śmien nic two / References

1. Tsai JC, Yang HY, Wang WH. The be ne fi cial ef fect of re gu lar en du ran ce exer ci se tra ining on blo od pres su re and

qu ali ty of li fe in pa tients with hy per ten sion. Clin Exp Hy per tens 2004; 26 (3): 255-265.

2. Wang JS, Lan C, Chen SY et al. Tai Chu Chu an tra ining is as so cia ted with en han ced en do the lium – de pen dent

di la tion in skin va scu la tu re of he al thy ol der men. J Am Ge riatr Soc 2002; 50 (6): 1024-1030.

3. Do brasz kie wicz -Wa si lew ska B, Ma zu rek K, Pio tro wicz R. He alth be ne fits of an in te rval tra ining on a cyc le er go -

me ter among pa tients with co ro na ry he art di se ase. Me dy cy na Spor to wa 2009; 1 (6): 41-50.

4. Ła ta E, Gi ste rek I, Se dla czek P i wsp. Se rum con cen tra tion of va scu lar en do the lial growth fac tor in spor t smen. Me -

dy cy na Spor to wa 2010; 6 (6): 305-314.

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 8

5. So der strom T, Ste fa no vska A, Ve ber M. In vo lve ment of sym pa the tic ne rve ac ti vi ty in skin blo od flow oscil la tions in

hu mans. Am J Phy siol He art Circ Phy siol 2003; 284: H1638 -H1646.

6. Ignar ro LJ, Ba le strie ri ML, Na po li C. Nu tri tion, phy si cal ac ti vi ty and car dio va scu lar di se ase: an upda te. Car dio vasc

Res 2007; 73 (2): 326-340.

7. Dunc ker DJ, Ba che RJ. Re gu la tion of co ro na ry blo od flow du ring exer ci se. Phy siol Rev 2008; 88 (3): 1079-1086.
8. Wong BJ, Wil kins BW, Ho lo watz LA, Min son TC. Ni tric oxi de syn tha se in hi bi tion do es not al ter the re ac ti ve hy pe -

re mic re spon se in the cu ta ne ous cir cu la tion. J Appl Phy siol 2003; 95: 504-510.

9. Bo egli Y, Gre mion G, Go lay S et al. En du ran ce tra ining en han ces va so di la tion in du ced by ni tric oxi de in hu man

skin. J In vest Der ma tol 2003; 121 (5): 1197-1204.

10. Lin ke A, Erbs S, Ham brecht R. Ef fect of exer ci se tra ining upon en do the lial func tion in pa tients with car dio va scu lar

di se ase. Front Bio sci 2008; 13: 424-432.

11. McAl li ster RM, New co mer SC, Lau gh lin MH. Va scu lar ni tric oxi de: ef fects of exer ci se tra ining in ani mals. Appl Phy -

siol Nutr Me tab 2008; 33 (1): 173-178.

12. Re id MB. Ro le of ni tric oxi de in ske le tal mu sc le: syn the sis di stri bu tion and func tio nal im por tan ce. Ac ta Phy sio lo gi -

ca Scan di na vi ca 1998; 162: 401-409.

13. Ros si M, Kar pi A, Di Ma ria C, Ga let ta F, San to ro G. Skin mi cro cir cu la to ry ef fect of exo ge no us cal ci to nin ge ne -re -

la ted pep ti de (CGRP) eva lu ated by la ser Dop pler flow me try co upled with ion to pho re sis in he al thy sub jects. Mi cro -
vasc Res 2007; 73 (2): 124-130.

14. Kvan dal P, Land sverk SA, Bern jak A, Ste fa no vska A, Kvern mo HD, Kir ke bo en KA. Low -fre qu en cy oscil la tions of

the la ser Dop pler per fu sion si gnal in hu man skin. Mi cro vasc Res 2006; 72 (3): 120-127.

15. Jan YK, Brien za DM, Gey er MJ. Ana ly sis of we ek -to -we ek va ria bi li ty in skin blo od flow me asu re ments using wa -

ve let trans form. Clin Phy siol Funct Ima ging 2005; 25 (5): 253-262.

16. Szy gu ła R. Tra

ining -in du ced al

te ra tions of the cu

ta ne ous va

scu lar bed in ju

do ath le tes. Me

dy cy na Spor to -

wa 2009; 2 (6): 132-140.

17. Kin gwell BA, Sher rard B, Jen nings GL, Dart AM. Fo ur we eks of cyc le tra ining in cre ases ba sal pro duc tion of ni tric

oxi de from the fo re arm. Am J Phy siol 1997; 272 (3Pt2): 1070-1077.

18. Wang JS. Ef fects of exer ci se tra ining and de tra ining on cu ta ne ous mi cro va scu lar func tion in man: the re gu la to ry

ro le of en do the lium – de pen dent di la tion in skin va scu la tu re. Eur J Appl Phy siol 2005; 93 (4): 429-434.

19. Kvan dal P, Ste fa no vska A, Ve ber M, Kvern mo HD, Kir ke bo en KA. Re gu la tion of cu ta ne ous cir cu la tion eva lu ated

by la ser Dop pler flow me try ion to pho re sis and spec tral ana ly sis: im por tan ce of ni tric oxi de and pro sta glan di nes. Mi -
cro vasc Res 2003; 65 (3): 160-171.

20. Vas sal le C, Lu bra no V, Do me ni ci C, L’aba te A. In flu en ce of chro nic ae ro bic exer ci se on mi cro cir cu la to ry flow and

ni tric oxi de in hu mans. Int J Sports Med 2003; 24 (1): 30-35.

21. Wang JS, Lan C, Wong MK. Tai Chi Chu an tra ining to en han ce mi cro cir cu la to ry func tion in he al thy el der ly men.

Arch Phys Med Re ha bil 2001; 82 (9): 1176-1180.

22. John son JM. Phy si cal tra ining and the con trol of skin blo od flow. Med Sci Sports Exerc 1998; 30 (3): 382-386.
23. Ma io ra na A, O’Dri scoll G, Tay lor R, Gre en D. Exer ci se and the ni tric oxi de va so di la tor sys tem. Sports Med 2003;

33 (14): 1013-1035.

24. Do rny ei G, Mo nos E, Ka ley G, Kol ler A. Re gu lar exer ci se en han ces blo od pres su re lo we ring ef fect of ace ty lo cho -

li ne by in cre ased con tri bu tion of ni tric oxi de. Ac ta Phy siol Hung 2000; 87 (2): 127-138.

25. Utria inen T, Ma ki mat ti la S, Vir ka ma ki A et al. Phy si cal fit ness and en do the lial func tion (ni tric oxi de syn the sis) are

in de pen dent de ter mi nants of in su lin – sti mu la ted blo od flow in nor mal sub jects. J Clin En do cri nol Me tab 1996; 81
(12): 4258-4263.

26. Gre en DJ, Walsh JH, Ma io ra ma A et al. Com pa ri son of re si stan ce and con du it ves sel ni tric oxi de – me dia ted va -

scu lar func tion in vi vo: ef fects of exer ci se tra ining. J Appl Phy siol 2004; 97 (2): 749-755.

27. Rin der MR, Spi na RJ, Eh sa ni AA. En han ced en do the lium – de pen dent va so di la tion in ol der en du ran ce – tra ined

men. J Appl Phy siol 2000; 88 (2): 761-766.

28. Le na si H, Strucl M. Ef fect of re gu lar phy si cal tra ining on cu ta ne ous mi cro va scu lar re ac ti vi ty. Med Sci Sports

Exerc 2004; 36 (4): 606-612.

29. O’Sul li van SE. The ef fects of exer ci se tra ining on mar kers of en do the lial func tion in young he al thy men. Int J Sports

Med 2003; 24 (6): 404-409.

30. Car ter JB, Ba

ni ster EW, Bla

ber AP. Ef fect of en

du ran ce exer

ci se on au

to no mic con

trol of he

art ra

te. Sports

Med 2003; 33 (1): 33-46.

31. Dic khuth HH, Niess AM, Roc ker K et al. The si gni fi can ce of phy si cal ac ti vi ty on the phy sio lo gi cal stress re ac tion.

Kar diol 1999; 88 (5): 305-314.

32. Kvern mo HD, Ste fa no vska A, Kir ke bo en AK, Kver ne bo K. Oscil la tions in the hu man cu ta ne ous blo od per fu sion si -

gnal mo di fied by en do the lium – de pen dent va so di la tors. Mi cro vasc Res 1999; 57 (3): 298-309.

33. Kvern mo HD, Ste fa no vska A, Kir ke bo en KA. En han ced en do the lial ac ti vi ty re flec ted in cu ta ne ous blo od flow oscil -

la tions of ath le tes. Eur J Appl Phy siol 2003; 90 (1-2): 16-22.

34. Hor nig B, Ma ier V, Dre xler H. Phy si cal tra ining im pro ves en do the lial func tion in pa tients with chro nic he art fa ilu re.

Cir cu la tion 1996; 93: 210-214.

35. Hu on ker M, Ha ke M, Keul J. Struc tu ral and func tio nal ada pta tions of the car dio va scu lar sys tem by tra ining. In ter -

na tio nal Jo ur nal of Sports Me di ci ne 1996; 17 (suppl. 3): 164-172.

203

Szyguła R., Aerobic exercise and derma microcirculation

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 9

204

112 Szygula1:Layout 1 2011-12-14 09:45 Strona 10