Ocena zagrożenia wybuchem.

TEZY

1.

Ocena zagrożenia wybuchem POWINNA
być obiektywna!

2.

Ocena zagrożenia wybuchem JEST
oceną obiektywną wykonywaną w oparciu
o „wytyczne”?

3.

Ocena zagrożenia wybuchem JEST
OCENĄ SUBIEKTYWNĄ?

Ocena zagrożenia wybuchem obejmuje:



wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem
(w których przyrost ciśnienia podczas wybuchu
przekroczy 5 kPa)



wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach
zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wy-
buchem (Strefy 0,1,2; 20, 21, 22) i ich zwymiaro-
wanie

Ocena zagrożenia wybuchem odnosi się do

normalnej pracy urządzeń i instalacji.

Nie obejmuje ona sytuacji awaryjnych, czyn-

ności związanych z koniecznością rozhermety-

zowania takich jak konserwacje, naprawy, oraz

remontów i wprowadzania zmian w technologii.

Ocena zagrożenia wybuchem

Ocena zagrożenia wybuchem dla gazów, cieczy,

par i mgieł zgodnie z:



Rozporządzenie MSWiA z w sprawie ochrony przeciwpożarowej
budynków, innych obiektów budowlanych i terenów



PN-EN 60079-10-1:2009

Atmosfery wybuchowe -

Część 10-1:

Klasyfikacja przestrzeni -- Gazowe atmosfery wybuchowe

,



PN-EN 1127-1:2009 Atmosfery wybuchowe

– Zapobieganie

wybuchowi i ochrona przed wybuchem

– Arkusz 1: Pojęcia

podstawowe i metodologia,



PN-EN 61241-10:2005

-

Urządzenia elektryczne do stosowania w

obecności pyłów palnych - Część 10: Klasyfikacja obszarów, w
których mogą być obecne pyły palne.



PN-EN 60079-10-2:2009

Atmosfery wybuchowe -

Część 10-2:

Klasyfikacja przestrzeni --

Atmosfery zawierające pył palny

.

Czynniki wpływające na zagrożenie wybuchem:



rodzaj substancji (gaz, ciecz, para, mgła, pył) i

jej właściwości



rodzaj źródła emisji – stopień emisji



wydajność źródła emisji,



geometrii źródła emisji



DGW,



kubatura pomieszczenia,



gęstość względem powietrza,



wentylacja.

Geometria źródła
Zależy od charakterystyk fizycznych źródła
emisji, np. otwartej powierzchni, przecieka-

jącego kołnierza, itp

Należy także wziąć pod uwagę otoczenie źródła
emisji

– przeszkody na jakie napotyka wydosta-

jąca się substancja

Rodzaj źródła emisji (stopień emisji) - Wyróżnia się 3

stopnie emisji, uszeregowane wg malejącego p-p.

występowania gazowej atmosfery wybuchowej:



Ciągła - występuje ciągle, lub spodziewana jest w dłu-
gim okresie (np. powierzchnia cieczy w otwartym
zbiorniku)



Pierwotna (pierwszego stopnia) – można się spodziewać
że będzie występować czasowo podczas normalnej pra-
cy (np. odpowietrznik, pkt. poboru próbek)



Wtórna (drugiego stopnia) - w warunkach normalnej
pracy nie można się jej spodziewać, a jeżeli pojawi się
to rzadko i tylko na krótki okres (połączenie kołnierzo-
we, zawór bezpieczeństwa)

Jako źródło emisji traktuje się także otwory
Rodzaje otworów:



B

– normalnie zamknięte (automatycznie), do-

pasowane i otwierane rzadko



C

– otwory rodzaju B dodatkowo uszczelnione

np. uszczelką, lub dwa otwory typu B



D

– otwory rodzaju C, które da się otworzyć tyl-

ko specjalnym kluczem lub awaryjnie



A

– otwory nie spełniające charakterystyki dla

otworów B, C i D

Strefa po stronie
wlotowej otworu

Rodzaj otworu

Strefa 0

A

B

C

D

Ciągła
(Ciągła) / Pierwszy
Drugi

Bez emisji

Strefa 1

A

B

C

D

Pierwszy

(Pierwszy) / Drugi

(Drugi) / Bez emisji

Bez emisji

Strefa 2

A

B

C

D

Drugi

(Drugi) / Bez emisji

Bez emisji

Bez emisji

Wydajność źródła emisji:



parowanie cieczy

– z zależności analitycznych

np. wzór z rozporządzenia MSWiA



wypływ z zaworów oddechowych, bezpieczeń-
stwa

– z zależności analitycznych np. ZN-G-

8101



wypływ z połączeń rozłączalnych – jw. przyjmu-
jąc powierzchnię otworu (nieszczelności) dla
gazów 0,25 mm

2

DGW – im niższa tym:



mniej substancji potrzebnej do wytworzenia
strefy zagrożenia wybuchem,



większy zasięg strefy zagrożenia wybuchem

Kubatura pomieszczenia



do celów wyliczenia przyrostu ciśnienia podczas
wybuchu bierzemy kubaturę netto pomieszcze-
nia tzn. po odjęciu kubatury stałego wyposażenia



im większa kubatura w której występuje zagroże-
nie wybuchem tym mniejszy przyrost ciśnienia w
pomieszczeniu

Gęstość względem powietrza

Gęstość względna

Określenie

Przykłady

d

p

< 0,8

Gazy i pary

unoszące się

Wodór, metan, amo-

niak, gaz miejski

0,8<d

p

<1,2

Gazy i pary

rozchodzące się we

wszystkich

kierunkach

Acetylen, tlenek

węgla, etan, etylen,

cjanowodór

d

p

>1,2

Gazy i pary

zalegające

(pełzające

)

Węglowodory np.

propan

Wentylacja – rodzaje i cel stosowania



naturalna,



mechaniczna:



ogólna,



miejscowa.



zmniejszenie zasięgu stref,



skrócenie czasu zalegania
atmosfery wybuchowej,



zapobieżenie tworzeniu się
atmosfery wybuchowej

Podział wentylacji ze względu na jej skuteczność



wentylacja wysoka (VH)

-

bardzo szybko obniża stęże-

nie substancji wokół źródła wydzielania poniżej dolanej

granicy wybuchowości. Wymiary strefy zagrożenia wybu-

chem są bardzo małe lub pomijalne,



wentylacja średnia (VM)

-

wentylacja, która w stałych

warunkach wydzielania substancji może obniżyć jej stę-

żenie poniżej DGW poza strefą zagrożenia wybuchem i

kiedy występowanie mieszaniny wybuchowej nie trwa

zbyt długo po zakończeniu emisji,



wentylacja niska (VL)

- wentylacja, która nie jest w

stanie kontrolować stężenia w czasie wydzielania się
substancji niebezpiecznej i/lub nie jest w stanie skute-

cznie zapobiegać występowaniu mieszaniny wybuchowej

po zakończeniu emisji

Podział wentylacji ze względu na jej dyspozycyjność



dobra

-

wentylacja jest zapewniona i działa w

sposób ciągły,



dostateczna

-

działa w normalnych warunkach

pracy, dopuszczalne są krótkie przerwy w dzia-
łaniu wentylacji



słaba

-

wentylacja nie spełnia kryteriów dla

wentylacji dobrej i średniej, wymagane jest aby
przerwy w pracy nie trwały zbyt długo.

Obliczenia w celu oceny wentylacji



Mechanicznej:



strumień powietrza potrzebny do rozrzedzenia

materiału palnego

– zgodnie z PN-EN 60079-10,



hipotetyczna objętość atmosfery potencjalnie
wybuchowej

– j.w.,



czas zalegania atmosfery wybuchowej

– j.w.



Grawitacyjnej:



powierzchnia i rozmieszczenie otworów

– zgodnie z

ZN-G-8101

Obliczenie max. przyrostu ciśnienia w pomie-
szczeniu – zgodnie z rozporządzeniem MSWiA



maksymalna masa substancji jaka może się
wydzielić w pomieszczeniu,



rodzaj substancji -

max. przyrost ciśnienia przy

wybuchu mieszaniny stechiometrycznej,



wentylacja

















st

C

V

W

P

m

P

m ax

m ax

Wpływ wentylacji na rodzaj strefy

Wentylacja i strefy.doc

Określenie wielkości stref zagrożenia wybuchem



Dla paliw i LPG

– rozporządzenie Ministra

Gospodarki w sprawie warunków technicznych

jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw

płynnych… (Dz. U. 243, poz. 2063 z 2005r)



Dla gazów (sieci gazowych) ZN-G-8101 Sieci

gazowe. Strefy zagrożenia wybuchem



Wyliczenia analityczne, symulacje programów
komputerowych



Pomiary w warunkach rzeczywistych

Wojciech Nawara

Dziękuję za uwagę

Pytania???