Identyfikacja, analiza i ocena
Identyfikacja, analiza i ocena
zagrożeń czynnikami szkodliwymi,
zagrożeń czynnikami szkodliwymi,
uciążliwymi i niebezpiecznymi oraz
uciążliwymi i niebezpiecznymi oraz
ocena ryzyka związanego z tymi
ocena ryzyka związanego z tymi
zagrożeniami.
zagrożeniami.
Czynniki w środowisku pracy
Czynniki w środowisku pracy
.
.
kpt. mgr Grzegorz Maluchnik
kpt. mgr Grzegorz Maluchnik
C – T – O
C – T – O
Człowiek – Technika - Otoczenie
Człowiek – Technika - Otoczenie
Podział czynników
Podział czynników
niebezpiecznych,
niebezpiecznych,
szkodliwych i uciążliwych
szkodliwych i uciążliwych
A.
A.
Czynniki niebezpieczne
Czynniki niebezpieczne
(urazowe), które działając na
(urazowe), które działając na
człowieka mogą spowodować
człowieka mogą spowodować
uraz (wypadek przy pracy)
uraz (wypadek przy pracy)
- zagrożenia elementami ruchomymi i
- zagrożenia elementami ruchomymi i
luźnymi
luźnymi
- zagrożenia elementami ostrymi i
- zagrożenia elementami ostrymi i
wystającymi
wystającymi
- zagrożenia związane z przemieszczaniem
- zagrożenia związane z przemieszczaniem
się
się
ludzi
ludzi
- zagrożenia porażeniem prądem
- zagrożenia porażeniem prądem
- zagrożenia poparzeniem
- zagrożenia poparzeniem
- zagrożenie pożarem lub/i wybuchem
- zagrożenie pożarem lub/i wybuchem
B. Czynniki szkodliwe i uciążliwe
B. Czynniki szkodliwe i uciążliwe
działające na pracownika przez
działające na pracownika przez
okres
okres
dłuższy mogą spowodować
dłuższy mogą spowodować
obniżenie
obniżenie
sprawności fizycznej i
sprawności fizycznej i
psychicznej
psychicznej
pracownika czy zmiany w stanie
pracownika czy zmiany w stanie
zdrowia powodując w
zdrowia powodując w
ostateczności
ostateczności
choroby zawodowe
choroby zawodowe
1.Czynniki fizyczne
1.Czynniki fizyczne
Hałas
Hałas
Wibracja
Wibracja
Mikroklimat
Mikroklimat
Promieniowanie optyczne
Promieniowanie optyczne
Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie laserowe
Promieniowanie laserowe
Pole elektromagnetyczne
Pole elektromagnetyczne
Pole elektrostatyczne
Pole elektrostatyczne
Pyły przemysłowe
Pyły przemysłowe
2. Czynniki chemiczne
2. Czynniki chemiczne
Substancje toksyczne
Substancje toksyczne
Substancje drażniące
Substancje drażniące
Substancje uczulające
Substancje uczulające
Substancje rakotwórcze
Substancje rakotwórcze
Substancje mutagenne
Substancje mutagenne
Substancje upośledzające
Substancje upośledzające
funkcje rozrodcze
funkcje rozrodcze
Drogi ekspozycji czynników
Drogi ekspozycji czynników
chemicznych na organizm
chemicznych na organizm
pracownika:
pracownika:
przez drogi oddechowe
przez drogi oddechowe
przez skórę i błony śluzowe
przez skórę i błony śluzowe
przez przewód pokarmowy
przez przewód pokarmowy
Czynniki biologiczne –
Czynniki biologiczne –
mikroorganizmy roślinne i
mikroorganizmy roślinne i
zwierzęce (bakterie, wirusy,
zwierzęce (bakterie, wirusy,
grzyby, pierwotniaki) oraz
grzyby, pierwotniaki) oraz
wytwarzane przez nie toksyny,
wytwarzane przez nie toksyny,
alergeny, makroorganizmy
alergeny, makroorganizmy
roślinne
roślinne
i zwierzęce
i zwierzęce
Czynniki psychofizyczne –
Czynniki psychofizyczne –
obciążenie fizyczne
obciążenie fizyczne
(statyczne i dynamiczne),
(statyczne i dynamiczne),
obciążenie
obciążenie
psychonerwowe
psychonerwowe
Stężenia i natężenia
Stężenia i natężenia
czynników szkodliwych
czynników szkodliwych
NDS, NDSCh, NDSP – czynniki
NDS, NDSCh, NDSP – czynniki
chemiczne
chemiczne
NDN – czynniki fizyczne
NDN – czynniki fizyczne
Ważne zasady
Ważne zasady
Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i
Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i
procesów technologicznych bez uprzedniego
procesów technologicznych bez uprzedniego
ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia i
ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia i
podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych
podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych
Pracodawca jest obowiązany podać wyniki
Pracodawca jest obowiązany podać wyniki
pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w
pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy do wiadomości pracownikom
środowisku pracy do wiadomości pracownikom
Pracodawca jest zobowiązany utrzymywać w
Pracodawca jest zobowiązany utrzymywać w
stanie stałej sprawności urządzenia
stanie stałej sprawności urządzenia
ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla
ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla
zdrowia czynniki środowiska pracy oraz
zdrowia czynniki środowiska pracy oraz
urządzenia służące do pomiarów tych czynników
urządzenia służące do pomiarów tych czynników
Hałas i drgania
Hałas i drgania
mechaniczne
mechaniczne
Źródła hałasu i drgań
Źródła hałasu i drgań
Sposoby zapobiegania hałasowi i
Sposoby zapobiegania hałasowi i
drganiom
drganiom
Pyły w środowisku pracy
Pyły w środowisku pracy
Zapylenie powietrza
Zapylenie powietrza
Średnica ponad 50 mikrometrów –
Średnica ponad 50 mikrometrów –
osiadają po kilku minutach
osiadają po kilku minutach
Średnica 5 – 50 mikrometrów –
Średnica 5 – 50 mikrometrów –
utrzymują się w powietrzu kilka godzin
utrzymują się w powietrzu kilka godzin
Średnica poniżej 5 mikrometrów –
Średnica poniżej 5 mikrometrów –
utrzymują się w powietrzu przez kilka
utrzymują się w powietrzu przez kilka
dni
dni
Profilaktyka zagrożeń
Profilaktyka zagrożeń
Usuwanie wszelkich skupisk pyłu w halach
Usuwanie wszelkich skupisk pyłu w halach
produkcyjnych
produkcyjnych
Zapobieganie odkładaniu się pyłu
Zapobieganie odkładaniu się pyłu
drzewnego na ścianach wewnątrz budynku,
drzewnego na ścianach wewnątrz budynku,
sufitach, parapetach oraz innych
sufitach, parapetach oraz innych
powierzchniach pomieszczeń pracy
powierzchniach pomieszczeń pracy
poprzez regularne czyszczenie.
poprzez regularne czyszczenie.
Używanie w czasie operacji obróbczych
Używanie w czasie operacji obróbczych
tylko prawidłowo przygotowanych narzędzi
tylko prawidłowo przygotowanych narzędzi
Eliminowanie okoliczności powodujących
Eliminowanie okoliczności powodujących
zaiskrzenie w czasie obróbki lub transportu
zaiskrzenie w czasie obróbki lub transportu
pneumatycznego
pneumatycznego
Stosowanie ekranów dźwiękochłonnych lub
Stosowanie ekranów dźwiękochłonnych lub
ochronników słuchu
ochronników słuchu
Choroby zawodowe
Choroby zawodowe
Przewlekłe choroby oskrzeli
Przewlekłe choroby oskrzeli
Nowotwory złośliwe
Nowotwory złośliwe
Choroby skóry
Choroby skóry
Uszkodzenia słuchu
Uszkodzenia słuchu
Przewlekłe choroby narządów
Przewlekłe choroby narządów
ruchu
ruchu
Promieniowanie
Promieniowanie
podczerwone IR (cieplne)
podczerwone IR (cieplne)
obejmuje promieniowanie
obejmuje promieniowanie
optyczne, którego długości
optyczne, którego długości
fal wynoszą od 780 nm do 1
fal wynoszą od 780 nm do 1
mm
mm
Źródła promieniowania
Źródła promieniowania
podczerwonego
podczerwonego
„
„
gorące” stanowiska pracy w hutach,
gorące” stanowiska pracy w hutach,
odlewniach, walcowniach, kuźniach, hutach
odlewniach, walcowniach, kuźniach, hutach
szkła (1600
szkła (1600
0
0
C)
C)
piece martenowskie, piece łukowe (1600
piece martenowskie, piece łukowe (1600
0
0
C)
C)
odlewnie żeliwa, metali kolorowych (1000
odlewnie żeliwa, metali kolorowych (1000
0
0
C
C
-1200
-1200
0
0
C)
C)
odlewnie stopów metali lekkich (600
odlewnie stopów metali lekkich (600
0
0
C-700
C-700
0
0
C)
C)
powierzchnie pieców i inne duże powierzchnie
powierzchnie pieców i inne duże powierzchnie
grzejne o temperaturze do 500
grzejne o temperaturze do 500
0
0
C
C
Zagrożenia promieniowaniem
Zagrożenia promieniowaniem
podczerwonym
podczerwonym
udar cieplny, zapaść serca z powodu stresu
udar cieplny, zapaść serca z powodu stresu
cieplnego, oparzenia termiczne skóry
cieplnego, oparzenia termiczne skóry
zaćma hutnicza, chroniczne i ostre
zaćma hutnicza, chroniczne i ostre
zapalenie spojówek, występowanie
zapalenie spojówek, występowanie
pigmentacji skóry, po wielu latach nawet
pigmentacji skóry, po wielu latach nawet
rak skóry
rak skóry
występowanie uciążliwości warunków pracy
występowanie uciążliwości warunków pracy
w wyniku zmęczenia
w wyniku zmęczenia
Ochrona przed
Ochrona przed
promieniowaniem IR
promieniowaniem IR
izolacja cieplna ścian urządzeń emitujących
izolacja cieplna ścian urządzeń emitujących
promieniowanie
promieniowanie
stosowanie ekranów stałych lub przenośnych
stosowanie ekranów stałych lub przenośnych
zmiany w procesie technologicznym
zmiany w procesie technologicznym
odpowiednia wentylacja osłabiająca skutki
odpowiednia wentylacja osłabiająca skutki
promieniowania
promieniowania
skracanie czasu ekspozycji na
skracanie czasu ekspozycji na
promieniowanie
promieniowanie
stosowanie odpowiedniej odzieży i okularów
stosowanie odpowiedniej odzieży i okularów
ochronnych
ochronnych
Promieniowanie jonizujące to
Promieniowanie jonizujące to
promieniowanie
promieniowanie
elektromagnetyczne (np.
elektromagnetyczne (np.
rentgenowskie lub alfa) oraz
rentgenowskie lub alfa) oraz
promieniowanie korpuskularne
promieniowanie korpuskularne
zdolne do wywołania jonizacji w
zdolne do wywołania jonizacji w
substancji przez którą
substancji przez którą
przechodzi. Promieniowanie
przechodzi. Promieniowanie
jonizacyjne występuje tylko i
jonizacyjne występuje tylko i
wyłącznie w obecności źródła
wyłącznie w obecności źródła
promieniowania
promieniowania
Wpływ promieniowania
Wpływ promieniowania
jonizującego na człowieka
jonizującego na człowieka
uszkodzenie i zaburzenie łańcuchów
uszkodzenie i zaburzenie łańcuchów
DNA
DNA
zniszczenie lipoproteidowych
zniszczenie lipoproteidowych
składników błon komórkowych
składników błon komórkowych
zaburzenie syntezy białka
zaburzenie syntezy białka
zaburzenia gospodarki elektrolitami
zaburzenia gospodarki elektrolitami
Promieniowaniem
Promieniowaniem
nadfioletowym (UV)
nadfioletowym (UV)
występującym na
występującym na
stanowisku pracy nazywamy
stanowisku pracy nazywamy
promieniowanie optyczne
promieniowanie optyczne
obejmujące zakres długości
obejmujące zakres długości
fali od 100 nm do 400 nm
fali od 100 nm do 400 nm
Rodzaje promieniowania
Rodzaje promieniowania
UV - A
UV - A
UV - B
UV - B
UV - C
UV - C
Ochrona przed
Ochrona przed
promieniowaniem
promieniowaniem
stałe lub przenośne parawany pomalowane
stałe lub przenośne parawany pomalowane
farbą pochłaniającą promieniowanie
farbą pochłaniającą promieniowanie
zapewnienie odpowiedniej wentylacji
zapewnienie odpowiedniej wentylacji
mechanicznej
mechanicznej
tarcze lub przyłbice spawalnicze
tarcze lub przyłbice spawalnicze
rękawice spawalnicze
rękawice spawalnicze
osłony twarzy w postaci filtrów chroniących
osłony twarzy w postaci filtrów chroniących
przed nadfioletem (przy lampach
przed nadfioletem (przy lampach
kwarcowych i bakteriobójczych)
kwarcowych i bakteriobójczych)
Pola
Pola
elektromagnetyczn
elektromagnetyczn
e
e
Przez zagrożenie elektromagnetyczne
Przez zagrożenie elektromagnetyczne
rozumie się niebezpieczeństwo utraty
rozumie się niebezpieczeństwo utraty
życia lub zdrowia albo czasowego
życia lub zdrowia albo czasowego
obniżenia jego sprawności
obniżenia jego sprawności
psychofizycznej na skutek oddziaływania
psychofizycznej na skutek oddziaływania
pól elektrycznych, magnetycznych lub
pól elektrycznych, magnetycznych lub
elektromagnetycznych z zakresu
elektromagnetycznych z zakresu
częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz
częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz
Energia elektryczna
Energia elektryczna
i
i
elektryczność statyczna
elektryczność statyczna
Czynniki, od których zależy
Czynniki, od których zależy
działanie prądu na organizm:
działanie prądu na organizm:
rodzaj prądu i wartość jego
rodzaj prądu i wartość jego
natężenia
natężenia
czas i droga jego przepływu
czas i droga jego przepływu
właściwości indywidualne
właściwości indywidualne
organizmu
organizmu
warunki otoczenia
warunki otoczenia
Skutki przepływu prądu
Skutki przepływu prądu
elektrycznego przez organizm
elektrycznego przez organizm
człowieka
człowieka
skurcz mięśni i utrata kontroli
skurcz mięśni i utrata kontroli
porażonego nad ich działalnością
porażonego nad ich działalnością
utrata świadomości
utrata świadomości
zatrzymanie pracy serca
zatrzymanie pracy serca
migotanie komór serca (fibrylacja)
migotanie komór serca (fibrylacja)
zatrzymanie oddychania
zatrzymanie oddychania
działanie termiczne
działanie termiczne
Sposoby ochrony
Sposoby ochrony
podstawowej
podstawowej
izolacja robocza części czynnych
izolacja robocza części czynnych
odstępy izolacyjne
odstępy izolacyjne
umieszczenie części będących pod
umieszczenie części będących pod
napięciem w miejscach niedostępnych
napięciem w miejscach niedostępnych
lub trudnodostępnych
lub trudnodostępnych
bariery
bariery
umieszczenie urządzeń poza
umieszczenie urządzeń poza
zasięgiem ręki
zasięgiem ręki
Ochrona dodatkowa
Ochrona dodatkowa
1.
1.
uziemienie
uziemienie
2.
2.
zerowanie
zerowanie
3.
3.
przewód zerowy
przewód zerowy
4.
4.
przewód zerujący
przewód zerujący
5.
5.
przeciwporażeniowe wyłączniki
przeciwporażeniowe wyłączniki
różnicowoprądowe
różnicowoprądowe
6.
6.
transformatory ochronne (separacja
transformatory ochronne (separacja
elektryczna)
elektryczna)
7.
7.
izolowanie stanowiska
izolowanie stanowiska
8.
8.
wykonanie urządzeń w II klasie
wykonanie urządzeń w II klasie
ochronności
ochronności
Występowanie wzrostu
Występowanie wzrostu
elektryzacji
elektryzacji
przy wypływie cieczy z rurociągu
przy wypływie cieczy z rurociągu
przy rozbryzgu
przy rozbryzgu
w przewężeniach
w przewężeniach
przy przepływie przez zawory
przy przepływie przez zawory
w ruchu pasów transmisyjnych
w ruchu pasów transmisyjnych
elementy ruchome maszyn i
elementy ruchome maszyn i
urządzeń
urządzeń
Sposoby eliminowania
Sposoby eliminowania
elektryczności statycznej
elektryczności statycznej
Zmniejszenie prędkości początkowej
Zmniejszenie prędkości początkowej
pompowania cieczy
pompowania cieczy
Dodatki antystatyczne
Dodatki antystatyczne
Strefy uspokojenia
Strefy uspokojenia
Preparaty antystatyczne
Preparaty antystatyczne
Uziemianie aparatury i urządzeń
Uziemianie aparatury i urządzeń
Jonizowanie powietrza
Jonizowanie powietrza
Utrzymanie odpowiedniej wilgotności
Utrzymanie odpowiedniej wilgotności
względnej
względnej
Mikroklimat
Mikroklimat
środowiska pracy
środowiska pracy
Na równowagę cieplną mają wpływ
Na równowagę cieplną mają wpływ
parametry charakteryzujące
parametry charakteryzujące
powietrze, jak: temperatura,
powietrze, jak: temperatura,
wilgotność względna, prędkość
wilgotność względna, prędkość
ruchu powietrza, promieniowanie
ruchu powietrza, promieniowanie
cieplne
cieplne
Oświetlenie sztuczne dzielimy
Oświetlenie sztuczne dzielimy
na:
na:
Podstawowe
Podstawowe
Awaryjne
Awaryjne
Bezpieczeństwa
Bezpieczeństwa
Ogólne
Ogólne
Miejscowe
Miejscowe
Złożone
Złożone
Oświetlenie
Oświetlenie
pomieszczeń i stanowisk
pomieszczeń i stanowisk
pracy
pracy
Średnie wartości natężenia oświetlenia
Średnie wartości natężenia oświetlenia
na sąsiadujących płaszczyznach
na sąsiadujących płaszczyznach
roboczych o różnych funkcjach lub na
roboczych o różnych funkcjach lub na
płaszczyźnie roboczej, w stosunku do
płaszczyźnie roboczej, w stosunku do
pozostałej, nieroboczej części
pozostałej, nieroboczej części
pomieszczenia albo w sąsiadujących
pomieszczenia albo w sąsiadujących
pomieszczeniach, nie powinny
pomieszczeniach, nie powinny
przekraczać 5 do 1
przekraczać 5 do 1
Zagrożenia
Zagrożenia
pożarowe i
pożarowe i
wybuchowe
wybuchowe
Zagrożenia ze strony
Zagrożenia ze strony
promieniowania
promieniowania
świetlnego i cieplnego
świetlnego i cieplnego
Zagrożenia w transporcie
Zagrożenia w transporcie
wewnątrzzakładowym oraz
wewnątrzzakładowym oraz
składowaniu
składowaniu
ruch
ruch
transport a środki transportowe
transport a środki transportowe
transport a czynności manipulacyjne
transport a czynności manipulacyjne
Wymagania zdrowotne
Wymagania zdrowotne
Wskazania
Wskazania
Dobry stan zdrowia
Dobry stan zdrowia
potwierdzony
potwierdzony
badaniami
badaniami
lekarskimi
lekarskimi
Pełna sprawność
Pełna sprawność
fizyczna
fizyczna
Szybki refleks i
Szybki refleks i
opanowanie
opanowanie
Przeciwwskazania
Przeciwwskazania
Epilepsja
Epilepsja
Słaby wzrok
Słaby wzrok
Choroby serca
Choroby serca
Przepuklina
Przepuklina
Dyskopatia
Dyskopatia
Upośledzeni
Upośledzeni
umysłowo
umysłowo
Głusi i niemi
Głusi i niemi
Możliwe negatywne skutki
Możliwe negatywne skutki
zdrowotne obciążeń
zdrowotne obciążeń
fizycznych
fizycznych
Bóle mięśni i stawów
Bóle mięśni i stawów
Uszkodzenie kręgosłupa
Uszkodzenie kręgosłupa
Zerwanie, zapalenie ścięgien
Zerwanie, zapalenie ścięgien
Zużycie stawów
Zużycie stawów
międzykręgowych
międzykręgowych
Naderwanie mięśni
Naderwanie mięśni
Bóle pleców i kręgosłupa
Bóle pleców i kręgosłupa
Rodzaje zagrożeń
Rodzaje zagrożeń
Urazy mechaniczne
Urazy mechaniczne
Pylenie nosiwa
Pylenie nosiwa
Wydzielanie się gazów z
Wydzielanie się gazów z
nosiwa
nosiwa
Drganie
Drganie
Hałas
Hałas
Właściwości chemiczne nosiwa
Właściwości chemiczne nosiwa
Zapobieganie obciążeniom
Zapobieganie obciążeniom
fizycznym
fizycznym
Unikanie transportu ręcznego
Unikanie transportu ręcznego
Ograniczenie masy dźwiganych przedmiotów
Ograniczenie masy dźwiganych przedmiotów
Zastosowanie urządzeń ułatwiających pracę
Zastosowanie urządzeń ułatwiających pracę
Ograniczenie do minimum odległości
Ograniczenie do minimum odległości
Ograniczyć długotrwały wysiłek fizyczny przez
Ograniczyć długotrwały wysiłek fizyczny przez
stosowanie przerw w pracy na odpoczynek
stosowanie przerw w pracy na odpoczynek
Odpowiednio urządzone stanowisko
Odpowiednio urządzone stanowisko
Szkolenia w zakresie prawidłowego
Szkolenia w zakresie prawidłowego
podnoszenia i przenoszenia przedmiotów
podnoszenia i przenoszenia przedmiotów