10

Przegląd Olkuski

26 maja 2006

Dział prowadzi Przewodnik Budowlny
www.przewodnik-budowlny.com.pl

Izolacja termiczna i akustyczna

Do ocieplania połaci dachowych przede wszyst-

kim stosuje się wyroby z wełny mineralnej (maty
lub płyty). Materiał ten ma wiele zalet. Charakte-
ryzuje się bardzo dobrą izolacyjnością termiczną
– współczynnik przewodzenia ciepła = 0,032 –
0,045 W/mK. Dzięki włóknistej strukturze dobrze
tłumi hałas (rozprasza i tłumi dźwięki). Jest mate-
riałem sprężystym i elastycznym, dlatego łatwo go
dopasować pomiędzy krokwiami. Poza tym wełna
mineralna jest niepalna i podczas pożaru nie wy-
dziela toksycznych dymów. Nie wolno jednak za-
pomnieć o jej mankamentach: dużej nasiąkliwości
oraz wrażliwość na przewiewanie przez wiatr. Oba
czynniki mogą spowodować znaczne obniżenie izo-
lacyjności termicznej przegrody, dlatego konieczne
jest stosowanie dodatkowych warstw: wiatroizolacji,
szczeliny wentylacyjnej oraz paroizolacji.

Grubość warstwy wełny mineralnej układanej

w połaci dachowej zwykle wynika z planowanej izo-
lacyjności termicznej przegrody, czyli z założonego
współczynnika przenikania ciepła U:

w domu zgodnym z przepisami U 0,3 W/m

2

K,

co odpowiada grubości warstwy 10 – 14 cm (w
zależności od rodzaju wełny mineralnej);

w domu energooszczędnym, czyli zgodnie z za-

leceniami U 0,2 W/m

2

K, co odpowiada grubości

warstwy 16 – 22 cm;

w domu pasywnym U= 0,1 – 0,15 W/m

2

K, co

odpowiada grubości warstwy 25 – 45 cm.
Obecnie, za najbardziej racjonalne uważa się sto-
sowanie warstwy wełny mineralnej grubości 20
– 25 cm. Po prostu, wtedy osiąga się najkorzyst-
niejszy wskaźnik kosztów do zysków – nie tylko
energetycznych. Trzeba bowiem pamiętać jeszcze
o akustyce.

Połacie dachów należą do konstrukcji lekkich,

ponieważ ich ciężar w przypadku krycia papą lub
blachą wynosi zaledwie 35 – 50 kg/m

2

, a przy za-

stosowaniu dachówki lub łupka 60 – 110 kg/m

2

.

To przynajmniej 2 do 10 razy mniej, niż wynosi
ciężar współcześnie budowanych ścian zewnętrz-
nych jedno- i dwuwarstwowych. Zatem im grubsza
będzie warstwa wełny mineralnej (około 20 cm) i
zostaną zastosowane cięższe wyroby (płyty o masie
60 – 80 kg/m

3

), tym lepsze będzie tłumienie hała-

sów zewnętrznych. Ma to szczególne znaczenie dla
domów budowanych w miastach oraz w pobliżu
dróg szybkiego ruchu, linii kolejowych, itp.

Układanie izolacji z wełny mineralnej koniecz-

nie musi być podzielone na dwa etapy. Najpierw
maty lub płyty trzeba włożyć pomiędzy belki kon-
strukcyjne, a następnie pomiędzy listwy dodatko-
wego rusztu przybitego do krokwi Rys. 3. Dzięki
temu wyeliminowane zostaną liniowe mostki ter-
miczne, jakie tworzyłyby belki. Trzeba bowiem
pamiętać, że drewno ma 3 – 5 razy gorszą izola-
cyjność termiczną niż wełna mineralna. Inną zaletą
jest to, że rozdzielenie elementów konstrukcyjnych
od wykończeniowych zmniejsza ryzyko powstania
rys na okładzinach wewnętrznych. Po prostu od-
kształcenia dachu w znacznym mniejszym stopniu
są przenoszone na płyty. Rozwiązanie to należy
stosować nawet wtedy, gdy cała warstwa izolacji
zmieściłaby się pomiędzy krokwiami (co jest możli-
we w słabo ocieplonych połaciach). Grubość war-
stwy pod krokwiami nie powinna być cieńsza
niż 5 cm.

Dodatkowy ruszt można wykonać z listew drew-

nianych o przekroju min. 38 x 50 mm lub z ocyn-
kowanych profili blaszanych będących typową
konstrukcją sufitów podwieszonych. Rozstaw listew
powinien być dostosowany do wymiarów wełny
mineralnej i jednocześnie do rodzaju okładziny
wewnętrznej (zwykle 40 – 60 cm).

Paroizolacja

Wełna mineralna musi być chroniona przed za-

wilgoceniem. Z tego względu konieczne jest osło-
nięcie jej szczelną powłoką nie przepuszczającą
pary wodnej tzw. paroizolacją. Inaczej woda zawar-
ta w ciepłym powietrzu wewnętrznym wykraplałaby
się wewnątrz warstwy wełny mineralnej powodu-
jąc jej zawilgocenie – zjawisko to występuje przy
ochłodzeniu się powietrza poniżej 14°C.

Jako paroizolację najczęściej stosuje folie po-

lietylenowe, które mogą być zbrojone włóknem
szklanym, siatką polietylenową lub włókniną poli-
propylenową. Jednak najlepsze właściwości mają
folie metalizowane, które dodatkowo mają zdolność
odbijania promieniowania cieplnego z powrotem
do wnętrza pomieszczeń.

Sposoby mocowania paroizolacji zależą od

materiału z jakiego został wykonany ruszt pod okła-
dzinę wewnętrzną. Jeśli są to listwy drewniane, to

folię najwygodniej jest mocować za pomocą zszy-
wek Rys. 4. Z tym, że zakłady (szerokości 5 –
10 cm), wszelkie przejścia rur, jak i miejsca wbicia
zszywek konieczne trzeba uszczelnić taśmą samo-
przylepną. Musi to być wykonane bardzo staran-
nie, bowiem najmniejsza nawet nieszczelność może
być przyczyną sporych kłopotów (zawilgocenia,
przemarzania, rozwoju grzybów i pleśni).

W przypadku profili blaszanych, folię po prostu

przykleja się do nich za pomocą dwustronnej taśmy
samoprzylepnej. Podobnie uszczelnia się wszelkie
połączenia, czyli zakłady i miejsca szczególne.

Okładzina wewnętrzna

Pomieszczenia na poddaszu muszą być wykoń-

czone w estetyczny sposób. Stosuje się do tego
różne materiały okładzinowe. Dawniej były to
głównie deski lub otynkowane płyty wiórkowo-ce-
mentowe. Współcześnie, zarówno architekci jak i
inwestorzy dążą do tego, żeby w domach ściany
i sufity były idealnie równe i gładkie. Obecnie
najczęściej wykorzystuje się:

płyty gipsowo-włóknowe. Wykonane ze spra-

sowanej mieszaniny gipsu i włókien celulozy są
ogniochronne, odporne na zwiększone zawilgoce-
nie oraz dobrze tłumią hałas. Ich duża sztywność
i twardość powoduje, że są dość niewrażliwe na
uszkodzenia mechaniczne oraz obciążenia punkto-
we. Poza tym jeden rodzaj płyt można stosować we
wszystkich pomieszczeniach (pokojach, łazienkach
itp.). Pomimo tylu zalet materiał ten nie jest zbyt
popularny na budowach domów jednorodzinnych –
głównie z powodu dość wysokiej ceny.

gipsowo-kartonowe: stosowane najczęściej, są

tańsze i bardziej dostępne. W najprostszej postaci
to po prostu gipsowy rdzeń obustronnie obłożony
powłokami kartonowymi (oznaczenie GKB). Tego
rodzaju płyty można układać tylko w pomieszcze-
niach suchych, czyli o wilgotności nie przekraczają-
cej 70 proc. Jednak na poddaszach warto stosować
płyty wzmocnione włóknem szklanym charaktery-
zujące się zwiększoną odporności na ogień (GKF).
Wtedy, podczas pożaru, drewniana konstrukcja
dachu może być chroniona nie przez 15 – 30 min.,
ale nawet prze 2 godziny. W łazienkach, kuchniach,
czy pomieszczeniach technicznych niezbędne jest
stosowanie płyt zaimpregnowanych środkiem hy-
drofobowym zwiększającym ich odporności na
wilgoć (GKBI lub GKFI). Przeznaczone są do po-
mieszczeń, w których wilgotność powietrza nie
przekracza 85 proc. i nie utrzymuje się dłużej niż
przez 10 godzin.

Grubość okładziny standardowo wynosi 12,5

mm. Jednak ze względów pożarowych i akustycz-
nych, na poddaszach warto stosować płyty grub-
sze, ewentualnie układać je w dwóch wzajemnie
prostopadłych warstwach.

Zasady montażu płyt na skośnych połaciach

dachu są podobne, jak przy wykonywaniu sufitów
podwieszonych. Ale, żeby ułatwić sobie pracę i
osiągnąć zadowalający efekt, w pierwszej kolejno-
ści powinno się zamocować płyty do ścian dzia-
łowych, kolankowych i szczytowych, następnie
do stropu (sufitu podwieszonego) i na końcu do

skośnych połaci dachu. Płyty należy mocować po-
przecznie do drewnianego lub blaszanego rusztu
nośnego (w ścianach-równolegle). Dzięki temu
sztywność okładzin jest nieco większa. Trzeba przy
tym zwracać uwagę na połączenia płyt. Nie mogą
bowiem powstać fugi krzyżowe, które powodują
obniżenie ogniochronności i izolacyjności aku-
stycznej przegrody oraz wytrzymałości i trwałości
okładziny. W kolejnych rzędach niezbędne jest
zatem przesunięcie łączenia płyt przynajmniej o
jeden rozstaw profili konstrukcyjnych, czyli około
50 cm Rys. 5.

Przede wszystkim krokwie wykonane są nie

ze zwykłych powszechnie stosowanych bali drew-
nianych o przekroju prostokątnym, ale z belek
dwuteowych. Te bardzo lekkie i jednocześnie wy-
trzymałe profile są jednak dość wiotkie w kierunku
poprzecznym. Wymaganą sztywność połaci za-
pewniają zatem płyty OSB przybite do górnej po-
wierzchni belek. W tradycyjnych rozwiązaniach łaty
zwykle stanowią wystarczające usztywnienie. Oczy-
wiście przy pokryciu dachówkami, a nie papą, czy
gontem bitumicznym. Pozostałe warstwy izolacyj-
ne oraz wykończeniowe w zasadzie zaprojektowane
są i wykonane tak, jak w typowych, współcześnie
budowanych domach jednorodzinnych, choć ko-
lejność robót nie zawsze jest zgodna z zalecaną
technologią.

Korzyści energetyczne

Oprócz okien i drzwi, połać dachu jest przegro-

dą zewnętrzną o najniższym współczynniku przeni-

kania ciepła – U = 0,15 W/m

2

K. Wartość ta „tylko”

spełnia kryteria domu pasywnego, ale i tak jest dwa

razy lepsza od normowej (U 0,3 W/m

2

K). Poza

tym należy pamiętać, że powierzchnie obu skośnych

powierzchni stanowią zaledwie 21 proc. wszystkich

przegród ograniczających ogrzewaną przestrzeń

poddasza. Natomiast pozostałe, takie jak ściany ko-

lankowe, szczytowe, strop w poziomie jętek charak-

teryzują się lepszą izolacyjnością termiczną. Można

zatem uznać, że ułożenie 25 cm wełny mineralnej

stanowi rozsądny kompromis pomiędzy całkowitą

grubością połaci, a osiągniętymi parametrami ter-

moizolacyjnymi. Poza tym, wykonanie krokwi z

dwuteowych belek drewnianych w minimalnym

stopniu wpływa na lokalne pogorszenie właści-

wości cieplnych przegrody. Grubość środnika

z płyty OSB wynosi bowiem tylko 1 cm, a sze-

rokość belek w konstrukcji tradycyjnej zwykle

5-10 cm. Trzeba przy tym pamiętać, że współczyn-

nik przenikania ciepła porównywalnych krokwi

z bali ocieplonych wełną mineralną grubości

5 cm, osiąga wartość U= 0,32 W/m

2

K.