Poradnik dla osób szukających pracy
SPIS TREŚCI:
1 Poznaj siebie – szybciej znajdziesz pracę
......................................................................................
1.1 Skuteczna strategia poszukiwania pracy
................................................................................
1.3 Twoje miejsce na rynku pracy
...............................................................................................
..................................................................................................
1.5 Aktywne poszukiwanie pracy
...............................................................................................
1.5.1 Budowanie sieci kontaktów
...........................................................................................
Bezpośrednie zgłaszanie się do firm
......................................................................................
1.5.2 Biura pośrednictwa pracy
..............................................................................................
Rozmowa kwalifikacyjna to Twoja szansa
................................................................................
2.2 Pozwolenie na pracę za granicą
............................................................................................
3.1 Kto może uzyskać status osoby bezrobotnej?
......................................................................
3.2 Jak zarejestrować się w PUP?
...............................................................................................
3.3 Kiedy przysługuje prawo do zasiłku?
...................................................................................
3.4 Wsparcie oferowane przez Powiatowy Urząd Pracy (PUP)
................................................
...................................................................................................
3.4.9 Dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej, czyli zorganizuj sobie biznes
3.4.10 Umowy absolwenckie /promocyjne zatrudnienie/
.......................................................
1
3.4.12 Prace społecznie użyteczne
..........................................................................................
1
Poznaj siebie – szybciej znajdziesz pracę
Specyfika rynku pracy, duża konkurencja, chęć znalezienia zatrudnienia na jak najlepszych
warunkach wymagają aktywnego poszukiwania pracy, uzmysłowienia sobie, że tylko od nas
samych zależy, jak szybko i z jakim skutkiem zakończą się nasze starania. Poniżej
przedstawiamy krok po kroku etapy aktywnego poszukiwania pracy.
1.1
Skuteczna strategia poszukiwania pracy
Myśląc o znalezieniu pracy, dobrze jest myśleć długoterminowo. Nie myślmy tylko o pracy na
dzisiaj, pomyślmy także o jutrze! Warto zastanowić się, jaką chcielibyśmy mieć ścieżkę kariery.
Skupmy się na obszarach, w których dobrze się czujemy, na takich, gdzie mamy coś do
powiedzenia, na których temat posiadamy pewną wiedzę, które wiążą się z naszymi
zainteresowaniami. Pamiętajmy, że lepiej i łatwiej robić to, co się lubi, wtedy bowiem jest
możliwość zaangażowania się, a wiadomo, że to wpływa na efektywność działań.
Przed przystąpieniem do poszukiwania pracy dobrze jest sprecyzować, ile czasu chcemy temu
zadaniu poświęcić. Pamiętajmy, że im więcej czasu dziennie przeznaczymy na poszukiwania,
tym szybciej pracę znajdziemy. Szacunkowo ponad połowa osób szukających pracy poświęca
temu zadaniu tylko do 5 godzin tygodniowo, a średni okres znalezienia pracy wynosi pół roku.
Zastanów się, czy na pewno aż tyle czasu chcesz pozostawać bez pracy. Czy nie lepiej
przeznaczyć temu zajęciu więcej czasu w ciągu dnia i tym samym skrócić okres bycia
bezrobotnym? Bardzo ważne jest zatem przygotowanie określonego planu działania oraz
konsekwencja w jego realizacji. Musimy uzbroić się w cierpliwość, trzeba być zdeterminowanym
i wierzyć w osiągnięcie swojego celu, jakim jest znalezienie pracy. Szukanie pracy to też praca,
traktujmy to zadanie poważnie. Znalezienie pracy to proces złożony, który niestety nie zależy
jedynie od nas. Wpływ mają m.in. wykształcenie, wiek, doświadczenie, profil zawodowy oraz
znajomość języków obcych i umiejętność obsługi urządzeń biurowych (komputer).
W dzisiejszych czasach dobrze jest być elastycznym. Konieczność zmiany miejsca zamieszkania
czy naszego aktualnego profilu zawodowego oraz przekwalifikowanie się również powinny być
brane pod uwagę.
2
W jaki sposób czytać ogłoszenia z ofertami pracy?
Oferty pracy można znaleźć w wielu miejscach. Osoba szukająca pracy powinna korzystać z jak
największej bazy ogłoszeń, w myśl zasady: im więcej ogłoszeń przeczytam, tym większe szanse,
że znajdę odpowiednią ofertę. Samo przeglądanie ogłoszeń daje ogólny pogląd na trendy, jakie
panują na rynku. Umożliwia zorientowanie się, jakie są oczekiwania pracodawców wobec
danego stanowiska oraz jakie obowiązki czekają na potencjalnych kandydatów. Zapoznając się z
oczekiwaniami oraz obowiązkami, łatwiej określić nam swoje możliwości. Aby zwiększyć
efektywność poszukiwań, warto zastanowić się, gdzie szukać ogłoszeń, w jaki sposób je czytać
oraz jakie błędy popełniamy przy odpowiadaniu na ogłoszenia ofert pracy.
Ogłoszenia z ofertami prac należy szukać w gazetach codziennych, np. w DZIENNIKU Polska
Europa Świat, który w każdy poniedziałek ukazuje się ze specjalnym dodatkiem Praca.
Zamieszczone w gazetach ogłoszenia z ofertami pracy możemy podzielić na tajne (gdy firma nie
ujawnia swojej nazwy, natomiast podana jest nazwa branży) oraz jawne (gdy zarówno nazwa
firmy, jak i jej logo są widoczne w ogłoszeniu).
Przed złożeniem aplikacji warto zapoznać się z profilem potencjalnego pracodawcy. Informacje o
firmie można znaleźć m.in. na stronach internetowych, w prasie codziennej oraz rozmawiając ze
znajomymi.
Dylemat pojawia się w momencie złożenia aplikacji w odpowiedzi na ogłoszenie tajne. Mamy
bowiem niedostateczną informację na temat potencjalnego pracodawcy. Decyzja o tajnym
ogłoszeniu podjęta przez firmę może wynikać z prowadzonej prze nią strategii. Przyczynami
utajnienia mogą być: chęć utajnienia planów przed konkurencją bądź stanowisko, na które
prowadzona jest rekrutacja, jest jeszcze obsadzone.
Czego o pracodawcy można dowiedzieć się z ogłoszenia?
Z dużego formatu tzw. ogłoszeń ramkowych korzystają duże firmy. Ogłoszenia te dotyczą
głównie stanowisk kierowniczych, specjalistów, jak również stanowisk, które wymagają dużych
kwalifikacji. W tego typu ogłoszeniach stanowisko jest opisane bardzo szczegółowo wraz
z opisem zakresu obowiązków oraz oczekiwań wobec kandydatów.
Drobne ogłoszenia są zdecydowanie okrojone. Wykorzystywane są na ogół przez mniejsze firmy.
W ogłoszeniu takim najczęściej przeczytamy, na jakie stanowisko jest prowadzona rekrutacja
3
oraz w jaki sposób należy się zgłaszać.
Wiele firm korzysta z tzw. skrzynki kontaktowej – oznacza to, że wysyłane aplikacje przesyłane
są na adres firm, które zajmują się doradztwem personalnym. Sytuacja taka jest korzystna dla
każdej ze stron. Dla pracodawcy, bo nie musi bezpośrednio poświęcać czasu na znalezienie
odpowiedniego kandydata. Także dla samych osób zainteresowanych, gdyż nasze CV będzie
czytane przez osoby, które prowadzą rekrutacje na wiele innych stanowisk w tym samym czasie,
więc szanse zaproszenia na rozmowę kwalifikacyjną rosną.
Jakie informacje zawarte są w ogłoszeniu o pracę?
Każde ogłoszenie nakreśla ogólny charakter wykonywanej pracy. Podane przez pracodawcę
wymogi należy spełniać. Jeśli nie spełniamy więcej niż dwóch, nie powinniśmy zgłaszać swojej
kandydatury, bo to nie ma sensu. Jak mówi polskie przysłowie: „trzeba mierzyć siły na zamiary”.
Jeżeli widzimy, że nie odpowiadamy wymaganiom postawionym przez pracodawcę, szukamy
innych ogłoszeń, bardziej zbliżonych do naszych kompetencji, w ten sposób ograniczamy ryzyko
odrzucenia naszej aplikacji.
Ważną kwestią jest nazwa stanowiska. Nie zawsze pokrywa się ona z naszymi wyobrażeniami,
dlatego warto czytać ogłoszenia w całości. Szczególnie gdy nazwa stanowiska napisana jest w
języku angielskim. Dodatkowo z ogłoszenia mogą wynikać warunki zatrudnienia, są to np.
szkolenia, służbowy laptop, samochód, telefon komórkowy, karnet do klubu fitness itp.
Jakie dokumenty przesłać?
Dokumenty, o które proszą pracodawcy, to na ogół CV lub CV wraz z listem motywacyjnym. Nie
należy wysyłać dokumentów, o które firma nie prosiła. Należy pamiętać, żeby w swoich
dokumentach zawrzeć numer referencyjny ogłoszenia. Zatroszczmy się, by był on widoczny,
w ten sposób ułatwiamy proces rekrutacji danej firmie. Ostatnią formalnością jest dodanie
klauzuli o ochronie danych osobowych. Należy ją zamieścić na dole dokumentów, nawet jeśli
pracodawca o nią nie prosił w ogłoszeniu oferty pracy. Daje to dodatkowe korzyści, gdyż w ten
sposób, nawet jeśli nasza oferta w tym procesie rekrutacji nie przejdzie do następnego etapu,
zostaje zapisana w bazie danych firmy.
W jakim języku i w jakim terminie wysyłać aplikację?
4
Jeśli chodzi o język, to zawsze odpowiadamy w takim języku, o jaki prosi nas pracodawca. Jeśli
ogłoszenie jest w języku polskim, a pracodawca prosi o odpowiedź w innym języku, to stosujemy
się do tego. Gdy nie ma wskazania, to oczywiście odpowiadamy po polsku. Jeśli natomiast
ogłoszenie jest napisane po angielsku lub w innym języku, to powinniśmy odpowiedzieć w tym
samym języku. Termin nadsyłania aplikacji na ogół jest podany w ogłoszeniu – należy go
przestrzegać. Jest to najczęściej tydzień lub dwa tygodnie. Oczywiście im wcześniej wyślemy
swoją aplikację, tym lepiej, unikniemy bowiem stresu związanego z dotarciem aplikacji na czas.
Aplikację można wysyłać tradycyjną pocztą (trzeba wziąć pod uwagę, że dotrze dopiero po kilku
dniach), faksem lub pocztą elektroniczną. Te dwie ostatnie formy są teraz zdecydowanie
popularniejsze, gdyż zapewniają dotarcie dokumentów w bardzo krótkim czasie i niskim
kosztem. Pozwalają zaoszczędzić przede wszystkim czas, gdyż np. e-maila z aplikacją można
wysłać, nie wychodząc z domu. Decydując się na wysłanie aplikacji droga elektroniczną, należy
konsekwentnie używać formalnych zwrotów typu „Szanowna Pani/Szanowny Panie” itp.
Uwaga na błędy!
Uwaga na błędy nie tylko ortograficzne! W dokumencie ważna jest zarówno ortografia,
jak i stylistyka, dbajmy więc o to, by zdania były poprawnie zbudowane.
Rzeczowość – dokumenty powinny być napisane zwięzłym językiem, pamiętajmy, że nie
warto koloryzować swoich życiorysów, rozmowa kwalifikacyjna takie nieścisłości
zweryfikuje.
Nie wysyłajmy swoich aplikacji na siłę, jeśli nasze kwalifikacje nie spełniają wymogów
stawianych przez pracodawcę.
Gdy widzimy kilka ogłoszeń, które dotyczą diametralnie różnych stanowisk w tej samej
firmie, zdecydujmy się tylko na jedno. Inaczej zostaniemy potraktowani jako osoby, które
za wszelką cenę chcą znaleźć jakąkolwiek pracę, a to z punktu pracodawcy jest
negatywne. Wiąże się to bowiem z przypuszczeniem, że dana praca będzie traktowana
przez nas jako tymczasowa, do czasu, gdy znajdziemy odpowiadającą naszym
oczekiwaniom. A wiadomo, że nikt nie chce inwestować w nowego pracownika, gdy ten z
góry zakłada, że chce zmienić pracę.
5
1.2
Przeprowadź autodiagnozę
Na samym początku należy poznać swoje możliwości, określić mocne i słabe strony, obszary
naszych kwalifikacji zawodowych wymagających doskonalenia, wypunktować osiągnięcia,
określić słabe strony. Przydatnym narzędziem w dalszych etapach poszukiwania pracy będzie
lista umiejętności i predyspozycji uszeregowanych według hierarchii ważności i popartych
konkretnymi przykładami z naszego dotychczasowego życia zawodowego.
W określeniu umiejętności i predyspozycji mogą być pomocni doradcy zawodowi w urzędach
pracy, zajęcia w klubach pracy czy też testy i poradniki dostępne na stronach internetowych
poświęconych poszukiwaniu pracy. Przykładowo możesz sprawdzić swój potencjał motywacyjny
do pracy z informacją i zarządzaniem wiedzą za pomocą testu, który dostępny jest pod adresem
http://www.wiedzapraca.emcc.pl/
Do przeprowadzenia testu niezbędne jest połączenie z
internetem.
1.3 Twoje miejsce na rynku pracy
Szukając nowego zajęcia, nie możemy oczekiwać, że znajdziemy taką samą pracę albo nawet
podobną do poprzedniej. Trzeba się zdystansować do uprzednio wykonywanej pracy, a może
nawet zawodu, i od nowa spróbować określić swoje miejsce na rynku pracy.
Sprecyzowanie oczekiwań względem naszej przyszłej pracy, zajmowanego stanowiska, branży
czy nawet konkretnej firmy ułatwi odnajdywanie właściwych ofert pracy, przygotowanie
odpowiednich dokumentów aplikacyjnych i bardziej efektywne wybieranie potencjalnych
pracodawców.
1.4
Jak przygotować dokumenty
Dokumenty aplikacyjne składamy zasadniczo w dwóch przypadkach:gdy odpowiadamy na
konkretną ofertę pracy zamieszczoną np. w prasie czy na tablicy ogłoszeń w urzędzie pracy lub
podczas samodzielnego szukania zatrudnienia i składania ofert do wybranych przez nas firm.
1.4.1
CV
CV /z łac. curriculum vitae, czyli bieg, przebieg życia/ jest na ogół pierwszym dokumentem,
z którym zapoznaje się pracodawca. Jest twoją wizytówką i jednocześnie reklamą twoich
umiejętności.
Przed przystąpieniem do pisania CV warto zastanowić się, o jaką pracę się ubiegasz, kto będzie
adresatem tego dokumentu i co będzie interesowało pracodawcę.
6
Elementy CV:
a) Podstawowe dane osobowe – imię, nazwisko, data urodzenia, adres zamieszkania, telefon,
e-mail, ewentualnie stan cywilny i stosunek do służby wojskowej.
b) Wykształcenie – w porządku odwrotnie chronologicznym, czyli od ostatnio ukończonej
podaje się pełne nazwy szkół, uczelni itd. wraz z nazwami kierunków, specjalności, uzyskanych
tytułów).
c) Doświadczenie zawodowe – także w porządku odwrotnie chronologicznym podaje się pełne
nazwy miejsc poprzedniego zatrudnienia (można wskazać również branżę), dokładną datę
rozpoczęcia i zakończenia pracy, stanowisko pracy, zakresy obowiązków. Jeśli nie pracowałeś do
tej pory, to jest to odpowiednie miejsce na przedstawienie odbytych staży i praktyk zawodowych.
d) Osiągnięcia, przebyte kursy/szkolenia – należy skoncentrować się na tych związanych
z pracą, o którą się staramy. Trzeba podać daty, dokładny czas trwania kursu, temat oraz
organizatora.
e) Znajomość języków obcych – należy określić stopień znajomości języków obcych,
ewentualnie podać nazwy zdanych egzaminów państwowych, otrzymanych certyfikatów wraz z
datami.
f) Umiejętności – obsługa komputera z podaniem programów, którymi umiemy się posługiwać,
oraz określeniem stopnia ich znajomości, prawo jazdy wraz z określeniem kategorii oraz liczbą
przebytych kilometrów, jeśli ma to znaczenie w przypadku oferty pracy, na którą odpowiadamy.
g) Zainteresowania – nie zawsze są konieczne, należy unikać uogólnień typu literatura, kino, bo
może to sprawiać wrażenie, że tak naprawdę nie interesujesz się niczym. Gdy nasze
zainteresowania są powiązane z pracą zawodową bądź mamy oryginalne hobby, warto te
informacje umieścić w swoim CV.
h) Preferencje zawodowe – krótką informację na ten temat warto dodać szczególnie wtedy, gdy
nasza kandydatura nie jest odpowiedzią na konkretną ofertę pracy.
i) Referencje – można podać dane kontaktowe do osób, które mogą udzielić referencji, chociaż
7
częściej stosuje się informację o tym, że referencje zostaną przedstawione na prośbę.
j) Klauzula ochrony danych osobowych – należy ją umieścić na dole dokumentu, klauzula
jest uniwersalna i brzmi następująco: Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych
osobowych zawartych w mojej ofercie pracy dla potrzeb niezbędnych do realizacji procesu
rekrutacji (zgodnie z ustawą z dn. 29.08.1997 o Ochronie Danych Osobowych DzU nr 133, poz.
833).
k) Zdjęcie – możemy zawsze dołączyć do swojego CV. Należy jednak pamiętać o formalnym
charakterze dokumentu. W żadnym wypadku nie wolno dołączać zdjęć z imprez, zdjęć
grupowych itp.
Zasady konstruowania CV
1. CV piszemy na białym papierze formatu A4, a jego objętość nie powinna przekraczać 2
stron maszynopisu. Rozmiar czcionki od 10 do 12 punktów (mniejszy niż 10 może
spowodować utrudnienie w odczytaniu informacji).
2. Jest wiele sposobów redagowania, ważne jednak by pisać zwięźle, w sposób logiczny,
czytelny i schludny.
3. Dokument należy pisać pod kątem konkretnej pracy, o którą się ubiegamy, jak również
z uwzględnieniem specyfiki firmy, do której składamy dokumenty.
4. Nie trzeba opisywać wszystkich faktów z naszego życia zawodowego, a raczej wybrać te
najbardziej atrakcyjne dla potencjalnego pracodawcy.
5. Informacje zawarte w CV muszą być zgodne z prawdą. Nie należy zmyślać czy naciągać
rzeczywistości, gdyż to, co napiszemy, zostanie później zweryfikowane na rozmowie
kwalifikacyjnej.
6. Poszczególne zdania powinny być pisane w sposób zwięzły i konkretny, w myśl zasady
„mało słów, dużo treści”, a forma graficzna całego dokumentu standardowa i prosta (nie
należy nadużywać efektów tekstowych, np. podkreśleń, pogrubień). Tekst bowiem musi
być przejrzysty.
7. CV powinno być dostosowane do pracodawcy. Nie jest dobrym posunięciem rozsyłanie
tego samego, schematycznego CV do wszystkich potencjalnych pracodawców. Nie
w każdej pracy wszystkie twoje umiejętności, nabyte doświadczenie czy predyspozycje
będą tak samo istotne.
8. Życiorys powinien być napisany na komputerze. Zawsze jednak przed wysłaniem należy
sprawdzić ortografię oraz gramatykę. W tym dokumencie nie ma miejsca na najmniejsze
8
literówki. Przyjrzyjmy się swojemu CV tak, jakbyśmy to my byli pracodawcami – to
zdecydowanie ułatwia wychwycenie błędów.
9. Do życiorysu nie dołączamy kopii certyfikatów, świadectw itp. Będzie odpowiedni
moment, by się nimi pochwalić.
1.4.2
List motywacyjny
List motywacyjny, podobnie jak CV, jest dla pracodawcy pierwszą okazją do zapoznania się
z twoimi atutami. Warto więc, by dokumenty te odróżniały się od innych treścią i starannością
przygotowania.
Przed przystąpieniem do pisania listu motywacyjnego dobrze jest odpowiedzieć sobie na pytania:
„dlaczego staram się o tę właśnie pracę” oraz „dlaczego to właśnie mnie należy zatrudnić”.
Zadaniem listu motywacyjnego jest przedstawienie swojej kandydatury na konkretne stanowisko,
zainteresowanie pracodawcy swoją osobą i spowodowanie, byś został zaproszony na rozmowę
kwalifikacyjną.
List motywacyjny to pismo formalne, dlatego trzeba przestrzegać następujących zasad: dane
osobowe nadawcy umieszczane są w lewym górnym rogu, miejscem na datę nadania listu jest
prawy górny róg, poniżej daty nadania, również po prawej stronie, należy podać dane adresata.
Na początku listu, oprócz zwrotów typowo grzecznościowych i odwołania się do źródła
pozyskania informacji o naborze na konkretne stanowisko, np. z prasy, powinno znaleźć się
uzasadnienie ubiegania się o tę pracę. Warto podkreślić pozytywne motywy zmiany lub podjęcia
nowej pracy, np. chęć dalszego rozwoju zawodowego i osobistego. Krótko przedstawiamy oraz
wyjaśniamy powód przesłania swojej kandydatury. Odpowiadając na konkretne ogłoszenie,
należy podać źródło informacji, nazwę stanowiska oraz podany w ogłoszeniu numer
referencyjny. Gdy nasza oferta nie jest odpowiedzią na konkretne ogłoszenie, warto wyjaśnić
dlaczego wybraliśmy daną firmę.
W części głównej listu motywacyjnego przedstawiamy swoje kwalifikacje oraz osiągnięcia –
własne atuty, umiejętności czy inne cechy istotne z punktu widzenia danego stanowiska. Możemy
krótko opisać ważne projekty, w których braliśmy udział, z naciskiem
na przedstawienie naszego udziału. Można również zasygnalizować nasze plany zawodowe
i zakładaną drogę rozwoju, oczywiście w nawiązaniu do działalności firmy, do której aplikujemy.
Jeśli w naszym życiorysie są dłuższe okresy bez zatrudnienia, to właśnie w tym miejscu można
wyjaśnić zaistniałą sytuację.
W zakończeniu podkreślamy gotowość do następnego etapu rekrutacji, którym z reguły jest
9
rozmowa kwalifikacyjna. Można tutaj również podziękować za czas poświęcony na zapoznanie
się z naszymi dokumentami. List motywacyjny zamyka grzecznościowa formuła
„Z poważaniem” wraz z podpisem pełnym imieniem i nazwiskiem.
Cały list powinien być krótki (maksymalnie jedna strona formatu A4, czcionka tak jak
w przypadku CV w rozmiarze 10 – 12), przekonujący i treściwy. Nie powinno się w nim
opisywać wszystkich wymienionych w CV zagadnień, a jedynie te najistotniejsze dla danego
stanowiska pracy lub uzupełniające treści zawarte w CV.
Zasady konstruowania listu motywacyjnego
1. List motywacyjny jest zaadresowany do konkretnego adresata (osoby lub firmy), dlatego
musi być dostosowany do konkretnej oferty pracy oraz firmy. Nie należy traktować listu
jako dokumentu uniwersalnego, powinien on być bowiem tworzony pod kątem danej
firmy.
2. List podobnie jak CV powinien być pisany na komputerze. Wydruk powinien być na tym
samym papierze co CV. Papier powinien być biały i bez wyraźnej faktury.
3. List motywacyjny piszemy krótko i zwięźle, stosując krótkie i zrozumiałe zdania. Można
zapisać jedynie jedną stronę A4. Jest to uzupełnienie CV, więc nie ma potrzeby
powtarzania wszystkich danych zawartych w innym dokumencie, można co najwyżej
rozszerzyć najciekawsze, które wiążą się z konkretną ofertą pracy.
4. Zawsze przed wysłaniem należy sprawdzić, czy przypadkiem nie ma błędów
ortograficznych i gramatycznych. Pamiętajmy, że nawet najlepiej napisany list może
wywołać negatywne wrażenie, gdy nazwa firmy, do której aplikujemy, jest napisana
nieprawidłowo.
5. Na koniec oczywiście składamy podpis. Gdy wysyłamy pocztą elektroniczną,
podpisujemy się pełnym imieniem i nazwiskiem. Gdy dokumenty wysyłamy za pomocą
poczty tradycyjnej lub faksem, nie zapomnijmy o odręcznym podpisie.
1.5
Aktywne poszukiwanie pracy
Przeglądanie ogłoszeń w prasie czy też na tablicy ogłoszeń w urzędzie pracy to jedne
z najpopularniejszych metod szukania pracy, jednak wcale nie najskuteczniejsze. Poniżej
przedstawiamy jeszcze kilka innych sposobów poszukiwania zatrudnienia. Warto korzystać, o ile
10
to możliwe, ze wszystkich jednocześnie, bo duże zaangażowanie zaowocuje większą
skutecznością. Zacznijmy od kontaktów z ludźmi…
Pracodawco, kim jesteś?
O potencjalnych pracodawcach dobrze jest trochę poczytać. Przydatna jest prasa codzienna, która
pomaga śledzić zmiany na rynku, informacje o fuzjach i przejęciach przedsiębiorstw. Warto też
czytać czasopisma branżowe, które dokładnie skupiają się na firmach zajmujących się daną
działalnością. Oprócz tego nieocenionym źródłem jest internet – należy skupiać się przede
wszystkim na stronie internetowej danej firmy, ponieważ to tam znajdziemy o niej najwięcej
informacji.
Jak znaleźć pracę?
Informacje można znaleźć oczywiście w ogłoszeniach rekrutacyjnych, w prasie, w internecie, na
targach pracy i na targach branżowych, słuchając radia oraz telewizji oraz bezpośrednio w firmie.
Szukając informacji o firmie, starajmy się jak najwięcej o niej dowiedzieć, nie tylko o branży,
produktach czy usługach, ale także o zmianach zachodzących w danej branży, przejęciach firm
itp. Warto przejrzeć broszury czy foldery wydawane przez daną firmę, można w ten sposób
poznać historię firmy, strukturę organizacyjną itp.
Mając już informacje o firmie, możemy wysyłać swoją aplikację na zamieszczone ogłoszenie
bądź dołączyć CV do bazy kandydatów aplikujących do danej firmy.
1.5.1 Budowanie sieci kontaktów
Jest to najskuteczniejszy sposób znalezienia pracy, choć pozornie wcale tak się nie wydaje.
Większość ofert pracy, szczególnie z małych firm, nie pojawia się na rynku w formie ogłoszeń,
a rekrutacja odbywa się w sposób nieformalny, z czyjegoś polecenia. Firmy bardzo chętnie
zatrudniają osoby polecone, gdyż już na wstępie wiedzą coś o tej osobie i mają większą
możliwość sprawdzenia, kim jest dana osoba, jakie ma doświadczenie oraz jak radziła sobie
w innej firmie. Oprócz tego takie działanie pomaga pracodawcy zaoszczędzać zarówno pieniądze
jak i cenny czas. O poszukiwaniu pracy należy zatem poinformować jak największe grono osób:
rodzinę, znajomych, kolegów z poprzedniej pracy. Dobrze jest też zataczać szersze kręgi:
uczestniczyć w targach branżowych, nawiązując w ten sposób nowe kontakty, udzielać się na
forach dyskusyjnych czy też włączyć w działalność różnych organizacji i stowarzyszeń.
11
Bezpośrednie zgłaszanie się do firm
Wysyłanie swojej oferty pocztą, mailem czy faksem do firm, które aktualnie nie prowadzą
rekrutacji, zapewne nie przyniesie oczekiwanego efektu od razu. Jednak wiele firm (szczególnie
dużych) zbiera nadsyłane aplikacje, budując tym samym swoje bazy potencjalnych pracowników.
Dostarczenie swojej oferty osobiście do firmy, do rąk osoby zajmującej się rekrutacją lub, jeżeli
tylko jest to możliwe, samemu pracodawcy daje nam możliwość bezpośredniego kontaktu
z firmą/pracodawcą. Dowodzi także, że naprawdę zależy nam na pracy w tej konkretnej firmie.
Dobrze jest też skontaktować się później z firmą i zainteresować dostarczonymi dokumentami,
przewidywanym terminie rozmów z kandydatami.
1.5.2 Biura pośrednictwa pracy
Biura te są stosunkowo nowym zjawiskiem na rynku pracy, a z ich usług korzystają głównie
ludzie młodzi – studenci, absolwenci oraz przede wszystkim firmy, które nie chcą same
zajmować się rekrutacją pracowników, a przynajmniej jej fazą wstępną. Biura pośrednictwa nie
pobierają opłat od osób poszukujących pracy, zbierają w swoich zasobach różnorodne oferty
pracy, są także bankami informacji o potencjalnych pracownikach – warto więc wysłać swoją
aplikację. Wiele biur umożliwia rejestrację w bazie przez internet.
1.5.3 Firmy doradztwa personalnego nie powinny być mylone z biurami pośrednictwa pracy.
Przeprowadzają one profesjonalne rekrutacje jedynie na zlecenie firm. Wiele firm na stałe
współpracuje z firmami doradztwa personalnego prowadzącymi bazy kandydatów, do których
dołączane są wszystkie aplikacje odpowiednio podzielone według doświadczeń oraz stanowisk.
Znajdują się tam aplikacje związane z konkretnymi ogłoszeniami, jak również te, przesłane przez
osoby, które chciały być umieszczone w bazie danych firmy prowadzącej rekrutacje. Wysyłanie
aplikacji do firm doradztwa personalnego to zwiększenie szans na znalezienie pracy. Firmy te
bowiem cały czas prowadzą selekcję pracowników dla firm z różnych branż, a nie zawsze
pojawiają się ogłoszenia z danym wakatem. Wiedząc, że nasze dokumenty znajdują się już
w bazie danych, nie rezygnujmy z ponownego przesyłania CV oraz listu motywacyjnego
w odpowiedzi na konkretne ogłoszenie. Wysyłając aplikację z zaznaczonym numerem
referencyjnym, mamy pewność, że dokumenty trafią bezpośrednio do osoby, która decyduje
o przejściu do kolejnego etapu rekrutacji, poza tym mamy szansę uaktualnić bądź poprawić nasze
dokumenty.
12
1.5.4 Targi pracy
W targach biorą udział zazwyczaj duże, często międzynarodowe firmy. Niekoniecznie
wystawiają konkretne oferty pracy, lecz raczej prezentują się jako potencjalni pracodawcy. Zaletą
targów jest to, że można porozmawiać z przedstawicielami działów personalnych
poszczególnych przedsiębiorstw, złożyć przygotowaną wcześniej aplikację lub wypełnić firmowe
formularze aplikacyjne. Targi są też dogodną okazją do zdobycia informacji o interesujących nas
firmach, oferowanych przez nie stanowiskach czy też o przebiegu procesu rekrutacji.
1.5.5 Media
Ogłoszenia w mediach, szczególnie w prasie, jak już wspomniano wcześniej, to
najpopularniejsza forma szukania pracy. Niewątpliwie jej atutem jest możliwość przeglądania
ofert z całego kraju, np. w ogólnopolskich dziennikach czy też w internecie. Należy jednak
pamiętać, że tylko 30% ofert pracy pojawia się na rynku w formie ogłoszeń, a zainteresowanych
jest mnóstwo. Korzystając z tej formy poszukiwania pracy, trzeba liczyć się z dużą konkurencją,
z tym, że nasze dokumenty aplikacyjne muszą być naprawdę perfekcyjnie przygotowane, bo
inaczej najprawdopodobniej przepadną pośród innych złożonych ofert.
Niektórzy doradcy zawodowi podpowiadają, aby umieszczać swoje ogłoszenie w działach
„Szukam pracy”.
Dzięki serwisom internetowym mamy dostęp do informacji przez 24 godziny na dobę, zatem
możemy wybrać dowolny czas najbardziej dla nas dogodny. Korzystając z internetu, nie mamy
ograniczenia geograficznego, możemy sprawdzić oferty pracy nie tylko z okolicy, nie tylko
z kraju, ale również z innych krajów świata. Jednocześnie Internet daje nam dostęp do aktualnych
ofert, które stale się pojawiają. Kolejnym plusem jest możliwość subskrypcji oraz otrzymywania
ofert pracy bezpośrednio na naszą skrzynkę e-mailową.
Adresy najpopularniejszych portali internetowych z ofertami pracy:
o www.absolwent.net
o www.adecco.pl
o www.astroman.com.pl
o www.beaver.com.pl
o www.bestoferta.pl
o www.fpl.com.pl
o www.gratka.pl
o www.hrk.pl
o www.jobaid.pl
13
o www.jobpilot.pl
o www.jobs.pl
o www.kariera.wprost.pl
o www.praca.wp.pl
o www.praca.onet.pl
o www.praca.interia.pl
o www.pracuj.pl
o www.topjobs.pl
Rozmowa kwalifikacyjna to Twoja szansa
Doświadczenie i wykształcenie, choć niewątpliwie są atutami, nie zawsze gwarantują sukces.
Bardzo ważna jest także umiejętność przedstawienia swoich dobrych stron pracodawcy. Trzeba
więc doskonalić swoje zdolności autoprezentacji i dobrze przygotowywać się do rozmów
kwalifikacyjnych. Poniżej przedstawiamy kilka przydatnych uwag:
przed rozmową postaraj się dowiedzieć jak najwięcej o firmie, jej historii,
produktach/usługach, pozycji na rynku, właściwej jej branży czy też możliwościach
rozwoju,
dowiedz się jak najwięcej o stanowisku, o które się ubiegasz – obowiązkach, zakresie
wiedzy potrzebnej na stanowisku, pożądanych cechach osobowych – łatwiej będzie
udzielać konkretnych i dobrze prezentujących się odpowiedzi na zadawane przez osobę
rekrutującą pytania,
idąc na rozmowę, miej w pamięci swoją drogę zawodową, osiągnięcia, postaraj się
przewidzieć pytania, które osoba rekrutująca może zadać,
zastanów się, czego sam chciałbyś się dowiedzieć od rozmówcy, jakie zadać pytania
odnośnie stanowiska, warunków pracy itd.,
zadbaj o swój wygląd – rozmowa kwalifikacyjna wymaga od aplikanta dyskretnej
elegancji,
podczas rozmowy zachowuj się pewnie, ale nie bądź zbyt ekspansywny, arogancki czy
radosny, odpowiadaj zwięźle i precyzyjnie, pamiętając jednak, żeby zaprezentować się
w swoich wypowiedziach jak najlepiej. Zmyślanie, naciąganie faktów czy wręcz
kłamanie o swojej karierze zawodowej czy umiejętnościach nie ma sensu – wprawny
słuchacz od razu zorientuje się, że nie jesteś szczery. Spróbuj opanować stres, zachowaj
pogodny wyraz twarzy i utrzymuj kontakt wzrokowy z rozmówcą.
14
Jeżeli wiesz, że masz problemy z autoprezentacją, skorzystaj z pomocy doradców zawodowych,
np. pracujących przy urzędach pracy lub w agencjach doradztwa personalnego.
Grunt to dobre przygotowanie
Warto dowiedzieć się, z kim będziemy rozmawiać. Czy będzie to pracownik działu personalnego
czy też specjalista z działu, do którego aplikujemy. Mając tę wiedzę, łatwiej jest przygotować się
do rozmowy, bo łatwo przewidzieć, jakiego typu będą pytania. Jeśli będzie to pracownik działu
personalnego, raczej nie trzeba wyjaśniać zawiłości technicznych, ale gdy naszym rozmówcą
będzie osoba z konkretnego działu, należy przygotować się na szczegółowe pytania
merytoryczne.
Przygotowanie się do rozmowy oznacza również przygotowanie na pytanie dotyczące pobudek
do zmiany pracy. Nigdy nie należy źle mówić o poprzednich pracodawcach. Nikt nie chce, żeby
o nim źle mówiono, więc firma, do której aplikujemy, po naszym sposobie wypowiadania się
o poprzednim pracodawcy może przewidzieć, jak będziemy się wypowiadać o następnym. Warto
przypomnieć sobie struktury organizacyjne w naszych poprzednich miejscach pracy,
najważniejsze obowiązki, najtrudniejsze zadania, czego się nauczyliśmy itp. Nie zapominajmy
podczas naszych przygotowań zapoznać się z firmą, do której aplikujemy. Warto wiedzieć, jakie
oferuje produkty, usługi, w jakiej branży działa, jaką ma pozycję na rynku i jakich może mieć
konkurentów. Przyjmijmy zasadę, że im więcej wiemy, tym lepiej dla nas samych, bo grunt to
dobre przygotowanie.
Podczas rozmów kwalifikacyjnych jednym z pytań, które bardzo często się pojawia, jest pytanie
o słabe i mocne strony kandydata. Należy na nie odpowiedzieć, podając swoje zalety, na których
się skupiamy nieco dłużej, ale także nasze słabe strony (dobrze jest podać coś nieszkodliwego).
Jeśli już się przygotowaliśmy do rozmowy, dowiedzmy się, gdzie znajduje się firma. Oczywiste
jest, że lepiej się nie spóźniać, zadbajmy zatem o wystarczający czas na dojazd, nie ma co liczyć,
że będziemy mieć szczęście i zdążymy, lepiej założyć dodatkowe pięć minut.
Rozmowa kwalifikacja nie zawsze jest taka sama
Zawodowy wywiad – tematem przewodnim jest przebieg dotychczasowej pracy zawodowej.
Najczęściej polega na opisaniu przez kandydata wcześniejszych obowiązków oraz zagadnień,
z którymi się spotkał. Celem jest weryfikacja zarówno umiejętności, doświadczenia, jak i wiedzy
merytorycznej przydatnych na danym stanowisku.
Wywiad skupiony na kompetencjach – czyli na umiejętnościach, cechach osobowości oraz
15
wiedzy z punktu widzenia danego stanowiska. Bada się tutaj np. umiejętność pracy w zespole,
organizację pracy własnej itp. Kandydaci często proszeni są o podanie przykładowych sytuacji,
w których uczestniczyli, oraz opisanie podjętych działań. Na tej podstawie wyciągają wioski.
Nie zawsze jednak jest miło i przyjemnie. Czasem nie wynika to z cech osobowości osoby
prowadzącej rozmowę. Może to być tzw. Sress-interview, czyli wywiad stresujący. Często jest
wplatany w tradycyjne rozmowy, a wszystko po to, by sprawdzić kandydata, jak sobie radzi w
sytuacji stresującej. Są to nie tylko nieprzyjemne zachowania prowadzącego rozmowę, ale
również obraźliwe pytania, niekiedy powtarzane kilkukrotnie, częste odbieranie telefonów
w naszej obecności itp.
Pierwsze wrażenie
Każda osoba poszukująca pracy, zanim ją dostanie, musi spotkać się ze swoim przyszłym
pracodawcą. Rozmowa kwalifikacyjna to marzenie aplikanta, jest to jednak często moment
bardzo dla niego stresujący.
Idąc na rozmowę kwalifikacyjną, należy zdawać sobie sprawę z pierwszego wrażenia, jakie
wywrzemy na naszym rozmówcy. Mówi się, że komunikacja niewerbalna wywiera decydujący
wpływ na nowo poznaną osobę. Należy zatem zadbać o to, by jak najlepiej zaprezentować się
swojemu potencjalnemu pracodawcy. Wygląd, mimika, sposób mówienia oraz mowa ciała
pokazują, jaką osobą jest dany kandydat. Nieśmiałą, konkretną czy może przestraszoną… Po
pierwszym rzucie oka pracodawca wyciąga wnioski na temat kandydata i zaczyna go oceniać.
Na rozmowę kwalifikacyjną, należy ubrać się schludnie. Jest przysłowie, które należy sobie
wziąć do serca „jak cię widzą, tak cię piszą”. Nasz strój zawsze powinien być czysty, bardziej
oficjalny, w żadnym razie niewyzywający. Podając dłoń, pamiętajmy, by nasz uścisk był
zdecydowany. Nie ma nic gorszego niż zbyt luźno podana dłoń – robi to okropne wrażenie. Przy
przywitaniu starajmy się sygnalizować sympatię, najprościej poprzez delikatny uśmiech. W ten
sposób nawiązujemy kontakt z drugą osobą.
Dobrze jest również utrzymywać kontakt wzrokowy z rozmówcą. Tutaj nie należy jednak
przesadzić, gdyż zbyt nachalne patrzenie w oczy może spowodować efekt zupełnie odwrotny do
zamierzonego. Jest przyjęte, że osoby utrzymujące kontakt wzrokowy ok. 40 – 70% czasu
spotkania są zainteresowane rozmową. Gdy kontakt wzrokowy to niecałe 40% czasu rozmowy,
można uznać, że występuje brak zainteresowania rozmową, natomiast gdy kontakt wzrokowy
przekracza 70%, to ewidentnie świadczy o braku zainteresowania rozmową, a zainteresowaniem
samą osobą. Jak widać, zarówno brak kontaktu wzrokowego, jak i nadmierne wpatrywanie się
16
w partnera rozmowy nie są mile widziane. Jego brak wywołuje wrażenie unikania rozmówcy,
a więc również niepewność, zarówno samego rozmówcy, jak i podawanych przez niego
informacji. Jego nadmiar natomiast może spowodować skrępowanie, a nawet agresję z drugiej
strony.
Podczas rozmowy kwalifikacyjnej musimy zwracać uwagę na mowę ciała, powinna się ona
pokrywać z komunikatem werbalnym. Zwróćmy uwagę na zachowanie naszego ciała. Nie
wypada rozłożyć się na fotelu, nawet jeśli rozmówca nas tam posadzi. Należy ciało lekko
pochylić do przodu, w ten sposób wyrażamy nasze zainteresowanie, nie krzyżujmy rąk, bo to
świadczy o zamkniętej postawie. Mówiąc, nie powinniśmy zakrywać dłonią ust ani podpierać
głowy. Rozmowa kwalifikacyjna jest stresująca dla wielu osób, dlatego starajmy się nie
gestykulować nadmiernie, to budzi negatywne emocje. Warto również zapanować nad
niepożądanymi odruchami.
Starajmy się wywrzeć jak najlepsze wrażenie, przedstawiając się jako osoba energiczna oraz
dążąca do osiągania celów. Dobrze jest używać zwięzłego języka, starajmy się, aby każda nasza
wypowiedź wnosiła jak najwięcej konkretów. W ten sposób prezentujemy, że potrafimy działać, a
zatem firma zyska na nowym pracowniku. Celem rozmowy kwalifikacyjnej jest zjednanie sobie
rozmówcy. Pokażmy się więc od jak najlepszej strony.
Nie daj się zaskoczyć!
Na rozmowie pojawia się mnóstwo pytań, a przeważają pytania otwarte. Na początku na
ogół kandydaci proszeni są o opisanie siebie w kilku zdaniach, warto się na to
przygotować, bo jest to pytanie tendencyjne. Często kandydaci pytani są, co jest dla nich
ważne w środowisku pracy, oraz jak sobie wyobrażają swojego szefa lub
współpracowników, co ich motywuje, jakie mają plany zawodowe itp. Oczywiście
padają również pytania o poprzednią pracę, nasze doświadczenie oraz kwalifikacje.
Czasem
jednak
osoba
prowadząca
rozmowę
prosi
o przytoczenie konkretnej sytuacji jako przykładu danego zachowania. Należy opisać,
jak zareagowaliśmy w danej sytuacji, w jaki sposób rozwiązaliśmy dany konflikt itp.
Zdarzają się także pytania dotyczące oceny pracowniczej, naszych mocnych i słabych
stron itp.
Prowadzący rozmowę w czasie jej trwania chce się dowiedzieć o kandydacie jak najwięcej.
Interesują go jego osiągnięcia, co dało mu największą satysfakcję w pracy itp. Kluczową kwestią
dla naszego przyszłego pracodawcy jest również to, jak się zachowujemy w grupie, a zatem, czy
17
wolimy pracować samodzielnie, czy też w zespole. Jeśli w zespole, to w jakim charakterze –
osoby przejmującej inicjatywę czy może osoby wykonującej polecenia innych, motywującej
innych do pracy, ciekawie argumentującej, analitycznie myślącej itp. Każde stanowisko pracy
wymaga innych cech osobowościowych, innych predyspozycji, więc nie przejmujmy się, jeśli nie
zawsze jesteśmy liderami zespołu.
Zadaj pytanie przyszłemu pracodawcy
Spotkanie z potencjalnym pracodawcą na rozmowie kwalifikacyjnej to czas dla pracodawcy, by
poznać kandydata, ale również czas dla kandydatów, by poznać pracodawcę. Zawsze pod koniec
takiego spotkania jest możliwość zadania pytań, na które chcielibyśmy uzyskać odpowiedź.
Może to być jedyna taka okazja, warto więc z niej skorzystać. Co ważniejsze, należy zadać
chociaż kilka pytań. Podczas rozmowy warto dowiedzieć się jak najwięcej na temat stanowiska,
o które się ubiegamy, czyli jaka jest dokładna nazwa stanowiska, zakres obowiązków,
odpowiedzialności, jakie są zależności zawodowe (komu podlegamy, a kto nam podlega).
Wskazane są pytania o czas pracy, możliwości podnoszenia kwalifikacji, dodatkowe świadczenia
socjalne, wyposażenie miejsca pracy itp. Warto też zapytać, jakie są następne etapy rekrutacji
oraz kiedy możemy się spodziewać wyników tego etapu.
Rozmowa kwalifikacyjna to nie wszystko…
Uwaga na dodatkowe testy
Proces rekrutacyjny coraz częściej oprócz rozmowy kwalifikacyjnej stawia przed kandydatami
nowe zadania. Są to coraz bardziej popularne assessment centre, testy psychologiczne oraz
zadania symulacyjne.
Assessment centre to ocena zintegrowana, co oznacza, że kandydat jest oceniany pod kątem
różnych potrzeb. Często jest to zadanie do wykonania wraz z innymi kandydatami – jest to
tzw. studium przypadku, gdzie kandydaci zapoznają się z danym zadaniem najczęściej z
otrzymanego na kartce opisu, następnie mają przeanalizować zastaną sytuację, by na koniec
przedstawić pomysły i rozwiązania. Przy tego typu zadaniach ważne jest, by uczestniczyć w
dyskusji, ale tylko gdy naprawdę mamy coś do powiedzenia. Bardzo ważna okazuje się tutaj
kultura komunikowania z innymi uczestnikami procesu rekrutacyjnego.
Testów psychologicznych nie należy się obawiać. Nie stanowią one podstawy procesu
rekrutacyjnego, są jedynie dodatkowymi informacjami o predyspozycjach, jakie posiada dany
18
kandydat. Rozwiązując jakiekolwiek testy, zawsze należy uważnie przeczytać instrukcję. Nie
denerwuj się, gdy nie wystarcza Ci czasu na zrobienie wszystkich zadań. Często testy specjalnie
są konstruowane w ten sposób, by nie było możliwości zrobienia całego. Należy odpowiadać
szczerze i nie zastanawiać się, jak powinno być. W tych testach nie ma jedynej prawidłowej
odpowiedzi.
Testy mogą mierzyć poziom inteligencji (na ogół są to testy określone czasowo), mogą
sprawdzać wiedzę merytoryczną i są przygotowane przez ekspertów z danej dziedziny. Kandydat
może być poproszony o wypełnienie testów badających predyspozycje psychiczne, testów
językowych, testów umiejętności (np. ze znajomości programów komputerowych) czy testów
zainteresowań. Zasada jest taka, że na początku pracujemy nad zadaniami, co do których nie
mamy wątpliwości, nie skupiamy się na zadaniu, z którym mamy problem, pomijamy je i jeśli
wystarczy nam czasu, wracamy do niego. Pamiętajmy, że szkoda czasu na zastanawianie się, być
może kolejne zadanie jest banalne i nie sprawi nam żadnych trudności.
Zadania symulacyjne to kolejny sprawdzian dla kandydatów. Polegają one na przedstawieniu
typowego problemu, który z dużym prawdopodobieństwem może zaistnieć na danym stanowisku
pracy. Może to być pytanie w stylu: jak zareagowałaby Pani/Pan w danej sytuacji, co by Pani/Pan
zrobił?
2
Praca w Europie
2.1
Poszukiwanie pracy
Poszukiwanie pracy w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego zasadniczo może odbywać
się w ten sam sposób co w Polsce. Obywatele EOG, w tym także Polski, mogą korzystać z usług
publicznych służb zatrudnienia w poszczególnych krajach europejskich. Oferta irlandzkiego
FAS-u, francuskiego ANPE czy też greckiego OAED, czyli odpowiedników polskich urzędów
pracy, jest bardzo zbliżona do usług świadczonych przez nasze PUP-y (pośrednictwo pracy,
szkolenia siły roboczej, przyznawanie zasiłków, doradztwo zawodowe itd.).
Ponadto we wszystkich krajach Unii Europejskiej oraz w Norwegii i Islandii funkcjonuje sieć
Europejskich Służb Zatrudnienia, czyli EURES, gromadząca oferty pracy i informacje o
warunkach życia i pracy w poszczególnych krajach europejskich. Wszelkie informacje można
uzyskać na polskiej stronie sieci EURES www.eures.praca.gov.pl lub na stronach
www.europa.eu.int/jobs/eures oraz www.eures-jobs.com. Przed podjęciem ostatecznej decyzji o
wyjeździe do pracy za granicę dobrze jest umówić się na spotkanie z jednym z doradców EURES
19
pracujących
w
wojewódzkich
urzędach
pracy.
We wszystkich krajach europejskich działają także agencje pośrednictwa pracy. Jednak nie
wszędzie korzystanie z usług agencji przez osobę poszukująca pracy jest bezpłatne. Wybierając
taką formę szukania pracy, warto sprawdzić np. w lokalnym urzędzie pracy czy też w wykazach
publikowanych na stronach internetowych ministerstw ds. rynku pracy, czy dana agencja
pośrednictwa pracy jest zarejestrowana i czy ma uprawnienia do świadczenia usług w tym
zakresie. Polskie agencje pośrednictwa pracy dysponują szeroką gamą ofert pracy z zagranicy.
Pomocne w szukaniu pracy za granicą będą też ogłoszenia zamieszczane w prasie oraz radiu,
telewizji, na stronach internetowych.
2.2
Pozwolenie na pracę za granicą
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 r. oznaczało poszerzenie możliwości
podejmowania pracy za granicą. Zgodnie z przepisami traktatu o przystąpieniu okresowe
ograniczenia w podejmowaniu pracy w krajach UE/EOG obowiązują tylko pracowników
zatrudnionych na zasadach umów o pracę, a nie osób samozatrudnionych, czyli świadczących
usługi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Obywatele Polscy mają pełną swobodę podejmowania zatrudnienia we wszystkich nowych
krajach członkowskich Unii, z wyjątkiem Malty. Spośród starych państw członkowskich swoje
rynki pracy otworzyły: Szwecja, Wielka Brytania, Irlandia, Hiszpania, Portugalia, Grecja,
Finlandia, Islandia. Niektóre państwa UE/EOG nadal wymagają pozwoleń na pracę od obywateli
Polski. Zaliczają się tu: Austria, Dania, Luksemburg, Niemcy, Norwegia, Włochy,
Malta, Lichtenstein, a także Francja, Belgia, Holandia, z wyjątkiem tych sektorów gospodarki, w
których brak siły roboczej jest wyraźnie odczuwalny.
Na podst.:
Ustawa z dn. 20.04.2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2004
nr 99 poz. 1001 z późn.zm.
„Wejście i powrót na rynek pracy”, PUP Koszalin, I.2007,
„ABC bezrobotnego”, PUP Olsztyn,
20
Filip Żurakowski, „Utrata pracy szansą na nowe życie”, Warszawa 2002,
Bronisław Szydłowski, Katarzyna Szumilas, „Jak przetrwać bezrobocie”, Kraków 2002
3
Ostatnia deska ratunku
3.1 Kto może uzyskać status osoby bezrobotnej?
Status bezrobotnego może uzyskać osoba, która jest obywatelem polskim, obywatelem państwa
członkowskiego Unii Europejskiej lub obywatelem państwa, z którym Unia Europejska zawarła
umowy o swobodzie przepływu osób, oraz osoba, która posiada status uchodźcy nadany w
Rzeczypospolitej Polskiej albo zezwolenie na osiedlenie się w Rzeczypospolitej Polskiej.
Faktycznie status osoby bezrobotnej uzyskuje się po zarejestrowaniu w Powiatowym Urzędzie
Pracy właściwym ze względu na miejsce zameldowania (stałego lub czasowego). W przypadku
braku meldunku trzeba się zarejestrować w urzędzie właściwym dla aktualnego miejsca
przebywania.
Zarejestrowana może być tylko osoba, która :
nie jest zatrudniona,
jest gotowa do podjęcia zatrudnienia,
jest w wieku między 18 – 60/65 (kobiety/mężczyźni) rokiem życia,
nie uczy się w szkole w systemie dziennym,
nie pobiera świadczeń, takich jak np. emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy,
renta szkoleniowa, socjalna, zasiłek chorobowy lub macierzyński,
nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych
przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,
nie prowadzi ani nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,
nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub odbywającą karę pozbawienia wolności.
3.2 Jak zarejestrować się w PUP?
Trzy kroki rejestracji jako osoba bezrobotna:
1. złóż w urzędzie komplet dokumentów,
2. wypełnij kartę rejestracyjną,
21
3. podpisz w obecności urzędnika wypełnioną kartę rejestracyjną, żeby potwierdzić
prawdziwość złożonych oświadczeń.
Dokumenty wymagane przy rejestracji:
dokument ze zdjęciem stwierdzający tożsamość, np. dowód osobisty, prawo jazdy,
paszport,
dokumenty potwierdzające uzyskane wykształcenie i kwalifikacje zawodowe, np.
świadectwa ukończenia szkół, certyfikaty ze szkoleń,
świadectwa pracy i/lub odbytej służby,
dokument o przeciwwskazaniach do wykonywania określonej pracy,
osoba niepełnosprawna składa także dokument potwierdzający stopień
niepełnosprawności,
Powyższe zestawienie dokumentów w poszczególnych przypadkach może wymagać uzupełnień,
o czym informuje pracownik urzędu.
Na karcie rejestracyjnej wpisuje się także numer NIP oraz numer rachunku bankowego, jeżeli
bezrobotny będzie ubiegał się o zasiłek. W szczególnych przypadkach bezrobotny może
korzystać z rachunku bankowego np. członka swojej rodziny. W urzędach pracy nie ma kas, w
których można bezpośrednio odbierać przysługujący zasiłek.
3.3 Kiedy przysługuje prawo do zasiłku?
Prawo do zasiłku przysługuje wtedy, gdy nie ma w urzędzie pracy ofert pracy odpowiadających
kwalifikacjom bezrobotnego i jeżeli bezrobotny udokumentuje, że w okresie 18 miesięcy przed
rejestracją w urzędzie pracy przepracował co najmniej 365 dni.
Wysokość zasiłku jest zróżnicowana w zależności od długości okresu zatrudnienia i wynosi
odpowiednio:
80% podstawowego zasiłku – staż pracy poniżej 5 lat,
100% przeciętnego wynagrodzenia – staż pracy od 5 do 20 lat,
120% przeciętnego wynagrodzenia – staż pracy powyżej 20 lat.
Czas pobierania zasiłku jest także zróżnicowany (od 6 do 18 miesięcy) i zależy on od stopy
bezrobocia na obszarze funkcjonowania danego urzędu pracy.
Powiatowe Urzędy Pracy w swojej ofercie mają różne formy pomocy dla osób bezrobotnych.
22
3.4
Wsparcie oferowane przez Powiatowy Urząd Pracy (PUP)
3.4.1 Pośrednictwo pracy
Jest to podstawowa forma pomocy osobom bezrobotnym w znalezieniu pracy, ale też
pracodawcom w odszukaniu odpowiedniego pracownika. Pośrednictwo pracy realizowane jest w
następujących formach:
oferty pracy z podanym kontaktem do pracodawcy są dostępne dla wszystkich osób
bezrobotnych, np. wywieszone na przeznaczonych do tego celu tablicach ogłoszeń. Osoby
zainteresowane same kontaktują się z pracodawcą. Jest to tzw. pośrednictwo otwarte,
oferty pracy są wywieszone w urzędzie, ale rozmowy kwalifikacyjne przeprowadza
pośrednik, a pracodawca tylko ostatecznie wybiera pracowników. Jest to tzw.
pośrednictwo półotwarte.
Oferty pracy wywieszone na tablicach ogłoszeń w urzędach pracy są też dostępne na stronach
internetowych urzędów.
giełdy pracy – organizowane są, gdy pracodawca oczekuje spotkania z większą grupą
kandydatów do pracy. Rozmowy kwalifikacyjne z osobami spełniającymi kryteria
ogłoszenia o pracę są przeprowadzane w urzędzie pracy lub w siedzibie pracodawcy,
indywidualna współpraca doradców zawodowych z osobami bezrobotnymi
poszukującymi pracy.
3.4.2 Praca za granicą
Oprócz krajowych ofert pracy urzędy pracy dysponują też ofertami zagranicznymi, informacjami
nt. warunków zatrudnienia za granicą i wzorami niezbędnych dokumentów. Zagraniczne oferty
pracy umieszczane są na tablicach ogłoszeń i oznaczone znakiem EURES. Szczegółowe
informacje dotyczące pracy za granicą można odnaleźć na stronie internetowej
Więcej w rozdziale 2. Praca w Europie.
3.4.3 Doradztwo zawodowe
Zadaniem doradcy zawodowego jest udzielenie pomocy bezrobotnym w poszukiwaniu pracy,
organizowaniu i planowaniu życia zawodowego. Doradcy zawodowi pomagają osobom
poszukującym pracy w podejmowaniu decyzji zawodowych, określeniu swoich możliwości i
predyspozycji oraz określeniu ścieżki kariery. Doradztwo zawodowe świadczone jest grupowo
lub indywidualnie w każdym urzędzie pracy i jego filiach.
23
3.4.4
Kluby pracy
Kluby pracy oferują grupowe spotkania cykliczne, na których można nauczyć się praktycznych
umiejętności niezbędnych przy poszukiwaniu pracy, m.in. aktywnych metod poszukiwania pracy,
pisania życiorysów i listów motywacyjnych, prezentacji na rozmowach kwalifikacyjnych,
rozpoznawania swoich słabych i mocnych stron.
3.4.5 Szkolenia
Szkolenia organizowane są dla wszystkich bezrobotnych i zagrożonych utratą pracy. W
szczególności dla osób:
niemających żadnych kwalifikacji zawodowych,
posiadających kwalifikacje nieodpowiednie do aktualnych potrzeb rynku pracy,
będących w stanie wypowiedzenia z winy zakładu pracy,
pracujących w zakładzie pracy będącym w stanie likwidacji,
nieposiadających umiejętności aktywnego poszukiwania pracy.
Koszt szkolenia pokrywany jest przez urząd ze środków Funduszu Pracy.
Inicjatorem szkolenia może być sam bezrobotny, jednak musi mieć zapewnione miejsce pracy po
jego zakończeniu. W takim wypadku koszt szkolenia nie może być wyższy niż 200%
przeciętnego wynagrodzenia.
W trakcie odbywania szkolenia osoby bezrobotne otrzymują dodatek szkoleniowy w wysokości
20% zasiłku. Osobom poniżej 25. roku życia przysługuje z tego tytułu stypendium szkoleniowe
w wysokości 40% podstawowego zasiłku.
Jeżeli chcesz pracować, to są dostępne również:
3.4.6 Prace interwencyjne
Przeznaczone dla osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy /długotrwale
bezrobotnych, samotnie wychowujących dzieci lub takich, których małżonek także pozostaje
bezrobotny/. Prace te polegają na tworzeniu nowych miejsc zatrudnienia przez pracodawcę w
zamian za refundację kosztów poniesionych przez niego na wynagrodzenia. Mogą trwać do 6, 12
lub 18 miesięcy, a w przypadku osób powyżej 50. roku życia do 24 lub 48 miesięcy. W
przypadku gdy pracodawca zatrudni po ustaniu prac interwencyjnych osobę bezrobotną na okres
6 miesięcy lub podpisze z nią umowę na czas nieokreślony w normalnym wymiarze czasu pracy
24
może ubiegać się o jednorazową refundację kosztów zatrudnienia nowego pracownika.
3.4.7 Roboty publiczne
Organizowane są zwykle przez samorządy terytorialne, administrację rządową lub instytucje
użyteczności publicznej, a także w ramach zadań związanych z opieką społeczną i obsługą
bezrobotnych. Roboty publiczne można wykonywać do 12 miesięcy.
3.4.8 Programy specjalne
Prowadzone są dla osób długotrwale bezrobotnych, żeby podnieść ich kwalifikacje zawodowe
oraz atrakcyjność na rynku pracy. Finansowane są ze środków Funduszu Pracy lub przez
organizacje i instytucje współdziałające z urzędami pracy.
3.4.9 Dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej, czyli zorganizuj sobie biznes
Osoba bezrobotna może ubiegać się o jednorazowe przyznanie środków na rozpoczęcie
prowadzenia działalności gospodarczej, w tym też na pokrycie kosztów porad prawnych czy
doradztwa.
Wysokość przyznawanych środków określana jest w umowie, ale nie może być wyższa niż 500%
przeciętnego wynagrodzenia.
W przypadku zakładania spółdzielni socjalnej wsparcie wynosi 300% przeciętnego
wynagrodzenia na każdego członka – założyciela i po 200% na każdego członka przystępującego
do spółdzielni po jej założeniu.
W przypadku niedotrzymania warunków umowy osoba podejmująca działalność gospodarczą jest
zobowiązana do zwrotu dofinansowania.
3.4.10 Umowy absolwenckie /promocyjne zatrudnienie/
Zatrudnienie bezrobotnego absolwenta następuje na mocy umowy zawartej między pracodawcą a
starostą, w imieniu którego działa Powiatowy Urząd Pracy, na następujących warunkach:
zatrudnienie trwa od 12 do 18 miesięcy,
praca wykonywana jest w normalnym wymiarze godzin,
pracodawca otrzymuje refundację części kosztów poniesionych na utworzenie miejsca
pracy dla absolwenta.
25
3.4.11 Staże absolwenckie
Staż daje możliwość absolwentom szkół ponadpodstawowych doskonalenia swoich umiejętności
zawodowych, sprawdzenia się w miejscu pracy, a pracodawcy zweryfikowania umiejętności
zawodowych i predyspozycji indywidualnych bezrobotnego absolwenta pod kątem jego
późniejszego zatrudnienia. Staż nie powinien trwać dłużej niż 12 miesięcy, praca wykonywana
jest w pełnym wymiarze godzin, a pracodawca nie ponosi kosztów wynagrodzenia przyjmowanej
na staż osoby. Podobnie jak w przypadku umowy absolwenckiej osoba bezrobotna otrzymuje
wsparcie na podstawie umowy zawartej między pracodawcą a urzędem pracy.
3.4.12 Prace społecznie użyteczne
Organizowane są przez urzędy gmin/miast za pośrednictwem urzędów pracy w placówkach
zajmujących się pomocą społeczną, działalnością charytatywną lub działalnością na rzecz
społeczności lokalnych, np. sportową, kulturalną, edukacyjną. Prace społecznie użyteczne mogą
być wykonywane przez okres do 6 miesięcy, w wymiarze maksymalnie 10 godz. tygodniowo.
Urząd pracy zwraca pracodawcy część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz
składki na ubezpieczenie społeczne.
3.4.13 Stypendia
Absolwent szkoły ponadpodstawowej pozostający bez pracy otrzymuje stypendium w przypadku:
skierowania przez urząd pracy na szkolenie – w wysokości 40% kwoty zasiłku
podstawowego przez okres trwania szkolenia,
odbywania stażu – w wysokości zasiłku podstawowego w czasie trwania stażu,
zamieszkiwania na terenie uznanym za zagrożony szczególnie wysokim bezrobociem
strukturalnym, jeżeli w przeciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania w urzędzie pracy
podejmie naukę w szkole ponadpodstawowej dla dorosłych – w wysokości 50% kwoty
zasiłku podstawowego. Stypendium przyznawane jest na wniosek bezrobotnego na okres
12 miesięcy od dnia rozpoczęcia nauki, jednak istnieje możliwość ubiegania się o jego
przedłużenie.
Oprócz wyżej wymienionych form pomocy urzędy pracy na wniosek bezrobotnego mogą
dokonywać refundacji:
1. kosztów dojazdów na staż, szkolenia, postępowanie rekrutacyjne u pracodawcy,
2. kosztów zakwaterowania w miejscu pracy/odbywania stażu,
26
3. kosztów opieki nad dzieckiem do 7 lat,
4. do 75% kosztów studiów podyplomowych, dzięki którym bezrobotny otrzyma
zatrudnienie.
27