Poradnictwo to: niesienie pomocy za pośrednictwem porady, to udzielanie porad wskazówek czy, informacji w pewnym zakresie i praktyczna działalność, której celem jest udzielanie rad i wskazówek, to zorganizowany system czynności udoskonalających inne działania oraz zbiór prawidłowości regulujących ich przebieg.
Porada to: pomoc pedagogiczna, psychologiczna, psychoterapeutyczna i socjalna. Do tych 4 zakresów najczęściej się odnosi, p. to oczekiwana forma pomocy zarówno ze strony radzącego się jak i szukającego pomocy.
W poradzie wyst. 2 elementy: rada- czyli uzyskanie sposobu postępowania bez uzasadnienia (krótkie i jednorazowe), porada- uzasadniony i przemyślany pogląd traktowany jako pomoc psych-ped. (może wymagać większej ilości spotkań i poświęcenia czasu).
Rodzaje poradnictwa ze względu na:
a)układ stosunków opartych o więź nieformalną wyst. sporadycznie w niezorganizowanych celowo sytuacjach. Osoby radzące wykorzystują głównie udzielając porad własne doświadczenie życiowe oraz wiedze, którą posiadają.
b)działanie oparte o więź formalną w celowo zorganizowanych sytuacjach (dot. najczęściej instytucji, rodziny). Dot. umiejętności podejmowania decyzji zmian w funkcjonowaniu danej grupy społecznej, zanikaniu tradycji, zmiennością norm obyczajowych i rozwojem techniki.. to poradnictwo może być: pośrednie lub bezpośrednie, jednostkowe lub zbiorowe, krótko i długoterminowy( systematyczne)
I. Poradnictwo jako działanie społeczne:
Za podmiot działania poradniczego przyjmuje się układ doradca- radzący się w stosunku do problemu jaki jest rozpatrywany. D-R= podmiot poradnictwa, za podmiot uważa się również diadę D-R w której jeden z członków jest w sytuacji problemowej
Doradztwo- to dawanie rady, udzielanie porady, wskazywanie sposobów postępowania.
Doradca (konsultant, radzący, ekspert) jest to osoba, która daje rady, doradza, stwarza ona sytuacje w której zostaje udzielona porada. Wyróżniamy kilka typów doradców:
a)mistyk- jest to doradca, który stoi ponad społecznym nieładem i uważa że jego powołaniem jest niesienie ludziom pomocy w dogłębnym zrozumieniu sensu ich życia budowanego przez nich samych. W pracy posługuje się dialogiem nacechowanym troską, analizuje przeżycia osoby wspomaganej i uznawane przez nich wartości za najistotniejsze w swojej pracy mistyk uważa wspomaganie innych ludzi w odkrywanie tego jaki sens nadają różnym prze życiom i doświadczeniom.
b)optymistyczny praktyk- tłumi w sobie lęki protesty na społeczny nieład, koncentruje się na dobrych stronach życia stara się nie zwracać uwagi na przykrości i obawy płynące z niepewności. Stara się w swojej pracy podejmować działania budujące zaufanie do innych, dostrzega zmienność świata i uznaje że człowiek ma znikomy wpływ na swój los. Stara się głównie oszczędzić innym cierpienia, stosuje strategie wypierania przeszłości, koncentrowania się na tym co „tu i teraz”. Uważa że właściwe jest stosowanie mechanizmów obronnych. Spełnia on oczekiwania klientów ( daje poczucie akceptacji, bezpieczeństwa, miłości) ale usypia przy tym ich wrażliwość na innych ludzi co może doprowadzić do alienacji społecznej izolacji czy osamotnienia.
c)pragmatyk- wnikliwie śledzi i analizuje rzeczywistość głównie posługuje się intelektem, dokonuje analiz chłodno ocenia to co dotyczy rzeczywistości. Nie wnika w naturę człowieka, a skupia się na odkrywaniu mechanizmów jego zachowania. Pracuje prowadząc rozmowy, przekonuje ludzi, buduje kompromisy, stawia diagnozy. Wychodzi z założenia że ludzie nie znoszą niepewności i chcą się jej w jakiś sposób „pozbyć”. Nie rzadko rozwiązuje problemy przy jednym spotkaniu, w każdym przypadku stawia diagnozę ( informacja, określenie problemu, znalezienie przyczyny problemu, diagnoza prognostyczna, pozytywna i negatywna). Działa zgodnie z pewnymi określonymi założeniami: 1) uznaje że ambiwalencja i niepewność są stanami nieprzyjemnymi prowadzącymi do samopotępienia 2) uważa że wyjście z sytuacji problemowej jest obowiązkiem każdego 3) stoi na stanowisku, że warunkiem rozwiązania problemu jest jego zdefiniowanie przez eksperta 4) jest świadomy, że ludzie chcą szybko rozwiązać swoje problemy i nie mają czasu na wielokrotne spotkania.
d)negocjator- jest on świadom społecznego nieładu i tkwiąc w nim próbuje negocjować kwestie związane z oceną wartości podejmowanych działań. Podstawą niesienia pomocy jak i prawidłowego współżycia w społeczeństwie jest prowadzenie autentycznego dialogu(mówienie do kogoś, słuchanie, cisza, przysłuchiwanie się). Negocjator łączy w pewien sposób mistyka, pragmatyka i optymistycznego praktyka. Najchętniej pomaga osobą aktywnym życiowo, skłonnym do podjęcia i kontynuowania dialogu, otwartym na nowe rozwiązania, ale napotykającym na trudności w realizacji swych pomysłów. Występuje zawsze z pozycji wysokiej klasy specjalisty.
e)edukator- jego powołaniem jest uczenie innych i przekazywanie wiedzy. Jest 1szym typem doradcy który pracuje w grupie. Takim edukatorem może być np. nauczyciel do uczniów. Często w pośredni sposób oddziaływuje na radzącego się. W swojej pracy kieruje się kryteriami racjonalnymi, choć docenia znaczenie jakie ma emocjonalne zaangażowanie się wspomaganych osób dla efektów tego wspomagania. Zwraca też na uczenie się społeczne. Będzie odwoływał się do naszych doświadczeń. Nie stara się naprawić świata ale poprzez pokazanie innym jak lepiej rozumień określone wydarzenia uczy lepiej radzić sobie z codziennymi problemami.
f)cynik- doskonale zdaje sobie sprawę ze zgubnych dla większości ludzi skutków panującego nieładu społecznego „działa” na radzącego się udowadniając niezbędność swojej pomocy. Bardzo dba o formę pomocy wykorzystuje nowoczesną technologię udokumentowuje swoje kompetencje, może on z jednej strony zdawać sobie sprawę ze swojej bezsilności wobec ludzkich problemów w rozwiązywaniu w których uczestniczy, a z drugiej „chwyta okazję” aby osobiści zaistnieć w życiu społecznym, politycznym czy towarzyskim albo zdobyć osobistą satysfakcję z posiadanej przewagi nad słabszym od siebie klientem.
g)łącznik- stara się z ogólnego nieładu wyodrębnić i uporządkować swoisty mikroświat ludzi współżyjących ze sobą w środowisku zamieszkania, stara się wzmocnić lokalny kapitał społeczny. Posługuje się najczęściej rozmową, pracuje głównie w terenie.
Radzący się- jest to jednostka, która charakteryzuje się pewnymi trudnościami w regulowaniu swoich stosunków ze światem zewnętrznym lub ze sobą samym albo z jednym i z drugim, która ma obniżoną umiejętność samodzielnego wyjścia z określonej sytuacji życiowej dla niej trudnej, nowej lub niepewnej, ale która wobec tej sytuacji i wobec związanych z nią swoich problemów przyjmuje postawę aktywną. Radzący się to najczęściej osoba psychicznie zdrowa, w aspekcie rozwoju psychicznego a jej bezradność ma charakter przejściowy i dotyczy określonego życiowego problemu. Jest stanem pojawiającym się w określonej sytuacji który zmusza do refleksji podjęcia zwiększonej kontroli swojej tożsamości i wprowadzenia zmiany. Aby współdziałanie doradcy i radzącego się było efektywne, radzący się powinien charakteryzować się pewnymi cechami i umiejętnościami: refleksyjnością, ufnością, umiejętnością samo odsłaniania się i chęciom uczestniczenia w rozwiązywaniu swojego problemu.
Etapy przez które przechodzi osoba radząca się:
1) odczucie danej syt. Jako trudnej,2) rozpoczyna się wtedy gdy osoba wyczerpie wszystkie dostępne sobie środki nie rozwiąże problemu, oceni siebie jako bezradną i zdecyduje się zwrócić o pomoc do doradcy, 3) jest wtedy gdy doradca udzielając pomocy potwierdzi, że nastąpiło zaburzenie codzienności.
Przedmiotem działania poradniczego jest problem, który dotyczy radzącego się i który prowadzi do zaburzenia jego stosunku do siebie i otoczenia. Sytuacja problemowa jest taką syt. psychiczną danej osoby, którą ocenia ona negatywnie, która może być trudna, wstydliwa, stresująca lub traumatyzująca. Przeżycie takich sytuacji może prowadzić u radzącego się zwiększeniem mobilizacji do wysiłku lub spowodować bezradność, wycofanie się, zamknięcie.
Fazy rozwiązywania problemów wg prof. Kozieleckiego:1.dostrzeżenie problemu 2.analiza syt. problemowej 3.wytwarzanie pomysłów rozwiązania(na gruncie naukowym to stawianie hipotez) 4.sprawdzanie sposobów rozwiązania(na gruncie nauk. Weryfikacja hipotez) 5.powrót do faz wcześniejszych-wracamy indywidualnie do fazy, która jest dla nas najsłabszą stroną.
Środki działania w poradnictwie- o tym jakie środki zostaną zastosowane decyduje najczęściej specjalność doradcy, jednak bezwzględnie najczęściej przygotowanie doradcy. Najczęściej wykorzystywana jest komunikacja werbalna i pozawerbalna służąca zbudowaniu prawidłowej relacji z radzącym się.
Metody działania poradniczego- I. przekazywanie i informowanie, interweniowanie w środowisko wychowawcze, metody wpływu sytuacyjnego, II. met. werbalna, oddziaływanie na osobowość, wpływanie na emocje, motywacje i system wartości.
Zasady poradnictwa- 1.przystępności(tym doradcy) 2.indywidualizacji- każdy problem trzeba traktować indywidualnie 3. aktywizowania podmiotu-uświadomienie radzącemu, że to on będzie pracował 4.operatywności treści- zrozumienie treści jest b. ważne 5.odpowiedniego wykorzystanie środków 6. wiązania teorii z praktyką 7. dobrowolności-doradcy mają prawo nie przyjąć danej osoby 8. współdziałanie z innymi instytucjami i organizacjami
II.Poradnictwo jako interakcja m-dzy osobowa:
Por. jako pomoc sytuacyjna ma charakter interakcji społ. W której dwie lub więcej osób oddziałuje na siebie za pomocą bezpośredniej komunikacji, modyfikując nawzajem swoje zachowanie. Główny sens interakcji dotyczy kontaktu dwóch osobowości, najważniejszym zadaniem doradcy jest zatem wywołanie trwałej zmiany w osobowości radzącego się.
Por jako działalność zorganizowana- cechuje szereg poczynań, technik i zachowań wynikające z określonej koncepcji niesienia pomocy stosowanej w zależności od kompetencji doradcy oraz potrzeb osoby potrzebującej jej.
Cechy por zinsyttucjonalizowanego- zatrudnieni odpowiedni specjaliści, planowanie pracy, przypisywanie zadań zawodowych do rodzaju specjalizacji zatrudnionych profesjonalistów, wprowadzenie harmonogramu przyjęć klientów, sformalizowanie procesu badania i udzielania pomocy, sporządzanie sprawozdań i raportów z pracy poszczególnych doradców działów poradnictwa lub za poszczególne okresy pracy.
Rodzaje por zinstutucjonaliz.- wychowawcze, rodzinne, zawodowe, medyczne, prawne, rolnicze
Por. jako forma pomocy społecznej wg M. Czawińskiej- por jest elementem systemu zabezpieczenia społecznego, jest działalnością zinstytucjin., kwalifikowaną podejmowaną celowo realizowaną na rzecz zgłaszających się pojedynczo osób a także osób nie poszukujących porady ale co do których istnieje przypuszczenie że potrzebują pomocy a w ich imieniu występują edukatorzy, politycy.
Por w formie pomocy społecznej wyst w następujących syt-1. zmiany społ, 2. biograficzne progowa kumulacja zadań: małżeństwo, rodzicielstwo, pierwsza praca 3. bezdzietność wynikająca z defektów organicznych lub społecznych.
Podsumowanie- por jest syst. Wartości ludzkich a więc systemem społecznym, jest działaniem racjonalnym, należy mieć określony cel, jest zorjętowane na optymalizację, może dotyczyć jednostek, grup, instytucji oraz globalnego społeczeństwa. Dzięki por. rozwiązuje się problemy życiowe ludzi, przedmiotem, por nie jest jednostka jako taka ale problem przeżywany przez nią. Por. realizowane jest w oparciu o współdziałanie uczestniczących w nim osób. Por jest działaniem któremu nie przysługuje precyzyjnie określony rodzaj czynności forma organizacyjna lub metoda postępowania w jedynie przypisuje się przyjazny i wspomagający charakter.
Udział radzącego się jest dobrowolny a udział doradcy wynika z poczucia społecznego obowiązku, życzliwości, racji wykonywanego zawodu.
Podział por ze wzgl. na treść-1. por pedagogiczne: dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze, psychologiczne 2.zdrowotne 3.socjalne 4.kulturalne 5.prawne
Por prowadzone w ramach syst. Oświaty- placówki oświatowe, por. psych-ped., specjalne ośrodki szkolno- wych. pogotowia opiekuńcze.
Por. prowadzone. poza syst. Oświaty- poradnie zdrowia, ośrodki pomocy społ., centra wspierania rodziny, policyjna izba dziecka, ośrodki poradnictwa organizacji społecznej(Liga Kobiet najlepiej zorganizowana), środki masowego przekazu
Podział na por. specjalistyczne- poradnie; przedmałżeńskie i rodzinne, w ośrodkach adopcyjnych, przeciwalkoholowe i antynikotynowe, zdrowia psychicznego, prawno-społeczne, ośrodki kuratora sądowego, poradnictwo; sądowe, wojskowe, policyjne, tel. zaufania.
Por. wychowawcze- jest to ogół poczynań różnych instytucji i organizacji, które są zainteresowane sprawami prawidłowego rozwoju oraz wychowania dzieci i młodzieży m-dzy innymi prawidłowego wychowawczego funkcjonowania rodziny. Zakres por. wych. dot. takich aspektów- napotykanych przez rodziców trudności wychowawczych, postępowania rodziców z dziećmi w różny sposób upośledzonymi lub odbiegającymi od normy w rozwoju, sprawy wyboru zawodu, por przedmałżeńskie i małżeńskie, por. z zakresu świadomego macierzyństwa, kultura życia seksualnego, por rodzinne- celem jest optymalizowanie przygotowania do życia i udoskonalenia modelowania osobowości wychowanka.
Cele szczegółowe por. wych.-1.udoskonalanie procesu przygotowania jednostki do aktywności społecznej, wykorzystanie i korygowanie braków w rozwoju, rozwijanie zainteresowań i zdolności, 2.optymalizowanie procesów przygotowania do pracy zawodowej, poprzez pomoc na etapie przeddecyzyjnym, decyzyjnym i podecyzyjnym dot. wyboru zawodu, dostarczania informacji, opracowanie wstępnej diagnozy przydatności zawodowej a także wpływanie na motywacje i aspiracje danej osoby, 3.przygotowanie do spędzania czasu wolnego i aktywnego uczestnictwa w kulturze, 4.udoskonalenie środowiska poprawa procesu informowania wzmożenia aktywności jednostek poprzez oddziaływanie terapeutyczne, 5.określenie warunków optymalnego rozwoju każdej jednostki, 6.udzielanie pomocy w adaptacji szkolnej uczniów, 7.pomoce w przezwyciężaniu trudności wychowawczej, 8.podnoszenie efektywności wychowawczej szkoły, 9.dostarczanie szkole narzędzi do wykrywania przyczyn niepowodzeń szkolnych.
Zadania por. wych.- kierowanie dzieci do odpowiednich placówek, profilaktyka wychowawcza-wykrywanie przyczyn trudności wychowawczych, aktywizowanie dzieci i młodzieży wybitnie uzdolnionej, poradnictwo w zakresie pracy korekcyjno kompensacyjnej i terapeutycznej z dziećmi i młodzieżą napotykającą na specyficzne trudności w uczeniu się, popularyzacja wiedzy pedagogicznej wg zasad: więcej wiedzieć, głębiej rozumieć, lepiej działać, być lepszym oraz doskonalenie nauczycieli przez pedagoga, psychologa we współpracy z innymi lekarzami i prawnikami.
W por wych. analizujemy- zarówno zdrowie fizyczne jak i psychiczne dzieci, które zależy w dużej mierze od zdrowia rodziców, organizacje życia rodzinnego panującej w rodzinie atmosfery czy trwałości rodziny.
Funkcje por wych- 1.f. informacyjna- upowszechnienie wiedzy, 2.f. diagnostyczna, 3.f. terapeutyczna- podejmowanie działań, 4.f. kwalifikacyjna.
Podsumowanie por. wych.- por. wych. nastawione jest z jednej strony na korygowanie odchyleń w zachowaniu wśród dzieci i młodzieży, popełnianych przez rodziców błędów wychowawczych a z drugiej strony na korygowaniu wad rozwojowych i leczenie zaburzeń psychicznych u dzieci i młodz., leczenie zaburzeń wyst. U rodziców, korygowanie postaw rodziców wobec siebie nawzajem, wobec rodziny i dziecka.
Poradnictwo rodzinne- problemy związane z planowaniem rodziny, psychohigiena małżeńska, kultura życia seksualnego, prawdopodobieństwo dziedziczenia przez dzieci zaburzeń psychicznych, zakładanie rodziny przez osoby chore psychicznie lub po przejściach takich chorób, sprawy dotyczące rodziny, które chcą a nie mogą mieć dzieci.
Por rodzinne może dotyczyć- dzieci, dorosłych, osoby starsze.
Podział por. rodz.- 1. sprawy dot. stosunków w obrębie rodziny, 2. sprawy związane z komunikacją rodziny z innymi placówkami, instytucjami.
Stosujemy w por. rodz. następujące typy oddziaływań- 1.naprawcze- zmiana interakcji panującej w rodzinie, 2. oddziaływanie zapobiegawcze, działania profilaktyczne związane z wykonywaniem rozeznania tendencji wewnątrz rodziny, które mogą prowadzić do wystąpienia u dziecka zaburzeń zachowania, 3.oddziaływania optymalizujące, stosujemy je wtedy gdy w rodzinie wyst. Nieznaczne zakłócenia, a doradca może skoncentrować się na wyjaśnianiu i zaproponowaniu metod, 4. oddziaływania prognostyczne, odnoszą się do por. związanego z wyborem zawodu i wykształcenia czyli por. zawodowego.
Por rodz. koncentruje się na następujących zakresach-1. przygotowanie do życia w rodzinie, 2. towarzyszenie rodzinie na wszystkich etapach jej życia;( I etap tworzenia rodziny- do urodzenia się pierwszego dziecka, przyzwyczajenie się 2-uch osób do bycia razem, ustalenie stosunków z rodziną, II et.- od urodzenia się 1-go dziecka i pójścia do szkoły(6-7lat), III et- od pójścia do szkoły do momentu jej ukończenia(17-18l.), okres adaptacji w szkole, zmiany w organizmie, IV et- pustego gniazda, odejście dzieci z domu, usamodzielnienia się, V et-schyłek rodziny, pogodzenie się ze śmiercią, uporządkowanie spraw rodziny.), 3. kształtowanie właściwych postaw rodzicielskich
Cechą szczególną por. rodz. jest zwrócenie uwagi na wzajemne postawy wobec siebie i wzajemne oddziaływanie członków rodziny.
Cecha charakterystyczna jest to poszukująca porady jednostka jest członkiem grupy i motywacja tego poszukiwania wiąże się z sytuacją całej grupy: liczba i wiek członków rodziny, liczba pokoleń( ile pokoleń mieszka razem, ile wchodzi w relacje), układ pokrewieństwa ról i pozycji, charakter stosunków m-dzy osobowych, typ interakcji, faza rozwoju rodziny.
Przedmiot por rodz.- okoliczności powstania małżeństwa i rodziny, zasady współżycia pary małżeńskiej, stosunki z członkami bliższej i dalszej rodziny, sytuacja zmiany stanu cywilnego, separacji mieszkaniowej, rozwodu i jego konsekwencji, wdowieństwa, starczej zależności, problemy młodzieży społecznie zagubionej w sytuacjach wyboru zawodu, szkoły, m-sca pracy, odrywania się od rodziny, odtrącenia przez grupę rówieśniczą, patologii alkoholowej czy narkomanii
Por podz to- udzielanie wskazówek zazwyczaj przez jednego doradcę zgłaszającemu się po nią jednemu lub kilku członkom rodziny, porada może być indywidualna lub grupowa.
Informacje zbierane podczas wywiadu z rodziną dotyczą-1. sfery materialno- rzeczowej- jest to zespół czynników opisujących syt. materialną i określających warunki życia rodziny. Pytamy o wielkość i standard mieszkania, liczba izb, wyposażenie mieszkania w udogodnienia cywilizacyjne, wyposażenie dobra materialne, dochód rodziny. 2.sfera oddziaływań o charakterze wychowawczym obejmuje ona strukturę rodzin, relacje i więzi m-dzy jej członkami, postawy wychowawcze i style wychowania, metody wychowania, atmosferę wychowawczą, sposób spędzania wolnego czasu, charakter konsumpcji kultury, 3.sfera wartości, obejmuje treści wychowawcze w rodzinie przekazuje dzieciom cele wychowania uznawane systemy wartości przez rodzinę, aspiracje życiowe, edukacyjne, uznawane wzory i autorytety.
Porada jest zasięgana wtedy gdy w rodzinie dochodzi do konfliktu.
Doradcę rodzinnego powinno cechować- wewnętrzna zgodność, zwartość i harmonia w widzeniu siebie i przekazywanie siebie innym, prawdziwość i autentyczność, empatia-umiejętność odczuwania stanu emocjonalnego, akceptacja człowieka czyli ukazania klientowi ze przedstawia wartości dla doradcy.
Osoba zwracająca się o pomoc potrzebuje- nabycia pewności siebie i pozytywnego obrazu własnej osoby, pokazania przyczyn które sprawiają że osoba nie darzy miłością samej siebie, uświadomienia sprzecznych dążeń, pomocy w zniesieniu zależności psychicznej od swoich rodziców.
Nieprawidłowe struktury interpersonalne w rodzinie: 1.styczności społeczne- wyraża się w przekraczaniu przestrzeni interpersonalnej drugiej osoby. Przejawem jest unikanie kontaktów. Nieprawidł styczność może być spowodowana: nieprawidłowym troską o zachowanie przewagi jednych członków rodziny nad innymi, brakiem zaufania i szczerości m-dzy członkami rodz., mierzenie wszelkich wartości i zjawisk przez pryzmat osobistych doznań i odczuć. Styczności wyst. W codziennym życiu nie można zastąpić okazjonalnymi spotkaniami. Efekt wadliwej styczności- brak kontaktu powoduje urazy psychiczne, zachwianie poczucia bezpieczeństwa, odczucie braku akceptacji prowadzące do samotności.2. stosunki społeczne- jest to związek m-dzy osobami należącymi do wspólnoty rodzinnej, który ma wymiar ponad aktualny oraz intencjonalny charakter odzwierciedlający się w świadomości każdego chłonka rodziny. Zaburzone stosunki prowadzą do- braku: lojalności, bezinteresownej życzliwości, szacunku dla innych. Efektem jest dominowanie jednego członka rodziny, powstają: urazy psychiczne, zerwane relacje m-dzy członkami rodz., nasilenie się negatywnych emocji. 3.czynności społeczne- wszelkie akty współdziałania mające na celu osiągnięcie wspólnego dobra dla wszystkich członków rodziny, czynności wtedy są pseudospołeczne gdy prowadzą do wyzysku jednego członka rodz, prawidłowe czynności społ powst w oparciu o partnerstwo wszystkich członków rodz, rozumiane jako autentyczne współdziałanie zmierzające ku obupulnemu dobru. Efekty wadliwych czynności społ: odejście młodego pokolenia z kręgów rodziny. Członkowie rodz. Narażeni są na- zaburzenia nerwowe i psychiczne, uzależnienia, konflikt z prawem zarówno dzieci jak i dorośli, samodestrukcja- dążenie do pozbawienia się życia.
By udzielić porady nie można zajmować się tylko rodz.
Aby udzielić rodz pomocy w związku z problemem dot. dziecka w wieku szkolnym zbieramy także inform. Ze środowiska szkolnego. Należą do nich: 1.czynności formalne funkcjonowania szkoły, typ i status prawny szk., regulamin szk, organizacja syst. Nauczania, system ocen i promocji. 2.warunki materialne i infrastruktura szk, położenie szk, wyposażenie klas i pracowni, system wsparcia ekonomicznego szk. 3.stan opieki nad uczniem, jak wygląda pomoc socjalna, opieka medyczna, działalność ped. Szkolnego, współpraca z poradnią psych-ped., współpraca z ośrodkiem pomocy społ i z innymi instytucjami, funkcjonowanie świetlicy, pomoc psych-ped organizowana przez szkołę, współpraca szkoły z rodziną. 4.środowisko społeczne nauczycieli: stan i rodzaj wykształcenia, doskonalenie zawodowe i specjalizacyjne, metody i środki dydaktyczne stosowane w nauczaniu oraz wych., innowacyjność dydaktyczno- wychowawcza, relacje nauczycieli z uczniami, postawy przyjmowane przez nauczycieli wobec problemów i zjawisk społecznych. 5.środowisko społ- kulturowe rówieśników: klimat środowiskowy grup rówieśniczych, struktura socjometryczna tych grup, podkultury uczniowskie, przemoc m-dzy uczniami, aspiracje edukacyjne i życiowe, postawy wobec problemów i zjawisk społ., 6.warunki kulturowe szk: tradycje szk, zajęcia pozalekcyjne i koła zainteresowań, imprezy kulturalne, organizacje i stowarzyszenia jakie w szk działają, osiągnięcia szk i jej uczniów, 7.możliwości ucznia w zakresie uczenia się- dojrzałość szk dziecka, można raz odroczyć dziecko, inform. dot. niepowodzeń i powodzeń szk, zainteresowania i uzdolnienia, specyficzne trudności dydaktyczne, opóźnienia szk, relacje z nauczycielami, frekwencja szk, motywacja do nauki i chodzenia do szk, aspiracje i plany edukacyjne, poziom potrzebnych sprawności psychicznych i fizycznych. 8.pełnienie roli kolegi- zdolności do bezkonfliktowych kontaktów rówieśniczych, poziom zdolności spol, pozycji wśród rówieśników, uczestnictwa w nieformalnych grupach rówieśniczych. 9.pełnienie roli członka społeczności szkolnej; relacje „pozadydaktyczne” z nauczycielami, stosunek do regulaminów i wymogów dyscypliny, angażowanie się w życie szk, przystosowanie do środowiska szkolnego, pełnienie roli ucznia- dziecka w rodzinie- możliwości realizowania obowiązków szkolnych w domu, stosunek rodziców do nauki i obowiązków szk dziecka, aspiracje edukacyjne rodziców w stosunku do dziecka, pomoc w nauce, kontakty rodziców ze szk. Zebranie tych wszystkich informacji pomaga w postawieniu diagnozy i udzielaniu porady.
Diagnoza pedagogiczna służy poznaniu dziecka i jego środowiska. W diagnozie najczęściej wykorzystuje się:obserwacje, wywiad, socjometrię, pewne formy eksperymentu pedagogicznego.
Diagnostyka dydaktyczno- wychowawcza-jest rozpoznaniem sytuacji dydaktycznej i wychowawczej ucznia a zwłaszcza zmian jakie w nim zachodzą pod wpływem oddziaływania pedagogicznego. W tej diagnozie odnosimy się do: wstępne przygotowanie poznawcze ucznia, wstępna motywacja- chęć uczenia się, warunki kształcenia- osobowość nauczyciela, osiągnięcia poznawcze- ile dziecko się nauczyło, osiągnięcia motywacyjne- chęć kontynuowania nauki.
Diagnostyka opiekuńcza(diagnoza potrzeb opiekuńczych)- jest to wielostronny proces poznawczy uwzględniający różnorodność potrzeb jednostek i grup ludzkich oraz czynniki zakłócające ich samodzielne zaspokajanie i regulowanie. Wyróżniono grupę potrzeb: związanych z funkcjonowaniem rodziny, z f. szkoły, z aktywnością dziecka w środowisku, potrzeby wynikające z właściwości organizmu dziecka.
Diagnostyka resocjalizacyjna(diagn. w wych. resoc.) -jest to dign. Osób wadliwie przystosowanych społecznie, obejmuje ona identyfikację i wyjaśnienie znaczenia poszczególnych dyscyplin w adaptacji społ jednostki i jej zaburzeniach służące zaprojektowaniu odpowiednich oddziaływań profilaktycznych, wychowawczych i terapeutycznych.
TESTY ZWIĄZANE Z DYDAKTYKĄ PEDAGOGICZNĄ:
1 Metoda diagnozy działalności matematycznej dzieci z klas początkowych. (E.GRUSZCZYK-KOLCZYNSJA i H. MOROZ). Przy pomocy tej metody diagnozuje się efekt uczenia się matematyki, przyczyny niepowodzeń, oraz dynamikę procesu uczenia się tego przedmiotu. Stosowana w klasach od 0-3 szk. podst. włącznie. Opracowana jest na różne poziomy.
2 Testy wiadomości i umiejętności matematycznych dla klas 1,2,3 szk. podst.(Z. KRĄŻYŃSKI). Służy do badania dzieci, które napotykają na trudności w nauczaniu matematyki.
3 Test diagnostyczny z matematyki dla klas 4 szk. podst. (B. CHRZAN-FELUCH). Pozwala określić poziom treści programowych z matematyki w klasie 4.
4 Test „matematyka klas 5”(B. CHRZAN-FELUCH; M. KICIŃSKA; I. OLECKA; H. RADZIWIŁŁ). Bada wiadomości i umiejętności z matematyki w zakresie kl. 5 szk. podst.
5 Serie testów czytania i pisania dla klas 1-3 szkpodst (T. SRABURZYŃSKA; T. ŚLIWIŃSKA). Służy do badania podstawowych umiejętności czytania i pisania w kl. 1-3, ujawniania przyczyn trudności w tym zakresie, różnicowania specyficznych zaburzeń typu; dysleksja, dysgrafia, oraz trudności wynikających z zaniedbań w pracy dydaktycznej. Szczególnie przydatny w pracy pedagoga.
6 Test „czytanie” (M. GRZYWIAK-KACZYŃSKA). Służy do badania rozumienia tekstu czytanego po cichu.
7 Test cichego czytania (H. CHYLIŃSKA). Bada umiejętność rozumienia tekstu czytanego po cichu. Stosowany jest głównie przy rozpoznawaniu przyczyn trudności w nauce.
8 Wybór tekstów do pisania ze słuchu dla las 4-8 szk. podst. (M. SOBOLESKA). Bada opanowanie podstawowych treści programowych z ortografii.
9 Pomoce do badań pedagogicznych uczniów klas 7-8 szk. podst. i szkół ponadpodstawowych ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu (J. MICKIEWICZ). Przeznaczone są do badania uczniów podejrzanych o zaburzenia o charakterze dysleksji rozwojowej, a szczególnie ustalenia przyczyn trudności w czytaniu i pisaniu u starszych uczniów; określenia problemu oraz stopnia i rodzaju występujących zaburzeń; udzielenia porady uczniowi, rodzicom szkole; zorganizowaniu działań postdiadnostycznych w tym korekcyjno kompensacyjnych. Pozwala na wykrycie ewentualnej symulacji zaburzeń. Na jego podstawie wydaje się zalecenia dla szkoły.
10 Inwentarz do oceny postępu w rozwoju społecznym upośledzonych umysłowo (GUNZBERG - polska adaptacja T. WITKOWSKI). Służy do badania społecznego rozwoju dziecka do 3 r. ż., oraz oceny umiejętności społecznych osób upośledzonych umysłowo w st. lekkim - PAC 1; w st. umiarkowanym - PAC 2; głębokim PPAC. Pomaga w zróżnicowanu autyzmu i upośledzenia umysłowego.
11 Skala nieprzystosowania społecznego - SNS (L. PYTKA). Służy do wstępnego pomiaru nieprzystosowania społecznego dzieci od 13 do 17 lat. Pozwala określić intensywność i częstotliwość występowania określonych zachowań lub cech jednostki, które uznawane są przez społeczeństwo za negatywne.
Poradnictwo dydaktyczne obejmuje: por związane z badaniem dojrzałości szkolnej, por w sprawach niepowodzeń szk, i trudności w nauce, por w sprawach rozwoju uzdolnień i talentów.
Przepisy: rozporządzenie MENiS z dnia 11.12.2002 „w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych por specjalistycznych” rozp. MENiS z dnia 07.01.2003 „w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psych-ped w publicznych przedszkolach, szk i placówkach”, rozp. MENiS z dnia 29.01.2003 „ w spr.sposobu i trybu organizowania indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży”, rozp. Z dnia 29.01.2003 zmieniające rozporządzenie „w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania”, rozp MENiS z 19.12.2001 „w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki”.
Indywidualny program- dla ucznia specjalny program z jednego lub kilku przedmiotów. Uczeń realizuje obowiązek szk normalnie w klasie. 5-cio miesięczna obserwacja zanim ustali się ten indywidualny program. Muszą być 2 opinie 1-wsza poradni psych- ped., 2-ga opinia jest to opinia rady ped.(DLA DZIECI WYBITNIE ZDOLNYCH)
Indywidualny tok nauczania- nie uczy się w systemie lekcyjnym np. aktorzy- zdają eksternistyczne egzaminy.
Opinia- szkoła może ustosunkować się pozytywnie. Opinie wydaje się w sprawach- wcześniejszego przyjęcia dziecka do szkoły podstawowej oraz odroczenia rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego, pozostawienie ucznia klasy I-III szkoły podstawowej na drugi rok w tej samej klasie, objęcie ucznia nauką w klasie terapeutycznej, dostosowanie wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom; zwolnienie ucznia z wadą słuchu lub głęboką dysleksją rozwojową z nauki drugiego języka obcego; udzielanie zezwolenia na indywidualny program lub tak nauki, przyjęcie ucznia gimnazjum do oddziału przysposabiającego do pracy, przyjęcie do klasy pierwszej szkoły ponadgimnazjalnej; zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, a także klasy pierwszej szkoły średniej na podbudowie programowej szkoły zasadniczej szkoły policealnej i szkoły pomaturalnej, kandydata z problemami zdrowotnymi, ograniczającymi możliwości wyboru kierunku kształcenia ze względu na stan zdrowia; przystąpienia ucznia lub absolwenta z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się odpowiednio do sprawdzianu przeprowadzonego w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu maturalnego lub egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia lub absolwenta
Orzeczenie- szkoła musi ustosunkować się pozytywnie. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci upośl. oraz dla dzieci z zaburzeniami wzroku, słuchu czy z niepełnosprawnością fizyczną, orz. Jest wystawiane na określony czas, orz w spr. Nauczania indywidualnego- wniosek lekarza jest podstawą lekarz określa czas na jaki orzeczenie jest wydane- nie jest poza sytemem szkolnym.
rozp. MENiS z dnia 07.01.2003 „w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psych-ped w publicznych przedszkolach, szk i placówkach”- Formy pracy w szkole: 1.zespoły korekcyjno kompensacyjne, organizowane są one dla uczniów u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się uniemożliwiając uzyskanie osiągnięć wynikających z podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego powinien prowadzić nauczyciel z odpowiednim przygotowaniem. Liczebność zespołu 2-5 uczniów, kryterium podziału na grupy jest rodzaj zaburzenia, 2.zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, organizuje się dla uczniów mających znaczne trudności w uzyskaniu osiągnięć z zakresu określonych zajęć edukacyjnych wynikających z podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego. Liczebność 4-8 nie może być więcej, potrzebna jest pisemna zgoda rodzica, 3.zajęcia logopedyczne- liczebność 2-4 osoby, 4.zajęcia socjoterapeutyczne, prowadzone przez pedagogów szk, z uprawnieniami lub przez specjalistów zaproszonych na tego typu zajęcia.
Poradnictwo społeczne- najmłodszy dział poradnictwa rozwinęło się po II wojnie. Rola doradcy por. społ polega na udzielaniu informacji interpretowaniu faktów, zwiększaniu lub ograniczaniu liczby możliwych rozwiązań. Celem tego por. jest kompensacja społeczna czyli wyrównanie braków utrudniających pomyślny bieg życia jednostki lub grupy.
Rodzaje por społecznego: psychoanaliza, koncepcja Rogers'a- poradnictwo skoncentrowane na kliencie.
Sfery oddziaływań por. społ- por. Naprawcze, por przeciwdziałające w aspekcie struktury osobowości i struktury społecznej przez działalność psychoterapeutyczna, por. zapobiegawcze, por. prognostyczne, które obejmuje osoby mające drobne problemy czy podejmujące nowe role społeczne do których muszą się zaadoptować.
Doradztwo kulturalno- wychowawcze- obejmuje sferę normalnie przebiegającego życia. Cechą charakterystyczną jest to że rolę doradców spełniają środki masowego przekazu.
Poradnictwo zawodowe- 1.trwająca w czasie relacja m-dzy doradcą a klientem, która ma ułatwić klientowi poznanie własnych myśli, uczuć i zachowań osiągnięcie zrozumienia siebie, odkrycie i sporządkowanie swoich mocnych stron tak aby mógł on działać efektywnie i podejmować właściwe decyzje zawodowe, 2.jest to proces interpersonalny, którego celem jest towarzyszenie jednostce w sytuacji rozwoju kariery czyli w procesie wyboru i przystosowania do zawodu. 3.długofalowe i wieloetapowe działanie wychowawcze towarzyszące jednostce w trakcie jej rozwoju zawodowego, obejmuje ono udzielanie pomocy uczniom i dorosłym w planowaniu tworzeniu i rozwoju kariery zawodowej przynoszącej jednostce satysfakcje i zawodowy sukces.
PODSTAWOWE DZIEDZINY PORADNICTWA ZAWODOWEGO
1.dziedzina- rozwój samopoznania- zwraca się uwagę na 3 elementy: a)realizm w ocenie własnych zdolności i możliwości b)system wartości funkcjonujący w poszczeg sferach życia c)zainteresowania i kierunki aktywności
2 dziedzina- nauka i praca musimy tu mić info o: *świecie zawodów -klasyfikacja zawodów 5 grup:
a)człowiek-człowiek
b)człowiek- technika
c)człowiek- przyroda
d)człowiek - dane
e)człowiek - obraz artystyczny
o *preferowanej grupie zawodów
3.dziedzina planowanie kariery, które wyraża się poprzez:
a)pełność planów
b)środki poszukiwań
c)umiejętność podejmowania decyzji
Przejście przez te 3 dziedziny jest podstawą podjecia wyboru zawodu.
Poradnictwo zawodowe obejmuje następujące działania:
1.informowanie będące prezentacją obiektywnych faktów
2.udzielanie porady wyrażające punkt widzenia doradcy ( na podst zgromadzonych info ogólnych)
3.orientacje wyjaśniajacą sposoby wykorzystywania informacji przez klienta
4.poradnictwo właściwe jako relacja m/dwoma osobami, z kt jedna pomaga drugiej w udzieleniu sobie samej pomocy.
ORIENTACJA ZAWODOWA uj. 1 to proces pomagania jednostce w poznaniu i wykorzystaniu własnego potencjału edukacyjnego, zawodowego i psychologicznego tak by osiągała ona optymalny poziom zadowolenia z siebie i była jednocześnie społecznie użyteczna. Aspekty wynikające z tej def: każdy sam ma prawo podjąć decyzję, społeczeństwo powinno zadbać o to by jednostka jak najbardziej wykorzystała swoje możliwości. Orientacja zawodowa termin używ obok por.zaw.
Do tej def: zadaniem os doradzającej jest pokazanie jednostce możliwości jakie stwarza społeczeństwo tak, by mogła ona wybrać spośród nich te, kt zaspakajają jej potrzeby i aspiracje.
Olejne ujęcie orient. Zaw.:
Są to działania wychowawcze szkoły, rodziców i innych grup osób oraz instytucji mające na celu przygotowanie młodzieży do planowania kariery zawodowej, których ważnym elementem jest podejmowanie kolejnych decyzji wyboru i szkoły (wybiera się najpierw zawód, potem szkołę, bo kierunków kształcenia może być kilka)
ETAPY ORIENTACJI ZAWODOWEJ:
1.wstepna orientacja zawodowa- obejmuje poznanie pracy w wybranych zawodach, w ramach kształcenia zintegrowanego uczniów klas 1-3 (w szk podst) 9to jak nauczyciele wprowadzają nowe treści i info)
2.obserwacyjny- polega na analizie znaczenia pracy w życiu indywidualnym i społecznym, organizacji pracy i jej efektach na przestrzeni czasu. Gł przedmiotem wykorzystywanym do orientacji zawodowej jest technika na której uczniowie poznają i oceniają różne cechy własn możliwości i predyspozycje techniczne. Etap ten obejmuje kształcenie blokowe czyli 4-6
3.orient zaw 1go stopnia etap ten obejmuje uczniów klas 1 i2gich gimnazjum. Ma ona charakter modułowy, zastosowawszy gł w przedmiotach: wiedza o społecz, technika, informatyka . powinna być też realizowana w ramach wszystkich innych przedmiotów. Na tym etapie uczniowie uczą się:
>>podejmowania decyzji zawodowych
>> zapoznają się z rynkiem pracy i próbują się na nim umiejscowić
>>analizują problemy bezrobocia
>>poznają własne uzdolnienia i zainteresowania prowadzące do świadomego wyboru zawodu
4.decyzyjny 1geo stopnia obejmuje uczniów klas trzecich gimnazjum. Uczniowie podejmują gł decyzję zawodową, zaciągaja porad indywidualnych, określaja za pom testów swoje predyspozycje , duża gr przechodzi badania psycholog i lekarskie tak aby decyzja ich była ja najb trafna. Badania przechodzą uczniowie niezdecydow i z zab zdrowia
5. orientacja zaw 2go stopniapolega na wprowadz zajęć o charakt prozawodowym, szczeg podejmuje się działania mające określić predyspozycje i cechy osobowościowe uczniów oraz możliwości materialne rodziców pomocy udzielaja na tym etapie doradcy zawodowi zatrudnieni w szkole, poradnia psych-ped, urzędy pracy, centra info zawodowej.
Etap obejmuje uczniów klas 1 i2gich liceum ogólnokształcących czy profilowanych oraz klas 1szych zawodowych.
6.etap decyzyjny 2giego stopnia- obej uczniów klas 3cich liceów , 2gich szkół zawodowych oraz uczniów szkół policealnych. Doradcy pomagają młodzieży w podjęciu decyzji wyboru studiów, szkoły policealnej lub pracy zawodowej. Młodzież powinna znać sposoby poszukiwania pracy, nawiązywania kontaktów z pracodawcą, przygotowania odpowiednich dokumentów, pisania listów motywacyjnych i CV.
Przejście tych etapów powinno umożliwić pełnej info o… , również jakie SA drogi kształcenia i dokształcania.
WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA (WSD) na terenie każdej szkoły musi być opracowany WSD. Jest to ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kształcenia. System powinien określać rolę i zadania nauczycieli w ramach rocznego planu działań, czas i m-ce realizacji działań, oczekiwane efekty i metody pracy.
W ramach tego systemu każdy z elementów ma swoje zadania. Zaczyamy od:
I. zadań Rady pedał 1. utworzenie i zapewnienie ciągłości działania WSD zgodnie ze statutem szkoły
2.określenie priorytetów dot orientacji i inro zawodowej w ramch programu wychowawczego na każdy ro nauki
3.realizacja działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej zawartych w programie wychowawczym szkoły
II.praca z uczniami klasa ! to działania zmierz do poznania siebie
Klasa II poznawanie zawodów, podejm wstępnych dec. Tu mamy indywidualną pracę z uczniami napotykającymi na trudności w wyborze zawodu i szkoły.
Klasa III to info edukacyjna i zawodowa. Obejmuje konfrontacje samooceny uczniów z wychowawcami szkół i zawodów i podjecie decyzji.
III.praca z rodzicami
KL I prezentacja założeń pracy informacyjno doradczej szkoły na rzecz uczniów. Na pierwszych spotkaniach w I klasie . sA to zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców mające ich wspomóc w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci.
Klasa II - włącznie rodziców jako przedstawicieli różnych zawodów do działań informacyjnych szkoły
Klasa III przedstawienie aktualnej i pełnej oferty edukacyjnej szkolnictwa ponadgimnazjalnego.
To nie tylko młodzież powinna mieć info, ale tez rodzice. Indywidualna praca z rodzicami uczniów w kla III którzy maja problemy zdrowotne, emocjonalne, decyzyjne, intelektualne czy rodzinne. Iłowanie dzieci i rodziców do odpowiednich instytucji i placówek.
W ramch WSD też:
>>budowa bazy informacyjnej szkoły oraz szkolnego punktu info zawodowej mającej swój punkt w bibliotece szkoły.
DORADCA ZAWODOWY to os udzielająca pomocy w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia uwzględniając ich możliwości psychofiz i sytuację życiową, a także potrzeby rynku pracyoraz możliwości systemu edukacyjnego współpracująca z rodzicami i nauczycielami w procesie orientacji zawodowej uczniów oraz wykorzystująca w tym celu wiedzę o zawodach, znajomość psychologicznych i pedagogicznych technik, diagnozę rynku pracy oraz techniczne środki przekazywania info. Kto może być dor zawodowym: pedagog pracy, psycholog pracy, pedagog lub pedagog innego kierunku jeśli ukończył…
DORADZTWO ZAWODOWE TO ŚWIADCZENIE POMOCY W DOKONYWANIU KOLEJNYCH DECYZJI I WYBORU ZAWODU LUB PRACY W FORMIE INDYWIDUALNEJ PORADy ZAWODOWEJ POPRZEZ ANALIZE PROBLEMÓW JEDNOSTKI I UDZIELANIE JEJ INFORMACJI ZAWODOWYCH, PODAWANIU WSKAZÓWEK, SUGESTII, CZY INSTRUKCJI
ZAWÓD to wewnętrznie spójny system czynności wymagających określonych kwalifikacji uregulowanych w określony sposób i systematycznie, stanowiący podstawę utrzymania i zapewniający pozycje w społeczeństwie.
INFORMACJA ZAWODOWA to zbiór danych potrzebnych jednostce do podejmowania kolejnych decyzji zawodowych oraz związanych z zatrudnieniem.
Zakres treści, metody i kanały przekazu info są dostosowane do etapu rozwoju zawodowego jednostki oraz rodzajów podejmowanych decyzji.
INFORMACJA EDUKACYJNA to zbiór danych potrzebnych jednostce do podejmowania decyzji związanych z dalszym kształceniem i nabywaniem kwalifikacji.
OSOBISTE PORTFOLIO KARIERY to przewodnik jak układać swoja karierę.
2