Zagadnienia:
1. Etyka a inne treści filozoficzne
2. Człowiek jako osoba
3. Dobro osób
4. Normy moralności jako zasady
postępowania człowieka, czyli mądrość,
kontemplacja, sumienie
5. Problemy stanowiące etykę - problem
aksjologiczny
6. Zagadnienia etyki szczegółowej — etyka
zawodowa i różne odmiany tych etyk
zawodowych
7. Historia etyki w zarysie - wybrane
koncepcje etyki w historii i koncepcja
współczesna
8. Dylematy współczesnego człowieka -
odpowiedzialność, wolność, eutanazja,
aborcja i inne
Literatura:
1. Tatarkiewicz - Historia filozofii
2. Legowicz — Zarys historii filozofii
3. Boheński — Zarys historii filozofii
4. Stępień - Wstęp do filozofii
5. Slipko — Zarys etyki ogólnej
6. Slipko — Zarys etyki szczegółowej
7. Boroniecki(Woroniecki?) - Katolicka
etyka wychowawcza — 3 tomy
8. Arystoteles — Etyka nikomachejska
9. Bednarski Feliks - Egzystencjalny
charakter zasad etycznych
10. Bednarski - Przedmiot etyki
11. Andrzejuk - Człowiek i decyzja
12. Gogacz — Podstawy wychowania
13. Gogacz - Ku etyce chronienia osób
14. Jaroszyński - Etyka
15. Krąpiec - Człowiek i prawo naturalne
16. Styczeń - ABC etyki
17. Wojtyła - Elementarz etyczny
18. Wojtyła — Miłość i odpowiedzialność
19. Szóstek - Pogadanki z etyki
Etyka -jest działem filozofii. Powstała w okresie
starożytnym - ojcem etyki jest Sokrates.
Sofiści uważali, że człowiek jest najważniejszy i
jest miarą wszystkich rzeczy. Rozumienie
relatywistyczne - człowiek sam określa normy
postępowania.
Sokrates - normy ogólnoludzkie - pojęcia
dotyczące postępowania moralnego. Pojęcia te
należy określić - czym są i potraktować jako
wiedzę i wprowadzać w życie. Pojęcie jest
adekwatne z działaniem. Jeżeli człowiek wie co to
jest sprawiedliwość - postępuje sprawiedliwie -
tzw. intektualizm moralny - nie jest zgodny z
postępowaniem człowieka. Sokrates wprowadzał to
rozumienie pojęć — miało to być nauczanie
postępowania.
Etyka dzisiaj — poszukiwanie zasad postępowania
moralnego.
Zasada - czyli podstawa czy principium
tego, jak powinniśmy postępować, zasady jakimi
człowiek powinien się posługiwać, jak wykryć te
zasady?
W ciągu dziejów historii myśli wieków
zastanawiano się, czy człowiek ma zapisane w
sobie zasady postępowania, czy powinno się
formułować te zasady. Łączono etykę z prawem.
Człowiek powinien tworzyć normy.
Filozofia - dziedzina wiedzy, która ma
odpowiedzieć na pytanie, jaka jest rzeczywistość.
Prawo należy do kultury człowieka, a więc tworzy
pewną wiedzę i wśród tych treści formułuje pewne
prawa, które są treścią postępowania człowieka.
Do filozofii należy etyka. Etyka nie może być
treścią prawa - nie jest to wiedza umowna.
Możemy stanowić prawa, ale prawo i etyka są
dwiema odrębnymi dziedzinami wiedzy.
Mamy prawa stanowione przez człowieka, czy
przez Boga w religii — te prawa nazywane są
prawami postępowania.
Prawa mają wspomagać, prawo jest tworem, a
zasady postępowania moralnego tworzymy poprzez
odczytanie rzeczywistości.
Mamy różne koncepcje etyki, łączy się różne
dziedziny prawa — etyka sytuacyjna — etyka zmienia
się, bo zmienia się sytuacja polityczna, społeczna i
zmienia się wtedy prawo.
Łączy się etykę z religią- szukamy oparcia
argumentów w treści objawionej.
Za zło się karze — za dobro się nagradza. W etyce
filozoficznej nie ma sankcji. Sumienie nas męczy —
pozytywnie lub negatywnie.
Zasad postępowania moralnego w filozofii
poszukuje się zadając pytania - dlaczego człowiek
ma postępować tak, a nie inaczej, co jest zasadą,
gdzie tkwią, w czym tkwią postawy moralne?
Idea - pojęcie ogólne - np. idea dobra, idea
prawdy, idea sprawiedliwości.
Dążymy do dobra, prawdy — tak zwanych wartości
współczesnych - uogólniamy próbując określić te
idee.
Dlaczego należy postępować moralnie dobrze,
czym jest dobro i zło — pojęcia podstawowe w
etyce. Etyka wyjaśnia, jak człowiek ma
postępować, a nie wyjaśnia pojęć.
Dobre jest to, co jest. Prawdziwe jest to, co jest.
Ważne jest, czy korzystamy z tego dobra właściwie.
Nabywamy wiedzy, żeby wiedzieć z którego dobra
mamy korzystać, które są dla nas właściwe.
Musimy się usprawniać, żeby wiedzieć jak
postępować.
Dlaczego człowiek ma właściwie postępować
względem drugiego człowieka? Upodobnienie i
upodobanie natur - człowiek bez kontaktu z
innym człowiekiem umiera. Najlepszym dobrem
dla człowieka jest drugi człowiek.
Usprawnienie - kultura człowieka - różna wiedza,
nie zawsze właściwa, nie zawsze zgodna z treścią.
Człowiek zaczyna wartościować, oceniać
rzeczywistość. Człowiek zaczyna rozumieć, że
dobrem dla niego wcale nie jest drugi człowiek, ale
np. zwierzę. Zaczynamy bardziej cenić to dobro,
które nie wypływa z natury i jest dla nas mniej
cenne. Zaczęto bardziej cenić kulturę niż naturę.
My tworzymy prawa stanowione. Powinny one
wspomagać naturę, ale często wspierają one tylko
koncepcje kulturowe. Wtedy prawo chroni kulturę,
a nie człowieka.
Trzeba szukać przyczyn kryzysu wychowania —
poziom wychowania jest obecnie ubogi. Kryzys
wynika z tego, że ceni się kulturę a nie naturę.
Dlaczego człowiek ma chronić drugiego człowieka?
— Nie można niszczyć tego, co z natury jest dla
mnie dobre.
Podstawą funkcjonowania człowieka jest
rozumienie.
Kultura powinna wspomagać, a nie niszczyć naturę.
Nie mogą funkcjonować dylematy moralne, bo to
jest sprzeczne z zasadami moralnymi.
Podstawą wychowania i wychowania moralnego
jest rozpoznanie natury ludzkiej. U podstaw etyki
leży antropologia filozoficzna - wiedza dotycząca
tego, jakie elementy mówiąc tym, że człowiek jest
człowiekiem. Co jest treścią całego człowieka, ale
też, które elementy dotyczą wychowania
człowieka? Edukujemy poszczególne elementy. W
etyce niezbędna jest antropologia.
Człowiek jest bytem rozumnym posiadającym
intelektualność. Nabywa treści. Rzeczywistość
informuje człowieka o sobie, człowiek usprawnia
swą wiedzę, nabywa mądrość. Człowiek jako byt
rozumny działa rozumem. Postępuje tak, jak ma
usprawniony intelekt.
Mądrość — sprawność rozumu
Zasadą postępowania człowieka jest mądrość, czyli
normy postępowania moralnego. Na podstawie
właściwego odczytywania rzeczywistości
usprawniamy swój intelekt, mądrość decyduje o
postępowaniu człowieka.
Sprawności zmysłowe, to u ludzi (ale również i u
zwierząt) - władza osądu, połączenie wiedzy i
pamięci. Jaki jest bodziec z zewnątrz —jakie jest
zareagowanie - taki jest osąd.
W filozofii klasycznej etyka nie jest normatywna.
Punktem wyjścia jest kierowanie się ku naturze, ku
drugiemu człowiekowi.
Jeżeli coś jest, to znaczy, że nie może być tak, że
tego nie ma.
Co stanowi o byciu człowieka człowiekiem, co
różni człowieka od innych bytów — wyróżnikiem
jest rozumność. Dlatego człowieka nazywamy
osobą.
Człowiek ma elementy, które są w dyspozycji. Te
dyspozycje są usprawniane. Sprawności - czyli
cnoty. Najważniejszą sprawnościąjest intelekt -
czyli mądrość.
Mądrość jest zasadą postępowania człowieka. Jest
normą moralną. Jest usprawnieniem intelektu.
Arystoteles — mądrość jest kierowaniem się w
stronę prawdy i dobra poprzez znajomość
przyczyny i skutku. W etyce oznacza to, że
człowiek kieruje się do wszystkiego, co jest dobre i
prawdziwe. Człowiek z natury kieruje się ku dobru.
W skutkach może to być złe.
Człowiek poprzez wiedzę dowiaduje się, że dobra
stanowią hierarchię bytów - coś co jest - co jest
dobre - co jest prawdziwe.
Największym dobrem dla człowieka jest drugi
człowiek i mądrością jest, że człowiek dąży do
drugiego człowieka i potrzebne są do tego
sprawności innych władz w człowieku — władze
zmysłowe wewnętrzne, władze zmysłowe
zewnętrzne i władze duchowe - intelekt.
Człowiek usprawniając siebie lepiej realizuje to, co
wypływa z natury.
W etyce normatywnej (etykach normatywnych) nie
szuka się postępowania człowieka, ale formułuje się
normy, które są określane jako pojęcia ogólne.
Do norm moralnych zalicza się :
sprawiedliwość
tolerancja
godność
dobro
prawda
miłość
rodzina
małżeństwo
Tego typu normy utożsamia się z terminem
wartość.
Ogólnoludzkie normy są podstawą etyki
normatywnej. Są one zarazem treścią prawa - mogą
być to prawa religijne. Takie same prawa
funkcjonuj ą w kulturze, są treścią umowy
społecznej - np. prawo karne. Funkcjonują sankcje,
ale tylko w prawie stanowionym. W etyce
klasycznej nie ma sankcji.
Niektóre etyki szczegółowe — etyka zawodowa —
normatywne — są łączone treści prawne z
moralnymi.
Etyka normatywna jest związana z prawem -
można ją nazwać światopoglądem —jest więcej jak
jedną dziedziną wiedzy. Nie należy do nauki — ani
prawo, ani etyka.
W prawie — pojecie powinności — człowiek w
danym zawodzie powinien lub nie powinien tak
postępować - element powinnościowy jest
nazywany etyką sytuacyjną.
Etyka sytuacyjna — normy ustanawiane przez
człowieka ulegają zmianie, bo zmienia się sytuacja.
Zmieniają się powinności.
W filozofii klasycznej nie ma pojęć ogólnych, to
znaczy w znaczeniu takim, że pojęcia ogólne nie są
czymś realnym i nie można zdefiniować pojęć
ogólnych bez określenia, czym to jest.
Należy najpierw określić podmiot czegoś.
Połączenie podmiotu i skutku - wtedy w człowieku
pojawia się np. tolerancja.
Nie można zdefiniować czegoś, jeżeli nie ma
W etyce normatywnej człowiek tolerancyjny -jego
postępowanie jest tolerancyjne i postępuje
moralnie.
Zmienia się kultura, sytuacja polityczna, technika i
zmienia się realizowanie norm moralnych. W
każdym kraju jest inna kultura, różne są normy i
prawa moralne. Zależnie od tego, w jakiej grupie
społecznej funkcjonujemy, takie obowiązują nas
normy moralne.
Odróżnienie podstaw etyki od przedmiotu -jeżeli
się nie odróżni, to miesza się dziedziny wiedzy —
idealizm z realizmem.
Bezpośrednim przedmiotem etyki jest w
działaniach każdego człowieka aspekt - wierność
działań dla dobra osób.
Musimy znaleźć podmiot działań, które w etyce
nazywamy władzami - intelekt i wola. W
człowieku należy zidentyfikować powód realności
człowieka i identyczności człowieka.
Powodem realności jest istnienie, a identyczności —
istota.
Podstaw etyki należy szukać w filozofii człowieka i
w filozofii rzeczywistości. Nie może być
przedłużeniem - etyka jest odrębną dziedziną
wiedzy. Odrębność określa jej przedmiot.
Etyka ma swoje twierdzenia, które nie należą do
innych dziedzin wiedzy.
Gdy ujmuje się człowieka w jego elementach
strukturalnych, to nazywamy filozofią człowieka,
czyli antropologią filozoficzną.
Funkcjonowanie elementów strukturalnych,
działanie tych elementów, zależności tych
elementów - gdy to się bada - to medycyna.
Gdy ustalamy, które działania człowieka chronią
zgodnie z prawem i dobrem osoby, to tworzy się
etyka.
Czym innym jest w człowieku analiza tego, co
nazywamy teorią poznania, czy etyką. Wszystkie te
nauki zajmują się człowiekiem jako przedmiotem
wyjściowym. Człowiek jest przedmiotem
wyjściowym. Człowiek jest przedmiotem
materialnym analiz. Te nauki różnią się
przedmiotem tzw. pośrednim, czyli formalnym -
powoduje metodologiczną odrębność nauk.
Etyka zajmuje się działaniami każdego człowieka
tymi, które człowiek świadomie podejmuje.
Świadomość ta obejmuje mnie i innych. Etyka
ustala, czy te działania chronią drugiego człowieka.
Jak nie należy budować etyki?
W literaturze występuje liniowy albo ewolucyjny
sposób konstytuowania się rzeczywistości jako
procesu. I takie rozumienie nazywa się w filozofii
idealizmem. Taki idealizm jest budowany na
filozofii Hegla - przez Platona i Proklosa.
Natomiast w realizmie proces nie istnieje.
Proces jest ujęciem abstrakcyjnym, czyli
utworzonym znakiem realnych powiązań miedzy
bytami. Tak samo nie istnieje realnie całość. Całość
nie istnieje!
W etyce idealizm polega na łączeniu elementów
pomyślanych z realnymi lub uznaniu tego, co
pomyślane za realne.
Cechy idealizmu funkcjonujące w etyce - pierwszą
jest myśl - myśl wyznacza założenia wszystkich
nauk oraz współtworzy rzeczywistość razem z
realnością i wszystkie byty jednostkowe (w tym
osoby) są wtórne do myśli oraz wtórne do myśli są
wszelkie instytucje tworzone przez człowieka.
Cechy realizmu - pierwszeństwo realnego bytu
przed myślą i wynikająca z tego pierwszeństwa
konieczność rozpoznawania wewnętrznej struktury
bytów (osób) i pierwszeństwo metafizyki przed
innymi naukami. Idealizm zarazem jest opisem
procesów wewnątrz całości i wyliczaniem odmian
ducha tożsamego z myślą i jest wynikiem ujęć
rzeczy przez władze zmysłowe. W idealizmie nie
stosując odczytywania bytów przez skutek i
przyczynę, tworzy się idealizm poza intelektem.
Zatem etyka idealistyczna jest fragmentem opisu
rzeczywistości i polega na zalecaniu w rozwoju
odmian ducha z prawem. To prawo przekazuje
władza rządząca.
Etyka idealistyczna jest propozycją zaakceptowania
manipulacji ze strony ideologii państwowych i
wtedy przybiera wersję przez myśl głównie Platona,
Emmanuela Kanta, Jeana Jacuba Russo.
Platon akcentuje dominację państwa, Kant
utożsamia etykę z prawem, a Russo głosi
uwolnienie popędów, a po Russo głosi tę teorię
Freud.
Taka etyka idealistyczna jest gnozą. Gnoza wynika
z liniowego ujęcia rzeczywistości. W tej linii
procesu pierwszy etap jest nieokreślonością, czyli
anonimową myślą. Ten proces przekształca myśl w
odmianę ducha. Jest samo stanowiącą się ewolucją.
Taka ewolucja jest łączeniem pojęć. Jej podstawą
jest przemiana cech. Cechy wymagają podmiotu.
Wtedy utożsamia się cechy z elementami
strukturalnymi bytu. Zatem każdy idealizm staje się
dowolną kompozycją. Gdy nie odróżnia się cech od
podmiotu, to tym samym staje się cecha i podmiot.
Wtedy człowiek jest uważany za sumę swych
działań.
Nie można odróżnić w człowieku czynności
poznania i decydowania i podmiotu poznania i
decydowania. Poznanie i postępowanie stają się
tożsame z człowiekiem. Z tego wynika, że etyka
jako analiza postępowania staje się tożsama z
filozofią człowieka, czyli etyka zostaje
zredukowana do antropologii, a podstawa etyki jest
tym samym, co etyka.
Współcześnie funkcjonujące etyki:
sytuacyjna -jest konsekwencją etyki Kanta.
Kant mówi tak : moje postępowanie ma być
takie, by stało się prawem dla wszystkich, tzn.,
że etyka jest tylko prawnym uregulowaniem
wiążących ludzi powinności, ale te powinności
zmieniają się zależnie od zmieniających się
warunków, czyli od sytuacji.
Oznacza to, że etyka nie określa stałych zasad
postępowania.
Warunki życia jako sytuacje społeczne wyznaczają
etykę, czyli sytuacje społeczne stają się
zasadami postępowania. Jest nieustanną propozycją zmieniających się warunków. Taka etyka uniemożliwia wychowanie, czyli jeżeli proponuje się pedagogikę opartą na powinnościach, to nie ma mowy o wychowaniu. Jest to koncepcja, która nie ma odniesienia w praktyce. Taka etyka funkcjonowała w marksizmie - „Etyka szczęścia wszystkich pokoleń". W tej etyce człowiek jest tożsamy ze społeczeństwem, sytuacje społeczne stały się podstawami i normami w etyce. Oznacza to, że człowiek sam w sobie jest niepoznawalny, ale poznawanie są więzi społeczne i człowiek staje się sumą tych więzi. Człowiek staje się tym, co czyni. Fojerbach - człowiek jest tym, co jest personalistyczna - ma swoje korzenie w głoszonej przez Muniera teorii osoby - struktura człowieka jest tożsama z osobą. Według Muniera osoba nie jest jednostkowym bytem o strukturze własnej. Jest procesem wiązania się człowieka ze społeczeństwem. Potocznie - człowiek staje się osobą. Człowiek staje się osobą w zależności od funkcjonowania w społeczeństwie. Sprawy innych i jego potrzeby stają się kryteriami jego postępowania. Etyka personalistyczna — człowiek postępuje właściwie, jeżeli staje się osobą, a nie jest to możliwe do końca. Życie na ziemi jest kierowaniem się ku osobie boskiej, dochodzenie do osoby boskiej - to postępowanie tożsame z miłością. Jest to etyka sytuacyjna niezależna - podstawy ma w filozofii Kanta i zarazem polega na negowaniu prawa naturalnego. Utożsamia się z bioetyką i wiąże Się z ekologią. Sugeruje, że człowiek jest powiązany z kosmosem, czyli człowiek jest częścią przyrody. Wynika z tego, że ustanowione przez człowieka prawa powinny być zgodne z wyznaczonymi przez instynkt zachowaniami zwierząt, bo człowieka stanowi tylko posiadanie doznań i kory mózgowej jako podstawy przeżyć i świadomości. Kora mózgowa, doznania, przeżycia, świadomość czynią człowieka podmiotem moralnym i osobą. Jest to etyka kompilacjonizmu. W tej etyce utożsamia się Boga ze światem. Źródłem błędu jest myślenie światopoglądowe, między innymi błąd kompilacjonizmu jest podstawą orientacji, czy ideologii NEW AGE (nowa era). Dylematy moralne - zagadnienia, które określamy jako zagadnienia etyki szczegółowej : eutanazja aborcja klonowanie Jest to treść powodująca zmiany w postępowaniu moralnym. Wynikają one z potrzeby społecznej. Cecha staje się tym samym, co struktura, tzn. tym samym jest człowiek, co myśli. Myślenie i struktura jest tym samym. Zależnie od tego, jak myśli grupa społeczna, takie będziemy mieli zasady postępowania. Jakie myślenie, takie skutki postępowania. Dzisiaj etyka jest tożsama z prawem, a prawo się zmienia. Dobro i zło staje się tym samym — problem eutanazji, czy aborcji. Potrzeba społeczna tworzy zasady postępowania sprzeczne z zasadami etyki. Jest to wychowanie na zasadzie sprzeczności.
Społeczeństwo nie powinno utożsamiać prawa z
etyką.
Etyka zawodowa należy do nauk filozoficznych o
usprawnieniach moralnych człowieka, które są
niezbędne do wykonywania każdego zawodu
(ulubionego zawodu). Kształcenie usprawnień
zależy od koncepcji pracy. Etyka zawodowa jest
teorią odpowiedzialnej, dobrze realizowanej pracy,
czyli dzięki naszym sprawnościom odpowiedzialnie
wykonujemy naszą pracę.
Musimy sobie określić czym jest praca.
Cztery koncepcie pracy:
l. marksistowska - praca jest istotną w
człowieku potrzebą samorealizacji i
uzewnętrznianiem się człowieka poprzez
twórczość w dziedzinie wytwarzania
narzędzi pracy, przekształcania przyrody i
w dziedzinie kontaktu z innymi ludźmi.
Praca przekreśla egoizm i pozwala na
nawiązanie kontaktu z ludźmi. Dzięki
pracy człowiek staje się osobą ludzką, a
ograniczanie możliwości pracy jest
naruszaniem jego afirmacji, jest więc
czynnikiem depersonalizacji - praca
człowieka uczłowiecza, czyli
personifikuje.
2. Michael Fuco - sposoby myślenia
człowieka nadają sens niezorganizowanym
faktom historycznym. Ten sens w XIX
wieku nadawała wartość faktom, rzeczom
i ludziom praca - czyli praca jest zasadą
artykułowania się człowieka i zarazem
całych struktur społecznych poprzez
światopogląd.
3. Chenu (Szeni) uważa, że praca jest czymś
ważnym, podniesionym na piedestał. Jest
to dziedzina o własnych funkcjach, celu i
strukturze. Praca jest siłą, która wyzwala
człowieka i wprowadza we wspólnotę.
Dzięki temu potęguje wartość osoby
ludzkiej. Praca jest zasadą wspólnoty osób,
wyzwala dzięki temu solidarność.
W tych trzech koncepcjach praca jest rozumiana
jako samodzielny byt, który przeobraża człowieka,
powoduje proces samostanowienia się człowieka aż
do poziomu osoby ludzkiej. Człowiek wzrasta i
powoduje to stawanie się osobą i dowartościowuje
się będąc z innymi poprzez pracę.
4. Wójcik - praca jako relacja człowieka do
czegoś i ta relacja chroni i utrwala relacje
osobowe, a głównie relacje, które tworzą
wspólnotę o nazwie rodzina. Praca nie jest
działaniem, możliwością, postulatem, czy
powinnością, ale praca jest tym, że
podmiotem pracy jest człowiek, a kresem
są relacje wspomagające chronienie osób.
W relacjach osobowych kres staje się
podmiotem i odwrotnie wtedy i tylko
wtedy, jeżeli kresem jest osoba. Kres
reaguje na relacje i tak samo zachowują się
w stosunku do drugiego człowieka. W
relacjach nieosobowych jest relacja
jednokierunkowa — czyli poznanie, które
skutkuje wiedzą. Ten skutek wiedzy, to
doświadczenie, a doświadczenie - nie
istnieje -jest to sposób, użycie pewnych
metod do zidentyfikowania czegoś. W
kontaktach z innymi doświadczenia nie ma
-jest tylko następujące po sobie, któreś z
kolei, poznanie, które potocznie
nazywamy doświadczeniem.
Do wykonywania pracy niezbędne są sprawności i
dzięki pracy uzyskujemy sprawności nazywane
sprawnościami moralnymi. Dzięki pracy
doskonalimy swój ą wolę —roztropność, męstwo,
wytrwałość, uzyskujemy umiarkowanie w postaci
złotego środka — Arystoteles.
Sprawiedliwość wyznacza człowiekowi
planowanie. Bez tych sprawności człowiek jest
moralnie niesprawny i nie może skutecznie
pracować.
Wszystkie działania człowieka, które maj ą początek
w intelekcie i woli skutkują na zewnątrz -
sprawności roztropności i sprawności sztuki. Są to
sprawności, które powodują wytwarzanie czegoś i
postępowanie. Cnota postępowania w skutkach ma swoje źródło w roztropności. Cnota wytwarzania ma źródło w sztuce. Sztuka to jest sprawność w nas. O dobru dzieła decyduje zawód, jako wykonanie i o dobru działającego decydują skutki pracy zawodowej, a skutkami pracy zawodowej są chronienie relacji osobowych i osób. Człowiek wykonuje pewne zadanie wytwarzając coś — ten wytwór ma chronić drugiego człowieka. Jak wykonamy swoje zadanie, takie będą skutki.
Skutkiem pracy jest chronienie osób i relacji z
innymi osobami.
Człowiek jest odpowiedzialny za pracę.
Elementami odpowiedzialności są sprawności
moralne. Nie można oddzielić odpowiedzialności
np. od sprawiedliwości, bo sprawiedliwość jest
umiejętnością sensownego obliczania sił, planu
wykonywanego zadania, czy możliwości.
Odpowiedzialność jest wzięciem na siebie
skutków swoich działań, a tymi skutkami są
wykonanie danego dzieła zewnętrznego (kultury) i
wewnętrznego - udoskonalenie - poprzez
wykonanie kultury wewnętrznej - siebie.
Etyka zawodowa jako koncepcja jawi się jako
odpowiedzialność za wynik pracy podjętej przez
człowieka wtedy, gdy człowiek jest dobrze
przygotowany, gdy posiada sprawności moralne i
intelektualne.
Etyka zawodowa, to dążenie do usprawnień
uzyskanych przez osobę ludzką. Te usprawnienia
warunkują efektywność danej pracy realizowanej
na miarę umiejętności w ramach wykonywanego
zawodu.
Sprawności intelektu:
poznanie
wiedza
mądrość
roztropność
sztuka
Sprawności woli:
roztropność
męstwo
umiarkowanie
sprawiedliwość
Każdy sam wybiera i realizuje etykę zawodową.
Każda praca ma swoje treści, które należą do
sprawności sztuki. Sprawność człowieka powinna umożliwić jego możliwość wykonywania danej pracy. Potrzebna jest roztropność.
Etyka zawodowa nie dotyczy i nie jest tym
Wychowanie jest usprawnieniem. Sprawność sztuki
jest realizowana poprzez kształcenie w danym
kierunku.