SFERY POMOCY RODZINIE
materialno-rzeczowe (kto pracuje, jakie są dochody)
warunki życia rodziny (wielkość mieszkania, udogodnienia cywilizacyjne, wyposażenia w dobra materialne - lodówka, pralka)
ODDZIAŁYWANIA O CHARAKTERZE WYCHOWAWCZYM (struktura rodziny - kto składa się na rodzinę, relacje, pokrewieństwa, postawy wychowawcze rodziców)
styl wychowania (autokratyczny, liberalny, niekonsekwentny)
sankcje wychowawcze (nagrody i kary stosowane),
atmosfera wychowawcza w rodzinie (pozytywna, negatywna)
sposób spędzania czasu wolnego,
charakter konsumpcji kultury (książka, prasa, kino, teatr, filharmonia)
SFERA WARTOŚCI:
treści wychowawcze przekazywane przez rodziców dzieciom,
cele wychowawcze (rodziców),
uznawne systemy wartości
aspiracje życiowe i edukacyjne (dotyczące najczęściej dzieci)
uznawane wzory i autorytety.
Porada rodzinna zasięgana jest, jeżeli dochodzi w rodzinie do konfliktów. W konflikcie zawsze mamy dwie strony. Ważne aby doradca nie stał się stronnikiem którejś ze stron. Doradca powinien być neutralny. Powinien pomóc w rozwiązywaniu konfliktów. Klient ma potrzebę nabycia pewności siebie, uzyskania pozytywnego obrazu własnej osoby, przekazanie przyczyn (najczęściej z okresu dzieciństwa, które sprawiają, że osoba nie darzy miłością samej siebie i wchodzi w konflikty z innymi).
Uświadomienie sprzecznych dążeń, pomoc w zniesieniu zależności psychicznych od rodziców.
TO CO DZIEJE SIĘ W RODZINIE SPOWODOWANE JEST ZABURZENIAMI RELACJI W RODZINIE:
styczność społeczna,
stosunki społeczne,
czynności społeczne.
STYCZNOŚĆ SPOŁECZNA - przekraczanie przestrzeni interpersonalnych (bycie w określonym miejscu i czasie członków rodziny). Do zaburzeń styczności dochodzi, gdy mamy nieprawidłową troskę jednego członka rodziny o zachowanie przewagi nad innym; brak zaufania i szczerości pomiędzy członkami rodziny; mierzenie wszelkich wartości i zjawisk rodzinnych przez pryzmat osobistych doznań i odczuć.
Efekty zaburzeń styczności:
urazy psychiczne,
zachwianie poczucia bezpieczeństwa,
odczucie braku akceptacji
odczucie „samotności w tłumie”,
ZABURZENIA W STOSUNKACH SPOŁECZNYCH
Stosunki to związki między osobami należącymi do wspólnoty rodzinnej. Mają charakter ponadwymiarowy i odzwierciedlają się w świadomości członków rodziny. Zaburzenia w stosunkach rodzinnych wynikają z braku zaangażowania w poznanie i określenie relacji emocjonalnych członków rodziny.
Efekty zaburzeń stosunków społecznych:
dominowanie jednego członka nad innymi,
zerwanie relacji rodzinnych i usunięcie pozytywnych przeżyć emocjonalnych
Czynności społeczne to wszelkie akty współdziałania mające na celu osiągnięcie obiektywnego dla członków rodziny wspólnego dobra.
Efekty zaburzonych czynności społecznych:
zagrożenie odejścia młodego pokolenia z rodziny.
Zakłócenia na tych wszystkich czynnikach dają:
zaburzenia nerwowe i psychiczne,
uzależnienia,
wejście w konflikt z prawem
samodestrukcja (próby samobójcze, zaburzenie odżywania)
ŚRODOWISKO RODZINNE
czynniki formalne funkcjonowania szkoły (typ szkoły, regulaminy, programy, system nauczania),
warunki materialne (infrastruktura szkoły, położenie, wyposażenie, system wsparcia ekonomicznego)
stan opieki nad uczniem (pomoc socjalna, opieka medyczna, działalność pedagoga szkolnego i innych specjalistów, współpraca z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, GOPS, MOPS, centra wspierania rodziny, sąd, policja, współpraca szkoły z rodziną).
środowisko społeczne nauczycieli (staż, rodzaj wykształcenia, środowisko zawodowe, charakter relacji z uczniami, postawy wobec problemów zjawisk społecznych),
środowisko społeczno-kulturowe rówieśników (struktura socjometryczna, podkultury uczniowskie, przemoc, aspiracje edukacyjne i życiowe)
warunki kulturowe szkoły (tradycje szkoły, uroczystości organizowane przez szkołe, kółka zainteresowań, organizacje i stowarzyszenia, osiągnięcia szkoły i jej uczniów)
1. INFORMACJE Z PEŁNIENIA PRZEZ DZIECKO ROLI UCZNIA:
możliwości uczenia się (dojrzałość szkolną),
osiągnięcia i niepowodzenia w szkole,
specyficzne trudności dydaktyczne,
opóźnienia szkolne,
frekwencja,
motywacja do nauki i chodzenia do szkoły,
aspiracje i plany edukacyjne.
2. PEŁNIENIE ROLI KOLEGI:
umiejętności unikania konfliktów z rówieśnikami,
poziom zdolności społecznych (czy rozwój społeczny dziecka jest odpowiedni)
pozycja społeczna w grupie rówieśniczej (czy jest przywódcą, czy członkiem grupy),
uczestnictwo w nieformalnych grupach rówieśniczych.
3. PEŁNIENIE ROLI CZŁONKA SPOŁECZNOŚCI SZKOLNEJ:
stosunek do wymagań i regulaminów,
relacje „pozadydaktyczne” z nauczycielami,
zaangażowanie dziecka w życie szkoły,
adaptacja do środowiska szkolnego,
fobie szkolne.
4. PEŁNIENIE ROLI UCZNIA DZIECKA W RODZINIE:
zapewnienie miejsca i pomocy do nauki,
pomoc dziecku w nauce,
stosunek rodziców do nauki i obowiązków szkolnych dziecka,
aspiracje edukacyjne rodziców w stosunku do dziecka,
kontakty rodziców ze szkołą.
DIAGNOZA PEDAGOGICZNA - przy jej pomocy poznajemy dziecko i jego środowisko.
RODZAJE DIAGNOZY PEDAGOGICZNEJ:
1. Dydaktyczno-wychowawcza - rozpoznanie sytuacji dydaktycznej i wychowawczej ucznia, zwłaszcza zmian, jakie w nim zachodzą pod wpływem oddziaływania pedagogicznego. Obejmuje ona zarówno sprawdzanie i ocenianie stanu osiągnięć ucznia jak też wyjaśnianie przyczyn tego stanu i przewidywanie rodzaju osiągnięć.
2. Opiekuńcza = potrzeb opiekuńczych - wielostronny proces poznawczy uwzględniający różnorodność potrzeb jednostek i grup ludzkich oraz czynniki zakłócające ich samodzielne zaspakajanie i regulowanie.
GRUPY POTRZEB OPIEKUŃCZYCH:
Potrzeby związane z funkcjonowaniem rodziny
Czynniki zakłócające:
pozbawienie dziecka opieki,
sieroctwo naturalne i psychiczne,
zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny,
błędy wychowawcze rodziców
Potrzeby związane z działalnością szkoły
Czynniki zakłócające:
niepowodzenia szkolne
zakłócone relacje z nauczycielami,
wadliwa organizacja funkcjonowania szkoły.
Potrzeby związane z aktywnością dziecka w środowisku
Czynniki zakłócające:
brak organizacji wypoczynku
brak stymulacji dziecka uzdolnionego,
nieprawidłowe relacje dziecka z rówieśnikami,
niedostosowanie społeczne,
brak integracji niepełnosprawnych.
Potrzeby wynikające z właściwości organizmu dziecka:
Czynniki zakłócające:
defekty fizyczne,
niepełnosprawność,
zagrożenia zdrowia,
wadliwy tryb życia.
DIAGNOZA PRZYPORZĄDKOWUJĄCA - ustaleń faktu,
DIAGNOZA GENETYCZNA - ustaleń przyczyn,
DIAGNOZA CELOWOŚCIOWA - ustalająca znaczenie danego czynnika dla całości funkcjonowania dziecka.
DIAGNOZA FAZOWA - określa fazy przebiegu opisywanego procesu
DIAGNOZA ROZWOJOWA - czyli prognostyczna
DIAGNOZA RESOCJALIZACYJNA = W UJĘCIU RESOCJALIZACYJNYM = W WYCHOWNIU RESOCJALIZUJĄCYM - rozpoznanie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, jego opis, wyjaśnienie oraz ocena z punktu widzenia istniejących standardów pedagogicznych i społecznych celem zaprojektowania oddziaływań zapobiegawczych (profilaktycznych) lub korelacyjnych. Diagnozę resocjalizacyjną możemy postawić, kiedy mamy do czynienia z osobą niedostosowaną społecznie.
ETAPY DIAGNOZY RESOCJALIZACYJNEJ:
1. konstatująca fakty - określenie rodzaju występujących zaburzeń i dewiacji, wykrycie mechanizmów psychologicznych i społecznych prowadzących do rozpoznania zaburzeń, dokładne ustalenie udziału poszczególnych grup czynników w genezie obserwowanych zjawisk;
2. ukierunkowująca = projektująca - w ramach tej diagnozy formułowane są hipotezy i postulaty dające podstawę do podjęcia działań profilaktycznych i resocjalizacyjnych określamy ich kierunek i zakres; staramy się określić związek między projektowanymi działaniami a możliwościami efektami;
3. weryfikacyjna - sprawdzanie prawdziwości uzyskanego obrazu diagnostycznego oraz ewentualne zweryfikowanie wdrożonych do realizacji rozwiązań - skala nieprzystosowania społecznego (13-17 lat)
OBJAWY NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO:
nagłe zaniżenie poziomu osiągnięć szkolnych,
niepokój i niezdolność koncentracji,
nieprowokowana agresja,
drażliwość,
czyny aspołeczne (kradzieże),
natrętne zwracanie na siebie uwagi otoczenia,
defekt mowy,
natarczywe marzenia na jawie,
zmienność nastrojów,
niezaradność i brak koordynacji,
przesadna wrażliwość na krytykę.