Varley John Nacisnij Enter

------------------------------------------------------------------------------
--
www.bookswarez.prv.pl
------------------------------------------------------------------------------
--

Autor - John Varley
Tytul - Naci

nij ENTER

Tłum. - Wiktor Bukato
Opracowanie - Fingolfin

------------------------------------------------------------------------------
--

- To jest nagranie. Prosz

nie odkłada

słuchawki, dopóki...

Trzasn

łem słuchawk

tak mocno,

e telefon spadł na ziemi

. Przez jaki

czas

stałem ociekaj

c wod

i trz

c si

ze zło

ci. W ko

cu aparat zacz

ł bucze

, jak

zawsze, gdy słuchawka nie le

y na widełkach. Buczenie jest dwadzie

cia razy

gło

niejsze od ka

dego d

ku, jaki telefon normalnie wydaje. Zawsze byłem ciekaw

dlaczego. Jakby to było jakie

straszne nieszcz

ęś

cie. "Alarm! Słuchawka twojego

telefonu nie le

y na widełkach!"

Automatyczne urz

dzenia do przyjmowania telefonów to jedna z licznych drobnych

przykro

ycia codziennego. Przyznajcie si

: kto naprawd

lubi mówi

do maszyny?

Ale to, co stało si

przed chwil

, to było co

cej ni

drobne utrapienie. Oto

automatyczne urz

dzenie telefoniczne zadzwoniło do mnie.

Takie aparaty istniej

od niedawna. Dostaj

dwa - trzy podobne telefony w

miesi

cu, głównie z towarzystw ubezpieczeniowych. Po podniesieniu słuchawki słyszy

dwuminutowy tekst reklamowy oraz numer, pod który mo

na zadzwoni

, gdy kogo

to zainteresuje. (Raz zadzwoniłem pod taki numer, by im powiedzie

, co ja o tym

, ale automat cały czas powtarzał "Prosz

czeka

" na tle niefrasobliwej

muzyczki.) Maj

listy numerów, pod które dzwoni

. Nie wiem, sk

d je bior

Wróciłem do łazienki, wytarłem krople wody z plastykowej obwoluty ksi

ąż

yczonej z biblioteki i ponownie wszedłem do wanny. Woda ju

wychłodziła.

Dolałem ciepłej; moje ci

nienie zacz

ło ju

wraca

do stanu normalnego, gdy telefon

zadzwonił znowu.
Odczekałem pi

tna

cie dzwonków próbuj

c nie zwraca

na nie uwagi.

Czy kto

z was próbował czyta

przy dzwoni

cym telefonie?

Po szesnastym dzwonku wstałem. Wytarłem si

, wło

yłem szlafrok, wszedłem

powoli, z namaszczeniem, do pokoju. Przez jaki

czas wlepiałem oczy w telefon.

Po pi

ęć

dziesi

tym dzwonku podniosłem słuchawk

- To jest nagranie. Prosz

nie odkłada

słuchawki, dopóki tekst si

nie sko

czy.

Jest pan poł

czony z domem pa

skiego s

siada, Charlesa Kluge'a. Nagranie b

dzie

powtarza

co dziesi

ęć

minut. Pan Kluge zdaje sobie spraw

e nie mo

na zaliczy

go do najlepszych s

siadów pod sło

cem i z góry przeprasza za kłopot. Prosi o to,

aby pan udał si

natychmiast do jego domu. Klucz jest pod wycieraczk

. Prosz

wej

ść

rodka i zrobi

to, co nale

y. Za pa

uprzejmo

ść

zostanie pan wynagrodzony.

Dzi

kuj

Trzask. Sygnał centrali.
Nie jestem człowiekiem w gor

cej wodzie k

panym. Dziesi

ęć

minut pó

niej, gdy

telefon znowu si

odezwał, wci

ąż

jeszcze siedziałem w pokoju chc

c sobie wszystko

przemy

. Podniosłem mikrotelefon i słuchałem uwa

nie.

Był to ten sam tekst. Tak jak poprzednio, głos w słuchawce nie nale

ał do Kluge'a.

Pochodził jakby z syntezatora, a miał w sobie tyle ciepła, co komputerek do nauki
ortografii.
Przesłuchałem wszystko jeszcze raz, po czym odło

yłem mikrotelefon.

Zastanowiłem si

, czy nie zawiadomi

policji. Charles Kluge mieszkał w s

sidnim

domu od dziesi

ciu lat. Przez cały ten czas rozmawiałem z nim mo

e kilkana

cie razy,

nigdy dłu

ej ni

minut

. Nie miałem wobec niego

adnych zobowi

lałem,

eby zignorowa

wezwanie. Nadal o tym rozmy

lałem, gdy telefon

zadzwonił znowu. Spojrzałem na zegarek. Dziesi

ęć

minut. Podniosłem słuchawk

i od

raz j

odło

yłem.

Mogłem odł

czy

telefon. Moje

ycie wiele by na tym nie ucierpiało.

W ko

cu jednak ubrałem si

i wyszedłem przez drzwi frontowe, skr

ciłem w lewo

i skierowałem si

ku domowi Kluge'a

Mój s

siad z przeciwka, Hal Lanier, wła

nie kosił trawnik. Pomachał do mnie,

a ja do niego. Było około siódmej, cudowny sierpniowy wieczór. Na ziemi kładły si

długie cienie. W powietrzu wisiał zapach skoszonej trawy. Zawsze lubiłem ten
zapach. Ju

czas na koszenie mojego trawnika, pomy

lałem.

Kluge'owi taka my

l zapewne nie postała w głowie. Jego trawnik si

gał kolan;

był spalony sło

cem i zagłuszony chwastami.

Zadzwoniłem do drzwi. Gdy nikt nie otwierał, zastukałem. Potem westchn

lem,

zajrzałem pod wycieraczk

i skorzystałem z le

żą

cego tam klucza, by otworzy

drzwi.

- Kluge? - zawołałem wsuwaj

c głow

rodka.

Przeszedłem przez krótki hall, z wahaniem, jak zawsze ,gdy nie wiadomo, jak ci

przyjm

. Zasłony były jak zwykle zasuni

te, tote

rodku panowała ciemno

ść

, ale

z ekranów rozstawionych dookoła pokoju, który kiedy

słu

ył za salon, padało tyle

wiatł

e zobaczyłem Kluge'a. Siedział na krze

le przed stołem, z twarz

wci

w klawiatur

komputera. Miał tylko pół głowy.

Hal Lanier jest operatorem komputera w komendzie policji Los Angeles, tote

zawiadomiłem go o tym, co znalazłem, a on zadzwonił na komend

. Razem zaczekali

na przybycie pierwszego wozu. Hal pytał cały czas, czy czego

dotykałem, a ja

odpowiadałem,

e nie, z wyj

tkiem klamki u drzwi wej

ciowych.

Pojawiła si

jad

ca bez syreny karetka. Wkrótce dookoła zaroiło si

policjantów, a tak

e s

siadów, którzy przygl

dali si

ze swoich podwórek albo

rozmawiali przed frontem domu Kluge'

. Ekipy reporterów z jakich

stacji

telewizyjnych zjawiły si

akurat w por

, by sfilmowa

wynoszone ciało, owini

w arkusz folii. M

ęż

czy

ni i kobiety przychodzili i odchodzili. Przypuszczałem,

prowadzili rutynowe działania policyjne: zdejmowanie odcisków palców,
zabezpieczenie

ladów. Poszedłbym do domu, ale kazali mi by

pod r

W ko

cu poproszono mnie do

rodka; był tam porucznik Osborne, który kierował

dochodzeniem. Wprowadzono mnie do salonu Kluge'a. Wszystkie ekrany były wci

ąż

wł

czone. Osborne podał mi dło

; u

cisn

łem j

. Zanim si

odezwał, przyjrzał mi

uwa

nie. Był to niski, łysiej

cy facet; wygl

dał na zm

czonego, dopóki nie

spojrzał na mnie. Potem, cho

wła

ciwie w jego twarzy nie zaszła zmiana, zupełnie

przestał sprawia

wra

enie zm

czonego.

- Pan si

nazywa Victor Apfel? - spytał. Potwierdziłem. Zatoczył r

g wokoło

pokoju. - Panie Apfel, czy mo

e pan stwierdzi

, czy st

d co

wyniesiono?

Rozejrzałem si

jeszcze raz, jakbym przygotowywał si

do rozwi

zywania

łamigłówki.
W pokoju był kominek i zasłony na oknach. Na podłodze le

ał dywan. Poza tym nie

było tu nic wi

cej, czego mo

na byłoby si

spodziewa

w salonie.

Wzdłu

cian szły rz

dy stołów, mi

dzy którymi było w

skie przej

cie. Na stołach

znajdowały si

monitory, klawiatury, stacje dysków - cała ta wyrafinowana

rupieciarnia nowej ery. Wszystko było poł

czone grubymi kablami i przewodami. Pod

stołami stały kolejne komputery oraz skrzynki wypełnione podzespołami
elektronicznymi. Nad stołami wisiały si

gaj

ce sufitu półki, zapchane pudełkami

z ta

mami, dyskami, kasetami... nie pami

tałem wtedy, jak si

to fachowo nazywa.

Teraz ju

wiem: oprogramowanie.

- Nie ma tu mebli, prawda?... Poza...
Wygl

dał na zbitego z tropu.

- Chce pan powiedzie

e przedtem były tu meble?

- Sk

d mam wiedzie

? - Wówczas poj

łem, na czym polegało nieporozumienie. - Ach

tak, my

lał pan,

e byłem tu przedtem. Po raz pierwszy moja noga postała w tym pokoju

około godziny temu.
Zmarszczył brwi; nie bardzo mi si

to spodobało.

- Lekarz twierdzi,

e ten facet nie

yje mniej wi

cej od trzech godzin. Jak to

stało,

e pan tu trafił wła

nie godzin

temu, Victor?

Nie odpowiadało mi to,

e mówi do mnie po imieniu, ale nie wiedziałem, jak mógłbym

temu sprzeciwi

. Za to wiedziałem,

e musz

mu powiedzie

o telefonie.

Wydawał si

nie przekonany. Ale łatwo było to sprawdzi

, co te

zrobili

my. Hal,

Osborne i ja wraz z paroma innymi policjantami udali

my si

do mego domu. Gdy

wchodzili

my, telefon dzwonił.

Osborne podniósł mikrotelefon i słuchał. Twarz jego przybrała kwa

ny wygl

który w miar

upływu czasu pogł

biał si

Odczekali

my dziesi

ęć

minut na nast

pny dzwonek telefonu. Osborne wykorzystał

ten czas na obejrzenie wszystkiego w moim salonie. Byłem zadowolony, gdy telefon
znowu zadzwonił. Policjanci nagrali tekst, po czym wrócili

my do domu Kluge'a.

Osborne wyszedł na podwórze, by przyjrze

lasowi anten na dachu. Widok ten

zrobił na nim wra

enie.

- Pani Madison, mieszkaj

ca kilka domów dalej, uwa

e Kluge próbował nawi

kontakt z Marsjanami - odezwał si

Hal ze

miechem w głosie. - Co do mnie, to

pomy

lałem,

e pewnie kradł programy telewizji satelitarnej. - W

ród anten były

trzy paraboliczne, sze

ść

wysokich masztów i par

takich urz

dze

, które mo

zobaczy

na dachach budynków towarzystw telefonicznych stosuj

cych mikrofale.

Osborne znowu poprowadził mnie do salonu. Powiedział mi,

ebym opisał, co

zobaczyłem. Nie wiedziałem, co mu z tego przyjdzie, ale spróbowałem.
- Siedział na tym krze

le, które stało pod tym stołem. Zobaczyłem na podłodze

pistolet; nad nim zwieszała si

ka Kluge'a.

- Pan my

li,

e to samobójstwo?

- Tak, chyba tak pomy

lałem. - Czekałem ,

eby co

na to powiedział, ale nie

odezwał si

. - Czy pan my

li tak samo?

Westchn

ł. - Nie było

adnego listu.

- Nie zawsze zostawiaj

listy - zwrócił uwag

Hal.

- Nie, ale robi

to tak cz

sto,

e mój nos zaczyna w

szy

, kiedy listu nie ma.

- Wzruszył ramionami. - To pewnie nic nie znaczy.
- Ten tekst przez telefon - odezwał si

. - To mógł by

swoisty list samobójcy.

Osborne skin

ł głow

. - Czy zauwa

ył pan co

jeszcze?

Podszedłem do stołu i spojrzałem na klawiatur

. Był to model TI-99/4A

wyprodukowany przez Texas Instruments. Po prawej stronie, gdzie le

ała głowa

Kluge'a, wida

było ciemn

plam

zakrzepłej krwi.

- Tyle tylko,

e siedział przed t

maszyn

. - Dotkn

łem klawisza i natychmiast

stoj

cy za klawiatur

monitor wypełnił si

słowami. Szybko cofn

łem r

, po czym

spojrzałem na ekran.
PROGRAM NAME: ZEGNAJ SWIECIE
DATE: 8/20
CONTENTS: TESTAMENT; DROBIAZGI
PROGRAMMER: "CHARLES KLUGE"
ABY URUCHOMIC,
NACISNIJ ENTER
Czarny kwadracik na ko

cu bez przerwy migał. Potem dowiedziałem si

e jego

nazwa brzmi "kursor".
Wszyscy zebrali si

dookoł

. Hal, specjalista od komputerów, wyja

nił,

e wiele

podobnych urz

dze

wył

cza si

po dziesi

ciu minutach jałowego biegu,

eby słowa

unieruchomione na ekranie nie wypaliły si

w nim na stałe. Tutaj ekran był cały

zielony, zanim go dotkn

łem, po czym na niebieskim tle ukazały si

czarne litery.

- Czy konsolet

sprawdzono na odciski palców? - spytał Osborne. Nikt nie

wiedział, wi

c porucznik wzi

ł ołówek i umocowan

na jego ko

cu gumk

dotkn

klawisza ENTER.
Słowa znikn

ły z ekranu, który pozostał przez chwil

niebieski, po czym wypełnił

male

kimi owalnymi kształtami pojawiaj

cymi si

u góry i opadaj

cymi jak

deszcz. Były ich setki, w najró

niejszych kolorach.

- To s

pastylki - powiedział jeden z policjantów, a jego głos wyra

ał najwy

sze

zdumienie. - Popatrzcie: tamto, to musi by

Quaalude. A tu jest Nembutal. - Inni

gliniarze rozpoznali nast

pne lekarstwa. Ja sam zauwa

yłem biał

kapsułk

otoczon

rodku wyra

nym czerwonym paskiem, która na pewno była Dilantin

. Brałem j

codziennie od wielu lat.
W ko

cu pastylki przestały opada

, a ten cholerny komputer zacz

ł nam

przygrywa

. Był to hymn "Bli

ej do Ciebie, mój Bo

e", w trójtonie.

Kilka osób za

miało si

. Chyba nikt nie uznał tej sytuacji za

mieszn

; ka

dego

przechodziły ciarki, gdy słuchał tej niesamowitej pie

ałobnej - ale brzmiała

ona, jakby zaaran

owano j

na gwizdek, organy parowe i kazoo. Czy mo

na było si

nie

mia

W czasie muzyki z lewej strony ekranu pojawiła si

male

ka figurka zło

ona

wył

cznie z kwadracików i chwiej

c si

konwulsyjnie ruszyła ku

rodkowi.

Przypominała jedn

z tych figurek, które pojawiaj

w grach telewizyjnych, ale

była bardziej uproszczona. Trzeba było wysili

wyobra

, by uwierzy

e to

człowiek.
Po

rodku ekranu pojawił si

jaki

kształt. "Człowiek" zatrzymał si

przed nim.

Zgi

ł si

w połowie, a pod nim pojawiło si

, co mogło by

krzesłem.

- Co to ma by

- Komputer. Nie?
Musiał to by

komputer, poniewa

mały człowieczek wyci

ł r

ce, które odt

wznosiły si

gwałtownie i opadały jak u pianisty podczas furioso. Człowieczek

wystukiwał na klawiaturze słowa, które pojawiały si

ponad nim. GDZIES PO DRODZE

COS STRACILEM. SIEDZE TU DZIEN I NOC, JA PAJAK POSRODKU KONCENTRYCZNEJ SIECI, PAN
WSZYSTKIEGO, CO BADAM... A TO ZA MALO. MUSI BYC WIECEJ. WPISZ TU SWOJE IMIE
- Chryste Panie - powiedział Hal. - Nie do wiary. Interakcyjny list samobójczy.
- Szybciej, musimy zobaczy

reszt

Stałem najbli

ej klawiatury, wi

c nachyliłem si

i wystukałem swoje imi

. Ale

kiedy spojrzałem na ekran, okazało si

e napisałem VICT9R.

- Jak to cofn

ąć

? - zapytałem.

- Nie szkodzi, prosz

nacisn

ąć

ENTER - powiedział Osborne. Wyci

ł r

moimi plecami i sam nacisn

ł. CZY CZUJESZ TO CZASEM, VICT9R? CALE ZYCIE

PRZEPRACOWALES, BY STAC SIE NAJLEPSZYM W TYM, CO ROBISZ, A PEWNEGO DNIA BUDZISZ
SIE I ZADAJESZ SOBIE PYTANIE, PO CO TO WSZYSTKO? TO WLASNIE STALO SIE ZE MNA. CZY
CHCESZ DOWIEDZIEC SIE CZEGOS JESZCZE, VICT9R? T/N
Od tego miejsca tekst stał si

rozwlekły. Kluge najwyra

niej zdawał sobie spraw

z tego, czuł wyrzuty sumienia, bowiem po ka

dym czterdziesto- czy

ęć

dziesi

ciowyrazowym akapicie czytaj

cy miał ponownie mo

liwo

ść

wyboru mi

dzy

"tak" (T) i "nie" (N).
Przez cały czas wzrok mój zbaczał z ekranu na klawiatur

, gdy przypomniałem sobie

opart

na niej głow

Kluge'a. My

lałem o tym, jak siedział tu sam zapisuj

c ten

tekst.
Stwierdził w nim,

e jest zniech

cony. Uwa

ał,

e nie mo

e ju

tak dłu

ł zbyt wiele proszków (które w tym miejscu znów pojawiły si

na ekranie) i nie

widział przed sob

celu. Zrobił wszystko, co sobie zamierzył. Nie zrozumieli

tego. Stwierdził,

e ju

nie istnieje. Wzi

my to tylko za przeno

. CZY JESTES

POLICJANTEM, VICT9R? JESLI NIE POLICJA NIEDLUGO SIE TU ZJAWI. A WIEC MOWIE TOBIE
ALBO POLICJI: NIE HANDLOWALEM NARKOTYKAMI. TAMTO W SYPIALNI, TO TYLKO DO MOJEGO
UZYTKU. BRALEM DUZO. A TERAZ JUZ NIE POTRZEBUJE. NACISNIJ ENTER
Osborne nacisn

ł i natychmiast po drugiej stronie pokoju rozległ si

terkot

drukarki, co nas cholernie wystraszyło. Widziałem, jak karetka

miga to w prawo,

to w lewo, drukuj

c w obu kierunkach, gdy nagle Hal wskazał r

na ekran i krzykn

ł:

- Spójrzcie! Spójrzcie na to!
Człowieczek z komputera znowu stał, twarz

do nas. W r

ku miał co

, co musiało

pistoletem; trzymał to przy głowie.

- Nie rób tego! - wrzasn

ł Hal.

Człowieczek nie posłuchał. Rozległa si

imitacja wystrzału i człowieczek upadł

na wznak. Czerwona linia pociekła w dół ekranu. Potem zielone tło przeszło w bł

kit,

drukarka wył

czyła si

i wszystko znikn

ło, z wyj

tkiem małych czarnych zwłok u

dołu ekranu oraz wypisanych przy nich słów **DOKONALO SIE**.
Odetchn

łem gł

boko i spojrzałem na Osborne'a. Powiedzie

e miał w tej chwili

nieszcz

ęś

liwy wygl

d, to było powiedzie

o wiele za mało.

- Co to było o tych narkotykach w sypialni? - odezwał si

Patrzyli

my, jak Osborne wyci

ga szuflady w szafkach i stolikach nocnych. Nic

nie znalazł. Zajrzał pod łó

ko i do szafy. Jak wszystkie pozostałe pokoje w domu,

ten równie

był pełen komputerów. W

cianach wykuto dziury, którymi biegły grube

ki kabli.

Stałem obok wielkiego cylindra z tektury; kilka takich znajdowało si

sypialni. Miał około stu pi

ęć

dziesi

ciu litrów pojemno

ci: taki b

ben jak do

transportu ró

nych artykułów sypkich. Pokrywka nie była zaklejona, wi

c j

podniosłem. Po

ałowałem tego.

- Lepiej niech pan na to spojrzy, Osborne - powiedziałem.
Cylinder był wy

cielony grubym workiem foliowym. Do dwóch trzecich wypełniała

go Quaalude.
Otwarto pozostałe pokrywki. Znale

my b

bny z amfetamin

, z Nembutalem, z

Valium. Ró

ne rzeczy.

Po odkryciu tych wszystkich specyfików w pokoju zaroiło si

od policjantów. Za

nimi weszły ekipy telewizyjne.
W tym całym rozgardiaszu wszyscy wyra

nie zapomnieli o mnie, tote

nic nikomu

nie mówi

c wróciłem do swego domu i zamkn

łem drzwi na klucz. Od czasu do czasu

zerkałem przez zasłony. Widziałem, jak reporterzy rozmawiaj

z s

siadami. Był w

ród

nich Hal, który zapewne miał swój dzie

. Dwa razy reporterzy zastukali do moich

drzwi, ale nie zareagowałem. W ko

cu odeszli.

Napu

ciłem do wanny gor

cej wody i moczyłem si

w niej chyba przez godzin

. Potem

zwi

kszyłem moc ogrzewania tyle, ile si

dało, i w

lizn

łem si

pod kołdr

Trz

słem si

przez cał

noc.

Osborne przyszedł nazajutrz o dziesi

tej. Wpu

ciłem go do

rodka. Za nim wszedł

Hal, z bardzo nieszcz

ęś

liw

min

. Zdałem sobie spraw

e nie kładli si

cał

noc.

Nalałem im kawy.
- Niech pan lepiej od razu to przeczyta - rzekł Osborne wr

czaj

c mi wydruk z

komputera, ten z wczorajszego wieczoru. Rozło

yłem go, wyj

łem okulary i zacz

łem

czyta

Wydruk pochodził z tej ohydnej drukarki mozaikowej; zawsze takie

miecie

wyrzucam nie czytane do kominka, ale tym razem zrobiłem wyj

tek.

Był to testament Kluge'a. Jaki

d spadkowy pewnie b

dzie miał z nim du

y ubaw.

Kluge raz jeszcze o

wiadczał w nim,

e nie istnieje, wobec tego nie mo

e mie

krewnych. Postanowił zapisa

wszystkie swoje dobra doczesne komu

, kto na to

zasługuje.
Ale kto zasługuje? zastanawiał si

Kluge. Na pewno nie pa

stwo Perkins, cztery

domy dalej w dół ulicy, którzy deprawowali nieletnich. Kluge cytował akta s

dów

z Buffalo i Miami oraz maj

cy si

wkrótce rozpocz

ąć

proces w s

dzie miejscowym.

Pani Radnor i pani Polonski, mieszkaj

ce naprzeciwko siebie pi

ęć

domów w dół

ulicy, były plotkarami.
Najstarszy syn Andersonów kradł samochody.
Marian Flores

ła podczas klasówek z algebry.

Był taki facet w okolicy, który naci

gał władze miejskie proponuj

c budow

autostrady. Czyja

ona kombinowała ze zjawiaj

cymi si

co jaki

czas

komiwoja

erami, za

dwie inne miały jakie

romanse na boku. Jaki

nastolatek zrobił

swojej dziewczynie dziecko, rzucił j

, a potem chwalił si

tym przed kolegami.

Co najmniej dziewi

tna

cie rodzin z s

siedztwa ukrywało całkowicie lub

ęś

ciowo swe dochody przed władzami podatkowymi.

siedzi Kluge'a trzymali na podwórku psa, który szczekał cał

noc.

No, na psa mogłem si

jeszcze zgodzi

. Mnie samego nie raz zrywał w nocy na nogi.

Ale cał

reszta była bez sensu! Po pierwsze, jakim prawem facet, który w sypialni

trzyma prawie tysi

c litrów narkotyków, os

dza swoich s

siadów tak surowo? To

znaczy, deprawowanie nieletnich to jedna sprawa, ale

eby oczernia

cał

rodzin

bo syn kradnie samochody? A poza tym... sk

d on wiedział o niektórych sprawach?

Ale było tam jeszcze wi

cej. W szczególno

ci czwórka niewiernych m

ęż

ów. Mi

dzy

nimi Harold (Hal) Lanier, który od trzech lat widywał si

z kobiet

nazwiskiem Toni

Jones, podobnie jak on zatrudnion

w Dziale Przetwarzania Danych policji Los

Angeles. Namawiała Hala na rozwód z

, on za

"czekał na odpowiedni moment, by

jej o tym powiedzie

Spojrzałem na Hala. Jego poczerwieniał

twarz starczyła mi za całe

potwierdzenie.
I nagle jakbym dostał obuchem w głow

. Czego Kluge dowiedział si

o mnie?

Przebiegłem wzrokiem wydruk, szukaj

c swojego nazwiska. Znalazłem je w ostatnim

akapicie.
"...Przez trzydzie

ci lat pan Apfel płaci za bł

d, którego nawet nie popełnił.

Nie zamierzam posun

ąć

tak daleko, by proponowa

uznanie go za

tego, ale

z braku przeciwwskaza

- gdyby nawet nie było innych powodów - niniejszym zapisuj

moj

posiadło

ść

i stoj

cy na niej dom Victorowi Apfelowi."

Spojrzałem na Osborne'a, którego zm

czone oczy patrzyły na mnie uwa

nie.

- Ale ja tego nie chc

- Czy pa

skim zdaniem, to ta nagroda, o której Kluge wspominał w swoim nagraniu?

- Na pewno - odparłem. - A có

by to było innego?

Osborne westchn

ł i odchylił si

w fotelu. - Przynajmniej nie zechciał zapisa

panu lekarstw. Czy nadal pan twierdzi,

e go nie znał?

- Czy pan mnie o co

oskar

Rozło

ył r

ce. - Panie Apfel, po prostu zadaj

panu pytanie. Z samobójstwami

nigdy nic do ko

ca nie wiadomo. Mo

e to było morderstwo. Je

li tak, to jak dot

jest pan jedyn

znan

nam osob

, która na tym skorzystała.

- Był dla mnie prawie zupełnie obcym człowiekiem.
Skin

ł głow

stukaj

c palcem w swój egzemplarz wydruku. Ja popatrzyłem na swój,

e dałbym wiele,

eby go tu nie było.

- Co to za... bł

d, którego pan nie popełnił?

Obawiałem si

tego pytania.

- Byłem je

cem w Korei - powiedziałem.

Osborne przetrawiał to przez chwil

w milczeniu.

- Zrobili panu pranie mózgu?
- Tak. - Uderzyłem dłoni

w oparcie fotela i nagle poczułem potrzeb

wstania

i przej

cia si

po pokoju. W domu robiło si

chłodno. - Nie. Ja nie... z tym słowem

zawsze było du

o zamieszania. Czy robili mi "pranie mózgu"? Tak. Czy powiodło im

? Czy przyznałem si

do swych zbrodni i pot

piłem rz

d USA? Nie.

Raz jeszcze poczułem, jak taksuj

mnie owe pozornie zm

czone oczy.

- Wci

ąż

pan jeszcze... silnie to odczuwa.

- Czego

takiego si

nie zapomina.

- Czy chce pan co

jeszcze doda

- Tyle tylko,

e to wszystko było takie... Nie, nie mam nic do dodania. Ani panu,

ani komukolwiek innemu.
- B

musiał zada

panu jeszcze kilka pyta

na temat

mierci Kluge'a.

- My

e lepiej b

dzie, je

li mój adwokat b

dzie przy tym obecny. - O Chryste.

Teraz musz

bra

adwokata. Nawet nie wiedziałem, jak si

do tego zabra

Osborne znowu tylko skin

ł głow

. Podniósł si

i poszedł do drzwi.

- Chciałem to uzna

za samobójstwo - powiedział. - Gryzło mnie tylko to,

e nie

było listu. Teraz mamy ju

list. - Machn

ł r

w kierunku domu Kluge'a i nagle

na jego twarzy pojawił si

gniewny wyraz.

- Ten facet nie tylko pisze list, ale programuje to całe kurestwo do komputera
razem z efektami specjalnymi rodem z gry wideo. Wiem,

e ludzie wyczyniaj

ró

wariactwa. Widziałem ju

wiele dziwnych rzeczy. Ale kiedy usłyszałem, jak komputer

wygrywa hymn ko

cielny, zrozumiałem,

e to morderstwo. Mówi

c prawd

, panie Apfel,

nie uwa

am,

e pan to zrobił. W tym wydruku s

ze dwa tuziny motywów. Mo

e on

szanta

ował ludzi na prawo i lewo. Mo

e wła

nie w ten sposób zarobił na te wszystkie

maszyny. A ludzie, którzy maj

tyle narkotyków, zwykle umieraj

gwałtown

mierci

Mam du

o do zrobienia w tej sprawie i znajd

morderc

. - Wymamrotał co

o nie

opuszczaniu miasta, o tym,

e wpadnie pó

niej, i wyszedł.

- Victor... - odezwał si

Hal. Spojrzałem na niego.

- Ja o tamtym... co było w wydruku - wykrztusił w ko

cu - Byłbym ci wdzi

czny...

no wiesz, o co mi chodzi. - Miał oczy jak basset. Nigdy przedtem nie zauwa

yłem

tego u niego.
- Hal, je

li po prostu pójdziesz sobie i dasz mi spokój, nie masz si

czego

obawia

Skin

ł głow

i chyłkiem ruszył w stron

drzwi.

- My

e to wszystko nie wyjdzie na jaw - powiedział.

Ale, oczywi

cie, wyszło na jaw.

Stałoby si

tak zapewne nawet, gdyby nie było tych listów, które zacz

ły

nadchodzi

w kilka dni po

mierci Kluge'a. Wszystkie nadano w Trenton, w stanie

New Jersey; wszystkie wydrukował komputer, którego nikt nie potrafił odnale

źć

Listy opisywały szczegółowo wszystko, o czym Kluge wspomniał w swym testamencie.
Ale wtedy nic o tym jeszcze nie wiedziałem, Reszt

dnia po wyj

ciu Hala sp

dziłem

w łó

ku, le

żą

c pod kocem elektrycznym. Nie byłem w stanie rozgrza

stóp. Wstawałem

tylko po to, by pomoczy

w wannie lub zrobi

kanapk

Do drzwi dobijali si

reporterzy, ale nie otwierałem. Nast

pnego dnia

zadzwiniłem do adwokata od spraw karnych - Martina Abramsa, pierwszego na li

cie

- i zaanga

owałem go. Adwokat powiedział mi,

e pewnie przyjad

, by zabra

mnie

na komend

, na przesłuchanie. Odparłem,

e nie pojad

, szybko wzi

łem dwa proszki

i rzuciłem si

biegiem do łó

ka.

Par

razy w okolicy rozlegały si

syreny wozów policyjnych. Raz usłyszałem

dochodz

ce z ulicy krzyki. Opanowałem pokus

, by wyjrze

. Pewnie,

e byłem ciekaw,

ale wiadomo, co stanie si

z tym, kto pcha nos mi

dzy drzwi.

Czekałem na ponown

wizyt

Osborne'a, który jednak nie przyszedł. Min

ło kilka

dni, potem tydzie

. Przez ten czas wydarzyły si

tylko dwie interesuj

ce rzeczy.

Pierwsz

było stukanie do drzwi, dwa dni po

mierci Kluge'a. Wyjrzałem przez

szpar

w drzwiach i zobaczyłem srebrzystego Ferrari stoj

cego przy kraw

ęż

niku. Nie

mogłem dostrzec, kto stoi pod drzwiami, wi

c zapytałem, kto tam.

- Nazywam si

Lisa Foo - odezwał si

damski głos. - Prosił pan,

ebym wpadła.

- Absolutnie sobie nie przypominam.
- Czy to nie dom Charlesa Kluge'a?
- To tamten obok.
- Och, przepraszam.
Pomy

lałem,

e powinienem uprzedzi

e Kluge nie

yje, wi

c otworzyłem

drzwi. Dziewczyna obróciła si

do mnie i u

miechn

ła si

. Wra

enie było

piorunuj

ce.

Jak mo

na zacz

ąć

opis Lisy Foo? Pami

tacie te lata, gdy gazety drukowały na

pierwszych miejscach karykatury Hirohito i Tojo, a Times bez za

enowania u

ywał

słowa "

ółtek"? Karykatury przedstawiały małych ludzików z twarzami szerokimi jak

piłki do rugby, uszami jak ucha dzbanków, w okularach w grubej oprawie, z dwoma
zaj

czymi z

bami i cienkimi jak ołówek w

sami...

Gdyby nie brak w

sów, Lisa byłaby idealn

modelk

do karykatury Tojo. Miała

potrzebne okulary, uszy, z

by. Ale z

by te tkwiły w klamerkach, niczym klawisze

fortepianu owini

te drutem kolczastym. Miała mo

e metr siedemdziesi

t, mo

e metr

siedemdziesi

t pi

ęć

i nie wa

yła wi

cej ni

ęć

dziesi

t kilo. Dałbym jej nawet

tylko czterdzie

ci pi

ęć

, ale dodałem po dwa i pół kilo za obie piersi, tak

niewiarygodnie du

e, przy jej chudej sylwetce,

e zrazu napis na jej koszulce

odczytałem jako LVIS

YJ. Dopiero kiedy obróciła si

w lewo i prawo, zobaczyłem

po jednej literze E na pocz

tku i ko

cu napisu.

Wyci

ła szczupł

dło

- Wygl

da,

e na jaki

czas b

dziemy s

siadami - powiedział

. - Przynajmniej,

póki nie zostanie uporz

dkowana sprawa tej smoczej jamy obok. - Je

li mówiła z

jakim

obcym akcentem, to chyba tylko przedmie

ść

Los Angeles.

- To ładnie.
- Znał go pan? Znaczy Kluge'a. Tego nazwiska przynajmniej u

ywał.

- My

li pani,

e nie było prawdziwe?

- W

tpie. "Klug" to po niemiecku "m

dry". W slangu programistów oznacza to

"cwany". A to faktycznie był cwany go

ść

. Miał wesoło poukładane w umózgowieniu.

- Postukała si

znacz

co w skro

. - Wirusy i fantomy, i diabły wyskakuj

ce przy

dym wł

czemiu, zgnilizna oprogramowania, bity wyciekaj

ce z wiader na

podłog

...

Paplała tak jeszcze przez jaki

czas. Na tyle, co z tego zrozumiałem, równie

dobrze mogła mówi

w swahili.

- Mówiła pani,

e w jego komputerach zagnie

dziły si

diabły?

- Wła

nie.

- Wygl

da na to,

e porzebny jest egzorcysta.

Stukn

ła palcem w pier

i pokazał

w u

miechu nast

pne

wier

hektara z

bów.

- To wła

nie ja. Słuchaj pan, musz

lecie

. Niech pan kiedy

wpadnie.

Drugie interesuj

ce wydarzenie tego tygodnia nast

piło dzie

pó

niej. Przyszedł

wyci

g z konta. Znajdowały si

na nim trzy wpłaty. Pierwsza to zwykły czek z Biura

Rent Wojennych na 487 dolarów. Drug

były odsetki od pieni

dzy odziedziczonych po

rodzicach pi

tna

cie lat temu, w wysoko

ci 392,54 dolarów.

Trzeciej wpłaty dokonano dwudziestego, w dzie

mierci Charlesa Kluge'a.

Wynosiła ona 700.083 dolary i cztery centy.
Kilka dni pó

niej wpadł Hal Lanier.

- Stary, co za tydzie

- westchn

ł. Potem opadł na kanap

i opowiedział mi o

wszystkim.
Kolejny zgon miał miejsce w s

siedztwie. Listy narobiły wiele zamieszania,

szczególnie,

e jednocze

nie policja chodziła od domu do domu przesłuchuj

wszystkich. Niektórzy przyznali si

do ró

nych rzeczy, bo byli przekonani,

gliniarze lada moment si

do nich dobior

. Owa kobieta, która zabawiała si

komiwoja

erami, gdy jej m

ąż

był w pracy, przyznał

do niewierno

ci i jej

lubny

zastrzelił. Siedział teraz w miejscowym wi

zieniu. Był to najdrastyczniejszy

wypadek, ale zdarzyły si

i inne, od mordobicia do rzucania kamieniami w okna.

Według tego, co powiedział Hal, urz

d podatkowy rozwa

ał mo

liwo

ść

zało

enia filii

w s

siedztwie, tyle osób trzeba było przesłucha

Pomy

lałem o siedmiuset tysi

cach osiemdziesi

ciu trzech dolarach.

I czterech centach.
Nie powiedziałem nic, ale zimno mi si

zrobiło.

- Czyba chcesz posłucha

o mnie i o Betty - powiedział Hal w ko

cu. Nie chciałem.

Nie chciałem w ogóle o niczym słysze

, ale spróbowałem wywołac na twarzy wyraz

współczucia.
- To ju

sko

czyło - rzekł z westchnieniem ulgi. - To znaczy mi

dzy mn

Toni. Opowiedziałem Betty o wszystkim. Par

dni było paskudnie, ale uwa

am,

e nasze

mał

stwo umocniło si

przez to. - Milczał przez chwil

delektuj

c si

tym miłym

uczuciem. Potrafiłem zachowa

powag

w jeszcze trudniejszych sytuacjach, wi

dze,

e i teraz nie

le dałem sobie rad

Chciał opowiedzie

mi o wszystkim, czego dowiedzieli si

o Kluge'm, a potem

usiłował zaprosi

mnie na obiad, ale wymówiłem si

od obydwu rzeczy pod pretekstem

odzywaj

cych si

ran wojennych. Ju

prawie odprowadziłem go do drzwi, gdy zastukał

w nie Osborne. Nie było innej rady, jak go wpu

. Hal te

został.

Zaproponowałem porucznikowi kaw

, która przyj

ł z wdzi

czno

. Wygl

dał jako

inaczej. Zrazu nie mogłem si

domy

, na czym to polegało. Ten sam zm

czony wyraz

twarzy... a nie, nie ten sam. Wówczas w znacznej cz

ęś

ci był on zapewne udawany lub

pochodził z wrodzonego cynizmu gliniarza. Dzi

był prawdziwy. Zm

czenie przeszło

z twarzy na ramiona, r

ce, sposób chodzenia, a tak

e sposób, w jaki zwalił si

fotel. Wokół niego roztaczała si

atmosfera pora

ki.

- Czy nadal jestem podejrzany? - zapytałem.
- To znaczy, czy ma pan wezwa

adwokata? Chyba nie ma po co. Prze

wietliłem pana

nienajgorzej. Ten testament si

nie utrzyma, tote

ski motyw mo

na o dup

potłuc.

O il

mog

skapowa

, ka

dy handlarz koksu w dokach miał lepszy powód, by stukn

ąć

Kluge'a, ni

pan. - Westchn

ł. - Mam par

pyta

. Mo

e pan na nie odpowiedzie

, albo

nie.
- Niech pan spróbuje.
- Przypomina pan sobie jakich

niezwykłych go

ci Kluge'a? Ludzi, którzy

przychodzili i wychodzili w nocy?
- Przypominam sobie tylko dor

czenia. Listonoszy. Ludzi z poczty ekspresowej,

z towarzystw spedycyjnych... takie co

. Chyba te lekarstwa przyszły wła

nie w

jednej z takich dostaw.
- My te

tak uwa

amy. W

aden sposób nie mógł by

detalist

; raczej po

rednikiem.

Dostawa do niego, odbiór od niego. - Zadumał si

nad tym przez chwil

pij

c kaw

- Dowiedzieli

cie si

czego

- Chce pan zna

prawd

? Sprawa si

rypła. Mamy za du

o motywów, a

aden nie

pasuje. O ile mo

ny w ogóle mie

pewno

ść

, nikt w okolicy nie miał najmniejszego

poj

cia,

e Kluge wie to wszystko. Sprawdzili

my konta bankowe i nie ma

adnych

dowodów szanta

u. Tak wi

c s

siedzi s

raczej wykluczeni. Cho

li Kluge byłby

nadal przy

yciu, wiele osób st

d zabiłoby go teraz.

- Jasna sprawa - powiedział Hal.
Osborne klepn

ł si

w udo. - Gdyby ten sukinsyn

ył, sam bym go zatłukł -

powiedział. - Ale zaczynam my

e on nigdy nie był

ywy.

- Nie rozumiem.
- Gdybym nie widział tych przekl

tych zwłok... - Wyprostował si

nieco. -

Powiedział,

e nie istnieje. I praktycznie nie istniał. Rejon energetyczny nigdy

o nim nie słyszał. Owszem, Kluge był podł

czony do ich linii i dostarczali mu co

miesi

c odczyt licznika, ale nigdy nie obci

ąż

yli go cho

by za jeden kilowat. To

samo z urz

dem telefonów. On miał w domu cał

centralk

telefoniczn

, któr

mu ten

wła

nie urz

d sam zainstalował, ale w rejestrach nie ma jego nazwiska.

Rozmawiali

my z facetem, który to wszystko podł

czał. Po robocie posłał kontrolk

do komputera, który j

połkn

ł bez

ladu. Kluge nie miał rachunku w

adnym banku

w Kalifornii i najwyra

niej go nie potrzebował. Znale

my ze sto firm, które mu

sprzedały, a potem albo zapisały,

e rachunek zapłacono, albo zapomniały,

w ogóle co

u nich kupował. Niektóre z nich maj

w archiwach numery czeków z

rachunków czy nawet banków, które nie istniej

Znowu odchylił si

w fotelu, gotuj

c si

na my

l o tej całej przewrotno

ci:

- Jedyny facet, jakiego znale

my, który w ogóle kiedykolwiek o nim słyszał,

to ten go

ść

, który dostarczał mu raz w miesi

cu artykułów spo

ywczych. Wła

ciciel

małego sklepiku na Sepulvedzie. U nich nie ma komputera; wszystko zapisuj

tradycyjnie. Kluge zawsze płacił czekiem. Wells Fargo przyjmował te czeki nigdy
ich nie kwestionuj

c. Ale Wells Fargo nigdy nie słyszał o Kluge'm.

Przemy

lałem to. Osborne wyra

nie oczekiwał z mojej strony jakiej

reakcji, wi

strzeliłem na o

lep.

- On to wszystko robił za pomoc

komputerów?

- Zgadza si

. To zagranie ze sklepem spo

ywczym raczej rozumiem. Ale znacznie

ęś

ciej Kluge łamał kod jakiego

komputera i wymazywał zapis o sobie. Rejon nie

otrzymywał zapłaty ani czekiem, ani inaczej, bo według posiadanych przez nich
danych niczego mu nie sprzedawali.

adna agencja rz

dowa nigdy o nim nie słyszała.

Sprawdzili

my wsz

dzie, od poczty po CIA.

- Kluge to zapewne nie było jego prawdziwe nazwisko? zapytałem.
- Aha. Ale FBI ma jego odciski palców. W ko

cu dojdziemy, kto to taki. Ale nic

nam to nie da w sprawie odpowiedzi na pytanie, czy to było morderstwo.
Przyznał,

e były naciski, aby po prostu zamkn

ąć

kryminaln

ęść

sprawy, uzna

przypadek za samobójstwo i zapomnie

o wszystkim. Ale Osborne nie chciał uwierzy

w samobójstwo. Oczywi

cie post

powanie cywilne b

dzie jeszcze trwa

przez jaki

czas, poniewa

chciano ustali

wszystkie oszustwa Kluge'a.

- Wszystko teraz w r

kach tej smoczej damy - rzekł Osborne. Hal parskn

ł.

- Marne szanse - powiedział i mrukn

ł co

o uciekinierach.

- Tej dziewczyny? Ona jeszcze tu jest? Kto to taki?
- To jaki

supermózg z politechniki kalifornijskiej. Zadzwonili

my tam mówi

o naszych problemach i wła

nie j

przysłali. - Z wyrazu twarzy Osborne'a wynikało

jasno, jakie zdanie miał o jakiejkolwiek pomocy, której dziewczyna mogłaby
udzieli

W ko

cu udało mi si

ich pozby

. Kiedy szli dró

do furtki, spojrzałem w stron

domu Kluge'a. Jasna sprawa, srebrne Ferrari Lisy Foo stało na podje

dzie.

Nie miałem

adnego powodu,

eby tam i

ść

. Wiedziałem o tym lepiej ni

ktokolwiek

inny.
Zabrałem si

c do przygotowywania kolacji. Przyrz

dziłem zapiekank

czyka - robi

ostrzej ni

inni - wstawiłem do piecyka i wyszedłem do ogródka,

by narwa

czego

na sałatk

. Kiedy krajałem mini-pomidory i my

lałem, czy by nie

schłodzi

butelki białego wina, przyszło mi do głowy,

e tego jedzenia starczyłoby

na dwoje.
Poniewa

nigdy nie robi

niczego po

piesznie, usiadłem i zastanowiłem si

przez

chwil

. Ostatecznie zadecydowały moje stopy. Po raz pierwszy od tygodnia były

ciepłe. Poszedłem wi

c do domu Kluge'a.

Drzwi frontowe były otwarte, bez

adnego parawanu, który zasłaniałby wn

trze.

mieszne, jak niepokoj

co wygl

da, otwarty na o

cie

, nie zabezpieczony przed

intruzami dom mieszkalny. Stan

łem na progu i zajrzałem do

rodka, ale zobaczyłem

tylko hall.
- Panno Foo? - zawołałem. Nie było odpowiedzi.
Ostatnim razem, kiedy tu byłem, znalazłem trupa. Po

piesznie wszedłem do

rodka.

Lisa Foo siedziała na obrotowym stołku przed konsol

komputera. Odwrócona była

bokiem do drzwi, plecy miała wyprostowane, a br

zowe nogi skrzy

owane w pozycji

lotosu. Palce trzymała nad klawiatur

, a na znajduj

cym si

przed nia ekranie

tryskały kaskady słów. Podniosła wzrok i pokazała z

by w u

miechu.

- Kto

mi mówił,

e pan nazywa si

Victor Apfel - odezwała si

- Owszem. Mhm, drzwi były otwarte...
- Jest gor

co - odparła rzeczowo ujmuj

c koszulk

w pobli

u szyi i potrz

saj

jak kto

, kto si

spocił. - Czym mog

słu

- Wła

ciwie niczym. - Wszedłem w ciemno

ść

i o co

potkn

łem. Było to du

płaskie pudło z kartonu, takie w jakich dostarcza si

do domu pizz

- Wła

nie robiłem sobie kolacj

i wygl

da na to,

e starczy na dwie osoby, wi

pomy

lałem sobie,

e mo

e pani... - zamilkłem nagle, bo zobaczyłem co

jeszcze.

Dot

d my

lałem,

e Lisa ma na sobie szorty. Okazało si

jednak,

e ubrana jest tylko

w koszulk

i majtki od dwucz

ęś

ciowego opalacza. Nie sprawiała wra

enia,

e j

puje.

- ...zjadłaby ze mn

kolacj

? - doko

czyłem.

Jej u

miech stał si

jeszcze szerszy.

- Bardzo ch

tnie - powiedział

. Bez wysiłku rozprostowała nogi i zeskoczyła na

ziemi

, po czym przeszła obok mnie pozostawiaj

c za sob

zapach potu i mydła

toaletowego. - Zaraz wracam.
Rozejrzałem si

jeszcze raz po pokoju, ale my

li moje ci

gle bł

dziły wokół niej.

Lisa lubiła pi

Pepsi do pizzy; wokoło walały si

dziesi

tki puszek. Na jej kolanie

i udzie widniała gł

boka blizna. Popielniczki były puste... a gdy szła, długie

ęś

nie jej łydek silnie si

ciskały. Kluge na pewno palił, ale Lisa nie; a plecy

jej w krzy

u poro

te były drobnymi, przypominaj

cymi puszek włoskami, ledwie

widocznymi w zielonej po

wiacie ekranu komputera. Usłyszałem plusk wody płyn

cej

do umywalki, spojrzałem na

ółty notatnik pokryty tak kaligraficznym pismem,

jakiego od lat nie ogl

dałem, poczułem zapach mydła i przypomniałem sobie opalon

na br

zowo skór

a tak

e swobodny chód.

Lisa pojawiła si

w hallu; miała na sobie dopasowane d

insy, sandały i now

koszulk

. Na starej widniał napis reklamuj

cy SPRZ

T BIUROWY BURROUGHSA. Na tej

była Myszka Miki i zamek królewny

nie

ki, a cało

ść

pachniała

wie

o wypran

bawełn

. Uszy Myszki Miki le

ały na górnych stokach wybujałych piersi Lisy.

Wyszedłem z domu za ni

. Na tylnej cz

ęś

ci koszulki zobaczyłem Dzwoneczka z

Piotrusia Pana, otoczonego tumanem czarodziejskigo pyłu.
- Podoba mi si

ta kuchnia - powiedziała.

Nikt nie przygl

da si

dokładnie własnej kuchni, dopóki nie usłyszy czego

podobnego.
Moja kuchnia była wehikułem czasu. Bardzo łatwi mo

na j

sobie wyobrazi

jako

uciele

nienie reklamówek, które drukował Life w latach pi

ęć

dziesi

tych. Oto była

opływowa lodówka marki Frigidaire; nazwa ta słu

yła ongi

jako rzeczownik

pospolity, podobnie jak

yletka czy szampan. Blaty kuchenne wyło

one były

ółtymi

kafelkami, jakie teraz spotyka si

tylko w łazienkach. W kuchni nie było ani grama

plastyku. Zamiast zmywarki do naczy

miałem suszark

i podwójny zlewozmywak. Nie

było tu nawet elektrycznego otwieracza do puszek, robota kuchennego, prasy do
odpadków czy kuchni mikrofalowej. Najnowszym nabytkiem w całym pomieszczeniu był
pi

tnastoletni mikser.

Mam sprawne r

ce. Lubi

naprawia

ró

ne rzeczy.

- Ten chleb jest znakomity - stwierdziła Lisa.
Sam go upiekłem. Patrzyłem, jak skórk

wyciera talerz; potem spytała, czy mo

dosta

dokładk

Jak mi si

zdaje, wycieranie talerza chlebem nie jest oznak

dobrego wychowania.

Nie to,

eby mi to przeszkadzało: sam to robi

. Poza tym zreszt

jej maniery były

nieskazitelne. Zmiotła trzy porcje mojej zapiekanki, a kiedy sko

czyła, talerza

prawie nie trzeba było my

. Wyczułem u niej wilczy apetyt, ledwie utrzymywamy na

uwi

zi.

Usiadła wygodniej w fotelu, a ja dolałem jej wina.
- P

kłabym. - Poklepała si

z zadowoleniem po brzuchu. - Bardzo panu dzi

kuj

panie Apfel. Wieki całe nie jadłam domowego obiadu.
- Mówmy sobie po imieniu.
- Uwielbiam ameryka

kuchni

- Nie wiedziałem,

e co

takiego istnieje. Mam na my

li, w odró

nieniu od kuchni

chi

skiej, albo... ty jeste

Amerykank

, prawda?

miechn

ła si

tylko.

- Chciałem powiedzie

...

- Wiem, co chciałe

powiedzie

, Victor. Mam obywatelstwo, ale nie urodziłam si

tu. Przepraszam ci

na chwil

. Wiem,

e to niegrzecznie zaraz po jedzeniu wstawa

od stołu, ale przez te klamerki musz

natychmiast oczy

by.

Słyszałem j

, uprz

taj

c stół. Pu

ciłem wod

do zlewu i zacz

łem zmywa

. Lisa

przyszła po chwili, złapała

cierk

i pomimo moich protestów wzi

la si

wycierania talerzy z suszarki.
- Sam tu mieszkasz? - spytała.
- Tak. Od kiedy umarli moi rodzice.
- Byłe

kiedy

onaty? Je

li uwa

asz,

e to nie mój interes, to powiedz.

- Nic nie szkodzi. Nie, nigdy nie byłem

onaty.

- Całkiem dobrze sobie radzisz bez kobiety w domu.
- Wieloletnia praktyka. Mog

o co

zapyta

- Wal.
- Sk

d pochodzisz? Z Tajwanu?

- Mam talent do j

zyków. W kraju mówiłam łamanym ameryka

skim, ale kiedy tu

przyjechałam, poprawiłam si

. Rownie

mówi

paskudnym francuskim, prymitywnym

chi

skim w czterech czy pi

ciu odmnianach, rynsztokowym wietnamskim i znam tyle

słów po tajsku,

eby umie

zawoła

: "Moja chcie

widzie

ameryka

ski konsul szybko

mnóstwo za bardzo, ty!"
Roze

miałem si

. Kiedy to mówiła, słycha

było wyra

ny obcy akcent.

- Jestem tu od o

miu lat. Kapujesz teraz, sk

d przyjechałam?

- Z Wietnamu? - zaryzykowałem.
- Jasne, z ulic Sajgonu.
- Wzi

łem ci

za Japonk

- powiedziałem.

- Ale jaja, co? Kiedy

ci o tym opowiem. Powiedz mi, Victor, czy w tamtym

pomieszczeniu jest pralka automatyczna?
- Tak jest.
- Czy zrobi

y kłopot, je

li skorzystam?

Nie był to

aden kłopot. Przyniosła siedem par d

insów-wycierusów, niektóre z

odci

tymi nogawkami, oraz ze dwa tuziny koszulek z napisami. Równie dobrze mogłaby

to by

garderoba chłopaka, gdyby nie zdobiona falbankami bielizna.

Wyszli

my na podwórze, by posiedzie

w ostatnich promieniach zachodz

cego

sło

ca, po czym Lisa wyraziła zainteresowanie moim ogrodem. Jestem z niego dumny.

Kiedy dobrze si

czuj

, pracuj

w nim cztery czy pi

ęć

godzin, przez cały rok, zwykle

z rana. W południowej Kalifornii mo

na sobie na to pozwoli

. Mam nawet mał

szklarni

, któr

sam postawiłem.

Ogród bardzo jej si

podobał, cho

nie wygl

dał teraz najciekawiej. Przez

kszo

ść

ubiegłego tygodnia siedziałem głównie w łó

ku albo w wannie. W rezultacie

tu i ówdzie pojawiły si

chwasty.

- Mieli

my ogród, kiedy byłam mała - rzekła. - A poza tym sp

dziłam dwa lata

na poletku ry

owym.

- Tam musiało by

zupełnie inaczej ni

tu.

- Jak cholera. Znienawidziłam ry

na wiele lat.

Lisa znalazła gniazdo mszyc, wi

c przykucn

my oboje, by je wyzbiera

. Kucała

w ten osobliwy sposób, charakterystyczny dla chłopców azjatyckich, który
pami

tałem tak dobrze, a nigdy nie nauczyłem si

go na

ladowa

. Miał

palce długie

i w

skie, wkrótce ich koniuszki zazieleniły si

od rozgniatanych owadów.

Rozmawiali

my o tym i o owym. Nie bardzo pami

tam, jak do tego doszło, ale w

cu powiedziałem jej,

e walczyłem w Korei. Dowiedziałem si

e ma dwadzie

cia

c lat. . Okazało si

e mamy urodziny tego samego dnia, tak

e kilka miesi

wcze

niej miałem dokładnie dwa razy tyle lat, co ona.

Nazwisko Kluge'a padło tylko jeden raz; wtedy, kiedy Lisa powiedziała,

e bardzo

lubi gotowa

. W domu Kluge'a nie miała mo

liwo

ci.

- Tam w gara

u stoi zamra

arka cała wypełniona gotowymi daniami obiadowymi -

wiadczyła. - Miał jeden talerz, jeden widelec, jedn

ły

i jedn

szklank

. W

kuchni stał najlepszy na rynku piecyk mikrofalowy. I to jest to, stary. Poza tym
w kuchni nie było absolutnie nic. - Potrz

ła głow

i wykonał

egzekucj

kolejnej mszycy. - Pieprzni

ty manekin, ot co.

Kiedy jej rzeczy si

uprały, był ju

pó

ny wieczór i zrobiło si

prawie ciemno.

Zapakowała wszystko do mojego kosza wiklinowego i wynie

my pranie pod sznur do

bielizny. Podczas wieszania wymy

liłem zabawn

: roztrzepywałem koszulk

przygl

dałem si

obrazkowi lub napisowi. Czasem domy

lałem si

, co on oznacza, a

czasem nie. Były tam zdj

cia zespołów rockowych, mapa Los Angeles, fotosy ze Star

Treku... wszystkiego po trochu.
- Co to jest "Towarzystwo L5"?
- To ci, którzy chc

budowa

wielkie farmy w Kosmosie. Pytałam ich, czy b

tam uprawia

, a oni odpowiedzieli,

e ich zdaniem nie jest to najlepsze zbo

do stanu niewa

ci, wi

c kupiłam od nich koszulk

- Ile tego masz?
- No, b

dzie ze cztery czy pi

c setek. Zazwyczaj nosz

jedn

dwa - trzy razy,

a potem odkładam.
Podnisłem nast

koszulk

, z której wypadł biustonosz. Nie taki, jakie nosiły

dziewczyny za moich młodych lat. Był bardzo przejrzysty, cho

jednocze

nie

wypełniał swoj

powinno

ść

- Podoba si

, Jankesie? - odezwał

Lisa z silnym obcym akcentem. - A

eby

zobaczył moj

siostr

Spojrzałem na ni

; od razu twarz jej spochmurniał

- Przepraszam, Victor - powiedziała. - Nie musisz si

rumieni

. - Wzi

ła ode

mnie biustonosz i powiesiła go na sznurze.
Musiał

bł

dnie odczyta

wyraz mojej twarzy. Prawda, byłem zakłopotany, ale

tak

e w jaki

osobliwy sposob zadowolony. Ju

dawno nikt nie nazywał mnie inaczej,

jak "pan Apfel" czy "Victor".
Nast

pnego dnia poczta przyniosła list od firmy adwokackiej w Chicago. Dotyczył

tamtych siedmiuset tysi

cy dolarów. Pieni

dze pochodziły z pakietu akcji w

Delaware, które wypuszczono w roku 1933, by zapewni

mi dostatnie

ycie na staro

ść

Moich rodziców zarejstrowano jako zało

ycieli. Pewne długoterminowe inwestycje

przyniosły owoc w postaci owego nieoczekiwanego strumienia forsy. Suma, któr

wpłacono na moje konto, była ju

po potr

ceniu podatków.

Od samego pocz

tku sprawa wygl

dała bezsensownie. Moi rodzice nigdy nie mieli

tyle pieni

dzy. Ja ich nie potrzebowałem. Oddałbym je, gdybym wiedział, od kogo

Kluge je ukradł.
Postanowiłem,

e je

li za rok o tej porze nie b

siedział, przeka

żę

je na jaki

cel dobroczynny. Ratujmy wieloryby, na przykład, albo mo

e Towarzystwo L5.

Ranek sp

dziłem w ogrodzie. Potem poszedłem do supermarketu i kupiłem troch

wie

ej mielonej wołowiny i wieprzowiny. Czułem si

wietnie, gdy ci

łem moje

zakupy do domu w składanym wózku z drutu. Kiedy mijałem srebrnego Ferrari,
u

miechn

łem si

Lisa nie zabrała jeszcze swojego prania. Zdj

łem wszystko ze sznura,

poskładałem, po czym zastukałem do drzwi domu Kluge'a.
- To ja, Victor.
- Wejd

, Jankesie.

Znalazłem j

tam, gdzie pooprzednio, ale tym razem przyzwoicie ubran

miechn

ła si

do mnie; gdy zobaczył

kosz z bielizn

, uderzyła si

dłonia w czoło.

Podbiegła, by wzi

ąć

go ode mnie.

- Przepraszam, Victor. Naprawd

sama chciałam to...

- Niewa

ne - powiedziałem. - Nic si

nie stało. A przynajmniej mam okazj

, by

zapyta

, czy znowu zjesz ze mn

kolacj

przebiegło jej przez twarz, co szybko ukryła. Mo

e "ameryka

ska kuchnia"

nie smakował

jej a

tak bardzo, jak zapewniała. A mo

e to wina kucharza.

- Jasne, Victor, bardzo ch

tnie. Mo

e ja si

tym zajm

. A ty odsło

te kotary;

ciemno tu jak w grobie.
Wyszła szybkim krokiem. Spojrzałem na wł

czony ekran. Widniało na nim tylko to:

"stosunek-p". Pomy

lałem,

żę

wystukała niewła

ciw

liter

Gdy odsuwałem zasłony, zobaczyłem samochód Osborne'a podje

cy do

kraw

ęż

nika. Weszł

Lisa, w nowej koszulce. Tym razem napis reklamował ksi

garni

sf A CHANGE OF HOBBIT, za

pod napisem był rysunek p

katego stworzonka o stopach

poro

tych sier

. Wyjrzała przez okno i zobaczyła, jak Osborne dochodzi do

domu.
- Mój drogi Watsonie - powiedziała - oto inspektor Lestrade ze Scotland Yardu.
Popro

go do

rodka.

Nie była to odzywka na miejscu; porucznik wchodz

c obrzucił mnie podejrzliwym

spojrzeniem. Wybuchn

łem

miechem. Lisa usiadła na obrotowym stołku, zachowuj

twarz pokerzysty. Siedziała niedbale, jedn

dło

trzymaj

c w pobli

u klawiatury.

- No wi

c, Apfel - zacz

ł Osborne - w ko

cu ustalili

my prawdziwe nazwisko

Kluge'a.
- Patrick William Gavin - odezwała si

Lisa.

Mni

ło wiele czasu, zanim Osborne był w stanie zamkn

ąć

rozdziawione usta. Od

razu otworzył je znowu.
- Sk

d pani o tym wie, do cholery?

Leniwie pogłaskała palcami klawiatur

- No wi

c, oczywi

cie poznałam je dzi

rano, gdy weszłam do pa

skiego biura.

W waszym komputerze jest taki male

ki lewy program, który szepce mi co

do ucha

za ka

dym razem, gdy wymienia si

nazwisko Kluge. Ale mnie to było niepotrzebne.

Wiedziałam ju

ęć

dni temu.

- To dlaczego, do... dlaczego mi pani nie powiedziała?
- Nie pytał pan.
Przez chwil

oboje w

ciekle na siebie patrzyli. Nie miałem poj

cia, co zaszło

przed tym wszystkim, ale było zupełnie jasne,

e oboje ani troch

nie lubili.

Tym razem Lisa była gór

i wyra

nie si

z tego cieszyła. Nast

pnie spojrzała na

ekran, zdziwiła si

i szybko nacisn

ła klawisz. Słowo, które było tam przedtem,

znikn

ło. Spojrzała na mnie zagadkowo, po czym ponownie obróciła si

w stron

Osborne'a.
- Je

li pan sobie przypomina, sprowadził mnie tu pan, bo wasi ludzie nie mogli

sobie poradzi

. Ten system miał udar mózgu, zanim si

tu znalazłam; był praktycznie

w katatonii. W znacznym stopniu klapn

ł, a wy nie potrafili

cie go podnie

ść

- w

tym miejscu si

miechn

ła.

- Uznali

cie,

e mnie nie uda si

zepsu

cej ni

wam. Poprosili

cie mnie wi

ebym spróbował

złama

kody Kluge'a nie niszcz

c jednocze

nie całego systemu. No

c zrobiłam to. Trzeba było tylko przyj

ść

, podł

czy

sie, a ja zwaliłabym wam

na kolana całe tony wydruków.
Osborne słuchał w milczeniu. Mo

e nawet zdawał sobie spraw

e popełnił bł

- I co pani otrzymała? Mo

na to zobaczy

Skin

ła głow

i nacisn

kilka klawiszy. Tekst zjawił si

na jej ekranie, a

tak

e na drugim, który stał obok porucznika. Wstałem i zacz

łem czyta

to, co było

u Lisy.
Był to krótki

yciorys Kluge'a/Gavina. Facet miał mniej wi

cej tyle lat, co ja,

ale kiedy do mnie strzelano w dalekim kraju, on zbierał pierwsze plony w raczkuj

cej

wówczas technice komputerowej. Siedział w niej od samego pocz

tku pracuj

c w wielu

czołowych zakładach badawczych. Zaskoczyło mnie,

e potrzeba było a

ponad

tygodnia, by go zidentyfikowa

- Uło

yłam to na podstawie wywiadu - powiedziała Lisa, gdy my czytali

my. -

Przede wszystkim musicie zda

sobie spraw

e Gavin nie istnieje w

adnym systemie

informacji komterowej. Dzwoniłam wi

c po ludziach w całym kraju - a nawiasem mówi

on sobie tu zrobił ciekawy układ telefoniczny: przy ka

dym poł

czeniu jest

generowany nowy numer, a wi

c nie mo

na ustali

, sk

d s

rozmowy - i zacz

łam

rozpytywa

, kto był wa

ny w informatyce w latach pi

ęć

dziesi

tych i

sze

ść

dziesi

tych. Podano mi wiele nazwisk. Wtedy ju

wystarczyło tylko odszuka

kogo nie ma w rejestrach. Gavin sfingował własn

mier

w roku 1967. Znalazłam nawet

o niej wzmiank

w jednej gazecie. Wszyscy, którzy go znali, a z którymi rozmawiałam,

słyszeli o jego

mierci. Na Florydzie jest jego akt urodzenia i to było jedyne

wiadectwo jego istnienia, jakie znalazłam. Był jedynym facetem, którego znali

ludzie z bran

y, a który nie pozostawił po sobie

adnego

ladu. Uznałam to za

ostateczny dowód.
Osborne sko

czył czyta

, po czym podniósł wzrok.

- Dobrze, pani Foo. Czego jeszcze si

pani dowiedziała?

- Złamałam kilka jego kodów. Miał

m troch

szcz

ęś

cia, bo dobrałam si

do jego

podstawowego programu rozbójniczego, który napisał,

eby atakowa

programy innych

osób, i udało mi si

go skierowa

przeciwko kilku jego własnym programom. Wykryłam

kilka haseł, z zapisem, sk

d pochodz

. I nauczyłam si

kilku jego sztuczek. Ale

to dopiero wierzchołek góry lodowej.
Machn

ła r

w stron

milcz

cych metalowych mózgów stoj

cych w pokoju.

- Jednej rzeczy nie umiałam rozgry

źć

: co to mo

e by

. Jest to najprzemy

lniejsza

bro

elektroniczna, jak

kiedykolwiek opracowano. Uzbrojona jak pancernik. Musi

taka by

; na

wiecie jest wiele zgrabnych programów, które łapi

intruza i wieszaj

na nim jak terier na zwierzynie. O ile dobrałyby si

do Kluge'a, był on w stanie

przed nimi obroni

. Ale zazwyczaj wła

ciciele programów nawet nie wiedzieli,

e ich okradziono. Kluge spadał na nich jak pocisk samosteruj

cy, nisko lec

cy,

szybki i zwinny. A swój atak kierował przez kilkana

cie zabezpiecze

. Poza tym miał

wiele atutów. Obecnie wielkie systemy s

silnie chronione; u

ywa si

haseł i bardzo

wymy

lnych kodów. Ale Kluge pomagał opracowywa

kszo

ść

z nich. Potrzebny jest

nie byle jaki zamek, by powstrzymac

lusarza, Kluge za

pomagał instalowa

znaczn

ęść

najgłówniejszych systemów. Pozostawił w nich mnóstwo informatorów ukrytych

w oprogramowaniu. Je

li kody zmieniano, sam komputer przesyłał o tym informacj

do podsystemu, do którego Kluge mógł si

pó

niej podł

czy

. To tak, jakby kto

kupił

sobie najwi

kszego, najzło

liwszego, najlepiej wytresowanego psa-wartownika,

jakiego mo

na sobie sprawi

. I tej samej nocy facet, który tresował psa, przychodzi,

klepie gp po głowie i okrada ci

w ciemno.

Lisa jeszcze długo mówiła w tym stylu. Obawiam si

e kiedy zacz

ła ten monolog

o komputerach, dziewi

ęć

dziesi

t procent mojego mózgu wył

czyło si

- Chciałabym pana o co

zapyta

, Osborne - powiedziała w ko

cu.

- Słucham?
- Jaki jest mój status w tej sprawie? Czy mam za was rozwi

zywa

ten przypadek,

czy te

po prostu spróbowa

doprowadzi

ten system do takiego stanu,

e do

wiadczony

ytkownik poradzi sobie z nim?

Osborne zamy

lił si

nad tym.

- Co mnie martwi - dodała - to to,

e grzebi

w wielu zastrze

onych bankach

danych. Zaczynam si

e pewnego dnia kto

zastuka do drzwi i mnie zapudli.

Pan te

powinien niepokoi

. Niektóre z tych agencji wcale by sobie nie

yczyły,

eby gliniarz z wydziału zabójstw wtykał nosa do ich spraw.

Osborne zje

ył si

. Mo

e Lisie wła

nie o to chodziło.

- Co mam zrobi

? - warkn

ł. - Błaga

na kolanach,

eby pani został

- Nie. Potrzebne mi jest tylko pa

skie upowa

nienie. Nie musi by

na pi

mie.

Niech pan tylko powie,

e popiera pan to, co robi

- Niech pani posłucha. Z punktu widzenia miasta Los Angeles oraz stanu Kalifornia
ten dom nie istnieje. Nie ma tu

adnej działki budowlanej. Nie wyst

puje w ksi

gach

wieczystych. To miejsce znajduje si

w prawnym niebycie. O ile w ogóle kto

mógłby

pani

upowa

do u

ycia tego wszystkiego, to tylko ja, bowiem ja jestem

przekonany,

e zostało tu popełnione morderstwo. Niech wi

c pani robi dalej to,

co dotychczas.
- To niezbyt wiele warte zobowi

zanie - zamy

liła si

- Innego pani nie dostanie. Czy jest co

jeszcze?

Odwróciła si

do klawiatury i pisał

przez chwil

. Wkrótce rozległ si

stukot

drukarki i Lisa wyprostował

. Spojrzałem na ekran. Widniały tam słowa: "zetkn

ąć

usta z tyln

ęś

ciała-p". Zrozumiałem,

e "zetkni

cie ust" miało oznacza

całowanie. Ci ludzie maj

wida

własny j

zyk. Lisa spojrzał

na mnie i u

miechn

ła

- Nie ty - powiedział

szeptem. - On.

Nie miałem najmniejszego poj

cia, o czym mówi.

Osborne zabr

ł swój wydruk i ruszył do wyj

cia. I znowu nie mógł si

powstrzyma

eby przy drzwiach nie wyda

ostatnich polece

- Je

li pani znajdzie co

, co b

dzie wskazywało,

e Kluge nie popełnił

samobójstwa, prosz

mi zna

- Dobrze. On nie popełnił samobójstwa.
Nie zrozumiał od razu.
- Potrzebuj

dowodów.

- No wi

c mam taki dowód, ale panu si

chyba na nic nie przyda. On nie napisał

tego absurdalnego "listu samobójcy".
- Sk

d pani wie?

- Wiedziałam to od pierwszego dnia, kiedy si

tutaj znalazłam. Poleciłam

komputerowi,

eby odczytał program. Potem porównałam go ze stylem Kluge'

. W

aden

sposób on nie mógł tego napisa

. Program jest cia

niejszy ni

dupa owada. Ani

jednego zbytecznego rozkazu. Kluge nieprzypadkowo wybrał swój pseudonim. Wie pan,
co on oznacza?
- M

dry - wtr

ciłem.

- Dosłownie tak. Ale znaczy to równie

... co

przesadnie zło

onego. Co

, co

działa, ale z innych powodów, ni

pozornie wydaje. "Kluge " to w

argonie znaczy

"usuwa

zgrzyty z programu". To wazelina programistów.

- I co? - chciał wiedzie

Osborne.

- I to,

e programy Kluge'a były faktycznie zgrzytliwe. Pełno w nich było

gwizdków i dzwonków, których nigdy nie pofatygował si

usun

ąć

. Był geniuszem, wi

jego programy pracowały, ale nie bardzo wiadomo dlaczego. Procedury tak
popieprzone,

e a

ciarki przechodz

. Ale dobrzy programi

ci tak rzadko si

zdarzaj

e nawet te jego zgrywy s

lepsze ni

superprogramy wielu innych speców.

Podejrzewam,

e Osborne zrozumiał z tego niewiele wi

cej ode mnie.

- A wi

c swoj

opini

uzasadnia pani stylem programowania?

- Owszem. Niestety, minie jeszcze z dziesi

ęć

lat, nim zaakceptuj

to w s

dzie

tak jak grafologi

czy odciski palców. Ale je

li wie pan cokolwiek o programowaniu,

to raz pan spojrzy i zobaczy to samo. Kto

inny napisał ten list - zreszt

kto

bardzo dobry. Ten program miał wywoła

testament Kluge'a jako procedur

. A

testament jest zdecydowanie autentyczny - ma na sobie mnóstwo jego odcisków palców.
Kluge całe ostatnie pi

ęć

lat sp

dził szpieguj

c s

siadów - jako hobby. Dobrał si

do akt wojskowych, szkolnych, personalnych, podatkowych i rachunków bankowych. A
wszystkie telefony w okolicy zamienił w urz

dzenia podsłuchowe. Cholernie cwany

kapu

- Czy wspomniał gdzie

, po co to robił? - spytał Osborne.

- My

e był prawie zupełnie stukni

ty. Mo

e miał mani

samobójcz

. Na pewno

te wszystkie pigułki, które brał, nie wpływały dobrze na niego. Ale przygotował
si

mier

, a Victor był jedynym, którego uznał za godnego, by został jego

spadkobierc

. Uwierzyłabym,

e popełnił samobójstwo, gdyby nie ten list. On go nie

napisał. Mogłabym przysi

W ko

cu pozbyli

my si

porudznika i wróciłem do domu, by zaj

ąć

kolacj

. Gdy

była gotowa, zjawiła si

Lisa. Znowu miała niesamowity apetyt.

Przyrz

dziłem lemoniad

, po czym usiedli

my na moim male

kim tarasie i

patrzyli

my, jak wieczór g

stnieje wokół nas.

Zbudziłem si

rodku nocy, cały spocony.Usiadłem zastawiaj

c si

nad powodem

mojego samopoczucia; wnioski, do których doszedłem, były niemiłe. Wlo

yłem wi

szlafrok, pantofle i poszedłem do domu Kluge'a.
Drzwi frontowe były znowu otwarte; mimo to zastukałem. Lisa wystawiła głow

pokoju.
- Victor? Czy co

stało?

- Nie jestem pewien - odparłem. - Mog

wej

ść

Skin

ła przytakuj

co dłoni

; wszedłem za ni

do salonu. Obok konsoli stała

otwarta puszka Pepsi. Gdy siadała na stołku, zauwa

yłem,

e ma czerwone oczy.

- Co jest? - spytałem ziewaj

- Cho

by to,

e powinna

spa

- powiedziałem.

Wzruszyła ramionami i przytakn

- Owszem. Nie mog

jako

wpa

ść

we wła

ciwy rytm. W tej chwili jestem w fazie

dziennej. Ale wiesz, Victor, jestem przyzwyczajona do pracy w dziwnych porach dnia,
przez wiele godzin, a chyba nie przyszedłe

tu po to,

eby mnie poucza

, prawda?

- Nie. Powiedziała

e Kluge został zamordowany.

- Nie on jest autorem tego listu. To chyba wskazuje na morderstwo.
- Zastanawiałem si

, po co kto

miałby go zabija

. Nigdy nie wychodził z domu,

c powodem było co

, co robił z tymi komputerami. A teraz ty... prawd

mówi

nie wiem, co ty z nimi robisz, ale o ile mog

dzi

, grzebiesz si

w tych samych

rzeczach. Czy nie boisz si

e ci sami ludzie dobior

do ciebie?

- Ludzie? - uniosła brwi.
Poczułem si

bezsilny. Moje obawy nie były do

ść

wyra

nie ukształtowane, by

nabra

jakiegokolwiek sensu.

- Nie wiem... wspominała

o jakich

agencjach...

- Widziałe

, jak Osborne si

tym przej

ł? Uwa

asz,

e jest jaki

spisek, na który

Kluge natrafił, albo mo

e my

lisz,

e zabił

go CIA, bo dowiedział si

za du

o o

czym

, albo...

- Nie wiem, Lisa. Ale boj

e co

takiego mo

e si

tobie przytrafi

Zaskoczyła mnie swoim u

miechem.

- Dzi

kuj

ci bardzo, Victor. Nie chciałam si

przyzna

przed Osborne'm, ale

sama si

o to martwiłam.

- Co wi

c zamierzasz zrobi

- Chc

tu zosta

i dalej pracowa

. Zastanowiłam si

c, co mogłabym zrobi

eby si

zabezpieczy

. Uznałam,

e nic nie mog

zrobi

- Na pewno co

by si

dało.

- No, mam bro

, je

li o to ci chodzi. Ale pomy

l o tam wszystkim. Kluge został

stukni

ty w biały dzie

. Nikt nie widział,

eby kto

wchodził do jego domu albo

wychodził. Zadałam wi

c sobie pytanie: kto mo

e wej

ść

do jakiego

domu w

rodku

dnia, zastrzeli

Kluge'

, zaprogramowa

ten list samobójczy i wyj

ść

nie

pozostawiaj

adnych

ladów,

e tam w ogóle był?

- Kto

bardzo dobry.

- Cholernie dobry. Tak dobry,

e nie ma mowy,

eby jaka

azjatycka gówniara

zdołał

go powstrzyma

, je

li si

uprze,

eby j

skasowa

Zaszokował

mnie, zarówno swoimi słowami, jak i pozornym brakiem

zainteresowania własnym losem. Ale powiedziała jednak,

e si

niepokoi.

- Musisz wi

c z tym sko

czy

. Wyjd

my st

- Nie b

dzi

w ten sposób - odparł

. W jej głosie zabrzmiało

zdecydowanie. Pomy

lałem o tym, co by jej odpowiedzie

, ale nic si

nie nadawało.

- Mogłaby

chocia

... zamyka

te drzwi - wyj

kałem.

Roze

miała si

i pocałowała mnie w policzek.

- Zrobi

to, Jankesie. I bardzo ci dzi

kuj

za trosk

. Naprawd

Patrzyłem, jak zamykała za mn

drzwi, usłyszałem d

k klucza przeker

caj

cego

w zamku, po czym powlokłem si

wietle ksi

ęż

yca do mojego domu. W połowie

drogi zatrzymałem si

. Mogłem jej zaproponowa

, by spała w mojej drugiej sypialni.

Albo,

e ja sam przenios

do domu Kluge'a.

Nie, zdecydowałem. Pewnie by to

le zrozumiała.

Byłem ju

w łó

ku, kiedy zdałem sobie spraw

, z odcieniem

alu i pewnego niesmaku

do samego siebie,

e miała wszelkie prawo

le zrozumie

I to nawet je

li byłem dwa razy od niej starszy.

Ranek sp

dziłem w ogrodzie, my

c nad wieczornym jadłospisem. Zawsze lubiłem

gotowa

, ale nagle kolacja z Lis

stała si

centralnym punktem mojego dnia. Nie

tylko to: zacz

łem uwa

za co

normalnego. Poczułem si

wiec, jakbym dostał

obuchem w głow

, kiedy spojrzałem na ulic

i zobaczyłem,

e nie ma samochodu Lisy.

Pobiegłem do drzwi domu Kluge'a. Były otwrte na o

cie

. Szybko przeszukałem dom.

Nie znalazłem nic; dopiero w głównej sypialni zobaczyłem jej ubrania porz

dnie

poukładane na podłodze.
Cały si

trz

c zacz

łem wali

w drzwi Lanierów. Otworzyła mi Betty, która

natychmiast dostrzegła moje podniecenie.
- Ta dziewczyna z domu Kluge'a - powiedziałem - chyba co

jej si

stało. Mo

trzeba zawiadomi

policj

- O co chodzi? - spytała Betty patrz

c ponad moim ramieniem. - Dzwoniła do ciebie?

Widz

e jeszcze nie wróciła.

- Nie wróciła?
- Godzin

temu widział

m, jak wyje

a. Niezły ma wózek.

Czuj

c si

jak dure

, próbowałem wszystko obróci

art, ale dostrzegłem min

Betty. Wygl

dał

, jakby chciała pogładzi

mnie po głowie. Rozzło

ciło mnie to.

Ale zostawiła ubrania, wi

c jeszcze wróci.

Powtarzaj

c to sobie cały czas, wróciłem do domu, napu

ciłem wody do wanny, tak

gor

cej, jak

tylko mogłem wytrzyma

Kiedy otworzyłem drzwi, stał

przed nimi trzymaj

c w ka

dej r

ce torb

zakupami. Na twarzy miała swój zwykły ol

niewaj

cy u

miech.

- Chciał

m zrobi

to wczoraj, ale zapomniałam, a potem ty przyszedłe

i wiem,

e powinnam najpierw była ci

zapyta

, ale chciałam zrobi

ci niespodziank

, wi

poszłam kupi

to i owo, czego nie masz w swoim ogrodzie i par

przypraw, których

nie masz...

Paplał

tak przez cały czas, kiedy wyładowywali

my torby w kuchni. Ja nic nie

mówiłem. Miał

na sobie now

koszulk

z napisem. Była tam du

a litera "V", a pod

tym rysunek piły, kreska i mała, kwadratowa litera "p". My

lałem nad tym, w czasie

gdy paplał

. V, r

ąć

-p. Byłem zdecydowany nie pyta

, co to znaczy.

- Lubisz wietnamsk

kuchni

Spojrzałem na ni

i poj

łem w ko

cu,

e jest bardzo zdenerwowana.

- Nie wiem - odparłem. - Nigdy jej nie próbowałem. Ale lubi

chi

, japo

i indyjsk

. Lubi

nowo

ci. - To ostatnie było kłamstwem, ale nie tak wielkim, jakby

mogło wydawa

. Naprawd

gotuj

sobie czasem co

nowego, a gust mam do

ść

tolerancyjny. Nie spodziewałem si

kszych problemów z zaakceptowaniem kuchni

południowo-wschodniej Azji.
- Potem te

nie b

dziesz wiedział - za

miała si

. - Moja mamusia była pół-Chink

Tak wi

c jedzenie, które dostaniesz, b

dzie cokolwiek skundlone. - Podniosł

wzrok,

zobaczyła moj

min

i roze

miała si

- Zapomniałam, przecie

ty byłe

w Azji. Nie bój si

, Jankesie, nie nakarmi

psin

Nie mogłem sobie poradzi

tylko z jedn

rzecz

- z pałeczkami. Jadłem nimi, póki

mogłem; potem odło

yłem je na bok i wzi

łem widelec.

- Przepraszam - powiedziałem. - Z pałeczkami zawsze miałem kłopot.
- Radzisz sobie dobrze.
- Miałem czas si

nauczy

Jedzenie było znakomite; powiedziałem jej to. Ka

da potrawa była objawieniem,

nie przypominaj

cym niczego, co dot

d jadłem. Pod koniec kolacji wysiadłem w

połowie dania.
- Czy to V oznacza "victoria"?
- Mo

- V Symfonia Beethovena? Churchill? Dzie

Zwyci

stwa?

miechn

ła si

tylko.

- Potraktuj to jako wyzwanie, Jankesie.
- Czy ja ciebie przera

am, Victor?

- Z pocz

tku tak było.

- To przez moje rysy, prawda?
- Mam generaln

fobi

do ludzi Wschodu. Chyba jestem rasist

Skin

ła powoli głow

; zauwa

yłem to mimo ciemno

ci. Znowu siedzieli

my na

trawie, cho

sło

ce dawno zaszło. Nie pami

tam, o czym rozmawiali

my przez minione

godziny. W ka

dym razie, zaj

ło nam to czas.

- Mam ten sam problem - powiedział

- Fobi

do ludzi Wschodu? - Miał to by

art.

- Do Kambod

czyków. - Zamilkła na chwil

, w której przetrawiałem to, co

powiedział

. Potem mówiła dalej.

- Kiedy padł Sajgon, uciekłam do Kambod

y. W

drówka zabrała mi dwa lata z

przerwami, w czasie których Czerwoni Khmerzy wsadzali mnie do obozów pracy. Mam
szcz

ęś

cie,

żę

, naprawd

Splun

ła. Nie jestem nawet pewien, czy zrobiła to

wiadomie, czy odruchowo.

- Ja nienawidz

wszystkich Kambod

czyków - powiedziała w ko

cu. - Tak jak ty,

nie chc

jednak tego. Ci, którzy cierpieli w obozach, byli w wi

kszo

Kambod

czykami. Powinnam chyba nienawidzie

tych ludobójczych przywódców, tych

tów Pol Pota. - Spojrzała na mnie. - Ale nie zawsze w takich sprawach ma si

wybór,

prawda, Jankesie?
Nast

pnego dnia przyszedłem do niej po popołudniu. Na dworze si

ochłodziło,

ale w jej smoczej jamie było nadal ciepło. Lisa miała na sobie t

sam

koszulk

co wczoraj.
Wyja

niła mi to i owo o komputerach. Kiedy dał

mi spróbowa

swoich sił na

klawiaturze, szybko si

pogubiłem. Oboje doszli

my do wniosku,

e nie mam szans

na karier

programisty.

ród tego, co mi pokazała, był modem telefoniczny, pozwalaj

cy jej na

poł

czenie z innymi komputerami na całym

wiecie. Ł

czyła si

z kim

w Stanford,

kogo nigdy w

yciu osobi

cie nie spotkała, a znała go tylko jako "Sortownik

cherzykowy". Rozmawiali ze sob

przez jaki

czas wystukuj

c rozmaite teksty.

Na koniec Sortownik P

cherzykowy wystukał "bye-p". Lisa napisał

- Co to jest "O"? - spytałem.
- "Owszem". Mo

na by było napisa

"tak", ale dla starego wygi programisty to

za proste.

- Powiedziała

mi, co to jest "byte". A co to jest "bye-p"?

Spojrzał

na mnie z powag

- Oznacza to pytanie. Dodanie litery "p" do słowa nadaje mu sens pytaj

cy. Tak

c "bye-p" oznacza,

e Sortownik P

cherzykowy pytał mnie, czy chc

odloginowa

. Rozł

czy

Zastanowiłem si

nad tym.

- Jak wi

c nale

y tłumaczy

: "zetkn

ąć

usta z tyln

ęś

ciał

-p"?

- "Czy chcesz pocałowa

mnie w dup

?" Ale pami

taj, to było do Osborne'a, a nie

do ciebie.
Spojrzałem na jej koszulk

, potem w jej oczy, które były zupełnie powa

ne i

pogodne. Czekała, z r

kami zło

onymi na kolanach.

Stosunek-p.
- Tak - powiedziałem. - Chciałbym.
Poło

yła okulary na stole i

ła kosulk

przez głow

Kochali

my si

na wielkim materacu wodnym Kluge'a.

Odczuwałem pewien strach przed nie sprawdzeniem si

w ko

cu min

ło ju

tak wiele

czasu. Potem tak si

zagł

biłem w jej dotyku, zapachu i smaku,

e troch

poszalałem.

Nie miała nic przeciwko temu.
W ko

cu było po wszystkim; oboje spływali

my potem. Przetoczyła si

na brzeg

łó

ka, wstał

i podeszła do okna. Otworzył

je i wion

ło na mnie

wie

e powietrze.

Nast

pnie oparła kolano na łó

ku, pochyliła si

nade mn

i ze stolika wzi

paczk

papierosów. Zapaliła jednego.
- Mam nadziej

e nie jeste

uczulony na dym - powiedział

- Nie. Mój ojciec palił. Ale nie wiedziałam,

e ty te

- Jedynie po tym - odparł

z przelotnym u

miechem. Zaci

ła si

gł

boko. -

e w Sajgonie wszyscy palili. Wyci

ła si

na plecach obok mnie i le

eli

tak, sk

pani w pocie, trzymaj

c si

za r

ce. Rozsun

ła nogi w ten sposób,

żę

jedn

stop

dotkn

mojej. Zdawało si

e to dostateczny kontakt. Patrzyłem, jak ponad

jej praw

dłoni

unosi si

dym.

- Od trzydziestu lat nigdy nie było mi ciepło - powiedziałem. - Bywało mi gor

co,

ale nigdy ciepło. A teraz tak.
- Opowiedz mi o tym.
Wi

c opowiedziałem, tyle ile byłem w stanie, zastanawiaj

c si

jednocze

nie,

czy tym razem zdołam. Po trzydziestu latach moja opowie

ść

nie brzmi tak

przera

co.

- Byłem ci

ęż

ko ranny - powiedziałem do niej. - Miałem p

kni

czaszk

. Wci

ąż

jeszcze mam... problemy wynikłe z tego. W Korei bywa bardzo zimno, a ja nigdy nie
miałem ciepła. Ale nie o to chodzi. Raczej o to, co teraz nazywaj

praniem mózgu.

Nigdy nie potrafiłem tego poj

ąć

. Chyba nie umiałem zrozumie

tak ogromnego zła.

Ale kiedy odsyłali nas do domu, niektórzy z je

ców nie chcieli odej

ść

... naprawd

nie chcieli i

ść

stamt

d, naprawd

uwierzyli...

Musiałem zamilkn

ąć

w tym miejscu. Lisa uniosła si

, bezszelestnie przsun

ła si

na koniec łó

ka i zacz

masowa

mi stopy.

W ko

cu odezwał

- W Kambod

y było gor

co. Gdy w ko

cu dostałam si

do Stanów, powtarzałam sobie,

e osiedl

w Maine, czy gdziekolwiek, gdzie pada

nieg. I faktycznie pojechałam

do Cambridge, ale okazało si

e nie lubi

niegu.

Opowiedziała mi o tym. Z tego, co słyszałem, zgin

ło tam milion ludzi. To tak,

jakby cały kraj, z pian

na ustach, rzucał si

na wszystko, co si

porusza. Albo

jak ten rekin, który ju

wypatroszony, zwija si

w kł

bek i zaczyna po

era

siebie

samego.
Mówiła, jak zmuszano ich do budowania piramidy z odci

tych głów. Dwudziestka

ich pracowała cały dzie

w pal

cym sło

cu i w ko

cu piramida osi

ła wysoko

ść

trzech metrów, zanim si

zawaliła. Je

li kto

przestawał pracowa

, jego głowa

wkrótce trafiała na stos.
- Nie miało to wówczas dla mnie

adnego znaczenia. Praca, jak ka

da inna. Miałam

wtedy dobrze pomieszane w głowie. Zacz

łam z tego wychodzi

dopiero, gdy

przedostałam si

przez granic

tajlandzk

To,

e w ogóle prze

yła to wszystko, zakrawało na cud. Przeszła przez

straszniejsze rzeczy ni

potrafiłem sobie wyobrazi

. I wyszła z tego w znacznie

lepszym stanie. Poczułem si

przy niej mały. Kiedy byłem w jej wieku, moje

psychiczne wi

zienie, w którym od tamtej pory

yłem, było ju

powa

nie rozbudowane.

Powiedziałem jej o tym.
- Cz

ęś

ciowo zale

y to od przygotowania - zauwa

yła kwa

no. - Od tego, czego

oczekujesz od

ycia; od tego, jakie było twoje

ycie do tej pory. Sam to

powiedziałe

. Korea była dla ciebie czym

nowym. Nie twierdz

e byłam

przygotowana na Kambod

żę

, ale moje

ycie do tamtej pory niezupełnie toczyło si

beztrosko. Chyba nie my

lisz dot

e zarabiałam na ulicy sprzedaj

c jabłka.

Nadal pocierała moje stopy patrz

c w dal na obrazy, których ja nie widziałem.

- Ile miała

lat, kiedy umarł

twoja matka?

- Zabili j

to Tet, w roku 1968. Miałam dziesi

ęć

lat.

- Kto?
- Kto to wie? Tyle było kul, tyle rzucano granatów...
Westchn

ła, zostawiła moj

stop

i siedziała jak chudy Budda pozbawiony szaty.

- Masz jeszcze ochot

, Jankesie?

- Chyba nie dam rady, Lisa. Jestem starym człowiekiem.
Przesun

ła si

nade mn

i oparła podbródek zaraz pod moim mostkiem umieszczaj

piersi w najpyszniejszym miejscu ze wszystkich mo

liwych.

- Zobaczymy - rzekła i zachichotała. - Jest jeszcze jeden rodzaj seksu, w którym
jestem niezła, a mam pewno

ść

e by ci

to odmłodziło. Ale ju

od roku nie mog

tak, z tego powodu postukała si

w klamerki na z

bach. - Byłoby to tak, jakby

wetkn

ł do piły tarczowej. Wi

c w zamian stosuj

teraz to. Nazywam to "drog

przez

Silikonow

Dolin

". - Zacz

ła porusza

w gór

i w dół, po kilkana

cie

centymetrów za ka

dym razem. Zamrugała niewinnie kilka razy, po czym roze

miał

- W ko

cu mog

dobrze zobaczy

- powiedziała. - Jestem strasznie

krótkowzroczna.
Przyjmowałem jej zabiegi przez jaki

czas bez ruchu; nagle uniosłem głow

- Powiedziała

: silikonow

- Mhm. Chyba nie my

lałe

e s

prawdziwe?

Przyznałem si

e tak wła

nie my

lałem.

- Chyba z

adnego zakupu nie cieszyłam si

bardziej. Nawet z samochodu.

- Po co to zrobiła

- Przeszkadza ci?
Nie przeszkadzało mi i tak jej powiedziałem. Ale nie umiałem ukry

ciekawo

ci.

- Bo ju

było mo

na. W Sajgonie byłam zawsze w

ciekł

e nie jestem w pełni

rozwini

ta. Mogłabym nie

jako prostytutka, ale byłam zawsze za wysoka, za

chuda i za brzydka. Za to w Kambod

y miałam szcz

ęś

cie. Przez jaki

czas uchodziłam

za chłopca. Gdyby nie to, gwałciliby mnie du

o cz

ęś

ciej. A w Tajlandii wiedziałam,

e jako

w ko

cu dostan

na Zachód, a kiedy ju

tam znajd

, kupi

sobie

najlepszy samochód, b

ść

wszystko, co zechc

i kiedy zechc

, a tak

e załatwi

sobie najlepsze cycki, jakie mo

na mie

za fors

. Nie masz poj

cia, jak wygl

Zachód widziany z obozu. Miejsce, gdzie mo

na kupi

sobie cycki!

Spojrzała w dół, potem ponownie na moj

twarz.

- Wygl

da,

e była to dobra inwestycja - powiedziała.

- Sprawiły si

nie

le - musiałem przyzna

Uzgodnili

my,

e Lisa sp

dzi noc u mnie. Pewne rzeczy musiała wykonywa

Kluge'a, szczególnie ze sprz

tem, który trzeba było ładowa

bezpo

rednio, ale wiele

na było zrobi

za pomoc

zdalnego terminala i nar

cza oprogramowania. Wybrali

c jeden z najlepszych komputerów Kluge, kilkana

cie urz

dze

peryferyjnych, i

zainstalowali

my wszystko na stoliku w mojej sypialni.

Chyba wiedzieli

my oboje,

e było to niezbyt wielkie zabezpieczenie, gdyby

ludzie, którzy stukn

li Kluge'a, zechcieli si

do niej dobra

. Ale po tej

przeprowadzce czułem si

lepiej i chyba Lisa te

Drugiego dnia jej pobytu u mnie przy bramie zaparkował samochód dostawczy i dwóch
facetów zacz

ło wyładowywa

ogromny materac wodny. Lisa

miał

bez ko

zobaczywszy moj

min

- Słuchaj, chyba nie u

ywasz jego komputerów do...

- Uspokój si

, Jankesie. Jak my

lisz, w jaki sposób mogłam sobie pozwoli

Ferrari?
- Byłem ciekaw.
- Je

li kto

jest naprawd

dobry w pisaniu programów, mo

e zarobi

kup

forsy.

Mam własn

firm

. Ale ka

dy programista podłapie par

chwytów tu i tam. Sama kiedy

stosowałam kilka z tych podej

ść

, które wymy

lił Kluge.

- Ale teraz ju

nie?

Wzruszyła ramionami. - Złodziej zawsze zostanie złodziejem, Victor. Mówiłam ci,

e nie mogł

m zarabia

ciałem na

ycie.

Lisa nie potrzebowała du

o snu.

Wstawali

my o siódmej, a ja przygotowywałem

niadanie. Potem sp

dzali

godzin

czy dwie ny pracy w ogródku. Lisa szła pó

niej do domu Kluge'a, a ja

przynosiłem jej w południe kanapk

; potem jeszcze wpadałem kilka razy w ci

gu dnia.

Było to tylko dla mojego spokoju ducha; zostawałem mo

e na minut

. Po południu

chodziłem na zakupy lub wykonywałem ró

ne prace przy domu; za

o siódmej jedno z

nas, na zmian

, przygotowywało obiad. Uczyłem j

"kuchni ameryka

skiej", a ona

uczyła mnie wszystkiego po trochu. Skar

yła si

na brak podstawowych składników

w ameryka

skich supermarketach. Nie tylko, oczywi

cie, psiego mi

sa; Lisa wszak

utrzymywała,

e zna znakomite przepisy na potrawy z małp, w

ęż

y i szczurów. Nigdy

nie byłem pewien, do jakiego stopnia mnie nabierała, a nie chciałem pyta

Po kolacji zostawała u mnie w domu. Rozmawiali

my, kochali

my si

, k

pali.

Uwielbiała moj

wann

. Jest to chyba jedyna zmiana, jak

wprowadziłem w tym domu,

od kiedy w nim zamieszkałem. i mój jedyny przedmiot zbytku. Wstawiłem j

- a musiałem

do tego poszerzy

łazienk

- w rou 1975 i nigdy tego nie po

ałowałem. Moczyli

w niej przez dwadzie

cia minut, a nawet godzin

, otwieraj

c i zamykaj

c krany

i prysznice, myj

c si

nawzajem, chichocz

c jak dzieci. Raz wzi

my płyn do

pieli i zrobili

my gór

piany na półtora metra, po czym zdemolowali

my j

rozpryskuj

c wod

po całej łazience. Prawie ka

dego wieczoru Lisa pozwalała mi,

bym mył jej długie czarne włosy.
Nie miała

adnych złych przyzwyczaje

, a przynajmniej takich, które

kolidowałyby z moimi. Była schludna i czysta, zmieniała odzie

dwa razy dziennie

i nigdy nawet nie zostawiła brudnej szklanki w zlewie. W łazience te

zawsze

posprz

tał

. Nigdy nie przekraczała limitu dwóch szklanek wina.

Czułem si

jak wskrzeszony Łazarz.

W ci

gu nast

pnych dwóch tygodni Osborne przyszedł trzy razy. Lisa spotykała

z nim w domu Kluge'a i przekazywała mu wszystko, czego si

dowiedziała. Zrobiła

z tego wcale poka

na lista.

- Kluge zrobił sobie raz konto w nowojorskim banku na trzy biliony dolarów -
powiedziała mi po jednej z wizyt porucznika. - S

e po prostu chciał sprawdzi

czy mu si

to uda. Utrzymał je przez jeden dzie

, podj

ł odsetki i przekazał je

do banku na Bahamach, po czym skasował kapitał. Który zreszt

nigdy nie istniał.

W zamian za to Osborne poinformował j

o nowych ustaleniach w sprawie morderstwa

- których zreszt

nie było - oraz o statusie maj

tkowym Kluge'a, znajduj

cym si

w stanie chaosu. Ró

ne agencje wysyłały swych ludzi, aby obejrzeli działk

i dom.

Pojawili si

agenci FBI, którzy chcieli przej

ąć

ledztwo. Lisa, rozmawiaj

c o

komputerach, miała zdolno

c zamydlania ludziom oczu. Robiła to najpierw

wyja

niaj

c dokładnie, co robi, za pomoc

terminów tak zawiłych,

e nikt nie mógł

jej zrozumie

. Czasem to wystarczało. Je

li nie, kto

zaczynał si

upiera

zsiadała po prostu ze swego stołka i pozwalała mu samemu spróbowa

sił z maszyneri

Kluge'a. Dawała mu patrze

z przera

eniem na ekran, na którym nie wiadomo sk

pojawiały si

smoki i po

erały wszystkie dane z dysku, po czym wypisywały słowa

"Głupi wariat!".
- Ja ich oszukuj

- przyznała mi si

. - Daj

im to, co wiem,

e wprowadz

, bo

sama ju

to wprowadzałam. Straciłam ju

około czterdziestu procent danych, które

zmagazynował Kluge. Ale inni trac

sto procent. Szkoda,

e nie widzisz ich min,

kiedy Kluge rzuca bomb

logiczn

w ich dzieło. Ten drugi facet cisn

ł przez cały

pokój drukark

za trzy tysi

ce. Potem usiłował mnie przekupi

ebym nic nie mówiła.

Kiedy

jaki

urz

d federalny przysłał eksperta ze Stanfordu, który, jak

wygl

dało, gotów był zniszczy

wszystko, co mu pod r

popadło, szczerze

przekonany,

e w ko

cu musi si

to wszystko jako

poukłada

. Lisa pokazała mu, w

jaki sposób Kluge dobrał si

do głównego komputera władz podatkowych w

Waszyngtonie, ale nie pofatygowała si

, by go poinformowa

, jak si

z niego

wydosta

. Facet uwikłał si

w jaki

program wartowniczy. Podczas jego batalii

zacz

ło wygl

na to,

e skasował wszystkie dane podatkowe od litery S do W. Lisa

utrzymywała go w tym przekonaniu przez pół godziny.
- My

lałam,

e dostanie ataku serca - mówiła do mnie potem. - Cała krew odpłyn

ła

mu z twarzy; nie był w stanie nawet si

odezwa

. Pokazałam mu wi

c, gdzie - jak

zwykle przytomnie - załatwiłam zapis tych danych, powiedziałam mu, jak ma je
wprowadzi

tam, gdzie je znalazł, i jak uspokoi

wartownika. Tak st

d potem uciekał,

e mało nóg nie pogubił. Wkrótce zapewne zda sobie spraw

e po prostu nie mo

zniszczy

tylu informacji inaczej jak dynamitem, ze wzgl

du na zabezpieczenia i

przepustowo

c systemu. Ale nie s

dze,

eby tu wrócił.

- Opowiadasz o tym jak o barzdo wymy

lnej grze wideo powiedziałem.

- Bo i jest to gra na swój sposób. Ale najbardziej przpomina Labirynt

mierci

- niesko

czony ci

g zamkni

tych komnat, gdzie po drugiej stronie drzwi czyha

niebezpiecze

stwo. Nie wa

ysz si

c nim krok po kroku. Robisz naraz jedn

setn

kroku. Twoje pytania brzmi

mniej wi

cej tak: "To absolutnie nie jest pytanie, ale

gdyby przyszło mi do głowa zada

pytanie - czego wcale nie mam zamiaru robi

- na

temat tego, co by si

stało, gdybym spojrzał na te drzwi, a ja ich wcale nie dotykam,

nawet nie jestem w s

siedniej komnacie - to co, twoim zdaniem, ty mógłby

zrobi

I wtedy program prze

uwa to, co powiedziałe

, rozwa

a, czy spełniłe

warunki,

by trzasn

ąć

wielkim tortem w buzi

, i wtedy albo rzuca tym tortem, albo

przyznaje,

e w takim przypadku mógłby przej

ść

z etapu A na etap A-prim. I wtedy

mówisz: "No wi

c, mo

e ja wła

nie patrz

na te drzwi". A czasem program odpowiada:

"Podgl

dałe

, podgl

dałe

, ty wredny oszuka

cu!" i zaczyna si

rozróba.

Brzmi to mo

e bardzo głupio, ale jest to wersja najbardziej zbli

ona do

wyja

nienia, które mogła da

mi Lisa na temat tego, co robi.

- Czy mówisz policji o wszystkim, Lisa? - spytałem.
- No nie, nie o wszystkim. Nie wspomniałam o tych czterech centach.
Czterech centach? O mój Bo

- Lisa, ja tego nie chciałem, nie prosiłem o to,

ałuj

e w ogóle...

- Uspokój si

, Jankesie. Wszystko b

dzie dobrze.

- On to wszystko zapisywał, prawda?
- Wła

nie nad tym głównie

. Nad rozszyfrowaniem jego zapisów.

- Od kiedy o tym wiesz?
- O siedmiuset tysi

cach dolarów? To był pierwszy dysk, który udało mi si

złama

- Chc

odda

te pieni

dze.

Zastanowiła si

nad tym, po czym potrz

ła głow

- Victor, pozbycie si

ich byłoby bardziej niebezpieczne ni

zatrzymanie. Na

pocz

tku były to pieni

dze zmy

lone. Ale teraz maj

swoj

histori

. Urz

d podatkowy

dzi,

e wie, sk

d one pochodz

. Został uiszcziny od nich podatek. Stan Delaware

jest przekonany,

e wypłaciła je legalnie zarejstrowana korporacja. Firmie

adwokackiej z Illinois zapłacono za załatwienie tego. Twój bank dopisuje ci odsetki
od tej sumy. Nie twierdz

e nie mo

na si

cofn

ąć

i wymaza

tego wszystkiego, ale

nawet nie chce mi si

próbowa

. Jestem dobra, ale nie mam precyzji Kluge'a.

- Jak on to umiał wszystko zrobi

? Twierdzisz,

e to zmy

lone pieni

dze. Nie

wiedziałem,

e tak funkcjonuj

pieni

dze. Czy on mógł je wzi

ąć

tak z powietrza?

Lisa poklepała konsol

i u

miechn

ła si

do mnie.

- To s

pieni

dze, Jankesie - powiedziała, a oczy jej zabłysły.

W nocy pracowała przy

wiecy,

eby mi nie przeszkadza

. Jak si

okazało, od tego

zacz

ły si

moje kłopoty. Lisa stukała na klawiaturze po omacku, a

wieca była jej

potrzebna tylko do szukania programów.
W taki wi

c sposób zasypiałem co noc, spogl

daj

c na jej smukłe ciało sk

pane

w blasku

wiecy. Zawsze przypominało mi to kaczan pieczonej kukurydzy ociekaj

roztopionym nasłem. Złociste

wiatło na złocistej skórze.

Powiedziała o sobie: brzydka. Chuda. To prawda,

e była szczupła. Widziałem jej

wystaj

ebra, gdy siedziała nienaturalnie wyprostowana, z wci

gni

tym brzuchem,

z uniesionym podbródkiem. Pracował

teraz nago, w pozycji lotosu. Przez dłu

szy

czas nie poruszała si

, r

ce spoczywały na jej udach; po chwili wysuwała je, jakby

chciała uderzy

w klawisze. Ale jej dotyk był lekki, prawie bezgło

ny. Bardziej

przypominało to jog

programowanie. Mówiła,

e wprowadza si

w stan medytacji,

gdy chce osi

ąć

najlepsze wyniki.

Oczekiwałem po jej ciele ko

cistej kanciasto

ci, ostro

ci łokci i kolan. Wcale

taka nie była. Zgadywałem,

e wa

y chyba z pi

ęć

kilo za mało, ale nie wyobra

ałem

sobie, gdzie ich mogło brakowa

. Ciało jej było miekkie i zaokr

glone, a pod spodem

mocne.
Nikt nie nazwałby jej twarza urocz

. Niewielu nawet posun

ło by si

do tego,

by uzna

za ładn

. My

e to przez te klamerki. Przywodziły wzrok do siebie

i zatrzymywały go, zwracaj

c uwag

na ten paskudny nieporz

dek w z

bach.

Skór

jednak miała cudown

. Były na niej blizny. Nie tak wiele, jak si

spodziewałem. Wygl

dało na to,

e rany zagoiły si

łatwo i bez komplikacji.

Pomy

lałem,

e jest pi

kna.

Wła

nie zako

czyłem mój conocny przegl

d jej ciała, gdy wzrok mój przyci

płomyk

wiecy. Spojrzałem na niego; potem usiłowałem odwróci oczy.

wiecom czasem si

to zdarza. Nie wiem dlaczego. W nieruchomym powietrzu, gdy

płomie

jest całkowicie pionowy, zaczyna migota

. Rozbłyska, po czym kuli si

, w

gór

i w dół, w gór

i w dół, ja

niej i ja

niej w regularnym rytmie, dwa lub trzy

razy na sekund

...

...próbowałem krzykn

ąć

do niej, powiedzie

eby płomie

tak nie migotał, ale

nie mogłem wydoby

ani słowa...

...mogłem tylko dysze

i spróbowałem raz jeszcze, jak mogłem najsilniej,

spróbowałem krzykn

ąć

, wrzasn

ąć

, powiedzie

jej,

eby si

nie martwiła, i poczułem

narastaj

ce mdło

ci...

Czułem smak krwi. Spróbowałem wzi

ąć

oddech; nie poczułem ani zapachu wymiotów,

ani moczu, ani kału.

yrandol w górze był zapalony.

Lisa pochylała si

nade mn

na r

kach i kolanach; twarz jej była bardzo blisko

mojej. Na czoło spadła mi łza. Le

ałem na plecach na dywanie.

- Victor, słyszysz mnie?
Skin

łem głow

. W ustach miałem ły

eczk

. Wyplułem j

- Co si

stało? Czujesz si

dobrze? Znowu skin

łem głow

i spróbowałem co

powiedzie

- Le

spokojnie. Karetka ju

jedzie.

- Nie. Nie trzeba.
- W ka

dym razie ju

jedzie. Le

tylko spokojnie i...

- Pomó

mi wsta

- Jeszcze nie. Jeste

za słaby.

Miała słuszno

ść

. Spróbowałem usi

ąść

i szybko opadłem na plecy. Przez chwil

oddychałem gł

boko. Potem rozległ si

dzwonek.

Lisa wstała i ruszyła w stron

drzwi. Ledwie udało mi si

schwyci

kostk

nogi. I ju

schylała si

nade mn

, z oczyma otwrtymi tak szeroko jak si

tylko dało.
- Co si

stało? Znowu

le?

- Włó

- powiedziałem. Spojrzała na siebie, zaskoczona.

- Och. Racja.
Lisa pozbyła si

karetki. Gdy zrobiła kaw

i usiedli

my przy stole kuchennym,

była ju

znacznie spokojniejsza. Zegar wskazywał godzin

pierwsz

; nadal czułem

jeszcze troch

rozchwiany. Ale tym razem nie było tak

le.

Poszedłem do łazienki i wyj

łem butelk

z Dilantin

, któr

schowałem, kiedy Lisa

do mnie sprowadziła. Pokazałem jej,

e bior

tabletk

- Zapomniałem tego dzisiaj zrobi

- powiedziałem do niej.

- To dlatego,

e je schowałe

. Post

piłe

głupio.

- Wiem. - Zdaje si

e mogłem co

jeszcze do tego doda

, czego nie zrobiłem.

Nie było mi przyjemnie widzie

ura

. Ale ura

ona była dlatego,

e nie broniłem

przed jej atakiem, tylko

e obrona byłaby dla mnie zadaniem zbyt wyczerpuj

cym

po napadzie padaczki.
- Mo

esz si

wyprowadzi

, je

li chcesz - powiedziałem. Byłem rozdra

niony.

Ona te

. Si

ła ponad blatem i potrz

ła mnie za ramiona. Patrzyła na mnie

ciekłym wzrokiem.

- Długo nie wytrzymam takiej pieprzni

tej gadki - odezwała si

, a ja skin

łem

głow

i zacz

łem płaka

Pozwoliła mi wypłaka

do ko

ca. S

dze,

e było to najlepsze wyj

cie. Mogła

mnie pociesza

, ale ja sam to umiem.

- Kiedy to si

zacz

ło? - spytała w ko

cu. - Czy dlatego zamkn

łe

w domu

na trzydzie

ci lat?

Wzruszyłem ramionami. - Chyba cz

ęś

ciowo tak. Kiedy wróciłem, zrobili mi

operacj

, ale to tylko pogorszyło spraw

- No, dobrze. Jestem w

ciekła na ciebie, bo nic mi o tym mie mówiłe

, wi

c nie

wiedziałam ci robi

. Chc

tu zosta

, ale musisz mi powiedzie

, co si

w takich

przypadkach robi. Wtedy nie b

ciekła.

Mogłem wtedy wszystko zepsu

. Sam si

sobie dziwi

e tego nie zrobiłem. Przez

tyle lat wypracowałem sobie bardzo dobre metody do takich rzeczy. Ale powstrzymałem
si

, kiedy zobaczyłem jej twarz. Naprawd

chciała zosta

. Nie wiedziałem dlaczego,

ale to mi wystarczało.
- Ły

eczka była bł

dem - powiedziałem. - Je

li jest czas i je

li mo

esz to zrobi

bez zagro

enia dla palców, mo

na wepchn

ąć

do ust kawałek materiału. Prze

cieradła

czy czego

. Ale nic twardego. - Przesun

łem j

zykiem po jamie ustnej. - Chyba

złamałem z

- Nale

ało ci si

- powiedział

. Spojrzałem na ni

, u

miechn

łem si

i od razu

roze

mieli

my si

oboje. Obeszła stół i pocałowała mnie, a potem usiadła mi na

kolanach.
- Najwi

kszym niebezpiecze

stwem jest uduszenie. W pierwszej fazie ataku

sztywniej

wszystkie mi

ęś

nie. To nie trwa długo. Potem mi

ęś

nie zaczynaj

bezwładnie zwiera

i rozpr

ęż

. Z wielk

sił

- Wiem. Widziałam i usiłował

m ci

przytrzyma

- Nie rób tego. Połó

mnie na boku. Sta

z tyłu i uwa

aj na wymachy ramion. Włó

mi pod głow

poduszk

, je

li ci si

uda. Trzymaj z dala ode mnie wszystko, o co

mógłbym si

uderzy

lub zrani

. - Spojrzałem jej prosto w oczy. - Chciałbym

podkre

jedn

rzecz. Tylko spróbuj zrobi

to wszystko. Je

li moje ruchy stan

zbyt gwałtowne, lepiej b

dzie, je

li staniesz z dala. Lepiej dla nas obojga.

li ci

uderz

i stracisz przytomno

ść

, nie b

dziesz mogła mi pomóc, gdy zaczn

dusi

w wymiotach.

Nadal patrzyłem jej w oczy. Musiała wyczyta

, co było w moich my

lach, bowiem

miechn

ła si

lekko.

- Wiesz co, Jankesie? Ja nie p

kam. Znaczy, kapujesz, jak si

obcina takie co

i rzyga

człowiekowi chce, to co mo

e mu do łba strzeli

, jak nie...

- ...zakneblowa

mnie ły

eczk

, wiem. Dobrze, w porz

dku, rozumiem,

zachowałem si

głupio. I o to chodzi. Mogłem przecie

odgry

źć

sobie j

zyk alba

wewn

trzn

stron

policzka. Nie przejmuj si

. Jeszcze jedno.

Czekała, a ja zastanawiałem si

, ile jej powiedzie

. Wiele nie mogła poradzi

ale gdybym przy niej umarł, nie chciałem,

eby my

lała,

e to jej wina.

- Czasen trzeba mnie zawie

źć

do szpitala. Czasem jedmak atak nast

puje po drugim.

li to trwa zbyt długo, nie oddycham i mój mózg mo

e umrze

z niedotlenienia.

- Na to trzeba zaledwie pi

ciu minut - powiedziała przera

ona.

- Wiem. Stanowi ti problem tylko wtedy, gdybym zacz

ł miewa

ataki cz

sto, wi

ąż

ymy si

jeszcze do tego przygotowa

. Ale je

li zdarzy si

e jaki

atak si

nie sko

czy, a drugi zacznie depta

mu po pi

tach, albo je

li nie b

dziesz mogła

wykry

oddechu przez trzy czy cztery minuty, lepiej zadzwo

po karetk

- Trzy czy cztery minuty? Zanim si

tu zjawi

, b

dziesz martwy.

- Mam do wyboru: albo to, albo

ycie w szpitalu. Nie cierpi

szpitali.

- Ja te

nie.

Nast

pnego dnia namówiła mnie na jazd

jej Ferrari. Bałem si

tej podró

zastanawiałem si

, czy nie zacznie szale

. Ale je

li Lisia mo

na było cokolwiek

zarzuci

, to tylko to,

e jechał

za wolno. Jad

cy z tyłu cz

sto na nas tr

bili.

Z tego, z jak przesadn

uwag

wykonywała ka

dy ruch, mogłem wywnioskowa

e nie

ma zbyt wielkiego do

wiadczenia.

- Szkoda chyba dla mnie tego Ferrari - przyznała w którym

momencie. - Nigdy

nie jad

szybciej ni

dziewi

ęć

dzisi

Udali

my si

do sklepu wn

trzarskiego na Beverly Hills, gdzie Lisa kupiła za

zbójeck

cen

lamp

biurow

o niskiej mocy.

Nie mogłem zasn

ąć

tej nocy. Chyba bałem si

kolejnego ataku, aczkolwiek nie było

obawy,

e nowa lampa Lisy mo

e go wywoła

tak jak

wieca.

Ciekawa sprawa jest z tymi atakami. Kiedy miałem je po raz pierwszy, nazywano
je drgawkami. Potem stopniowo zacz

to o nich mówi

jako o atakach, za

słowo

"drgawki" nabrało charakteru cokolwiek niesmacznego.
Chyba jest to oznaka starzenia si

, gdy czujesz, jak zmienia si

zyk.

Były całe masy nowych słów. Wiele z nich dotyczyło rzeczy, które nie istniały,
kiedy dorastałem. Na przykład program. Dla mnie wyraz ten oznaczał porz

dek audycji

radiowych.
- Co ci

napadło, Lisa,

e wzi

ła

za komputery? - spytałem j

- W nich le

y pot

ga, Jankesie. - Uniosłem wzrok. Lisa była obrócona do mnie

twarz

- Czy wszystkiego nauczyła

tutaj?

- Miałam pewne pocz

tki. Nie mówiłam ci o kapitanie, prawda?

- Chyba nie.
- On był dziwny. Wiedziałam o tym. Był Amerykaninem i zainteresował si

Wynaj

ł mi ładne mieszkanie w Sajgonie. I posłał mnie do szkoły.

Przygl

dała mi si

, czekaj

c na moj

reakcj

. Ale ja nie zareagowałem.

- Na pewno był pedofilem i chyba ze skołonno

ciami homoseksualnymi, skoro ja

tak przypominałam chudego chłopaka.
Znowu to wyczekiwanie. Tym razem u

miechn

ła si

- Był dla mnie dobry. Nauczyłam si

dobrze czyta

. Od tego etapu wszystko jest

liwe.

- Wła

ciwie nie pytałem ci

o tego kapitana. Chodziło mi o to, dlaczego

zainteresowała

komputerami.

- To prawda. O to pytałe

- Czy to dla pieni

dzy?

- Na pocz

tku tak. Ale to jest przyszło

ść

, Victor.

- Sam Pan Bóg wie,

e czytałem o tym wiele razy.

- Bo to prawda. To ju

stało. To pot

ga, je

li kto

wie, jak tego u

ywa

Widziałe

, co Kluge mógł zrobi

. Mo

na na tym zrobi

wielkie pieni

dze. I nie mam

na my

li zarobi

, ale zrobi

, tak jakby kto

je sobie wydrukował. Pami

tasz, jak

Osborne mówił,

e dom Kluge'a nigdy nie istniał? Czy zastanowiłe

, co to znaczy?

- To,

e wytarł go ze wszystkich banków pami

ci.

- To był pierwszy krok. Ale przecie

ta działka istniała w tutejszych ksi

gach

wieczystych, jak my

lisz? W tym kraju jeszcze nie całkiem zarzucono rejestry

sporz

dzane na papierze.

- Tak wi

c tutejsze władze maj

wpis o tam domu.

- Nie. Odpowiednia stronica została wydarta.
- Nie rozumiem. Kluge nigdy nie wychodził z domu.
- Sposób stary jak

wiat, przyjacielu. Kluge przejrzał rejestr policyjny, a

znalazł człowieka, którego wszyscy nazywaj

Sammym. Posłał mu czek na tysi

dolarów, a wraz z nim list, w którym napisał,

e Sammy mo

e zarobi

dwa razy tyle,

li uda si

do biura notarialnego. Sammy nie dał si

na to wzi

ąć

, podobnie jak

McGee czy Molly Unger. Ale Mały Billy Phipps dał si

namówi

i dostał potem czek,

jak zapowiadał list; od tego czasu on i Kluge utrzymywali przez wiele lat swoist

spółk

. Mały Billy je

dzi teraz nowym Cadillakiem i nie ma najmniejszego poj

cia,

kim był Kluge i gdzie mieszkał. Kluge nie troszczył si

o to, ile wydaje. Pieni

dze

brał po prostu z powietrza.
Zastanowiłem si

nad tym chwil

. Chyba to prawda,

e jak si

ma do

ść

pieni

dzy,

to mo

na wszystko, a Kluge miał całe złoto

wiata.

- Czy powiedziała

Osborne'owi o Małym Billym?

- Skasowałam ten dysk, podobnie jak ten z twoimi siedmiuset tysi

cami. Nigdy

nie wiadomo, kiedy mo

e si

przyda

kto

taki, jak Mały Billy.

- Nie boisz si

kłopotów z tego powodu?

ycie to ryzyko, Victor. Najlepsze kawałki zatrzymuj

dla siebie. Nie dlatego,

e mam zamiar ich u

, ale dlatego,

e je

li kiedy

potrzebowałbym ich i nie miała,

czułbym si

strasznie głupio.

Przekrzywiła głow

i zmru

yła oczy, które dzi

ki temu praktycznie znikły.

- Powiedz mi co

, Jankesie. Kluge wybrał ci

spo

ród wszystkich s

siadów, bo

przez trzydzie

ci lat byłe

grzecznym harcerzykiem. Jaka jest twoja reakcja na to,

co robi

- Jeste

rado

nie amoralna, udało ci si

prze

piekło, a przy tym jeste

zasadniczo porz

dna.

al mi ka

dego, kto wszedłby ci w drog

miechn

ła si

, wyprostowała i wstała.

- "Rado

nie amoralna". Podoba mi si

to. - Usiadł

obok mnie wzbudzaj

c wielkie

kołysanie w łó

ku. - Chcesz si

znowu troch

poamoralni

- Za chwil

. - Zacz

ła naciera

moj

pier

. - A wi

c trafiła

do komputerów,

bo to trend przyszło

ci. Czy nigdy one ciebie nie niepokoj

?... No nie wiem, mo

to zabrzmi staro

wiecko ... ale czy my

lisz,

e one mog

przej

ąć

kontrol

nad

wiatem?

- Ka

dy tak my

li, dopóki sam si

do tego nie we

mie - powiedział

. - Musisz

zda

sobie spraw

z tego, jakie one s

głupie. Bez oprogramowania nie nadaj

dosłownie do niczego. Natomiast ja wierz

w to,

e ludzie, którzy paraj

komputerami, przejm

kontrol

. Ju

to si

ło. Dlatego te

zajmuj

nimi.

- Chyba nie o to mi chodziło. Mo

e nie umiem tego wyrazi

Zachmirzyła si

. - Kluge w co

wdepn

ł. Podsłuchiwał laboratoria pracuj

ce nad

sztuczn

inteligencj

, a poza tym czytał wiele o badaniach neurologicznych. My

e próbował znale

źć

wspólny w

tek.

- Mi

dzy ludzkim mózgiem i komputerem?

- Nie całkiem. My

lał o komputerach i neuronach. Komórkach mózgu. - Pokazała

na swój komputer. - Ta maszyna, a tak

e ka

dy inny komputer znajduje si

o całe

lata

wietlne od tego, by dorówna

mózgowi ludzkiemu. Nie potrafi generalizowa

wnioskowa

, kategoryzowa

czy tworzy

wynalazki. Z dobrym programem mo

e pozornie

wykonywa

niektóre te czynno

ci, ale to złudzenie.

Jest taki stary problem: co by si

stało, gdyby

my w ko

cu zbudowali komputer

zawieraj

cy tyle tranzystorów, co mózg ludzki ma neuronów. Czy powstałaby w ten

sposób

wiadomo

ść

? Moim zdaniem to bzdura. Tranzystor nie jest neuronem, a

kwintylion tranzystorów nie osi

gnie wi

cej ni

tuzin.

Tak wi

c Kluge - który, jak si

zdaje, podobnie uwa

ał zacz

ł szuka

liwych

podobie

stw mi

dzy neuronem i o

miobitowym komputerem. Po to zebrał w domu te

wszystkie ogólnie dost

pne graty, te Trash-80, te Atari, te Texas Instruments, te

Sinclairy, na lito

ść

bosk

. Sam był przyzwyczajony do znacznie pot

ęż

niejszych

urz

dze

. Te domowe systemy połykał jak cukierki.

- I co ustalił?
- Wygl

da na to,

e nic. Model o

miobitowy jest bardziej zło

ony ni

neuron,

aden komputer nie jest w tej samej galaktyce, co mózg organiczny. Ale widzisz,

słowa s

tu nieprecyzyjne. Powiedziałam,

e Atari jest bardziej zło

ony ni

neuron,

ale wła

ciwie trudno je porównywa

. To tak, jakby konfrontowa

kierunek z

odległo

albo kolor z mas

. Nie te same jednostki. Z wyj

tkiem jednego

podobie

stwa.

- Co to takiego?
- Poł

czenia. I znowu jest to ró

nica, ale poj

cie sieci jest to samo. Neuron

jest poł

czony z wieloma innymi. S

ich biliony, a sposób, w jaki przechodzi przez

nie rozkaz, determinuje to, czym naprawd

jeste

my i co my

limy, i co pami

tamy.

A za pomoc

tego komputera mog

dotrze

do miliona innych. W zasadzie sie

taka

jest wi

ksza od mózgu ludzkiego, bowiem zawarta w niej informacja przekracza

liwo

ci przyswojenia przez ludzko

ść

w ci

gu miliona lat. Si

ga ona od Pioniera

10, który znajduje si

poza orbit

Plutona, a

do ka

dego pomieszczenia, w którym

zainstalowany jest telefon. Za pomoc

tego komputera mo

esz otrzyma

tony danych,

które zebrano, ale nikt nawet nie ma czasu, by na nie spojrze

Tym wła

nie interesoował si

Kluge. Ten stary pomysł "masy krytycznej

komputera", maszyny licz

cej, która zyskuje

wiadomo

ść

, ale z nowego punktu

widzenia. Mo

e rozwi

zanie le

ało nie w wielko

ci komputera, ale w liczbie

systemów. Kiedy

były ich tysi

ce. Teraz s

miliony. Wstawiaj

je do samochodów.

Do zegarków na r

. W ka

dym domu jest kilka, pocz

wszy od wył

cznika czasowego

w kuchni mikrofalowej a

do gry telewizyjnej czy domowego terminalu. Kluge próbował

ustali

, czy w ten sposób udałoby si

osi

ąć

mas

krytyczn

- I od jakiego wniosku doszedł?
- Nie wiem. Dopiero zaczynał. - Spojrzała w dół na mnie. - Ale wiesz co, Jankesie?
Zdaje si

e ty osi

łe

mas

krytyczn

, kiedy ja nie patrzyłam.

- Chyba masz racj

. - Wyci

lem do niej ramiona.

Lisa lubiła si

przytula

. Na pocz

tku ja nie bardzo, po pi

ęć

dziesi

ciu latach,

w czasie których zawsze spałem sam. Ale bardzo szybko spodobało mi si

I wła

nie w takiej sytuacji podj

my na nowo nasz

przerwan

rozmow

. Po prostu

eli

my, trzymaj

c si

nawzajem w ramionach, i rozmawiali

my o ró

nych sprawach.

Nikt jeszcze nie mówił nic o miło

ci, ale ja wiedziałem,

e j

kocham. Nie miałem

poj

cia, co z tym pocz

ąć

, ale co

na pewno si

wymy

li.

- Masa krytyczna - odezwałem si

. Potarła mnie nosem w szyj

i ziewn

ła.

- Co masz na my

li?

- Jaka by ona miała by

? Wydaje si

e miałaby olbrzymi

inteligencj

. Taka

szybka, taka wszechwiedz

ca. Jak Bóg.

- Mo

liwe.

- Czy nie... panowałaby nad naszym

yciem? Chyba zadaj

to samo pytanie, od

którego zacz

łem. Czy kontrolowałaby

wiat?

Zama

liła si

na dłu

chwil

- Zastanawiałam si

, czy miałaby co kontrolowa

. To znaczy, po co by jej to było?

Jak mogliby

my doj

c do tego, czego ona chce? Czy na przykład chciałaby,

eby

oddawano jej cze

ść

? W

tpie. Czy chciałaby "zracjonalizowa

ludzkie zachowanie, by

wyeliminowa

wszelkie emocje", jak zapewne jaki

komputer z filmu sf z lat

ęć

dzisi

tych powiedział do znajduj

cej si

w opałach pi

knej heroiny?

na mówi

wiadomo

ci, ale co to słowo wła

ciwie znaczy? Ameba musi mie

wiadomo

c. Maj

zapewne ro

liny. W jednym neuronie mo

e by

jaki

stopie

wiadomo

ci. Nawet w układzie scalonym. Nie wiemy nawet, czym jest nasza własna

wiadomo

ść

. Nigdy nie umieli

my na

wietli

tego do ko

ca, przeanalizowa

zrozumie

, sk

d pochodzi i dok

d idzie, kiedy umieramy.Stosowanie ludzkich

warto

ci do czego

takiego, jak owa hipotetyczna

wiadomo

ść

sieci komputerowej,

byłoby bardzo głupie. Nie widz

adnej mo

liwo

ci interakcji mi

dzy ni

wia-

domo

ludzk

. Ona mo

e nawet nas nie zauwa

, tak jak my nie zauwa

amy komórek

w naszym ciele albo neutrin przebiegaj

cych przez nas, albo wibracji atomów w

otaczaj

cym nas powietrzu.

I doszło do tego,

e musiała mi wyja

, co to takiego neutrino. Jedna rzecz,

któr

zawsze mogłem jej zapewni

, to słuchacz-laik. A po tym wszystkim prawie

całkowicie zapomniałem o naszym mitycznym hiperkomputerze.
- A co si

stało z twoim kapitanem? - spytałem Lis

znacznie pó

niej.

- Naprawd

chcesz wiedzie

, Jankesie? - mrukn

ła sennie.

- Nie obawiam si

tej informacji.

Usiadła i si

ła po papierosy. Wiedziałem ju

e czasem paliła w chwilach

stresu. Mówiła mi,

e pali po kochaniu si

, ale przy mnie było to tylko raz. W

ciemno

ci zamigotał płomyk zapalniczki. Słyszałem, jak wypuszcza dym.

- Wła

ciwie to majorem - odezwała si

. - Dostał awans. Czy chcesz wiedzie

, jak

nazywał?

- Słuchaj, Lisa, ja nie chc

wiedzie

nic, je

li mi sama tego nie chcesz

powiedzie

. Ale je

li mi powiesz, to mnie interesuje tylko, czy zaj

ł si

tob

- Nie o

enił si

ze mn

, je

li o to ci chodzi. Powiedział,

e to zrobi, kiedy

wiedział ju

e musi wyjecha

, ale odwiodłam go od tego. Mo

e to najszlachetniejsza

rzecz, jak

yciu zrobiłam. A mo

e najgłupsza.

To nie przypadek,

e wygl

dam na Japonk

. Moja babk

zgwałcił w 1942 roku

Japoniec z sił okupacyjnych. Babka była Chink

, zamieszkał

w Hanoi. Tam urodziła

moja matka. Po Dien Bien Phu przeniosły si

na południe. Moja babka umarła.

li kto

był Chi

czykiem, nie miał za dobrze, ale pół-Chinka i pół-Japonka

miał

jeszcze gorzej. Mój ojciec był pół-Francuzem i pół-Annamit

. Jeszcze jedna

parszywa kombinacja. Nigdy go nie znałam. Tak wi

c stanowi

histori

Wietnamu w

kapsułce.
Papieros roz

arzył si

raz jeszcze.

- Mam twarz jednego dziadka, a wzrost innego. Oraz cycki z przemysłu chemicznego.
Chyba tylko zabrakło mi ameryka

skich genów, ale o nie starałam si

dla moich

dzieci.
Kiedy zbli

ał si

upadek Sajgonu, usiłowałam dosta

do ambasady

ameryka

skiej. Nie udało si

. Reszz

znasz, a

do chwili, gdy znalazłam si

Tajlandii; i kiedy w ko

cu Amerykanie zauwa

yli mnie, okazało si

e mój major

wci

ąż

mnie szuka. Zapłacił za moj

podró

tutaj i zd

ąż

yłam przyjecha

, by zobaczy

jak umiera na raka. Sp

dziłam z nim dwa miesi

ce, cały czas w szpitalu.

- O mój Bo

e. - Przyszła mi do głowy straszna my

l. - To nie było te

przez wojn

prawda? To znaczy, historia twego

ycia...

- ...to historia gwałtu zadanego Azji. Nie, Victor. W ka

dym razie nie przez

wojn

. On był w

ród tych, którzy ogl

dali z bliska wybuchy atomowe, w Nevadzie.

Był zbyt zdyscyplinowany,

eby si

uskar

, ale my

e wiedział, co go zabiło.

- Kochała

go?

- Co mam ci odpowiedzie

? Wyci

ł mnie z piekła.

Papieros znowu si

rozjarzył, po czym zobaczyłem, jak go gasi.

- Nie - odrzekła. - Nie kochałam go. Wiedział o tym. Nigdy nikogo nie kochałam.
Był mi bardzo bliski, był kim

szczególnym. Zrobił

bym dla niego prawie wszystko.

Był dla mnie jak ojciec. - Poczułem,

e patrzy w ciemno

ciach w moj

stron

. - Nie

zapytasz, ile miał lat?
- Koło pi

ęć

dziesi

tki - odparłem.

- Co do grosza. Czy ja mog

o co

zapyta

- Twoja kolej chyba.
- Ile miałe

dziewczyn, odk

d wróciłe

z Korei?

Uniosłem dło

i udawałem,

e licz

na palcach.

- Jedn

- powiedziałem w ko

cu.

- A ile, zanim si

tam znalazłe

- Jedn

. Zerwali

my, zanim mnie powołano.

- Ile w Korei?
- Dziewi

ęć

. Wszystkie w uroczym burdeliku pani prezydentowej w Pusanie.

- Tak wi

c kochałe

z jedn

biał

i dziesi

cioma Azjatkami. Chyba

adna z

pozostałych nie była taka wysoka, jak ja.
- Koreanki maj

wydatniejsze policzki. Ale wszystkie miały takie same oczy,

jak ty.
Potarła nosem o moj

pier

, wzi

ła gł

boki oddech i westchn

ła.

- Ale z nas klawa para, co?
Przytuliłem j

i poczułem znowu na piersi jej gor

cy oddech. My

lałem o tym,

jak zdołałem prze

tyle czasu bez tak prostego cudu, jak ten.

- Tak. My

e masz racj

Tydzie

pó

niej znowu pojawił si

Osborne. Wygl

dał na przybitego. Słuchał tego,

co Lisa zdecydowała si

mu przekaza

, ale bez wi

kszego zainteresowania. Wzi

ł od

niej wydruk i przyrzekł dostarczy

go do działów, które si

tym zajmowały. Ale nie

zbierał si

do odej

cia.

- My

e powinienem to panu powiedzie

, Apfel - odezwał si

w ko

cu. - Sprawa

Gavina została zamkni

ta.

Min

ła chwila, nim przypomniałem sobie,

e prawdziwe nazwisko Kluge'

brzmiało

Gavin.
- Koroner dawno ju

zdecydował,

e to samobójstwo. Udawało mi si

przez pewien

czas trzyma

spraw

otwart

na podstawie moich podejrze

. - Skin

ł głow

w kierunku

Lisy. Oraz na podstawie tego, co ona powiedział

o tym li

cie samobójczym. Ale nie

było po prostu

adnych dowodów.

- To prawdopodobnie stało si

szybko - powiedziała Lisa. Kto

go wyłapał, dotarł

do niego - to mo

na zrobi

; Kluge miał szcz

ęś

cie,

e stało si

to tak pó

no - i

załatwił go tego samego dnia.
- Pan nie uwa

e to było samobójstwo? - spytałem Osborne'a.

- Nie. Ale ktokolwiek to zrobił, jest nadal na wolno

ci, chyba

e znajdzie si

nowego.

- Powiem panu, je

li b

miała - rzekła Lisa.

- To inna sprawa - powiedział Osborne. - Nie mog

pani zezwoli

na prac

tutaj. Władze miejskie przej

ły dom wraz z jego zawarto

- Niech si

pan o to nie martwi - odrzekła cicho Lisa.

Nast

piła chwila milczenia, w czasie której Lisa si

ła do le

żą

cej na stoliku

paczki papierosów, by wytrz

ąć

z niej jednego; zapaliła go, wypu

ciła dym i

odchyliła si

do tyłu w fotelu obdarzaj

c Osborne'a jednym ze swoich najbardziej

nieprzeniknionych spojrze

. Porucznik westchn

ł.

- Nie chciałbym gra

z pani

w pokera - odezwał si

. - Co to miało znaczy

: "Niech

pan nie martwi"?

- Kupiłam ten dom cztery dni temu. Wraz z zawarto

. Je

li wydarzy si

co pozwoli panu wznowi

ledztwo w sprawie morderstwa, dam panu zna

Osborne poniósł zbyt ci

ęż

pora

, by odczu

gniew. Przygl

dał si

Lisie w

milczeniu.
- Chciałbym wiedzie

, jak pani to załatwiła.

- Nie zrobiłam nic nielegalnego. Mo

e pan to sprawdzi

. Zapłaciłam za to wszystko

gotówk

. Dom został wystawiony na sprzeda

. Udało mi si

uzyska

dobr

cen

na aukcji u szeryfa.
- A co by było, gdybym posadził moich najlepszych ludzi nad t

transakcj

eby

sprawdzili, czy nie ma w tym jakiej

lewej forsy? Mo

e oszustwa? A jakbym poprosił

FBI,

eby si

temu przyjrzało?

Obrzuciła go chłodnym spojrzeniem.
- Bardzo prosz

. Szczerze mówi

c, poruczniku Osborne, gdybym chciała, mogłabym

ukra

ść

ten cały dom, park Griffith oraz Autostrad

Portow

i nie s

eby udało

panu mnie złapa

- W takim razie, co ja mam robi

- To samo, co przedtem. Ma pan zamkni

spraw

i obietnic

ode mnie.

- Nie podoba mi si

e pani ma to wszystko, je

li mo

na tym zrobi

to, o czym

pani mówiła.
- Nie spodziewałam si

e b

dzie si

panu podobało. Ale to nie pa

ska działka,

prawda? Dom był przez jaki

czas własno

władz, poprzez zwykł

konfiskat

. Nie

wiedzieli, co maj

w r

ku, i wystawili go na sprzeda

- Mo

e uda mi si

nasła

tu Wydział Oszustw,

eby skonfiskowali pani

oprogramowanie. S

w nim dowody przest

pstw.

- Zawsze wolno panu próbowa

- zgodziła si

Patrzyli przez chwil

na siebie; Lisa wygrała ten pojedynek. Osborne potarł oczy

i skin

ł głow

. Potem uniósł si

ęż

ko i powlókł do drzwi.

Lisa zgasiła papierosa. Słyszeli

my, jak porucznik odchodził dró

- Dziwi

e tak łatwo ust

pił - odezwałem si

. - Ale czy ust

pił? Nie

dzisz,

e spróbuje nalotu na dom?

- To mało prawdopodobne. Wie, co jest grane.
- Mo

e poinformowałaby

i mnie?

- Po pierwsze, to nie jego działka i on o tym wie.
- Dlaczego kupiła

dom?

- Powiniene

zapyta

, jak.

Spojrzałem na jej twarz. Pod mask

pokerzysty pojawił si

cie

rozbawienia.

- Słuchaj, Lisa. Co

ty zrobiła?

- To pytanie zadał sobie Osborne. Znalazł wła

ciw

odpowied

, bo rozumie, jak

działaj

maszyny Kluge'a. I wie, jak załatwia si

ró

ne sprawy. To nie był

przypadek,

e dom został wystawiony na sprzeda

, i nie przypadkiem byłam jedynym

reflektantam. Wykorzystałam jednego z zaprzyja

nionych radnych Kluge'a.

- Przekupiła

go?

Roze

miała si

i pocałowała mnie.

- Chyba w ko

cu udało mi si

zaszokowa

ciebie, Jankesie. To b

dzie chyba

najwi

ksza ró

nica mi

dzy mn

a rodowitym Amerykaninem. Przeci

tny obywatel nie

wydaje tu forsy na łapówki. W Sajgonie wszyscy to robili.
- Przkupiła

go?

- Nic tak ordynarnego. Tu trzeba trafia

tylnym wej

ciem. Na koncie pewnego

senatora pojawiło si

kilka całkowicie legalnych wpłat na fundusz wyborczy, a

senator wspomniał komu

o pewnej sytuacji, a ten kto

miał mo

ść

legalnie załatwi

to, co mi było potrzebne. - Spojrzała na mnie z ukosa. - Oczywi

cie,

e go

przekupiłam, Victor. Zdziwiłby

, gdyby

wiedział, jak tanio. Czy to ci

martwi?

- Tak - przyznałem. - Nie lubi

przekupstwa.

- Mnie jest ono oboj

tne. Istnieje, podobnie jak siła ci

ąż

enia. Mo

na tego nie

lubi

, ale da si

za pomoc

tego załatwi

par

spraw.

- Rozumiem,

e zatarła

lady.

- Nienajgorzej. W przypadku przekupstwa nigdy nie udaje si

całkowicie zatrze

ladów, ze wzgl

du na element ludzki. Radny mógłby mnie wsypa

, gdyby stan

ł przed

dem. Ale nie stanie, poniewa

Osborne nie posunie si

do tego. To drugi powód,

dla którego wyszedł st

d bez walki. On wie, jak toczy si

ten

wiatek, wie, jak

sił

dysponuj

, i wie,

e z tym nie wygra.

Potem nast

piła dłu

sza cisza. Miałem wiele do przemy

lenia, z czego wi

kszo

ść

powa

nie mnie trapiła. W pewnej chwili Lisa si

ła po papierosy, potem zmieniła

zdanie. Czekał

, a

sobie wszystko uło

żę

w głowie.

- To straszna sił

, prawda? - powiedziałem w ko

cu.

- Przera

ca - zgodziła si

. - Nie my

e ja si

nie boj

. Nie s

e nie

miewałam my

li o tym, by sta

nadczłowiekiem. Władza to straszna pokusa i trudno

odrzuci

. Tyle mogłabym osi

ąć

- A zrobisz to?
- Nie mówiłam o kradzie

y ani o wzbogaceniu si

- Wiem,

e nie.

- To jest władza polityczna. Ale nie wiem, jak j

sprawowa

... mo

e to brzmi

banalnie, ale chciałabym u

jej dla dobra. Widział

m wiele zła, które wyrz

dzono

w dobrej wierze. Nie uwa

am,

e jestem na tyle m

dra, by zrobi

cho

troch

dobrego.

A mam wszelkie szanse,

e sko

tak jak Kluge. Ale brak mi rozumu,

eby si

tego odczepi

. Wci

ąż

jeszcze tkwi we mnie łobuziak z Sajgonu, Jankesie. Tyle mam

rozs

dku, by nie u

tego, dopóki nie b

naprawd

musiała. Ale nie potrafi

tego pozby

i nie potrafi

tego zniszczy

. Czy to głupie?

Nie umiałem znale

źć

dobrej odpowiedzi na to pytanie. Ale miałem złe przeczucia.

Moje w

tpliwo

ci katowały mnie przez nast

pny tydzie

. Nie doszedłem do

adnych

wielkich wniosków moralnych. Lisa wiedziała o pewnych przest

pstwach i nie doniosła

o nich władzom. Nie przej

łem si

tym zanadto. Poza tym miała pod palcami mo

liwo

ść

popełnienia wielu innych przest

pstw, a to ju

mnie bardzo niepokoiło. Ale

wła

ciwie to nie s

dziłem,

eby planowała co

takiego. Była na tyle inteligentna,

eby u

ywa

tego wszystkiego tylko do obrony - ale w przypadku Lisy mogło to wiele

oznacza

Kiedy którego

dnia nie przyszła na kolacj

, udałem si

do domu Kluge'

znalazłem j

przy pracy w salonie. Trzy metry półek zostały ju

opró

nione. Obok

Lisy stał wielki plastykowy pojemnik na

mieci oraz magnes wielko

ci piłki do

baseballu Patrzyłem, jak przesuwa jak

ąś

nad magnesem, po czym wrzuca j

pojemnika, który był ju

prawie pełny. Spojrzał

na mnie, powtórzył

sama

operacj

z nar

czem dysków, a nast

pnie zdj

ła okulary i potarła oczy.

- Czujesz si

lepiej, Victor? - spytał

- O co ci chodzi? Czuj

wietnie.

- Nieprawda. I ja te

nie czułam si

jak trzeba. Boli mnie to, co robi

, ale

musz

. Mo

esz mi przynie

ść

drugi pojemnik?

Zrobiłem to, o co prosiła, i pomogłem jej zdj

ąć

z półek kolejn

parti

oprogramowania.
- Chyba nie skasujesz tego wszystkiego, co?
- Nie. Kasuj

archiwum i... co

jeszcze.

- Powiesz mi co?
- Pewnych rzeczy lepiej nie wiedzie

- rzekła pos

pnie.

W ko

cu przy kolacji udało mi si

przekona

. Mówiła niewiele, tylko jadła

i potrz

sała głow

. Ostatecznie jednak ust

pił

- To wła

ciwie ponura sprawa - powiedział

. - Przez ostatnie par

dni pakowałam

do paru dra

liwych miejsc. Kluge dobrał si

do nich z własnej woli, ale mnie

to przera

a, jak jasna cholera. Brudne sprawy. Miejsca, gdzie wiedz

takie rzeczy,

które, jak mi si

zdawało, zawsze chciałam wiedzie

Zadygotał

i zamilkła, jakby nie chc

c mówi

dalej.

- Mówisz o komputerach wojskowych? CIA?
- To wszystko zaczyna si

od CIA. To najłatwiejsza sprawa. Zagl

dałam do NORAD-u

- to ci faceci, którzy walczyliby w nast

pnej wojnie. A

ciarki przechodz

mnie

na my

l o tym, jak łatwo Kluge si

do nich dostał. Dla treningu wykombinował sposób,

jak rozpocz

ąć

trzeci

wojn

wiatow

. Ten program, to jeden z tych, które

skasowali

my. Przez ostatnie dni nadgryzłam programy prawdziwych wa

niaków.

Agencji Wywiadu Obrony oraz... czego

tam Bezpiecze

stwa Kraju. DIA i NSA. Ka

z nich jest mocniejsza od CIA. Co

wiedziało,

e tam si

dostałam. Jaki

program

stra

niczy. Kiedy tylko zdałam sobie z tego spraw

, szybko si

wycofałam i przez

ostatnie pi

ęć

godzin upewniałam si

e nie pogonił za mn

. A teraz jestem pewna

- i to wszystko ju

zniszczyłam.

- My

lisz,

e to oni zabili Kluge'

- To najprawdopodobniejsze kandydatury. On miał całe tony ich materiałów. Wiem,

e pomagał w projektowaniu najwi

kszych systemów w NSA, a potem przez całe lata

wtykał do nich nos. Wystarczył jeden fałszywy krok.
- Czy masz to wszystko? To znaczy, czy jeste

pewna?

- Jestem pewna,

e mnie nie wytropili. Nie jestem pewna, czy zniszczyłam cały

zapis. Chc

teraz tam wróci

eby przyjrze

po raz ostatni.

- Pójd

z tob

Prac

sko

czyli

my dobrze po północy. Lisa przegl

dała ta

czy dysk i je

miała jakiekolwiek w

tpliwo

ci, rzucał

go do mnie na zabieg magnetyczny. W pewnym

momencie, tylko dlatego,

e nie miała pewno

ci, wzi

ła magnes i przesun

ła go wzdłu

całej półki programów.
Samo my

lenie o tym oszałamiało. Tym jednym zabiegiem kasuj

cym rozproszyła

miliardy bitów informacji. Cz

ęść

z nich, by

żę

, nie istniała gdziekolwiek

indziej na

wiecie. Stan

ły przede mn

jeszcze trudniejsze pytania. Czy miał

prawo

to robi

? Czy wiedza nie powinna istnie

dla wszystkich? Przyznaj

jednak,

stłumienie moich protestów przyszło mi z łatwo

. Byłem raczej zadowolony,

to wszystko znika. Stary reakcjonista drzemi

cy we mnie uznał,

e łatwiej jest

uwierzy

Rzeczy Których Nie Powinni

my Wiedzie

Prawie ju

sko

czyli

my, gdy monitor Lisy zacz

ł si

psu

. Wydał kilka syków

i trzasków, wi

c Lisa odsun

ła si

; po chwili zacz

ł migota

ekran. Przygl

dałem

mu si

przez chwil

; wydawało mi si

e formuje si

na nim jaki

obraz. Co

trójwymiarowego. W chwili, gdy zacz

łem mie

poj

cie, co to takiego, spojrzałem

na Lis

i zobaczyłem,

e te

na mnie patrzy. Jej twarz migotał

. Podeszł

do mnie

i zasłoniła mi twarz dło

mi.

- Victor, nie powiniene

na to patrze

- Wszystko w porz

dku - powiedziałem, a kiedy to mówiłem, rzeczywi

cie wszystko

było w porz

dku, ale chwil

pó

niej ju

nie. I była to ostatnia rzecz na dłu

szy

czas, któr

zapami

tałem.

Powiedzieli mi,

e były to straszne dwa tygodnie. Niewiele z nich pami

tam.

Faszerowali mnie lekarstwami, a po ka

dym chwilowym przebłysku

wiadomo

nast

pował nowy atak.

Pierwsz

rzecz

, któr

dobrze zapami

tałem, był widok twarzy doktora Stuarta.

ałem w łó

ku szpitalnym. Pó

niej dowiedziałem si

e był

to klinika

Cedars-Sinai, a nie Szpital dla Weteranów. Lisa zapłaciła za separatk

Stuart zadawał mi zwykłe pytania. Mogłem na nie odpowiada

, cho

byłem ogromnie

czony. Kiedy zaspokoił swoj

ciekawo

ść

co do mego stanu, zacz

ł w ko

odpowiada

na moje pytania. Dowiedziałem si

wtedy, jak długo tu jestem i jak si

to wszystko stało.
- Miał pan ataki nast

puj

ce jeden po drugim - potwierdził. - Wła

ciwie nie wiem

dlaczego. Od dziesi

ciu lat nie miał pan do nich skłonno

ci. My

lałem,

e ju

wszystko b

dzie dobrze. Ale chyba nigdy nie mo

na mówi

o stabilizacji.

- A wi

c Lisa przywiozła mnie tu na czas.

- Zrobiła du

o wi

cej. Najpierw nie chciała mi si

przyzna

. Wygl

da na to,

po tym pierwszym ataku, którego była

wiadkiem, przeczytała wszystko na ten temat,

co tylko mogła znale

źć

. Od tamtego dnia miała w pogotowiu strzykawk

i roztwór

Valium. Kiedy zobaczyła,

e pan nie oddycha, wstrzykn

ła pamu sto miligramów i nie

ma w

tpliwo

ci,

e to uratowało panu

ycie.

Ze Stuartem znali

my si

od wielu lat. Wiedział,

e nie miałem recepty na Valium,

cho

rozmawiali

my o tej sprawie, kiedy ostatni raz byłem hospitalizowany. Poniewa

jednak mieszkałem sam, nie miałby mi go kto wstrzykn

ąć

, gdyby były kłopoty.

Bardziej interesował go rezultat ni

cokolwiek innego, a to, co zrobiła Lisa.

przyniosło po

żą

dany wynik. Wci

ąż

yłem.

Tego dnia nie wpu

cił do mnie

adnych odwiedzaj

cych. Protestowałem, ale wkrótce

zasn

łem. Lisa przyszła nast

pnego dnia; miała na sobie now

koszulk

. Był na niej

rysunek robota w todze i kapeluszu profesorskim. Napis głosił: "Rocznik absolwencki
11111000000". Okazało si

e jest to rok 1984 w zapisie dwójkowym.

miechn

szeroko i powiedziała: - Cze

ść

, Jankesie! a kiedy usiadła na

brzegu łó

ka, zacz

łem dygota

. Zaniepokoiła si

i spytał

, czy ma zawołac doktora.

- To nie to - udało mi si

wykrztusi

. - Chciałbym,

eby

mnie przytuliła.

Zdj

ła buty i w

lizn

ła si

do mojego łó

ka. Przyciskał

mnie mocno do siebie.

W pewnym momencie zjawił

piel

gniarka i usiłował

wyprosi

. Lisa skl

ła

po wietnamsku i chi

sku, a nawet dodała kilka zdumiewaj

cych obelg po angielsku.

Piel

gniarka wyszła po tym wszystkim. Zobaczyłem, jak w chwil

pó

niej zagl

doktor Stuart.
Kiedy przestałem płaka

, poczułem si

o lepiej. Oczy Lisy były równie

wilgotne.
- Byłam tu co dzie

- powiedział

. - Wygl

dasz okropnie, Victor.

- Czuj

o lepiej.

- I wygl

dasz lepiej ni

przedtem. Doktor powiedział jednak,

eby

tu pole

ał

jeszcze par

dni, dla

tego spokoju.

- Chyba ma racj

- Planuj

wielkie przyj

cie dla ciebie, kiedy wrócisz. Czy zaprosimy s

siadów?

Przez jaki

czas milczałem. Było tak wiele rzeczy, których nie uwzgl

dnili

my.

Jak długo miało jeszcze trwa

to co

dzy nami? Jak wiele czasu minie, póki nie

stan

zgorzkniały z powodu mojej bezu

yteczno

ci? Kiedy Lisa znu

y si

yciem

ze starym człowiekiem? Nie przypominałem sobie, kiedy zacz

łem uwa

za trwał

ęść

mojego

ycia. A teraz zastanawiałem si

, jak w ogóle mogłem co

takiego

pomy

- Czy chcesz sp

dzi

jeszcze wiele lat czekaj

c w szpitalach na

mier

człowieka?

- Czego ty chcesz, Victor? Zostan

twoj

, je

li o to chodzi. Albo b

z tob

w grzechu. Ja wol

grzech, ale je

li ma ci

to uszcz

ęś

liwi

...

- Nie wiem, po co chcesz si

obarczy

epileptycznym starym pierdoł

- Bo ci

kocham.

Powiedziała to po raz pierwszy. Mógłbym jeszcze długo pyta

- na przykład znowu

przywołuj

c wspomnienie majora - ale nie miałem ch

ci. Teraz ciesz

e nie

pytałem. Wi

c zmieniłem temat.

- Sko

czyła

robot

Wiedział

, o jakiej robocie my

ciszyła głos i przysun

ła usta do mojego

ucha.
- Lepiej nie wchod

my tu w szczegóły, Victor. Nie ufam

adnemu miejscu, którego

osobi

cie nie sprawdziłam na podsłuch.

eby jednak ci

uspokoi

, powiem ci,

sko

czyłam i te dwa tygodnie były spokojne. Nikt niczego si

nie dowiedział, a nigdy

nie b

w co

takiego miesza

...

Poczułem si

znacznie lepiej. Poczułem równie

wyczerpanie. Próbowałem ukry

ziewanie, ale sama wyczuła,

e czas ju

ść

. Pocałowała mnie jeszcze raz

przyrzekaj

c du

o wi

cej w domu i wyszł

Tego dnia widziałem j

po raz ostatni.

Około godziny dziesi

tej tego samego wieczoru Lisa weszła do kuchni Kluge'a ze

rubokr

tem i paroma innymi narz

dziami, i zabrał

za kuchenk

mikrofalow

Producenci tych urz

dze

z najwi

ksz

skrupulatno

zapewniaj

e nie mo

kuchenek tych wł

czy

przy otwrtych drzwiczkach, poniewa

emituj

mierciono

promieniowanie. Ale gdy kto

ma kilka prostych narz

dzi i dobrze pracuj

cy umysł,

zdoła obej

ść

blokady zabezpieczaj

ce. Lisa nie miała z nimi najmniejszego kłopotu.

Mniej wi

cej po dzisi

ciu minutach od wej

cia do kuchni wło

yła głow

do piecyka

i wł

czył

go.

Nie mo

na ustali

, jak długo trzymał

tam głow

. Wystarczyło w ka

dym razie,

by jej gałki oczne przybrały konsystencj

jajek ugotowanych na twardo. W którym

momencie straciła kontrol

nad mi

ęś

niami pr

ąż

kowanymi i upadła na podłog

poci

gaj

c za sob

kuchenk

. Nast

piło zwarcie i powstał po

ar.

W rezultacie wł

czył si

wymy

lny system alarmowy, który Lisa kazała

zainstalowa

przed miesi

cem. Plomienie zobaczyła Betty Lanier i wezwała stra

arn

, podczas gdy Hal przebiegł przez ulic

i wpadł do płon

cej kuchni. Wyci

na zewn

trz to, co zostało z Lisy. Kiedy zobaczył, co ogie

zrobił z górn

połow

jej ciała, a szczególnie z piersiami, zwymiotował.
Lis

zabrano momentalnie do szpitala. Lekarze amputowali jedn

i usun

przera

mas

zwulkanizowanego silikonu, wyrwali wszystkie z

by i zastanawiali

, co zrobi

z oczami. Podł

czyli Lis

do respiratora.

Dopiero salowa pierwsza zobaczyła pokryt

sadz

i krwi

koszulk

, któr

usuni

z ciał

Lisy. Cz

ęść

napisu była nieczytelna, ale pocz

tek brzmiał: "Nie mog

dłu

ej...".

Nie potrafiłbym tego opowiedzie

aden inny sposób. Odkrywałem prawd

kawałeczku, poczynaj

c od zatroskanego wzroku doktora Stuarta, kiedy Lisa nie

pojawiła si

nast

pnego dnia. Nie chciał mi nic powiedzie

, a zaraz pó

niej miałem

kolejny atak.
Nast

pny tydzie

pami

tałem jak przez mgł

. Przypominan sobie, jak wypisywano

mnie ze szpitala, ale nie pami

tam drogi do domu. Betty była dla mnie bardzo dobra.

Dali mi

rodek uspokajaj

cy pod nazw

Tranxene, który był nawet lepszy - tabletki

jadłem jak cukierki. Wałosałem si

w narkotycznym otumanieniu, jadłem tylko wtedy,

gdy Betty mi kazała, spałem w fotelu, budziłem si

nie wiedz

c, gdzie jestem i kim

jestem. Wiele razy powracałem do obozu jenieckiego. Pami

tam,

e raz pomagałem

Lisie układa

odci

te głowy.

Kiedy zobaczyłem siebie w lustrze, po mojej twarzy bł

kał si

lekki u

miech.

Zawdzi

czałem go Tranxene, pieszcz

cemu moje płaty mózgowe. Wiedziałem,

e je

mam jeszcze troch

, ja i Tranxene b

dziemy musieli zosta

bardzo dobrymi

przyjaciółmi.
W ko

cu stałem si

zdolny do czego

, co mogło uchodzi

za racjonylne my

lenie.

Pomogły mi w tym troch

odwiedziny Osborne'a. Szukałem wówczas jakich

powodów do

ycia i zacz

łem si

zastanawia

, czy on miał jakie

- Bardzo mi przykro - zacz

ł. Nie odezwałem si

. - Nie jestem tu słu

bowo. Wydział

nie wie,

e tu przyszedłem.

- Czy było to samobójstwo? - zapytałem go.
- Przyniosłem ze sob

to, co odczytano z jej, hm... listu. Zamówiła go u

producenta koszulek w Westwood, trzy dni przed... wypadkiem.
Wr

czył mi tekst napisu; przeczytałem go. Było tam o mnie, cho

nie po imieniu.

Byłem "człowiekiem, którego kocha". Stwierdzał

e nie mo

e sobie poradzi

z moimi

problemami. List był krótki; na koszulce nie zmie

ci si

zbyt du

o. Przeczytałem

tekst pi

ęć

razy, po czym oddałem go Osborne'owi.

- Ona powiedziała panu,

e Kluge nie napisał tamtego listu. Ja za

mówi

ona nie napisała tego.
Skin

ł głow

z wahaniem. Poczułem wielki spokój, pod którym szalał koszmar.

Dzi

ki ci, o Tranxene!

- Jak pan to uzasadnia?
- Odwiedziła mnie w szpitalu na krótko przed

mierci

. Była pełna

ycia i

nadziei. Mówi pan,

e zamówiła t

koszulk

trzy dni wcze

niej. Wyczułbym to. Poza

tym, ten napis jest patetyczny. Lisa nie miała w sobie nic z patosu.
Znowu skin

ł głow

- Chciałbym co

panu powiedzie

. Nie było

adnych

ladów walki. Pani Lanier jest

pewna,

e nikt nie wszedł od ulicy. Laboratorium kryminologiczne zanalizowało cały

dom i jeste

my pewni,

e nikogo tam z ni

nie było. Daj

głow

e nikt nie wszedł

wtedy do tamtego domu ani z niego nie wyszedł. No wi

c, ja te

nie wierz

e to

było samobójstwo, ale co pan proponuje?
- NSA - odrzekłem.
Powiedziałem mu o jej ostatnich pracach, kiedy jeszcze byłem z ni

. Mówiłem te

o jej obawach zwi

zanych z rz

dowymi agencjami wywiadowczymi. Tyle tylko

wiedziałem.
- A wi

c, moim zdaniem, one mogłyby co

takiego zrobi

, o ile w ogóle ktokolwiek

mógłby. Ale powiem panu co

: trudno mi w to uwierzy

. Po pierwsze, nie wiem, jaki

byłby powód. Mo

żę

pan uwa

e ci ludzie zabijaj

tak, jak pan i ja zabijamy muchy.

- Jego spojrzenie wskazywało,

e jest to pytanie.

- Ju

sam nie wiem, w co wierz

- Nie mówi

e nie mogliby zabi

w interesie bezpiecze

stwa narodowego, czy

innego takiego gówna. Ale zabraliby te

komputery. Nie pozwoliliby,

eby została

tu sama, nawet nie dopu

ciliby jej w pobli

e tego wszystkiego, po tym, jak zabili

Kluge'a.
- To, co pan mówi, brzmi rozs

dnie.

Mamrotał jeszcze o tym przez dłu

szy czas. W ko

cu zaproponowałem mu wino.

Przyj

ł z wdzi

czno

. Zastanowiłem si

, czy te

nie wypi

- była to szansa na

szybk

mier

- ale nie zrobiłem tego. Osborne wypił cał

butelk

i był ju

mocno

pijany, kiedy zaproponował, by

my poszli do domu Kluge'a na ostatnie ogl

dziny.

Miałem zamiar odwiedzi

Lis

nast

pnego dnia i wiedziałem,

e musz

jako

zacz

ąć

do tego przygotowywa

, wi

c zgodziłem si

mu towarzyszy

Obejrzeli

my kuchni

. Ogie

poczernił blaty i stopił nieco linoleum, ale

kszych szkód nie zrobił. Za to woda zniszczyła wszystko. Na podłodze znajdowała

zowa plama, której byłem w stanie przygl

bez emocji.

Weszli

my potem do salonu, gdzie jeden komputer był wł

czony. Ny ekranie widniał

krótki napis. JESLI CHCESZ WIEDZIEC WIECEJ NACISNIJ ENTER
- Niech pan tego nie robi - powiedziałem do Osborne'a. Ale nacisn

ł. Stał

mrugaj

c z powag

, gdy poprzednie słowa znikły i pojawił si

nowy napis. PODGLADALES

Ekran zacz

ł migota

i nagle znalazłem si

w moim samochodzie, w ciemno

ciach, z

jedn

kapsułk

w ustach i nast

w dłoni. Wyplułem kapsułk

i siedziałem przez

chwil

słuchaj

c pracy mojego starego silnika. W drugiej r

ce trzymałem plastykow

butelk

od lekarstwa. Czułem ogromne zm

czenie, ale otworzyłem drzwi od samochodu

i wył

czyłem silnik. Po omacku odszukałem drog

do drzwi gara

u i otworzyłem je.

Powietrze na zewn

trz było

wie

e i słodko pachniało. Spojrzałem na butelk

kapsułek i pobiegłem do łazienki.
Kiedy sko

czyłem to, co trzeba było zrobi

, w muszli pływało kilkana

cie

kapsułek, które nawet si

nie rozpu

ciły. Po wielu innych pozostały tylko skorupki,

które te

tam były, wraz z jeszcze czym

, czego nawet nie chc

opisywa

. Policzyłem

kapsułki w butelce, przypomniałem sobie, ile ich było przedtem, i zastanowiłem si

czy z tego wyjd

Poszedłem do domu Kluge'a, ale Osborne'a tam nie znalazłem. Odczuwałem coraz
wi

ksze znu

enie, jednak dobrn

łem do siebie i wyci

łem si

na kanapie, by

sprawdzi

, czy jutro b

ył, czy te

nie.

Nast

pnego dnia wszystko było w gazecie. Osborne wrócił do domu i roztrzaskał

sobie głow

pociskiem z rewolweru. Notatka nie była długa. Gliniarzom takie rzeczy

zdarzaj

sto. Listu nie zostawił.

Wsiadłem do autobusu i pojechałem do szpitala, gdzie sp

dziłem trzy godziny

usiłuj

c dosta

do Lisy. Nie udało mi si

. Nie byłem krewnym, a lekarze stanowczo

podkre

lali zakaz odwiedzin. Kiedy si

ciekłem, zachowywali si

, jak mogli

najłagodniej. Dopiero wtedy dowiedziałem si

, jaki był stopie

jej obra

. Hal

najgorsze zataił przede mn

. Inne sprawy nie miałyby znaczenia, ale lekarze

przysi

gali,

e w jej głowie nie pozostało nic. Poszedłem do domu.

Lisa umarł

dwa dni pó

niej.

Ku mojemu zdziwieniu, pozostawiła testament. Dostałem dom z zawarto

. Gdy

tylko dowiedziałem si

o tym, wzi

łem słuchawk

i zadzwoniłem do firmy zabieraj

cej

mieci. Kiedy ju

jechali, po raz ostatni poszedłem do domu Kluge'a.

Ten sam komputer był nadal wł

czony, a na ekranie widniał ten sam tekst. NACISNIJ

ENTER
Ostro

nie odnalazłem wył

cznik zasilania i przekr

ciłem go. Kazałem

mieciarzom

opró

dom do gołych

cian.

Przeszedłem si

bardzo dokładnie po własnym domu szukaj

c wszystkiego, co

miałoby cho

by daleki zwi

zek z komputerem. Wyrzuciłem radio. Sprzedałem samochód,

lodówk

, kuchenk

elektryczn

, mikser, zegar elektryczny. Opró

niłem materac z

wody i wyrzuciłem grzałk

Potem kupiłem najlepsz

kuchenk

na propan, jaka była w sklepie, i polowałem

przez dłu

szy czas, a

znalazłem star

chłodziark

na lód. Kazałem napełni

cały

gara

drewnem opałowym. Kazałem wyczy

komin. Wkrótce zrobi si

chłodno.

Pewnego dnia pojechałem autobusem do Pasadeny, gdzie ufundowałem Stypendium
Pami

ci Lisy Foo dla uciekinierów z Wietnamu i ich dzieci. Wpłaciłem na nie

siedemset tysi

cy osiemdzisi

t trzy dolary i cztery centy. Powiedziałem im,

stypendium mo

e by

przeznaczone na dowolny kierunek studiów, z wyj

tkiem

informatyki. Widziałem,

e uwa

mnie za ekscentryka.

I naprawd

lałem,

żę

jestem bezpieczny, dopóki nie zadzwonił telefon.

Zastanowiłem si

przez chwil

, zanim podniosłem słuchawk

. W ko

cu zrozumiałem,

e b

dzie dzwoni

, póki nie odbior

. Wi

c podniosłem słuchawk

Przez kilka sekund rozlegał si

k sygnału centrali, ale mnie to nie zwiodło.

Trzymałem słuchawk

przy uchu i w ko

cu sygnał si

wył

czył. Nast

piła po prostu

cisza. Czekałem w napi

ciu. Usłyszałem par

tych dalekich melodyjnych tonów, które

w przewodach telefonicznych. Echa rozmów odbywaj

cych si

o tysi

kilometrów. I co

niesko

czenie bardziej odległego i zimnego.

Nie wiem, co im si

tam wykluło w NSA. Nie wiem, czy zrobili to celowo, czy był

to przypadek; czy w ogóle ma to cokolwiek z nimi wspólnego. Ale wiem,

e to tam

jest, bo słyszałem, jak jego dusza oddycha w drutach. Zacz

łem mówi

bardzo uwa

nie.

- Nie chc

wiedzie

nic wi

cej - powiedziałem. - Nikomu nic nie powiem. Kluge,

Lisa i Osborne - wszyscy popełnili samobójstwo. Jestem tylko samotnym człowiekiem
i nie b

ci sprawiał kłopotów.

Rozległ si

trzask, a potem sygnał centrali.

Odłaczenie telefonu przyszło łatwo. Usuni

cie wszystkich przewodów było

trudniejsze, bo jak ju

jaki

dom zostanie okablowany, to ma tak zosta

na zawsze.

Monterzy marudzili, ale kiedy zacz

łem sam wyrywa

przewody, ust

pili, cho

ostrzegli mnie,

e b

dzie to kosztowa

Z zakładem energetycznym poszło trudniej. Chyba wydawało im si

e istnieje

jaki

przepis, według którego ka

dy dom ma by

podł

czony do sieci. Zgadzali si

odł

czy

d - cho

wcale nie byli z tego zadowoleni - ale po prostu nie chcieli

usun

ąć

linii doprowadzaj

cej go do mojego domu. Wlazłem na dach siekier

zdemolowałem półtora metra okapu, a oni wytrzeszczali na mnie oczy. Potem zwin

swoje druty i poszli sobie.
Wyrzuciłem wszystkie lampy, wszystkie urz

dzenia elektryczne. Za pomoc

młota,

dłutka i piły r

cznej zabrałem si

ciany tu

nad listwami przypodłogowymi.

Gdy ogał

całem dom z przewodów, wiele razy zastanawiałem si

, po co to robi

Czy warto? Nie zostało mi przecie

wiele lat do ostatecznego ataku, który mnie

załatwi. Te lata nie miały by

wcale zabawne.

Lisa była typem człowieka, który nie poddaje si

łatwo

mierci. Ona

zrozumiałaby, po co to robi

. Raz powiedział

e ja równie

jestem takim typem.

Prze

yłem obóz. Prze

yłem

mier

rodziców i udało mi si

jako

uło

samotne

ycie.

Lisa prze

yła

mier

bez mała wszystkiego.

aden nawet najtwardszy typ nie mo

żę

spodziewa

e zawsze mu si

uda. Ale póki Lisa

yła, starałaby si

unikn

ąć

mierci.

I ja te

starałem, wyci

łem wszystkie druty ze

cian, przeszedłem z

magnesem po całym domu,

eby sprawdzi

, czy nie zostawiłem cho

kawałka metalu;

potem tydzie

sprz

tałem, zaklejałem dziury, które wykułem w

cianach, suficie,

na strychu. Z rozbawieniem wyobra

ałem sobie, jak agent sprzeda

y nieruchomo

dzie reklamował ten dom, gdy mnie ju

nie b

dzie.

Wspaniały domek, kochani. Zupełnie bez elektryczno

ci...

Teraz

spokojnie, jak przedtem.

Pracuj

w ogrodzie przez wi

ksz

ęść

dnia. Znacznie go poszerzyłem i zasiałem

nawet ró

ne rzeczy przed domem.

Korzystałem tylko ze

wiatła

wiec i lampy naftowej. Jem prawie wył

cznie to,

co sam wyhoduj

Wiele czasu min

łp, nim odstawiłem Tranxene i Dilantin

, ale zrobiłem to i teraz

przyjmuj

ataki, kiedy przychodz

. Zazwyczaj mam po nich siniaki, które mog

wiadczy

W sercu wielkiego miasta odci

łem si

wiata. Nie jestem fragmentem wielkiej

sieci rosn

cej szybciej, ni

potrafi

to poj

ąć

. Nie wiem nawet, czy jest ona

niebezpieczna dla zwykłych ludzi. TO dostrzegło mnie oraz Kluge'a i Osborne'a. I
Lis

. Otarło si

o nasze umysły, tak jak ja ruchem r

ki odp

dzam komara nawet nie

zauwa

e go zabiłem. Tylko mnie udało si

prze

Ale tak sobie my

Byłoby bardzo trudno...
Lisa powiedział

mi, jak TO mo

e przedosta

po przewodach. Istnieje co

takiego, co nazywamy fal

, która mo

e porusza

przewodami dostarczaj

cymi

d do domów. Dlatego musiałem usun

ąć

elektryczno

ść

Potrzebuj

wody do ogrodu. Tu, w południowej Kalifornii, pada zbyt mało deszczu

i nie mam poj

cia, jak inaczej mog

zdoby

wod

Jak my

licie, czy TO mo

e tu przyj

ść

rurami?

------------------------------------------------------------------------------
--

K O N I E C
------------------------------------------------------------------------------
--

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Varley John Naciśnij enter
Varley John [Naciśnij enter]
Varley John Naciśnij ENTER
Varley John Naciśnij ENTER
Varley, John Press Enter
John Varley Naciśnij ENTER
John Varley Naciśnij ENTER
John Varli Naciśnij Enter
Naciśnij Enter (m76)
Varley John Uporczywość widzenia
Varley John Spychacz
Varley John Czarodziejka
Varley John Tytan
Varley, John Blue Champagne
Varley John Porwanie
Varley, John Eight Worlds 1 The Ophuichi Hotline
Varley John [Uporczywość widzenia]

więcej podobnych podstron