Cel przekształcania obrazów :
W przeszłości i obecnie powstają programy i filmy w różnych formatach. Wynika to z wybranej
technologii dostosowanej do sposobu i miejsca prezentowania audycji czy filmu
(kino,telewizja,internet). Aby udostępnid widzom program przy pomocy innego medium trzeba
dostosowad jego format.
Zmiana formatu dotyczy materiałów, filmów czy audycji archiwalnych i realizowanych obecnie. W
jednej audycji mogą byd wykorzystywane materiały zrealizowanych w różnych fomatach.
Letterbox :
Przekształcenie, które dostosowuje obraz panoramiczny (szerokiego) do węższego ekranu poprzez
dodanie czarnych pasów na górze i dole ekranu.
Letterbox jest bardzo popularny np. do konwersji obrazu 16:9 na obraz w formacie 4:3 lub kinowego
2,39:1 do formatu 16:9
Przekonwertowany obraz z formatu 16:9 na format 4:3 letterbox jest obrazem w formacie 4:3
Sygnalizacja formatu obrazu :
W celu uniknięcia uciążliwego, ręcznego przełączenia ustawieo formatów w odbiorniku
wprowadzono sygnały nadawane wraz z audycją telewizyjną, które automatycznie przełączają
formaty w odbiorniku. Sygnały te mogą również sterowad konwertorami formatów ( ARC ).
WSS  Wide Screen Signalling
AFD  Active Format Description
Standardy telewizyjne :
Standard  to zestaw parametrów, które musi spełniad urządzenie, aby było zgodne (kompatybilne) z
innymi wytworami techniki.
Standardy opisywane sÄ… przez odpowiednie normy.
Standardy tworzone są przez odpowiednie instytucje lub przez producentów sprzętu lub
oprogramowania. Często powstają kokurencyjne standardy, które walczą ze sobą o zdobycie rynku
(rozpowszechnienie) np. Blu-ray i HD-DVD.
Rozwój standardów telewizyjnych :
Rozwój standardów telewizyjnych wynika z postępu technicznego, wdrożenia nowych technologii i
konkurencji, których celem jest dostarczenie lepszego produktu.
Przykładem rozwoju telewizji związanego ze zmianą standardów jest przejście od telewizji czarno-
białej do telewizji kolorowej czy nadawanej multipleksów cyfrowych.
Widz zyskuje lepszą jakośd obrazu czy dz
więku albo większy wybór programów.
Standardy telewizyjne  parametry
Wybrane parametry standardów telewizyjnych :
Ilośd linii poziomych (625 lub 525) ilośd obrazów wyświetlanych w ciągu 1 sekundy (częstotliwośd
odświeżania)  np. 50Hz, 60Hz
Wybieranie międzyliniowe lub progresywne szerokośd pasma system fonii ( mono, stereo,
dwukanałowy, Nicam) format od razu poziomy bieli, czerni, sygnałów synchronizacji.
Standardy telewizji czarno  białej :
Powstało kilkanaście standardów telewizyjnych, z których kilka rozpowszechniło się. Oznacza je się
literami.
Najważniejsze standardy:
625B, 625G, 625D, 625K, 525M
W Polsce używany jest system 625 D,K
Telewizja kolorowa :
Rozwój techniki umożliwił powstanie telewizji kolorowej. Zaprezentowane wcześniej standardy
zostały poszerzone przez dodanie informacji o kolorze. Powstały trzy konkurencyjne systemy telewizji
kolorowej: PAL NTSC Secam
Kompatybilnośd :
Kompatybilnośd  to cecha standardu lub urządzenia dzięki której nowa wersja jest zgodna z
poprzednią lub na odwrót.
Systemy telewizji kolorowej PAL, NTSC, Secam sÄ… kompatybilne ze standardami telewizji czarno-
białej. Oznacza to, że telewizory kolorowe potrafią bez problemu wyświetlid obraz czarno-biały, a
starsze, czarno-białe odbiorniki mogą wyświetlid audycje kolorowej jako czarno-białe.
Ta cecha umożliwiła rozwój telewizji kolorowej.
NTSC :
National Television System Committee  amerykaoski Krajowy Komitet ds. Systemu Telewizyjnego
opracował w 1953 roku system NTSC złośliwie tłumaczony jako Never The Same Color.
Rozpowszechniony głównie w Amerykach ( USA, Kanada, Meksyk i wiele innych) oraz Japonii, Korei
Południowej
Cechy: 525 linii 27,97klatek na sekundę ( częstotliwośd odświeżania 59,94Hz) problemy z
przekłamywaniem barw.
PAL :
Phase Alterating Line  system opracowany w Niemczech w 1967 roku jako ulepszenie systemu NTSC.
Używany Głownie w Europie zachodniej, Afryce , Australii ( w Polsce od 1995r)
Cechy: 625 linii 25 obrazów na sekundę.
Secam :
Sequentiel couleur a memoire  francuski system opracowany w 1956 roku, używany od 1967 roku
głównie we francji i w krajach socjalistycznych również w Polsce do 1995 roku
Cechy 625 linii 25 klatek na sekundę trudności z obróbka  koniecznośd dekodowania sygnału np., do
miksowania
Telewizja cyfrowa :
Technika cyfrowa zrewolucjonizowała telewizja. Dzięki niej znaczenie polepszyło jakośd obrazu i
dz
więku ( brak szumów, degradycji sygnału przy przegraniach, montażu).
Aby uzyskad sygnał cyfrowy należy sygnały analogowe za pomocą przetworników analogowo-
cyfrowych przetworzyd na postad cyfrowÄ….
Rozdzielczośd :
Każdy obraz cyfrowy posiada jakąś rozdzielczośd, która możemy dokładnie wyznaczyd.
Rozdzielczośd jest to parametr określający liczbę pikseli z których składa się obraz.
Wyrażany jest w pikselach lib liniach na dana jednostkę np. cal, szerokośd czy wysokośd obrazka lub
ekranu.
Rozdzielczosc telewizora CRT
Rodzielczosc pionową wyrażamy jako ilośd widocznych linii poziomych jaką możemy wyświetlid na
ekranie.
Aby określid rozdzielczośd poziomą telewizora z kineskopem lampowym, wyświetlamy na nim
pionowe paski, na przemian białe i czarne. Zwiększamy ich ilośd, aż do momentu kiedy zaczną się
zlewad ze sobą. Największa liczba rozróżnialnych pasków pionowych określa rozdzielczośd poziomą
ekranu.
Rozdzielczośd ekranów  sterowanych cyfrowo (monitory komputerowe, płaskie telewizory,
wyświetlacze telefonów, cyfrowych aparatów itd.) mają określoną, niezmienną dla danego typu
rozdzielczośd.
Sygnał SD
Standard Definition  cyfrowa wersja sygnału analogowego PAL lub NTSC.
Rodzaje sygnału SD:
720x576i, 25 klatek na sekundÄ™, 4:3 lub 16:9
(rozdzielczośd 4:3 i 16:9 jest taka sama!)
720x480i, 29,98 klatek na sekundÄ™
HDTV
High Definition TV  telewizja wysokiej rozdzielczości czyli rozdzielczośdi wyższej niż standardowa
(PAL lub NTSC)
Odmiany HDTV:
720p/ 24,25,30,50 lub 60 (1280 x 720 pikseli)
1080i/ 50 lub 60 (1920 x 1080 pikseli)
W HDTV obraz jest w formacie 16:9
Rodzielczośd sygnału SD i HD
Telewizja standardowej rozdzielczości SD:
720 pikseli x 576 widocznych linii = 414 720 pikseli (ok. 0,4 Mpx)
Telewizja wysokiej rozdzielczości HD:
1920 pikseli x 1080 linii = 2 073 600 pikseli (ok. 2 Mpx)
Rozdzielczośd telewizorów
Obecnie w handlu dominują telewizory o ekranach zdolnych do wyświetlania obrazów z maksymalną
rozdzielczością:
1280 x 720 pikseli  HD Ready
1920 x 1080 pikseli  Full HD
HD Ready i Full HD sÄ… to nazwy marketngowe.
Kompresja sygnału cyfrowego
Kompresja jest to działania polegające na zmniejszaniu ilości bitów potrzebnych do wyrażenia danej
informacji np. obrazu lub dz
więku. Przy kompresji stratnej informacja nie jest całkowicie zgodna z
oryginałem, ale zastosowanie odpowiednich algorytmów powoduje, że człowiek nie zauważa różnicy.
Kompresja sygnałów cyfrowych jest koniecza ze względu na ogromną ilośd informacji, którą
należałoby zapisad, obrobid czy przesład gdyby jej nie zastosowano.
Kompresja  korzyści i wady
Dzięki zastosowaniu kompresji potrzebujemy mniejszej ilości pamięci, mniejszej mocy obliczeniowej
do obróbki sygnału cyfrowego, trasy przesyłowe mogą mied mniejszą przepustowośd, można przesład
kilka sygnałów równocześnie
Im większa kompresja tym niższe koszty.
Wadą jest, im większa kompresja tym większa degradacja sygnału, co może byd zauważalne przez
zmysły człowieka.
Bit rate sygnału SD
Bit rate czyli przepływnośd, określa prędkośd z jaką sygnał cyfrowy przepływa przez kanał łączności.
JednostkÄ… bit rate jest bit na sekundÄ™ b/s (kb/s, Mb/s).
Bit rate sygnału SD (PAL w wersji cyfrowej) bez kompresji wynosi 270 Mb/s
Ten sam sygnał po kompresji ma przepływnośd w zależności od stopnia kompresji i zastosowanej
metody np. 3 Mb/s
Bit rate sygnału HD dochodzi do 3 Gb/s.
Kodeki wideo
Kodek jest to urządzenie lub program, który przekształca strumieo danych w zadany sposób.
Kodeki stosowane do kompresji sygnału wideo:
- dv
- mpeg 1
- mpeg2
- mpeg3
- mpeg 4 (H264)
- inne  motion.jpg, jpgeg2000, DivX, Xvid
Kompresja DV
Kompresja wykorzystywana w urządzeniach konsumenckich, DV i sprzęcie profesjonalnym:
DVCam  Sony
DVCPro  Panassonic
W sprzęcie DV i DVCam bit rate wynosi 25Mb/s  stopieo kompresji 5:1
UrzÄ…dzenia DVCPro pracujÄ… z 25, 50 lub 100 Mb/s
MPEG
Moving Picture Experts Group  grupa robocza, której celem było opracowanie standardów
kodowania ruchomych obrazów wraz z dz
więkiem.
1991r.  MPEG-1
1994r.  MPEG-2
1998r.  MPEG-4
Kamera Filmowa- urządzenie zdolne do zapisu obrazów w krótkich odstępach czasowych na
taśmie filmowej. Na początku istnienia telewizji wykorzystywana była do tworzenia audycji
telewizyjnych.
Kamera Telewizyjna- urządzenie służące do przekształcania obrazów na sygnał elektryczny.
Kamery studyjne- używane w studiach telewizyjnych i na wozach transmisyjnych, nie
rejestrują sygnału wizyjnego, lecz przekazują go do miksera, magnetowidu, nadajnika
satelitarnego itp.
Kamkordery (Kamery ENG)- posiadają wbudowane urządzenie rejestrujące sygnał wizyjny
(sygnał foniczny, kod czasowy) na taśmie magnetycznej, dysku optycznym, pamięci flasch,
dysku twardym)
Budowa Kamery telewizyjnej
Ogólny Schemat blokowy kamery- Obraz z obiektywu rzutowany jest na element
analizujący obraz i przekształcający go na sygnał elektryczny, który zostaje wzmocniony we
wzmacniaczach, a następnie poddany obróbce przesłany dalej przez układy wyjściowe.
Kamery lampowe
Elementem przekształcającym fale świetlne w sygnał elektryczny w pierwszych kamerach
były lampy.
Ikonoskop-lampa skonstruowana przez Wladimira Zworkina(1889-1982) (RCA) i
wykorzystywana w kamerach w latach 30-stych i 40-stych.
·ð Ortikon
·ð Vidicon
·ð Plumbikon
I inne stosowane w kamerach aż do początku lat 90-tych.
Charge Coupled Device (CCD)  półprzewodnikowe urządzenie elektroniczne,
wykorzystujące efekt fotoelektryczny- uwolnione pod wpływem padającego światła nośniki,
dziury i elektrony, gromadzÄ… siÄ™ w kondensatorach. A
adunek zgromadzony w
kondensatorach jest proporcjonalny do ilości padającego światła i zostaje przekształcony w
sygnał elektryczny.
Kamery CCD Charakteryzują się większą czułością niż lampową, dzięki temu można znacznie
ograniczyd ilośd światła potrzebnego do oświetlenia np. Studio. Zapewniają również lepszą
jakośd obrazka i rozdzielczośd.
Kamery CCD i 3CCD kamery profesjonalne wykorzystujÄ… do tworzenia obrazu kolorowego 3
przetworniki CCD- dla każdego koloru składowego RGB wykorzystywany jest osobny
przetwornik.
W kamerach amatorskich zwykle jest jeden przetwornik CCD, który odpowiada za
przetwarzanie wszystkich kolorów równocześnie, tak jak w aparatach cyfrowych.
Przetworniki CCD- o jakości obrazu decyduje m.in. wielkośd przetworników, którą podaje się
jako długośd ich przekątnej. W kamerach Broadcast najczęściej jest to 2/3 cala lub 1/2 cala.
W kamerach amatorskich wielkośd przetwornika to np. 1/4 lub 1/8 cala.
Podstawowe funkcje kamery- Na prawidłowe przetworzenie obrazu na sygnał elektryczny
mają wpływ różne regulacje dostępne w kamerach.
NAJWAŻNIEJSZE Z NICH TO:
·ð OstroÅ›d
·ð Ekspozycja
·ð Balans bieli i czerni oraz regulacja kolorów
I wiele innych jak regulacja gammy, wzmocnienia parametrów matrycy.
Ostrośd- Ostrośd w kamerach telewizyjnych (broadcast) zawsze ustawiana jest ręcznie.
Kamery te nie posiadają automatyki regulacji ostrośd AF.
Niektóre kamery profesjonalne (oraz kamery amatorskie) wyposażone są w układy
automatyki.
Ekspozycja- może byd regulowana ręcznie lub automatycznie. Na ekspozycję ma wpływ
ustawienie przesłony w obiektywie i regulacje dostępne w kamerze ( wzmocnienie, filtry
szare). Operator kamery może kontrolowad prawidłowe ustawienie parametrów ekspozycji
za pomocÄ… tzw. Zebry widocznej w wizjerze. W kamerach studyjnych parametry ekspozycji
kontrolowane sÄ… zdalnie.
Balans Bieli- w aparatach cyfrowych i kamerach telewizyjnych- funkcja umożliwiająca
dostosowanie parametrów i ich układów elektronicznych do panujących warunków
Oświetlenia. Kamery profesjonalne (nie wszystkie) wyposażone są w filtry kolorowe.
Temperatura barwowa światła określana jest przez porównanie barwy tego światła ze
światłem emitowanym przez ciało doskonale czarnego o danej temperaturze . Jednostką
temperatury barwowej jest Kelwin (K).
Światło świeczki- 2800 K
Światło żarówki- 3200 K
Światło dzienne- 6500 K
Budowa kamery Studyjnej:
OBIEKTYWY STOSOWANE W KAMERACH:
- standardowe
- szerokokÄ…tne
-długoogniskowe
GA

BIA OSTROŚCI: parametr stosowany w fotografii i kinematografii określający
zakres odległości w którym przedmioty sprawiają wrażenie ostrych.
Duża głębia ostrości sprawia, że większość filmowanych czy fotografowanych
obiektów jest ostra.
Mała głębia ostrości umożliwia wyodrębnienie obiektu na nieostrym tle ("filmowa
głębia ostrości")
Głębia ostrości zależy od:
- wartości przesłony w obiektywie
- wielkości przetwornika
- ogniskowej obiektywu
- odległości obiektu od przetwornika
Wielkość przetwornika, ogniskowa obiektywu oraz odległość obiektu od przetwornika
wpływa na wielkość odwzorowania (stosunek rzeczywistej wielkości do wielkości
obrazu obiektu na przetworniku).
Uzyskanie małej "filmowej" głębi ostrości możliwe jest przy użyciu kamer z dużym
przetwornikiem i "jasnym" obiektywem.
FILMOWANIE LUSTRZANKAMI
Wprowadzenie na rynek aparatów fotograficznych z dużymi przetwornikami zdolnych
do nagrywania wideo filmowania spowodowało, że wiele osób na całym świecie
zaczęło ich używać zamiast kamery.
Duży przetwornik (w lustrzankach APS-C zbliżony wielkością do klatki filmowej Super
35) umożliwił, w połączeniu z jasnymi obiektywami, uzyskanie nagrań z małą głębią
ostrości.
WADY I ZALETY FILMOWANIA LUSTRZANKAMI
Zalety lustrzanek:
- duży przetwornik - jakość obrazu jak w bardzo drogich kamerach
Wady:
- ergonomia - aparaty przystosowane sÄ… do fotografowania a nie do filmowania
- regulacje dostosowane do robienia zdjęć
- rolling shutter
- zmiana odwzorowania przy zmianie ogniskowej obiektywu
- brak płynnej przysłony
OSPRZ
T DODATKOWY DO LUSTRZANEK:
- uchwyt (rig)
- follow focus
- lupa i ekran
STATYWY:
Niezbędnym wyposażeniem kamery jest statyw.
Statywy studyjne mają większy udz
wig niż statywy używane przez ekipy ENG,
zwykle są wyposażone w pneumatyczny lub hydrauliczny system zmiany wysokości.
Statywy ENG wykonane są z lekkich i wytrzymałych materiałów np. stopów metali lub
włókien węglowych. Kamera umieszczona jest na głowicy zapewniającej płynny ruch
we wszystkich kierunkach.
SYGNALIZACJA:
Kamery wyposażone są w czerwone lampki (diody) których świecenie oznacza
włączenie nagrywania w kamkorderze.
Sygnalizacja w kamerach studyjnych informuje, że kamera została wybrana na
mikserze ("wmiksowana") przez realizatora wizji.
KAMKORDERY Z ZAPISEM NA TAÅšMIE MAGNETYCZNEJ
U-matic - system wykorzystujący taśmę o szerokości 3/4 cala umieszczoną w
kasecie, rozpowszechniony w 1976 roku.
Betacam i Betacam SP - najpopularniejszy system taśmowy, obecnie w użyciu
pozostały przede wszystkim magnetowidy, (1982 r, taśma o szerokości 1/2 cala)
Digital Betacam - cyfrowy zapis na taśmie 1/2 cala (1944r)
HDCAM - zapis sygnału HD (1440x1080) - 1997 r.
HDCAM SR - system zapisu do wysokobudżetowych programów HD
Kamkordery wykorzystujące do nagrania taśmę o szerokości 1/4 cala:
DVCAM - profesjonalna wersja systemu miniDV (1996r)
DVCPro - odmiana systemu promowana przez firmÄ™ Panasonic
DVCPro 50 i DVCPro 100 (HD) - systemy pozwalające uzyskać lepszą jakość i
rodzielczość HD
HDV - kamkordery produkowane przez Sony, JVC i Canona rejestrujÄ…ce w formatach
720p, 1080i i 1080p
Kamkordery zapisujÄ…ce na dyskach optycznych:
XDCam - rodzina kamkorderów firmy Sony wykorzystujących dyski optyczne o
pojemności 23GB lub 50GB. Zapis na dyskach realizowany jest w formie plików
MPEG 2 lub DV. Kamkordery XDCam mogą pracować w trybie SD lub HD.
Produkowane są również modele XDCam EX na karty pamięci SxS.
Kamkordery z pamięcią FLASH:
Opracowanie pamięci flash oferującyh duże prędkości zapisu, duże pojemności oraz
zastosowanie algorytmów kompresji pozwoliło na wykorzystanie tych nośników w
kamerach.
Zapis na kartach pamięci bardzo rozpowszechnił się w kamkorderach amatorskich.
Również w kamerach profesjonalnych staje się coraz bardziej popularny.
Kamkordery z pamięciami FLASH:
- Kamkordery firmy Sony:
XDCam EX - zapis na kartach SxS (ExpressCard)
NXCam i AVCHD - Memory Stick Pro i SD/SDHC/SDXC
Kamkordery firmy Panasonic:
AVCCAM - karty SD
P2 HD - karty P2
Telekino
W telewizji do zapisu i emisji materiałów filmowych używano taśmy filmowej. W Stanach
Zjednocznonych istniała potrzeba emitowania programów telewizyjnych z przesunięciem czasowym,
aby w różnych strefach czasowych audycje zaczynały się o tej samej porze. Z tego powodu wiele firm
prowadziło prace nad urządzeniem elektronicznym zdolnych do zapisu i odtwarzania sygnału
telewizyjnego.
Kinescope  system realizacji programów emitowanych na żywo polegający na zapisie na taśmie
filmowej za pomocÄ… kamery ustawionej przed monitorem telewizyjnym. System ten stosowano
zanim skonstruowano magnetowidy.
Magdetowidy  w latach 50tych wyprodukowano pierwsze magnetowidy.
·ð VTR  Video Tape Recorder  magnetowid zapisujÄ…cy na taÅ›mie nawiniÄ™tej na szpuli (1956 r.)
·ð VCR  Video Cassette Recorder  magnetowid wykorzystujÄ…cy na taÅ›mie umieszczonej w
kasecie (1971 r.)
Zapis sygnału wizyjnego na taśmie magnetycznej  pasmo sygnału wizyjnego (kilka MHz) jest
wielokrotnie wyższe niż pasmo sygnału fonicznego, przez co nie można zastosowad do jego zapisu
metody znanej z magnetofonu, ponieważ taśma musiała by przesuwad się z bardzo dużą prędkością.
Magnetowidy wyposażono w mechanizm z głowicą umieszczoną na wirującym dysku, dzięki czemu
prędkośd głowicy względem taśmy jest duża.
Pierwsze magnetowidy
W 1956 roku amerykaoska firma Ampex Corporation zaprezentowała magnetowid z wirującymi
głowicami  zapis helikalny (ukośnie ścieżki na taśmie magnetycznej). Magnetowidy Ampex a
wykorzystywały do zapisu taśmę o szerokości 2 cale, utrzymywanej nad bębnem z głowicami za
pomocą poduszki powietrznej  koniecznośd użycia kompresora. System ten zrewolucjonizował rynek
sprzętu telewizyjnego, rozpoczynając erę powszechnego stosowania magnetowidów.
Magnetowidy z zapisem na taśmie 1
Typ B
Firma Bosch Fernseh wyprodukowała magnetowidy na taśmę o szerokości 1 , które
rozpowszechnione były w Europie. Zapisywały sygnały wizyjne composite (Secam, PAL), dwie ścieżki
dz
więkowe oraz kod czasowy.
Dodatkowa (bardzo droga) opcja pozwalała uzyskad stop-klatkę, odczyt ze zmienną prędkością.
Magnetowidy BCN używane były od 1976 roku do początku lat 90tych, kiedy zostały zastąpione przez
Betacamy.
Typ C
Magnetowidy tego systemu wyprodukowane przez firmę Ampex były rozwinięciem systemu A.
Magnetowidy typu C używane w studiach TV. W USA, ale również np. przez TVP, oferowały bardzo
dobrą jakośd zapisu. Stosowany były przez około 20 lat.
VCR
Magnetowidy VTR wykorzystujące taśmę nawiniętą na szpuli zostały wyparte przez urządzenia
rejestrujące na taśmie magnetycznej umieszczonej w kasecie, które były wygodniejsze w użyciu.
Większośd systemów oferowała kasety w dwóch wielkościach.
Magnetowidy  VCR
·ð Analogowe: U-matic (taÅ›ma ¾), Betacam i Betacam SP
·ð Cyfrowe: Digital Betacam, Betacam SX, MPEG IMX, HDCAM, HDCAM SR, DVCam i DVCPro
Kompatybilnośd magnetowidów
Ze względu na dużą ilośd systemów zapisu, analogowych i cyfrowych, firmy produkujące
magnetowidy zaoferowały modele, które mogą odczytywad nie tylko zapis swojego formatu, ale
również innych formatów wykorzystujących kasety o tych samych rozmiarach np. niektóre modele
Digital Betacam odtwarzają taśmy nagrane w standardzie Betacam SP. Dzięki takim rozwiązaniom,
stacje telewizyjne mogą korzystad z różnych formatów posiadając mniejszą ilośd (drogiego) sprzętu.
Kasedy przeznaczone do poszczególnych magnetowidów oznaczane są odpowiednimi opisami (logo) i
wyróżniane są za pomocą kolorowych obudów.
Rodzaje magnetowidów
Recordery  magnetowidy rejestrujące i odtwarzające sygnały, stosowane są w studiach, wozach
transmisyjnych, zestawach montażowych do montażu i zapisu audycji telewizyjnych.
Playery  może wyłącznie odtwarzad sygnały, używane są do emisji programów, jako magnetowidy
 podające w zestawach montażowych, jako przeglądówki.
Produkowane są również urządzenia dedykowane do połączenia z komputerowymi montażami
nieliniowymi (NLE).
Magnetowidy amatorskie
Powstały dwa liczące się i konkurujące ze sobą systemy zapisu do zastosowao domowych. Betamax i
VHS. Pomimo, że Betamax zapewniał lepszą jakośc zapisu,  wojnę systemów wygrał VHS ze względu
na niższą cenę.
Obecnie magnetowidy wychodzą z użycia, zastępowane są przez urządzenia (nagrywarki) zapisujące
na dyskach twardych.
Zapis na dyskach optycznych
Firma Sony wprowadziła na rynek urządzenia rejestrujące na dyskach optycznych  XDCAM i XDCAM
HD. Zaletą dysków optycznych jest możliwośd wielokrotnego zapisu (1000 razy), szybki dostęp do
dowolnego fragmentu nagrania, wadą  ograniczona pojemnośd.
Zapis na taśmie, a zapis plikowy
Zapis sygnałów wizyjnych i fonicznych na taśmie (analogowy lub cyfrowy) jest zapisem liniowym 
sceny zapisane sÄ… jedna po drugiej.
W zapisie plikowym (na dysku, pamięci flash) nagranie jest w formie klipów  nagranie od startu do
zatrzymania nagrania tworzy osobny plik.
Zapis plikowy
W zapisie plikowym stosuje się kompresje sygnałów cyfrowych (np. MPEG-2, MPEG-4, DV), a także
zapis bez kompresji. Zapis plikowy na dyskach czy pamięciach typu flash umożliwia szybki dostęp do
dowolnego klipu, kasowanie dowolnego klipu. Poszczególne pliki nie musza byd fizycznie zapisywane
jeden po drugim.
Przegrywanie (kopiowanie) materiałów
W zapisie plikowym można przegrywad materiały wizyjne i foniczne np. w celu wgrania do komputera
montażowego w czasie krótszym niż rzeczywisty czas trwania materiału.
Niektóre komputerowe systemy montażowe umożliwiają montaż bez przegrywania plików 
korzystają wprost z nośników oryginalnych.
Rejestracja sygnałów fonicznych
Magnetowidy (rejestratory dyskowe lub na pamięd flash) zapisują, oprócz sygnałów wizyjnych,
również fonię  zwykle od 2 do 8 ścieżek dz
więkowych. Przy zapisie mogą byd stosowane układy
redukcji szumów (Dolby B,C).
Betacam SP- rejestruje dz
więk w postaci analogowej: 2 ścieżki wzdłużne i 2 ścieżki poprzeczne
Magnetowidy cyfrowe zapisują fonię w postaci cyfrowej  niektóre systemy np. DVCam umożliwiają
wybór ilości i jakości rejestrowanych kanałów dz
więkowych.
Kod czasowy
Każdy magnetowid zapisuje kod czasowy  informację opisującą każdą ramkę materiału filmowego
lub dz
więkowego. Kod czasowy ma postad:
godzina : minuta : sekunda : ramka
Kod czasowy jest podstawową informacją wykorzystywaną do montażu i opisu programów
telewizyjnych. Kod czasowy może byd zapisany jako czas rzeczywisty.
LTC i VITC
Na taśmie mogą byd zapisywane dwa rodzaje kodu Czasowego:
LTC  kod czasowy wzdłużny, zapisywany jako osobna Ścieżka wzdłuż taśmy.
VITC  kod czasowy poprzeczny, zapisywany przez głowice wizyjne.
Podstawy technologii 2012.12.20
Postprodukcja  etap produkcji filmow, audycji radiowych, lub telewizyjnych, rozpoczyna sie
po zakonczeniu procesu filmowania lub nagrywania.
Na produkcje skladaja sie:
- montaz wizji i fonii
-nagrania narratora, komentarzy i efektow
-efekty specjalne
-dodanie napisow i grafiki
Montaz liniowy  proces montazu obrazu i dzwieku,, zapisanych sekwencyjnie ( jeden
material po drugim), najczesciej zarejestrowanych na tasmie magnetycznej
Montaz nieliniowy (NLE non-linear editing)- system mnontazu ktory umozliwia dostep do
dowolnej ramki klipu bez koniecznosci odtwarzania czy przewijania. W systemi montazu
nieliniowego nie ma koniecznosci nagrywania zmotnowanego materialu na nowy nosnik
Monta z off-line  montaz przeprowadzony na kopii materialu. Montaz off-line jest tanszy i
chroni przed przypadkowym znisczeniem oryginalnego materialu.
Wynikiem montazu off-line jest lista montazowa EDL(Edit Decision List), ktora jest
wykorzystywana do wlasciwego montazu.
Cechy montazu telewizyjnego
Urzadzenia do montazu audycji telewizyjnych umozliwaja:
-precyzyjne ciecia z dokladnoscia do jednej ramki
-niezalezny montaz wizji i dzwieku
-montaz wielu sciezek dzwiekowych
-uzyskanie stop-klatki, zwolnien, przyspieszen
Assemble  dogranie , montaz polegajacy na nagrywaniu kolejnych fragmentow audycji
jeden po drugim. W trakcie montazu typu assemble nagrywana jest wizja, fonia , kod
czasowy i sciezka sterujaca
INSERT
Insert  wgranie, montaz polegajacy na nagrywaniu wizji, fonii lub kodu czasowego pomiedzy
istniejace fragmenty montowanej audycji. Wgranie kasuje nagrany wczesniej w danym
miejscu sygnal
Wgranie materialu V3, ktory czesciowo zastepuje material V2
Insert i Assemble
Dogranie (assemble) stosujemy do  ukladania kolejnych ujec, aby utworzyc news czy innego
rodzaju telewizyjna
Wgranie (insert) pozwala nie ilustracje dzwiekiem lub obrazem tresci zawartych w audycji
telewizyjneh
Rodzaje przejsc pomiedzy ujeciami
W trakcie montazu mozemy wybrac w jaki sposob nastepuje zmiana jednego ujecia na
drugie:
-ciecie (cut)
-przenikanie (dissolve)
-efekt (wipe)
Montaz liniowy dwumaszyny
-Montaz liniowy dwumaszynowy sklada sie z dwoch magnetowidow
-podajacego(player a)
-nagrywajacego (recorder a)
I urzadzenia sterujacego (urzadzeniem sterujaceym czasem jest recorder).
Montaz dwumaszynowy umozliwia assemble, insert bez zadnych efektow (Cut)
Montaz liniowy wielomaszynowy
Montaz liniowy wielomaszynowy sklada sie z:
-recodera
-co najmniej dwoch playerow
-miksera wizji
-miksera fonii
-urzadzenia sterujacego
Player y moga byc roznych typow co znacznie powieksza mozliwosci montazu.
Zastosowanie mikserow umozliwia zastosowanie efektow, dodanie napisow i grafiki
Montaz liniowy wlasciwosci
Montaz liniowy pozwala na zmontowanie audycji telewizyjnej z dokladnoscia co do jednej
klatki.
Oferuje duza szybkosc dzialania, montaz nieliniowy pozwala na zmontowanie audycji w
krotszym czasie niz montaz nieliniowy
Koszty utrzymania montazu liniowego sa wieksze niz montazu nieliniowego ze wzgledu na
ilosc potrzebnego sprzetu
Montaz nieliniowy
Etapy postprodukcji z uzyciem systemu montazu nieliniowego:
-wgranie materialow na dysk twardy (maciez dyskow)
-montaz
-nagranie zmontowanego materialu na nosnik lub przeslanie do serwera emisyjnego
Wgrywanie materialow
Wgranie materialo realizuje sie za pomoca magnetowidu (player a) odtwarzajacego nosniki,
na ktorych zostal nagrany material zrodlowy. W zaleznosci do wyposazenia magnetowidu i
komputera, uzywa sie do ich polaczenia: composite, component, SDI, FireWire.
Magnetowidy wykorzystujace do rejestracji zapis w formie plikow (np.XDCam) mozna
polaczyc z komputerem Ethernetem lub FireWire
Montaz nieliniowy
Montaz nieliniowy realizuje sie za pomoca komputera z odpowiednimi oprogramowaniem.
Komputer moze byc wyposazony w wejscia i wyjscia wizyjne i foniczne , sterowanie
zewnetrznego miksera audio. Montaze nielinowe czesto wyposazone sa w zewnetrzne
glosniki odsluchowe i monitory telewizyjne ( oprocz monitorow komputerowych)
Timeline
Timeline  jest to sposob prezentacji roznych zdarzen w porzadku chronologicznym.
W programach do montazu timeline prezentuje graficznie poszczegolne sceny (ujecia),
przejscia pomiedzy nimi (efekty), sciezki dzwiekowe, grafike.
Nagranie zmontowanych materialow
Zmontowane audycje telewizyjnie nagrywane sa na zewnetrzne nosniki, tasmy lub dyski
optyczne.
Wykorzystywane sa do tego magnetowidy polaczone z odpowiednia karta komputerowa
polaczeniami analofowymi lub cyfrowymi. Mozliwy jest rowniez eksport plikow z gotowym
programem przez siec ehernet lub FireWire
Beztasmowa produkcja audycji telewizyjnych
Beztasmowa produkcja audycji telewizyjnych to proces postprodukcji, od wgrania
materialow zdrodlowych az do emisji zmontowanych audycji bez uzycia tasm
magnetowidowych ( lub innych nosnikow). Caly ten proces przebiega przy zastosowaniu
nielinowych systemow montazu oraz serwerow emisyjnych
INGEST  proces wgrywania (digitalizacji) materiałów z
ródłowych do macierzy dyskowych. W trakcie
tego procesu może dokonywana byd kompresja, dodawany opis audycji (metadane), konwersja
formatu obrazu.
Ingest może odbywad się z różnych z
ródeł magnetowidów, również przy uzyciu połączeo sieciowych
(import plików).
W trakcie igestowania może byd tworzona kopia niskiej rozdzielczości (Proxy), którą mogą
wykorzystywad dziennikarze na swoich stanowiskach w NewsRoomie do przeglądania materiałów i
tworzenia listy EDL.
MACIERZ DYSKOWA
Macierz dyskowa  zestaw dysków twardych, na których zapisywane są materiały do montażu i
zmontowane audycje. Jest tak skonstruktowane, że usterka jednego dysku nie powoduje utraty
danych, uszkodzone dyski można wymieniad w trakcie pracy macierzy.
Macierz dyskowa połączona jest z montażami nieliniowymi za pomocą połączeo sieciowych.
MONTAŻE
Montaże  nieliniowe montaże komputerowe połączone do macierzy dyskowej, pozwalają na
zmontowanie audycji, dodanie grafiki, komentarzy.
Zmontowane audycje są wysyłane do emisji (playout u) lub nagrywane na zewnętrzne nośniki
(archiwum lub kopia bezpieczeostwa).
STANOWISKA DZIENNIKARSKIE
Komputery na stanowiskach dziennikarskich umożliwiają odtwarzanie wersji Proxy materiałów
z
ródłowych, wstępny montaż, tworzenie listy EDL, wizytówek oraz redagowanie tekstu do
montowanego materiału.
Na tych stanowiskach można również wgrywad materiały do macierzy dyskowej oraz nagrywad
komentarze.
Komputery te umożliwiają przeglądanie depesz PAP.
PLAYOUT
Playout  serwer emisyjny wraz z komputerem sterującym. Zmontowane materiały przesyłane są
plikowo do serwera, z którego są odtwarzane w trakcie emisji.
Komputer sterujący zarządza odtwarzaniem poszczególnych klipów, ich kolejnością, kontroluje czas, a
także steruje komputerem graficznym (wizytówki).
Playout może byd wykorzystywany do archiwizacji audycji.
PROGRAMY DO MONTAŻU NIELINIOWEGO
- AVID
- FINAL CUT
- ADOBE PREMIERE
- GRASS VALLEY EDIUS
- SONY VEGAS
Studio telewizyjne - pomieszczenie przystosowane do realizacji audycji telewizyjnych,
posiadające odpowiednie wyposażenie i zaplecze techniczne.
W skład wyposażenia technicznego wchdzę urzędzania wizyjne, foniczne , klimatyzacyje,
łączności oraz oświetlenie. Zaplecze studia to: garderoby, sale prób, magazyny rekwizytów,
pomieszczenia, pomieszczenia w których wykonuje się dekoracje
Oświetlenie
Każde studio telewizyjne wyposażone jest w reflektory zapewniające właściwe oświetlenie
studia. Reflektory sterowane są z reżyserki oświetlenia. Dodatkowo można zastosowad
oświetlenie efoktowne, które instaluję się w zależności od potrzeb konkretnego programu.
Klimatyzacja
Wyposażenie studia telewizyjnego w odpowiednio wydajną klimatyzację zapewnia
utrzymanie właściwej temperatury (reflektory wydzielają dużo energii cieplnej)
W przy niskich temperaturach zewnętrznych klimatyzacja pozwala na ogrzanie studia
UrzÄ…dzenia wizyjne
Studyjne urzÄ…dzenia wizyjne :
mikser wizyjny
kamery
magnetowidy, urzÄ…dzenia rejestrujÄ…ce i odtworzajÄ…ce
grafika komputerowa
mikser efektów cyfrowych i inne
teleprompter
Mikser wizyjny - urządzenie elektroniczne umożliwiające przełączanie wizyjnych sygnałów
wejściowych dodawanie efektów kluczowanie, dodawanie napisów czy grafiki. Miksery mogą
przyjmową sygnały analogowe (composite component) lub cyfrowe SDI, HD-SDI. Sygnały
wejściowe muszą byd sfazowane.
Podstawowe komponenty miksery wizyjnego:
listwy Program i Preview
manetka sterujÄ…ca (T-bar, Fader Bar)
listwa Key Bus, klucze Å‚uminacyjne i chrominacyjne
DSK
DVE
pamięd sekwencji macro, konfiguracji miksera
Program/Preset
Listwy Program i Preset to dwa szeregi przycisków, zktórych każdy odpowiada jednemu
wejściu miksera, y
ródło wybierane na listwie Program przełączane jest na wyjście miksera.
Listwa Preset służy do przygotowania następnego z
ródła, które ma byd przełączene na
wyjście miksera. Przełączanie może wykonywane  na ostro , przez przenikanie  dissolve lub
przez efekt  patte wipe . Sterowanie przełączania - manetką lub przyciskami (cut, mix)
Kluczowanie
Jednym z podstawowych zadao miksera jest kluczowanie czyli nakładanie na obraz pewnego
fragmentu z innego obrazu.
W zależności od rodzaju sygnału kluczującego wyróżniamy klucz luminacyjny i klucz
chromianacyjny
Klucz luminacyjny - najczęściej stosowany rodzaj kluczowania, w którym sygnał klucza
tworzony jest na podstawie luminacji treści obrazu lub luminacji zewnętzrnego sygnału (key)
Klucz luminacyjny używany jest do dodawania do treści obrazka, napisów, grafiki, logo itp.
Klucz chrominacyjny (Choma key) - rodzaj kluczowania, w kórym sygnał klucz generowany
jest na pordstawie chrominacji treści obrazka np. na podstawie koloru niebieskiego lub
zielonego
Ten rodzaj kluczowania stosowany jest między innymi do ralizacji prognozy pogody
Budowa mikserów wizyjnych
Trzy listwy: Program, Prest i Key Bus tworzą razem podstawową częśd miksera zwaną
Program/Preset (PiP)
Większe miksery posiadają więcej takich części (poziomów) nazywnych Mix/Effects (M/E) z
kolejnymi numerami: M/E1, M/E2 itd.
Każdy poziom miksera pozwala na niezależne miksowanie sygnałów z
ródłowych co pozwala
uzyskad skoplikowane efekty wizualne
DVE - Digital Video Effects - funkcja miksera umożliwiająca zaawansowaną obróbkę sygnałów
wizyjnych np. pomniejszanie czy powiększanie obrazka, ruch obrazka na ekranie, efekt
przewracania stron w książce i wiele innych
DSK - downstream keyer - klucz miksera umożliwiająca dodawanie grafiki (napisów)
Klucz ten jest dodawany po listwie P/P czyli na koocu drogi sygnału w mikserze (po
wykonaniu wszystkich operacji)
Klucz DSK posiada swoje przyciski Cut i Mix
Cleen Feed - jest to wyjście miksera przed dodaniem klucz DSK.
Wysjcie Cleec Feed używane jest do nagrania audycji bez napisów lub emisji  Wersji
międzynarodwej
Programowanie miksera
Miksery wizyjne posiadają duże możliwości konfiguracyjne umożliwiające dostosowanie jego
funkcji do danej audycji
Konfigurację miksera można zapisad w pamięci wewnętrznej lub na zewnętrznym nośniku
Grafika w telewizji tworzona jest przy życiu odpowiedniego oprogramowania
zainstaowanego na komputerze posiadającym wejścia i wyjścia sygnałów wizyjnych
Character generator (OG) - specjalizowane urządzenie do tworzenia napisów i grafiki
stosowane w studio i w wozach transmisyjnych
Generatory napisów stosowane są do reaizacji audycji  na żywo i programów
rejestrowanych np. do wizytówek, prostej grafiki czy do realizacji prognozy pogody
W mikserze wizyjnym często podłączony jest do klucz DSK
Grafika 3D jest jedną z dziedzin grafiki komputerowej zajmującą się wizualizacją obiektów
przestrzennych, w przeciwieostwie do grafiki 2D, która zajmuje się obróbką obrazów 2D.
Grafikę 3D wykorzystuje się do tworzenia czołówek, reklam, nie należy jej mylid z
wyświetlaniem ekranów na obrazach 3D
Kanał Alfa - jest to kanał, który defiiuje przezroczystośd obszarów grafiki i jest zapisywany
razem z wartościami RGB. W systemach 32 bitowych, 24 bity definują (po 8 bitów na każdy
kolor) i 8 bitów dla kanału alfa. Nie wszystkie rodzaje plików mogą zapisywad kanał alfa np.
jpg.
Inne systemy graficzne
Specjalistyczne systemy graficzne wykorzystywane sÄ… w realizacji grafiki w teleturniejch czy
relacjach sportowych.
Wirtualne studio - to kombinacja rzeczywistych obrazów z rzeczywistego studia z grafiką 3D
generowaną komputerowo, połączonych na mikserze za pomocą klucza chrminacyjnego.
STRUKTURA OÅšRODKA TELEWIZYJNEGO
Centralny Pokój aparatury (CPS),Główny Pokój Komutacji(GPK)-głowne zadania:
- przyjmowanie sygnałów z zewnątrz
-wysyłanie(emisja) sygnałów
-przełączanie sygnałów wewnątrz ośrodka na potrzeby produkcji i emisji programów telewizyjnych
-kontrola i pomiary
ODBIÓR SYGNAA
ÓW
W CPA realizowane jest przyjmowanie sygnałów:
-odbiór sygnałów satelitarnych
-odbiór sygnałów światłowodowych
-odbiór sygnałów z łączy mikrofalowych
Sygnały te przekazywane są do emisji, do studio, ingestu i rejestracji do produkcji programów.
Sygnały mogą byd przekazywane z innych ośrodków, wozów transmisyjnych, redakcji zamiejscowych i
wozów satelitarnych.
WYSYA
ANIE SYGNAA
ÓW
Wysyłanie sygnałów odbywa się głównie przy użyciu łączy światłowodowych.
-sygnały z Emisji do nadajników
-przekazy materiałów lub audycji do innych ośrodków
-przekazy unilateralne
KOMUTACJA SYGNAA
ÓW
Komutacja - łączenie się że urządzeo w celu przekazywania sygnałów pochodzących z róznych z
ródeł
do odbiorców np. z odbiornika satelitarnego do studia.
Do komutacji stosuje się krosownice wizyjne i foniczne ręczne i automatyczne.
KROSOWNICA R
CZNA
KROSOWNICA AUTOMATYCZNA
KROSOWNICA AUTOMATYCZNA
Krosownica automatyczna na dowolne wyjście może przełączyd sygnał z dowolnego wejścia
wybranego za pomocÄ… pulpitu sterujÄ…cego.
Krosownica posiada wiele wejśd i wyjśd np 16x16.512x512,HD-SDI i inne (kod czasowy ASI)
Krosownice można łączyd kaskadowo , wejścia z wyjściami co umożliwia realizację audycji
telewizyjnych na dużych imprezach np.Olipmiadach
SYNCHRONIZACJA
Sygnały wizyjne , które są miksowane na mikserach muszą byd zsynchronizowane.Urządzenia
telewizyjne jak np. magnetowidy,kamery,syntezatory znaków,grafiki,posiadają wejścia do
podłączenia sygnałów odniesienia (ref video),dzięki czemu sygnały wychodzące są
zsynchronizowane.Sygnał odniesienia black burst jest to sygnał PAL , bez żadnej treści(czero)
wytwarzany przez generator synchro.
SYNCHRONIZATORY
Synchronizacja sygnałów np z łacz wozów transmisyjnych
A

CZNOÅšD
W Centralnym Pokoju Aparatury znajdują się urządzenia zapewniające łącznośd konieczną do
realizacji programów "na żywo" lub przekazów
-interkom
-czterodruty
-hybrydy telefoniczne
-telefony przewodowe i komórkowe
-radiotelefony
EMISJA
Emisja-realizuje przekaz programów do nadajników
Audycje telewizyjne mogą byd oddtwarzane z magnetowidów czy serwerów emisyjnych lub "na
żywo" ze studia lub z wozu transmisyjnego
W Emisji dodawane są sygnały telegazety, logo,grafika(np znaczki wiekowe)
EMISJA
NEWS ROOM
News Room-miejsce pracy dziennikarzy tworzÄ…cych program informacyjny.
News Room może byd wykorzystywany do nadawania tych programów, zamiast
studio.WykoRzystywany w ten sposób News Room posiada wyposażenie w sprzęt takie , jak studio.
Dziennikarze tam pracujący mają dostęp m.in do depesz pap ,programów telewizyjnych krajowych i
zagranicznych.
ENG
Electronic News Gathering -pozyskiwanie materiałów telewizyjnych za pomocą urządzeo
elektronicznych: kamer reporterskich , wozów transmisyjnych i satelitarnych.
Ogólnie cały sprzęt reporterski używany przez ekipy zdjęciowe określany jest jako sprzęt ENG.
TRANSMISJA
transmisja - dział ośrodka telewizyjnego zajmujący się realizacją audycji telewizyjnych w
terenie(czasem również w studio) za pomocą wozów transmisyjnych, łączowych i satelitarnych
ARCHIWUM
Dział zajmujący się przechowywaniem , opisywaniem i wyszukiwaniem materiałów arhciwalnych.
Do zadao tego działu należy również zabezpieczenie cennych materiałów przed ich utratą poprzez
przenoszeni ich na nowe nośniki