Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w
Polsce.
Sabina Tkocz
Kraków 2006
y
ródło: http://geotur.republika.pl
WALORY UZDROWISKOWE
Warunkiem przydatności środowiska przyrodniczego i jakiegoś obszaru o celów
leczniczych i profilaktycznych są walory krajobrazowe i naturalne czynniki lecznicze,
w tym również korzystne warunki bioklimatyczne.
Podstawę rozwoju funkcji uzdrowiskowych stanowią wody lecznicze, torfy
lecznicze zwane borowinami, oraz lecznicze właściwości klimatu.
W Polsce największe znaczenie lecznicze mają wody mineralne (wśród nich
wyróżnianych jest kilka rodzajów w zależności do właściwości). Dodatkowo wyróżnia
się też tzw. wody termalne  czyli naturalne z
ródła, których temperatura przekracza
200C.
W Polsce ogółem uznano 77 złóż wód mineralnych leczniczych. Obszary
balneologiczne występują przede wszystkim w regionie Sudetów, Karpat, Niecki
Niedziańskiej i Podkarpacia. Obecnie wykorzystanych jest około 36% zasobów dla
celów leczniczych.
Rozpoznanych jest również 10 złóż borowinowych w miejscowościach: Hala
Izerska, Jakuszyce (dolnośląskie), Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Ludzicko
(zachodniopomorskie), Podemszczyzna (podkarpackie), Podlas, Rudołtowice
(śląskie), Wieniec Zdrój (kujawsko-poorskie) i Gołdap.
W Polsce do niedawna zarejestrowanych było 66 uzdrowisk. Istnieje też sporo
miejscowości z potencjalnie dobrymi warunkami dla zdrowia.
W miejscowościach uzdrowiskowych powstają sanatoria, czyli ośrodki
profilaktyczne i lecznicze.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
2
SANATORIA NA MAPIE
PODLASKIE:
AUGUSTÓW
Miasto w województwie podlaskim nad Nettą i jeziorami Necko.
W okresie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 70%. Po
wojnie zostało całkowicie odbudowane i rozwinął się przemysł
drzewny, obuwniczy i tytoniowy. W okolicy Augustów zostały
odkryte złoża borowiny [BOROWINA  nie odwodniony torf używany
do leczniczych kąpieli, okładów, bardzo pomocny przy leczeniu
reumatyzmu oraz chorób kobiecych] i z
ródła mineralne. [WODA
MINERALNA  wody z
ródlane zawierające rozpuszczone sole
mineralne, gazy (np. dwutlenek węgla, siarkowodór) są stosowane do celów
leczniczych jak również jako napój orzez
wiający. Są różne z
ródła w zależności od
zawartych w nich substancji dzielimy na: a) solanki, b) szczawy, z
ródła siarczane,
d)żelaziste], co spowodowało powstanie ośrodka turystyczno- uzdrowiskowego,
w roku 1971. Miasto jest powiatem a jego obszar w 49% zajmują lasy (Puszcza
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
3
Augustowska). Znajduje się tutaj sześć rezerwatów przyrody i liczne jeziora. Pod
ścisłą ochroną żyją w rezerwatach bobry, łosie i łabędzie.
KUJAWSKO  POMORSKIE:
CIECHOCINEK
Jjedno z najbardziej znanych uzdrowisk, polskich, położone w pradolinie Wisły u
stóp skarpy Wysoczyzny Kujawskiej w województwie kujawsko-pomorskim. Około 2
km od miasta znajduje się przystań żeglugi pasażerskiej. Ciechocinek posiada liczne
zakłady i urządzenia lecznicze, Park Zdrojowy z pijalnią i muszlą koncertową oraz
krytym deptakiem. Ponadto Park Zdrowia z basenami i placami do gier, Park
Tężniowy z pomnikiem Staszica. Miasto posiada klimat o znacznej wilgotności
powietrza, dużo lasów, obecność jodu i ozonu. y
ródła solankowe, borowina i
największe w Europie tężnie leczą choroby reumatyczne, dróg oddechowych,
kobiece i choroby na tle zapalenia nerwów obwodowych.
Do znanych zabytków w mieście należą m. innymi warzelnia soli, pierwsze
urządzenia lecznicze (tężnie, wanny) z 1850 r. ratusz murowany, młyn wodny, ruiny
zamku gotyckiego i inne.
Tężnie - unikatowa i największa w Europie konstrukcja
drewniana do odparowywania wody z solanki, zostały
zaprojektowane przez Jakuba Graffa - profesora
Akademii Górniczej w Kielcach. W Ciechocinku
zbudowano trzy takie budowle - ustawione w kształcie
podkowy.
Budowa tężni I i II trwała od 1824 do 1828 roku, trzecia powstała w 1859 roku. Podstawę tężni
stanowi około 7000 wbitych w ziemię dębowych pali, na których umieszczono świerkowo-sosnową
konstrukcję wypełnioną tarniną, po której spływa solanka.
Wysokość tężni wynosi 15,8 m, zaś ich łączna
długość to 1741,5 m. solankę do tężni
pompuje się ze z
ródła nr 11 (fontanna
"Grzybek") i wtłacza na górę do korytek
zainstalowanych na ich szczycie. Stąd
solanka przesącza się kroplami po ścianach
tężni i pod wpływem wiatru i promieni
słonecznych intensywnie paruje. Wokół tężni
tworzy się słynny, bogaty w jod mikroklimat
tworzący naturalne, lecznicze inhalatorium.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
4
INOWROCA
AW
Miasto powiatowe w województwie kujawsko-pomorskim. Znane
uzdrowisko położone w centrum historycznej Ziemi Kujawskiej.
Liczne urządzenia i zakłady lecznicze: Park Solankowy, Piękny Park
Zdrojowy Ogród Botaniczny, Zakład Przyrodoleczniczy, szpitale
uzdrowiskowe, sanatoria branżowe, tężnie. Liczne placówki
kulturalne i urządzenia sportowe. W tym korty tenisowe, hale
sportowe, baseny kąpielowe, boisko wrotkowe Teatr Letni, muszlę
koncertową. W mieście znajduje się Muzeum im. Jana Kasprowicza,
w którym można zapoznać się z historią regionu i obejrzeć pamiątki po wybitnych
osobach Kujaw.
Z Inowrocławia wiedzie wiele tras wycieczkowych. Można zwiedzić jedną
z najpiękniejszych dróg wodnych w Polsce Noteć łącząca jezioro Pakoskie
z Goplańskim.
W mieście do zwiedzania szereg ważnych zabytków I klasy a w tym kościół
romański z XII w. zbudowany z bloków granitowych. W kościele najstarsze rzez
by w
Polsce. Ponadto fragmenty murów miejskich z XIV w. Kościół Św. Małgorzaty z XII w.
z grobowcem Kościelskich, barokowy zespół klasztoru reformackiego zbudowany na
zwaliskach zamku.
MAZOWIECKIE:
KONSTANCIE
Konstancin - Jeziorna - miasto w woj. Mazowieckim pod Warszawą nad rzeką
Jeziorką. Prawa miejskie uzyskało w roku 1952. Jest uzdrowiskiem oraz ośrodkiem
lecznictwa rehabilitacyjnego Akademii Medycznej w Warszawie. Posiada wody
mineralne, cieplicze i borowinę. Posiada również rozbudowany po wojnie przemysł
papierniczy. Miejscowość znana z historycznych walk strajkowych w 1905 r. Jako
miasto Konstancin - Jeziorna powstało w roku 1952 z połączenia miejscowości
Skolimów - Konstancin - Jeziorna.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
5
LUBUSKIE:
NAA

CZÓW
Wyjątkowo malownicze uzdrowisko i wczasowisko położone nad
rzeką Bystrą, w głębokiej dolinie. Leży na trasie Warszawa - Lublin
pow. Puławy. Nałęczów posiada zakłady i urządzenia lecznicze.
Piękny Park Zdrojowy. Bardzo bogata i różnorodna szata roślinna.
W okolicy liczne wąwozy i strome zbocza lessowe. A
agodny
klimat tych okolic stwarza dobre warunki do leczenia nerwic, chorób
krążenia, niedokrwistości i stanów wyczerpania.
Z Nałęczowa można organizować wycieczki do Kazimierza i
Puław, do Wojciechowa (6km) gdzie znajdują się ruiny zamku i wieża ariańska. W
samym Nałęczowie znajdują się zabytki różnych klas. Do najbardziej znanych
należą: pałac Małachowskiego w stylu barokowym, drewniany dom w stylu
podhalańskim projektowany przez Witkiewicza obecnie muzeum zwane Chatą
Żeromskiego, obok mauzoleum jego syna Adama, zespół pałacowo-zdrojowy, domek
grecki, Stary Pałac, willa "Oktawia" - niegdyś własność żony Żeromskiego. W pałacu
Małachowskich znajduje się muzeum Bolesława Prusa.
W Nałęczowie mieszkali i tworzyli przez pewien okres nasi wielcy pisarze Stefan
Żeromski i Bolesław Prus.
ŚWI
TOKRZYSKIE:
BUSKO ZDRÓJ
Jest najstarszym zdrojowiskiem polskim. Położone w Niecce
Nidziańskiej znane z leczniczych wód siarczano-słonych
zaliczanych do najsilniejszych w Europie. Wody z
ródła mineralne,
borowina i muł leczą choroby reumatyczne, nerwowe, skórne i
kobiece. Klimat nizinny, umiarkowany, bez większych wahań
temperatur.
W mieście jest piękny Park Zdrojowy i Zakład Leczniczy. Do
zwiedzania wiele zabytków I i II grupy. Między innymi: kolegiata
gotycka, fundacja Kazimierza Wielkiego, Dom Długosza zbudowany w 1460 r.,
zespół zamkowo-pałacowy z XV-XVI w., pałac Wielkopolskich, zabytkowe kościółki.
W Busku Zdroju są słynne rezerwaty przyrody, wąwóz skalny ze skał gipsowych,
rezerwat skalno-roślinny, roślinność stepowa.
SOLEC ZDRÓJ
Wieś w Niecce Nidzińskiej dawne woj. Świętokrzyskie.
Uzdrowisko z silnie z mineralizowanymi wodami siarczkowymi.
Leczy się choroby gośćcowe i choroby narządów ruchu. Zabytki:
pozostałości zamku z XIV w, XVI w, XVII w.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
6
DOLNOŚL
SKIE:
CIELPICE ZDRÓJ
Uzdrowisko Cieplice jest jednym z najstarszych w Polsce - założone w 1281 roku
przez Joannitów  Szpitalników.
To podgórskie uzdrowisko położone jest na wysokości 350 m. n.p.m. Cieplice
Śląskie Zdrój, woj. Dolnośląskie w kotlinie Jeleniogórskiej, nad rzeką Kamienną. Od
wschodu z miastem sąsiaduje granitowe wzgórza z grupami niewielkich skałek. Od
zachodu i południa - płaska równina. 4 km. Na południe od miasta zaczyna się
pasmo Karkonoszy.
Nazwa Cieplice wynika z obecności wód termalnych znanych od wieków
najcieplejszych w Polsce. Wody cieplicze stosowane do zabiegów balneologicznych
pochodzą z czterech z
ródeł, są słabo zmineralizowane, fluorkowo - krzemowe, silnie
zasadowe. Stosuje się je również do kuracji pitnej. W Cieplicach jest nowoczesny
Zakład Przyrodoleczniczy, Ponadto piękny rozległy Park Zdrojowy. Uzdrowisko
oferuje swoim pacjentom kąpiele mineralne w basenach i wannach, perełkowe i
wirowe, masaże podwodne, bicze, kąpiele i okłady borowinowe, w tym również na
gałki oczne i przyzębie. Pacjenci również mogą korzystać z kinezyterapi, masaży
klasycznych, okładów parafinowych, i wielu innych zabiegów leczniczych.
Cieplice ze względu na swój łagodny klimat posiadają dobre warunki do leczenia
chorób kobiecych, skórnych, pourazowych, zapalenia żył I oczu - jako jedyne w
Polsce. Cieplice poza uzdrowiskiem są ośrodkiem przemysłu drzewnego.
Miasto posiada wiele placówek kulturalnych i urządzeń sportowo-turystycznych.
Między innymi Muzeum Przyrodnicze z największym w Polsce zbiorem ptaków,
motyli, jaj ptasich. Ponadto amfiteatr letni, baseny kąpielowe, dobre tereny
narciarskie. Z Cieplic prowadzą szlaki turystyczne w Góry Sołtysie do zamku Chojnik,
Karpacza, Szklarskiej Poręby i Jeleniej Góry.
Są też w mieście cenne zabytki I grupy jak pałac właścicieli Cieplic z XVIII w. z
elementami rokowymi, renesansowy pałac, barokowy kościół Św. Jana z dzwonnicą i
cennymi obrazami, pijalnia wody ze z
ródła "Marysieńka" od imienia królowej
Marysieńki Sobieskiej, która przebywała tu na kuracji w 1687 roku.
Do Cieplic można przyjechać na rehabilitację (leczenie ambulatoryjne),
wypoczynek z dziećmi, jak też aktywny wypoczynek w Karkonoszach i w Górach
Izerskich (wycieczki krajoznawcze rowerowe i piesze).
ŚWIERADÓW ZDRÓJ
w województwie dolnośląskim. Uzdrowisko położone jest w dolinie górnej Kwisy u
stóp Wysokiego Grzbietu, w Górach Izerskich. Posiada z
ródła mineralne z
zawartością rodanu. Liczne zakłady lecznicze, piękny Park Zdrojowy, atrakcyjne
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
7
szlaki spacerowe i wycieczkowe. Zimą dobre tereny narciarskie, wyciągi, tory
saneczkowe.
W miejscowości tej panuje klimat łagodny typu górskiego dzięki wysokopiennym
lasom szpilkowym. Dużo dni słonecznych oraz śnieżne i łagodne zimy. Dobre
warunki do leczenia chorób gośćcowych i pourazowych, narządu krążenia, gruczołów
dokrewnych, chorób nerwowych, kobiecych i skórnych. Jeden ze szlaków
turystycznych wiedzie Grzbietem Kamienieckim do Piechowic na górujący nad
miastem szczyt tzw. Stóg 1107 m. npm. z rozległym widokiem na okolicę.
W okolicach Świeradowa-Zdróju można zwiedzać szereg znanych zabytków
architektonicznych i sakralnych. Między innymi ruiny średniowiecznego zamku Gryf z
XII wieku oraz ratusz barokowy z XVII wieku.
CZERNIAWA ZDRÓJ woj.dolnośląskie.
Malownicze uzdrowisko położone na północnym stoku Gór Izerskich, między
lesistymi ramionami szczytów Stogu Izerskiego 1707 m npm. i Smreka 1123 m npm.
Piękne okolice- liczne trasy spacerowe i wycieczkowe. Miasto posiada Zakład
Przyrodoleczniczy z oddziałami do zabiegów balneologicznych i fizykoterapii oraz
z
ródła mineralne. W Czerniawie panuje klimat łagodny, leśno-górski. Dobre warunki
do leczenia chorób kobiecych, reumatycznych, stanów wyczerpania i niedokrwistości.
KUDOWA ZDRÓJ
Uzdrowisko w powiecie kłodzkim, jedno z najstarszych w Polsce.
Położone u podnóża Gór Stołowych. Przez miasto przepływają rzeki
należące do dorzeczy A
aby. Kudowa posiada łagodny klimat,
otoczona jest lasami świerkowymi z domieszką buka. W odległości
4km.od miasta jest drogowe przejście graniczne polsko-czeskie
Kudowa-Słone.
Kudowskie wody lecznicze to szczawy wapniowo-sodowe,
arsenowe, żelaziste i radoczynne zalecane przy schorzeniach
kardiologicznych, endokrynologicznych, gastrycznych i otyłości.
Kudowa Zdrój jest miastem bardzo atrakcyjnym pod względem turystyki. Posiada
wspaniałą architekturę miejską, słynny Park Zdrojowy z altanką miłości na Górze
Parkowej. W pobliskiej miejscowości Czermna znajduje się unikalna Kaplica
Czaszek, oraz ruchoma szopka. Z Kudowy prowadzą malownicze szlaki turystyczne
do Gór Stołowych, do Zieleńca (ośrodek sportów zimowych) oraz do Wambierzyc.
Od roku 1962 odbywają się w mieście festiwale muzyki Moniuszkowskiej z udziałem
sław muzycznych z kraju i zza granicy.
Jako ciekawostkę należy podać, że w mieście nakręcony został film "Hotel
Polanów" - historia żydowskiej rodziny zamieszkałej w tym mieście w okresie
przedwojennym, na podstawie powieści jednego z jej członków.
DUSZNIKI ZDRÓJ
Atrakcyjne przez cały rok wczasowisko i uzdrowisko w kotlinie
nad rzeką Bystrzycą Dusznicką między Górami Orlickimi i Górami
Bystrzyckimi w powiecie kłodzkim.
Z miasta wiodą liczne ciekawe szlaki turystyczne. Piękny park
Zdrojowy, zimą dobre tereny narciarskie i saneczkowe. y
ródła
mineralne i borowina Duszniki należą do najstarszych uzdrowisk
Ziemi Kłodzkiej. Pierwsza wzmianka o leczniczych z
ródłach
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
8
pochodzi z 1408 roku. W XVI wieku do Dusznik przyjeżdżali kuracjusze z całej
Europy. Ceniono sobie tutejszą szczawę ze względów smakowych i leczniczych.
W uzdrowisku leczy się choroby krążenia, dróg oddechowych, układu
trawiennego, oraz choroby kobiece. Miasto posiada wiele atrakcyjnych zabytków,
między innymi drewniany barokowy budynek papierni z 1605 r., kościół Św. Piotra i
Pawła z kazalnicą w kształcie wieloryba, teatr Zdrojowy, w którym koncertował
Fryderyk Chopin, kamieniczki barokowe i renesansowe z XVII w.
W mieście odbywa się co roku wiele imprez kulturalno-rozrywkowych w tym Festiwal
Muzyki Chopinowskiej z udziałem najlepszych koncertmistrzów europejskich.
L
DEK ZDRÓJ
Zznane uzdrowisko dolnośląskie położone nad Białą Lądecką na
dobrze nasłonecznionych stokach górskich. Od północy Lądka
otaczają Góry Złote od południa Masyw Śnieżnika. W uzdrowisku są
liczne z
ródła mineralne z zawartością radonu znane już od XII wieku
a także borowiny. Klimat jaki panuje to leśnogórski, stwarzający
dobre warunki do leczenia chorób reumatycznych, skórnych,
kobiecych, układu nerwowego oraz zatruć przemysłowych.
W uzdrowisku korzystać można z wielu urządzeń sportowych jak
korty tenisowe, kryta pływalnia, boiska do różnych gier, wypożyczalnie sprzętu
sportowego. Zimą czynne są wyciągi narciarskie. Z miasta prowadzą szlaki
wycieczkowe na najwyższe w tych okolicach wzniesienia górskie oraz do Jaskini
Radochowskiej.
W Lądku Zdroju znajdują się zabytki należące do I grupy - domy przy Rynku,
barokowe kamieniczki mieszczańskie z XVII wieku. Ponadto łukowy most kamienny
oraz kościół św. Rocha. Uzdrowisko słynne ze swych wód odwiedzały znakomitości:
król pruski Fryderyk II, poeta Wolfgan Goethe, pisarz rosyjski Iwan Turgieniew i inni.
JEDLINA ZDRÓJ
Leży w województwie dolnośląskim pow. Wałbrzych. Malownicze wczasowisko w
Sudetach Środkowych, wśród niewysokich, zalesionych wzgórz. Na wschód od
Jedliny wznoszą się Góry Sowie, od północnego zachodu Góry Wałbrzyskie.
Miejscem uroczych spacerów jest Park Zdrojowy i okoliczne lasy. W miejscowości tej
panuje łagodny górski klimat. Są tu dobre warunki do leczenia nieżytów dróg
oddechowych, lekkich postaci niedokrwistości oraz stanów wyczerpania. Z Jedliny
prowadzą szlaki turystyczne w Góry Kamienne, Wałbrzyskie, do zamku Grodno, na
Wielką Sowę 1014 m. npm., do znanego rezerwatu przyrody - Góra Choina.
W Jedlinie można zwiedzać zabytki: zamek Grodno z XI w. jeden z najstarszych
zamków Śląska w stylu renesansowym.
W mieście jest wiele placówek kulturalnych, urządzeń sportowych, punktów
usługowych i gastronomicznych.
DA
UGOPOLE ZDRÓJ
Wczasowisko i uzdrowisko położone w województwie dolnośląskim w dolinie
Nysy Kłodzkiej. Posiada piękny park, wiele zieleni, z
ródła mineralne. Długopole
posiada klimat średniogórski, suchy, łagodno-orzez
wiający dzięki lasom szpilkowym.
Już w 1563 roku odkryto w tym rejonie z
ródła kwasu węglowego ale dopiero w XIX
wieku zaczęto je wykorzystywać w lecznictwie. Leczy się tutaj choroby serca, oraz
stany po przebyciu chorób zakaz
nych. W mieście jest wiele urządzeń sportowo-
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
9
turystycznych, domów wczasowych. Z Długopola wiodą trasy turystyczne na Śnieżnik
- 1425 m npm. do wąwozu Piekło w góry Bystrzyckie nad Jagodną i nad Jedlnik.
POLANICA*
To duże i nowoczesne uzdrowisko na Ziemi Kłodzkiej. Polanica położona jest nad
rzeką Bystrzycką w centrum regionu turystycznego, jednego z najciekawszych w
Polsce. Miasto z trzech stron otaczają zalesione wzgórza, które na północnym
zachodzie przechodzą w Góry Stołowe a na południowym zachodzie w Góry
Bystrzyckie. W Polanicy znajduje się rozległy Park Zdrojowy, liczne sanatoria i
urządzenia lecznicze. y
ródła mineralne, borowina a także pijalnia wód mineralnych z
halą spacerową. Malownicze trasy spacerowe. Zimą dobre warunki narciarskie. W
Polanicy leczy się choroby narządu krążenia, przewodu pokarmowego, przemiany
materii i stanów wyczerpania. Miasto posiada placówki kulturalne, urządzenia
sportowo-turystyczne usługowe i gastronomiczne. Z Polanicy można organizować
wycieczki do tak znanych miejscowości jak: Duszniki, Kudowa, Wambierzyce oraz w
Góry Stołowe.
ŚL
SKIE:
GOCZAA
KOWICE ZDRÓJ
Wieś w województwie śląskim w powiecie pszczyńskim. Miejscowość położona w
Kotlinie Oświęcimskiej w pobliżu wschodniego krańca Jeziora Goczałkowickiego.
Występują tutaj wody mineralne (solanki) oraz borowina. Leczy się choroby
narządów ruchu oraz reumatyczne. W miejscowości tej są sanatoria rehabilitacyjne
dla dzieci i młodzieży po przebytej chorobie Heinego-Medina. Powyżej Goczałkowic
Zdroju w latach 1950-1955r. zbudowany został sztuczny zbiornik na Wiśle - Jezioro
Goczałkowickie 32 km.2. Jest to największy tego typu zbiornik w Polsce. Wysokość
zapory wynosi 16 m.
USTROC

To obecnie jedyne miasto w Beskidzie Śląskim posiadające status uzdrowiska.
Pierwszy dom zdrojowy powstał tu już w 1802 r., posiada Wody lecznicze: ciepłe i
radoczynne. Leczy się tu choroby narządów ruchu, układu oddechowego, układu
krążenia, choroby reumatyczne, otyłość.
Malowniczo położone w dolinie Wisły otoczone jest przez popularne wśród
turystów szczyty Czantorii (995 m.n.p.m.) i Równicy (884 m.n.p.m.). 28 km na
południe od Bielska Białej.
Może trudno w to uwierzyć, ale to dzięki rozwojowi przemysłu hutniczego Ustroń
stał się popularną miejscowością wypoczynkowo uzdrowiskową. Dziś o przemyśle
ciężkim mało kto już pamięta, choć Kuz
nia Ustroń funkcjonuje nadal. Dzięki temu
Ustroń jest jednym z ulubionych celów weekendowych wypadów mieszkańców
przemysłowej części Śląska oraz jedną z najpopularniejszych miejscowości Beskidu
Śląskiego.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
10
Ze względu na malownicze położenie Ustronia, oraz
wyśmienite warunki do uprawiania sportów, zarówno letnich
jak i zimowych, Ustroń jest wymarzonym miejscem do
wypoczynku i rekreacji. Turystykę można uprawiać pieszo, na
rowerze i nartach. Wytyczonych jest wiele górskich szlaków
turystycznych, ścieżek spacerowych i tras rowerowych. Jedną
z głównych atrakcji jest kolej linowa krzesełkowa oraz letni tor
saneczkowy na Czantorii, gdzie z polany Stokłosicy roztacza
się piękna panorama na Ustroń i okolicę. Niedaleko szczytu
znajduje sie przejście graniczne z Republika Czeską.
Również turystom przybywającym do Ustronia w sezonie
zimowym nie zabraknie wrażeń. Amatorzy "białego
szaleństwa" mają do dyspozycji wyciągi narciarskie i trasy
zjazdowe, z których część jest sztucznie zaśnieżanych i
oświetlona. Kiedy jednak nie sprzyja pogoda, można
skorzystać z krytych basenów kąpielowych, siłowni, gabinetów
odnowy biologicznej, sauny, sal bilardowych czy krytych
kortów tenisowych. W Ustroniu każdy znajdzie coś dla siebie.
W uzdrowiskach oferowany jest szereg zabiegów
borowinowych i kąpieli solankowych. Leczenie uzdrowiskowe
przeznaczone jest dla osób chorujących na przewlekłe
schorzenia narządu ruchu, układu krążenia, układu
oddechowego oraz układu nerwowego. Celem kuracji jest
usprawnienie ruchowe, podniesienie odporności, zmniejszenie
dolegliwości bólowych.
MAA
OPOLSKIE:
KRYNICA Zdrój
Znana jest już od kilkuset lat jako uzdrowisko oferujące wszystkim gościom
lecznicze właściwości znajdujących się tutaj z
ródeł mineralnych. Największe
uzdrowisko Polskich Karpat o europejskiej sławie, atrakcyjne przez cały rok.
Położone jest na skraju Beskidu Sądeckiego w kotlinie nachylonej ku południowi, nad
potokiem Kryniczanka - dopływem Popradu. Uzdrowisko rozciąga się na długości
ponad 4 km. W dolnej południowej części znajduje się Krynica - Wieś. Są tu liczne
zakłady i urządzenia lecznicze, słynne z
ródła mineralne, malownicze szlaki
turystyczne i spacerowe. W zimie dobre warunki narciarskie m.in. kolejka linowa na
Górę Parkową, wyciągi narciarskie. Pokrywa śnieżna utrzymuje się tutaj co najmniej
przez 5 miesięcy w roku.
W Krynicy panuje klimat górski o łagodnym działaniu, co stwarza dobre warunki
do leczenia chorób narządów trawienia, krążenia, kobiecych oraz zaburzeń
przemiany materii. Z miasta można odbywać długie wycieczki znakowanym szlakiem
turystycznym na Jaworzynę (1116 m. npm.) i do Jaskini Zbójeckiej. W Krynicy i
okolicy można podziwiać rezerwaty przyrody Popradzki Park Krajobrazowego a w
nich pozostałości pierwotnych lasów modrzewiowo-lipowych w Karpatach. Inną
atrakcją jest kolejka gondolowa na Jaworzynę Krynicką, obecnie najdłuższa i
najnowocześniejsza tego typu kolejka w Polsce. Są tutaj zabytki takie jak: cerkiew
drewniana z 1905 roku, pałac Stadnickich z XVI w. i inne.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
11
Krynica Zdrój
Rabka Zdrój
Nazwa dzisiejszego Zdroju po raz pierwszy pojawia się w
dokumencie Bolesława Wstydliwego z 1254 roku. Wieś była
wówczas własnością klasztoru Cystersów ze Szczyrzyca.
Właśnie tutaj warzono sól dla szczyrzyckich opatów.
Wspomina o tym w swoim dziele średniowieczny kronikarz
Jan Długosz. Lokacja wsi miała miejsce sto dziesięć lat
póz
niej, w 1364 roku. Rabka zawdzięcza to temu, który "zastał
Polskę drewnianą..." - królowi Kazimierzowi Wielkiemu.
Monarcha nadał wówczas Mikołajowi z Uścia przywilej
lokowania na prawie magdeburskim wsi pomiędzy rzekami
Rabą, Słonką, A
ętownią i Kasinką. W pierwszej połowie XVI
wieku Rabka przeszła - wydzierżawiona przez króla
Władysława Jagiełłę - w posiadanie rodziny Jordanów herbu
Trąby. Kasztelan krakowski Spytek Jordan w 1557 roku
założył tutaj parafię, a w 1563 roku ufundował pierwszy
drewniany kościół. Ważną datą dla Rabki jest rok 1858. Wtedy
to, po przeprowadzeniu badań zainicjowanych przez profesora
Józefa Dietla, okazało się, że solanki rabczańskie są jednymi
z najsilniejszych solanek jodowo-bromowych w Europie. Dało
to asumpt do powstania tutaj uzdrowiska.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
12
Miejscowa ludność od niepamiętnych czasów czerpała
wypływającą w kilku z
ródłach "słoną wodę", wykorzystując ją
na własne potrzeby kuchenne. Potwierdził to Jan Długosz, gdy
w XIII wieku pisząc w o Rabce, użył zwrotu "sal in Rabka".
Wypływająca solanka sugerowała, że pod ziemią mogą
znajdować się pokłady soli podobne wielkością tym z Wieliczki
i Bochni. To rozbudzało wyobraz
nię i zainteresowanie
poszukiwaniami. W 1568 roku król Zygmunt August nadał
Jerzemu Grosmanowi, mieszczaninowi z Oświęcimia,
przywilej na poszukiwanie soli w Rabce i póz
niejsze jej
wydobywanie. Po nim poszukiwania kontynuował dworzanin
królewski Marcin Konopnicki, który wybił pierwszy, "głęboki na
trzy łachy" szyb. Powstały duże warzelnie. Niestety, na złoża
soli nie natrafiono. Lecz "słona woda" sączyła się nadal... Z
czasem zaczęto zwracać baczniejszą uwagę na właściwości
solanki, których leczniczego działania pewna była miejscowa
ludność. Pierwsza drukowana wzmianka o zdrowotnych
cechach solanki pochodzi z 1721 roku. Jednak gruntownie
rabczańskie solanki zostały zbadane dzięki inicjatywie
profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Józefa Dietla.
Uzyskane w 1858 roku wyniki badań fizycznych i chemicznych
(potwierdzone przez uczonych Akademii Wiedeńskiej) okazały
się naukową sensacją. Rabczańskie śródła okazały się
jednymi z najsilniejszych solanek jodowo-bromowych w
Europie. W 1864 roku, po odkopaniu zasypanych śródeł i ich
oczyszczeniu, wybudowano w Rabce pierwsze łazienki i kilka
budynków dla kuracjuszy. W lesie nieopodal wytyczono
natomiast alejkę spacerową. Dziś Rabka specjalizuje się w
leczeniu chorób układu oddechowego, alergii, układu
krążenia, chorób reumatycznych i przewlekłych schorzeń
układu nerwowego.
PIWNICZNA
Malownicze podgórskie wczasowisko, położone w Beskidzie
Sądeckim w Dolinie Popradu w woj. Małopolskie. Piwniczna posiada
z
ródła mineralne, klimat podgórski, duże nasłonecznienie. Dobre
warunki do leczenia lżejszych schorzeń narządu trawienia, krążenia,
zaburzeń gruczołów dokrewnych oraz stanów wyczerpania.
Plaża nad Popradem, liczne szlaki turystyczne i narciarskie. Są tutaj
rezerwaty przyrody "Baniska", leśnictwo Roztoka Wielka i fragmenty
dawnej puszczy Karpackiej.
SZCZAWNICA
Ppowiat Nowy Targ. Wczasowisko i zdrojowisko położone w dolinie potoku
Grajcarka, prawego dopływu Dunajca, między Pieninami od wschodu a pasmem
Małych Pienin od południa i pasmem Radziejowej w Beskidzie Sądeckim od północy.
Miejscowość znana z doskonałych leczniczych wód mineralnych. Posiada
nowoczesne zakłady i urządzenia lecznicze. Klimat podtatrzański o dużym
nasłonecznieniu. Leczy się tutaj choroby uczuleniowe, nieżyty dróg oddechowych,
stany zapalne i pylice, oraz choroby narządu trawienia.
Przyrodniczą atrakcją tej okolicy jest Pieniński Park Narodowy obejmujący pasmo
Pienin od Krościenka do Niedzicy. Górny bieg Dunajca tworzy tutaj dolinę
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
13
przełomową po dolinę Popradu. W części wschodniej znajduje się najwyższe
wzniesienie w masywie Trzech Koron-Okrąglica 982 m. W parku malownicze skały
wapienne pokryte lasami, dzikie knieje mieszane, na szczytach turni laski sosnowe.
Ze Szczawnicy wiedzie szereg tras turystycznych między innymi do wodospadu
Sewerynówka na Jarnutę z pięknym widokiem na Tatry, do wąwozu Homole z
kolorowymi skałami, na Trzy Korony. W mieście do zwiedzania wiele
architektonicznych zabytków sakralnych.
MUSZYNA
Mmiasto w Beskidzie Śląskim na wys. 450m nad Popradem.
Uzdrowisko posiadające sanatoria, w których m.in. leczy się
schorzenia układu pokarmowego, moczowego, choroby przemiany
materii, niedokrwistość i nerwice. Prowadzone kuracje wodami
mineralnymi: kąpiele, natryski, masaże, bicze szkockie. Ponadto
zabiegi światło lecznicze i borowinowe.
Muszyna położona jest w pięknej dolinie Popradu. Klimat tej
miejscowości wyróżnia się właściwościami wynikającymi z położenia
doliny górskiej: krótsze lato bez męczących upałów i łagodna śnieżna zima.
Muszyna oferuje wiele imprez turystyczno-krajobrazowych, sportowych i
kulturalnych. Są tutaj korty tenisowe, ośrodki jazdy konnej. Organizowane są kuligi,
rajdy konne, zawody wędkarskie, piesze i rowerowe, wycieczki górskie. Dużą
atrakcją turystyczną jest spływ tratwami Popradem. Do corocznych imprez zaliczyć
należy: kwietniowe koncerty chórów kościelnych, Koncert Muzyki Organowej
organizowany w czerwcu - sierpniu. Dni Muszyny z występami regionalnych z
espołów artystycznych w czerwcu, przegląd Kapel Weselnych w lipcu. A także w
lipcu wystawy prac twórców ludowych i kolekcjonerów. W sierpniu Dzień Kultury
Polski i Słowacji i wiele innych. W okresie zimowym na terenie miasta czynnych jest
pięć wyciągów narciarskich.
Pierwsze ślady Muszyny pochodzą z XI wieku. Na grzbiecie Koziejówki odkopano
ślady drewniano - ziemnego gródka z czasów pierwszych Piastów. W dokumentach
pisanych pierwsze wzmianki o miejscowości pojawiły się w 1209 roku, kiedy to na
mocy przywileju króla Węgier, tutejszy proboszcz Adolf otrzymał prawo pobierania
cła. Była wówczas Muszyna miejscowością graniczną na szlaku handlowym. Przez
półtora wieku do Muszyny rościli sobie pretensje Węgrzy z których zrezygnowali w
1366 roku. Mieszkańcy Muszyny przez wieki zajmowali się głównie handlem i
rzemiosłem oraz spławianiem drewna. Popularnym zajęciem był również wyrób
węgla drzewnego. Oficjalny status uzdrowiska zyskała Muszyna w 1929 roku. W
okresie II wojny światowej miasto było ostatnim na ziemi polskiej punktem trasy
przerzutowej na Węgry. Po wojnie nastąpił szybki rozwój uzdrowiska. Powstały
nowoczesne sanatoria i domy wypoczynkowe. Uzdrowisko nastawione było głównie
na kolonie dla dzieci i młodzieży.
Muszyna posiada wiele atrakcyjnych zabytków wartych obejrzenia. Ruiny zamku
zbudowanego za panowania Kazimierza Wielkiego w paśmie Koziejówki 636 m.,
Dwór Starościński, pozostałości z 1645 roku, zabytkowy rynek z murowaną kaplicą
św. Floriana zbudowany na przełomie XVIII / XIX w., barokowy kościół parafialny
zbudowany w latach 1676-1728, krzyże i kapliczki przydrożne, które powstawały od
XVIII w.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
14
Ciekawostką są krzyże wotywne, które zostały ustawione. na Średniej Górze i na
szczycie Malnika w intencji odwrócenia nieszczęścia. Mieszkańcy Muszyny
dwukrotnie przeżywali epidemie cholery w 1852 r. i w roku 1892. Postawione krzyże
upamiętniają te tragedie miasta.
Muszyna
Ta urokliwie położona wśród szczytów i potoków
górskich gmina, zajmuje ziemie położone na
południu województwa małopolskiego. Większość
wsi (Andrzejówka, Dubne, Leluchów, Milik,
Żegiestów) jak również sama Muszyna
usytuowane są na pograniczu polsko-słowackim
w dolinie Popradu. Najwyższa góra regionu to
Jaworzyna Krynicka - 1114 m n.p.m. Region ten
charakteryzuje się łagodnym, górskim klimatem.
Działanie klimatu wpływa korzystnie na
schorzenia układu oddechowego,
odpornościowego, (wykorzystując
przeciwzapalne i bakteriobójcze zdolności
fitoncydów).
Dzięki wspaniałemu położeniu muszyńska gmina
uzdrowiskowa od lat przyciąga licznych turystów i
kuracjuszy. Zima dostępne są liczne wyciągi
narciarskie (Powroz
nik, Złockie, Jastrzębik,
Żegiestów) oraz narciarskie trasy biegowe.
Wieczorem podwoje otwierają dansingi i
kawiarnie. Latem korzystać można z
malowniczych pieszych i rowerowych szlaków
turystycznych, kąpielisk w Szczawniku,
Powroz
niku i Muszynie oraz przejażdżek konnych
(zarówno bryczkami jak i wierzchem). Dla
miłośników sportu czynne są: korty tenisowe,
boisko piłkarskie, bieżnia lekkoatletyczna,
siłownie oraz kryte baseny. Korzystne warunki
znajda tu również wędkarze (w 1993 r złowiono w
Popradzie dwie rekordowe głowacice o wadze
9,45 kg i 9,20 kg) i grzybiarze. Niewątpliwa
atrakcja dla przyjezdnych są ogólnie dostępne
z
ródła mineralne, które gaszą pragnienie nawet w
największy upal. Wielowiekowa historie i tradycje
tego regionu poznać możemy w muszyńskim
muzeum regionalnym. Natomiast entuzjastów
zabytków zapraszamy do wyprawy antycznym
szlakiem dawnego "Państwa Muszyńskiego", na
którym obejrzeć możemy zarówno ruiny zamku
(XIV w.), dwór starostów, zajazd, kordegardę
(XVIII-XIX w.), jak i rozsiane po wszystkich
wioskach tego regionu dawne połemkowskie
cerkwie greko-katolickie. Miłośników przyrody
zainteresuje dydaktyczny spacer ścieżkami
rezerwatu lipowego "Obrożyska", znajdującego
się nieomal w centrum Muszyny. Zapraszamy
wszystkich gości do uczestnictwa w "Letnich
Festynach Nad Popradem" organizowanych w
każda niedziele wakacji.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
15
PODKARPACKIE:
IWONICZ ZDRÓJ
Miejscowość położona na pogórzu Karpackim u stóp Beskidu niskiego, na
wysokości około 410 m n.p.m., otoczona lasami w kotlinie potoku, odznacza się
wyjątkowymi walorami krajobrazowymi, przyrodniczymi i klimatycznymi. Rozległe
masywy leśne, będące pozostałością dawnej puszczy karpackiej, nie tylko
wzbogacają pejzaż Iwonicza i południowych rejonów gminy, ale przede wszystkim
decydują o istnieniu specyficznego mikroklimatu posiadającego leczniczy,
uzdrowiskowy charakter. Są tutaj dobre warunki do wypoczynku i leczenia przez cały
rok. Klimat tej miejscowości jest łagodny średniogórski. Bogactwem naturalnym
gminy są obfite z
ródła wód mineralnych. Są to wody kwasowęglowe: chlorkowo-
wodorowęglanowo-sodowe, fluorkowe, bromkowe, jodkowe, borowe. One
to oraz klimatyczne walory Iwonicza-Zdroju (duża zawartość w powietrzu jodu, bromu
i ozonu, brak zanieczyszczeń atmosfery) przesądziły o powstaniu uzdrowiska,
jednego z najstarszych w Polsce. Opisywane już w 1578 roku, w XVII stuleciu znane
było w całej Europie. Jego rozkwit nastąpił w połowie XIX wieku i mimo zniszczeń
wojennych trwa do tej pory. Istnieją tu warunki do leczenia chorób narządu ruchu,
reumatycznych, trawienia oraz chorób wieku starczego. W parku Zdrojowym znajduje
się z
ródło " Bełkotka", z którego wydobywa się gaz ziemny. W okolicy znajduje się
rezerwat leśny Modrzyna z olbrzymimi płaskimi blokami skalnymi i jaskiniami. W
Iwoniczu można zwiedzać szereg zabytków sakralnych i świeckich. Kościółek
modrzewiowy z XV w., zespół pałacowy, karczma, boz
nica kamienna, słynna aleja
starych lip i grabów i wiele innych ciekawych zabytków.
RYMANÓW ZDRÓJ
Popularne podgórskie wczasowisko i zdrojowisko w pow. Sanok woj.
Podkarpackie, położone na wysokości 369 m. npm. w pięknej lesistej dolinie rzeki
Tabor, jest renomowanym krajowym uzdrowiskiem dziecięcym. Warunki klimatyczne
w połączeniu z występującymi tu solankami jodkowymi są bardzo skuteczne przy
leczeniu dzieci, co stanowi główną specjalizację zdrojowiska.
Na północ od wczasowiska znajduje się Pogórze Jasielskie, na południe
wschodnia część Beskidu Niskiego. Ciekawe szlaki turystyczne. Kuracje pitne i
kąpiele sodowo-jodowe, oraz cenione borowiny.
POLAC
CZYK  (gmina Solina)
To miejscowość wypoczynkowa leżąca na skraju Bieszczadów, nad Jeziorem
Solińskim, największym sztucznym akwenem w Polsce, w jednym z najpiękniejszych
zakątków Polski. Z uwagi na swoje położenie Polańczyk jest dużym i znanym
ośrodkiem sportów wodnych. Sam Polańczyk-Zdrój, gdzie znajduje się największy w
Bieszczadach kompleks sanatoriów i domów wczasowych leży na wąskim półwyspie,
głęboko wcinając się w wody Jeziora Solińskiego, na tzw. Cyplu Polańczyka.
Polańczyk  Zdrój zwany również  bieszczadzkim kurortem w 1974 roku uznany
został za miejscowość uzdrowiskową. Do jego głównych walorów leczniczych należą
warunki klimatyczne oraz występujące tam wody mineralne: wodorowo  chlorkowo 
sodowe, wodorowo  węglanowo  chlorkowo-sodowe oraz wodoro 
węglanowochlorkowo  bromkowo-jodowe. Klimat, jaki tu panuje to klimat podgórki o
dość dużym nasileniu bodz
ców klimatycznych, z dominacją cech klimatu
kontynentalnego. Największy wpływ na kształtowanie się stosunków klimatycznych
wywiera znaczne oddalenie od morza. Duży wpływ ma także napływające z południa
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
16
powietrze znad Niziny Węgierskiej. Wspaniałe warunki lecznictwa klimatycznego
zapewniają tu dodatkowo malowniczość krajobrazu, piękne i atrakcyjne tereny
wycieczkowe oraz bogactwo górskich lasów. Lasy w Gminie Solina stanowią 70% jej
powierzchni. Są to głównie lasy bokowo-jodłowe, z domieszką szarej olchy,
modrzewia, jaworu, grobu i osiki. Znajdziemy w nich również cis i brzozę.
Przepiękne bieszczadzkie krajobrazy, atrakcyjne cechy środowiska przyrodniczego,
leczniczego i krajoznawczego przyciągają do Polańczyk rzesze turystów, a
kuracjuszom stwarzają wymarzone warunki do pożytecznego zagospodarowania
wolnego czasu. Wędrówki piesze, rowerowe, wędkarstwo, jazda konna,
wypożyczalnie łódek, rowerów i kajaków, rejsy statkiem po Jeziorze Solińskim,
ośrodek lotniarski, ośrodek szybowcowy (w Bezmiechowej), zimą  wyciągi
narciarskie  to wszystko sprawia, że tam po prostu nie można się nudzić. Poza tym
można zwiedzić liczne zabytki kultury ludowej, sakralnej oraz architektury. Do
najciekawszych w Polańczyk zaliczyc można grecko-katolicką, murowaną cerkiew z
1907 roku (obecnie znajduje się w niej kościół), plebanię również z 1907 roku oraz
kaplicę cmentarną z 1909 r. W cerkwi na szczególna uwagę zasługuje ikona Matki
Boskiej z Dzieciątkiem z XVIII wieku czczona jako cudowna już 1756 roku.
Niewątpliwą atrakcja turystyczną tego terenu jest ponad stuletnia górska kolejka
wąskotorowa, nazywana potocznie  bieszczadzką ciuchcią , natomiast piesze
wędrówki po Bieszczadach ułatwiają liczne i bardzo dobrze oznakowane szlaki
turystyczne.
Opisując walory turystyczne Polańczyka nie sposób oczywiście pominąć Zalewu
Solińskiego i Zapory Solińskiej. Zapora wodna w Solinie to największa tego rodzaju
budowa w kraju, tworzaca Zalew Soliński o powierzchni 21 km2. Wybudowana
została w latach 1960-1968. Zbiornik zajmuje 11 miejsce na liście największych jezior
w kraju, a jego brzegi położone 420m n.p.m. pełne są malowniczych, cichych,
skrytych w lesie zatok i fiordów wciskających się w doliny potoków wpadających do
jeziora. Nad zalewem znajduje się przystań, z której statki odpływają latem
praktycznie co 30 minut, oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego.
Polańczyk to przepiękna miejscowość, zapewniająca wiele atrakcji o każdej porze
roku. Wspomniane wcześniej walory lecznicze tego terenu sprawiły, że dziś
Polańczyk-Zdrój dysponuje dobrze rozbudowana bazą sanatoryjno-wczosową. Na
nasłonecznionym stoku, schodzącym łagodnie do wód zalewu solińskiego znajduje
się 5 sanatoriów, 3 domy wypoczynkowe oraz 3 hotele. SA także pensjonaty,
gospodarstwa Agroturystyczne i pola namiotowe. W Polańczyk, w okresie sezonu
turystycznego organizowanych jest wiele imprez kulturalno rozrywkowych, np.
 Solińskie Lato ,  Żeglarskie Szanty , czy  Polonijny Festiwal Dziecięcych Zespołów
Folklorystycznych .
Profil lecznictwa:
- choroby układu oddechowego,
- choroby układu moczowego,
- choroby kobiece,
- choroby narządów ruchu i reumatologiczne,
- choroby układu wydzielania wewnętrznego i przemiany materii
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
17
ZACHODNIOPOMORSKIE:
ŚWINOUJŚCIE
Jedyne polskie miasto wyspiarskie. Położone jest na 44
wyspach, najdalej wysunięte na północ kraju. Otoczone morzem i
rzeką Świną, Zalewem Szczecińskim oraz pasem lasów. Jest
miastem wielofunkcyjnym: portem i uzdrowiskiem. Miasto posiada
bogatą historię. W XII wieku był to gród obronny strzegący ujścia
Świny. Po wojnie 30-letniej miasto wraz z częścią Pomorza należało
do Szwecji. Prawa miejskie Świnoujście otrzymało w 1753 roku. W
okresie ostatniej wojny miasto zostało zniszczone w ponad 50%. Po
wojnie odbudowane i rozbudowane. Świnoujście jest portem przeładunkowym
głównie węgla i surowców chemicznych oraz największym w kraju morskim portem
rybackim. Posiada przemysł rybny. Jest tutaj morska stocznia remontowa.
Uzdrowisko powstało w 1824 roku a w roku 1885 rozpoczęto budowę nowej
dzielnicy uzdrowiskowej nad samym morzem. W Świnoujściu kąpielami morskimi
(solanki) leczy się choroby układu krążenia, dokrewnego i oddechowego oraz
choroby skóry. W części miasta znajduje się obszar leśny należący do Wolińskiego
Parku Narodowego z mało znaną roślinnością i ptactwem. W mieście warto zwiedzić
muzeum rybołóstwa oraz pracownię figur woskowych, w której jest wiele znanych
postaci współczesnych.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
18
MI
DZYZDROJE
Uzdrowisko położone nad Morzem Bałtyckim na terenie wyspy Wolin. Miasto o
walorach wypoczynkowo-wczasowych. Posiada znane kąpielisko morskie z
wybudowanym w ostatnich latach molem. Walory wypoczynkowe i uzdrowiskowe
miasta zostały odkryte na początku XIX wieku. Pierwsze molo w Międzyzdrojach
powstało w 1884 roku. Wybudowano wtedy zakład solankowy i pensjonaty. Przez
Międzyzdroje prowadziła niegdyś droga z wyspy Uznam do Kamienia i Kołobrzegu.
Było tutaj jedyne przejście przez błota, stanowiące do dzisiaj ślad dawnego ujścia.
Przy drodze stała karczma, która była równocześnie komorą celną, gdzie pobierano
myto od przejeżdżających kupców. Po drugiej wojnie światowej Międzyzdroje były
wsią, mimo znanego już w Europie kąpieliska.
Prawa miejskie i herb otrzymały dopiero w roku 1947. Od tego czasu rozpoczęło
się większe znaczenie i rozwój. Obecnie Międzyzdroje należą do najpopularniejszych
kąpielisk polskiego wybrzeża. W mieście znajduje się Dyrekcja i Muzeum
Wolińskiego Parku Narodowego założonego w 1960 roku.
Atrakcją tego parku są klifowe morskie brzegi, żubry i
królewskie ptaki orły, bieliki. W parku występuje ponad 130
gatunków roślin naczyniowych, ponad 200 gatunków ptaków
oraz liczne ssaki i owady.
Warte zwiedzenia w Międzyzdrojach są również tzw.
żubrowiska oraz drewniane budynki zdrojowe z XIX wieku.
Atrakcją miasta jest odbywający się w lipcu coroczny
Festiwal Gwiazd. Goszczące tutaj gwiazdy kina pozostawiają
na chodniku w pobliżu hotelu Amber-Baltik odciski swoich dłoni
odlane w brązie.
Przepiękne położenie pomiędzy szeroką plażą z wysokim brzegiem klifowym a
leśnymi połaciami Wolińskiego Parku Narodowego to walory składające się na
atrakcyjność tego nadmorskiego kurortu. Czyste wody Zatoki Pomorskiej, korzystny
mikroklimat o właściwościach leczniczych, dzika przyroda, piękne krajobrazy
przyciągają kilkaset tysięcy osób każdego roku, spędzających tu swoje urlopy i
znajdujących wytchnienie w kontakcie z morzem i przyrodą.
Położenie w najstarszej geologicznie części wyspy Wolin, w pofałdowanym terenie,
wśród wzgórz morenowych i śródleśnych jeziorek polodowcowych stanowi o
atrakcyjności krajobrazu miasta i okolicy.
Klimat regionu różni się od klimatu reszty kraju, gdyż wpływ na jego charakter
wywiera obecność Morza Bałtyckiego i wody Zatoki Pomorskiej. Jego
charakterystyczne cechy to duża wilgotność powietrza, zmienność pogody, duże
różnice temperatur w ciągu doby (szczególnie wiosną). Turystów do przyjazdu
zachęcą ciepłe i długie jesienie, a także łagodne zimy.
Główną atrakcją przyrodniczą jest Woliński Park Narodowy, który jest pokryty liczną
siecią szlaków pieszych, pozwalających na wędrówki oraz obserwację rzadkich już
gatunków zwierząt.
We wschodniej części miasta wznoszą się wysokie wzgórza, spadające stromymi,
klifowymi urwiskami do morza. Na terenie gminy na uwagę zasługuje unikatowe
jezioro Turkusowe w Wapnicy. Powstało ono na skutek zalania wodami podskórnymi
wyrobisk kredowych. Zalegający w nim węglan wapnia sprawia, iż jezioro mieni się
różnymi barwami zieleni w zależności od oświetlenia.
Dogodnym punktem widokowym jest wzniesienie Zielonka koło Lubina. Roztacza
się z niego panorama rozlewisk Starej Świny oraz wód Zalewu Szczecińskiego.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
19
Walory przyrodnicze wyspy Wolin w połączeniu z piękną architekturą miasta
stanowią o jego urodzie i atrakcyjności, przyciągając tym samym rzesze turystów.
KAMIEC
POMORSKI
Miasto nad rzeką Dziwną i Zalewem Kamińskim w woj.
zachodnio-pomorskim. Przypuszczalnie nazwa miasta pochodzi od
ogromnego głazu znajdującego się na północnym brzegu Wyspy
Chrząszczewskiej, położonej w na wschód od Kamienia
Pomorskiego.
Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z roku 1107, gdy
poddane zostało Bolesławowi Krzywoustemu wraz z innymi grodami
pomorskimi. W roku 1176 po zniszczeniu Wolina przez Duńczyków,
do Kamienia przeniesiona została siedziba biskupstwa
pomorskiego. Przez wieki miasto było pod władzą cesarzy niemieckich. W roku 1274
Kamień otrzymał lokacyjne prawa lubeckie i na wzniesieniu zamieszkałym przez
Słowian założone zostało nowe miasto. Kamień, chociaż leżący niedaleko morza, nie
brał udziału w żegludze i handlu morskim. Ludność zajmowała się głównie
rolnictwem, rybołóstwem i rzemiosłem. W roku 1483 prawie całkowicie miasto
zniszczył wielki pożar. Dzięki księciu Bernimowi miasto zostało odbudowane. Dalsze
koleje losu miasta przez wieki nie były łatwe. Przechodził kolejno pod różne
panowania branderburgów, monarchii pruskiej, duńczyków. Wojny kilkakrotnie
niszczyły miasto. W roku 1945 po wyzwoleniu w mieście mieszkało zaledwie 1500
osób.
W roku 1876 w Kamieniu odkryto z
ródło solankowe. Był to początek uzdrowiskowego
charakteru miasta. W tym uzdrowisku leczy się choroby układu dróg oddechowych,
układu krążenia, przewodu pokarmowego, układu nerwowego, narządów kobiecych.
Najcenniejszym zabytkiem Kamienia jest romańsko-gotycka katedra z XII-XV w.
zbudowana na planie krzyża łacińskiego z organami barokowymi z 1669 r.
Wyposażeniem katedry jest barokowa ambona, gotycka chrzcielnica, krucyfiksy. Od
roku 1965 w katedrze tej organizowane są Festiwale Muzyki Organowej. Do cennych
zabytków miasta należy również ratusz gotycki z XVI w. oraz fragmenty murów
średniowiecznych z Bramą Wolińską z początków XIV w. i Pałac Biskupi z XV w.
POA
CZYN ZDRÓJ
Miasto w woj. zachodniopomorskim, w powiecie świdwińskim,
położone wśród wzgórz morenowych na Pojezierzu Drawskim w
tzw. Szwajcarii Połczyńskiej. Tutejsze z
ródła mineralne  szczawy
żelaziste  odkryto w 1688 r. Już w 1690 r. zbudowano dom dla
kuracjuszy. W XVII i XVIII w. Połczyn był największym uzdrowiskiem
na Pomorzu. Po odkryciu złóż borowiny w XIX w. nastąpił kolejny
etap rozwoju uzdrowiska  liczba kuracjuszy zwiększyła się,
powstały nowe domy zdrojowe, a w 1903 r. linia kolejowa. Tuż po II
wojnie światowej wielki ośrodek szpitalno-rekonwalescencyjny dla żołnierzy. Potem
powrót do tradycyjnej funkcji uzdrowiska.
DZIWNÓWEK
Mała miejscowość letniskowa położona pomiędzy morzem a Zalewem
Kamieńskim. Niezwykle atrakcyjna, czysta i szeroka plaża, czyste i ciepłe wody
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
20
Bałtyku powodują, że Dziwnówek jest dziś popularnym i lubianym letniskiem.
Dziwnówek położony wśród sosnowych lasów posiada status uzdrowiska - leczy się
tutaj schorzenia układu oddechowego. Dziwnówek jest miejscowością czystą
ekologicznie o niepowtarzalnym klimacie sprzyjającym leczeniu dróg oddechowych i
dolegliwości układu krążenia. Występują tu wody chlorkowo-sodowe o dużej
mineralizacji, lecz ujęcie nie jest eksploatowane.
Największą atrakcją Dziwnówka jest czyste morze oraz szeroka, piaszczysta i
strzeżona plaża z drobnym i jasnym piaskiem, na którą schodzi się po żelaznych
schodkach. Plażę zamyka pasmo niewysokich wydm. Można na niej korzystać ze
zjeżdżalni wodnej, a dla dzieci są dmuchane konstrukcje do skakania. Wczasowicze
chętnie przyjeżdżają tu zażywać słonecznych kąpieli.
Dziwnówek posiada wspaniałe warunki do uprawiania turystyki pieszej i
rowerowej oraz sportów wodnych i wędkarstwa. Śmiało można wybrać się na
rowerową eskapadę do A
ukęcina, Pobierowa, Dziwnowa czy Kamienia
Pomorskiego. Warto także przyjechać do Wrzosowa oglądając po drodze ładne
widoki i wieś nad Zatoką Wrzosowską. W 1945 roku żołnierze l Armii Wojska
Polskiego toczyli tu ciężkie walki z Niemcami, nacierając w kierunku Dziwnowa. We
wsi znajduje się dworek oraz park podworski z ciekawymi drzewami.
KOA
OBRZEG
Położony przy ujściu Parsęty do Bałtyku, morski port handlowy,
rybacki, pasażerski i wojenny. Jedno z czołowych uzdrowisk
polskich.
Osada znana była już w VIII w. W XIII wieku Kołobrzeg uzyskał
prawa miejskie. Były tu warzelnie soli, z czego miasto czerpało
dochody. W czasie ostatniej wojny miasto było twierdzą dla
wycofujących się z Pomorza Niemców zniszczone zostało w 90%.
Do dziś prowadzone są prace przywracające miastu jego świetność.
Miasto posiada nowoczesny Zakład Przyrodoleczniczy, pokłady solanki i borowiny.
Leczy się tutaj schorzenia dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, układu
krążenia, cukrzycy, artretyzmu i otyłości.
Kołobrzeg jest po Gdańsku najstarszą warownią nadmorską w Polsce. Na
podstawie prac wykopaliskowych i starych kronik stwierdzono, że dzieje grodu
sięgają IX wieku. Znajdowała się tutaj siedziba księcia, jego dworu i drużyny.
Ludność trudniła się rzemiosłem, handlem oraz rolnictwem i hodowlą. Już w IX w.
dokonywano tutaj obróbki bursztynu. Jednym z czynników rozwoju miasta było
warzenie soli. Pod koniec XIX w. zbudowane zostały w mieście łazienki solankowe
co zdecydowało o dobrym rozkwicie miasta.
Jako uzdrowisko Kołobrzeg zasłynął w latach trzydziestych XIX w. W roku 1830
zorganizowano leczenie z wykorzystaniem tutejszego klimatu, morza i z
ródeł
solankowych. Do uzdrowiska przyjeżdżali kuracjusze również z Rosji i Szwecji.
Obecnie znane jest w całej Europie. Do ważniejszych zabytków w mieście, które
warto zwiedzić należą:
Bazylika Mariacka z XIV wieku z ołtarzem Ostatniej Wieczerzy i słynnymi
brązowymi wysokimi (4m.) lichtarzami, fragmenty murów obronnych z Bramą
Prochową z XV wieku, średniowieczne kamieniczki, neogotycki ratusz z 1832 roku,
latarnia morska.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
21
USTRONIE MORSKIE
Gmina nadmorska polskiego wybrzeża Bałtyku, miasto położone na wybrzeżu
Morza Bałtyckiego posiadające piaszczyste i słoneczne plaże, czystą wodę,
mikroklimat pozbawiony wpływu przemysłu. Klimat miejscowości Ustronie Morskiego
klasyfikowany jest jako klimat morski o umiarkowanym natężeniu bodz
ców
klimatycznych. Specyficzną cechą bioklimatu Ustronia jest występujący w powietrzu
aerozol morski, który wykazuje lecznicze właściwości szczególnie w terapii schorzeń
dróg oddechowych. Zawartość jodu w powietrzu waha się w granicach 0,75-2,53
mikrograma/mm3 i jest najwyższa w warunkach klimatu morskiego na kontynencie
europejskim.
D
BKI
Miejscowość położona nad Zatoką Pucką, między Pobrzeżem Słowiańskim a
Pojezierzem Kaszubskim. Klimat łagodny, morski. W okolicy duże lasy, tereny
krajoznawczo-turystyczne.
Można organizować wycieczki z pobliskiego Pucka statkiem po morzu. W mieście
tym ośrodki wczasowe cempingowe, sieć usług gastronomicznych.
Jest tu największy ośrodek żeglarstwa deskowego na Pomorzu Środkowym i
Letnia Szkoła Windsurfingu oraz przystań żeglarska. Panuje tu specyficzny
mikroklimat charakteryzujący się dużym nasłonecznieniem i zawartością jodu.
USTKA
Położona u ujścia rzeki Słupi jest jednym z najatrakcyjniejszych miejsc na
wypoczynek nad morzem. Malownicze miasteczko portowe z czystą, piaszczystą
plażą oraz wspaniały, uzdrowiskowy mikroklimat powodują, że Ustka jest bardzo
często wybierana przez wczasowiczów na cel nie tylko letniego wypoczynku.
Sąsiedztwo Słowińskiego Parku Narodowego, mnogość szlaków turystycznych i
rowerowych, nadmorska promenada, port, uzdrowisko - to atuty Ustki.
SOPOT
Miasto nad Zatoką Gdańską. W pierwszej połowie XIX wieku z
osady rybackiej przekształciło się w kąpielisko morskie. Prawa
miejskie uzyskał Sopot w roku 1901. Wraz z Gdańskiem i Gdynią
tworzy zespół miejski Trójmiasto. Posiada duże kąpielisko z rozległą
plażą, molem o długości 512 m. Sopot jest ośrodkiem
wypoczynkowym i uzdrowiskiem. W łazienkach i zakładzie
leczniczo-kąpielowym leczy się choroby reumatyczne i narządów
ruchu.
Sopot posiada wiele placówek kulturalno-rozrywkowych: Scena Kameralna Teatru
Wybrzeże, amfiteatr zwany Operą Leśną, gdzie od roku 1961 odbywają się
Międzynarodowe Festiwale Piosenki. W Sopocie jest Przystań morskiej żeglugi
przybrzeżnej, tor wyścigów konnych oraz słynne Muzeum Esperanta.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
22
Miasto posiada szereg znakomitych zabytków architektonicznych: dawne dworki
mieszczańskie oraz dwór rodziny Sierakowskich z XVII wieku.
Walory uzdrowiskowe. Sanatoria w Polsce.
23