MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jadwiga Mucha
Wykonywanie błamów ze skór futerkowych
743[02].Z2.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
___________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr in\
. Jadwiga Rudecka
mgr in\
. Ewelina Åšmiszkiewicz
Opracowanie redakcyjne:
in\
. Jadwiga Mucha
Konsultacja:
mgr in\
. Zdzisław Feldo
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[02].Z2.03
 Wykonywanie błamów ze skór futerkowych zawartego w programie nauczania dla zawodu
kuśnierz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Konfekcjonowanie błamów ze skór pospolitych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 18
4.1.3. Ćwiczenia 19
4.1.4. Sprawdzian postępów 22
4.2. Konfekcjonowanie błamów ze skór szlachetnych 24
4.2.1. Materiał nauczania 24
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 33
4.2.3. Ćwiczenia 33
4.2.4. Sprawdzian postępów 38
5. Sprawdzian osiągnięć 39
6. Literatura 43
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej wykonywania błamów
ze skór futerkowych pospolitych i szlachetnych.
W poradniku znajdziesz:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\
opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
 literaturę uzupełniającą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
743[02].Z2
Technologia wytwarzania
wyrobów futrzarskich
743[02].Z2.01 743[02].Z2.02
Dobieranie skór do produkcji U\
ytkowanie maszyn,
wyrobów futrzarskich urządzeń i narzędzi
kuśnierskich
743[02].Z2.03
Wykonywanie
błamów
ze skór futerkowych
743[02].Z2.04 743[02].Z2.05 743[02].Z2.06
Wykonywanie odzie\
y Wykonywanie Wykonywanie usług
futrzanej galanterii futrzanej kuśnierskich
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo\
arowej.
-
-
-
- charakteryzować maszyny i urządzenia stosowane w kuśnierstwie,
-
-
-
- określać zasady regulacji oraz konserwacji maszyn i urządzeń technicznych,
-
-
-
- charakteryzować budowę histologiczną oraz topograficzną skóry surowej i włosa,
-
-
-
- charakteryzować główne procesy wyprawy i wykończania skór,
-
-
-
- określać właściwości skór wyprawionych i metody ich badań,
-
-
-
- rozpoznawać wady i uszkodzenia skór wyprawionych,
-
-
-
- oceniać jakość skór wyprawionych,
-
-
-
- charakteryzować materiały pomocnicze i dodatki stosowane w konfekcjonowaniu
-
-
-
wyrobów futrzarskich,
- odczytywać rysunki techniczne prostych wyrobów futrzarskich,
-
-
-
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
-
-
-
- u\
ytkować podstawowe maszyny i urządzenia kuśnierskie,
-
-
-
- posługiwać się przyborami i narzędziami kuśnierskimi,
-
-
-
- rozró\
niać, sortować oraz dobierać skóry futerkowe według charakteru okrywy włosowej
-
-
-
i tkanki skórnej,
- charakteryzować grupy rodzajowe skór i asortymenty wyrobów futrzarskich,
-
-
-
- wyjaśniać zasady doboru skór futerkowych na ró\
nego rodzaju wyroby futrzarskie,
-
-
-
- stosować zasady doboru barwy i charakteru okrywy włosowej oraz cech tkanki skórnej,
-
-
-
- organizować stanowisko dobierania skór zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz
-
-
-
wymaganiami procesu technologicznego,
- sortować skóry futerkowe na ró\
ne asortymenty wyrobów futrzarskich,
-
-
-
- dobierać skóry futerkowe na wyroby futrzarskie,
-
-
-
- stosować zasady oznaczania i składowania dobranych kompletów wyrobów,
-
-
-
- posługiwać się obowiązującymi normami.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- scharakteryzować błamy ze skór futerkowych,
-
-
-
- określić przeznaczenia błamów,
-
-
-
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
-
-
-
- zastosować zasady sortowania skór futerkowych na błamy,
-
-
-
- rozpoznać i oznaczyć wady i uszkodzenia skór,
-
-
-
- określić sposoby reperacji skór futerkowych pospolitych i szlachetnych,
-
-
-
- dobrać skóry futerkowe na błamy,
-
-
-
- określić etapy wykonywania błamów ze skór futerkowych pospolitych i szlachetnych,
-
-
-
- określić zasady kroju i łączenia skór pospolitych w błamach,
-
-
-
- wykonać szablony do rozkroju skór w błamy,
-
-
-
- dobrać skóry i materiały pomocnicze do wykonania błamu,
-
-
-
- zastosować zasady reperacji i rozkroju skór futerkowych na błamy,
-
-
-
- dobrać igły i nici do rodzaju skór futerkowych,
-
-
-
- zastosować szwy łączeniowe skór na maszynie kuśnierskiej,
-
-
-
- zastosować metodę formowania błamów przez nabijanie,
-
-
-
- wysuszyć i obrównać błamy według form,
-
-
-
- zastosować zasady wykończania błamów,
-
-
-
- ocenić jakość wykonania błamu,
-
-
-
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo\
arowej.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Konfekcjonowanie błamów ze skór pospolitych
4.1.1. Materiał nauczania
BÅ‚amy to wyroby futrzarskie przeznaczone do pelis.
Pelisa to płaszcz ocieplany błamem. Wykonuje się w pionowym układzie skór włosami
do dołu. Podstawowym układem skór w błamach jest układ szeregowo-rzędowy. Błamy mają
kształt trapezu. Wymiary typowych produkowanych błamów są następujące: długość 105,
110 i 115 cm, szerokość u dołu 150 cm, u góry 130 cm.
Błam dziecięcy ma wymiary odpowiednio mniejsze: długość 85 cm, szerokość u dołu
120 cm, szerokość u góry 100 cm.
Organizacja stanowiska pracy
Podstawowe czynności i operacje wykonywane przy konfekcjonowaniu błamów są
następujące:
- dobieranie skór,
- krojenie (obrównywanie),
- szycie,
- nabijanie,
- obrównywanie,
- wykończanie.
W prawidłowo zorganizowanym zakładzie produkcyjnym poszczególne czynności są
wykonywane przez odrębnych pracowników i przy tak zorganizowanych stanowiskach pracy,
aby ich kwalifikacje były maksymalnie wykorzystane.
Mamy więc grupę odbieraczy, krojaczy, nabijaczy, obrównywaczy i wykańczarki. Nie
świadczy to jednak, \
e dobieracz nie mo\
e pełnić funkcji krojczego lub odwrotnie, w tym
jednak przypadku wydajność pracy ulegnie znacznemu obni\
eniu.
W zakładach rzemieślniczych podział na poszczególne czynności jest znacznie
zawÄ™\
ony. Zanika grupa odbieraczy, nabijaczy, obrównywaczy i czynności te są
wykonywane przez krojczych. Zazwyczaj jedna i ta sama osoba wykonuje wszystkie
czynności od pobrania skór, a\
do wykończenia gotowego wyrobu. W większych zakładach
rzemieślniczych występuje system zespołowy (krojczy, maszynistka, wykończarka).
Szablony pomocnicze do rozkroju i łączenia skór futerkowych.
Większość skór łączy się ze sobą w pary lub większe płaty, czyli błamy. Przy rozkroju
i łączeniu skór stosuje się odpowiednie szablony, których kształt zale\
y od typu skóry.
Poszczególne skóry mogą być krojone za pomocą szablonów o kształtach ró\
nych figur
geometrycznych. Większość tych szablonów jest dostosowana do wielkości skór.
Znaczną liczbę kształtów wykrojów opracowano w celu zachowania zbli\
onego
do pierwotnego rysunku skóry, inne w celu zatarcia śladów łączenia  wzdłu\
czy wszerz,
a pozostałe w celu uzyskania efektów estetycznych lub efektów podyktowanych nakazem
mody. Wymiary stosowanych wykrojów (ząbków, schodków, czy fal) są ró\
ne i zale\
Ä…
od rodzaju skór, aktualnej potrzeby, a tak\
e od indywidualnego upodobania kuśnierza.
Szablony do wykrojów wykonuje się z preszpanu lub blachy.
Na rysunku 1 i 2 przedstawiono bardziej znane kształty szablonów do wykroju skór (figury
geometryczne, zÄ…bki, schodki, fale).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys. 1. Szablony do wykroju skór w kształcie figur geometrycznych: a) prostokąt, b) dachówka, c) łopatka,
d) sześciobok równoległy, e) równoległobok w ząb i jaskółczy ogon, f) równoległobok zeskok
[3. s. 129]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Rys. 2. Kształty wykrojów stosowanych przy łączeniu elementów skór: a)  fala , b) ząbki małe, c) ząbki du\
e,
d) ząbki płaskie, e) ząbki skośne niskie, f) ząbki skośne wysokie, g) ząbki półkoliste, h) schodki
[3, s. 130]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Szablony słu\
ące do wykroju skór o kształtach ró\
nych figur geometrycznych są równie\

wykonywane z preszpanu. Mogą być więc powiększone lub zmniejszone, poszerzone lub
zwÄ™\
one; mo\
na te\
zastosować w nich inny kąt wykroju. Wykonane szablony zbiera się,
gdy\
mogą one być przydatne w przyszłości, podczas wykonywania podobnych czynności
produkcyjnych. Wybór szablonu lub wyeksponowanie pewnych szczegółów zale\
y od
indywidualnych zdolności kuśnierza, chyba \
e dotyczą one ściśle określonego wzoru futra
(lub innego wyrobu), na który jest sporządzona odpowiednia dokumentacja.
Błamy ze skór króliczych
Skóra królicza, pomijając kolor, charakteryzuje się nierównomierną na całej powierzchni
okrywą włosową pod względem gęstości i wysokości włosów. Część przednia skóry
w pobli\
u karku ma rzadką okrywę włosową oraz najkrótsze włosy, kark jest jeszcze słabiej
uwłosiony (czasem prawie zupełnie goły). W miarę przesuwania się w kierunku zadu okrywa
włosowa jest bardziej gęsta, a włosy coraz dłu\
sze.
Część skóry wokół krawędzi uznaje się często za nieprzydatne. Nale\
Ä… do nich boczki 
pasma podbrzusza biegnące po bokach skóry o włosach mniej sprę\
ystych i rzadszej okrywie
włosowej ni\
w podstawowej, środkowej części skóry. Równie\
nieprzydatne są często tzw.
baki (w górze po bokach łba), odznaczające się bardzo gęsto rozmieszczonymi, zbitymi
włosami w postaci wypukłej kępki (kojarzą się te\
z kępkami mchu). Włosy na bokach są
słabo ukierunkowane i rosną jakby pionowo. Tak\
e w samym zadzie przy krawędzi
występuje pasmo włosów dość wysokich, lecz nie ukierunkowanych i niesprę\
ystych, zwane
dzikimi włosami.
Tak więc płaszczyzna skór nadająca się do konfekcjonowania znajduje się pośrodku.
Pozornie ma ona okrywę włosową gładką i jednolitą pod względem długości włosów, jednak
włos w części przedniej skóry jest krótszy, zaś w części zadniej dłu\
szy. Cecha ta jest jednÄ…
z najwa\
niejszych, jakie kuśnierz powinien umieć rozpoznać podczas doboru skór. Inne
z nich to: gęstość wewnętrznej i zewnętrznej okrywy włosowej, jej barwa, połysk oraz
rzucające się w oczy refleksy świetlne.
Skóry królicze  jako surowiec futrzarski przeznaczony ju\
do konfekcjonowania  mogÄ…
występować pod wieloma postaciami, w zale\
ności od sposobów ich wykończenia.
Zasadniczy podział przewiduje: skóry wyprawione naturalne, skóry barwione dodatkowo po
wyprawie (w celu uatrakcyjnienia wyglÄ…du ).
Skóry wyprawione dzieli się z kolei na:
- długowłose  o nazwach : szynszyle, burki (albo płowe ), czarne, czarne  podpalone,
-
-
-
srebrzyste, popielate (albo platyny), białe, łaciate itp.
- strzy\
one  z wszystkich skór kolorowych powstają po strzy\
eniu tzw. platynki; białe
-
-
-
pozostają nadal białymi, natomiast łaciatych na ogół się nie strzy\
e.
Skóry barwione dzieli się, w zale\
ności od stopnia uszlachetniania, na:
- długowłose  o nazwach: sobole (ciemnobrązowe), skunksy (czarne) i w zale\
ności od
-
-
-
innych kolorów, np. oliwki, rudoszare, popielate, be\
owe itp.,
- długowłose szablonowane  o nazwach nadawanych od rodzaju szablonu lub imitacji, np.
-
-
-
spękana ziemia, gepard, cybet - lira, \
yrafa itp.,
- strzy\
one (epilowane lub nie )  o nazwach: foki, bibrety, nutriole grafity, oliwki itp.,
-
-
-
- strzy\
one szablonowane - o nazwach: oceloty, lamparty, \
yrafy itp.
-
-
-
Niezale\
nie od tego czy skóry mają włosy długie, czy strzy\
one do równej długości,
zawsze rzadsza okrywa włosowa w części karkowej wygląda bardziej płasko ni\
bardziej
gęsta okrywa włosowa w części zadniej. Sprawia to nieraz wra\
enie (np. u skór
uszlachetnionych na foki), \
e skóry strzy\
one mają włosy ró\
nej wysokości. Podczas
dobierania skór na błamy i inne wyroby nale\
y brać to pod uwagę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Krojenie błamów ze skór króliczych długowłosych i ze skór króliczych strzy\
onych
niczym się nie ró\
ni. Pierwszą czynnością, jaką powinien wykonać kuśnierz krojczy przed
rozpoczęciem krojenia, jest minimalne nawil\
enie dermy skór przy tym unikać zamoczenia
okrywy włosowej. Po nawil\
eniu składa się skóry po dwie mizdrą do siebie i odkłada na
krótko w celu odle\
enia.
Mniej doświadczony kuśnierz powinien zawsze kroić skóry w stanie rozło\
onym i według
odrysowanego szablonu (kontury błamu rysuje się na stole kredą). Po odle\
eniu, skóry
rozmieszcza się w poło\
eniu zgodnym z uprzednim dobraniem. Ka\
dÄ… z nich nale\
y ręcznie
rozciągnąć we wszystkich kierunkach. Poniewa\
skóry po rozciągnięciu zmieniają czasem
wygląd zewnętrzny (matowieją lub zmieniają odcień), nale\
y porównać prawidłowość ich
dobrania. Nierzadko konieczna jest pewna korekta doboru, którą trzeba bezwarunkowo
wykonać, aby uniknąć póz
niejszych poprawek
Ka\
dą skórę podczas krojenia trzeba dobrze przeglądać i jeśli zachodzi potrzeba 
zreperować. Niezale\
nie od reperacji niektóre skóry w błamach mogą wymagać sztukowania
ze względu na zbyt du\
e ubytki powierzchni lub inne uszkodzenia. Do sztukowania mo\
na
u\
yć kawałki tej samej skóry lub innej (zazwyczaj równie\
o niepełnym profilu). Jednak
powinno być to wykonane tak, aby od strony okrywy włosowej sztukowanie nie było
widoczne, względnie aby było jak najmniej widoczne.
Reperowanie skór jest w obróbce kuśnierskiej czynnością wstępną, której podlega niemal
ka\
da skóra. Określenie to odnosi się równie\
do obróbki skór mającej na celu przygotowanie
skóry jako artykułu na sprzeda\
, jak te\
do przystosowania skóry do dalszej i właściwej
obróbki, np. przy konfekcjonowaniu.
Reperacji podlegajÄ… wszelkie wady i uszkodzenia, dziury, golizny, przerosty, rozdarcia,
spilśnienia czy brak włosów ościstych lub puchowych. Wady te mo\
na usunąć bez naruszenia
właściwego dla danej skóry charakteru okrywy włosowej. Reperacja nie powinna więc
powodować zmian kolorystycznych w wyglądzie okrywy włosowej ani zmieniać jej gęstości
czy sprÄ™\
ystości w poszczególnych częściach topograficznych skóry. Pierwsza zasada, która
powinna być przestrzegana podczas reperowania, to zgodność cięć z linią grzbietową. Przed
rozpoczęciem czynności związanych z reperacją, wydłu\
eniem, rozcinaniem skór na połówki
itp. potrzebne jest dokładne oznaczenie linii grzbietowej. Oznaczenie przeprowadza się na
desce kuśnierskiej. W skórze rozło\
onej płasko włosem do góry, wygładza się okrywę
włosową i rozpoczyna (od głowy lub od nasady ogona) ustalanie linii przebiegającej przez
środek pręgi grzbietowej.
Pewnym ułatwieniem jest ró\
nica w kolorze włosów, która prawie zawsze występuje na
grzbiecie, w stosunku do innych miejsc (np. pręga jest ciemna, a jeszcze ciemniej bli\
ej
środka). Przy kolorach białych dodatkową wskazówką jest czasem zauwa\
alne rozchylenie
się włosów od środka na boki i odmienna długość włosów ościstych, które są ponadto
bardziej sprÄ™\
yste.
Po ustaleniu właściwego miejsca wzdłu\
całej pręgi, kolejno przykłada się trzonek no\
a
kuśnierskiego, naciska i jednocześnie pociąga skórę po stole. Odbite na mizdrze punkty łączy
się w jedną linie, zaznaczając ją ołówkiem lub długopisem. Nale\
y przy tym bardzo ostro\
nie
u\
ywać ołówka kopiowego (chemicznego) i długopisów, zwłaszcza przy skórach cienkich
i jasnych.
W podobny sposób oznacza się pozostałe części topograficzne skóry, np. kłąb (krzy\
),
pachwiny, boki, brzuch, Å‚apy, uszy.
Istnieją ró\
ne sposoby usuwania uszkodzeń i reperowania skóry własną jej powierzchnią.
Podstawowymi sposobami są wycięcia eliptyczne z ostro zakończonymi biegunami (rys. 3c),
wsuwki  języki w kształcie wydłu\
onych trójkątów (rys. 3 a, b, c).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Rys. 3. Sposoby reperowania skór króliczych wycięciami i wsuwkami o ró\
nych kształtach [3, s. 92]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wyszukane wady występujące po stronie okrywy włosowej nale\
y oznaczać przez
ostro\
ne nakłuwanie dermy końcem no\
a kuśnierskiego lub specjalnym nakłuwakiem.
W ten sposób zaznaczone wady, jak równie\
wady widoczne od strony mizdry, wycina siÄ™,
nadając im kształt elips, prostokątów lub trapezów o wielkościach zbli\
onych do uszkodzenia
faktycznego (rys. 3 a, b, c, d). Wycięć o kształcie wydłu\
onej elipsy dokonuje siÄ™ przy
uszkodzeniach małych, przede wszystkim usytuowanych równolegle w stosunku do linii
grzbietowej. Otwory w kształcie prostokątów i trapezów reperuje się przez wycięcie wsuwek.
Wsuwka ma zazwyczaj kształt trójkąta, którego dłu\
sze ramiona są skierowane w górę lub
w dół, zaś wierzchołek i oś symetrii są równoległe do linii grzbietowej (rys. 3a,3b, 3c). W ten
sposób zmiana długości włosa oraz barwy przebiega równomiernie po obu stronach wsuwki.
Większe uszkodzenia reperuje się dwiema lub większą ilością wsuwek. Przy
uszkodzeniach długich zaleca się stosowanie dwóch wsuwek skierowanych przeciwnie
wierzchołkami, co zmniejsza przesunięcie poszczególnych wsuwek i zapobiega
występowaniu powa\
nych ró\
nic kolorystycznych okrywy włosowej.
Skóry królicze przeznaczone do uszlachetnienia przez barwienie lub barwienie
i strzy\
enie mo\
na reperować systemem, który umo\
liwia uniknięcie du\
ej ilości szwów (rys.
3d) przez wykonywanie przesunięć poprzecznych. Powstałe przy tym ró\
nice w kolorystyce
i długości włosa wyrównuje się w póz
niejszych operacjach strzy\
enia i barwienia. Mo\
na
zatem stosować przesunięcia du\
ych płatów skóry jednym wzdłu\
nym, poprzecznym lub
przebiegającym łukiem cięciem. Mo\
na równie\
wstawić kawałki innej skóry, mającej
zbli\
one do skóry reperowanej cechy jakościowe, a tak\
e wykonać elipsy skośne.
Podane systemy kroju i cięć obowiązują w reperacji prawie wszystkich rodzajów skór.
Mogą oczywiście zachodzić pewne ró\
nice, lecz będą one wynikiem ró\
nych wielkości skór
i występujących uszkodzeń lub te\
osobistych umiejętności i inwencji kuśnierza. Przykłady
zaś mają być wskazówką w wyborze prawidłowego kroju.
Zazwyczaj skóry wzdłu\
błamu łączy się krawędziami prosto obciętymi. Boczne
krawędzie te\
wyrównuje się na prosto, nadając skórom kształt wydłu\
onych trapezów,
zbli\
onych prawie do prostokątów.
W rzędach szerokość skór musi być zbli\
ona. Suma wszystkich szerokości skór
w ka\
dym rzędzie mo\
e być nieco mniejsza (ok. 5÷7 cm) od wÅ‚aÅ›ciwej miary szerokoÅ›ci
błamu, jest to tolerancja przewidziana na rozciągnięcie błamu. W długości skór nie nale\
y
zakładać takiej tolerancji. Suma długości poszczególnych skór powinna być taka, jaka ma być
ostateczna długość błamu. Po zszyciu skór i tak błam będzie krótszy, poniewa\
występują
straty na szwy. Jednak mo\
liwość uzysku z naturalnego wydłu\
enia skór równa się mniej
więcej stracie na szwach.
Niezale\
nie od łączenia prostego (rys. 4a) skóry mo\
na łączyć za pomocą wykrojów
w kształcie łuku ze szpicem do dołu, wykrawanego w części zadniej skóry i analogicznego
wykroju w części karkowej (rys. 4b).
Do łączenia skór wzdłu\
mo\
na te\
zastosować ząbki (rys. 4c). Wybór zale\
y od inwencji
i upodobania krojczego. Nale\
y pamiętać, \
e boki skór we wszystkich przypadkach okrawa
siÄ™ prosto.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Rys. 4. Błamy ze skór królików  rozmieszczenie skór według ich cech powierzchni u\
ytkowej, długości włosa
i jakości. Sposoby krojenia: a) skóry krojone w trapezy, b) skóry krojone łukami w szpic,
c) skóry krojone w ząbki [3, s. 135]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Przed przystąpieniem do szycia trzeba dobrać do maszyn igły odpowiedniej grubości
(nr 60÷70). Grubość igieÅ‚ dobiera siÄ™ biorÄ…c pod uwagÄ™ grubość i zwiÄ™zÅ‚ość dermy. Nici
(nr 50÷40), powinny być kolorystyczne zharmonizowane z kolorem okrywy wÅ‚osowej lub
dermy. Åšciegi o odstÄ™pach 1÷1,2mm powinny być zwiÄ™zÅ‚e, lecz niezbyt wysokie i grube.
Podczas zszywania równo zło\
one krawędzie skór powinny wystawać ponad ściskające,
ząbkowane tarczki maszyny (około 1,5mm). W przypadku gdy krawędzie zszywanych skór
będą wystawały du\
o wy\
ej, szew będzie za gruby, natomiast jeśli ni\
ej, szew mo\
e siÄ™
rozdzielać.
WÅ‚osy nale\
y starannie wpychać do wewnątrz między zszywane warstwy skór.
Niestaranne wepchnięcie włosów mo\
e spowodować niepotrzebne zgrubienie szwów
i wówczas ślady szwów będą widoczne na zewnątrz okrywy włosowej. Po zszyciu szwy
nale\
y lekko rozgnieść (rozprasować) kolistym zakończeniem zapychacza włosów lub
krawędzią szpulki.
Zszywanie błamów rozpoczyna się od zszywania cięć, wsuwek itp. reperacji.
Zreperowane poszczególne skóry zszywa się w rzędy wzdłu\
, następnie rzędy z sobą wszerz.
Podczas kolejnego doszywania rzędów trzeba uwa\
ać, aby szwy skór w rzędach i szeregach
krzy\
owały się w celu zachowania równomiernych długości skór w szeregach. Mizdrę
błamów nawil\
a siÄ™ wodÄ… o temp. do 30ºC, u\
ywajÄ…c do tego niezbyt sztywnej szczotki.
Podczas tej czynności nale\
y unikać zamoczenia okrywy włosowej. Po równomiernym
nawil\
eniu błam składa się mizdrą do siebie i poddaje krótkiemu odle\
eniu (ok. pół godziny).
Po odle\
eniu błam nabija się na deskę kuśnierską, na której uprzednio wyznacza się kredą
wymiary (150x110x130 cm) i oś błamu. Do nabijania u\
ywa siÄ™ cienkich gwoz
dzi o grubości
1mm i dÅ‚ugoÅ›ci 35÷50 mm. Nabijanie rozpoczyna siÄ™ od rozÅ‚o\
enia błamu na desce okrywą
włosową do spodu i rzadkiego przybicia dolnej krawędzi błamu nieco na zewnątrz od linii
oznaczającej na desce dolny brzeg błamu. Po przybiciu dolnej krawędzi naciąga się górę
błamu, ujmując obiema rękami za górną krawędz
, a następnie przybija krawędz
, na poczÄ…tku
rzadko i głównie na szwach, które są bardziej odporne na rozdarcia. Następnie naciąga się
i przybija boczne krawędzie błamu. Po całkowitym naciągnięciu błamu uzupełnia się obicie
krawędzi. Równocześnie wykonuje się poprawki w naciąganiu, np. przesunięcia szwów, ich
rozmieszczenie i wyrównanie zgodnie ze schematem.
W celu uzyskania lepszego efektu suszenia i zabezpieczenia przed zagnieceniem okrywy
włosowej mo\
na krawędzie błamu podnieść (podciągnąć w górę) na gwoz
dziach.
Deskę z nabitym błamem ustawia się pionowo w przewiewnym miejscu w celu
wysuszenia. Suszenie mo\
e się odbywać w temperaturze pokojowej lub w pewnym oddaleniu
od z
ródÅ‚a ciepÅ‚a, w temperaturze do 40ºC. W czasie suszenia zaleca siÄ™ co pewien czas
sprawdzanie, przez dotyk ręką, stopnia nagrzania i schnięcia błamu. Nie nale\
y dopuszczać
do zbyt intensywnego nagrzania całego błamu lub jego części. Po wysuszeniu i wystygnięciu
błamu, wyjmuje się gwoz
dzie i zdejmuje błam.
Przed obrównywaniem, błam powinien nieco odle\
eć, w celu naturalnego zbiegnięcia się.
Aby ten proces nieco przyspieszyć, mo\
na dermę błamu wymiąć (miejsce po miejscu)
w rękach i następnie rozbić specjalnym klinem, co mo\
e przywrócić jej normalną
elastyczność. W większych zakładach do przywracania elastyczności dermy błamów stosuje
się specjalne obrotowe bębny siatkowe.
Błam obrównuje się zgodnie z wymiarami. Błamy wykonywane bezpośrednio pod pelisy
muszą odpowiadać formie odbitej z pelisy. Do obowiązków pracownika obrównującego błam
nale\
y tak\
e jego przejrzenie i usunięcie ewentualnych uszkodzeń, które mogły powstać
w czasie nabijania lub po nabiciu.
Do czynności kosmetycznych nale\
y trzepanie i czesanie, obcinanie końców nici oraz
zmywanie okrywy włosowej wodą. Trzepanie i czesanie jest konieczne w celu usunięcia
z okrywy włosowej luz
nych włosów i zanieczyszczeń, jak pył, trociny itp. Przez rozczesanie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
zlepionych włosów i trzepanie uzyskuje się maksymalną puszystość okrywy włosowej
W przypadku zmięcia okrywy włosowej trzeba ją wyrównać przez zmycie wodą za pomocą
szczotki, a następnie pozostawić w stanie rozło\
onym do wyschnięcia.
BÅ‚am do sprzeda\
y detalicznej powinien być zło\
ony mizdrą do wewnątrz na pół, wzdłu\

osi i spięty razem wzdłu\
bocznej i górnej krawędzi. Spinanie wykonuje się na maszynie
kuśnierskiej co 30-40 cm krótkimi przeszyciami. U dołu błamu doszywa się metkę, na której
oznacza się jakość wyrobu.
Błamy ze skór owczych i jagnięcych
Na błamy przeznacza się skóry, które po uszlachetnieniu, ze względu na ró\
ne wady nie
nadają się na futra noszone okrywą włosową na zewnątrz. Są to między innymi takie cechy,
jak: plamistość (niejednolite zabarwienie), nierównomierność strzy\
enia, brak połysku (lub
częściowy jego brak), nieładna lub rzadka okrywa włosowa, pękanie lica, du\
e ubytki
powierzchniowe, dziury itp.
W konfekcjonowaniu błamów rozró\
nia się dwie zasadnicze grupy skór, które mają
wpływ na sposoby krojenia. Są to: skóry jagniąt małych , skóry jagniąt du\
ych i owiec.
Rys. 5. Profile skór owczych i jagnięcych: A  wyporka, B  jagniąt kilkudniowych, C  jagniąt
kilkutygodniowych i kilkumiesięcznych, D  zwierząt dojrzałych, owiec (baranów) [3, s. 135]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 6. Przykłady kroju i łączenia skór w błamach ze skór jagnięcych: a) skóry łączone ząbkami, b) skóry
łączone po linii prostej, c) skóry łączone pojedynczym zębem, d) skóry łączone po łuku [3. s 135]
Błamy ze skór jagnięcych są krojone ró\
nymi sposobami. Często sposób jest uzale\
niony
od wielkości skór, rodzaju uszlachetniania albo od inwencji samego kuśnierza (rys. 6).
W praktyce stosowane są najczęściej proste łączenia oraz wszelkiego rodzaju ząbki, zęby
i półkoliste wykroje. Niezale\
nie jednak od samego krojenia skór, w czasie dobierania skór
nale\
y przestrzegać pewnych zasad: zestawiania w błamie skór jednolitych pod względem
charakterystyki cech okrywy włosowej i dermy, a tak\
e zachowania symetrii pod względem
koloru i jakości skór po obu stronach błamu. Skóry nieco szersze i ewentualnie dłu\
sze
rozmieszcza się u dołu. Na krawędziach błamu powinny się znalez
ć skóry o szczególnie
elastycznej dermie i o niezbyt gęstej, a zarazem niewysokiej okrywie włosowej. W górnej
części błamu te\
nie nale\
y umieszczać skór ze zbyt gęstą i wysoką okrywą włosową. Mo\
e
to powodować np. nadmierne wypychanie od spodu i złe układanie się wierzchu pelisy.
Zewnętrzne krawędzie błamu, stanowiące potem przody pelisy, powinny mieć miękką
i elastyczną dermę. Przy łączeniu skór wszerz, boki kroi się prosto, natomiast sztukowanie
wzdłu\
mo\
na wykonywać po linii prostej lub ząbkami (rys. 7). Jakość i wartość skór
decyduje zwykle o wyborze sposobu mniej lub bardziej skomplikowanego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Rys. 7. Błamy ze skór owczych: a) krój prosty, b) łączenie za pomocą ząbków (błam w połówkach)
[3. s. 148]
Przy dobieraniu skór powinno stosować się przyjęte zasady. Sąsiadujące ze sobą skóry
powinny mieć tę samą jakość. Wysokość okrywy włosowej, kolor, połysk, mora, gęstość
i sprÄ™\
ystość powinny być jednakowe. Błam powinien mieć wyrównaną powierzchnię pod
względem optycznym i estetycznym. Sposób łączenia nale\
y równie\
uzale\
niać od jakości
i wartości skór.
Zszywanie, nabijanie, suszenie i wykończenie wykonuje się tak samo jak w przypadku
błamów ze skór króliczych.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie jest przeznaczenie błamów?
2. Jakie są wymiary typowych błamów?
3. Jakie szablony do rozkroju skór stosuje się przy skórach króliczych?
4. Jakie są cechy okrywy włosowej w poszczególnych polach topograficznych skóry
króliczej?
5. Gdzie znajduje się płaszczyzna u\
ytkowa skóry króliczej?
6. Na jakie grupy dzieli się skóry królicze?
7. Jakie cechy skór króliczych bierze się pod uwagę przy dobieraniu skór na błam?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
8. Jakie uszkodzenia występują w skórach futerkowych?
9. Jakimi metodami reperuje się skóry futerkowe?
10. Jakie zasady reperacji stosuje się do skór futerkowych pospolitych?
11. Jakie zasady stosuje się przy dobieraniu skór owczych i jagnięcych na błamy?
12. Od czego zale\
y dobór sposobu krojenia skór jagnięcych na błamy?
13. Jakie są sposoby krojenia i łączenia skór owczych na błamy?
14. Jak dobiera się igły do zszywania skór w błamy?
15. Co bierze się pod uwagę przy doborze nici do zszywania błamów?
16. Jakie sÄ… zasady nawil\
ania skór futerkowych?
17. Jakie są zasady nabijania błamów?
18. W jakiej temperaturze powinny być suszone skóry futerkowe?
19. Jaka jest kolejność czynności przy konfekcjonowaniu błamów?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaznacz powierzchniÄ™ u\
ytkową otrzymanej skóry króliczej. Opracuj mo\
liwe wersje
szablonów celem jej obrównania do połączenia w błam.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposoby obrównywania skór króliczych
w błamy,
2) wyznaczyć pola topograficzne danej skóry,
3) zaznaczyć powierzchnię u\
ytkowÄ… ,
4) wykonać szablony do obrównania skóry (wszystkie mo\
liwe wersje), biorÄ…c pod uwagÄ™
jej powierzchniÄ™ u\
ytkowÄ…,
5) określić, według którego szablonu rozkrój skór na błamy będzie najbardziej
ekonomiczny,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik ucznia,
- skóra królicza,
- papier,
- przybory do rysowania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj i oznacz wady skór futerkowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczących ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do przeglądania skór futerkowych, zgodnie z zasadami
bhp i ergonomii pracy,
3) przejrzeć skóry, wyszukać uszkodzenia tkanki skórnej i okrywy włosowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
4) oznaczyć uszkodzenia,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- skóry futerkowe,
- narzędzia kuśnierskie: nó\
kuśnierski, grzebień kuśnierski,
- przybory kuśnierskie: szpilki, kreda,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Wyreperuj skóry futerkowe pospolite, stosując odpowiednio dobrane do rodzaju
uszkodzenia metody reperacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
2) przejrzeć skóry, wyszukać uszkodzenia i oznaczyć je,
3) wyznaczyć pręgę grzbietową w skórach,
4) dobrać metody reperacji do uszkodzenia i uzasadnić wybór,
5) wyreperować skóry,
6) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- skóry pospolite: królicze, owcze itp.
- narzędzia kuśnierskie: nó\
kuśnierski, grzebień kuśnierski,
- przybory kuśnierskie: szpilki, kreda, linijka z podziałką,
- stół do krojenia,
- maszyna kuśnierska,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Obrównaj dobrane i wyreperowane skóry królicze - strzy\
one do połączenia w typowy
błam.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sposób łączenia skór w błam mając na uwadze skóry strzy\
one,
2) wykonać wzorniki do obrównania skór w szeregach,
3) wyrysować kredą kontury błamu na desce kuśnierskiej,
4) rozmieścić skóry na odrysowanym konturze błamu zgodnie z ich oznaczeniem,
5) sprawdzić poprawność wyznaczenia pręgi grzbietowej podczas reperacji skór,
6) obrównać skóry według wzorników,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) zło\
yć skóry rzędami do zszycia
9) zaprezentować wyniki swojej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- skóry królicze,
- narzędzia kuśnierskie: nó\
kuśnierski, grzebień kuśnierski,
- przybory kuśnierskie: szpilki, kreda, taśma centymetrowa, linijka z podziałką,
- preszpan do wykonania wzorników,
- przybory do rysowania,
- stół do krojenia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Zszyj skóry królicze w błam.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
2) dobrać igły i nici biorąc pod uwagę grubość i zwięzłość dermy,
3) przygotować maszynę kuśnierską do szycia,
4) zszyć skóry w rzędy na maszynie kuśnierskiej,
5) zaznaczyć w rzędach poło\
onych obok siebie kilka punktów spotkań,
6) zszyć rzędy w szerz błamu utrzymując równe szeregi skór,
7) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia,
8) zaprezentować wyniki swojej pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- skrojony błam ze skór króliczych,
- maszyna kuśnierska,
- nici
- narzędzia kuśnierskie: szpikulec do zapychania włosa, nó\
kuśnierski,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Nabij błam ze skór pospolitych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś
1) nawil\
yć błam i odło\
yć do odle\
enia,
2) wyrysować kontury błamu według wymiarów na desce do nabijania,
3) nabić błam według obowiązujących zasad,
4) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
5) odstawić deskę z nabitym błamem do suszenia,
6) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- stół do nawil\
ania błamu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
- stół do nabijania błamu,
- narzędzia: kleszcze kuśnierskie,
- przybory kuśnierskie: gwoz
dzie kuśnierskie, kreda, linia, taśma centymetrowa,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 7
Zdejmij z deski nabity błam ze skór króliczych i obrównaj według szablonu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zdjąć z deski nabity błam posługując się kleszczami kuśnierskimi,
2) przejrzeć błam i usunąć ewentualne uszkodzenia, które mogły powstać w czasie nabijania
lub po nabiciu,
3) odło\
yć błam do odle\
enia lub rozbić dermę klinem w celu przywrócenia mu naturalnej
elastyczności,
4) odrysować cienko zastruganą kredą szablon na błamie, zwracając uwagę na zachowanie
symetryczności połówek błamu względem jego środka,
5) obrównać błam, pozostawiając obrysowane kredą kontury szablonu na obrównanym
błamie,
6) sprawdzić poprawność obrównania błamu,
7) wykonać czynności kosmetyczne błamu: wytrzepać, wyczesać, obciąć końcówki nici,
zmyć okrywę włosową wodą,
8) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- nabity na deskę kuśnierską błam ze skór króliczych,
- narzędzia kuśnierskie: nó\
kuśnierski, grzebień kuśnierski, igła kuśnierska,
- przybory kuśnierskie: kreda, linia z podziałką, taśma centymetrowa, naparstek,
- szablon błamu,
- stół do krojenia,
- maszyna kuśnierska,
- literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić przeznaczenie i wymiary typowych błamów?
1
1

2) określić budowę topograficzną skóry króliczej?
1
1

3) wyznaczyć płaszczyznę u\
ytkową skóry króliczej?
1
1

4) określić grupy skór króliczych wyprawionych?
1
1

5) dobrać skóry królicze na błam ?
1
1

6) rozpoznać uszkodzenia i wady występujące w skórach futerkowych
oraz oznaczyć je?
1
1

7) określić zasady i metody reperacji skór futerkowych pospolitych oraz
dokonać reperacji?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
8) określić sposoby rozkroju i łączenia skór króliczych w błamach oraz
zszyć skóry w błam?
1
1

9) określić sposoby rozkroju i łączenia skór owczych w błamach?
1
1

10) określić sposoby rozkroju i łączenia skór jagnięcych w błamach?
1
1

11) dobrać igły i nici do zszywania błamów?
1
1

12) określić zasady nawil\
ania błamów?
1
1

13) określić zasady nabijania błamów oraz nabić błam?
1
1

14) określić parametry suszenia nabitych błamów?
1
1

15) wymienić czynności związane z wykończeniem błamów?
1
1

16) określić zasady obrównywania błamów oraz obrównać błam?
1
1

17) wymienić kolejność czynności przy konfekcjonowaniu błamów?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
4.2. Konfekcjonowanie błamów ze skór szlachetnych
4.2.1 Materiał nauczania
Reperacja skór futerkowych szlachetnych
Podstawowymi sposobami reperacji skór szlachetnych są: wycięcia eliptyczne z ostro
zakończonymi biegunami, wsuwki, zwierciadlane przestawienie i przesunięcia wzdłu\
ne.
Pamiętając, \
e konieczność dokonywania reperacji w skórach prowadzi często do ich
pocięcia, nale\
y w miarÄ™ mo\
liwości unikać zbyt du\
ych niepotrzebnych cięć,
a w następstwie tego szwów. Wyborowi systemu cięć powinna towarzyszyć zawsze rozwaga,
uprzedni dokładny przegląd i oznaczenie uszkodzeń, a następnie właściwe zaplanowanie
usunięcia występujących uszkodzeń.
Większość uszkodzeń reperuje się tak samo jak skóry pospolite (rozdział 4.1).
W celu zachowania symetrii kolorystycznej skóry, du\
e uszkodzenia skór szlachetnych lub
innych mo\
na reperować z zastosowaniem równocześnie dwóch systemów: przestawienia
zwierciadlanego i wsuwek (rys. 8b). Po przeciwnej, w stosunku do uszkodzenia, stronie linii
grzbietowej, na tej samej wysokości i w tej samej odległości od linii grzbietowej co miejsce
uszkodzone, wycina się powierzchnię równą połowie powierzchni brakującego kawałka,
następnie dzieli się ją na wąskie paski i numeruje kolejno (rys. 8a). Paskami tymi wypełnia
się połowę wyciętego kawałka w miejscu uszkodzenia, układając je w odwrotnej kolejności
i tworząc w ten sposób analogicznie, zwierciadlane odbicie stanu przed wycięciem. Pozostałe
luki wypełnia się dwiema wsuwkami. W ten sposób zostaje nadal zachowana właściwa
kolorystyka, topografia i symetria skóry.
Dobre wyniki uzyskuje się równie\
przez połączenie cięciami poszczególnych okienek
powstałych po wycięciu miejsc uszkodzonych i wzdłu\
nym przesunięciu do góry zadniej
części skóry (rys. 8c).
Rys. 8. Sposoby reperowania uszkodzeń w skórach szlachetnych: a, b) reperowanie uszkodzeń skór
z zastosowaniem dwóch systemów: przestawienia zwierciadlanego i wsuwek, c) reperowanie
jednocześnie kilku uszkodzeń skóry metodą wzdłu\
nego przesunięcia [3, s. 93]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Błamy ze skór nutrii
Skóry nutrii są wartościowym surowcem futrzarskim. Wyprawione workowo mo\
na
rozcinać wzdłu\
przez środek grzbietu lub przez środek brzuszka. (rys. 9). Poddawane są
często uszlachetnianiu przez barwienie, strzy\
enie, epilowanie okrywy włosowej.
Rys. 9. Skóra nutrii: a) wyprawiona workowo b) rozcięta przez brzuszek, c) rozcięta przez grzbiet [1, s. 6]
Ze względu na zró\
nicowaną topografię okrywy włosowej do skór nutrii stosuje się
równie\
metody podziału i rozkroju na grzbiet, brzuszek, i boczki.
Rys. 10. Podział skóry na 3 części od strony mizdry [2, s. 230]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Rys. 11. Podział skóry na 3 części od strony okrywy włosowej [2, s. 231]
Grzbiety mają okrywę włosową o dość rzadkich włosach puchowych i dość długich,
sprÄ™\
ystych włosach ościstych. Włosy ościste są strzy\
one w celu wyrównania ich długości;
nie epiluje się ich. Część karkowa skórki grzbietowej ma włosy puchowe krótsze i rzadsze ni\

część środkowa. Włosy ościste w części karkowej są rzadsze i o zró\
nicowanej długości,
a zarazem bardziej le\
ące i przez to sztywniejsze. U dołu pasmo zadu ma nieco rzadsze włosy
ościste od części środkowej grzbietu. Tak\
e puch stopniowo staje siÄ™ ni\
szy. Po bokach
grzbietu występują szeregowo sutki w liczbie 5 par, zarówno u samic jak i samców; większe
u samic są okolone często rzadszym i jaśniejszym włosem lub golizną. Zdarza się to tak\
e
w skórach samców. Cechy te, jeśli występują w sposób widoczny lub wyczuwalny pod
palcami, sÄ… uwa\
ane za wady i powinny być reperowane.
Rys. 12. Sposoby reperowania skór nutrii: a) reperowanie małych sutek za pomocą wycięć eliptycznych
oraz reperowanie pachwin tylnych, wsuwkami stopniowo wyrównującymi długość włosów u dołu
skóry, b) reperowanie sutek z większymi goliznami oraz reperowanie szerzej zarysowanego pola
z pachwinami tylnymi c) sposób reperacji podyktowany kształtem jaki ma przyjąć skóra w błamie
[1, s. 10]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Brzuszki mają gęsty puch, najwy\
szy w bocznych pasmach, coraz ni\
szy zaÅ› w stronÄ™
zadu i tylnych łapek. Dolna część skórki ma włosy puchowe i ościste znacznie ni\
sze,
a miejscami tak\
e rzadsze. Włos ościsty jest cieńszy od grzbietowego i znacznie krótszy, lecz
dość znacznie kryjący włosy puchowe, zwiększając ich sprę\
ystość. Bywa epilowany lub
nieco przystrzygany w celu wyrównania powierzchni. Przydatną część skórki liczy się od
przednich łapek do dołu, w odległości kilku centymetrów od dolnej krawędzi. Skórki
brzuszków, pomimo \
e są znacznie krótsze od grzbietów, z powodu lepszego i gęstszego
włosa puchowego, lekkości i elastyczności, są uwa\
ane za bardziej przydatne i cenniejsze na
konfekcjonowanie futer, błamów i czapek.
Pasma boczne, czyli dodatkowe brzuszki, odznaczają się przede wszystkim długością
włosa podobną do grzbietów. Natomiast jakość ich jest znacznie lepsza od grzbietów;
porównywana do brzuszków. Włosy puchowe zazwyczaj są tu dość gęste, wysokie i bardziej
wyrównane na całej powierzchni ni\
na grzbietach i brzuszkach właściwych. Włosy ościste
równie\
nie sÄ… ju\
takie długie, grube i sztywne jak w grzbietach. Mo\
na je epilować.
Przydatność tych skórek na wszystkie rodzaje konfekcji jest bardzo du\
a.
Dobieranie skór na błamy jest dość proste, bowiem dla wszystkich rodzajów skór całych
i skórek nutrii obowiązują takie same zasady rozmieszczania ich według wielkości, długości
i jakości okrywy włosowej, jak w dobieraniu ka\
dych innych skór (między innymi
kierunkiem włosa do dołu). Występujące ró\
nice w długości i gęstości włosów powinny być
stopniowe.
Niezale\
nie od tego, czy skóry mają naturalny kolor, czy są barwione, epilowane
naturalne lub epilowane barwione, zauwa\
a się ró\
ne odcienie i nasilenie tych barw. Trzeba
je w estetyczny sposób stonować; nale\
y dÄ…\
yć do tego, aby uzyskać optycznie jednolitą
kolorystycznie powierzchnię błamu lub z ciemniejszymi nieco przodami lub plecami.
DobierajÄ…c, trzeba te\
zdawać sobie sprawę, \
e występujące czasem w brzuszkach dość
znaczne ró\
nice w wysokości włosów na styku części piersiowej (górnej) z zadem, mogą być
wyrównane przez nakładanie pasemek w części zadniej skóry nad częścią piersiową podczas
zszywania w błam (rys. 13).
Rys. 13. Błamy ze skór nutrii całych w układzie szeregowo-rzędowym: a), b) sposoby oznaczania
poło\
enia skór [1, s. 8]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Rys. 14. Błamy ze skór nutrii w układzie szeregowo-rzędowym: a) z grzbietów, b) z brzuszków. [1, s. 9]
Rys. 15. Błamy ze skór nutrii całych w układach dachówkowych [1, s. 9]
Zszywanie skór w błamach, nabijanie i suszenie oraz wykończenie przeprowadza się
według tych samych zasad jak w błamach ze skór pospolitych (rozdział 4.1).
Błamy ze skór pi\
maków
Skóry pi\
maka najczęściej rozdziela się na dwie części, tj. na grzbiet i brzuszek.
Otrzymuje się w ten sposób dwie ró\
ne skórki o ró\
nej wielkości. Brzuszek jest mniejszy,
o gęstszych włosach i jaśniejszej barwie, natomiast grzbiet jest większy, o okrywie włosowej
nieco rzadszej, zwłaszcza w paśmie pręgi grzbietowej jakby zapadniętej. Skóra grzbietu jest
ciemniejsza, brunatno-brązowej barwy i ma dłu\
sze włosy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Przy rozcinaniu skór wyprawionych workowo i rozdzielaniu na grzbiety i brzuszki u\
ywa
się płaskiej deseczki (rys.16) o długości ok. 45-50 cm. Boki deseczki, począwszy
od podstawy, mniej więcej od połowy, są równoległe, po czym łagodnymi łukami schodzą się
w górze w zaokrąglony wierzchołek. Deseczkę wkłada się do środka skóry
w ten sposób, aby jej krawędzie rozpychały oś grzbietu i oś brzuszka. Rozcina się skórę
wzdłu\
boku, wsuwając nó\
ostrzem do góry.
Rys. 16. Rozkrój skóry pi\
maka wyprawionej workowo: a) deseczka, b) skóra naciągnięta na deseczkę,
c) brzuszek, d) grzbiet [1, s. 15]
Prawidłowe rozcięcie skóry powinno uwzględnić pozostawienie czerniejących smug
w okolicy tylnych Å‚apek i zwÄ™\
enie za przednimi łapkami brzuszka na mało wartościowym
podgardlu. ZwÄ™\
enie to umo\
liwia otrzymanie szerszej skórki grzbietu w główce przez
pozostawienie przy nim wszystkich części z długim włosem.
W konfekcjonowaniu grzbietów i brzuszków skór pi\
maków w błamy, obowiązują
ogólnie przyjęte zasady konfekcjonowania błamów. Poniewa\
skóry te nieraz znacznie ró\
niÄ…
siÄ™ nie tylko odcieniami i kolorami, lecz tak\
e wielkością, przed rozpoczęciem obróbki
nale\
y je posortować na grupy wg wielkości. Posortowane skóry nale\
y dobrać według
ogólnie obowiązujących zasad dobierania skór na błamy.
W czasie rozkroju skór nale\
y posługiwać się szablonami przedstawionymi w pkt. 4.1
poradnika dobranymi do profilu skór.
Podczas zszywania skór w błamy stosuje się w miarę potrzeby nadkładanie. Najczęściej
nakłada się pasmo skóry części zadniej nad karkową, gdy\
tam występują największe ró\
nice
wysokości włosa. Wyjątkowo nadkładanie w celu wyrównania, stosuje się równie\
w innych
miejscach, jak np. przy przestawianiu zwierciadlanym, kiedy to trzeba nieraz nadkładać
pasmo w prędze grzbietowej. W celu zabezpieczenia przed póz
niejszym odchylaniem siÄ™
takiego pasma, zaleca się przyczepienie go przez rzadkie przeszycie od spodu ręcznie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
BÅ‚amy z pi\
maków wykonuje się w układach:
- szeregowo-rzędowym (grzbiet i brzuszki),
-
-
-
- dachówkowym.
-
-
-
Rys. 17. Błamy ze skór pi\
maków w układzie szeregowo-rzędowych: a) z grzbietów, b) z brzuszków.
[1, s. 16]
Rys. 18. Błam ze skór pi\
maków całych, w układzie dachówkowym [1, s. 16]
Nabijanie, suszenie, obrównywanie i kosmetykę błamów wykonuje się według tych
samych zasad jak w skórach pospolitych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Błam ze skór tchórzy
Skóra tchórza jest uznawana przez kuśnierzy za typowy, wśród skór futerkowych, okaz
tzw. dziczyzny. Ma dość zró\
nicowaną pod względem swych cech okrywę włosową. Między
innymi odznacza siÄ™ bardzo wyraz
nie zaakcentowanym, brązowej barwy kłębem,
a jednocześnie dość niską w kłębie i części karkowej okrywą włosową. Natomiast w dalszej
części skóry  w stronę zadu  długość włosów, szczególnie ościstych gwałtownie wzrasta,
aby równie gwałtownie skracać się w stronę tylnych łap, a tak\
e od grzbietu na boki. Ponadto
bardzo zró\
nicowany jest kolor, gęstość i sprę\
ystość włosów w poszczególnych polach
topograficznych skóry. Bardzo istotną cechą jest ró\
nica wielkości skór, jaka występuje
w skórach tchórzy. Skóry samców są znacznie większe od samic, ponadto mają grubszą
i sztywniejszą dermę zwłaszcza w części karkowej.
Rys. 19. Skóry tchórzy: a) samca, b) samiczki, c) deseczka do rozcinania skór wyprawionych workowo
[1, s. 19]
Na błamy poza nielicznym wyjątkiem przeznacza się skóry mniej atrakcyjne w wyglądzie
i gorsze jakościowo.
Przy konfekcjonowaniu błamów ze skór tchórzy uwzględnia się charakterystyczne cechy
tych skór, a mianowicie ich dość niską okrywę włosową w części karkowej a\
do kłębu
w stosunku do puszystej i wysokiej okrywy włosowej w części zadniej. Dlatego w skórach,
które w błamach znajdują się w wy\
szych szeregach, pozostawia się ogonki. Uzupełniają one
częściowo nierówności w uwłosieniu, bowiem wyrównują chocia\
w dobrym stopniu niskie
części karkowe. Ogonki stały się te\
z czasem nieodzownym uzupełnieniem i ozdobą
błamów.
Skóry na błamy dobiera się według obowiązujących zasad. Dokonując rozkroju nale\
y
tak\
e uwzględnić reperacje skór i oznaczenie osi pręgi grzbietowej. A
ebki skór, z wyjątkiem
górnego szeregu , przycina się półkoliście (rys. 20).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Część dolną, zadnią w górnym szeregu przykrawa się równie\
w podobny sposób, z tym
\
e pozostawia się ogon, obrównując jedynie jego krawędzie lub uzupełnia się jego brak. Zady
skór w dolnym szeregu przycina się równo. Krawędzie boczne skór wyrównuje się, lecz bez
nadmiernego ścinania, gdy\
ka\
da skóra w gotowym błamie staje się przez to jakby bardziej
wypukła i puszysta. Przypomina się tutaj o mo\
liwości wyrównywania długości skór przez
wysuwanie lub przeszczepianie. W celu uzyskania skór jednakowych kolorystycznie, mo\
na
wykonać przestawianie zwierciadlane.
W czasie zszywania trzeba zwrócić uwagę, czy nie zachodzi konieczność nakładania
pasemek skóry w okolicy tylnych łapek nad części karkowe. U\
ywane nici powinny być dość
wytrzymaÅ‚e, lecz cienkie (np. nr 50÷70) w kolorze biaÅ‚ym lub blado - be\
owym.
Po zszyciu błamu najlepiej od razu przyczepić ogonki do karczków. Przyszywa się je
w odległości ok. 5 cm od górnego szwu, dwoma lub trzema ściegami wykonanymi od spodu.
Do tego celu nale\
y u\
ywać mocnych czarnych nici. Przed nabijaniem, mizdrę błamów
nawil\
a siÄ™ wodÄ… o temp. Do 35ºC, u\
ywając sztywnych szczotek. Nabijać powinno się
cienkimi specjalnymi stalowymi gwoz
dziami kuśnierskimi o grubości ok. 1 mm i długości do
3 cm. Szwy łączące poszczególne rządy skór wyrównuje się do prostej linii pod sznurek.
Nabite błamy nale\
y suszyć w przewiewnym pomieszczeniu, w temperaturze pokojowej lub
najwy\
ej do 40oC. Po wysuszeniu obrównuje się je zgodnie z wymiarami określonymi
w normie BN-76/7752- 02 Wyroby futrzarskie. Postanowienia ogólne.
Błamy mogą być tak\
e wykonywane bezpośrednio pod pelisy i wtedy muszą odpowiadać
formie odbitej z wierzchu pelisy (norma to uwzględnia).
Przed obrównaniem, błam nale\
y dokładnie przejrzeć i usunąć ewentualne uszkodzenia
powstałe podczas nabijania.
Obrównywanie i wykończenie błamów jest identyczne jak w opisie wykonywania
błamów ze skór królików.
Rys. 20. 1/2 błamu ze skór tchórzy [1, s. 21]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Ocena jakości wykonywanych błamów
Podczas odbioru jakościowego (klasyfikacji) gotowych błamów przeprowadza się
następujące badania, które obejmują:
1) sprawdzenie wielkości wyrobu,
2) oględziny zewnętrzne pod względem doboru kolorystycznego skór,
3) sprawdzenie symetryczności obrównania,
4) sprawdzenie gęstości i sprę\
ystości okrywy włosowej oraz jej prawidłowej wysokości,
5) sprawdzenie wysokości i równości strzy\
enia (w skórach strzy\
onych),
6) sprawdzenie siły osadzenia włosa w tkance skórnej,
7) sprawdzenie elastyczności i wytrzymałości tkanki skórnej na rozciąganie i rozerwanie,
8) sprawdzenie trwałości wybarwiania okrywy włosowej na tarcie suche i mokre.
Powy\
sze badania wykonuje siÄ™ zgodnie z wymaganiami i wskazaniami norm i warunkami
technicznymi zawartymi w dokumentacji technicznej.
Kontroler musi umieć dokonać tych czynności w celu wykonania trafnej oceny co do
jakości gotowego błamu.
4.2.2 Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zasady i metody reperacji stosuje się do skór szlachetnych?
2. Jak mo\
na podzielić skórę nutrii przy konfekcjonowaniu wyrobów?
3. Czym podyktowany jest podział skóry nutrii na mniejsze skórki?
4. Jakie są cechy okrywy włosowej poszczególnych skórek?
5. Jakie szablony stosuje się do obrównywania skór nutrii?
6. Jak zatuszować znaczne ró\
nice wysokości włosa podczas zszywania skór nutrii,
pi\
maków i tchórzy?
7. Jakie szablony stosuje się do obrównywania skór pi\
maków?
8. Jakie szablony zastosować do obrównania skór tchórzy?
9. Jaką funkcje pełnią ogonki w błamach ze skór tchórzy?
10. Jak ocenia się jakość wykonanych błamów?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyreperuj skórę tchórza, stosując metodę przestawiania zwierciadlanego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym treści dotyczące reperacji skór szlachetnych,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) przejrzeć skórę, odszukać uszkodzenia i oznaczyć,
4) wyznaczyć i narysować na skórze powierzchnię potrzebną do wyreperowania
uszkodzenia,
5) dokonać odpowiednich cięć na skórze,
6) wyreperować skórę,
7) dokonać samooceny wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik ucznia,
- skóra tchórza,
- narzędzia kuśnierskie: nó\
kuśnierski, grzebień kuśnierski,
- przybory do rysowania na skórze,
- maszyna kuśnierska,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Rozrysuj układ skór nutrii na szablonie błamu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odrysować szablon błamu na arkuszu papieru,
2) dokonać analizy budowy topograficznej i pomiaru skór,
3) wybrać sposób łączenia skór w błam, biorąc pod uwagę ekonomiczne wykorzystanie
powierzchni u\
ytkowej skór ,
4) na podstawie wymiarów skór wyliczyć ilość szeregów i rzędów w błamie,
5) narysować szeregi i rzędy i zaznaczyć sposób łączenia skór,
6) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- skóry nutrii,
- arkusz szarego papieru,
- przybory kuśnierskie,
- przybory do pisania,
- stół do pracy ręcznej,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Dobierz skóry tchórzy na błam o wymiarach 150 x 115 x 130 cm według układu skór
przedstawionego na rysunku w poradniku ucznia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady doboru skór na błamy (J. m. Z2.01),
3) odszukać w poradniku ucznia rysunek instrukta\
owy błamu ze skór tchórzy,
4) odczytać rysunek,
5) przejrzeć skóry,
6) przygotować skóry do dobierania: rozciąć wzdłu\
linii środka brzucha jeśli są
wyprawione workowo, lekko nawil\
yć, rozprostować, pozostawić rozło\
one na stole
mizdrą do wierzchu do przeschnięcia,
7) odrysować szablon błamu na stole do dobierania,
8) dobrać skóry na błam według informacji odczytanych z rysunku błamu,
9) oznaczyć skóry w komplecie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
10) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
11) dokonać samooceny wykonanej pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- skóry tchórzy,
- stół do dobierania,
- szablon błamu,
- kreda,
- przybory do nawil\
ania skór: szczotka i miska na wodę,
- szpilki,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Dokonaj rozkroju dobranych skór tchórzy na typowy błam.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dotyczącym wykonania ćwiczenia,
2) rozprzestrzenić skóry (lekko nawil\
yć i wyprostować przeciągając je na krawędzi stołu),
3) oznaczyć w skórach oś grzbietu,
4) przejrzeć skóry, wyszukać uszkodzenia, oznaczyć i wyreperować,
5) wykonać wzorniki do obrównania skór w szeregach,
6) wyrysować kredą kontury błamu na desce kuśnierskiej,
7) rozmieścić skóry na odrysowanym konturze błamu zgodnie z ich oznaczeniem,
8) obrównać skóry według wzorników,
9) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
10) zło\
yć skóry rzędami do zszycia
11) zaprezentować wyniki swojej pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- skóry tchórzy dobrane w komplety,
- narzędzia kuśnierskie: nó\
kuśnierski, grzebień kuśnierski,
- przybory kuśnierskie: szpilki, kreda, taśma centymetrowa, linia z podziałką,
- preszpan do wykonania wzorników,
- przybory do rysowania,
- stół do krojenia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Zszyj skóry tchórzy w błam.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
2) dobrać igły i nici biorąc pod uwagę grubość i zwięzłość dermy,
3) przygotować maszynę kuśnierską do szycia,
4) zszyć skóry w rzędy na maszynie kuśnierskiej, zwracając uwagę, aby oś ogonka była
przyszywana w osi karczku,
5) zaznaczyć w rzędach poło\
onych obok siebie kilka punktów spotkań,
6) zszyć rzędy w szerz błamu utrzymując równe szeregi skór,
7) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia,
8) zaprezentować wyniki swojej pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- skrojony błam ze skór tchórzy,
- maszyna kuśnierska,
- nici
- narzędzia kuśnierskie: szpikulec do zapychania włosa, nó\
kuśnierski,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Nabij błam ze skór tchórzy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dotyczącym wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) nawil\
yć błam i odło\
yć do odle\
enia,
4) wyrysować kontury błamu według wymiarów na desce do nabijania,
5) nabić błam według obowiązujących zasad,
6) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
7) odstawić deskę z nabitym błamem do suszenia,
8) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- uszyty błam ze skór tchórzy,
- stół do nawil\
ania błamu,
- stół do nabijania błamu,
- narzędzia: kleszcze kuśnierskie,
- przybory kuśnierskie: szczotka , miska na wodę, gwoz
dzie kuśnierskie, kreda, linia, taśma
centymetrowa,
- szablon błamu,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 7
Zdejmij z deski nabity błam ze skór tchórzy i wykończ go.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym treści dotyczących wykonania ćwiczenia,
2) zdjąć z deski nabity błam posługując się kleszczami kuśnierskimi,
3) przejrzeć błam i usunąć ewentualne uszkodzenia, które mogły powstać w czasie nabijania
lub po nabiciu,
4) odło\
yć błam do odle\
enia lub rozbić dermę klinem w celu przywrócenia mu naturalnej
elastyczności,
5) odrysować cienko zastruganą kredą szablon na błamie, zwracając uwagę na zachowanie
symetryczności połówek błamu względem jego środka,
6) obrównać błam, pozostawiając obrysowane kredą kontury szablonu na obrównanym
błamie,
7) sprawdzić poprawność obrównania błamu,
8) wykonać czynności związane z kosmetyką błamu,
9) dokonać oceny jakości wykonanego błamu,
10) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- nabity na deskę kuśnierską błam ze skór tchórzy,
- narzędzia kuśnierskie: nó\
kuśnierski, grzebień kuśnierski, igła kuśnierska,
- przybory kuśnierskie: kreda, linia z podziałką, taśma centymetrowa, naparstek,
- szablon błamu,
- stół kuśnierski,
- maszyna kuśnierska,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 8
Obrównaj skóry pi\
maków  brzuszki i połącz je w płaty stosując szwy nadkładane
według przedstawionego wzoru.
Rysunek do ćwiczenia 3
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać skórki pi\
maków,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
3) wykonać szablon pomocniczy do rozkroju skóry,
4) obrównać skórki według szablonu,
5) wyznaczyć szerokość nadło\
enia,
6) przygotować maszynę kuśnierską do szycia,
7) zszyć skórki według wzoru,
8) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- skóry pi\
maków  brzuszki,
- stół kuśnierski do krojenia skór,
- maszyna kuśnierska,
- narzędzia kuśnierskie: nó\
kuśnierski, grzebień kuśnierski,
- przybory kuśnierskie: szablon do obrównania skór, kreda, szpilki, linia,
- literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wyreperować skóry szlachetne według obowiązujących zasad?
1
1

2) dokonać podziału skóry nutrii na mniejsze skórki?
1
1

3) uzasadnić dzielenie skóry nutrii na mniejsze skórki?
1
1

4) scharakteryzować okrywę włosową poszczególnych skórek nutrii?
1
1

5) dobrać szablony do obrównania skór nutrii na błamy?
1
1

6) określić cel, miejsce i szerokość nało\
enia tuszącego ró\
nicÄ™
wysokości włosa w skórach futerkowych?
1
1

7) wykonać szwy nadkładane?
1
1

8) podzielić skórę pi\
maka na grzbiet i brzuszek?
1
1

9) dobrać szablony do obrównania skórek brzuszków i grzbietów na
błamy?
1
1

10) dobrać szablony do obrównania skór tchórzy na błamy?
1
1

11) rozkroić dobrane skóry tchórzy na typowy błam?
1
1

12) zszyć skóry tchórzy w błam?
1
1

13) nabić błam ze skór tchórzy?
1
1

14) zdjąć z deski nabity błam?
1
1

15) wykończyć błam ze skór tchórzy?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
1. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
5. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
6. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
7. Na rozwiÄ…zanie testu masz 35 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Typowe błamy ze skór futerkowych mają wymiary
a) długość 105, 110, 115 cm, szerokość dołem150 cm ,szerokość górą 130 cm.
b) długość 120, 125, 130 cm, szerokość dołem 170, szerokość górą 130 cm.
c) długość 100 cm, szerokość dołem 170 cm, szerokość górą 130 cm.
d) długość 130 cm, szerokość dołem 170 cm, szerokość górą 150 cm.
2. Powierzchnia u\
ytkowa skóry króliczej zajmuje
a) całą skórę.
b) grzbiet skóry.
c) brzuch skóry.
d) środkową część skóry.
3. Przedstawiony na rysunku szablon stosuje się do obrównywania skór
a) jagnięcych.
b) pi\
maków.
c) króliczych.
d) nutrii.
4. Na rysunku przedstawiono profil skóry
a) królicze.
b) owczej.
c) nutrii.
d) tchórza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
5. Reperowanie skór futerkowych za pomocą wstawek stosuje się do skór
a) szlachetnych.
b) półszlachetnych.
c) pospolitych.
d) barwionych.
6. Na wykonanie błamu o wymiarach: 150cm  szerokość dołem, 130 cm  szerokość górą,
120 cm  długość błamu, nale\
y u\
yć skór jagnięcych o wymiarach: szerokość - 25 cm,
długość - 40 cm w ilości
a) 10 szt.
b) 18 szt.
c) 20 szt.
d) 24 szt.
7. Przedstawione na rysunku szablony do obrównywania skór mają zastosowanie
w skórach
a) króliczych.
b) jagnięcych.
c) nutrii.
d) lisów.
8. Skóry futerkowe nawil\
a siÄ™
a) kÄ…pielowo.
b) szczotkÄ….
c) natryskiem.
d) zraszaczem.
9. Optymalna temperatura suszenia skór futerkowych wynosi
a) 10 ºC.
b) 30 ºC
c) 45 ºC.
d) 80 ºC.
10. Temperatura wody do nawil\
ania skór nie powinna przekraczać
a) 20 ºC.
b) 30 ºC.
c) 40 ºC.
d) 60 ºC.
11. Reperowanie skór metodą przestawienia zwierciadlanego stosowana jest do skór
a) pospolitych.
b) szlachetnych.
c) barwionych.
d) długowłosych.
12. Błam to wyrób kuśnierski stosowany jako
a) narzuta futrzana.
b) podbicie pelisy.
c) dywanik dekoracyjny.
d) bodies na futro.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
13. Nabijanie błamu rozpoczyna się od nabicia
a) bocznych krawędzi.
b) dołu błamu.
c) góry błamu.
d) środka błamu.
14. Rysunek przedstawia profil skóry
a) owczej.
b) króliczej.
c) jagnięcej.
d) nutrii.
15. Rysunek przedstawia profil skóry
a) jagnięcej.
b) nutrii.
c) tchórza.
d) króliczej.
16. Najładniejsze skóry w błamie powinny znajdować się
a) w środkowej części błamu.
b) na bokach.
c) u dołu błamu.
d) na przodach.
17. Na błamy przeznacza się skóry
a) najlepszej jakości.
b) gorszej jakości.
c) takie jak na futra.
d) o bardzo gęstej okrywie włosowej.
18. Układ skór w błamie powinien być
a) pionowy z włosami do dołu.
b) poziomy z włosami do dołu.
c) skośny.
d) kombinowany.
19. Sutki na grzbiecie reperuje się w skórach
a) pi\
maków.
b) królików.
c) karakułów.
d) nutrii.
20. Przy zszywaniu skór w błamy, grubość igieł i nici dobiera się do
a) gęstości okrywy włosowej.
b) grubości tkanki skórnej.
c) elastyczności tkanki skórnej.
d) ciągliwości skóry.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ............................................................................................................................
Wykonywanie błamów ze skór futerkowych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
6. LITERATURA
1. Buczyńska L., Burzyński Cz.: Kuśnierstwo 2. WSiP, Warszawa 1986
2. Burzyński Cz., Dzie\
a R., Suliga A., Duda I.: Kuśnierstwo. WNT Warszawa 1986
3. Burzyński Cz., Suliga A.: Kuśnierstwo cz.1. WSiP, Warszawa 1986
4. Sadowski T.: Materiałoznawstwo dla kuśnierzy WSiP, Warszawa 1989
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43