56

OBRONA

HAKIN9 2/2009

N

ajczęściej wykorzystywanym
sposobem jest zapis informacji przy
pomocy technologii informatycznych.

Konieczność gromadzenia coraz to większej
ilości danych doprowadziła do rozwoju
nośników pamięci – od taśm magnetycznych,
poprzez dyskietki, po dyski twarde o takiej
pojemności, że dzisiaj nie zmieściłby się na
nich nawet niewielki ułamek naszych danych,
aż po bardzo pojemne nośniki danych. Ilość
i znaczenie tych danych coraz częściej nie
pozwala nam na samodzielne zarządzanie
tymi informacjami bez narażenia się na ich
utratę lub wpadnięcie w niepowołane ręce.
Dlatego też coraz częściej korzysta się z usług
Data Center, które są wyspecjalizowanymi
instytucjami oferującymi nam przetwarzanie
i przechowywanie danych zgodnie z
rygorystycznymi normami.

Prócz przechowywania danych DC oferują

szereg usług, takich jak:

• kolokacja,
• hosting zaawansowany,
• hosting operacyjny,
• VPS (ang. Virtual Private Server),
• ASP (ang. Application Service Providing),
• tworzenie kopii zapasowych oraz ich

transport i zabezpieczenie,

• biura zapasowe,
• zdalny nadzór nad zewnętrznymi systemami IT,
• audyt bezpieczeństwa.

MARCIN KLESSA

Z ARTYKUŁU

DOWIESZ SIĘ

jakie są zagrożenia dla

informacji znajdujących się

w centrach danych. Poznasz

politykę oraz metody ochrony

tych danych na różnych

poziomach.

CO POWINIENEŚ

WIEDZIEĆ

powinieneś znać podstawowe

informacje na temat działalności

Data Center oraz protokołów i

zagrożeń sieci komputerowych.

Więcej informacji na temat DC i oferowanych
przez nie usług znajdziesz w magazynie Linux+
– Nr 9 (136)2008.

Bezpieczeństwo

w Centrach Danych

Bezpieczeństwo Data Center to bardzo
szeroka gama zabezpieczeń, czynników,
parametrów, norm itd. Utrzymanie
prawidłowego funkcjonowania to odporność
na zagrożenia płynące z nieprawidłowej
polityki bezpieczeństwa, niewłaściwego
bezpieczeństwa fizycznego czy wreszcie
ataków hakerów.

W poniższym artykule skupię się na

aspektach: organizacyjnym, technicznym oraz
logicznym zabezpieczania danych.

Powierzenie informacji przez firmy

i instytucje wymaga od Data Center
przedsięwzięcia różnych form zabezpieczeń
w celu pełnej ochrony danych przed utratą,
kradzieżą lub naruszeniem integralności.
Politykę bezpieczeństwa realizuje się w
dwóch sferach: organizacyjnej i technicznej,
których współistnienie i integracja dają pełną
gwarancję ochrony informacji.

Bezpieczeństwo organizacyjne

Na tym poziomie zarządzania
bezpieczeństwem obowiązuje kilka
dokumentów prawnych. Pierwszym jest Raport
Techniczny – ISO/IEC TR 13335, który składa

Stopień trudności

Ochrona

w Data Center

Potrzeba przechowywania i przekazywania informacji istniała

od zarania dziejów. Na początku wystarczały przekazy słowne,

zapisy na papirusie i w księgach. Dziś informacja, prócz dawnych

form przekazu, zapisywana i transmitowana jest elektronicznie, w

różnej – często rozbudowanej i przetworzonej – formie.

57

BEZPIECZEŃSTWO W DATA CENTER

HAKIN9

2/2009

się z 5 części, z czego część I i II stały
się Polskimi Normami.

ISO/IEC TR PN-I-13335-1:

1999 Wytyczne do zarządzania
bezpieczeństwem systemów
informatycznych – Pojęcia i
modele bezpieczeństwa systemów
informatycznych

W tej normie zdefiniowano i opisano

pojęcia związane z zarządzaniem
bezpieczeństwem, a także ograniczenia,
które mogą wystąpić przy planowaniu.
Zaprezentowano też modele, którymi
można się posłużyć przy planowaniu
zarządzania bezpieczeństwem.

ISO/IEC TR 13335-2:2003 Zarządzanie

i planowanie bezpieczeństwa systemów
informatycznych.

Norma ta zawiera wytyczne i

działania oraz cele i wymagania, jakie
należy uwzględnić przy planowaniu
oraz zarządzaniu bezpieczeństwem.
Przedstawiono również rolę i działania
personelu odpowiedzialnego za
bezpieczeństwo. Pozostałe części to:

• ISO/IEC TR 13335 – 3: Techniki

zarządzania bezpieczeństwem
systemów,

• ISO/IEC TR 13335 – 4: Wybór

zabezpieczeń,

• ISO/IEC TR WD 13335 – 5:

Zabezpieczenie dla połączeń z
sieciami zewnętrznymi.

Najważniejszym dokumentem prawnym
w tej dziedzinie jest PN ISO/IEC 17799:
2007 Praktyczne zasady zarządzania
bezpieczeństwem informacji. W normie
tej zapisano praktyczne zasady,
które powinny być wytycznymi do
organizowania polityki bezpieczeństwa
firmy z uwzględnieniem jej specyfikacji. W
normie tej uwzględniono 11 obszarów:

• polityka bezpieczeństwa,
• organizacja bezpieczeństwa

informacji,

• zarządzanie aktywami,
• bezpieczeństwo zasobów ludzkich,
• bezpieczeństwo fizyczne i

środowiskowe,

• zarządzanie systemami i sieciami,
• kontrola dostępu,
• pozyskiwanie, rozwój i utrzymanie

systemów informatycznych,

• zarządzanie incydentami związanymi

z bezpieczeństwem informacji,

• zarządzanie ciągłością działania,
• zgodność (z przepisami prawnymi).

W niniejszym artykule skupię się przede
wszystkim na bezpieczeństwie fizycznym
i środowiskowym, gdyż ten aspekt jest
bardzo istotny w kontekście ochrony
danych w Data Center.

Trzecia z kolei – co nie oznacza,

że mniej ważna – jest norma PN-ISO/
IEC 27001:2007 Systemy zarządzania
bezpieczeństwem informacji –
Specyfikacja i wytyczne stosowania.

Norma ta jest przygotowana głównie

dla kierownictwa oraz personelu i jest

niezwykle istotna, ponieważ opisuje
procesowe podejście do Systemu
Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji
(SZBI lub z ang. ISMS). W dokumencie tym
określa się model PDCA (ang. Plan–Do–
Check–Act) jako podejście do procesu
poprzez założenia opierające się na cyklu
Deaminga: Planuj – Wykonuj – Sprawdzaj
– Działaj.

• Planuj – ustanowienie ISMS:

ustanowienie polityki SZBI, celów,
procesów i procedur istotnych dla
zarządzania ryzykiem oraz doskonalenia
bezpieczeństwa informacji, tak aby
uzyskać wyniki zgodne z ogólnymi
politykami i celami organizacji.

Tabela 1.

Najczęstsze zagrożenia DC i metody ochrony

Zagrożenie

Metody

hakerzy amatorzy

firewall

hakerzy jako zorganizowane grupy

przestępcze

zaawansowany firewall, inne

zabezpieczenia sprzętowe i programowe

grupy przestępcze, złodzieje danych

obszary bezpieczne, monitoring, fizyczna

kontrola dostępu

utrata danych

backup, storage

pożar

zaawansowane systemy p-poż, IT Rooms

trzęsienie ziemi

wzmocnione konstrukcje budynku, IT

Rooms

chwilowe przerwy w zasilaniu

systemy UPS

dłuższe przerwy w zasilaniu

agregaty prądotwórcze

awarie łączy teletransmisyjnych

kilku operatorów, redundancja łączy,

zabezpieczenia fizyczne

awarie sprzętu

redundancja n+1 lub 1:1, backup

wysoka temperatura urządzeń

klimatyzacja precyzyjna

Rysunek 1.

Model PDCA stosowany w procesach SZBI

�������������

�����������������

������������

����������

�������������������

�����������������

��������������

���������������

�������������

����������

�������������������

OBRONA

58

HAKIN9 2/2009

BEZPIECZEŃSTWO W DATA CENTER

59

HAKIN9

2/2009

• Wykonuj – wdrożenie i eksploatacja

ISMS: wdrożenie i eksploatacja
polityki SZBI, zabezpieczeń, procesów
i procedur.

• Sprawdzaj – monitorowanie i

przegląd ISMS: pomiar wydajności
procesów w odniesieniu do polityki
SZBI, celów i doświadczenia
praktycznego oraz dostarczania
raportów kierownictwu do przeglądu.

• Działaj – utrzymanie i doskonalenie

ISMS: podejmowanie działań
korygujących i zapobiegawczych na
podstawie wyników wewnętrznego
audytu SZBI oraz przeglądu
realizowanego przez kierownictwo lub
innych istotnych informacji – w celu
zapewnienia ciągłego doskonalenia
SZBI.

Bezpieczeństwo Informacji

Bezpieczeństwo informacji (BI) rozumiane
jest jako zespół działań zmierzających do
zdefiniowania, osiągnięcia i utrzymywania:
poufności, integralności, dostępności,
rozliczalności, autentyczności oraz
niezawodności (Tabela 2).

Podstawowymi atrybutami są te

wymienione na początku: PID, czyli
poufność, integralność oraz dostępność.
Są one niezbędne, aby uzyskać pełne
bezpieczeństwo informacji generowanych,
przetwarzanych i przechowywanych przez
przedsiębiorstwo, zgodne z wymogami
prawnymi lub biznesowymi.

Centra Danych w odróżnieniu od

innych firm i instytucji, które również muszą
realizować SZBI, mają utrudnione zadanie
ze względu na różnorodność powierzonych
im danych. Jest to tym trudniejsze, iż w
Polsce obecnie istnieje blisko 200 aktów
prawnych dotyczących ochrony informacji,
a konieczność ich stosowania zależna jest
od specyfiki instytucji.

Niemniej najbardziej istotnymi

(i obligatoryjnymi) są:

• Ustawa o ochronie danych

osobowych,

• Ustawa o ochronie informacji

niejawnych,

• Ustawa o dostępie do informacji

publicznej,

• Ustawa o prawie autorskim i prawach

pokrewnych.

Korzyści wynikające z wdrożenia
Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem
Informacji PN – ISO/IEC 27001:2007:

• spełnienie wspomnianych powyżej

wymagań ustawowych,

• uniknięcie kar związanych z

naruszeniem bezpieczeństwa
informacji,

• zwiększenie świadomości i

odpowiedzialności pracowników w
zakresie BI,

• bardziej świadome podejmowanie

ryzyka oraz decyzji,

• zarządzanie ciągłością działania,
• zapewnienie klientów, że ich dane są

właściwie chronione,

• wzrost wiarygodności firmy i

oferowanych usług,

• wprowadzenie audytów oraz ciągłe

monitorowanie i ulepszanie SZBI,

• zwiększenie efektywności zarządzania

BI.

Bezpieczeństwo techniczne

Poziom opisany powyżej skupia się na
organizacji bezpieczeństwa informacji
poprzez szacowanie ryzyka utraty
danych w kontekście zagrożeń oraz
na wdrażaniu działań mających owe
zagrożenia zredukować.

Na tym poziomie skupię się na

technicznych aspektach bezpieczeństwa
centrów danych oraz gromadzonych
tam informacji. Przechowywanie dużych
ilości cennych informacji wymusza na DC
stosowanie wielu metod zabezpieczań,
które – prócz logicznego zabezpieczenia –
ochronią je również na poziomie fizycznym.

Omówione zostaną pomieszczenia

IT oraz infrastruktura techniczna
serwerowni, odpowiedzialna za
bezpieczeństwo, poprawną i
nieprzerwana pracę.

Zasady i parametry stosowanych

zabezpieczeń bazują na wielu normach
oraz międzynarodowych certyfikatach,
takich jak:

• EN 1047-2 – Pomieszczenia i

urządzenia do przechowywania
wartości. Klasyfikacja i metody
badań odporności ogniowej. Część
2: Pomieszczenia oraz pojemniki do
przechowywania nośników informacji.

• PN ISO/IEC 17799:2007

– Praktyczne zasady zarządzania
bezpieczeństwem informacji.

• Certyfikat ECB-S European

Certification Board Security Systems
– Europejski Komitet Certyfikacji
Systemów Zabezpieczających.

Bezpieczeństwo

fizyczne i środowiskowe

Obszary bezpieczne. Celem
wyodrębniania obszarów bezpiecznych
jest zapobieganie nieuprawnionemu
dostępowi oraz ingerencji w
pomieszczenia instytucji i jej informacje.

Urządzenia do przechowywania i

przetwarzania krytycznych danych należy
lokalizować w obszarach bezpiecznych. To
stwierdzenie jest kwintesencją Data Center,
które są specjalnie przystosowanymi
budynkami znajdującymi się – ba, nawet
będącymi obszarem bezpiecznym wraz z
całym systemem ochrony i zabezpieczeń.
Stosuje się w tym wypadku bariery
fizyczne, środki kontroli fizycznego dostępu,
monitoring oraz inne formy kontroli.

Najczęściej wykorzystywane są: system

alarmowy oraz telewizja przemysłowa
CCTV (ang. closed-circuit television).
Systemy CCTV oparte są na własnej
infrastrukturze (w której skład wchodzą
m.in. rejestratory, kamery, obrotnice,
monitory) lub wykorzystują gotowe sieci
cyfrowe. Najczęściej wykorzystuje się do
tego protokół TCP/IP sieci LAN lub Internet.
Kamery pracują w dwóch technologiach:
CMOS i CCD, które stosuje się w
zależności od specyfiki monitorowanych
obiektów.

W przypadku środków kontroli

fizycznego dostępu stosuje się różne
metody identyfikacji w zależności od
pożądanego stopnia zabezpieczeń. Używa
się do tego celu kodów alfanumerycznych
(pamięć), kluczy – takich jak karty z

Rysunek 2.

Kamera przemysłowa

OBRONA

58

HAKIN9 2/2009

BEZPIECZEŃSTWO W DATA CENTER

59

HAKIN9

2/2009

kodem kreskowym, kart chipowych,
magnetycznych oraz zabezpieczeń
wykorzystujących cechy biometryczne – np.
linie papilarne, tęczówkę oka oraz głos.

Zabezpieczenie sprzętu

Celem jest zapobieganie utracie,
uszkodzeniu lub naruszeniu
bezpieczeństwa aktywów oraz przerwaniu
działalności. Zaleca się fizyczną
ochronę sprzętu przed zagrożeniami
jego bezpieczeństwa i niebezpiecznymi
czynnikami środowiskowymi, do których
zaliczamy:

• kradzież,
• pożar,
• materiały wybuchowe,
• dym,
• wodę,
• kurz,
• drgania,
• oddziaływania chemiczne,
• interferencje pochodzące ze źródeł

zasilania,

• promieniowanie elektromagnetyczne.

Realizuje się to m.in. poprzez
odpowiednie rozmieszczenie sprzętu
w pomieszczeniach bezpieczeństwa
(ang. IT Rooms) z odpowiednim
zasilaniem, klimatyzacją, bezpiecznym
okablowaniem i systemami gaszenia.
Zastosowanie tej technologii zgodne jest
z normą PN 1047-2, co daje gwarancje
ochrony przed utratą infrastruktury
technicznej, sprzętu, oprogramowania
oraz danych. Wspomniana norma
określa odporność ogniową dla
pomieszczeń, w których znajdują się
czułe na temperaturę i wilgotność
systemy informatyczne. Stanowi
ona, iż wzrost temperatury wewnątrz
pomieszczenia z infrastrukturą IT
dopuszczalny jest do wielkości 50�C, a
wilgotności powietrza – do 85 %.

Pomieszczenia bezpieczne na

najwyższym poziomie budowane są z
uwzględnieniem następujących norm:
Ochrona przeciwpożarowa:

• Zgodnie z normą PN1047-2 –

certyfikowana przez ECBS,

Woda:

• Woda stojąca – przy słupie wody o

wysokości 40 cm przenikalność w
ciągu 72 godzin wynosi ok. 1 litra (20
kropli na godzinę),

• Wodoszczelność (woda gaśnicza)

zgodna z IP 56,

• Wilgotność do 85% zgodnie z PN 1047-2,

Gazy korozyjne:
• Dymoszczelność – zgodna z DIN

18095,

Pył:
• Pyłoszczelność – zgodna z IP 56,

Kontrola dostępu:
• Zgodna z normą EN 1627 WK4,

Eksplozja:
• 200 kg TNT w odległości 40 metrów.

Podłoga techniczna

Dzięki zastosowaniu podłogi technicznej
istnieje możliwość dogodnego
prowadzenia instalacji technicznej i
ochronnej, doprowadzania ogrzewania
lub klimatyzacji do określonych stref
pomieszczenia. Prosty i szybki montaż
pozwala na szybką modyfikację systemu
okablowania czy instalacji klimatyzacyjnych,
umożliwia także korzystanie z nich zaraz
po montażu. Wysokość montażu podłogi
uzależniona jest od wykorzystanych w DC
instalacji, np. typu klimatyzacji.

Podłogi techniczne wykonywane są

w zależności od potrzeb jako metalowe,
drewniane, szklane lub z tworzyw PCV.

Klimatyzacja

Klimatyzacja jest często niedocenianym,
aczkolwiek bardzo istotnym systemem
w pracy zarówno każdej serwerowni,

Tabela 2.

Bezpieczeństwo Informacji

Atrybut

Charakterystyka

poufność

dostęp tylko przez autoryzowane jednostki

integralność

brak możliwości nieautoryzowanego

ingerowania w dane

dostępność

dostęp do informacji na żądanie w każdym

czasie

rozliczalność

powiązanie działań z osobami lub

procesami

autentyczność

zgodność zasobu z jego deklaracją

Niezawodność

pożądane zachowanie i przewidywalność

Rysunek 3.

Klimatyzacja – system rozdziału powietrza

Rysunek 4.

Modułowy zasilacz UPS firmy

Lampertz

OBRONA

60

HAKIN9 2/2009

BEZPIECZEŃSTWO W DATA CENTER

61

HAKIN9

2/2009

jak i Data Center. Infrastruktura IT
wymaga określonej temperatury pracy i
wilgotności, które wynoszą odpowiednio
20 oC i 45% wilgotności. Niedotrzymanie
tych parametrów klimatycznych może
prowadzić do nieprawidłowej pracy,
być przyczyną awarii oraz zmniejszać
żywotność sprzętu. Parametry takie można
uzyskać tylko poprzez zastosowanie
klimatyzacji precyzyjnej, której zadaniem
jest zachowanie odpowiednich
parametrów pracy przez 8760 godzin w
roku. Utrzymanie poprawnej temperatury
wymaga od systemu od 100 do 160 CFM
(1 CFM = 1,699021 m3/h, co daje 170
– 272 m3/h) nawiewanego powietrza na
każdy kW rozpraszanego ciepła. Warunki te
decydują o wyborze technologii chłodzenia
pomieszczeń i konkretnych szaf lub
urządzeń, które różnią się budową systemu
i wydajnością odprowadzanego ciepła.
Stosuje się systemy nawiewu dolnego i
górnego (Rysunek 3) oraz specjalistyczne

rozwiązania, takie jak np. oferowane
przez firmę Rittal tzw. Liquid Cooling
Packages (LCP), które są bezpośrednio
zadokowane jako szafy klimatyzacyjne
na ścianie bocznej szafy serwerowej.
Przy zamkniętych ścianach szaf daje się
odprowadzić do 40 kW ciepła traconego.

Zasilanie

Nieprzerwana praca Centrum Danych
to podstawa jego istnienia. Jedną z
ważniejszych kwestii w tym zakresie
jest stałe zasilanie DC w energię
elektryczną. Centra danych posiadają
odrębne i niezależne od dostawcy
źródła zasilania, takie jak agregaty
prądotwórcze i zaawansowane systemy
UPS (ang. Uninterrupted Power Supply).
Zasilacze dobiera się w zależności od
przeznaczenia i mocy odbiorników,
powiększonej zazwyczaj o ok. 10% - 30%.
Do najczęściej spotykanych UPS-ów
zalicza się monolityczne (autonomiczne)
lub modułowe (Rysunek 4), które różnią
się od siebie wydajnością i możliwością
rozbudowy. Konstrukcje modułowe
są redundantne i są dedykowane do
obiektów o dużej potrzebie niezawodności,
pozwalają również na szybką rozbudowę
mocy zasilaczy poprzez dodanie kolejnych
modułów. UPS-y monolityczne natomiast
cechują się większą wydajnością i
mniejszymi rozmiarami.

Agregaty prądotwórcze często

stosowane są jako dodatkowe źródło
energii zwłaszcza tam, gdzie występują
częste przerwy w dostawie prądu lub
istnieje prawdopodobieństwo takiego
zagrożenia. Agregaty dostarczane są
w kilku wersjach – w zależności od
zastosowania i usytuowania w obrębie
Data Center. Standardowe parametry
agregatu pozwalają na 8 do 12 godzin
nieprzerwanej pracy. Wraz z agregatem
można zastosować szereg udogodnień,
takich jak zdalny nadzór, automatyczny
start, układy wentylacji oraz dodatkowe
zbiorniki paliwa, umożliwiające dłuższą
jednorazową pracę agregatu.

Agregaty bardzo często sprzęga

się w hybrydy z UPS-ami, aby poprawić
bezpieczeństwo i funkcjonalność układów
zasilania.

W celu podniesienia poziomu

bezpieczeństwa Data Center zaleca się
stosowanie w pobliżu wejść dodatkowych

wyłączników zasilania, umożliwiających
odcięcie zasilania w przypadku awarii.

Systemy gaszenia

Specyfika Data Center uniemożliwia
stosowanie tradycyjnych metod wykrywania
i gaszenia pożaru. Należało więc przede
wszystkim zrezygnować z systemów
gaszenia wodą, proszkami i pianą na
rzecz obojętnych dla sprzętu gazów
gaśniczych. Najczęściej stosowane gazy
to azot, HFC-227ea, NOVEC 1230. Systemy
suchego gaszenia opierają się na szybkim
zmniejszeniu ilości tlenu w atmosferze
pomieszczenia do 12%.

Aby gaszenie było skuteczne, muszą

istnieć systemy szybkiego wykrywania,
ostrzegania i uruchamiania, które
realizowane są poprzez bardzo precyzyjne
czujniki dymu, wyposażone w zasysacze
dymu. Przykładowy system zaprezentowany
jest na Rysunku 6.

Zalety stosowania podobnego

sysytemu są następujące:

• szybka reakcja systemu na zagrożenie,
• gaszenie nie uszkadza sprzętu nie

objętego pożarem,

• możliwość szybkiego wznowienia

działalności po pożarze,

• bezpieczeństwo sprzętu i obsługi.

Wczesne wykrywanie pozostałych zagrożeń

Odpowiednio wczesne wykrycie

zagrożeń jest niezbędne do uchronienia
DC przed awarią, a co za tym idzie
– przestojem w działaniu. Dzięki
precyzyjnym systemom ostrzegania
i reagowania możemy ustrzec się
opisanego już wyżej pożaru, zalania wodą,
przegrzania się elementów. Zamontowane
czujniki komunikują się za pomocą
specjalistycznych central z centrum
nadzoru lub bezpośrednio z jednostkami
prewencyjnymi. Systemy takie są bardzo
elastyczne i ze względu na swoją
modułową strukturę pozwalają na szybką
rozbudowę poprzez dodawanie nowych
czujników oraz definiowanie kolejnych
odbiorców komunikatów.

Bezpieczne okablowanie

Norma PN ISO/IEC 17799:2007 adresuje
ten zakres w następujący sposób:

Zaleca się, aby okablowanie zasilające

i telekomunikacyjne przeznaczone do

Rysunek 5.

Agregat prądotwórczy

Rysunek 6.

Systemy suchego gaszenia

Objaśnienia

do Rysunku 6

• 1 – automatyczny czujnik,
• 2 – ręczny włącznik systemu,
• 3 – centrala sterująca,
• 4 – alarm akustyczny,
• 5 – alarm optyczny,
• 6 – pojemniki z gazem gaśniczym,
• 7 – dysze gaśnicze.

OBRONA

60

HAKIN9 2/2009

BEZPIECZEŃSTWO W DATA CENTER

61

HAKIN9

2/2009

transmisji danych lub przesyłania usług
informacyjnych było chronione przed
podsłuchem lub uszkodzeniem.

W związku z tym zaleceniem

stosuje się ochronę linii w specjalnych
systemach ochronnych, takich jak rynienki
ochronne, opancerzone kanały rurowe
oraz pokrywanie okablowania środkami
ogniotrwałymi. Często w celu zmniejszenia
zagrożenia interferencji prowadzi się
przewody komunikacyjne oddzielnie
od kabli zasilających. Aby zmniejszyć
zagrożenie pojawienia się nieszczelności
przy wprowadzaniu okablowania do
wnętrza pomieszczeń bezpieczeństwa,
stosuje się specjalne przejścia kablowe,
takie jak pokazane na Rysunku 7.

Wszystkie wspomniane powyżej formy

i narzędzia ochrony centrów danych łączą
się w bezpieczne IT rooms. Konstruowane
są one modułowo, co pozwala na
szybką rozbudowę w dowolnym kierunku
lub przeniesienie w inne miejsce.
Stosowanie w DC pomieszczenia
bezpieczeństwa posiadają najczęściej
certyfikat ECB-S, wydawany przez
niezależny Europejski Komitet Certyfikacji
Systemów Zabezpieczających. Posiadanie
takiego certyfikatu gwarantuje pełne
bezpieczeństwo certyfikowanego obiektu
i jest często podstawą wymaganą przez
towarzystwa ubezpieczeniowe.

Sejfy IT

Wiarygodność centrów danych to nie tylko
nieprzerwana praca, stały dostęp do usług
i przetwarzanych informacji, lecz także
bezpieczeństwo powierzanych danych w
trybie offline. Data Center w swojej ofercie
mają także wykonywanie backupów,
bezpieczny transport i przechowywanie
danych na zewnętrznych nośnikach.
Realizowane jest to najczęściej poprzez
wykorzystanie specjalistycznych sejfów
przeznaczonych dla branży IT. W zależności
od potrzeb, podczas doboru parametrów
sejfu możemy dobierać rozmiar, poziom
odporności na włamanie oraz ochrony
przeciwpożarowej.

Sejfy najwyższej klasy spełniają

wymagania zawarte w normie PN1047-
2 i, podobnie jak IT Rooms, mogą być
certyfikowane przez Europejski Komitet
Certyfikacji Systemów Zabezpieczających.
Odporność na włamania często opiera się
o II klasę odporności zgodną z EN 1143-1.

Zabezpieczenia logiczne

Osiągnięcie wysokiego poziomu
zabezpieczeń logicznych jest
najtrudniejszym chyba przedsięwzięciem
spośród opisanych w artykule. Zadanie jest
o tyle trudniejsze, że ataki czy włamania
mogą nastąpić z wewnątrz, z zewnątrz
(a także przyjąć formę pośrednią)
i w zależności od ich specyfiki należy
podejmować różne działania ochronne.

Ataki z wewnątrz

Ataki wewnętrzne są niebezpieczne,
ponieważ są bardzo trudne do wykrycia
ze względu na metody działania
napastników. Najczęściej włamania
dokonują pracownicy firmy, wykorzystując
znane lub wykradzione loginy i hasła
oraz korzystając z błędów systemów
autoryzacji i zabezpieczeń.

W celu ochrony danych na tym

poziomie powinno stosować się
politykę czystego biurka i czystego
monitora oraz bezpiecznych i poprawnie
skonfigurowanych systemów autoryzacji
użytkowników. Można również zastosować
specjalnie skonfigurowany system
wykrywania intruzów (IDS).

Ataki z zewnątrz

Celem ataków zewnętrznych są
najczęściej serwery HTTP oraz komputery
wewnątrz sieci. Wewnątrz sieci ataki
przypuszczane są zarówno na serwery,
jak i hosty pracujące pod ich nadzorem.
Najczęstszym efektem takich działań jest
utrata danych w pierwszym przypadku oraz
utrata danych i przestoje w pracy sieci w
przypadku drugim.

Najczęściej stosowanym sposobem

zabezpieczenia przed tego typu
włamaniem jest wykorzystanie firewalli.

Ataki pośrednie

Ataki pośrednie realizowane są
najczęściej wieloetapowo. W pierwszym
stadium npastnik wprowadza do
sieci program otwierający dostęp lub
pozyskujący loginy i hasła np. poprzez
packet sniffing. Kolejnym etapem jest
skorzystanie z otwartych sieci lub
wykorzystanie pozyskanych haseł
oraz komputerów niewymagających
ich podania. Ze względu na specyfikę
działania, ataki te są trudne do wykrycia i
przeciwdziałania.

Ochrona Data

Center przed włamaniem

Ochronę DC można zlecić operatorowi
telekomunikacyjnemu, który oferuje
model MSS (ang. Managed Security
Services) lub poprzez zastosowanie tych
samych technologii na poziomie centrum
danych. Model MSS obejmuje ochronę
przy pomocy następujących środków:
firewall, AV, IDS/IPS, antyspam, filtrowanie
zawartości WWW oraz VA (ang. vulnerability
assessment – ocena podatności) i jest
chyba najbardziej wydajnym sposobem
zabezpieczania danych.

Ściana ogniowa – Firewall

Firewall jest narzędziem sprzętowym lub
programowym znajdującym się na styku
dwóch sieci – zewnętrznej (najczęściej
Internet) oraz wewnętrznej, którą ma
chronić. W skład ściany ogniowej może
wchodzić:

• router filtrujący pakiety,
• serwer proxy (application level gateway

– brama na poziomie aplikacji),

• brama transmisyjna (circuit level

gateway – brama na poziomie łącza).

Zadania firewalla:

• kontrolowanie połączeń sieciowych,
• filtrowanie pakietów,
• udostępnianie i kontrola wybranych

usług,

• wykrywanie i udaremnianie włamań,
• zabezpieczenie przesyłanych informacji,

Rysunek 7.

Przejścia kablowe Roxtec

Rysunek 8.

Sejf IT firmy Lampertz

OBRONA

62

HAKIN9 2/2009

63

HAKIN9

2/2009

• ukrywanie struktury sieci wewnętrznej,
• ochrona systemu przed

niebezpiecznymi programami,

• tworzenie dziennika zdarzeń,
• zarządzanie obciążeniem serwerów.

Filtrowanie

pakietów – router

Zadaniem routerów filtrujących jest
przepuszczanie wybranych pakietów do
i z sieci z wykorzystaniem określonych
wcześniej reguł filtrowania. Realizuje się
to między innymi poprzez sprawdzanie
informacji nagłówka, takich jak: adres IP
docelowy i pochodzenia, używany protokół,
porty: docelowy i nadawcy.

Po przejściu pakietu przez router

jest on dalej przez niego nadzorowany
lub porzucany. W ten sposób można
ograniczać listę dostępnych usług poprzez
np. odfiltrowanie określonych portów.
Umożliwia to w miarę szybką konfigurację
filtrowania.

Strefa zdemilitaryzowana

DMZ – demilitarized zone

Strefa zdemilitaryzowana jest wydzielonym
przez firewall fragmentem sieci
nienależącym ani do sieci wewnętrznej, ani
do zewnętrznej. W tej strefie umieszczane
są serwery oferujące usługi na zewnątrz
sieci (np. serwery WWW, FTP) lub na
zewnątrz i do wewnątrz sieci (takie jak
serwer poczty, proxy, DNS).

Włamanie do serwerów w strefie DMZ

nie jest jednoznaczne z włamaniem się do
sieci wewnętrznej, gdyż jest ona chroniona
przez kolejny firewall. Rozwiązania te są
wykorzystywane często w tzw. super

firewallach, zabezpieczających cenne sieci
wewnętrzne.

IDS/IPS

• IDS – Intrusion Detection System

– system wykrywania włamań,

• IPS – Intrusion Prevention System

– system zapobiegania włamaniom.

IDS/IPS działa jako zintegrowany
system najbardziej zaawansowanych
i najskuteczniejszych metod ochrony
przed włamaniem do systemów
teleinformatycznych.

Celem IDS jest monitorowanie

zagrożeń i zdarzeń w zakresie
bezpieczeństwa systemu oraz
powiadamianie o nich IPS. IPS natomiast
na podstawie tych zgłoszeń reaguje na
incydent, blokując lub minimalizując jego
skutki. Celem IPS jest też aktywne działanie
w tym obszarze.

Skuteczny IDS/IPS oparty jest na

regułach zorientowanych na specyfikę
działalności firmy. Najczęściej realizuje się
to poprzez:

wzorce zasad – działają podobnie, jak

programy antywirusowe, korzystając z baz
danych wzorców, w których zapisane są
rodzaje i metody ataków. W przypadku, gdy
przechodzące pakiety pasują do wzorców,
oznacza to włamanie – pakiety są wtedy
neutralizowane.

Wadą tego systemu jest konieczność

stałego uaktualniania bazy danych i niska
skuteczność porównywania wzorca z
bazy danych z częściowo zmodyfikowaną
metodą ataku.

inteligentne – metoda bazująca na

analizie anomalii występujących w ruchu
sieciowym. System taki potrafi uczyć się
ataków odmiennych od zawartych w bazie
sygnatur.

Opisywana metoda zabezpieczeń

oferowana jest w postaci hybrydowej,
monitorującej zarówno hosty, jak i
segmenty sieci oraz tylko konkretne
maszyny lub wydzielone segmenty
ochranianej sieci.

AV/AS

• AV – anti-virus – działania zwalczające

wirusy i niektóre inne formy złośliwego
oprogramowania,

• AS – anti-spam – działania skierowane

przeciwko niechcianej poczcie.

Na tym poziomie zabezpieczeń AV/AS
realizowane są najczęściej sprzętowo,
tak jak np. UTM (ang. Unified Threat
Management). Funkcje AV dostępne w
urządzeniu UTM:

• zasady skanowania antywirusowego AV,
• blokowanie plików określonego typu,
• blokowanie niebezpiecznych aplikacji

(m.in. spyware, adware),

• ochrona antyspamowa,
• filtracja zawartości WWW (m.in.

blokowanie ActiveX i Javy),

• przegląd logów związanych z kontrolą

antywirusową.

W opisanych powyżej niektórych metodach
zabezpieczeń logicznych infrastruktury
teleinformatycznej oraz danych, które
są przetwarzane i przechowywane w jej
obrębie, zawarto podstawowe i efektywne
metody ochrony. Pamiętać jednak należy,
że stosowanie najnowszych technologii
zabezpieczeń będzie nieefektywne przy
niewłaściwej konfiguracji i zarządzaniu.
Dlatego też często centra danych
korzystają ze wspomnianych już usług
MSS, oferowanych przez operatorów
teleinformatycznych.

Korzyści płynące z tego

zastosowania są następujące:

• profesjonalny system zabezpieczeń

przy relatywnie niskiej cenie
abonamentowej,

• częściowe przeniesienie

Rysunek 9.

Strefa zdemilitaryzowana

��������

���������������

���

�����������

OBRONA

62

HAKIN9 2/2009

63

HAKIN9

2/2009

odpowiedzialności za funkcjonowanie systemu na
firmy trzecie,

• obniżenie kosztów wdrożenia systemu bezpieczeństwa

oraz wykorzystanie uwolnionych środków na inne cele
firmy,

• brak konieczności analizy, wdrażania i uaktualniania

systemów bezpieczeństwa.

Audyt jako strażnik bezpieczeństwa

Bezpieczeństwo informacji (BI), jak już wspomniałem, jest
istotnym aspektem funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa,
a centrów danych w szczególności. Aby osiągnąć najwyższy
i stały poziom, BI należy dysponować opracowaną polityką
systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji i sukcesywnie
ją wdrażać oraz utrzymywać. Na opracowanie skutecznego
SZBI pozwoli nam audyt – zarówno zewnętrzny, jak i wewnętrzny.
Celem audytu jest zbadanie obecnego stanu BI, wskazanie
konkretnych problemów oraz wyznaczenie kierunku rozwoju SZBI.
Audyt zawiera wykaz nieprawidłowości i niezgodności z normami
lub stanem założonym, propozycje wprowadzenia nowych metod
zmian w procesach oraz gotowe scenariusze rozwoju polityki
bezpieczeństwa.

Zaletami audytu są: poznanie słabych i mocnych stron

systemu oraz możliwość polepszenia polityki bezpieczeństwa
z wykorzystaniem proponowanych technologii i scenariuszy.

Przeprowadzanie audytów przez certyfikowanych

audytorów oraz reagowanie na wyniki audytu daje
gwarancję prawidłowego kierunku rozwoju SZBI. Zwiększa to
bezpieczeństwo powierzonych informacji i, co za tym idzie,
zwiększenie wiarygodności Data Center.

Podsumowanie

Ogrom informacji, jakie nas otaczają, i które są nam
niezbędne do życia, jest porażający. Nie zmienia to faktu,
iż funkcjonowanie bez nich w dzisiejszym świecie byłoby
niemożliwe. Chęć gromadzenia wszystkich informacji – także
tych nie zawsze potrzebnych – istniała i istnieć zapewne
będzie, lecz gdzieś te dane należy przechowywać. Oczywiście
pośród wszystkich posiadanych informacji są takie, które są
odpowiedzialne za poprawne funkcjonowanie obywateli, firm,
a nawet państw. Takie dane należy składować w odpowiednio
zabezpieczonym miejscu. Jest to utrudnione choćby dlatego,
że dane takie muszą być niejednokrotne przesyłane,
przetwarzane czy publikowane. Z pomocą przychodzą wtedy
centra danych, oferujące wiele różnych usług w tym zakresie.
Jeśli dane mają być należycie chronione, to i same Data
Center powinny być enklawą bezpieczeństwa. I rzeczywiście
jest tak, że profesjonalne DC są niemal najbezpieczniejszymi
miejscami na ziemi.

Możemy tylko sobie życzyć, aby dzięki odpowiednim

politykom BI tak pozostało.

Marcin Klessa

Autor jest nauczycielem przedmiotów informatycznych, propagatorem sytemu

Linux i wolnego oprogramowania. Interesuje się bezpieczeństwem informacji oraz

centrami danych.

Kontakt z autorem: [e-mail]