1

KS

.

W

OJCIECH

P

IKOR

W

IERZYĆ W

J

EZUSA

‒

ŹRÓDŁO WODY ŻYWEJ

(J

7,37-39)

Cele
• refleksja nad znaczeniem wiary w Boga we współczesnym świecie
• uświadomienie sobie stanu własnej wiary
• poszukiwanie starotestamentalnego tła dla Jezusowej zapowiedzi „rzeki wody żywej mającej
popłynąć z Jego wnętrza” (J 7,38)

Metoda
• dzielenie się słowem
• praca z tekstem
• krzyżówka
• teksty paralelne
• dyskusja
• łańcuch skojarzeń
• test

Materiały
• karteczki z wypowiedziami o wierze (zał. 1)
• komentarz do J 7,37-39 (zał. 2)
• krzyżówka do J 7,37-39 (zał. 3)
• formularz do testu pt. „Jak jest moja wiara?” (zał. 4)


Przebieg spotkania

I.

W

STRONĘ TEKSTU BIBLIJNEGO

‒

W

IARA DZISIAJ

• Wprowadzenie

Ż

yjemy w kraju, w którym zdecydowana większość ludzi deklaruje swoją wiarę w Boga. Nie

zawsze jednak wiara jest przeżywana świadomie, często pozostaje na poziomie czysto
deklaratywnym, bez przełożenia na życie, myślenie i działanie ludzi. By zastanowić się nad
znaczeniem wiary dla współczesnego człowieka, zapoznamy się z wypowiedziami różnych osób na
temat wiary.

• Metoda: dzielenie się słowem
• Materiały: karteczki z wypowiedziami o wierze (zał. 1)

• Uczestnicy siedzą w kręgu, przed nimi są wyłożone karteczki zawierające wypowiedzi różnych
osób na temat wiary. Każdy z uczestników wybiera jedno zdanie, które do niego przemówiło. Po
chwili refleksji uczestnicy dzielą się na forum ogólnym powodem, dla którego sięgnęli po tę a nie
inną wypowiedź, wypowiadają myśli, jakie zrodziły się w nich pod jej wpływem, wskazują na rolę,
jaką wiara odgrywa dzisiaj w świecie.

2

O

WIERZE

Wszelka wartościowa działalność jest działaniem z wiary. (Albert Schweitzer)
Wiara jest światłem, które zapala się od światła. (Julien Green)
Gdyby nie było Boga, świat byłby skandalem. (Carlo Carretto)
Nie chciałbym wierzyć w takiego Boga, którego mógłbym zrozumieć. (Graham Green)
Bez wiary potykamy się o źdźbło słomy, z wiarą przenosimy góry. (Søren Kierkegaard)
Jak świecę zapala się od płomienia drugiej świecy, tak wiarę wznieca się od wiary. (Romano
Guaridni)
Wiary się nie traci ‒ przestaje tylko niepostrzeżenie formować życie. (Helmut Thielicke)
Wiara pozwala nam pojąć, że istnieje coś Niepojętego. (św. Anzelm z Canterbury)
Wiara jest okiem dla tej rzeczywistości, której nie można zobaczyć. (Carlo Carretto)
Wiara jest pierwszym krokiem człowieka od siebie w kierunku Boga. (Alfred Delp)
Kto wierzy w Jezusa Chrystusa, nie musi umierać samotnie. (Karol Lehmann)
Zapłatą za naszą wiarę będzie to, że będziemy oglądali to, w co wierzyliśmy. (św. Augustyn)
Wiara rozpoznaje więcej prawdy niż eksperyment i technika. (Romano Guardini)
Z tego, że nie wierzysz w Boga, nie wynika jeszcze, że On w ciebie nie wierzy. (Paul Johnson)
Wiara przyniosła na świat nie tylko sens, ale też radość. (Paul Claudel)
Nie wiem, jak wygląda Bóg. Nie próbuję również wyobrazić Go sobie. Potrafię tylko na Niego
czekać. (Gustaw Heinemann)
Bóg jest tak wielki, że chyba zasługuje na to, aby Go szukać całe życie. (św. Teresa z Avila)
Bóg dla wierzących stoi na początku, a dla fizyków na końcu wszelkiego myślenia. (Max
Planck)
U większości ludzi niewiara w jedno zasadza się na ślepej wierze w co innego. (Georg
Christoph Lichtenberg)
Wiara jest źródłem modlitwy. Jeżeli źródło wiary wyschnie, nie może płynąć potok modlitwy.
(św. Augustyn)
Bóg nie umiera tego dnia, w którym przestajemy wierzyć w Niego. (Dag Hammarskjold)
Wołasz Boga ‒ On często schodzi po kryjomu i puka do twoich drzwi, aleś rzadko w domu.
(Adam Mickiewicz)
Wiara polega na tym, by w Bogu złożyć istnienie, rozum i wolę. (św. Augustyn)
Bóg leży u podstaw wszystkich źródeł. (Jean Bastaire)

• Podsumowanie
Dzisiejsze spotkanie będzie poświęcone wystąpieniu Jezusa na zakończenie Święta Namiotów, o
którym opowiada Jan w rozdz. 7 swojej Ewangelii (7,37-39). Jezus zapowiada dar „rzeki wody

ż

ywej”, która ma popłynąć z Jego wnętrza. By z niej zaczerpnąć, potrzeba wiary, do której Jezus

wzywa swoich słuchaczy. Analizując kolejny obraz wody, będziemy się pytali o przedmiot tej
wiary oraz o sposób jej przeżywania.

II.

W

TEKŚCIE BIBLIJNYM

‒

UWIERZYĆ W

J

EZUSA

,

ŹRÓDŁO WODY ŻYWEJ

Analiza J 7,37-39 przebiegać będzie w trzech etapach: najpierw zostanie ustalone
starotestamentalne tło symboliki wody, do której sięga Jezus w swojej wypowiedzi, następnie

3

będzie poszukiwać się odpowiedzi na pytanie o sposób, w jaki proroctwa o „rzece wody żywej”
realizują się w osobie Pana Jezusa, a na końcu zostanie podjęta kwestia wiary, która jest niezbędna,
by móc zaczerpnąć „wody żywej”, którą ofiarowuje Jezus.

1.

S

TAROTESTAMENTALNE TŁO

J

7,37-39

• Metoda: praca z tekstem, krzyżówka
• Materiały: komentarz do J 7,37-39 (zał. 2); krzyżówka do J 7,37-39 (zał. 3)

• Wprowadzenie
W rozmowie z Samarytanką Pan Jezus zapowiadał dar wody żywej. Tę obietnicę rozwija w Święto
Namiotów w Jerozolimie. Mówi o tym Jan w swojej Ewangelii. Za chwilę odczytamy ten fragment
Ewangelii. Pomocą w zrozumieniu słów Jezusa będzie komentarz, z którym się zapoznamy.
Pomoże on nam później rozwiązać krzyżówkę, która pozwoli nam uchwycić wydarzenia i słowa ze
Starego Testamentu, do których nawiązuje Jezus w swojej wypowiedzi.
• Głośna proklamacja J 7,37-39.
• Uczestnicy (mogą pracować w grupach) zapoznają się najpierw z tekstem komentarza do J 7,37-
39. Po cichej lekturze tekstu należy zapytać się, czy jego treść została zrozumiana, czy jakiś
element nie wymaga wyjaśnienia. Dopiero po tym można przystąpić do rozwiązywania krzyżówki.

K

OMENTARZ DO

J

7,37-39

Pan Jezus wypowiada swoje słowa na zakończenie Święta Namiotów, które było jednym z
trzech najważniejszych świąt żydowskich. Przypadało ono na koniec września lub początek
października i było obchodzone przez osiem dni. Miało ono charakter dziękczynny, podobny
do naszych dożynek, gdyż w jego trakcie dziękowano Bogu za plony zbóż i zbiór winogron.
Ponadto wspominano podczas tego święta opiekę Boga nad Żydami podczas ich
czterdziestoletniej wędrówki przez pustynię po wyzwoleniu z niewoli egipskiej. Pamiątką tego
było zamieszkanie w namiotach na czas trwania święta (stąd też jego nazwa ‒ Święto
Namiotów). Święto to było w sposób szczególny związane z wodą.
Każdego z siedmiu poranków Święta Namiotów schodziła procesja do źródła Gichon. Był to
jeden z najważniejszych punktów zaopatrzenia Jerozolimy w wodę, gdyż to z tego miejsca
dostarczano wodę kanałem wykutym w skale pod powierzchnią miasta (ok. 540 m długości) do
Sadzawki Siloe. Gdy kapłan stojący na czele procesji napełniał złotą czaszę wodą ze źródła
Gichon, chór śpiewał tekst z Iz 12,3: „Wy zaś z radością będzie czerpać wodę ze zdrojów
zbawienia”. Procesja wspinała się z powrotem na wzgórze świątynne przechodząc przez Bramę
Wodną. Ludzie towarzyszący procesji trzymali w prawej ręce lulab, to jest pęk gałązek mirty i
wierzby połączonych palmami, zaś w lewej ręce ‒ ethrog, to znaczy gałązkę drzewa cytryny
lub cedru jako symbol zbiorów. Gdy procesja weszła na teren świątyni, kapłani niosący wodę
obchodzili ołtarz, a następnie jeden z nich rozlewał wodę na ołtarzu, która kanałami miała
docierać do zbiornika wód znajdującego się pod świątynią, uważanego za źródło wszelkich
rzek, strumieni i źródeł na ziemi.
W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera wystąpienie Jezusa w ostatni dzień Święta
Namiotów. Pan Jezus swoją zapowiedzią „rzeki wody żywej, która popłynie z Jego wnętrza”
nawiązuje do ceremonii związanych z wodą w to święto, jak również czyni aluzję do wielu

4

tekstów ze Starego Testamentu, w których jest zapowiadane źródło wody żywej. Słowa Jezusa
nie są jednak dosłownym cytatem i dlatego mogą być interpretowane na różne sposoby.
Ponieważ Święto Namiotów było związane z tradycją exodusu, czyli wyjścia z Egiptu, Pan
Jezus mógł odwoływać się do wydobycia przez Mojżesza wody na pustyni poprzez uderzenie
laską w skałę (por. Wj 17,1-6; Lb 20). Ta skała była postrzegana przez pierwszych chrześcijan
jako obraz samego Chrystusa (por. 1 Kor 10,4). Jezus jest skałą, z której wypłynie woda
niosąca życie dla wierzących w Niego.
Ważną rolę w Święto Namiotów odgrywał też rytuał rozlania wody na ołtarzu w świątyni
jerozolimskiej, który miał zapowiadać obfitość wody żywej ‒ symbol Bożego
błogosławieństwa. Ta, niczym potężna rzeka, miała wypłynąć ze skały świątyni w czasach
zbawienia, o czym mówi proroctwo z Ez 47,1-12 i Za 14,8 (por. też Iz 12,3 i Jl 4,18). Te
zapowiedzi proroków realizują się w osobie Jezusa Chrystusa, który jest nową świątynią, zaś
wodą niosącą życie jest Duch Święty, którego udzieli Jezus.

K

RZYŻÓWKA DO

J

7,37-39

1. Gdzie docierała procesja z wodą zaczerpniętą ze źródła Gichon w kolejne poranki Święta
Namiotów?
2. Ze źródła Gichon woda była doprowadzana kanałem do Sadzawki […].
3. Według Iz 12,3 stamtąd będzie się czerpać wodę zbawienia.
4. Według Ez 47,1-12 w przyszłości wypłynie ze skały świątynnej w Jerozolimie potężna […]
niosąca życie.
5. To uderzenie jego laski wydobyło wodę ze skały na pustyni.
6. Święto Namiotów nawiązywało do tradycji exodusu, czyli […].
7. Przez tę bramę przechodziła w Święto Namiotów procesja ze źródła Gichon na teren świątyni.
8. Gałązki mirty, wierzby i palmy tworzyły pęk nazywany […].

1

2

3

4

5

6

7

8

5

Rozwi

ązanie: 1. świątynia; 2. Siloe; 3. zdroje; 4. rzeka; 5. Mojżesz; 6. wyjście; 7. Wodna; 8. lulab.

Hasło: woda

żywa.

• Podsumowanie
Już wiemy, że Jezus w swojej zapowiedzi „rzeki wody żywej” nawiązuje do wielu tekstów Starego
Testamentu, jak również odwołuje się do rytuału z wodą sprawowanego w Święto Namiotów. Pan
Jezus jednak nie patrzy wstecz, lecz w przyszłość, gdyż to w Nim realizuje się zapowiadany w
Starym Testamencie dar wody żywej. Będziemy teraz próbowali ustalić, w jaki sposób.

2.

J

EZUS JAKO NOWA ŚWIĄTYNIA

.

• Metoda: teksty paralelne; dyskusja

• Wprowadzenie
Komentatorzy są zgodni, iż Jezusowa zapowiedź „rzeki wody żywej” nawiązuje przede wszystkim
do proroctwa Ez 47,1-12 o wodzie wypływającej spod progu świątyni w Jerozolimie, rozlewającej
się następnie na cały kraj i przemieniającej go w ogród rajski. Taką interpretację podsuwa też sam
Jan Ewangelista, który nie tylko przytacza słowa Jezusa, ale również szuka ich znaczenia. Czyni to
w zdaniu 7,39, jak również w innych miejscach swojej Ewangelii. Zapoznamy się z tymi tekstami,
by wspólnie je zinterpretować.
• Analiza będzie przebiegała następująco: wskazanie odpowiedniego tekstu i postawienie wobec
niego pytania; zapoznanie się z tekstem; wspólne udzielenie odpowiedzi.

a) J 2,18-22
Prorocy zapowiadali, iż woda żywa wypłynie w przyszłości ze świątyni w Jerozolimie. O jakiej

ś

wiątyni jest mowa w J 2,18-22?

Now

ą świątynia jest ciało Jezusa.

b) J 7,38-39
Prorocy mówiąc o wodzie wypływającej ze świątyni w Jerozolimie, mieli na myśli przede
wszystkim słowo Prawa (Tory), którego przestrzeganie miało prowadzić do życia. W rozmowie z
Samarytanką Jezus wskazuje, iż dar wody żywej urzeczywistni się w Jego słowie i w Duchu

Ś

więtym. Jak jest relacja między Jezusem i Duchem Świętym w J 7,38-39?

Duch

Święty popłynie z wnętrza Jezusa. Zatem Jezus jest nową świątynią, zaś Duch Święty jest

wod

ą żywą, której udzieli Jezus.

c) J 19,33-34
W J 7,39 Jan Ewangelista podpowiada, że udzielenie Ducha Świętego nastąpi w godzinie Jego
uwielbienia. Tą „godziną” w Ewangelii Janowej jest wydarzenie śmierci i zmartwychwstania
Jezusa. Kiedy ‒ w świetle relacji w J 19,33-34 ‒ wypłynęła woda ze świątyni, którą jest Jezus?
Jest to moment

śmierci Jezusa na krzyżu i otwarcia Jego boku włócznią żołnierza. Warto dodać, iż

samo udzielenie Ducha

Świętego następuje w chwili, w której Jezus „oddaje ducha” (19,30).

Według Jana nie było to wcale „ostatnie tchnienie”, lecz moment, w którym Jezus dosłownie
„przekazał Ducha”

Świętego.

• Podsumowanie

6

Duch Święty darowany przez Jezusa uczniom jest owocem śmierci krzyżowej Jezusa ‒ ofiary Jego
miłości. To jest początek zesłania Ducha Świętego na wierzących w Jezusa. Pozostaje jeszcze
zapytać się, jaki sposób można zaczerpnąć z tej „wody żywej” udzielonej przez Jezusa.

3.

D

YNAMIKA WIARY W

J

EZUSA

• Metoda: łańcuch skojarzeń

• Wprowadzenie
By doświadczyć daru „wody żywej” przyniesionej przez Jezusa, trzeba ten dar przyjąć. Jezus
podpowiada, jakie działanie jest konieczne z naszej strony.
• Uczestnicy czytają raz jeszcze tekst J 7,37-39 i szukają w nim czasowników, które opisują
działanie człowieka. Słowa te zostają zapisane w jednej linii.
pragnąć ‒ wierzyć w Jezusa ‒ przyjść do Niego ‒ pić
• Każde słowo będzie interpretowane poprzez „łańcuch skojarzeń”. Uczestnicy po kolei mówią
czasownik, który kojarzy im się z danym słowem. Można powiedzieć jedno słowo lub najwyżej
jedno zdanie. Po takiej wypowiedzi każdy może zadać pytanie: dlaczego? Odpowiedź powinna być
jednozdaniowa.

Przykład
pragn

ąć ‒ łaknąć ‒ cierpieć │ dlaczego? ‒ brak wody zadaje ból │ odczuwać brak ‒ szukać celu w

życiu │ dlaczego? ‒ pragnienie może dotyczyć nie tylko rzeczy materialnych │ itd.

• „Łańcuch skojarzeń” każdego ze słów powinien zostać podsumowany przez prowadzącego, który
zwraca uwagę na te elementy, które mogą pogłębić przeżywanie naszej relacji do Jezusa.

Pragnąć: by spotkać Jezusa, trzeba uświadomić sobie swoje pragnienia, odkryć, że sam z siebie ich
nie zrealizuję, że moje pragnienia muszą odpowiadać pragnieniom Boga.
Wierzyć: Nie chodzi o wiarę w jakąś abstrakcyjną prawdę, ale o wiarę w osobę Jezusa Chrystusa,
w to, że jest On wiarygodny. Wierzyć to znaczy oprzeć swoje życie na Jezusie, zawierzyć Mu je,
zaufać Jego słowu.
Przyjść: Wiara nie może być deklarowana. Ona musi przełożyć się na konkretny krok w stronę
Jezusa, na pójście za Nim, życie razem z Nim.
Pić: „Woda żywa”, którą ofiarowuje Jezus, musi stać się częścią człowieka, musi on się jej „napić”,
by mogła go ona ożywiać od wewnątrz. Tę wodę pije się poprzez modlitwę, czytanie Pisma

Ś

więtego, udział w Eucharystii.

Na koniec warto zauważyć, że te cztery czasowniki układają się w pewien łańcuch przyczynowo-
skutkowy: bez uświadomienia swoich pragnień, nie zapragnę Jezusa; bez uwierzenia w prawdę
Jego osoby, nie przyjdę do Niego; bez spotkania z Jezusem, nie mogę przyjąć Jego daru.

III.

Z

TEKSTU BIBLIJNEGO W ŻYCIE

‒

J

AKA JEST MOJA WIARA

?

• Metoda: test
• Materiały: formularz do testu pt. „Jak jest moja wiara?” (zał. 4)

7

• Spotkanie otwarło pytanie o znaczenie wiary we współczesnym świecie. Może je zamknąć pytanie
o moją osobistą wiarę w Boga. W odpowiedzi na nie pomoże test, który bazuje na propozycji testu
pt. „Zadowalać się czy szukać dalej?” z książki U. De Vanna, Dorosłe

ś. Twoje głębokie powołanie,

Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie 2006, s. 105-107.

Jaka jest moja wiara?

1. Czy stawiasz sobie czasem pytania dotyczące Boga?

Tak.

Idź do nr 3

Nie.

Idź do nr 2

2. Dlaczego?

Wiem już wszystko.

Idź do nr 5

Bóg mnie nie interesuje.

Idź do nr 7

Boję się odpowiedzi.

Idź do nr 10

3. Gdzie szukasz odpowiedzi?

W swoim sercu.

Idź do nr 4

Rozmawiam z kimś.

Idź do nr 9

Czytam Pismo Święte.

Idź do nr 6

4. Czy jesteś pewien, że odpowiedź, którą otrzymujesz, pochodzi od Boga?

Tak.

Idź do nr 5

Nie.

Idź do nr 11

5. Jak do tego doszedłeś?

Sam.

Idź do typu A

Rozmawiając z innymi.

Idź do nr 9

Czytając Pismo Święte.

Idź do nr 6

6. Pismo Święte jest księgą trudną, czasem niezrozumiałą. Należy ją czytać:

Samemu.

Idź do typu A.

Przy pomocy kogoś innego.

Idź do nr 9

7. Jeśli nie stawiasz sobie pytań o Boga, czy stawiasz sobie pytania dotyczące człowieka?

Tak.

Idź do nr 8

Nie.

Idź do typu B

8. Gdzie szukasz odpowiedzi?

W sobie.

Idź do typu C

Rozmawiam z kimś.

Idź do nr 9

9. Osoby, z którymi rozmawiasz:

Udzielają zadowalających Cię odpowiedzi.

Idź do typu D

Skłaniają do szukania dalej.

Idź do typu E

8

10. Czy czułbyś się na siłach, by spróbować szukać?

Tak.

Idź do typu E

Nie.

Idź do typu B

11. W jaki sposób można usłyszeć głos Boga?

Czytając Pismo Święte.

Idź do nr 6

Pozwalając sobie na pomoc ze strony innych.

Idź do typu E

Typ A: Moja wiara „zrób to sam”.
Bóg jest większy od nas i Jego rzeczywistość wymyka się nam. W obliczu Boga człowiek klęka,
mówiąc: „Mów Panie, Twój sługa słucha Ciebie!”. Czy słowa o Bogu nie zasługują na pogłębienie
przez Ciebie? Czy zbyt wielu spraw nie uznajesz za oczywiste? Wiara, dzisiaj taka powierzchowna,
czy wytrzyma w trudnych momentach Twego życia?

Typ B: Im mniej się o Nim mówi, tym lepiej.
A więc rozmowa o Bogu albo nie interesuje Ciebie, albo Cię przeraża. Ale jest możliwe, że
odrzucając „pytania zasadnicze”, nie zdołasz stworzyć ważnego projektu, zdolnego do wypełnienia
Twojego życia. Ryzykujesz, iż staniesz się jednym z tych, którzy pozwalają się ciągnąć przez
innych. Powinieneś stać się bardziej dyspozycyjny i nie odrzucać okazji do pogłębienia, które
proponuje Ci szkoła albo grupa.

Typ C: Zadowalam się tym, co małe.
Jesteś przekonany, że wewnątrz Ciebie istnieją odpowiedzi, jakich szukasz. Zadowalasz się tym, co
małe i jesteś raczej zarozumiały. Ale trudno jest dać odpowiedź na ważne pytania, kiedy nie ma się
dokładnych punktów odniesienia. Jak odpowiesz na wielkie pytania, życiowe i ludzkie, me od-
nosząc się do Boga? Dlaczego nie porozmawiasz z kimś przyjaznym, kto mógłby Ci pomóc?

Typ D: Wiara jak nawyk.
Przyzwyczaiłeś się do niestawiania sobie pytań, do zadowalania się tym co mówią inni. Zresztą,
wystarcza Ci mało i sądzisz, że odrobina religii nikomu nie zaszkodzi. Ale wszystko to może
uderzyć w Ciebie i może nigdy nie osiągniesz osobistej wiary, pełnego przekonania. Czy nigdy me
odczuwałeś pragnienia pogłębienia wiary, szukania odpowiedz i na nowe pytania?

Typ E: Wiara wzrasta razem ze mną.
Niełatwo jest poznać Boga, jak i człowieka, ale Ty stanąłeś na słuszne) drodze Od dawna interesuje
Cię to, co dotyczy świata wiary i każda okazja jest dobra, aby poszukać przekonywujących
odpowiedzi na tyle tajemnic świata. Wiara wzrasta razem z Tobą. Wiara, która dzisiaj daje Ci
potrzebne odpowiedzi, z pewnością da Ci je także jutro.


Możliwość pogłębienia tekstu biblijnego

Pan Jezus w J 7,37-39 kreśli portret człowieka wierzącego, który pragnie, wierzy w Jezusa,
przychodzi do Niego i czerpie z Niego. Przeczytaj dialog Piotra z Jezusem z J 6,60-71. Czy te

9

cztery elementy znajdują potwierdzenie w osobie Piotra jako osoby wierzącej? Jaka dynamika
wiary wyłania się z tej rozmowy?

Tekst ten potwierdza obserwacje poczynione odno

śnie wiary w trakcie analizy J 7,37-39. Piotr

mówi o pragnieniu „

życia wiecznego” (w. 69). Wyznaje wiarę w Jezusa, w którym rozpoznaje Boga

(w. 69). Poniewa

ż Jezus jest jedynym źródłem życia, Piotr wybiera drogę pójścia za Jezusem (w

przeciwie

ństwie od tych, którzy uznali słowa Jezusa za zbyt trudne; por. w. 66.68). „Wodą żywą” są

słowa Jezusa i działaj

ący w nich Duch Święty. Picie jej jest możliwe poprzez słuchanie Jezusa,

zaufanie Mu, posłusze

ństwo prawdzie, którą On objawił (w. 60).