Druhowie,

Przesyłam na Wasze ręce owoc naszej wspólnej pracy – ostateczną wersję regulaminu stopni
instruktorskich. Na niebiesko zaznaczyłem poprawki wprowadzone według Waszych sugestii. Nie

uwzględniliśmy wszystkich, gdyż niektóre były sprzeczne ze sobą, część odbiegała od przyjętej filozofii
budowy regulaminu. Padła propozycja usunięcia opisu postaci instruktora z regulaminu motywowana

tym, że wystarczy system stopni harcerzy, skupiony na pracy nad sobą i nie trzeba tych zapisów

dublować w stopniach instruktorskich. Nie możemy się jednak z tym zgodzić, gdyż rola opisu postaci

jest zgoła inna. Jak zauważycie w wymaganiach nie ma zadań związanych bezpośrednio z pracą nad
sobą, ta jest elementem pracy z opiekunem, opis postaci jest niezbędny jako wyraźny drogowskaz dla

zdobywającego, ale i Komisji w określaniu drogi, jaką poprzez realizację próby, winien przebyć

kandydat przed zdobyciem stopnia. Dlatego zdecydowaliśmy się zostawić tą część regulaminu, bez

której przestałby być koherentny.

Zdajemy sobie sprawę z konieczności wyważenia regulaminów pomiędzy dwoma, czasem się
znoszącymi dążeniami, z jednej strony położenia największego nacisku na pedagogiczną stronę służby

instruktorskiej, z drugiej zaś na wysunięcie na pierwsze miejsce kompetencji w zarządzaniu i kierowaniu

ludźmi. Staraliśmy się tego dokonać w regulaminach.

Zdajemy sobie sprawę, że nowa budowa regulaminów może nastręczać z początku trudności w

formułowaniu zadań i w ocenie kandydata (szczególnie poprzez wymóg oceny służby instruktorskiej),
ale sądzimy, na podstawie naszej długoletniej praktyki w Komisjach Instruktorskiej, że to jest kwestia

pierwszego okresu wprowadzającego.

Chcielibyśmy podziękować serdecznie tym, którzy poza nami wzięli aktywny udział w pracą nad
regulaminem. Przede wszystkim gronom instruktorskim Północno-Wschodniej Chorągwi Harcerzy,

Lubelskiej Chorągwi Harcerzy, ks. hm. Andrzejowi Jaworskiemu z Kujawsko-Pomorskiej Chorągwi

Harcerzy – za przesłanie gruntownie przygotowanych propozycji zmian oraz Głównej Kwaterze

Harcerek i Małopolskiej Chorągwi Harcerzy za zgłoszone postulaty wprowadzenia części poprawek.

Teraz czekamy na Wasze opinie, oraz na oficjalną opinię Komisji Harcmistrzowskiej przed złożeniem

do zatwierdzenia Naczelnictwu Związku.

Czuwaj

Naczelnik Harcerzy – hm. Pawe

ł Zarzycki

Warszawa, 4 marca 2004 r.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej

G

ŁÓWNA

K

WATERA

H

ARCERZY

00-589 Warszawa, ul. Litewska 11/13
tel./fax [phone], e-mail: [e-mail]

Regulamin Stopni

Instruktorskich

Organizacji Harcerzy ZHR

Projekt po poprawkach – wersja ostateczna

Warszawa 2004

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Wstęp Naczelnika

Druhu,

Stanisław Broniewski „Orsza”, Naczelnik Szarych Szeregów, powiedział kiedyś, że instruktor różni się od harcerza tym, iż

obaj wiedzą na czym polega Gra, ale instruktor rozumie także PO CO ta Gra. Stwierdzenie proste i lakoniczne, ale w kilku

słowach opisujące nas instruktorów. Zgodnie ze słowami Baden Powella jesteśmy mężczyznami z duszą chłopca. Każdy z

nas, nie ważne ile mając lat, wciąż jest energiczny, gotowy do działania, żądny przygody. Każdy z nas chce zmieniać świat.

Upływający czas sprawia, że jesteśmy ostrożniejsi, rozważniejsi, ale dopóki nie zabraknie w naszych sercach żaru, dopóty nie

będzie dla nas rzeczy niemożliwych. Ale nie jesteśmy już chłopcami. Podjęliśmy się odpowiedzialności za losy innych,

naszych młodszych braci, zanurzonych po uszy w poszukiwaniu Boga, odkrywaniu świata, bliźnich, samych siebie,

uczestniczących w Wielkiej Grze.

Przed harcerzem stającym wobec decyzji o podążeniu ścieżką instruktorską wiele dylematów. Czy to warto? Czy nie za dużo

trudu? Może jakieś wyrzeczenia? Trzeba spoważnieć? I wziąć odpowiedzialność za innych? I po co to? Co wydaje się

dziwne, ale i przed starszymi instruktorami część tych pytań się objawia zmuszając do powtórnego przemyślenia swej

instruktorskiej drogi przed przystąpieniem do zdobywania kolejnego stopnia instruktorskiego.

Szczególną rolę instruktora determinuje podstawowy element metody harcerskiej, bez funkcjonowania którego nie można

mówić o harcerskim wychowaniu, przykład własny. Połączenie kompetencji wychowawcy z przymiotami charakteru, ducha i

ciała kształtowanymi w oparciu o Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie – tym jest instruktor. Mężczyzna, który potrafi nie tylko

wziąć odpowiedzialność za własne życie, ale także pomóc innym w trudnym procesie dojrzewania stając się dla nich

wzorem. Połączenie pracy nad sobą ze stosowaniem praktycznej wiedzy wychowawczej jest zadaniem instruktora.

Zdobywanie kolejnych stopni instruktorskich to nie tylko podwyższanie kompetencji wychowawczej - to praca nad własnym

charakterem - by stawać się wzorem nie tylko dla chłopców, ale i dorosłych mężczyzn.

Czy trud wkładany w zdobywanie kolejnych stopni jest istotny poza harcerstwem. Do czego mi się to przyda w życiu

zawodowym, rodzinnym? – pytają często kandydaci do stopni. Na pierwszy rzut oka wydaje się bowiem, że wiedza i

umiejętności zdobyte przy okazji kolejnych stopni istotne są naprawdę poza harcerstwem. Gdzie im do porządnego

magisterium z pedagogiki, z zarządzania, do prestiżowego MBA, czym się pochwalić przed pracodawcą? Dopiero wnikliwie

oceniwszy postać instruktora, nabywane przez niego kompetencje widzimy, że większość z nich ma charakter uniwersalny.

Umiejętność prowadzenia drużyny, hufca, chorągwi, organizacji, organizacji kształcenia, planowania długofalowego i

operacyjnego, budowanie zespołu, itd. – to jest nie tylko wiedza teoretyczna wyniesiona z lektur i wykładów, ale lata

praktyki, wielkich sukcesów i małych porażek. Dobry pracodawca już po pierwszych tygodniach pracy widzi jakim

nieocenionym nabytkiem jest dla niego instruktor. A jakie szanse na prosperujący własny interes! Fakt, że instruktor nie

posiada na swoje kompetencje odpowiednich dokumentów, ale to już powoli kwestia czasu.

Stopień instruktorski to przede wszystkim odkrywanie swojego powołania. Podjęcie odpowiedzialności za zdrowie,

bezpieczeństwo, rozwój charakteru, budowę relacji z rówieśnikami, itd. jest wielkim wyzwaniem. Świadoma służba

instruktorska to nie tylko dalsza, dorosła, kontynuacja Wielkiej Przygody, to świadectwo męskiej dojrzałości. Nie wystarczą

– doświadczenie, wiedza, zmysł obserwacji, niezbędna jest ciągła praca nad sobą, wewnętrzne dojrzewanie, twardość

charakteru, wyrozumiałość serca, stanowczość postanowień. Ale co najważniejsze – oparcie swojego życia na pewnym

fundamencie systemu wartości, na wierze chrześcijańskiej. Tylko wtedy instruktor staje się autentyczny i potrafi poprzez

przykład własny skutecznie oddziaływać na swoich harcerzy, tylko wtedy panuje pełna zgodność pomiędzy stosowanymi

metodami, a stawianymi celami. Dążenie do doskonałości w pracy nad sobą i służbie bliźniemu poprzez służbę

instruktorską niechybnie prowadzi do odkrycie, że bycie instruktorem to powołanie. A tylko od nas zależy, czy na nie

odpowiemy, czy zrejterujemy.

Stopnie instruktorskie nie tworzą, w odróżnieniu od stopni harcerzy, drabiny prowadzącej do ideału. Każdy z nich

odzwierciedla poziom kompetencji i postawę osobistą niezbędną do pełnienia konkretnej służby. Którą można odnieść do

różnych poziomów odpowiedzialności. Przewodnik odpowiada za wychowania chłopców, podharcmistrz za pracę z

młodymi instruktorami, harcmistrz za ruch, za starszyznę, za Związek. Jeżeli instruktor chce poszerzyć zakres swojej

odpowiedzialności winien zdobyć kolejny stopień, dzięki czemu zdobędzie narzędzia niezbędne do wypełniania nowych

powinności.

Druhu,

Nie bój się podjąć wyzwania! Do odważnych należy ten świat i choć nagroda dopiero w Królestwie Niebieskim, to

podejmując instruktorską rękawicę wstąpiłeś na drogę, która choć kręta i wyboista zawiedzie cię na sam szczyt. Życzę

szczęścia i wytrwałości!

Czuwaj!

Naczelnik Harcerzy
hm. Paweł Zarzycki HR

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Regulamin zdobywania stopni instruktorskich OH-y ZHR

§ 1.

W Organizacji Harcerzy Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej obowiązują następujące stopnie instruktorskie i

ich oznaczenia:

a) przewodnik – granatowa lilijka na lewym rękawie munduru i granatowa podkładka pod

krzyżem harcerskim

b) podharcmistrz – zielona lilijka na lewym rękawie munduru i zielona podkładka pod krzyżem

harcerskim

c) harcmistrz – czerwona lilijka na lewym rękawie munduru i czerwona podkładka pod

krzyżem harcerskim

§ 2.

Próby na stopnie instruktorskie prowadzone są przez:

1. przewodnikowska – Komisję Instruktorską Chorągwi

2. podharcmistrzowska – Komisję Instruktorską Chorągwi posiadającą uprawnienia, nadane

rozkazem Naczelnika, do prowadzenia prób podharcmistrzowskich

3. harcmistrzowska – Komisję Harcmistrzowską Organizacji Harcerzy

§ 3.

Próba na stopień instruktorski:

1.

Próba jest otwierana po spełnieniu warunków otwarcia.

2.

składa się z kilku zadań mających na celu osiągnięcie sylwetki instruktora zawartej w

ideale opisanym w regulaminie danego stopnia.

3.

Zadania próby są tylko elementem zdobywania stopnia, na równi oceniana jest służba

instruktorska pełniona od momentu zdobycia poprzedniego stopnia, bądź – w przypadku
kandydata na stopień pwd. – w trakcie trwania próby.

4.

Integralną częścią próby jest regularna praca z opiekunem, której częścią jest pomoc

zdobywającemu w rozwiązywaniu problemów wychowawczych.

5.

Formacja osobowa jest nieodłącznym elementem próby instruktorskiej zdobywającego

stopień.

6.

Próba, w zależności od stopnia, trwa od 12 do 24 miesięcy, po przekroczeniu

wyznaczonego terminu o ponad 12 miesięcy Komisja winna próbę umorzyć.

§ 4.

Opiekunem próby na stopień przewodnika i podharcmistrza winien być czynny instruktor z wyższym stopniem

(odpowiednio podharcmistrz i harcmistrz) bądź instruktor w tym samym stopniu z przynajmniej dwuletnim
stażem służby w tym stopniu z otwartą próbą na stopień wyższy. Opiekunem na stopień harcmistrza może być

harcmistrz z przynajmniej rocznym stażem służby w tym stopniu.

§ 5.

Stopień instruktorski zdobywany jest w następującym trybie:

1. Otwarcie próby:

a) stwierdzenie przez Komisję Instruktorską (Komisję Harcmistrzowską) wypełnienia

przez kandydata:
- warunków formalnych zawartych we wniosku o otwarcie próby,

- warunków otwarcia próby na dany stopień instruktorski

b) przedstawienie się kandydata: swoich dokonań osobistych i harcerskich

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

c) rozmowy z kandydatem w celu określenia poziomu dojrzałości harcerskiej i

wychowawczej oraz predyspozycji kandydata do zdobywania stopnia

d) zapoznanie się Komisji z opiniami przełożonych i opiekuna próby
e) przedstawienie przez kandydata programu próby instruktorskiej i uzyskanie

akceptacji Komisji (Komisja ma prawo zgłaszania zastrzeżeń i propozycji zmian w
programie), ustaleni terminu zakończenia próby,

f) podjęcie przez Komisję decyzji o otwarciu próby i zgłoszenie jej do akceptacji

Komendantowi Chorągwi (Naczelnikowi),

g) ogłoszenie decyzji rozkazem Komendanta Chorągwi (Naczelnika).

2. Realizacja próby

a) Realizacja próby przebiega zgodnie z przyjętym programem,

b) W przypadku konieczności wprowadzenia zmian do programu próby, należy

uzyskać akceptację Komisji.

3. Zamknięcie próby i przyznanie stopnia

a) Stwierdzenie przez Komisję wypełnienia przez kandydata warunków formalnych:

- sporządzenie i przedstawienie raportu z przebiegu próby zawierającego

zwięzły opis realizowanych zadań, sposobu pracy z opiekunem, sukcesów
wychowawczych odniesionych w trakcie trwania próby,

- przedstawienie dokonań instruktorskich z okresu od zdobycia poprzedniego
stopnia instruktorskiego, bądź (w przypadku kandydata do stopnia

przewodnika) dokonań przedinstruktorskich
- przedstawienie opinii opiekuna próby i przełożonego.

b) Zapoznanie się Komisji z opiniami przełożonych i opiekuna próby,

c) Odbycie rozmowy z kandydatem, na podstawie której Komisja stwierdza stopień

realizacji programu próby, ocenia poziom dokonań instruktorskich

(przedinstruktorskich) oraz kompetencje kandydata

d) Podjęcie decyzji o zakończeniu próby i wnioskowaniu o przyznanie stopnia, o

odroczeniu, umorzeniu lub o negatywnym zamknięciu próby i przedłożenie jej do
akceptacji Komendantowi Chorągwi (Naczelnikowi),

e) Przyznanie stopnia bądź ogłoszenie innej decyzji rozkazem Komendanta Chorągwi

(Naczelnika),

f) Uroczyste wręczenie nominacji instruktorskiej (podkładki pod krzyż i lilijki)

zgodnie z przyjętymi w danym środowisku tradycjami.

4. W przypadku zakończenia próby z wynikiem negatywnym, ponowne otwarcie nie może

nastąpić szybciej niż 6 miesięcy od terminu podjęcia decyzji.

5. W przypadku kandydata, którego dotychczasowe dokonania i posiadana wiedza spełniają

wymagania stopnia próba winna ograniczyć się jedynie do autorskiego zadania i publikacji
podsumowującej nabyte wcześniej doświadczenia.

§ 6.

Komisja Instruktorska (Harcmistrzowska):

1. Komisja Harcmistrzowska OH-y prowadzi próby na stopień harcmistrza dla wszystkich

instruktorów Związku,

2. Komisja Instruktorska Chorągwi prowadzi próby na stopień przewodnika oraz, po

uzyskaniu rozkazem Naczelnika Harcerzy uprawnień, próby na stopień podharcmistrza

kandydatów z macierzystej chorągwi harcerzy oraz próby na stopień podharcmistrza dla
instruktorów tych chorągwi, które nie posiadają uprawnień do prowadzenia prób

podharcmistrzowskich za zgodą ich Komendanta Chorągwi/Namiestnika.

3. Zadaniem Komisji Instruktorskiej (Harcmistrzowskiej) jest:

a. prowadzenie próby na stopień instruktorski w oparciu o Regulamin Stopni

Instruktorskich zatwierdzony rozkazem Naczelnik Harcerzy,

b. pomoc w ukształtowaniu próby, która w optymalny sposób zapewni kandydatowi

osiągnięcie sylwetki instruktora w odpowiednim stopniu,

c. wprowadzenie mechanizmu oceniającego służbę instruktorską kandydata

(bezpośredni przełożeni),

d. przedstawienie wymagań opiekunowi i dokładne zakreślenie jego roli Mistrza w

stosunku do Ucznia kandydata.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

4. Skład Komisji:

a. Komisja Instruktorska powoływana jest przez Komendanta Chorągwi w składzie

od 3 do 11 osób (w tym 3 wybranych na Zbiórce Wyborczej Chorągwi)

b. Na czele Komisji Instruktorskiej stoi instruktor w stopniu harcmistrza. W celu

uzyskania uprawnień do prowadzenia prób podharcmistrzowskich w składzie
Komisji, poza Przewodniczącym, musi być jeszcze min. dwóch harcmistrzów.

c. Komisja Harcmistrzowska powoływana jest przez Naczelnika Harcerzy w składzie

od 5 do 15 harcmistrzów.

d. Pracami Komisji kieruje Przewodniczący Komisji przy pomocy Sekretarza Komisji.

e. Przewodniczącego i Sekretarza Komisji powołuje i zwalnia Komendant Chorągwi

(Naczelnik Harcerzy).

5. Funkcjonowanie Komisji:

a. Komisja pracuje na posiedzeniach, które odbywają się przynajmniej raz na kwartał.
b. O terminach i miejscach posiedzeń powiadamia się instruktorów Związku z co

najmniej miesięcznym wyprzedzeniem.

c. Decyzje Komisji są prawomocne przy obecności przynajmniej 3 jej członków, o ile

w tej liczbie jest Przewodniczący Komisji lub członek Komisji upoważniony przez
Przewodniczącego do prowadzenia posiedzenia.

6. Przewodniczący Komisji:

a. prowadzi posiedzenia Komisji

b. występuje do Komendanta Chorągwi (Naczelnika Harcerzy) z pisemnymi

wnioskami o otwarcie lub zamknięcie prób i przyznanie stopni instruktorskich.

7. Sekretarz Komisji:

a. prowadzi dokumentację Komisji
b. protokołuje posiedzenia

c. przyjmuje wnioski o otwarcie prób i ich zamknięcie wraz z wymaganymi

dokumentami, kopiuje i przekazuje członkom Komisji

d. sporządza i rozsyła komunikaty Komisji
e. W uzasadnionych wypadkach Przewodniczący Komisji może upoważnić na piśmie

Sekretarza do zastępowania go w jego obowiązkach.

8. W skład dokumentacji Komisji Instruktorskiej (Harcmistrzowskiej) wchodzą:

a. protokoły z posiedzeń Komisji

b. rejestr prowadzonych prób instruktorskich
c. wnioski kandydatów o otwarcie prób wraz z ich programami, oraz raporty o

zakończeniu prób wraz z innymi wymaganymi przez Komisję dokumentami

d. kopie wniosków dotyczących zamknięcia, otwarcia lub umorzenia próby

e. wszelka korespondencja Komisji oraz inne dokumenty będące przedmiotem jej

zainteresowań.

9. Komisja może wnioskować do Komendanta Chorągwi (Naczelnika) o wprowadzenia

rozkazem Regulaminu Wewnętrznego Komisji Instruktorskiej (Harcmistrzowskiej)
precyzującej zasady jej funkcjonowania.

§ 7.

Prawo do interpretacji zapisów regulaminowych na stopnie instruktorskie i zmian w programach prób
w zależności od potrzeb środowiska i możliwości kandydata ma Komisja Instruktorska (Harcmistrzowska).

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Przewodnik

Człowiek
Nie zaniedbuje rozwoju własnego,

stara się rozpoznać swoje powołanie i rozwija własne talenty. Jest wytrwały w

osiąganiu wyznaczonych celów, nie zniechęcają go powstające przeszkody, zwalcza swoje lenistwo. Jest
niezależny w sądach, nie przyjmuje bezkrytycznie zasłyszanych opinii. Kiedy trzeba potrafi pracować w zespole,
by osiągnąć wspólny cel. Pracuje nad swoja silną wolą, w podejmowanych działaniach cechuje się hartem ducha.

W trudnych sytuacjach daje świadectwo odwagi cywilnej. Wymaga przede wszystkim od siebie i zawsze więcej niż
od innych. W zgodzie ze swoimi możliwościami rozwija swój potencjał intelektualny. Chce lepiej zrozumieć

otaczający go świat stale pogłębia swoją wiedzę o historii, filozofii, sztuce.
Rozumiejąc rolę i znaczenie rodziny, czynnie uczestniczy w życiu swojej rodziny. Staje się dojrzałym mężczyzna

– przygotowuje się do pełnienia obowiązków spoczywających na mężczyźnie.
Jest przykładem sprawności fizycznej, stara się uprawiać ulubioną dziedzinę sportu lub turystyki. Jest traperem, w
lesie czuje się jak u siebie w domu.
Chrześcijanin
W sposób świadomy i samodzielny potrafi określić się jako chrześcijanin. Potrafi podzielić się własnymi

przemyśleniami na temat swojej wiary. Swoim życiem daje świadectwo wiary, szczególnie czytelne dla jego
młodszych wychowanków. Wiedzie życie sakramentalne, w podejmowanych wyborach życiowych kieruje się

zasadami wiary Kościoła. Pracując nad sobą stale pogłębia rozumienie podstawowych zasad wiary.
Polak

Jest patriotą, głęboko zakorzenionym w polskości. Realizuje w swoim życiu aktywną służbę Polsce. Uczestniczy

w życiu społeczności lokalnej, wśród której żyje. Interesuje się życiem społeczno politycznym w Polsce, potrafi
zająć przemyślane stanowisko wobec głównych problemów życia państwowego w Polsce. Orientuje się w

podstawowych problemach Europy i świata.
Wychowawca

Dążąc do ideału zawartego w Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim jest wzorem harcerza. W sposób świadomy

prowadzi pracę wychowawczą z chłopcami. Zna i potrafi stosować w praktyce metodę harcerską adekwatną do

grupy wiekowej chłopców, którymi się zajmuje. Jest sprawnym organizatorem i wodzem stale pogłębiającym
swoje umiejętności . Zna

swoich harcerzy i jest dla nich

starszym bratem, który potrafi im pomóc w rozwiązaniu

różnych trudnych problemów. W prowadzonej pracy wychowawczej jest odpowiedzialny za życie i zdrowie

swoich podopiecznych. Jest dobrym drużynowym. Zna życiorys bł. ks. phm W. St. Frelichowskiego, Patrona
Harcerstwa Polskiego i inspiruje się nim w pracy harcerskiej.

WARUNKI OTWARCIA PRÓBY

1. Ukończył 17 lat.
2. Zdobył stopień ćwika (otwarta próba na stopień Harcerza Orlego).
3. Pełni funkcję wychowawczą w drużynie (przyboczny, zastępowy).
4. Przedstawił pisemną opinię przełożonego.
5. Wybrał opiekuna i ułożył wraz z nim próbę na stopień.
6. Sprecyzował plany osobistej przyszłości i drogi rozwoju instruktorskiego na kilka najbliższych lat.
7. Posiada samodzielnie określony światopogląd.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

CELE KSZTAŁCENIA

1. Orientuje się w podstawach metod (zuchowa, harcerska, wędrownicza) składających się na metodykę

harcerską

2. Zna dobrze jedną z metod (zuchowa, harcerska, wędrownicza) i potrafi się nią skutecznie posługiwać

a.

zuchową: zna cele wychowania zuchowego i stosownie do nich planuje pracę gromady, dobrze
orientuje się w systemie tęczy, właściwie stosuje zasadę stopniowania trudności i
wszechstronnego rozwoju zucha, zna i skutecznie stosuje zuchowe formy pracy, zasady dobrej

zbiórki, regulamin mundurowy zuchów, potrafi umiejętnie zaplanować i poprowadzić
współpracę swojej gromady z drużyną harcerzy, potrafi stosować praktyczny sposób
przyswajania przez jego chłopców przestrzegania wszystkich punktów Prawa Zuchowego

b.

harcerską: potrafi indywidualnie oddziaływać na harcerzy w drużynie,

w pracy drużyny

posługuje się wszystkimi elementami „ręki metody”, pracę wychowawczą opiera na
funkcjonującym systemie stopni i sprawności, prowadzi planową pracę z zastępem zastępowych

(wprowadza elementy kształcenia zastępowych), stosuje formy integrujące harcerzy w drużynie,
np: śpiew, obrzędy, umundurowanie, musztrę (stosuje prawidłowo zasady musztry harcerskiej),

zna zasady dobrej zbiórki, wymaga od harcerzy praktycznego przestrzegania wszystkich
punktów Prawa Harcerskiego;

a.

wędrowniczą: opiera się na trzech fundamentach: formacji, służby i wyczynu, posługuje się
naramiennikiem wędrowniczym, pracuje metodą zadaniową, indywidualnie podchodzi do
każdego wędrownika – przechodzi od przygody/wyczynu przez formację do służby, potrafi

stosować stopnie i uprawnienia wędrownicze, wprowadza zasadę stałych pól służby
indywidualnej u starszych wędrowników, przygotowuje wędrowników do służby instruktorskiej

lub służby harcerskiej w dorosłym życiu w oparciu o praktycznie przestrzegane Prawo
Harcerskie

3. Potrafi planować pracę drużyny (stawia cele, dobiera metody, wprowadza adekwatne formy, opiera się na

metodzie), umie zaplanować i przeprowadzić: zbiórkę, biwak, rajd, zlot, itd. drużyny.

4. Zna zasady psychofizycznego rozwoju młodego człowieka, rozumie zasady kształtowania charakteru i

rolę rodziny w dojrzewaniu człowieka.

5. Znalazł pole służby dla siebie i swojej drużyny, potrafi oddziaływać poprzez służbę i wychowywać do

Służby.

6. Rozumie i stosuje w pracy drużyny idee puszczaństwa.
7. Zna zasady pozyskiwania i współpracy z Kapelanem/Duszpasterzem drużyny.
8. Zna statut ZHR oraz regulaminy i przepisy ZHR i państwowe dotyczące prowadzenia działań na

poziomie drużyny i hufca, organizacji i prowadzenia obozu letniego, zimowiska, biwaku.

9. Stosuje zasady prowadzenia gospodarki finansowo-kwatermistrzowskiej na poziomie drużyny/obozu

drużyny, potrafi przygotować preliminarz i rozliczyć obóz/zimowisko, zdobywa uprawnienia państwowe

niezbędne do prowadzenia obozu drużyny („wychowawcy kolonijnego”)

10. Promuje idee harcerskie w stałej współpracy z przyjaciółmi harcerstwa (rodzicami harcerzy, księżmi,

nauczycielami, działaczami samorządowymi, organizacjami społecznymi, itd.). Rozumie ich oczekiwania
wobec harcerstwa.

11. Zna dobrze historię harcerstwa. Potrafi scharakteryzować przemiany w harcerstwie po roku 1980 na tle

sytuacji społeczno – politycznej Polski.

12. Zna i rozumie zasady etyki chrześcijańskiej.
13. Potrafi określić i uzasadnić podstawy wychowawczej działalności ZHR, np. brak koedukacji, zasada

przykładu własnego, podział na grupy wiekowe, społeczna służba instruktorska.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

DOKONANIA PRZEDINSTRUKTORSKIE

1. Planował i współprowadził kurs zastępowych/kurs przybocznych zuchowych: zna zasady prowadzenia

zajęć kształceniowych, potrafi wzmacniać cechy przywódcze.

2. Współpracował przy planowaniu i prowadzeniu obozu/zimowiska drużyny (gromady)

uwzględniającego: stosowanie metody i osiągnięcie założonych celów wychowawczych, zachowanie
dobrego tempa i atrakcyjnego programu, utrzymywanie porządku i dyscypliny, stosowanie zasad
bezpieczeństwa, życia puszczańskiego.

3. Znalazł pole służby dla drużyny/gromady i ją pełni.
4. Powiększył stan liczebny swojej drużyny, dąży do powstania nowej drużyny/gromady.
5. Zorganizował przedsięwzięcie harcerskie na poziomie hufca.
6. Przeprowadził zadanie (np. akcja, publikacja, konkurs, itd.) promujące ZHR w swoim środowisku

lokalnym.

7. Ukończył kurs przewodnikowski.
8. Zna potrzeby społeczności lokalnej i utrzymuje kontakty z organizacjami pomocowymi.

WARUNKI ZDOBYWANIA STOPNIA

Próba na stopień przewodnika obejmuje trzy równoległe obszary. Po pierwsze wzrastanie ideowe, którego ideał zawarty
jest w opisie postaci przewodnika. Po drugie zdobycie odpowiednich kompetencji wychowawczych określonych ogólnie w

celach kształcenia. Po trzecie zaś dokonania organizacyjno – wychowawcze

na pełnionej funkcji, które stanowią połowę

kryterium oceny kandydata.

1. Najważniejszym celem próby jest wyrobienie umiejętności stosowania metody w praktyce na

polu własnej drużyny/gromady.

2. Próba składa się z 3 do 6 zadań.
3. W ramach próby kandydat przeczytał 5 lektur zaaprobowanych przez KI.
4. W trakcie trwania próby kandydat zajmował się realizacją na poziomie hufca elementów

programu rozwoju OH-y ZHR. Pomagał w założeniu nowej drużyny ZHR.

5. Zadania próby winny być realizowane w macierzystym środowisku drużyny/hufca
6. Próba nie trwa dłużej niż 12 miesięcy
7. Przyznanie stopnia nie może nastąpić przed osiągnięciem pełnoletności przez kandydata.
8. Przy otwieraniu próby winien być obecny hufcowy

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Podharcmistrz

Człowiek
Dokładnie rozpoznał swoje talenty, rozwija je i wykorzystuje w osiąganiu wyznaczonych celów. Wybrał kierunek

swojego rozwoju intelektualnego i nim podąża. Potrafi zebrać odpowiedni zespół do wykonania wyznaczonego
zadania i kierując nim osiągnąć wyznaczone cele. Nie ufa bezkrytycznie sądom innych ludzi, jest nie tylko
niezależny w formułowaniu własnego zdania, ale i odpowiedzialny za wypowiadane opinie i poglądy. Potrafi

kierować grupą dorosłych ludzi. Wzmacnia swoja silna wolę i hart ducha. Daje świadectwo odwagi cywilnej i
męstwa tak w życiu codziennym, jak i sytuacjach trudnych. Nie stawia przed innymi celów, które są dla nich

nieosiągalne. Zawsze wymaga najwięcej od siebie. Nieustannie poszerza podstawowy kanon wiedzy o sztuce,
filozofii i historii.
Wytrwale dąży do określenia swojego powołania. Podejmuje działania przygotowujące do jego realizacji. W pełni

uznaje jedność i nierozerwalność – sakramentalną świętość małżeństwa.
Dba o wysoką kondycję fizyczną. Może o sobie powiedzieć, że jest człowiekiem lasu.
Chrześcijanin
W swoim środowisku działania daje apostolskie świadectwo wiary. Ewangelia jest głównym kryterium

podejmowanych wyborów życiowych i wychowawczych. Prowadząc życie sakramentalne uczestniczy w życiu
liturgicznym Kościoła. Nie ustaje w pogłębianiu wiary, poprzez lektury, dyskusje, rekolekcje, itd., które pomagają

w przygotowaniu się do czynnego apostolstwa.
Polak

Umacniając swoją tożsamość narodową, szerzy postawę umiłowania Ojczyzny w swoim środowisku działania.

Buduje własną wizję Polski, w której chciałby żyć. Współorganizuje życie społeczności lokalnej. Potrafi
uzasadnić swoje sympatie i antypatie polityczne argumentami merytorycznymi. Rozumie podstawowe problemy

międzynarodowe. Umie pokazać znaczenie/osiągnięcia Polski w skali Europy/Świata.
Wychowawca

Sumiennie sposób wypełniając swoje obowiązki jest dla innych wzorem instruktora. Swoim życiem świadczy o

przestrzeganiu wszystkich punktów Prawa Harcerskiego. Potrafi sprawnie zorganizować działania obejmujące

kilka drużyn. W sposób świadomy wychowuje przyszłych i obecnych wychowawców. Rozumie harcerską
metodykę wychowawczą, potrafi stosować przynajmniej jedną z metod w sposób mistrzowski i rozwija ją,
zwiększając skuteczność jej oddziaływania. Dla drużynowych i innych młodszych instruktorów jest starszym

bratem, a nie tylko przełożonym. Umie pójść na kompromis, jest przywódcą. W podejmowanych działaniach i
zlecanych zadaniach cechuje go pełna odpowiedzialność za swoich podwładnych. Czynnie zabiega o formację

chrześcijańską podległych instruktorów i harcerzy starszych. Rozumie jak harcerska metoda wychowawcza
pomogła bł. ks. phm. W. St. Frelichowskiemu w drodze do świętości. Potrafi kierować hufcem, referatem,

kształceniem drużynowych.

WARUNKI OTWARCIA PRÓBY

1. Pełnił minimum 18 miesięcy służbę w stopniu przewodnika
2. Otworzył próbę na stopień Harcerza Rzeczypospolitej
3. Pełni funkcję wychowawczą.
4. Przedstawił pisemną opinię hufcowego.
5. Wybrał opiekuna i ułożył wraz z nim próbę na stopień.
6. Rozwija swoje życie zawodowe/naukowe i osobiste - realizuje wybrane plany osobistej przyszłości.
7. Posiada ugruntowany światopogląd.
8. Charakteryzuje go świadoma wiara i postawa apostolska.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

CELE KSZTAŁCENIA

1. Rozumie zasady i potrafi stosować metodę zuchową, harcerską i wędrowniczą będąc mistrzem w jednej

z nich.

2. Potrafi pracować z zespołem i w zespole dorosłych (motywacja, organizacja, koordynacja), potrafi

zarządzać zespołem zadaniowym i funkcjonować w nim.

3. Zna nowoczesne metody zarządzania i podstawowe zasady public relations.
4. Rozumie i wprowadza pojęcie służby jednocześnie jako cel harcerskiego wychowania i element metody.
5. Zna podstawy psychologii człowieka dorosłego odnoszące się do potrzeb, motywacji, kształtowaniu

postaw, oddziaływania i zarządzania.

6. Potrafi napisać wielowątkowy program wychowawczy (dostosowuje sposób działania do stawianych

celów).

7. Zna i rozumie cele, strukturę, zadania i sposób funkcjonowania hufca OH-y ZHR.
8. Zna i rozumie zasady funkcjonowania chorągwi OH-y ZHR.
9. Zna zasady kształcenia instruktorskiego OH-y, rozumie system kształcenia swoje chorągwi: potrafi

dobrać formę kształcenia do celów i uczestników kursu, potrafi zaplanować i przeprowadzić kurs
drużynowych, , posiada wiedzę i umiejętności dydaktyczne, posługuje się różnymi formami prowadzenia

zajęć, łączy elementy formacyjne ze szkoleniowymi.

10. Potrafi zaplanować i zorganizować funkcjonujące zgrupowanie obozów, akcję harcerską (biwak, zlot,

rajd, złaz, itd.) na poziomie hufca zachowując odpowiednie zasady bezpieczeństwa: posiada państwowe
uprawnienia do prowadzenia obozu samodzielnego i zgrupowania obozów, potrafi zorganizować

zaplecze kwatermistrzowskie (zespół logistyczny), przygotować preliminarz, pozyskać środki i
przeprowadzić rozliczenie, koordynować realizację programów obozów, prowadzić pracę z kadrą,
kierować zespołem organizacyjnym.

11. Potrafi pozyskać kandydata do służby instruktorskiej i wspólnie z nim zaplanować jego próbę pwd.,
12. Zna regulaminy ZHR i przepisy państwowe na poziomie chorągwi/okręgu.
13. Zna zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego i współpracuje z nimi: klarownie precyzuje

oczekiwania wobec samorządu terytorialnego, przygotował samodzielnie kompletny wniosek dotacyjny,

zdobył sprzymierzeńca ZHR w lokalnym samorządzie.

14. Wie co to jest etyka i wartości chrześcijańskie.
15. Potrafi scharakteryzować główne okresy historii harcerstwa wskazując na wybitne postaci instruktorskie

z tych czasów.

DOKONANIA INSTRUKTORSKIE

1. Wykazał się dokonaniem instruktorskich na poziomie przewodnikowskim, np: przekazał/przekazuje

przygotowaną przez siebie

dobrą drużynę, lub utworzoną nową drużynę, zaplanował i zrealizował

długofalowy program wychowawczy, prowadził autorski kurs zastępowych, itd.

2. Współprowadził kurs drużynowych, zaproponował autorski pomysł elementu kształcenia, uczestniczył

w kształceniu kadry kształcącej, aktywnie współpracuje z Chorągwianą Szkołą Instruktorską.

3. Jest opiekunem próby przewodnikowskiej i próby na stopień Harcerza Orlego, prowadzi indywidualną

pracę formacyjną, pełni dobrze rolę opiekuna próby instruktorskiej

4. Zaplanował i przeprowadził akcję harcerską o charakterze służebnym.
5. Pracuje nad zwiększenie liczby drużyn/gromad w swoim hufcu, środowisku działania
6. Współpracuje z kapelanem/duszpasterzem i stara się pozyskiwać nowych duszpasterzy.
7. Współorganizował przedsięwzięcie na poziomie chorągwi, współpracując także przy zabezpieczaniu

logistycznym akcji.

8. Opublikował w prasie harcerskiej kilka artykułów metodycznych.
9. Nawiązał współpracę z byłym instruktorem harcerskim.
10. Czynnie współpracuje z parafią z terenu hufca, pozyskując życzliwość dla pracy harcerskiej.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

11. Swoimi działaniami promuje ZHR na forum publicznym (celowe przedsięwzięcia, wywiady, artykuły,

itp.), reprezentował ZHR na forum rady miasta, dzielnicy, gminy.

12. Ukończył kurs podharcmistrzowski.

WARUNKI ZDOBYWANIA STOPNIA

Próba na stopień podharcmistrza obejmuje trzy równoległe obszary. Po pierwsze wzrastanie ideowe, którego ideał zawarty

jest w opisie postaci podharcmistrza. Po drugie zdobycie odpowiednich kompetencji wychowawczych określonych ogólnie w
celach kształcenia. Po trzecie zaś dokonania instruktorskie na pełnionej funkcji, które stanowią połowę kryterium oceny

kandydata. Próba jest otwierana po spełnieniu warunków otwarcia.

1. Najważniejszym celem próby jest wyrobienie umiejętności kierowania zespołem instruktorskim i

prowadzenia kształcenia instruktorskiego.

2. Próba składa się z 3 do 6 zadań.
3. W ramach próby kandydat przeczytał 7 lektur zaaprobowanych przez KI.
4. Próba zawiera zadanie zlecone przez

komendanta chorągwi/namiestnika.

5. Zadania próby winny być realizowane w macierzystym środowisku hufca/chorągwi.
6. W trakcie trwania próby kandydat zajmował się koordynacją bądź realizacją na poziomie hufca

elementów rozwoju OH-y ZHR. Dzięki pracy kandydata powstało min. jedno środowisko ZHR.

7. Próba nie trwa dłużej niż 18 miesięcy.
8. Do zamknięcia próby niezbędne jest wykazanie się dokonaniem instruktorskim na poziomie

przewodnika.

9. Do zamknięcia próby kandydat zdobył stopień Harcerza Rzeczypospolitej.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Harcmistrz

Człowiek

Jego postępowanie cechuje odwaga w wyrażaniu prawdy wobec siebie i otoczenia, uczciwym osądem siebie,

hartem ducha i silną wolą. Według powołania dba o rozwój swojej rodziny, bądź środowiska kapłańskiego.
Wszystkich ludzi ze swego bliskiego otoczenia (koledzy, współpracownicy – zwierzchnicy i podwładni) traktuje

jak braci. Realizuje

ukształtowany kierunek rozwoju zawodowego i ma

wypracowane osiągnięcia. Rozwija się

intelektualnie, potrafi ocenić podłoże filozoficzno-historyczne widocznych znaków czasu. Stale dba o swoją

kondycję fizyczną. W lesie czuje się jak „w domu”.
Chrześcijanin

Harcmistrz jest apostołem wiary. Dąży do doskonałości dając innym przykład. Przestrzega głoszone zasady i jest

stale gotowy do podejmowania dyskusji na ich temat. Jest aktywnym członkiem Kościoła – dba o pogłębianie

rozumienia zasad wiary. Swoje życiowe powołanie realizuje w oparciu o Ewangelię. Orientuje się w nauczaniu
swojego Kościoła, zna jego naukę społeczną.
Polak

W swoim środowisku społeczno-politycznym cechuje się aktywnym działaniem i wyraźną ideowością. Na

pierwszym miejscu stawia rozwój silnej, zbudowanej na wartościach chrześcijańskich Polski i budowanie jej

ważnego miejsca w stosunkach międzynarodowych. W podejmowanych działaniach kieruje się zasadą służby
Polsce i pomocy bliźnim. Dba o prawdę w ocenie historii Polski. Zna i rozumie polski dorobek polityczny,

techniczny, gospodarczy i kulturalny w historii Europy i świata. Potrafi ocenić mechanizmy powstawania i
rozwiązywania problemów krajowych i międzynarodowych.
Wychowawca

Harcmistrz jest instruktorem Związku (współtworzy Związek i jego oblicze ideowe), mistrzem w metodzie i

organizacji pracy harcerskiej, wzorem dla harcerzy i instruktorów w całym życiu zgodnym z Przyrzeczeniem i

Prawem Harcerskim. Jest skromny, nie chełpi się, swoją pracę stara się wykonywać coraz lepiej. Chętnie daje
świadectwo swojej harcerskiej służby. Posiada księgozbiór harcerza/wychowawcy. Jest Harcerzem

Rzeczypospolitej.
Harcmistrz jest wychowawcą wychowawców i mistrzem w stosowaniu metodyki harcerskiej. Tworzy środowisko

instruktorskie, rozwija jego poziom ideowy i metodyczny. Potrafi proponować rozwiązania systemowe dla całego
Związku, czuje się odpowiedzialny za jego stan i stały rozwój. W celach wychowawczych potrafi umieścić
aktualne potrzeby narodu polskiego. Potrafi stawiać je przed harcerstwem w postaci programów

wychowawczych dostosowanych do różnych poziomów wiekowych. Zna dorobek i aktualną politykę
wewnętrzną ZHR. Postępuje w sposób odpowiedzialny za cały ZHR. Porównuje i ocenia założenia ideowe,

metodyczne i programy różnych organizacji skautowych. Swoją wiedzę instruktorską przekazuje innym
uczestnicząc w kształceniu podnoszącym poziom instruktorów i poprzez publikacje. Rozumiejąc wielkość

postaci bł. Ks. Phm. St. W. Frelichowskiego, Patrona Harcerstwa Polskiego, zachęca innych do brania wzoru z
błogosławionego.

WARUNKI OTWARCIA PRÓBY

1. Pełnił minimum dwa

lata służbę w stopniu podharcmistrza (w wyjątkowym przypadku Naczelnik Harcerzy

może pozwolić na przystąpienie do próby po roku

od zdobycia stopnia podharcmistrza)

2. Zdobył stopień Harcerza Rzeczypospolitej.
3. Pełni funkcja wychowawczą na poziomie hufca/chorągwi.
4. Przedstawił pisemną opinię Komendanta Chorągwi/Namiestnika.
5. Wybrał opiekuna i ułożył wraz z nim próbę na stopień.
6. Posiada dokonania w życiu zawodowym/naukowym i osobistym.
7. Posiada światopogląd oparty na wiedzy i głębokich przemyśleniach.
8. Aktywnie szerzy wiarę.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

CELE KSZTAŁCENIA

1. Potrafi stworzyć zespół instruktorski, określić kompetencje i okresowo rozliczać z dokonań: potrafi

delegować odpowiedzialność, tworzy i koordynuje zespoły zadaniowe, potrafi motywować instruktorów

do służby i pracy nad sobą, prowadzi owocną politykę personalną.

2. Potrafi koordynować pracę kilku zespołów instruktorskich, celowych i stałych, potrafi sprawiedliwie

ocenić i rozliczyć pracę podwładnych, znajduje kompromis pomiędzy różnymi stanowiskami.

3. Zna i stosuje zasady planowania na poziomie chorągwi/organizacji: stawia cele dalekosiężne w

perspektywie kilkuletniej (cele wychowawcze i organizacyjne uwzględniają rozpiętość środowiskową,

terenową i wiekową), stawia cele strategiczne w perspektywie kadencyjnej, opracowuje etapy osiągania
celów strategicznych w postaci celów pośrednich – jednorocznych, potrafi planować wielowątkowo,

rozumie zasadę oceny okresowej i korekty planów.

4. Zna podstawy socjologii i pedagogiki, mechanizmów zarządzania i motywowania dorosłych do

podejmowania pracy społecznej, poszerza swoją wiedzę w zakresie zarządzania.

5. Potrafi planować i realizować rozwój swojego środowiska do środka i na zewnątrz.
6. Zna i rozumie zasady celów, struktury, zadań i sposobu funkcjonowania chorągwi OH-y ZHR.
7. Potrafi zaplanować pracę i poprowadzić referat w chorągwi, zna i rozumie zasady funkcjonowania

Komisji Instruktorskiej i Kapituły HR.

8. Rozumie i umacnia system kształcenia OH-y ZHR, potrafi dostosować formę zajęć kształceniowych

(posługuje się różnymi technikami kształceniowymi) do tematu i uczestników zajęć, potrafi zaplanować

konferencję instruktorską, potrafi zbudować system kształcenia na poziomie chorągwi i organizacji.

9. Potrafi zaplanować i przeprowadzić przedsięwzięcie harcerskie na poziomie organizacji: potrafi

zarządzać zespołem wykonującym akcję, napisze i zrealizuje program wychowawczy (biegle dobiera

formy do wieku i poziomu uczestników przedsięwzięcia), przygotuje budżet i rozliczy akcję, zorganizuje
zaplecze logistyczne, zadba o porządek i dyscyplinę.

10. Rozumie zasady budowy struktur Związku (rozumie cel i sposób funkcjonowania władz naczelnych),

zna regulaminy obowiązujące w ZHR oraz przepisy państwowe dotyczące funkcjonowania organizacji.

11. Potrafi ocenić miejsce ZHR w społeczeństwie i wskazać sposoby na jego poprawę, wskazuje na

pierwszoplanowe cele stojące przed Związkiem i drogę do ich realizacji.

12. Orientuje się w sytuacji społeczno-politycznej Polski i potrafi wskazać wynikające z niej szanse i

zagrożenia dla ZHR oraz zaproponować odpowiednią politykę władz ZHR.

13. Zna ogólne przepisy, zasady promocji i informacji organizacji pozarządowych na poziomie

ogólnopolskim.

14. Orientuje się w sytuacji harcerstwa i skautingu w Polsce i za granicą.
15. Potrafi reprezentować interesy ZHR na poziomie lokalnym i centralnym.

DOKONANIA INSTRUKTORSKIE

1. Wykazał się dokonaniami instruktorskimi na poziomie podharcmistrzowskim, np: prowadził dobry

hufiec, zaplanował i zorganizował kurs drużynowych, przeprowadził autorski program wychowawczy,

itp.

2. Współprowadził kurs podharcmistrzowski, zaplanował i przeprowadził pozakursowe kształcenie

instruktorskie.

3. Czynnie uczestniczy w pracach Kręgu Instruktorskiego, pozyskał nowych kandydatów do służby

instruktorskiej.

4. Stawia cele wychowawcze na poziomie organizacji, przygotował program wychowawczy i doprowadził

do jego realizacji (odczytuje znaki czasu i wplata je w program wychowawczy).

5. Przeprowadził działania poszerzające zakres oddziaływania wychowawczego ZHR, swoimi działania

spowodował podniesienie merytorycznego poziomu pracy harcerskiej oraz wzrost liczebności i zasięgu

działania chorągwi.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

6. Dowodził przedsięwzięciem harcerskim na poziomie chorągwi, współorganizował akcję harcerską na

poziomie Organizacji/Związku.

7. Przeprowadził min. dwa spotkania instruktorskie o charakterze metodycznym bądź formacyjnym,

zorganizował obchody rocznicowo-patriotyczne.

8. Prowadził w roli opiekuna próbę na stopień przewodnika i Harcerza Rzeczypospolitej, prowadzi próbę

na stopień podharcmistrza.

9. Biorąc aktywny udział w życiu Kościoła współpracuje przy przedsięwzięciach swojej diecezji.
10. Współpracuje z państwowymi władzami lokalnymi i samorządem terytorialnym orientując się w sytuacji

społeczno-politycznej swojego środowiska lokalnego.

11. Swoją postawą i działaniami promuje ZHR w społeczeństwie, zdobył nowych sojuszników ZHR.
12. Ukończył Warsztaty Mistrzowskie i uczestniczył w innych zajęciach kształceniowych podnoszących

poziom kadry instruktorskiej.

13. Wykazał się publikacją metodyczną lub ideową o wysokim poziomie merytorycznym.

WARUNKI ZDOBYWANIA STOPNIA

Próba na stopień harcmistrza obejmuje trzy równoległe obszary. Po pierwsze dojrzałość ideowa, której poziom

zawarty jest

w opisie postaci harcmistrza. Po drugie zdobycie odpowiednich kompetencji wychowawczych określonych ogólnie w celach
kształcenia. Po trzecie zaś dokonania instruktorskie na pełnionej funkcji, które stanowią główne kryterium oceny

kandydata.

1. Próba jest otwierana po spełnieniu warunków otwarcia
2. Próba składa się z 2

do 4

zadań

3. Próba zawiera zadanie zlecone Naczelnika Harcerzy ZHR
4. W ramach próby kandydat przeczytał co najmniej 9 lektur zaaprobowanych przez KI.
5. Do oceny dokonań instruktorskich wlicza się okres od zdobycia stopnia podharcmistrza
6. Zadania próby winny być realizowane w macierzystym środowisku chorągwi.
7. Próba nie trwa dłużej niż 24 miesiące.
8. W trakcie trwania próby kandydat zajmował się koordynacją bądź realizacją na poziomie chorągwi

elementów rozwoju liczebnego ZHR

9. Do zamknięcia próby niezbędne jest wykazanie się dokonaniem instruktorskim na poziomie

podharcmistrza (np. hufiec, kurs drużynowych, zrealizowany program wychowawczy).

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

LISTA LEKTUR

Lista lektur jest materiałem pomocniczym dla Komisji Instruktorskich i kandydatów do stopni instruktorskich.

PRZEWODNIK

A.Kamiński

ANTEK CWANIAK

A.Kamiński

NARODZINY DZIELNOŚCI

L.Ungeheuer

PRÓBY WODZÓW

R.Baden- Powell

SKAUTING DLA CHŁOPCÓW

R.Baden- Powell

WSKAZÓWKI DLA SKAUTMISTRZÓW

A.Małkowski

JAK PRACUJĄ SKAUCI

Z. Wyrobek

HARCERZ W POLU

W. Szczygieł

JAK PROWADZIĆ DRUŻYNĘ HARCERSKĄ

J.Parzyński

OBÓZ HARCERSKI

M. Kudasiewicz

OBRZĘDOWY PIEC

W. Hausner

GAWĘDY O PRAWIE HARCERSKIM

T Strzembosz

SZARE SZEREGI JAKO ORGANIZACJA WYCHOWAWCZA

A.Kamiński

JÓZEF GRZESIAK CZARNY

A.Kamiński

KAMIENIE NA SZANIEC

W Hansen

WILK, KTÓRY NIGDY NIE ŚPI

O. Nassalski

JAK PRACOWAĆ NAD CHARAKTEREM

M. Pirożyński

KSZTAŁCENIE CHARAKTERU

M. Braun- Gaukowska

PSYCHOLOGIA DOMOWA

M. Dembo

STOSOWANA PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA

Światowe Biuro Skautowe

ELEMENTY PROGRAMU SKAUTOWEGO

L. Seiwert

JAK ORGANIZOWAĆ CZAS

Z. Chlewiński

DOJRZAŁOŚĆ

P. Wieczorek

ZIELONE STRASZYDŁO, BITWA NA SKRAJU ZIELONEGO LASU

A.Wasilewski

POD TOTEMEM SŁOŃCA

R. Foglar

CHŁOPCY ZNAD RZEKI BOBRÓW

A.Kamiński

KRĄG RADY

A.Kamiński

KSIĄŻKA WODZA ZUCHÓW

Jan Paweł II

DO WYCHOWAWCÓW, KATECHETÓW I RODZICÓW

Jan Paweł II

DEKLARACJA O WYCHOWANIU

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

PODHARCMISTRZ

E.Grodecka

O METODZIE HARCERSKIEJ I JEJ STOSOWANIU

A.Kamiński

PREHISTORIA POLSKICH ZWIĄZKÓW MŁODZIEŻY

S.Broniewski

CAŁYM ŻYCIEM

S.Błażejewski

Z DZIEJÓW HARCERSTWA POLSKIEGO

B. Wachowicz

WIERNA RZEKA HARCERSTWA

R.Badem-Powell

WSKAZÓWKI DLA SKAUTMISTRZÓW

Seton (?)

ROZWÓJ IDEI PUSZCZAŃSKIEJ W SKAUTINGU

E.Nęcka

TRENING TWÓRCZOŚCI

S. Covey

7 NAWYKÓW SKUTECZNEGO DZIAŁANIA

R. Stocki

WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZARZĄDZANIA

R. Vasta, M. Haith, S.A. Miller PSYCHOLOGIA DZIECKA
T. Herr

WPROWADZENIE DO KATOLICKIEJ NAUKI SPOŁECZNEJ

Jan Paweł

II FAMILIARIS CONSORTIO, HUMANAE VITAE

A.Glass

WIELKA PRZYGODA ŻYCIA

A.Szostek

POGADANKI O ETYCE

T.Styczeń

ABC ETYKI

HARCMISTRZ

K.Bluszcz

EWOLUCJA

MODELU

WYCHOWANIA

SKAUTOWEGO

W HARCERSTWIE 1909-1945

Aronson, Wilson Akert

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

Karta praw rodziny

Bp. A. Lepa

ŚWIAT MANIPULACJI

A.Zimbardo

PSYCHOLOGIA ŻYCIA

Jan Paweł

II EWANGELIUM VITAE

K.Wojtyła

MIŁOŚĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ

K.Wojtyła

ELEMENTARZ ETYCZNY

J.Woroniecki

KATOLICKA ETYKA WYCHOWAWCZA

M.Kozielski

WSPÓŁCZESNE WYCHOWANIE

R.Cialdini

WYWIERANIE WPŁYWU NA LUDZI,TEORIA I PRAKTYKA

S.Czopowicz

KIHAM

J.Parzyński

RUCH HARCERSTWA RZECZYPOSPOLITEJ

J.A.F. Stoner,C.Wankel

KIEROWANIE

Materiały ze Zjazdu Duszpasterzy Harcerskich w 1991 r. HARCERSKA SŁUŻBA BOGU

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

PRÓBA INSTRUKTORSKA W ORGANIZACJI HARCERZY ZHR

Wstęp

Przystępując do realizacji próby instruktorskiej, kandydat na instruktora powinien najpierw zdecydować,

czy chce dalej kroczyć drogą, którą rozpoczął składając Przyrzeczenie Harcerskie, wiedząc, czego od niego
będzie się wymagać, jakim ma być człowiekiem. Bóg stworzył nas na swoje podobieństwo, nie istnieją więc

przeszkody, których nie moglibyśmy pokonać w drodze do zbawienia. A szczególną drogę stanowi ścieżka, którą
idą instruktorzy ZHR. Ścieżka, na której szczególnie ważna jest służba oraz praca nad sobą w dążeniu do

doskonałości człowieka i wychowawcy.

Kim jest opiekun próby instruktorskiej

Dawniejszemu, elitarnemu kształceniu w układzie mistrz - uczeń przeciw- stawiany jest dziś model pracy

w grupie konfrontowanej z rzeszą specjalistów wąskich dziedzin, nie pozwalający na żywe współoddziaływanie

osobowości uczącego i ucznia, ale za to umożliwiający nauczanie powszechne i szczegółowe.

Dopóki utrzymywany był indywidualny kontakt nauczyciel - uczeń, miało miejsce silne oddziaływanie

wychowawcze. Gdy nauczyciel zaczął postrzegać swoje zadanie tylko w odczytaniu referatu, a uczeń jedynie w
machinalnym zapisaniu i „wykuciu”, wychowawcza rola edukacji została odsunięta na margines. Realia dzisiejsze
nakazują odróżniać wychowanie (zdobywanie życiowej mądrości) od nauki, rozumianej jako zdobywanie wiedzy.

Wychowywanie zawsze jest związane z kontaktem interpersonalnym. Nie może wychowywać system,

może tylko konkretny człowiek - konkretnego człowieka. Wspaniale dostrzegł to Baden - Powell wprowadzając

wychowanie bezpośrednie do skautingu jako jedną z najważniejszych zasad.

Ten sposób oddziaływania stosuje również Kościół, będący największą strukturą wychowawczą świata.

Nie tylko poprzez indywidualny charakter sakramentu pokuty, ale również rozwijając, szczególnie silnie w
ostatnich dziesięcioleciach, instytucję opiekuna duchowego. Poznając drogi rozwoju i wzrastania wielu świętych
nie sposób nie dostrzec roli, jaką odegrali w poszukiwaniu prawdy i kształtowaniu ich postawy, mądrzy i

doświadczeni opiekunowie.

Wychowanie prawdziwie wartościowych instruktorów harcerskich wymaga opieki instruktorów bardziej

doświadczonych w poszukiwaniu doskonałości. Nie po to, by uczynić ich takimi samymi, ale by pomóc im
rozwinąć to, co w nich drzemie pięknego i doskonałego.

Nie jest to więc prowadzenie drogą, którą przeszli opiekunowie, jak w przypadku zdobywania wiedzy, ale

pomoc w prowadzeniu indywidualną drogą.

Do tego właśnie potrzeba mądrości.

Praca zdobywającego stopień z opiekunem próby

Rozpoczynając próbę trzeba uświadomić sobie, że zdobywanie stopnia nie ogranicza się tylko do

realizacji zadań i czytania lektur. Równie ważny jest całokształt pracy instruktorskiej, rzetelność w pełnieniu

funkcji i postawa osobista. Opiekun próby nie jest więc osobą zajmującą się jedynie zadaniami. Trzeba zapoznać
opiekuna ze swoją bieżącą działalnością, np. zaprosić na zbiórkę, pokazać swoje ostatnie sukcesy i porażki
wychowawcze, przedstawić dokumentację.

Zdobywający stopień powinien mieć regularny kontakt z opiekunem i ma prawo oczekiwać od niego

zaangażowania w próbę. Wzajemne kontakty służą szlifowaniu wiedzy i umiejętności instruktorskich, trzeba więc

rozmawiać, spierać się, dyskutować, poszukiwać, konfrontować. Dyskusje, oprócz bieżącej pracy i realizacji
próby winny dotyczyć elementów ideowych.

Zdobywający stopień ma prawo oczekiwać, że opiekun pokaże mu nowe problemy i nauczy wychodzić

im naprzeciw. Jest to w interesie zdobywającego stopień i powinien się on upominać o taką formę pracy z
opiekunem. Inaczej swoją niekompetencją skrzywdzić może w przyszłości swoich wychowanków.

Ważnym elementem zdobywania stopnia instruktorskiego są lektury, jednak niemniej cenna może być

rozmowa na ich temat po przeczytaniu. Poznając spojrzenie innej osoby, często bardziej doświadczonej i

zaufanej, łatwiej wytworzyć w sobie aparat krytyczny, co w przypadku lektur z zakresu pedagogiki harcerskiej,
psychologii, historii jest niezbędne.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Zdobywający stopień powinien na bieżąco konsultować realizację zadań z opiekunem, jako

przedstawicielem, choć niekoniecznie członkiem, Komisji Instruktorskiej. Praca z opiekunem powinna być dla

obu stron mobilizacją do podnoszenia kwalifikacji instruktorskich, również poprzez zdobywanie stopni.

Nie tylko próba

W trakcie oceny przygotowania kandydata do bycia przewodnikiem, podharcmistrzem, czy harcmistrzem

ważna jest nie tylko próba, lecz także dokonania instruktorskie w trakcie pełnienia służby. Ocena służby to

ponad połowa wymagań stawianych instruktorowi. Nie wystarczy bowiem zrealizować zaplanowane zadania,
należy wykazać się skuteczną wychowawczo służbą instruktorską. Tak, by ubiegający się o przyznanie stopnia

przewodnika miał już doświadczenia i widoczne efekty w pracy wychowawczej z harcerzami (zuchami,
wędrownikami), kandydat na podharcmistrza w pracy z instruktorami, a na harcmistrza kierowaniem zespołami
ludzi dorosłych.

W ZHR nie ma miejsca dla kolekcjonerów stopni. Stopień instruktorski odzwierciedla bowiem nie tylko

kompetencje, ale i poziom pełnionej służby instruktorskiej.

Co da mi praca z opiekunem?

Często pojawiają się opinie, że opiekun nie jest potrzebny, bo harcerz sam potrafi się mobilizować, bo

umie zinterpretować wymagania stopnia, bo bez opiekuna jest trudniej, a co za tym idzie - bardziej ambitnie, bo...
Opinie takie świadczą nie tyle o niezrozumieniu roli opiekuna, ile o nie doświadczeniu skuteczności dobrej

opieki. Mnogość takich zdań pokazuje jak trudno dzisiaj o dobrych opiekunów.

Utrzymywanie takiego przekonania w instruktorach zakończyć musi się niechybnie upadkiem systemu

wychowania indywidualnego, a w konsekwencji skuteczności wychowawczej harcerstwa w ogóle. Regulaminy
zaczniemy postrzegać jako instrukcję obsługi doskonałości, zamiast wytycznych do umiejętnej interpretacji. Do
rozumnego kanalizowania procesu rozwoju. Procesu tak przecież złożonego, wielotorowego i odmiennego u

każdego człowieka.

Oto niektóre racje, dla których warto pracować z opiekunem:

•

trudno czasem obiektywnie spojrzeć na siebie - opiekun patrzy na mnie przez pryzmat swojego

doświadczenia, może również skorzystać z opinii moich znajomych;

•

nie mogę sam ocenić, w czym jestem dobry i mogę mniej nad tym pracować, bez narażenia się na rozwój

własnej pychy i błędy z tym później związane - opiekun może mi przytaknąć, albo wskazać niedojrzałość
mojego spojrzenia;

•

trudno mi jest zinterpretować wymagania stopnia, gdyż poruszam się w rzeczywistości dla mnie nowej -

opiekun ma to już za sobą;

•

nie mogę ocenić, czy zadania, które sobie postawiłem są na wysokim poziomie, czy tylko zaniedbałem

jakąś dziedzinę mojego rozwoju - opiekun zna więcej programów prób i lepiej dostrzega najczęstsze
problemy instruktorów;

•

dla niektórych zadań próby mogę nie móc znaleźć dobrego forum realizacji - przydatna może być

rozmowa z opiekunem, kto wie po co podejmuję takie działania ;

•

jako dojrzały człowiek - muszę liczyć się z chwilami własnej słabości w trakcie realizacji próby, moi

bliscy lub przyjaciele niekoniecznie wiedzą o roli, jaką stopień pełni w moim życiu i rozwoju - głos

opiekuna może przypomnieć o świadomie podjętych zobowiązaniach;

•

mogę nie dostrzec swoich postępów w czasie zdobywania stopnia - opiekun widzi mnie raz na jakiś

czas, co sprzyja dostrzeganiu zmian;

•

być może nie uda mi się korzystnie przedstawić komisji moich dokonań - opiekun może, jako stale

towarzyszący obserwator, pomóc mi przekonać komisję;

•

ostatecznie - uczę się pokory, konfrontowania swojego spojrzenia z kimś uznawanym przeze mnie za

autorytet, uczę się zaufania do tej osoby, przyzwyczajam się do pewnej podległości posłuszeństwa, która
będzie mi towarzyszyć przez całe życie m. in. w układzie zawodowym.

Ważne jest zrozumienie, że zadaniem opiekuna nie jest kształtowanie poziomu próby - żądanie od

podopiecznego aktywności, ale i pomoc w ukierunkowaniu wysiłku instruktora. Tak, aby jego starania dały

możliwie najlepszy efekt i nie został z nimi sam na placu boju.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Czy skorzystam jako opiekun próby?

Wielu instruktorów traktuje opiekę nad próbami jako smutny i konieczny obowiązek. Czy oznacza to, że

są egoistami? Może po prostu szkoda im na to czasu w nawale działań organizacyjnych dających szybkie efekty i

owianych towarzyszącym im splendorem.

Prawda jest taka, że to właśnie praca ze stopniami jest jednym z najważniejszych podejmowanych przez

nas działań wychowawczych. Tu właśnie toczy się walka dorastających młodych ludzi z samym sobą, realny
rozwój i kształtowanie dojrzałego człowieka. Tu kończy się proces rozpoczęty przez nas na pierwszych

zbiórkach i pierwszej grze nocnej naszego harcerza. Dlaczego więc tak wielu z nas niechętnie ten ciąg opieki
wychowawczej świadczonej przez Harcerstwo finalizuje? Przecież to tak, jakby żołnierza nauczyć strzelania, dać

mu do ręki karabin, a gdy ruszy on do walki - opuścić.

Umiejętność prowadzenia prób na stopnie to już nie umiejętność robienia dobrej zbiórki, ale

umiejętność wychowywania dojrzałych ludzi, kierowania ich świadomych działań na dobre tory, współistnienie w

ich zmaganiach i ich zwycięstwach, pasowanie ich na rycerzy. To umiejętność, której tak bardzo brakuje w
dzisiejszym życiu społecznym.

Oto niektóre racje, dla których warto być opiekunem:

•

będąc opiekunem, staję na pierwszej linii działań wychowawczych naszej organizacji wypełniając

niezwykle potrzebną służbę instruktorską;

•

jako opiekun uczę się wrażliwości na drugiego człowieka otwierając na jego problemy i niedoskonałości

- muszę się nimi przejąć, abym nie popadł w scho lastykę pouczanek;

•

zdobywam cenne umiejętności współpracy z innymi, nie tylko w dziedzinie dialogu, udzielania porad i

pouczeń, ale również w obserwacji swoich zachowań w stosunku do ludzi, którzy mnie słuchają, lub dla
których jestem autorytetem - nie tylko w pracy zawodowej mogę to w przyszłości wykorzystać;

•

zdobywam ostateczne szlify wychowawcy, wiedząc jak i którędy pomóc w konkretnej sprawie i
trudności, często życiowej, oraz jakim sposobem wpływać na pozytywny rozwój człowieka przy pomocy

jego samego;

•

nie tracę kontaktu z problemami innych, czasem takimi, z których dawno już wyrosłem; nie tylko dzięki

temu „wiem co w trawie piszczy” na innych odcinkach pracy ZHR-u, ale również nie zasklepiam się w

obrębie mojej „najważniejszej” służby w Harcerstwie;

•

dobrą opiekę nad dorastającymi harcerzami buduję przyjaźń z nimi, odnajduję przyjaciół, z którymi

mogę w przyszłości wiele dobrego uczynić, nawet na jednej wspólnej płaszczyźnie;

•

buduję w innych obraz Harcerstwa i świata taki, jaki sam uznaję, wierząc, że jest on dobry - zarażam

dobrem innych, buduję ich słuszny światopogląd, daleko skuteczniej, niż poprzez „wychowanie

pośrednie” adekwatne głównie do młodszych osób.

Należy pamiętać, że dobry opiekun to nie ten, który ukształtuje wychowanka zgodnie z własnym

spojrzeniem, lub zgodnie z wymaganiami stopnia, ale ten, który pomoże mu osiągnąć samodzielnie poziom
najbliższy wskazanego. Pomoże mu zrealizować siebie przy jednoczesnym wzrastaniu w dobrym. Pomoże

poprzez towarzyszenie, a nie narzucanie lub suchą weryfikację.

Jak zostać dobrym opiekunem

Wymagania stawiane opiekunom, nawet te przytoczone powyżej, wskazują na bardzo duże trudności

związane z tą rolą. I słusznie - bo nikt nie twierdzi, że wychowanie człowieka jest rzeczą łatwą lub nie

wymagającą wysiłku. Zmienić człowieka na lepsze na drodze wychowania go jest tym trudniejsze, im jest on
starszy. Stąd łatwiej jest pracować z młodszymi harcerzami, niż prowadzić próby na stopnie instruktorskie. Nie

każdy ma do tego predyspozycje i nie każdy osiągnie tu wspaniałe rezultaty.

Każdy powinien umieć stanąć do takiej służby i, na miarę swoich możliwości, wypełniać ją sumiennie.

Dlaczego? Dlatego, że jest to inny typ służby, niż organizacja imprez, obozów, czy pracy drużyny. To nie my
sami się jej podejmujemy, ale jesteśmy do niej powołani. Dla tych, którzy uważają, że do każdej służby w
Harcerstwie powoływani jesteśmy dodać można, że do tej powołanie jest szczególnie silne i wyraziste.

Jego wyrazistością staje się prośba podopiecznego o poprowadzenie próby, a nie tylko moje

przekonanie, że tak trzeba.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Ten wybór nie zależy od tego, czy obiektywnie jesteśmy do niego najbardziej predestynowani, ale od roli,

jaką spełniamy dla proszącego. Nawet „najgorszy” w prowadzeniu prób na stopnie instruktor może dla jakiegoś

harcerza być największym autorytetem i jedynym dla niego najlepszym opiekunem.

Dlatego każdy instruktor musi bezwarunkowo umieć prowadzić próby i podejmować się tego zadania na

miarę swoich możliwości zagospodarowania czasu.

Instruktorom, którzy uważają, że się do tego nie nadają i nie robią nic w tym kierunku, aby się zmienić,

odmawiając kolejnym proszącym ich o opiekę, aż prosi się o postawienie pytania o cel istnienia w organizacji

wychowującej.

Najbardziej bolącą kwestią w tym miejscu jest czas. Wielu instruktorów choruje na brak czasu nie tylko

w Harcerstwie, pełniąc dwa razy więcej funkcji niż powinni, ale i poza nim. Trudno zatem znaleźć czas na
dodatkowe dwa, cztery a może więcej spotkań. Do tego po to tylko, żeby o czymś pogadać?

Prawda jednak w tym miejscu jest jedna:

Jeżeli nie masz czasu na solidne prowadzenie swojego podopiecznego - daruj sobie od razu.

Praca opiekuna z podopiecznym

Oprócz zadań zawartych w próbie zatwierdzonej przez KI istotnym elementem zdobywania stopnia

instruktorskiego jest aktywna praca opiekuna ze swym podopiecznym. Jej formy zależne są od zakładanych
celów, charakteru próby, możliwości czasowych. Poza spotkaniami omawiającymi stan realizacji zadań potrzebny

jest wgląd opiekuna w poziom pełnionej służby instruktorskiej kandydata, podsuwanie dodatkowych lektur,
pomoc w uzupełnianiu braków w wiedzy metodycznej, zlecanie pisania artykułów do pracy harcerskiej, dyskusje

otwarte i zamknięte prowadzące do wzbogacania kompetencji wychowawczej i postawy instruktorskiej
kandydata. Wielość form zależna jest od opiekuna, lecz wskazane jest by ich stosowanie dawało widoczne dla
kandydata skutki wychowawcze.

Układanie próby

Poznanie podopiecznego

Nie sposób wyobrazić sobie wychowawcę dostosowującego program pracy wychowanka do jego

potrzeb bez znajomości jego osoby. Poznanie jest tu niezbędne. Z jednej strony w sposób oczywisty pomaga w

doborze zadań i rozłożeniu środków ciężkości próby. Ułatwia zdefiniowanie słabych i mocnych stron
podopiecznego.

Z drugiej zaś strony staje się ono fundamentem zaufania. Podstawą budowanej przyjaźni, bez której

żadna praca wychowawcza nie ma sensu. Niezbędne będzie przecież otwarcie wewnętrzne instruktora, jego

samoocena i samokrytyka. Zbudowanie głębszej relacji opiekun - podopieczny bardzo ten proces ułatwi, lub
wręcz dopiero umożliwi.

Stąd wynika prosta zależność: poznanie musi być obustronne. Nie znaczy to, że z jednakowym

nasileniem z obu stron, gdyż to osoba podopiecznego jest głównym przedmiotem naszego zainteresowania, ale
nie może prowadzący ukryć się za gardą wyższości instruktorskiej i cenzora ludzkich dążeń.

Przedstawienie istoty stopnia

Warto porozmawiać o samym stopniu. Nie wystarczą tu wytyczne regulaminów. Potrzebna jest wspólna

rozmowa. Regulamin stopnia instruktorskiego opiera się na zasadzie pełnego rozwoju instruktora w drodze do

ideału. Ideał ów opisany jest w opisie instruktora będącym częścią regulaminu każdego stopnia. Rolą opiekuna
jest określić sytuację wyjściową i wspólnie z podopiecznym określić drogę osiągnięcia pożądanej sylwetki
instruktorskiej. Odnosi się to tak do formacji osobowej, jak i nabywania umiejętności i wiedzy instruktorskiej.

Wizja stopnia, choć oparta na przemyśleniach kandydata, winna być wspólna. Spełnienie tego warunku
uniemożliwi powstanie nieporozumień i pretensji wynikających z odmiennych oczekiwań obu stron.

Zrozumienie przez zdobywającego istoty stopnia, rodzaju stawianych wymagań pozwoli mu skonkretyzować
oczekiwania wobec opiekuna oraz optymalnie ułożyć próbę.

Konfrontacja propozycji zadań próby

Użycie określenie „konfrontacja” nie jest przypadkiem. Jest to etap dyskusji nad każdym zadaniem. Co

może dać dobrego? W czym pomóc? Jakie są szanse jego realizacji w określonym terminie? Czy można je

zastąpić innym, lepszym, bardziej skutecznym? Przy układaniu próby należy pamiętać o konkretnych zadaniach
stawianych przed każdym ze stopni instruktorskich:

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Przewodnik - prowadzi drużynę, udziela się w działaniach hufca, prowadzi kształcenie na poziomie
zastępowych. Wychowuje chłopców.

Podharcmistrz - prowadzi hufiec, agendę chorągwi, kształcenie na poziomie drużynowych/pwd.
Wychowuje młodych instruktorów.

Harcmistrz - prowadzi chorągiew, komisje w chorągwi, realizuje zadania na poziomie Związku.
Prowadzi Związek.

Rady przydatne przy układaniu zadań próby:

•

zadania ustala się po wcześniejszym uzgodnieniu czasu realizacji próby,

•

zadanie muszą być konkretnie i jasno sformułowane tak, by nie pozostawiały do dyskusji stopnia ich

realizacji,

•

nie może być zadań niewykonalnych („bo samo staranie się liczy”),

•

lepiej gdy zadań jest mniej, ale są bardziej złożone, wymuszające więcej myślenia i różnorodnych starań,

•

każde zadanie musi być wyzwaniem, nie może wiązać się z minimalnym wysiłkiem, lub automatycznym

działaniem,

•

zadania winny obejmować wymagania stawiane w regulaminie stopnia,

•

w wyniku realizacji próby instruktor winien nabyć kompetencje wychowawcze niezbędne do pełnienia

służby na danym poziomie,

•

elementy formacyjne zawierają przede wszystkim stopnie harcerskie, ich liczba w próbie instruktorskiej

winna być ograniczona,

•

zadania winny mieć charakter służebny,

•

immanentnym elementem próby jest „praca z opiekunem”,

•

zdobywający powinien być w pełni przekonany do ustalonego programu próby.

Spotkanie z komisją

Bardzo ważna jest obecność opiekuna na otwarciu stopnia. Jest on oczami i uszami kapituły, gdyż nie

wszystkiego można się dowiedzieć o kandydacie na stopień z krótkiej rozmowy. Niektóre kwestie opiekun może
poszerzyć, uzasadnić. Dla podopiecznego ważne jest oparcie, jakie znajduje w opiekunie.

Wskazane jest, aby „pozwolić” wypowiedzieć się samemu zainteresowanemu. To nie opiekun referuje

punkty próby, i je uzasadnia, tylko sam zdobywający. W tym czasie opiekun kulturalnie powinien milczeć, gdyż

jest to czas rozmowy członków kapituły z kandydatem na stopień. Może, na prośbę tychże, wtrącić swoje uwagi
poszerzając wypowiedź podopiecznego, lub precyzując rzeczy, w których on się trochę zaplątał.

Konieczne jest pamiętanie o zasadzie prawdy. Znane są sytuację, w których próba na stopień nie została

instruktorowi otwarta w skutek nie spełniania wymogów próby, tylko dzięki jego opiekunowi! Sam

zainteresowany tak dobrze „sprzedał się”, że komisja nie znając okoliczności codzienności życia kandydata na
stopień, gotowa była zaakceptować próbę nieadekwatną do sytuacji.

Najczęstsze błędy popełniane przez opiekuna przy układaniu próby na stopień:

•

brak czasu na spotkania celem ułożenia próby;

•

brak jakichkolwiek propozycji ze strony opiekuna;

•

wysuwanie przez niego pomysłów nieprzemyślanych;

•

brak udziału opiekuna w układaniu próby, a jedynie przyjście na jej otwarcie;

•

narzucanie podopiecznemu punktów próby.

Opieka w trakcie realizacji próby

Błędna jest opinia, że rola opiekuna kończy się na ułożeniu próby i przyjściu na otwarcie i zamknięcie.

Opieka to nie tylko pomoc w konkretnym zadaniu, ale również stałe doglądanie. Stała kontrola poziomu

realizacji próby i interwencja w chwilach wahań kandydata na stopień. Powyższa konieczność pociąga za sobą
potrzebę stałego kontaktu z podopiecznym. Nie jest wskazane, aby opiekun wielokrotnie namawiał kandydata do

pracy nad próbą, gdyż byłaby to sytuacja niewychowawcza. Próba jest samodzielna i musi
być samodzielnie realizowana.

Najczęstsze błędy popełniane przez opiekuna w trakcie pracy z próbą to:

•

brak kontaktu z podopiecznym;

•

brak udziału opiekuna w realizacji próby, choćby tylko w roli obserwatora;

•

brak czasu dla podopiecznego.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Formalności próby instruktorskiej

Przed rozpoczęciem zdobywania stopnia instruktorskiego należy zaopatrzyć się w Regulamin Stopni

Instruktorskich ZHR, przeczytać wstęp, ideę zdobywanego stopnia, przemyśleć istotę bycia instruktorem ZHR w
odniesieniu do własnej postawy. Następnie po podjęciu pozytywnej decyzji trzeba znaleźć odpowiedniego

opiekuna. Wymagającego instruktora , pod którego okiem próba będzie prowadzona w sposób
najwartościowszy. Dopiero wtedy należy skontaktować się z Sekretarzem Komisji Instruktorskiej

(Harcmistrzowskiej) i umówić na spotkanie z Komisją. Od sekretarza należy także pobrać Kartę Próby (dostępną
także w Komendzie Chorągwi).

Na spotkanie z Komisją należy przyjść z opiekunem, mieć ze sobą wypełnioną (pierwsza strona) kartę

próby, wraz z opinią hufcowego/k-dta chorągwi, w dwóch egzemplarzach oraz uzgodnioną z opiekunem

propozycję przebiegu próby (powieloną w kilku egzemplarzach). Spotkanie z Komisją składa się z kilku
elementów:

•

prezentacji własnej osoby dokonanej przez kandydata,

•

uściślenia prezentacji w rozmowie z członkami Komisji,

•

przedstawienie próby,

•

dyskusja nad próbą,

•

rozmowa z opiekunem próby,

•

podejmowania decyzji przez Komisję,

•

oznajmienie decyzji kandydatowi,

•

wpisanie zatwierdzonej próby do Karty Próby i oddanie jej sekreta rzowi KI (KH).

Komisja może zaproponować kandydatowi spotkanie „połówkowe” oraz realizację wymagań nie

określonych w regulaminie stopnia. W trakcie spotkania „połówkowego” należy przedstawić dotychczasowy stan

realizacji próby.

Na tym spotkaniu możliwe są zmiany w programie próby, które uzgodnione z opiekunem muszą być

zatwierdzone przez KI (KH). Możliwa jest także, w uzasadnionych przypadkach, zmiana opiekuna próby oraz
przesunięcie terminu jej zakończenia.

Na spotkaniu zamykającym próbę instruktor winien przedstawić raport z realizacji zadań zawartych w

próbie, pracy z opiekunem oraz ze służby instruktorskiej pełnionej w czasie trwania próby. Po rozmowie z
kandydatem i opiekunem Komisja może podjąć decyzję o zamknięciu próby i wnioskować do Komendanta

Chorągwi lub Naczelnika (harcmistrz) o przyznanie stopnia instruktorskiego.

Ostateczna decyzja o przyznaniu stopnia przewodnika lub podharcmistrza należy do Komendanta

Chorągwi, zaś stopnia harcmistrza do Naczelnika.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com