Rozmnażanie się i rozwój grzybów

1. Rozmnażanie bezpłciowe:

a) wegetatywnie przez fragmentację plechy, np. pleśniak, pieczarka;
b) rozłogi, np. pleśniak;
c) podział komórki u jednokomórkowców;
d) pączkowanie u drożdży:

e) zarodniki = spory:



mitospory:

 zarodniki sporangialne – powstają w kulistych zarodniach:

- nieruchome = aplanospory, np. u pleśniaka,
- ruchome = zoospory = pływki, np. u roztoczka,

 zarodniki komidialne = komidia – powstają na końcach strzępek, np. u

pędzlaka i kropidlaka;



mejospory:

 zarodniki workowe = askospory – powstają w liczbie ośmiu w komórce

zwanej workiem,

 zarodniki podstawkowe = bazydiospory – powstają cztery na komórce

zwanej podstawką;

f) rozmnóżki – grupy komórek powstające na organizmie macierzystym, odłączone

od niego dają początek nowemu organizmowi. Porosty wytwarzają dwa rodzaje
rozmnóżek:



urwistki – powstają wewnątrz plechy, która pęka uwalniając rozmnóżki,



wyrostki – są to łatwo odłamujące się uwypuklenia plechy.

2. Rozmnażanie płciowe grzybów:

a) gametogamia – czyli łączenie się gamet: izogamia, anizogamia, oogamia (patrz:

Rozmnażanie się i rozwój protistów), np. skoczki;

b) gametangiogamia – czyli łączenie się gametangiów, np. skoczki, workowce,

sprzężniowe):



łączenie gametangiów podobnych do siebie, np. u pleśniaka,



łączenie gametangiów zróżnicowanych na męską plemnię i żeńską lęgnię, np.
u workowców;

c) somatogamia – czyli łączenie się dwóch zwykłych haploidalnych strzępek

należących do dwóch różnych organizmów, np. podstawczaki.

3. Pojęcia:



plazmogamia – zlanie cytoplazmy;



kariogamia – zlanie jąder;



pary jąder sprzężonych – jądra ułożone dwójkami tworzące strzępkę
dikariotyczną;



hymenium = hymenofor (warstwa rodzajna) – jest to miejsce tworzenia

zarodników.

4. Cykle rozwojowe grzybów:

a) Cykl rozwojowy sprzężniowych na przykładzie pleśniaka białego:

Pleśniak biały jest komórczakiem. W kulistych zarodniach na szczytach
haploidalnych strzępek w postaci prostych nitek powstają zarodniki sporangialne.
Zarodnia się rozpada i spory zostają uwolnione. Kopulują ze sobą dwie różne pod
względem płciowym strzępki, na końcach których oddzielają się wielojądrowe
gametangia oznaczone symbolami + i -, gdyż są identyczne z wyglądu. Po
gametangiogamii, czyli zetknięciu się gametangiów, następuje gamia, powstaje
zygospora (wielojądrowa struktura przetrwalnikowa otoczona grubą ścianą
komórkową), w której łączą się jądra obu grzybów, i rozpoczyna się faza
diploidalna (diplofaza). Zygospora następnie kiełkuje, przechodząc mejozę – jądra
diploidalne ulegają podziałom mejotycznym na wiele jąder haploidalnych, a
zygospora pęka i wyrasta z niej wielojądrowa haploidalna strzępka. Dominuje
więc faza haploidalna, stadium diploidalne jest ograniczone do przetrwalnikowej
zygospory.

b) Cykl rozwojowy workowca na przykładzie dzieżki pomarańczowej:

Dzieżka pomarańczowa ma postać haploidalnych, rozgałęzionych strzępek z
poprzecznymi przegrodami, które mogą rozmnażać się bezpłciowo, tworząc
zarodniki konidialne. Do rozmnażania płciowego dochodzi, gdy połączą się dwie

różne grzybnie, z których jedna tworzy wielojądrową plemnię, a druga również
wielojądrową lęgnię z wyrostkiem zwanym włostkiem, przez który z plemni do
lęgni przepływa cytoplazma i jądra komórkowe (plazmogamia). Jądra tworzą pary
jąder sprzężonych, które przechodzą do wyrastającej z plemni grzybni
dikariotycznej (dikariofaza – n + n). Haploidalne strzępki rozrastają się wokół
gametangiów, tworząc owocnik, w którym rozrasta się strzępka dikariotyczna,
tworząc warstwę hymenium. W szczytowych komórkach tej strzępki dochodzi do
połączenia się jąder sprzężonych (kariogamia), a powstałe jądro zygotyczne od
razu przechodzi podział mejotyczny na cztery jądra haploidalne, które dzielą się
jeszcze raz mitotycznie i powstaje osiem jąder w rozciągniętej komórce
szczytowej otoczonej błoną i ścianą komórkową, zwanej workiem. Zarodniki
workowe wydostają się z worków i tworzą nową haploidalną grzybnię. Dominuje
więc faza haploidalna, w dikariofazie jest strzępka workotwórcza, a faza
diploidalna jest ograniczona do komórki tworzącej worek.

c) Cykl rozwojowy podstawczaków na przykładzie muchomora czerwonego:

Haploidalne, wielokomórkowe, jednojądrowe strzępki dwóch różnych grzybów (+
i -) łączą się ze sobą bez tworzenia organów rozrodczych (somatogamia), dając
strzępkę dikariotyczną z jądrami sprzężonymi (zachodzi plazmogamia), która
rozrasta się, a w sprzyjających warunkach zaczyna tworzyć owocniki, składające
się z trzonka i kapelusza z hymenium. W szczytowych komórkach strzępki
dikariotycznej (w tzw. komórkach macierzystych podstawek) dochodzi do
kariogamii, po której następuje mejoza (podział redukcyjny). Komórka wytwarza
na szczycie cztery wyrostki, do której przechodzą powstałe po mejozie jądra i
powstają cztery zarodniki na bezjądrowej podstawce. Dominuje faza
dikariotyczna.