Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Hanna Samson

Pułapka na motyla

Tower Press 2000

CZĘŚĆ PIERWSZA

Czesław ostrożnie uchylił drzwi od swojego pokoju, w każdej chwili gotów się wycofać. Nie

było to konieczne – szum wody, dochodzący z kuchni, pozwalał przemknąć się niezauważenie. Był
już w połowie drogi, kiedy w kuchni zapadła cisza. Przywarł do ściany przedpokoju, wstrzymując
oddech. Nie na wiele się to zdało. Siódmy zmysł podpowiedział Helenie, że czai się w pobliżu, nie
osłonięty tarczą zamkniętych drzwi gabinetu. Drzwi nie stanowiły dla Heleny poważnej przeszko-
dy, ale otwierała je niechętnie, wiedząc, że będzie musiała zmierzyć się z grymasem niezadowole-
nia, ledwo widocznym, jednak przebiegającym po twarzy Czesława za każdym razem, gdy odry-
wała go od pracy, by zaprząc do domowego życia.

– Pozwól, że chociaż skończę ten akapit – mówił zdecydowanie, aczkolwiek gotów poderwać

się natychmiast, gdyby rodzinne obowiązki tego wymagały. I choć Helena uważała je zwykle za
sprawy nie cierpiące zwłoki, owym akapitem budził jej mimowolny szacunek, więc pozwalała mu
go dokończyć. Przyłapany w pół drogi do kibla, Czesław nie mógł zasłonić się pracą, sam się od
niej oderwał, a potrzeby fizjologiczne nie mogły usprawiedliwić go na długo.

– Czesław! – zawołała Helena, niezupełnie pewna, czy słyszała cokolwiek poza szumem wody.
– Tak? – Czesław spróbował nadać swojemu głosowi obojętno-uprzejme brzmienie. Helena

uśmiechnęła się do siebie z satysfakcją – jak zwykle okazała się niepokonana. Jej słuch pracował
bez zarzutu, żadne szmery rodzinnego domu nie mogły się przed nią ukryć. Jakby Pan Bóg ją sobie
upodobał i hojnie obdarzył, aby tu, na ziemi, mogła stać na straży jego praw i egzekwować ich wy-
pełnianie przynajmniej w swojej rodzinie. Korzystając z chwili ciszy, potrzebnej Helenie do
uczczenia kolejnego dowodu łaski, Czesław pozornie spokojnym krokiem zdołał dopaść drzwi ubi-
kacji i schował się za nimi, nim zawołała:

– Chodź tutaj!
Jeszcze tylko zamknąć zasuwkę, którą zamontował tu i w łazience, argumentując to faktem doj-

rzewania i wielkiej wstydliwości Joanny. Ten argument nie był przekonujący dla Heleny, bo „prze-
cież w rodzinie nie jest to potrzebne, do tej pory jakoś się bez tego obywaliśmy”, ale założone w
akcie odwagi zasuwki już były i ułatwiały życie i jego, i Joanny. Helena ostentacyjnie z nich nie
korzystała, ale też i nie musiała, gdyż nikt z domowników nie otworzyłby drzwi, które zamknęła za
sobą na klamkę. Teraz więc Czesław, bezpieczny w swoim azylu, mógł śmiało odkrzyknąć:

– Nie mogę! Jestem w ubikacji! – i spokojnie przystąpić do ulubionego obrządku.
W ubikacji urządził wszystko jak należy. Każda rzecz miała swoje miejsce. Dzisiejsza gazeta,

którą przynosił tu natychmiast po powrocie z pracy, leżała w stojącym po lewej stronie muszli ko-
szyku, po prawej natomiast znajdował się wieszak na papier toaletowy, przemyślnie połączony z
popielniczką, całość w kolorze starego złota. Helena kręciła nosem, kiedy przyniósł do domu ten
wynalazek, jednak nie oponowała, gdy przytwierdzał go do ściany. Pozwalała mu na drobne dzi-
wactwa, była zbyt mądra, aby kruszyć kopie o nieszkodliwe, acz irytujące drobiazgi – lepiej przy-
mknąć na nie oko i wykorzystać ten fakt w poważniejszych sytuacjach, wymagających podjęcia
batalii.

– Wiesz przecież, że pozwalam ci na wiele, Czesławie – z całym przekonaniem mogła mówić w

takich chwilach. – Nie protestowałam nawet wtedy, gdy z toalety, przez normalnych ludzi używa-
nej do szybkiego załatwiania potrzeb fizjologicznych, uczyniłeś miejsce rozrywki, w którym od-
dajesz się swojemu nałogowi, zatruwając mnie i dziecko, bo przecież my też musimy korzystać z
tego przybytku. Ale na to (tu umieszczała aktualny przedmiot dyskusji), mimo mojej bezbrzeżnej
tolerancji, pozwolić nie mogę! – Czesław nie mógł zaprzeczyć, że pozwalała mu palić w ubikacji,
więc zbrojna w ten argument nie musiała mu już pozwalać na inne brewerie.

Czesław wyjął z kieszeni papierosy i zapałki, zsunął spodnie i usiadł. Zapalił papierosa, rozłożył

na kolanach gazetę.

– Przyjdź tu, jak wyjdziesz – usłyszał jeszcze i, czując się teraz panem sytuacji, oddał się lektu-

rze. Nie da sobie odebrać tych kilku minut przyjemności, a potem spróbuje wykręcić się pracą. Jeśli
rzeczywiście jest coś do zrobienia, podeśle Helenie Joannę, w końcu dziewczyna jest już duża. Po-
winna bardziej angażować się w domowe zajęcia i stanowić wyrękę dla Heleny, co odciążyłoby i
jego.

Gdy po piętnastu minutach przyszedł do kuchni, Helena siedziała przy stole. Wszystko już było

pozmywane, więc chyba nie oczekiwała pomocy. Odetchnął z ulgą i usiadł.

– Czy widziałeś, aby Joanna coś dzisiaj jadła? – zapytała Helena.
– Chyba nie – odpowiedział Czesław, próbując odgadnąć, co stoi za tym pytaniem.
– A wczoraj? – Czesław zastanowił się nad dniem wczorajszym, ale nie pamiętał nawet, by w

ogóle widział córkę, jeśli tak, nie zwrócił na to uwagi. Drobna, pozbawiona znaków szczególnych
Joanna nie rzucała się w oczy, więc zdarzało mu się zapominać o jej istnieniu. Spokojne dziecko,
nie absorbuje nas swoimi sprawami – pomyślał, choć jednocześnie poczuł lekką złość na nią, że
przez tę swoją zdolność wtapiania się w tło utrudnia mu znalezienie odpowiedzi na zagadkowe
pytania Heleny.

– Chyba też nie – odpowiedział, nie do końca przekonany, ale im dłużej o tym myślał, tym bar-

dziej był pewien, że nie natknął się na Joannę już od paru dni, a tym bardziej na Joannę jedzącą.
Ostatni raz widział ją chyba w zeszłą niedzielę, w kuchni, siedziała na stołku, obierając ziemniaki,
podczas gdy on obierał włoszczyznę. Nie mógł odmówić Helenie sprawiedliwości. Przydzielała im
zadania równomiernie, aby żadne z nich nie czuło się pokrzywdzone.

– No właśnie. Z kuchni nie znika nic oprócz tego, co my jemy, żaden talerzyk nie zmienia miej-

sca pod naszą nieobecność. Mówię ci – ona nie je! – w głosie Heleny słychać było satysfakcję.
Znów dała światu dowód, że nic się przed nią nie ukryje.

Joanna siedziała w swoim pokoju wpatrzona w ścianę. Dla niepoznaki rozłożyła na biurku

książki i zeszyty. W razie wtargnięcia Heleny będzie mogła powiedzieć, że odrabia lekcje. Jednak
lekcje nie były jej w głowie. Prawdę mówiąc, nic jej nie było w głowie. Siedziała i patrzyła w ścia-
nę, nie odczuwając potrzeby ruchu, kontaktu ze światem ani nawet myślenia. Po prostu trwała. Był
to stan przejściowy między życiem a śmiercią. Inny stan skupienia, coś jak zamarznięcie wody w
sopel lodu, który kiedyś może stać się parą. Joanna uczyła się o tym na lekcjach fizyki i wierzyła,
że z człowiekiem może być tak samo. Z bezruchu może obudzić się do życia, jeśli przenieść go w
inne warunki. Rozpatrzyła już w myślach wszystkie sposoby zmiany warunków, w których żyła,
ale żadnego nie umiała zrealizować. Zaprzestała więc jałowego poszukiwania nowych sposobów i
po prostu trwała. Ten stan skupienia nie wymagał wydatkowania energii, nie wymagał rozmowy,
poruszania się, czucia czy myślenia. Nic więc dziwnego, że Joanna przestała odczuwać głód. Po-
dejrzenia Heleny były w pełni uzasadnione.

– Joanno! – zawołała Helena. – Joanno! – teraz głos matki przebił się przez kokon, którym Jo-

anna była szczelnie owinięta, i natychmiast przywołał ją do życia. Serce zaczęło bić gwałtownie,
mimowolnie nabrała powietrza i wynurzyła się na powierzchnię. W głowie znowu pojawiły się
myśli.

– Joanno! – myśli rozpierzchły się na wszystkie strony. Nie było czasu, żeby je pozbierać. Głos

matki jasno mówił, że to nie żarty. Joanna zerwała się z krzesła, potknęła o leżącą na podłodze
teczkę, uderzyła boleśnie łokciem w szafę i pobiegła do kuchni. Obydwoje rodzice siedzieli przy
stole i patrzyli na nią w milczeniu. Pod ciężarem ich spojrzeń Joanna zamknęła oczy i próbowała
pozbierać rozbiegane myśli. O co chodzi? – starała się odgadnąć. Sprawiała wrażenie niezbyt roz-
garniętej, ale nie była też zupełnie głupia. Stałość środowiska rodzinnego pozwalała jej przewidy-
wać sekwencje zdarzeń i rozumieć ich znaczenie. W końcu nawet pantofelek rozeznaje się jakoś w
swoim otoczeniu, więc i Joannie wystarczył jeden rzut oka na twarze rodziców, aby wiedziała, że

czas na proces. Jak zwykle przypadła jej rola oskarżonej, więc automatycznie poczuła się winna, co
znalazło wyraz w nagłym poczerwienieniu całej twarzy i lekkim drżeniu rąk.

– Widzisz? – w głosie Heleny brzmiała delikatna nutka triumfu.
– Widzę – odpowiedział Czesław, którego nie po raz pierwszy zadziwiła przenikliwość żony.

Przed nią nic się nie ukryje – pomyślał. – Bezbłędnie rozszyfrowała tę małą. Od razu wiadomo, że
jest winna.

Joanna też dobrze to wiedziała, nie wiedziała tylko, o co jest oskarżona. Próbowała przypo-

mnieć sobie wszystkie grzechy z ostatnich dni, których dopuściła się myślą, słowem, uczynkiem
lub zaniedbaniem, nic jednak nie przychodziło jej do głowy. Spędzając czas w formie przetrwalni-
kowej nie mogła nagrzeszyć zbyt wiele, ale mogła o czymś zapomnieć. Tylko o czym? Śmieci wy-
niosła, łóżko pościeliła, lekcje odrobiła. Nie pozostawało nic innego, jak tylko czekać na akt oskar-
żenia.

– Nie jesz! – w głosie Heleny słychać było triumfalną pewność, która nie wymagała potwier-

dzenia, więc nie czekając na reakcję Joanny, ciągnęła dalej:

– Zaharowujemy się dla ciebie, tracimy siły i zdrowie, a ty chcesz chyba zamorzyć się na

śmierć. Spójrz tylko, jak wyglądasz. Przynosisz nam wstyd. Skoro gardzisz domowym jedzeniem,
od jutra będziesz jadła w barze.

Proces przebiegł wyjątkowo szybko. Podsądna chciała równie szybko się oddalić, jednak za-

trzymało ją słowo matki:

– Przeproś.
Joanna podeszła do Heleny i ucałowała jej rękę. Podeszła do Czesława i zrobiła to samo. Wy-

szła z kuchni i zamknęła się w swoim pokoju. Siedząc przy biurku, próbowała wrócić do formy
przetrwalnikowej, ale nie mogła. Wytrącona z prostego trwania, znów była skazana na myślenie i
czucie.

Bar znajdował się na dole tej samej starej kamienicy. Niedawno otwarty, od początku przyspa-

rzał mieszkańcom problemów. Zapach przypalonego mleka albo gotowanego kalafiora czy kapusty
każdą szparą przedostawał się do mieszkań na górze. Każdą szparą przyłaziły też robaki. Dla
mieszkańców były czymś nowym, więc długo nie umieli znaleźć dla nich innej nazwy. Z czasem
jedni zaczęli nazywać je prusakami, inni karaluchami, a jeszcze inni karaczanami. Joanna nie pró-
bowała ich nazywać. Budziły jej przerażenie, więc usiłowała nie mieć z nimi żadnego kontaktu.
Gdy wieczorem musiała iść do kuchni, zapalała najpierw światło i czekała z zamkniętymi oczami
w przedpokoju, jak przy zabawie w chowanego, licząc do dziesięciu, aby dać im czas na schowanie
się. Nim na to wpadła, wielokrotnie widziała, jak zapalone bez ostrzeżenia światło zmuszało je do
panicznej ucieczki. Biegły bezładnie na wszystkie strony, a to z kolei zmuszało Joannę do ucieczki
z krzykiem, który budził cały dom.

– Co się dzieje? – Helena pojawiała się w drzwiach swojego pokoju, nim Joanna zdołała dopaść

swojego.

– Chciałam napić się wody, a one rozbiegły się po całej kuchni – odpowiadała, a Helenie ta od-

powiedź nie mogła się podobać. Helena pierwszy raz w życiu spotkała się z robakami. U niej w
domu nigdy nie było robactwa. U niej w domu robactwo było nie do pomyślenia. Nic dziwnego, że
nie chciała się na nie zgodzić.

– Czesławie, nie możesz mnie skazywać na życie w takich warunkach. Żądam, aby bar został

zamknięty.

Czesław wiedział, że warunki życia, jakie jej zapewnia, dalekie są od tych, do jakich przywykła

w młodości. Na swoją obronę miał zmiany ustrojowe, do których doszło w Polsce po wojnie, a
które nie ułatwiały mu zadania. Choć pracował po kilkanaście godzin na dobę, półtora etatu i jesz-
cze zlecone, nie mógł zapewnić Helenie niczego więcej niż to mieszkanie w starej kamienicy, w
której na dodatek otwarto bar.

– Cóż mogę zrobić, Heleno? Nic na to nie umiem poradzić.
– Nie bądź dzieckiem. Na pewno jest jakiś sposób. Napisz protest, a ja zbiorę podpisy miesz-

kańców. Chyba nawet te brudasy nie chcą mieszkać z robakami.

Czesław wyjął maszynę, siadł przy biurku i napisał protest. Zebranie podpisów nie było łatwym

zadaniem, dlatego Helena nie mogła powierzyć go mężowi, ale nawet jej sprawiło kłopot. Ludzie
nie chcieli się podpisywać pod niczym, choćby ich podpis mógł zlikwidować rozłażące się po ca-
łym domu karaluchy. W końcu jednak sobie tylko znanymi sposobami zebrała kilka podpisów, z
którymi Czesław poszedł do Urzędu. Helena wyposażyła go w wedlowskie czekoladki i paczkę
kawy select, aby rzecz cała mogła przybrać pożądany obrót. Niestety, choć panienki wykazywały
się dobrymi chęciami, robiły, co mogły i obiecywały więcej, sprawa ciągnęła się i ciągnęła, stano-
wiąc temat codziennych rozmów.

– Byłeś w Urzędzie? – pytała Helena, i nie czekając na odpowiedź, mówiła dalej: – Jeśli nie bę-

dziesz chodził tam codziennie, nic nie załatwisz. Musisz trzymać rękę na pulsie, inaczej robaki nas
tu zjedzą.

Czesław okazał się jednak zbyt mało operatywny, aby załatwić zamknięcie baru, i Helena była

w końcu zmuszona wziąć sprawę w swoje ręce. Helena miała poczucie omnipotencji, które niejed-
nokrotnie pomogło jej załatwić to, co wydawało się niezałatwialne. Tu jednak nawet ona nie mogła
nic zdziałać. Choć dotarła z petycją do samego naczelnika, a potem i sekretarza, choć ze szczebla
dzielnicowego przeniosła się na szczebel wojewódzki, choć zebrała wiele obietnic, że „może kie-
dyś”, to jednak ciągle – a od czasu zebrania podpisów minęło już wiele miesięcy – bar trzymał się
mocno. Helena nie lubiła porażek. Dlatego też wezwała Sanepid, załatwiła odkaraluszenie baru
oraz całej kamienicy i, uznając to za swój sukces, więcej sprawą robaków nie zamierzała się zaj-
mować. Nie zamierzała również zajmować się robakami jako takimi, choć w jakiś czas po odkara-
luszeniu znów wszędzie ich było pełno. Pozostając w zgodzie ze swoim postanowieniem, nie
przyjmowała ich istnienia do wiadomości. Temat robaków został dla niej definitywnie zamknięty.
Nie tylko ich nie dostrzegała, ale nawet nie pamiętała, że w domu kiedykolwiek były robaki. Dlate-
go nocne krzyki Joanny wprawiały ją w bezbrzeżne zdumienie.

– Kto się rozbiegł? – pytała Joannę, nie oczekując odpowiedzi. – Coś ci się przyśniło. Idź spać,

bo jutro będziesz nieprzytomna.

Joanna wychodziła czasem na podwórko, ze śmieciami albo ot, tak sobie. Ciemna studnia za-

mknięta była z czterech stron ścianami kamienicy, w której frontowej części znajdowała się brama.
Przez tę bramę co parę dni wjeżdżał wozem mężczyzna po resztki z baru. Wynosił je w wielkich
garach i wlewał do beczki na wozie. Joanna patrzyła, jak z garów wylewa się różowa breja o słod-
ko-mdłym zapachu. Zastanawiał ją ten różowy kolor. Bar kojarzył jej się z zupą mleczną, kalafio-
rem i kapustą, nie mogła odgadnąć, skąd ten róż. Było to jedno z pytań, na które nie umiała sobie
odpowiedzieć. Joanna nie lubiła tej właściwości swojego umysłu: lęgło się w nim wiele pytań, a
rzadko znajdowała się jakaś odpowiedź. Tę zagadkę rozwiązała po wielu latach. Odpadki barwił
barszcz.

Joanna zaczęła jadać w barze od poniedziałku. Po lekcjach odnosiła do domu teczkę, zdejmo-

wała szkolny fartuszek, myła ręce, brała pieniądze i zeszycik, i szła do baru. Choć bar znajdował
się dokładnie pod nimi, a drzwi od zaplecza wychodziły na podwórko, droga do drzwi frontowych
wcale nie była krótka. Trzeba było wyjść przez bramę na ulicę Śliską, dojść do rogu, gdzie zaczy-
nała się ulica Stara, przejść parę kroków do Asfaltowej, skręcić w lewo i znów pokonać taką samą
odległość jak od domu do Starej. Od frontu bar prezentował się okazale. Duże okna, żółty szyld:
Bar Mleczny „Gosia”, karta dań przyklejona do szyby. Wnętrze nowoczesne, tablica z ruchomymi
literkami, a na niej zupy, kluski, ziemniaki ze słoniną, makaron z cukrem, naleśniki z serem, do
wyboru, do koloru, tak mogło zdawać się komuś nieobeznanemu z barowymi zwyczajami. Napis

na tablicy oznaczał bowiem, że dana potrawa jest w sprzedaży tylko wówczas, jeśli obok była cena.
Cen zwykle było niewiele, a i ludzi o tej porze, kiedy zjawiała się tam Joanna, też nie było zbyt
dużo. Joanna stawała przy bufecie, przez którego szklaną szybę kusiły galaretki, mizeria, sałatka z
pomidorów i budyń, ale ona nie przychodziła tu ani na przystawki, ani na desery. Miała zjeść
obiad. Stała jednak przy budyniach i sałatkach, gdyż tego wymagała procedura, która od jakiegoś
czasu przestała być dla niej tajemnicą. Należało czekać przy bufecie, gdyż tam znajdowała się kasa.
Jeśli w barze nie było jeszcze ruchu, nie było również pani przy kasie, ponieważ w wolnych chwi-
lach przebywała na zapleczu. Joanna stawała więc i czekała, studiując listę potraw nad głową. Wła-
ściwie upewniała się tylko, czy jest to, co zwykle brała: makaron z serem. Zazwyczaj był i to po-
zwalało Joannie spokojnie czekać na bufetową. Gdyby go nie było, musiałaby wybrać coś innego, a
to sprawiłoby jej kłopot, ponieważ Joanna nigdy nie była pewna, na co ma ochotę, i bałaby się, że
to, co wybierze, może nie być tym, co uda jej się zjeść. A zjeść musiała wszystko. Po to właśnie
miała zeszycik, w którym – na prośbę Heleny – pani miała podpisywać, co, za ile i czy wszystko
zjadła. Joanna zrobiła w zeszycie stosowne rubryki i odnosząc talerz dostawała podpis. Ale droga
od bufetu do podpisu była daleka. Najpierw musiała przyjść bufetowa. Często zjawiała się dopiero
wtedy, gdy klient, który przyszedł po Joannie, zaczynał się tego domagać.

– Jest tu kto? – pytał głośno albo podchodził do okienka służącego do wydawania potraw, przez

które można było zobaczyć całą kuchnię, i mówił, że czeka, aż w końcu bufetowa zjawiała się nie-
spiesznie. Joanna zamawiała makaron i płaciła, dostając w zamian kwit z ceną, informującą ku-
charki, jaka potrawa została wykupiona. Joanna szła do okienka, podawała kwit i czekała. A kiedy
została już stałym bywalcem baru, odchodziła od okienka i siedząc przy stoliku czekała, aż kuchar-
ka zawoła:

– Makaron z serem!
Po jedzeniu odnosiła talerz do innego okienka, nad którym widniał napis: „Prosimy o zwrot na-

czyń”. Pomywaczka wycierała ręce w brudny fartuch, brała długopis i w rubryce, zatytułowanej:
„Poświadczenie”, składała zamaszysty podpis. Teraz Joanna mogła już iść do domu.

Joanna przebrnęła szczęśliwie przez początkową część procedury i bez zapału jadła codzienną

porcję makaronu. Była w barze sama, bufetowa znów umknęła na zaplecze, z kuchni dobiegał gwar
rozmów. I właśnie wtedy Joanna ich dostrzegła. Stanęli przy oknie i zaglądali przez szybę do środ-
ka. Banda Wagnerów. Teraz było ich tylko dwóch. Wzrok wyższego spotkał się z jej wzrokiem,
nim opuściła głowę. Joanna wiedziała, że należy bać się Wagnerów. Kiedy pojawiali się na końcu
ulicy, dzieciaki przekazywały sobie tę wiadomość z ust do ust i chowały się po najgłębszych zaka-
markach. Byli postrachem dzielnicy i nikt nie chciał spotkać się z nimi oko w oko. Chyba tylko
jedna Joanna właściwie się ich nie bała, tak jak i nie bała się innych niebezpieczeństw. Może wyni-
kało to z braku wyobraźni, a może z tego, że wiele lęku wywoływały w niej niegroźne sprawy.
Nawet lęk nie może się mnożyć bez końca. Więc choć Joanna bała się Wagnerów, to nie bardziej
niż innych ludzi. Na więcej strachu nie było już w niej miejsca.

Tymczasem chłopcy weszli do baru. Z pogłosek roznoszonych przez dzieciaki Joanna wiedzia-

ła, że banda to czterech braci Wagnerów i kilku innych chłopaków. Nie była pewna, czy ci, którzy
weszli do baru, są Wagnerami, czy nie, ale z pewnością stanowili trzon bandy. Wyższy mógł mieć
z piętnaście lat, drugi może trzynaście. Ten mniejszy był w pięknym białym swetrze z golfem, ide-
alnie czystym, jakby przed chwilą wyjętym z szafy.

Ciekawe, skąd go ma – przemknęło przez głowę Joanny, a oni podeszli do jej stolika i usiedli.

Joanna czuła, że się czerwieni, ale nie zareagowała. Chłopcy też siedzieli w milczeniu i patrzyli w
jej talerz, przełykając ślinę. Joanna nie mogła nic przełknąć i siedziała z makaronem w ustach. Za-
częły leciutko drżeć jej ręce.

– Zostaw trochę – w głosie młodszego brzmiała prośba, która przebiła się przez lęk Joanny i

dotarła do samego jej środka. Joanna z radością oddałaby im ten talerz z makaronem. Pomyślała, że
ma jeszcze pieniądze na drugi, kupiłaby dla nich całą porcję, chciała to powiedzieć, ale nie była w
stanie wydobyć z siebie głosu. Siedziała sparaliżowana, nie mogła nawet przesunąć w ich stronę
talerza, nie mogła dać znaku, że rozumie, co mówią, i gotowa jest spełnić ich prośbę.

Poczekajcie – myślała w popłochu – zaraz się uspokoję i wam to powiem. Nawet jeśli nie uda

jej się tego powiedzieć – wiedziała, że może jej się nie udać, to czasem się zdarzało, nawet dosyć
często, wyrwana do odpowiedzi w szkole czy w domu nie mogła wydobyć z siebie słowa – to zaraz
odsunie od siebie ten przeklęty talerz, poda go im, przecież ręce zawsze dotąd były sprawne, ten
paraliż zaraz minie, ale kiedy już, już zdawało jej się, że odzyskuje władzę nad swoim ciałem, że
zaraz będzie mogła wykonać ruch, na który wszyscy czekają, starszy powiedział:

– Co ty, pewnie sama chce zjeść – podniósł się i poszedł w kierunku drzwi, a mniejszy z ocią-

ganiem ruszył za nim. Joanna chciała krzyknąć za nimi, zatrzymać nieodwracalny bieg zdarzeń, ale
chłopcy wyszli. Tym razem nie zjadła swojej porcji, zostawiła ją na stole, może zajrzą znowu i zo-
baczą, że stoi tam dla nich, nie odniosła talerza na miejsce, choć napis nad okienkiem głosił: „Pro-
simy o zwrot naczyń”, nie poprosiła też o podpis i niczego nie tłumaczyła matce, która cały wie-
czór starała się dociec, dlaczego nie ma podpisu. Jeśli nie zjadła, to co zrobiła z pieniędzmi, które
obydwoje z ojcem zarabiają w pocie czoła, aby jej niczego nie brakowało. Joanna stała, matka sie-
działa przy kuchennym stole, na przemian krzykiem i łagodnością próbując wydobyć z niej zezna-
nie.

– Jeśli w tym wieku oszukujesz, to co będzie później! – grzmiała Helena, oburzona krnąbrno-

ścią córki. – Kto kłamie, ten kradnie, pamiętaj, będziemy zmuszeni wszystko zamykać przed tobą
na klucz.

W końcu musiała dać za wygraną. Joanna milczała i wydawało się, że żadna siła nie zmusi jej

do mówienia. Helena nie udzieliła rozgrzeszenia, brak było oznak skruchy i żalu za grzechy, na-
znaczyła jedynie pokutę.

– Uklęknij tu – powiedziała. – Twarzą do ściany.
Joanna uklękła i klęczała bez poczucia winy czy krzywdy, choć zwykle te dwa uczucia kłębiły

się w niej bez widocznych dla innych powodów. Tym razem jednak nie była w stanie przejąć się
słowami Heleny ani nawet obdarzyć ich należną uwagą, bowiem myślami była w barze.

Spotkanie w barze miało poważne konsekwencje. Świat przestał być dla Joanny oczywisty. Zło

przestało być jednoznacznie złe, bo ci chłopcy, będący przecież uosobieniem zła, pokazali Joannie
inne oblicze. Zobaczyła, że ich złe uczynki, których obawiały się dzieci, mogły wynikać po prostu
z tego, że byli głodni. Ale nie to było najważniejsze. Dużo ważniejsze było to, że Joanna czuła się
przez nich potraktowana tak jak nigdy dotąd. Czuła, że potraktowali ją poważnie. To ona, Joanna,
miała coś, co chciałby mieć ktoś inny, i ten ktoś ją o to poprosił. Nie żądał, nie domagał się, po
prostu poprosił, jakby to, czy dostanie, czy nie, zależało od woli Joanny, od jej wolnej nieprzymu-
szonej woli, na którą się zdawał. A jej brak reakcji też został przyjęty z szacunkiem. Nie dała, to
nie dała. Widać nie chce dać. I do tego niechcenia odniesiono się z pełnym zrozumieniem, widać
chce sama zjeść, przypisano jej chęci i dano do nich prawo, choć przecież jednocześnie zaszło tu
straszne nieporozumienie. Joanna na wszystkie strony obracała w myślach tę sytuację. Wyobrażała
sobie po tysiąckroć, jak odsuwa talerz w stronę młodszego, daje mu swój widelec, idzie do bufetu,
woła bufetową z zaplecza, zamawia jeszcze jedną porcję, idzie do okienka kuchennego, pani nakła-
da jej makaron, ona bierze drugi widelec i tę drugą porcję stawia przed starszym. Na to, żeby usiąść
przy nich i pogadać, Joannie nie starczało odwagi nawet w wyobraźni, najdalej udawało jej się do-
prowadzić tę historię do ich zaskoczonych spojrzeń i ciepłego uśmiechu, którym obdarzali ją, nim
wyszła. Może następnego dnia też by się spotkali i wszystko odbyłoby się dużo prościej, bez nie-
potrzebnego oczekiwania. I potem znowu by ich nakarmiła i może już odważyłaby się odezwać i
sprowadziłaby ich na dobrą drogę i odtąd wszyscy żyliby długo i szczęśliwie. Ale nic takiego się

nie zdarzyło. Joanna nie po raz pierwszy cierpiała z tego powodu, że między nią a światem była
jakaś bariera, której pokonanie przerastało jej siły. Nieraz bolała nad tym, że nie odezwała się, kie-
dy trzeba się było odezwać, nie włączyła się, kiedy chciała się włączyć, nie zrobiła czegoś, kiedy
mogło to być zrobione. Joanna znała smak smutku z powodu nie wykorzystanych sytuacji, które
same przychodzą, wystarczy tylko, no tak, nie dam rady, odwrotny kierunek, nad którym nie może
zapanować, chce zrobić ruch i tylko zapada się głębiej w siebie, zamiast wyjść na powierzchnię.
Dotąd jednak były to drobne sytuacje, ktoś zapraszał ją do zabawy albo o coś pytał. Mogła pocie-
szyć się, że kiedyś, może już jutro, włączy się lub odpowie, ale ta sytuacja była inna. Joanna wie-
działa, że drugi raz nie da jej przemknąć obok siebie, wejdzie w nią, choćby nie wiem co, niech
tylko dostanie jeszcze jedną szansę. I wiedziała, że może jej nie mieć. Poczuła, że jeśli czegoś nie
zrobi, nie skoczy, nie rzuci się na głęboką wodę, nie wyrwie na zewnątrz, może stracić całe życie.
Może tak aż do końca patrzeć na świat, który będzie mknął obok. Joanna zaczęła płakać. Łzy pły-
nęły jej po twarzy najpierw bezgłośnie, a potem szloch wstrząsnął całym ciałem. Nie usłyszała na-
wet, kiedy Helena weszła do kuchni.

– Możesz wstać, Joanno – dopiero te słowa przywróciły ją do rzeczywistości. – Przeproś i idź

do swojego pokoju.

Helena odetchnęła z ulgą. Co by było, gdyby ten dzieciak klęczał w kącie i nic? Po Joannie

można się było wszystkiego spodziewać. Na szczęście metody wychowawcze Heleny znów się
sprawdziły. Udało jej się doprowadzić małą do skruchy.

– Bogu niech będą dzięki – wyszeptała.

Joanna zachowywała się zwykle jak osoba niezbyt rozgarnięta, nic więc dziwnego, że tak wi-

dział ją świat. Ona sama nie miała dotąd wyraźnego do siebie stosunku, choć z zazdrością patrzyła
na inne dzieci, jak gadają, bawią się, zaczepiają, i czuła swoją ułomność. Nie umiała być taka jak
one. W porównaniu z nimi była śmieszna i nieporadna. Ale od środka wszystko wyglądało inaczej.
Chociaż Joanna wściekała się na Joannę za jej nieudane występy w świecie, dobrze wiedziała, że to
jeszcze nie cała ona. To co w środku było niewidoczne dla innych, ale przecież było. Wewnętrzne
korytarze, które rozchodziły się na różne strony, zdawały się nie mieć końca. W tych korytarzach
było wszystko: myśli, marzenia, tęsknoty. Każdy miał swój własny odcień, właściwe tylko sobie
malowidła na ścianach. Tutaj Joanna poruszała się swobodnie, znikała nieporadność ruchów, tu
stawała się, kim tylko chciała, napotykała smoki i dobre wróżki, dokonywała czynów niezwykłych,
prowadziła uczone rozmowy, słuchała dziwnych opowieści, poznawała nowe uczucia, mogła cofać
się o parę kroków i raz jeszcze, piękniej, doskonalej, rozegrać tę czy inną historię, mogła próbować
aż do skutku, aż do znalezienia idealnego tonu, mogła się na nim zatrzymać i powtarzać go po
wielekroć, dopóki świat nie przywoła jej na powierzchnię. Tu wszystko było możliwe, ale tylko
wtedy, gdy Joanna poruszała się z dala od środka, w którym zbiegały się wszystkie korytarze, a
który napawał ją lękiem. Choć nie wiedziała, co znajduje się w samym środku, czuła, że nie po-
winna się tam zbliżać, wiał stamtąd chłód, którego się bała, i gdy nagle coś ją zepchnęło w tę oko-
licę, uciekała szybko najbliższym korytarzem, nie oglądając się za siebie. Na szczęście środek był
tylko jeden, a korytarzy wiele i Joanna odkrywała coraz to nowe. Przechadzała się po nich, coraz
dalej i dalej, i musiała przebyć długą drogę, by wydostać się powierzchnię, kiedy świat tego od niej
wymagał. Gdy w końcu pojawiała się na zewnątrz i gdy już, już miała coś powiedzieć, sytuacja
zwykle się zmieniała. I choć te minione sytuacje straciły na znaczeniu od czasu spotkania w barze,
Joanna miała świadomość, że ich również nie wykorzystała. Nie składała tego jednak na karb swo-
jej powolności, wiedziała bowiem, jak szybko pokonuje wszystkie korytarze, jak gorączkowo łapie
rozbiegane myśli i odnajduje najwłaściwsze słowa, więc to nie jej powolność była przyczyną tego,
że nie mogła porozumieć się ze światem, lecz szybkość świata, w którym sytuacje zmieniały się jak
obrazki w kalejdoskopie, i gdy właśnie miała coś powiedzieć lub zrobić, wstrząśnięte niecierpliwą
ręką szkiełka układały się już w inną konstelację. Joanna z niepokojem patrzyła, jak świat szybko
przemyka za szybą, i bała się, by nie przemknął obok niej niczym pociąg, który choćby był nie

wiadomo jak długi, to przecież zawsze ma koniec. I choć nie chciała dopuścić do tego, by ten ko-
niec minął ją niespodziewanie, często była tak wyczerpana nieskutecznymi próbami włączenia się
w bieg zdarzeń, że rezygnowała ze swojego udziału, pozwalając światu przetaczać się obok siebie.
Patrzyła nieuważnie na migające pejzaże, już nie próbując nadążyć, zatapiając się w samej sobie.

Zaraz za bramą rosła wysoka topola. Nie było z niej wielkiego pożytku, gdyż gruby pień bez

bocznych konarów nie pozwalał się na nią wspinać i nawet najwięksi śmiałkowie rezygnowali po
paru nieudanych próbach. Pewnej wiosny Joanna odkryła, że żyją na niej włochate liszki, wyjątko-
wo duże, czarno-brązowe, z wyrazistą twarzą i oczami, którymi zdawały się na nią patrzeć. Co-
dziennie rano, idąc do szkoły, Joanna sprawdzała, czy któraś z liszek nie spadła na ziemię, co gro-
ziło zdeptaniem przez nieuważnego przechodnia. Kiedy więc to się zdarzało, podnosiła ją i kładła z
powrotem na drzewie. Gdy wracała ze szkoły, znów robiła obchód topoli, pilnując, by jej pod-
opiecznym nie stała się krzywda. A kiedy już miała wrażenie, że odróżnia je wszystkie, trafnie na-
zywa nadanymi wcześniej imionami, kiedy wręcz zdawało jej się, że na nie reagują, no nie, nie
przybiegały, ale zatrzymywały się, jakby nasłuchując, lub odwracały głowę albo poruszały się, albo
trwały nieporuszenie, każdy z tych ruchów, równie dobrze jak ich brak, mógł świadczyć o rozpo-
znawaniu głosu Joanny, którym wabiła je do siebie, kiedy więc ich przyjaźń zdawała się już istnieć
realnie, nie tylko w pragnieniach Joanny, liszki znikały równie nagle, jak wcześniej się pojawiały.
Z końcem roku szkolnego zwykle nie było po nich śladu. I choć Joanna wypatrywała ich na ziemi i
na drzewie, zadzierała głowę i patrzyła hen, w górę, przedzierając się wzrokiem przez kłębowisko
liści, próbowała wspinać się, nie bacząc na nieudane próby innych śmiałków, nigdzie nie mogła ich
dostrzec. Liszki znikały bez pożegnania, ale Joanna i tak umiała zapełnić nimi jeden z korytarzy.
Dzięki temu mogła je spotykać przez całe wakacje albo i później, nawet w zimie zapuszczała się
tam czasami, by choć przez chwilę na nie popatrzeć, pobawić się z nimi albo czynić im wyrzuty za
tak nieeleganckie zniknięcie.

– Jak mogłyście mi to zrobić? Czy nie dbałam o was, nie troszczyłam się, zaniedbywałam? – w

oczach Joanny pojawiały się łzy, czuła się samotna i niesprawiedliwie opuszczona. Mogłaby dalej
ciągnąć swą tyradę, gdyby nie to, że docierający do jej uszu własny głos do złudzenia przypominał
w takich chwilach głos Heleny, budzący w niej nieodmiennie poczucie winy, nawet jeśli nie było
po temu żadnych powodów, i Joannie nagle robiło się żal liszek, pełzających markotnie tuż przy
ścianach korytarza, żeby na nie przypadkiem nie nadepnęła, więc szybko przestawała czynić im
wyrzuty.

– Nie mam do was żalu – mówiła. – Wierzę, że musiałyście tak postąpić. Nie martwcie się,

przecież i tak was kocham – brała je na ręce i przytulała, głaskała i całowała czarne mordki, aż w
końcu zaczynały biegać wesoło po korytarzu, ocierać się o jej nogi, domagając się wzięcia na ręce,
wspinały się całym ciałem, jeszcze ostatnia para nóg dotykała ziemi i już były na bucie, na kostce,
pod kolanem.

Choć Joanna sprawiała wrażenie osoby, która nie panuje nad swoimi rękami i nogami, jakby ich

miała za dużo, jakby jej tylko przeszkadzały, to całe to wrażenie znikało, gdy zaczynała biec. No,
może nie od razu. Pierwszych parę kroków brzmiało często fałszywie, a gdy poczuła na sobie czyjś
wzrok, zwykle przystawała, nie mogąc oderwać się od ziemi. Ale jeśli pokonała sztywność skrę-
powanego ciała, po kawałku rozkołysała je i uspokoiła, świat przestawał istnieć, a Joanna cała sta-
wała się biegiem. Żadna myśl jej nie zatrzymywała, rozpędzona nie widziała już, czy ktoś patrzy,
czy nie, role się odwracały, teraz to ona mknęła, zmieniała się, skrzyła, a świat stał w miejscu. Jo-
anna biegnąca przestawała być Joanną, w biegu zrzucała swoje przebranie, wyrzucała wszystkie
myśli i uczucia, aż stawała się lekka jak powietrze, jak liść, jak wiatr, była tylko radością i pędem.
Gdy w końcu padała zmęczona, nie czuła nic poza lekkością i zmęczeniem. Nim dopadło ją wyrzu-
cone po drodze skrępowanie, przez chwilę mogła po prostu ziajać jak beztroski szczeniak. Potem
znów coś ją przytłaczało i z najdłuższych nawet biegów wracała sobą: niezdarną Joanną w zbyt

długiej spódnicy z oberwaną listwą i w sweterku z przykrótkimi rękawami. Koło domu jej krok
stawał się znowu ciężki i pełen wahania.

– Joanna ma talent – stwierdziła pani od wuefu, po raz drugi mierząc jej czas na sześćdziesiątkę.

W pierwszy wynik nie mogła uwierzyć: 7,79, tego jeszcze nie było w naszej szkole.

– Joanno, powinnaś trenować. Nie widziałam jeszcze dziewczyny, która biegałaby tak szybko

jak ty. Umówię cię z trenerem z klubu. Tylko przynieś zgodę rodziców.

Helena była w wyjątkowo dobrym nastroju. Stała przed lustrem w nowym biustonoszu, z zado-

woleniem patrząc na swoje odbicie. Było to w czasach, kiedy jeszcze ani zwiększająca się z wie-
kiem masa kobiecego ciała, ani samo starzenie się nie były traktowane jak wstydliwa choroba, któ-
rą należy zwalczać i starannie ukrywać, lecz jak naturalny proces, którym nie trzeba się zadręczać.

– Spójrz, jaką masz zgrabną matkę – powiedziała, widząc Joannę wychodzącą ze swojego po-

koju. Joanna popatrzyła na białe ciało Heleny wylewające się z majtek i biustonosza. Inne matki
bywały jeszcze grubsze, więc Helena nie musiała mieć kompleksów, ale Joanna nie umiała się zdo-
być na komplement.

– Okazało się, że szybko biegam – wyrzuciła z siebie przygotowaną kwestię. – Pani mówi, że

powinnam trenować. Czy mama może mi napisać zgodę?

– Wykluczone – powiedziała Helena, dalej patrząc w lustro. – Spójrz, tu chyba trochę odstaje,

może powinnam dać go do poprawki – sprawa biustonosza znowu wróciła na plan pierwszy.

Joanna spodziewała się, że nie będzie łatwo, nic bowiem nie było łatwe w przypadku Heleny,

już samo zwrócenie się do niej z prośbą wymagało sporej odwagi. Nie spodziewała się jednak tak
szybkiej i jednoznacznej odmowy. Dobrze wiedziała, że nie powinna już nic więcej mówić, ale
sprawa była zbyt ważna, by pozwolić zakończyć ją jednym słowem. Joanna niebezpiecznie zbliżyła
się do granicy arogancji.

– Dlaczego? – zapytała.
Helena oderwała wzrok od lustra i spojrzała na małą, podnosząc brwi w wyrazie zaskoczenia i

dezaprobaty. W tym domu jej słowa stanowiły prawa i nie musiała ich uzasadniać. Poczuła jednak
jakiś upór w łagodnej zwykle Joannie, więc uzasadniła:

– W naszej rodzinie nikt nigdy nie biegał – powiedziała z wyższością w głosie. – Grywamy w

tenisa, w golfa, ale nie uprawiamy tak prostackich sportów.

Joanna wycofała się do swojego pokoju.

Joanna z niecierpliwością czekała na liszki. Była pewna, że już powinny być, zawsze pojawiały

się o tej porze. Codziennie przed pójściem do szkoły uważnie wpatrywała się w drzewo, po szkole
obchodziła je wielokrotnie i nic. Liszek nie było. O tej porze roku niemal nie było ich także w we-
wnętrznym korytarzu. Już w zimie snuły się tam wyblakłe i osowiałe, a teraz stały się zupełnie
przezroczyste. Joanna wytężała wzrok, kucała przy ścianie, a kiedy tylko wydawało jej się, że do-
strzega jakieś poruszenie, sięgała tam ręką, ale na nic nie natrafiała. Być może liszki stawały się nie
tylko przezroczyste, ale i bezcielesne, zanikały, zostawiając po sobie jedynie drgania powietrza,
których nie sposób było uchwycić nawet drobnymi palcami Joanny. Joanna snuła się smutna po
korytarzu, przemierzała nim długie kilometry, zbliżając się niemal do jego końca z nadzieją, że
może tam uwiły sobie gniazdko, ale nim doszła, zawsze jakieś zdarzenie przywoływało ją na po-
wierzchnię. Zwykle był to głos Heleny:

– Joanno, idź wyrzuć śmieci – głos dochodził z oddali, ledwo słyszalny i Joanna nigdy nie mo-

gła mieć pewności, czy słowa Heleny zostały wypowiedziane po raz pierwszy. Być może oddaliła
się tak bardzo, że Helena była zmuszona powtórzyć polecenie, może teraz woła po raz drugi lub
trzeci, więc Joanna w popłochu wynurzała się na powierzchnię, zrywała się i biegła do kuchni, po-
tykając się po drodze o własne nogi lub zawadzając o stojące w przedpokoju buty.

– Ach, jaka z ciebie niezgraba – w głosie Heleny słychać było zniecierpliwienie i Joanna nie

wiedziała, czy wynika ono tylko z jej potknięcia, czy też i z opieszałości, czy może z czegoś jesz-
cze innego. Joanna zwykle starała domyślić się, co stoi za słowami Heleny, bowiem nigdy nie wy-
rażały wszystkiego, co ona wyrażała, i Joanna od lat ćwiczyła się w sztuce odgadywania, co też
Helena chce jej przekazać. Czuła, że słowa niewiele znaczą w ogólnym rozrachunku, ważniejsze
były ukryte pod powierzchnią znaczenia, które pomagał odczytać ton głosu, układ brwi, spojrzenie,
użycie wyrazu znanego z innej sytuacji, które w tej wypowiedzi tworzyło lekki dysonans, za to
zmuszało do znalezienia odniesień w przeszłości. Joanna wiedziała, że jeszcze wiele jej umyka, nie
wszystko było jasne, czasem zaś jednoznaczny przekaz wzbudzał jej wątpliwości, gdyż w żaden
sposób nie umiała znaleźć jego przyczyn. Wierzyła, że jeśli będzie wsłuchiwać się w to, co mówi
Helena, obserwować wyraz jej twarzy, odgadywać ukryte znaczenia, pozostające czasem w
sprzeczności z zewnętrzną warstwą, zrozumie w końcu, o co chodzi na świecie. Zrozumienie mowy
Heleny wydawało jej się kluczem do zrozumienia świata, w którym nieustająco czuła się zagubio-
na.

Tego dnia Joanna znowu szukała liszek, gdy przechodzący obok chłopiec z sąsiedztwa rzucił w

jej stronę:

– Głupia Aśka!
Joanna chciała udać, że tego nie słyszy, ale zdradził ją rumieniec, szybko wypływający na

twarz. Dobrze, że w pobliżu nikogo nie było. Chłopak przystanął i uśmiechał się drwiąco, a Joanna
schyliła się, wzięła teczkę i weszła do bramy, potykając się po drodze pod jego wzrokiem, którego
ciężar czuła na plecach. Weszła do domu i zatrzymała się przed wiszącym w przedpokoju ogrom-
nym lustrem. Niby wiedziała, że nie jest głupia, przynajmniej w tym znaczeniu, w jakim używają
tego słowa nauczyciele. Nie miała problemów ze zrozumieniem lekcji ani z odrabianiem prac do-
mowych. A jednak czuła, że to, co usłyszała przed chwilą, nie było pozbawioną sensu zaczepką.
Patrzyła uważnie na zgarbioną dziewczynkę ze zbyt krótko obciętymi na lato włosami i nie mogła
wypatrzyć w niej nic na swoją obronę. W lustrze nie odbijały się wewnętrzne korytarze i własna
twarz wydawała się Joannie pusta i bez wyrazu. Zawstydzona, że jest tym, kim jest, chciała scho-
wać się w którymś z korytarzy, może w tym z liszkami albo w tym z marzeniami o ponownym
spotkaniu w barze, ale nigdzie nie mogła trafić, wszystko się zmieniło, tam, gdzie powinny być
znajome ścieżki, pojawiła się błotnista góra, Joanna próbowała się wspinać, ale chwytane kępy
traw wraz z ziemią zostawały jej w rękach, a ona osuwała się coraz niżej, zbliżając niebezpiecznie
do miejsca, w którym zbiegały się wszystkie korytarze, znów rozpaczliwie chwytała kępy traw i
znów osuwała się, czując coraz większy chłód, spojrzała w dół i zobaczyła czarną czeluść, to wła-
śnie z niej wiało chłodem, drżąc z zimna i przerażenia przywarła do śliskiego zbocza, jakby chcąc
się do niego przykleić, gdy przez jej lęk przebił się głos Heleny:

– Dość już, Joanno, tego zachwycania się sobą! Dziewczyna w twoim wieku nie powinna być

taka próżna, żeby godzinami wpatrywać się w lustro.

Tym razem powrót Heleny do domu Joanna przyjęła z ulgą.

Pewnego dnia liszki znowu pojawiły się na topoli. Skąd się tam wzięły? Choć Joanna czekała na

nie pewna ich przybycia, nie umiała odpowiedzieć sobie na to pytanie. Czy mogły się wziąć z ni-
czego? Z coraz cieplejszych promieni słońca? Z liści, które szumiały niedostępne na szczycie
drzewa? Ze świergotu ptaków, przysiadających na gałęziach? Skądś w końcu się wzięły, chociaż
nie było ich wiele i siedziały wyjątkowo wysoko. Joannę dzieliło od nich kilka metrów, więc cier-
pliwie czekała pod drzewem, aż któraś zejdzie niżej. Nadszedł wieczór i liszki stawały się coraz
mniej widoczne, ale Joanna nie traciła nadziei na spotkanie. Nagle jedna z nich z cichym pacnię-
ciem spadła na ziemię. W tej samej chwili Helena krzyknęła przez okno:

– Joanno!
Niewiele myśląc, Joanna schowała liszkę do kieszeni i pobiegła do domu.

W domu sytuacja była napięta. Helena przeżywała późny powrót Joanny i fakt, że nastąpił on

dopiero po jej interwencji. Joanna powinna sama pamiętać, że ma być w domu przed zmrokiem, bo
inaczej prędzej czy później zejdzie na złą drogę. Wezwany na świadka Czesław milcząc siedział za
stołem. Za to Helena stała, wielka i rozłożysta, napęczniała gniewem, który wylewał jej się z ust i
sypał błyskawicami z oczu, wzbierając w jej ciele coraz to nową falą, napierającą na Joannę i przy-
gniatającą ją do ziemi. W końcu gniew przeszedł w urazę i Joanna mogła już iść do swojego poko-
ju, z którego za karę przez tydzień – po powrocie z obiadu – nie wolno jej było wychodzić.

Nakaz siedzenia popołudniami w pokoju nie zmartwił Joanny. Wiedziała, że nie będzie sama.

Podczas rozprawy czuła delikatny ruch w swojej kieszeni, której brzeg przytrzymywała ręką, aby
liszka nie wychyliła się na zewnątrz. Gdy Helena wznosiła oczy do nieba lub zwracała się do Cze-
sława, Joanna odchylała leciutko brzeg kieszeni, żeby liszka mogła zaczerpnąć świeżego powietrza.
Kiedy Joannie pozwolono iść do pokoju, w końcu mogła się z nią przywitać. Położyła ją na dłoni,
spojrzała uważnie w oczy i wyszeptała: – Witaj, Esmeraldo – gdyż właśnie to imię przyszło jej do
głowy i wydało się odpowiednie. – Nie bój się, nie jesteś tu sama. Jestem z tobą, a jutro przybędą
tu twoje siostrzyczki – na koniec ceremonii powitalnej ucałowała liszkę w czoło i postawiła na
biurku. Teraz muszę wszystko zorganizować – pomyślała. – Przede wszystkim spanie, jedzenie i
picie. Joanna przypomniała sobie, że na dole w szafie leży stare pudełko po butach, i ostrożnie wy-
szła do przedpokoju. Starała się poruszać bezszelestnie, ale zdradziło ją skrzypnięcie drzwi szafy.

– Czego tam szukasz, Joanno? – zapytała Helena. Joanna zastygła w bezruchu, myśląc gorącz-

kowo nad tym, jakie ma szanse, aby uzyskać zgodę na wzięcie pudełka. I co powiedzieć, gdy pad-
nie pytanie: po co? Joanna znała stosunek Heleny do liszek: należały one do kategorii robactwa, a
przecież w tym domu robactwa nie ma, nie było i nie będzie.

– Joanno, przecież pytałam, czego tam szukasz, zamiast iść się myć? – milczenie Joanny zmu-

siło Helenę do wyjścia z pokoju. Stała teraz obok córki, trzymającej pudełko. – Po co ci to?

Joanna odruchowo przycisnęła pudełko do piersi, ale nie umiała wymyślić żadnej sensownej

odpowiedzi.

Pod wzrokiem Heleny jej myśli rozpierzchały się, zamiast przybiegać, by wybawić ją z kłopotu.

Przyciskała więc pudełko do piersi i milczała, czekając ze spuszczoną głową na dalszy rozwój wy-
darzeń.

– Odłóż je na miejsce, skoro nie chcesz powiedzieć, do czego jest ci potrzebne. – Helena wie-

działa, jak zmusić Joannę do mówienia.

– Proszę, chciałabym je mieć – powiedziała Joanna w nagłym przypływie odwagi, który prze-

biegł jak skurcz przez jej ciało, skłaniając do podniesienia głowy i spojrzenia Helenie w oczy.
Przypływ ten nie wziął się z niczego. Joanna wiedziała, że musi mieć to pudełko, aby zadbać o Es-
meraldę. Była jej jedyną opiekunką, więc nie mogła pozwolić sobie na słabość, by jej nie zawieść.
Wiedziała też, że nie może przedłużać tej sytuacji, gdyż wiąże się to ze zbyt dużym ryzykiem. Co
zrobi Esmeralda, gdy zorientuje się, że Joanna zniknęła, zostawiając ją samą w wielkim pokoju?
Przez ten czas pewnie zdążyła już zejść z biurka. Ciekawe, dokąd powędrowała? Joanna modliła
się, aby nie wyszła jej szukać do przedpokoju. Zerknęła na szparę pod drzwiami – na szczęście
nikogo tam nie było – i znów spojrzała Helenie prosto w oczy. Helena nie przywykła do wzroku
Joanny i była jej spojrzeniem nieco zaniepokojona.

– Co się z tobą dzieje, Joanno? – zapytała. – Najpierw nocne powroty, potem grzebanie w szafie

i wyciąganie rzeczy.

Nie powiedziała nic o bezczelnym spojrzeniu, choć tak właśnie nazwała je w myślach. Nie

chciała zwracać nań uwagi Joanny, bo co będzie, gdy dziewczyna zda sobie sprawę, że Helena jak-
by się go trochę obawiała.

No, nie, co się ze mną dzieje – pomyślała. Nie będę się przecież bać własnego dziecka, nawet

jeśli jest arogancką dziewuchą. Następnym razem muszę być bardziej czujna, wejść ostrzej i nie
dopuścić, żeby na mnie patrzyła.

– Zawsze myślałam, że jesteś grzeczną dziewczynką, ale widzę, że się myliłam. Proszę natych-

miast iść do łazienki. – Helena odzyskała równowagę. Jej głos niósł znaną Joannie informację, że
nie zniesie żadnego sprzeciwu. Joanna szybko zamknęła szafę i równie szybko zamknęła się z pu-
dełkiem w łazience. Odkręciła wodę, aby nie dobiegł jej głos Heleny, i z uznaniem spojrzała na
siebie, śmiało odbijającą się w lustrze. Serce waliło jej jak młotem i rósł niepokój o pozostawioną
bez opieki Esmeraldę, ale mimo to Joanna była z siebie dumna. Po raz pierwszy przeprowadziła
coś zgodnie ze swoją wolą. W roli opiekunki okazała się niezawodna. Ta rola dała jej siłę i pew-
ność, jak ma postąpić. Dotąd Joanna rzadko kiedy wiedziała, jak powinna się zachować. Ale teraz
już wie, bo jest Esmeralda. Joanna zakręciła wodę, przez chwilę nasłuchiwała, czy za drzwiami nie
czai się Helena, i pobiegła do swojej podopiecznej.

Esmeraldy nigdzie nie było. Joanna przeszukała biurko i podłogę, weszła pod łóżko, odsunęła

komodę i zaczynała już tracić nadzieję, zwłaszcza że Helena kazała jej zgasić światło. Joanna szła
ku drzwiom, gdy kątem oka zarejestrowała jakieś poruszenie na wiszącym na ścianie obrazie Matki
Boskiej. Zatrzymała się i dostrzegła wtopioną w fałdy niebieskiej sukni Esmeraldę. Zgasiła światło,
aby nie sprowokować wejścia Heleny, i zapaliła przechowywaną pod poduszką latarkę, oświetlając
nią Esmeraldę.

– Chodź, kochanie, chodź – szeptała, delikatnie biorąc liszkę do ręki. – Jak dobrze, że cię znala-

złam. Przepraszam, że tak długo mnie nie było. Pewnie tęskniłaś?

Joanna włożyła Esmeraldę do pudełka, a w pokrywce zrobiła drutem dziury.
– Teraz śpij, po szkole przyniosę ci jedzenie – powiedziała, wsuwając pudełko pod łóżko.

W połowie lekcji polskiego do klasy weszła woźna, szepnęła coś nauczycielce i wyszła. Na-

uczycielka rozejrzała się po klasie i zatrzymała wzrok na Joannie.

– Masz iść do dyrektora – powiedziała, a widząc, że Joanna siedzi nieporuszenie, dodała zdecy-

dowanie: – Teraz.

Joanna szła pustym korytarzem. Dotąd znała go tylko z przerw, wypełniających go hałaśliwą

energią dziecięcą. Od dawna przymierzała się, by wzorem innych dzieci w trakcie lekcji podnieść
rękę i zapytać, czy może iść do ubikacji, jednak dotąd się na to nie zdobyła. Szła przestraszona
dziwną ciszą korytarza i echem własnych kroków, odbijającym się od kamiennej posadzki. Nie
wiedziała, dlaczego została wezwana do dyrektora, z lękiem przeglądała w myślach swoje czyny,
ale żaden rozsądny powód nie przychodził jej do głowy. Aż nagle doznała olśnienia: Helena od-
kryła Esmeraldę oraz jej trzy siostrzyczki i powiadomiła szkołę. Joanna poczuła, że do oczu napły-
wają jej łzy.

– Wybaczcie, że nie umiałam was ochronić. Może nic jeszcze wam nie zrobiła, może uda mi się

wynieść was na topolę? – Ta myśl sprawiła, że Joanna przyspieszyła kroku i bez wahania zapukała
do drzwi gabinetu.

– Proszę – na pukanie odpowiedział męski głos, który znała dotąd tylko z apeli i akademii. Nie-

śmiało otworzyła drzwi i weszła do środka.

Trener zjawił się w szkole bez zapowiedzi i skierował wprost do dyrektora.
– Witam, towarzyszu, i gratuluję! – powiedział tonem, w którym brzmiała energia i pewność

siebie. – Dowiedziałem się, że macie tu talent.

– Talent? – dyrektor zawiesił głos w nadziei, że zaraz jakaś odpowiedź przyjdzie mu do głowy.

Pracował w tej szkole od wielu lat i dawno już pogrzebał swoje młodzieńcze marzenia, że w tym
tłumie rozwrzeszczanych gamoni odkryje jakiś talent, który przysporzy mu sławy. Z niechęcią pa-

trzył na blisko tysiąc uczniów wypełniających ciasno dowodzoną przez niego tysiąclatkę. Po zmro-
ku starał się nie wychodzić z domu w obawie przed byłymi uczniami, spotykanymi często pod
budką z piwem. Co roku przyjmował do szkoły cztery klasy hałaśliwych berbeci, które przez kilka
następnych lat nie ustawały w wysiłkach, aby zabić jego wiarę w sens pracy nauczycielskiej i w
dzisiejszą młodzież. Nic dziwnego, że z ulgą je żegnał najpierw po siedmiu, potem po ośmiu la-
tach. Nic dziwnego też, że coraz mniej uważnie patrzył na kolejne roczniki, starając się nie mieć z
nimi zbyt dużo kontaktu. Prawdę mówiąc, coraz mniej uważnie patrzył nie tylko na młodzież, ale i
na cały świat, gdyż w miarę zaniku miłości do uczniów rosła jego miłość do wódki, która czyniła
go mniej uważnym obserwatorem. Dyrektor nie chciał też być obserwowany. Zdawał sobie sprawę,
że zapach wydobywający się z jego ust i przekrwione oczy mogłyby nasunąć ludziom jakieś podej-
rzenia, dlatego nie tylko kontakt z młodzieżą, ale i z ciałem pedagogicznym ograniczył do niezbęd-
nego minimum i od dawna nikt nie ośmielił się przyjść do jego gabinetu bez zapowiedzi. Miał wła-
śnie sięgnąć po butelkę, gdy wtargnięcie nieznajomego zburzyło jego codzienną rutynę.

– Talent? – raz jeszcze ni to zapytał, ni to stwierdził, by zyskać na czasie. I rzeczywiście –

chwila skupienia i znalazł sposób wybrnięcia z kłopotliwej sytuacji.

– Mamy tu wiele talentów – powiedział z przekonaniem. – Mamy świetną kadrę – dyrektor po-

żałował natychmiast, że nie powiedział: stanowimy świetną kadrę, nie byłoby to nieskromne, a
jednocześnie umieszczałoby go we właściwym świetle, które mogłoby rozproszyć wątpliwości
przybysza, gdyby oczywiście jakieś miał, gorączkowo szukał sposobu podkreślenia swojej roli, w
końcu udało mu się go znaleźć, więc gładko kontynuował – której przewodzę od wielu lat, nie tyl-
ko w codziennym szkolnym trudzie, ale i podczas akademii ku czci, będących u nas na zadziwiają-
co wysokim poziomie – dyrektor poczuł grunt pod nogami i śmielej spojrzał na przybysza. Ten
jednak nie wydawał się zainteresowany jego słowami i po chwili po prostu przerwał mu niecierpli-
wym ruchem ręki.

Kim on jest? – dyrektor znowu poczuł się niepewnie. Nie mógł nawet odgadnąć, czy to ktoś z

kuratorium, czy z dzielnicy. Na szczęście sprawa szybko się wyjaśniła.

– Chodzi o Joannę z siódmej – powiedział przybysz. – Koleżanka Wiśniewska poinformowała

mnie o jej wyniku na sześćdziesiątkę.

No, jesteśmy w domu – dyrektor zatarł w duchu ręce. – Ach, o to chodzi – powiedział, usiłując

przypomnieć sobie, jak ma na nazwisko Joanna z siódmej klasy, co okazało się niemożliwe z tego
prostego powodu, że dyrektor od lat już nie starał się zapamiętywać ani imion, ani nazwisk, ani
nawet twarzy swoich podopiecznych, którzy anonimową masą przewalali się poza jego gabinetem.

– Towarzysz zajmuje się sportem? – zapytał, chcąc nie dopuścić do pytania o nazwisko, gdyby

przybysz również go nie znał.

– Tak, jestem trenerem i chcę tę małą wciągnąć do swojej grupy.
– Nie ma żadnych przeszkód, sam już myślałem, żeby się z wami skontaktować w tej sprawie –

dyrektor pozwolił sobie na blef. Czuł, że los mu sprzyja. Swoją drogą, muszę opieprzyć wuefistkę,
że nic mi nie powiedziała – pomyślał, nie pamiętając chyba swoich apeli o samodzielność i nieza-
wracanie mu głowy, kierowanych do podwładnych za każdym razem, gdy czegoś od niego chcieli.

– Zaraz wezwę towarzyszkę Wiśniewską, aby opowiedziała wam więcej o tej małej – nie zwa-

żając na powstrzymujący gest trenera, szybko wyszedł z gabinetu.

– Wezwijcie mi tu zaraz Wiśniewską – rzucił do siedzącej przy oknie woźnej, a sam ciężko

oparł się o parapet.

Źle ze mną – pomyślał – skoro jakiś trener może tak łatwo wyprowadzić mnie z równowagi.

Wziął kilka głębokich oddechów i starał się uspokoić drżenie rąk. Wrócił do gabinetu dopiero wte-
dy, gdy usłyszał zbliżające się kroki Wiśniewskiej.

Gdy Joanna weszła do gabinetu, byli tam w komplecie: dyrektor, trener i Wiśniewska. Obec-

ność nieznanego mężczyzny doprowadziła ją do wniosku, że Helena powiadomiła milicję. Skąd

jednak wzięła się tu pani od wuefu? W jej obecności Joanna zawsze dotąd czuła się niemal swo-
bodnie. Może dlatego, że w mig umiała spełnić wszystkie jej polecenia.

– Weźcie przykład z Joanny – mówiła pani do innych uczennic, gdy te ociągały się ze zrobie-

niem przewrotu lub stójki. – Jej nigdy nie muszę namawiać i wszystko robi najlepiej.

Więc ona też przeciwko mnie? – pomyślała Joanna. – W czym mogła jej przeszkadzać Esme-

ralda?

– Joanno – zagaił dyrektor, po trwającym kilka chwil milczeniu. – Towarzyszka Wiśniewska

odkryła w tobie talent. Dzięki jej czujności będziesz mogła trenować, aby w przyszłości rozsławić
imię naszej szkoły.

A więc to nie chodzi o Esmeraldę – Joanna odetchnęłą z ulgą i czekała, co będzie dalej.
– Mam nadzieję, że nie zawiedziemy się na tobie – ciągnął dyrektor, z radością odkrywając, że

jego dar krasomówstwa, który niejednokrotnie dopomógł mu w karierze, nie zaginął. Pozostawał w
stanie uśpienia i obudził się we właściwym momencie. Jednak i tym razem dyrektorowi nie było
dane rozwinąć skrzydeł – znów wtrącił się trener.

– Przyjdź we wtorek po szkole do klubu „Sokół”. Wiesz, gdzie to jest? – Joanna skinęła pota-

kująco głową. Wiedziała, że musi powiedzieć o Helenie. Pewnie bardzo ich rozczaruję – pomyślała
– lecz muszę im powiedzieć, nim będzie za późno. Właśnie wydobywała głos z zaciśniętego gardła,
gdy dyrektor przerwał jej wysiłki:

– Możesz już wrócić na lekcję – powiedział. Joanna dygnęła i wyszła z gabinetu.

Wracając ze szkoły, Joanna jak zwykle narwała trawy i topolowych listków dla swych przyja-

ciółek. Z niepokojem dostrzegła, że są to ostatnie listki, do których jest w stanie dosięgnąć. Wyra-
stały na cieniutkich gałązkach wprost z grubego pnia, poza logiką drzewa, które zieleniło się wyso-
ko w górze. Co to będzie, jeśli nie uda mi się zdobyć ich przysmaków? – Nie mogła dopuścić do
tego, aby liszki były głodne. – Poszukam innych topoli, z których nikt jeszcze nie oberwał listków.

Po powrocie do domu Joanna jak zwykle wycałowała swoje przyjaciółki i szczegółowo wypy-

tała, jak spędziły dzień. Sama też opowiedziała im o wizycie w gabinecie dyrektora i o tym, że bę-
dzie biegać. Na talerzyku dla lalek przyniosła im świeżej wody, obok położyła listki, a potem wy-
puściła liszki z pudełka, by zaznały choć trochę wolności. Leżała na podłodze, obserwując ich spa-
cery i wspinaczki, gdy nagle w drzwiach stanęła Helena.

– Co to za obyczaje, Joanno, żeby leżeć na podłodze? – Joanna zerwała się szybko i spojrzała

Helenie prosto w oczy, próbując powstrzymać jej wzrok przed zsunięciem się na podłogę, gdzie
spacerowały wszystkie cztery, nie zdając sobie sprawy z grożącego im niebezpieczeństwa. Patrz na
mnie, patrz na mnie, patrz na mnie – powtarzała w myślach, próbując zahipnotyzować Helenę, któ-
ra kolejny raz pod spojrzeniem Joanny poczuła się nieswojo. Co się dzieje z tą dziewczyną? – po-
myślała. – Muszę ją przywołać do porządku.

– Nie szanujesz ubrań, które ci kupujemy, ani naszej pracy. Przebierz się i upierz swoje rzeczy –

powiedziała i wyszła z pokoju, nie spojrzawszy na podłogę.

– Dzięki wam, siostrzyczki, że dajecie mi taką moc – szepnęła Joanna, zbierając swoje przyja-

ciółki do pudełka.

Helena jak co dzień rozłożyła na stole biały obrus i jak co dzień westchnęła. W tym westchnie-

niu mieszał się smutek i tęsknota, duma i poczucie własnej wyjątkowości, radość, że coś się udało
ocalić, i złość, że tak niewiele. Każdego dnia Helena odprawiała misterium rozkładania czystego
obrusa, choćby ten wczorajszy nie miał jeszcze żadnej plamy. Okrywała stół śnieżnobiałą tkaniną,
którą wyrównywała i wygładzała tak długo, aż z każdego boku zwisało jej dokładnie tyle samo, a
ślady po złożeniu były ledwie widoczne. Tylko to udało jej się ocalić z dawnych czasów. Z dzie-
ciństwa, które upłynęło w innej epoce i wśród innych ludzi. Kto dziś docenia śnieżną biel obrusa?
Przecież nie pracujące na trzy zmiany w pobliskiej fabryce sąsiadki, którymi była otoczona. Zresztą
nie zależało jej na ich uznaniu. Patrzyła z pogardą na ich okryte ceratami stoły, mokrą szmatą ście-

rane po obiedzie. Co ja tu robię? – Helena często zadawała sobie to pytanie, pieszcząc w zadumie
biały obrus, symbol jej przynależności do innego świata, w którym nazywano ją panienką i zabra-
niano wstępu do kuchni. Helena mogła zrezygnować ze wszystkiego, w pewnym sensie przywykła
nawet do opryskliwości ekspedientek i skromnych posiłków, do samodzielnego prasowania garde-
roby i rozmów z prostaczkami, ale z tego zrezygnować nie mogła. Biały obrus stanowił wyspę,
pozwalającą jej nie zatonąć w morzu pospólstwa.

– Joanno, gdzie jest to pudełko, które wzięłaś z szafy bez pozwolenia? – zagadnęła Helena przy

kolacji. – Szukałam w twoim pokoju, ale nigdzie go nie ma.

Joanna ucieszyła się w duchu, że tak dobrze je ukryła, za starą walizką, która zawsze leżała pod

łóżkiem i nie wzbudzała podejrzeń Heleny. Ale co odpowiedzieć na to pytanie? Nie miała pojęcia,
więc nie mówiła nic.

– Joanno, pytałam przecież, co się stało z tym pudełkiem. Do czego ci było potrzebne? – Joanna

wiedziała, że nie może powiedzieć prawdy, nie narażając swych przyjaciółek na niebezpieczeń-
stwo, kto wie, czy nie śmiertelne. Z odsieczą przyszedł jej telefon, po którym Helena, przeczuwa-
jąc, że nic z niej nie wydusi, nie wróciła już do tej rozmowy.

Będę musiała chować je jeszcze głębiej – pomyślała Joanna. – W najdalszy kąt przy ścianie, tam

Helena nigdy nie zajrzy.

W nocy z poniedziałku na wtorek Joanna nie zmrużyła oka. Przewracała się z boku na bok, co

jakiś czas, uzbrojona w latarkę, wysuwała spod łóżka pudełko z liszkami, by w rozmowie z nimi
uśmierzyć niepokój. Bo co będzie, gdy trener zapyta, czy ma zgodę rodziców? Może wcale nie
powinna tam iść? Co powie dyrektor, gdy dowie się, że nie poszła, mimo pokładanych w niej na-
dziei? A co będzie, jeśli Helena dowie się, że chodzi tam mimo jej zakazu? Joanna nie potrafiła
znaleźć wyjścia z tej sytuacji. Zdawała sobie sprawę, że los umieścił ją między młotem a kowa-
dłem i nie ma ruchu, który nie sprowadziłby na nią gniewu. I nawet brak ruchu, znieruchomienie,
przybranie formy przetrwalnikowej też nie mogło jej przed nim uchronić. Gdyby tylko Joanna
umiała wyciągać wnioski ze zdarzeń minionych, świat przestałby być taki straszny. Przecież skie-
rowany do dziecka gniew ludzki zwykle przemienia się w karę. Joanna poznała już różne rodzaje
kar i gdyby spokojnie im się przyjrzała, musiałaby przyznać, że w gruncie rzeczy nie ma w nich nic
strasznego. Bo cóż może być strasznego w spokojnym klęczeniu w kącie, w którym tylko ciało
klęczy, bo dusza może wędrować po korytarzach? Cóż może być strasznego w siedzeniu w swoim
pokoju, do tego jeszcze w towarzystwie liszek? Cóż może być strasznego w uwadze wpisanej do
dzienniczka, a nawet w obniżonej ocenie z wuefu? Nawet krzyk nie ma przecież realnej mocy za-
dawania bólu, choć mówi się, że słowa mogą ranić. Nawet uderzenie – choć bywa szczypiąco-
bolesne, to przecież ból nie trwa długo, a przynajmniej po chwili nie jest już tak dokuczliwy jak na
początku. Gdyby więc Joanna umiała zanalizować różne odmiany kary, musiałaby dostrzec, że
bardziej boi się groźby kary niż kary samej w sobie. I właśnie ta wisząca nad nią groźba, że zasłuży
na niezadowolenie i gniew tej lub tamtej strony, nie pozwalała jej zasnąć w nocy, kazała przewra-
cać się z boku na bok i budzić małe przyjaciółki.

Joanna podeszła do trenera i wyszeptała:
– Nie mam zgody rodziców.
– Nie szkodzi, przynieś następnym razem – powiedział. – A teraz szybko się przebieraj, bo za-

czynamy.

Joanna biegła i już po chwili nie pamiętała o swoim niepokoju. W biegu jak zwykle zapomniała

o wszystkim, nawet o tym, że jest Joanną, cała stała się biegiem, wiatrem rozwiewającym włosy,
oddechem sięgającym środka trzewi. Biegła za trenerem, w grupie pięciu takich jak ona, przez
okoliczne łąki, na które dotąd rzadko się zapuszczała. Szybowała w powietrzu, wystarczyło do-
tknięcie czubkami palców ziemi, by wzbiła się znowu, jakby nie dźwigała już ciężaru swego ciała,

jakby była lekka jak piórko, jak motyl. Żadna myśl nie zakłócała jej biegu, wszystkie uciekły roz-
gonione wiatrem. Gdy trener stanął, Joanna stanęła tuż za nim. Obejrzała się za siebie – inne
dziewczynki zostały daleko w tyle i po ich ruchach widać było, że już nie biegną, lecz z trudem
brną, pokonując opór powietrza i własnego zmęczenia. Joanna znowu poczuła swoją inność, lecz
tym razem było to przyjemne. Może jak biegnę, zmieniam się w motyla? – pomyślała.

– Co to ma znaczyć? To już nie pierwszy raz nie wracasz po szkole do domu. – Helena dopadła

ją w przedpokoju. – Gdzie ty się włóczysz? – Joanna stała ze spuszczoną głową, a głos Heleny
wdzierał się w najodleglejsze zakamarki jej mózgu. Nie mogła powiedzieć o treningach, a nie
umiała kłamać. Na szczęście umiała milczeć.

– Gdzie byłaś? – głos Heleny był ostry jak laser.
Szkoda, że nie ma ze mną Esmeraldy – myślała Joanna. – Gdybym to jej broniła, poradziłabym

sobie z pewnością.

– Gdzie byłaś? – głos Heleny przeszedł w krzyk, którego Joanna nie mogła znieść, jednym su-

sem wskoczyła w siebie i wbiegła do pierwszego napotkanego korytarza, zatrzasnęła za sobą cięż-
kie, dębowe drzwi i biegła dalej, aż zatrzymała ją ściana. Przylgnęła do niej i zakryła uszy rękami,
ale głos Heleny grzmiał dalej, dudnił echem w pustych ścianach, odbijał się od nich i znów trafiał
w Joannę. Przesuwała się wzdłuż ściany, aż dotarła do rogu, przykucnęła, ścisnęła łokcie kolanami,
by dłonie mocniej przylegały do uszu, i zaczęła się uspokajająco kołysać.

Ciekawe, co to za korytarz – pomyślała. Poczuła wilgoć ściany, o którą opierała się plecami, a

wokół siebie coraz wyraźniej czuła jakiś ruch. Na szczęście nie zdążyła jeszcze otworzyć oczu, gdy
głos Heleny przywołał ją gwałtownie na powierzchnię.

– Spójrz mi w oczy – zażądała Helena tonem nie znoszącym sprzeciwu. Joanna próbowała

otworzyć zaciśnięte powieki, ale nie mogła pokonać ich oporu.

– Czesław, chodź natychmiast! – Czesław stanął w progu swojego pokoju. – Ona włóczy się po

szkole nie wiadomo z kim, przestała chodzić do baru, a na dodatek nie chce powiedzieć, gdzie była.
Ta dziewucha wpędzi mnie do grobu.

Czesław stał bezradnie, czekając, aż Helena powie mu, co ma zrobić. Spojrzał z niechęcią na

Joannę. Że też ten dzieciak musi sprawiać tyle kłopotów.

Oczekiwane przez wszystkich zakończenie roku szkolnego Joanna przyjęła z mieszanymi uczu-

ciami. Cieszyła się z wakacji, ale żal jej było, że przez dwa miesiące nie będzie chodzić do szkoły.
Bowiem choć Joanna bała się szkoły, jednocześnie bardzo ją lubiła. Starannie odrabiała lekcje i
wbijała sobie do głowy nazwy odległych rzek i miejsca występowania węgla kamiennego, daty
zamierzchłych wydarzeń i przyczyny rewolucji, rodzaje imiesłowów, rosyjskie wierszyki i szcze-
góły budowy układu pokarmowego dżdżownicy, drżała jednak na myśl, co będzie, jeśli coś wypad-
nie jej z głowy albo się jej pomyli. Ten strach znajdował wyraz w porannych wymiotach, które
wstrząsały jej ciałem, tak że nie mogła nawet myśleć o zjedzeniu śniadania. Napięcie towarzyszyło
jej aż do ostatnich lekcji, choć w szkole nie manifestowało się już tak wyraźnie, można się go było
tylko domyślać, patrząc na bielejące kostki jej zaciśniętych na ławce dłoni, gdy nauczyciel sunął
palcem wzdłuż listy, by wyrwać kogoś do odpowiedzi. Joanna bała się, bo zależało jej na dobrych
stopniach. To dzięki stopniom w szkole była kimś, więc o te stopnie musiała walczyć. Im zawdzię-
czała coroczne zadowolenie Heleny na widok świadectwa i własne przekonanie, że nie jest taka
głupia, na jaką wygląda. To dzięki stopniom nikt w klasie nie zajmował się jej odmiennością, a
jeśli nawet, to i tak traktowano ją z pewnym szacunkiem. Niejeden chciał od niej ściągnąć na kla-
sówce albo odpisać pracę domową. Niejednemu wytłumaczyła prosto zawiłości matematycznych
zadań. Bo Joanna uwielbiała matematykę. Niewiele rzeczy sprawiało jej taką przyjemność, jak
przedzieranie się przez gąszcze liczb, zręczne unikanie zastawionych pułapek, zmierzanie najkrót-
szą drogą ku wynikowi, który dawał się jednoznacznie i precyzyjnie określić. Rozwiązywanie za-

dań miało coś wspólnego z bieganiem i wędrówkami po wewnętrznych korytarzach, pozwalało
zapomnieć o sobie i o świecie, Joanna przestawała być Joanną, nawet przy tablicy jej głos po
pierwszej chwili napięcia odzyskiwał naturalne brzmienie, a ręka śmiało kreśliła strzeliste cyfry. I
chyba nic nie mogło się równać z przyjemną ekscytacją, jaka towarzyszyła sprawdzaniu zgodności
otrzymanego rozwiązania z wynikiem podanym na końcu podręcznika, i z dreszczem rozkoszy,
który przebiegał jej po plecach za każdym razem, gdy liczby te okazywały się identyczne.

– Spójrz, mam same piątki – Joanna z dumą pokazała Esmeraldzie swoje świadectwo. – To

najlepsze stopnie, jakie dają w szkole. Nawet Helena się ucieszy.

Ale ani Esmeralda, ani jej siostrzyczki nie wyglądały na ucieszone. Od paru dni Joanna patrzyła

na nie z niepokojem. Choć co dzień przynosiła im świeże listki, wodę i trawę oraz wypuszczała na
spacery, stawały się coraz bardziej smutne i osowiałe, jakby nie był to początek lata, tylko środek
zimy, gdy półprzezroczyste snuły się pod ścianami korytarza.

– Esmeraldo, spójrz proszę na to świadectwo, to dla mnie ważny dzień. – Joanna położyła liszkę

na dłoni i próbowała ożywić ją swoim oddechem. W tym momencie do pokoju weszła Helena.

– Co tam trzymasz, Joanno? – zapytała.
Joanna szybko odłożyła liszkę na łóżko, na którym siedziała, i chwyciła świadectwo.

– Świadectwo, mamo – podeszła i podała je Helenie.
– Gratuluję, Joanno. Szkoda tylko, że w domu nie umiesz się zachować.

Wakacje niosły ze sobą bezmiar wolnego czasu, który trzeba było jakoś zapełnić. Skończyła się

szkoła i treningi, skończyło się odrabianie lekcji i czytanie lektur. Część dzieci już wyjechała, a
część bawiła się na podwórku. Koło dziesiątej Joanna też zdecydowała się wyjść z domu. Stanęła
blisko drzwi swojej klatki schodowej i przyglądała się grze w klasy. Sama też czasem grała na
przerwach, ale w szkole wszystko było łatwiejsze. Na podwórku nikogo nie znała.

– Głupia Aśka, głupia Aśka – ten sam chłopak, co wtedy, znów ją zaczepiał. Joanna czuła, że

się czerwieni, ale mimo to spojrzała na niego. Był chyba młodszy, a na pewno od niej niższy, miał
ładną twarz, wykrzywioną teraz w szyderczym uśmiechu. Joanna wyjęła z kieszeni jabłko i rzuciła
nim w chłopca. Gdy zaczął krzyczeć, powoli odwróciła się i poszła do domu.

– Dlaczego to zrobiłaś? – Helena i matka chłopca pytały Joannę na przemian. W głosie tej dru-

giej wibrowały histeryczne nutki.

– Czy wiesz, że mogłaś mu zrobić krzywdę? Omal mu oko nie wypłynęło. – Chętnie by potrzą-

snęła tą dziewuchą, z której nie sposób było wydobyć słowa.

– Masz przeprosić Marcina. – Helena wielkodusznie zakończyła przesłuchanie, nie chcąc, by

matka chłopca dłużej szarogęsiła się w jej domu. – Idź natychmiast.

Joanna stała nieporuszenie, a matka Marcina dalej rozpierała się w fotelu.
– Słyszałaś? – Helena czuła, że dłużej nie zniesie tej sytuacji. Joanna dalej wpatrywała się w

podłogę. – Masz go natychmiast przeprosić!

Joanna pokręciła przecząco opuszczoną głową. Tego już było za wiele dla Heleny. Straciwszy

cierpliwość, zerwała się z fotela, podeszła do niej, uniosła jej głowę lewą ręką, a prawą wymierzyła
policzek. Cofnęła lewą rękę i głowa Joanny znów opadła.

– Pójdziesz go przeprosić czy nie? – w głosie brzmiała zapowiedź dalszych razów. Joanna prze-

cząco pokręciła głową. Helena miała dość tej upokarzającej sceny, która odbywała się na oczach
jakiejś prostaczki, panoszącej się w jej domu, do czego upoważniło ją zachowanie Joanny. Helena
miała dość Joanny.

– Urodziłam potwora – syknęła i odwróciła się do matki Marcina. – Porozmawiam z nią i prze-

prosi – powiedziała z godnością, kończąc tym samym rozmowę i wypchnęła ją wzrokiem za drzwi.

– Nie pójdziesz? – Helena nie mogła uwierzyć w hardość Joanny. – Przez ciebie musiałam

świecić oczami przed tą babą, a ty się jeszcze zapierasz? Połóż się tu, Joanno. Czesław, bij, aż
zmięknie.

Czesław sięgnął po pasek i uderzył. Zobaczył czerwony ślad na nogach dziewczyny i zrobiło

mu się jej żal. Spojrzał na Helenę, ale jej zacięta twarz nie pozostawiała wątpliwości, że powinien
bić dalej. Uderzył. Joanna leżała nieporuszenie.

– Dalej bić czy pójdziesz? – zapytał. Joanna milczała.
– Bij – powiedziała Helena, więc znowu uderzył. Nogi Joanny pokryły się czerwonymi pręga-

mi, ale im dłużej bił, tym bardziej tracił nadzieję, że ją złamie.

– Bij – mówiła co jakiś czas Helena, więc bił dalej, ale z coraz mniejszym przekonaniem. Ten

dzieciak jest chyba ze stali – pomyślał. Czytał gdzieś, że niektórzy ludzie są zupełnie niewrażliwi
na ból. Że też musiało im się trafić takie dziecko.

– Po kim ona to ma? – zapytał ni to Helenę, ni to siebie i odłożył pas. – Dalej nie biję, to na nic.
Helena nie protestowała.
– Idź do swojego pokoju i nie wychodź, póki nie zmienisz zdania. Jesteś złym dzieckiem, Joan-

no – powiedziała na zakończenie, a Joanna powlokła się do swojego pokoju.

– Jak dobrze, że tu jesteście, kochane moje – szepnęła Joanna, sięgając po ukryte pod łóżkiem

pudełko. Leżały zwinięte w kłębuszki, dokładnie tam, gdzie je zostawiła. Nie dawały znaku życia
nawet najdelikatniejszym poruszeniem. Joanna przyjrzała im się uważnie i wydało jej się, że wyra-
stają z nich jakieś niteczki, jakby zaczynała je oplatać pajęczyna. Może tu jest jakiś pająk – pomy-
ślała. Podniosła każdy listek i kawałek trawy, ale niczego nie znalazła. Czuła, że z liszkami stało
się coś złego, czego nie umiała pojąć. Sięgnęła po książkę do biologii, mając nadzieję, że dzięki
niej pozna tajemnicę liszek, jednak oprócz znanego jej już układu pokarmowego dżdżownicy nic
nie znalazła. Wiedziała, że w gabinecie ojca stoi wielka encyklopedia, ale przecież nie mogła wyjść
ze swojego pokoju. Usiadła i zaczęła płakać, a jej łzy kapały do pudełka. Płakała nad śmiercią li-
szek, w którą nie chciała jeszcze uwierzyć, ale która wyglądała coraz bardziej przekonująco. Pła-
kała nad swoimi obolałymi nogami i niezdolnością odróżnienia dobra od zła. Czy to możliwe, że
naprawdę jest potworem i nic o tym nie wie? Nie chciała zrobić krzywdy temu chłopakowi, ale też
nie chciała, by ją obrażał. Nigdy nie zamierzała zrobić nic złego, a Helena ciągle miała do niej
pretensje. – Nic nie wychodzi mi tak, jakbym chciała – ze łzami w oczach Joanna weszła do naj-
piękniejszego korytarza, który do złudzenia przypominał ich mieszkanie, i podbiegła do siedzącej
na krześle Heleny, która od prawdziwej różniła się tylko pogodnym uśmiechem.

– Mamo – Joanna przypadła do jej stóp i położyła głowę na kolanach, a Helena zaczęła ją deli-

katnie głaskać.

Tak, Joanna miała w głowie korytarz z uśmiechniętą Heleną, gotową ją przytulić i zrozumieć.

Wierzyła, że gdyby tylko wszystko nie wychodziło jej jakoś nie tak, prawdziwa Helena też nie
szczędziłaby jej uśmiechu. Wszystko przez tę nieporadność i przez to, że nie umiem odgadnąć, co
robić, aby zadowolić Helenę – myślała Joanna. Skąd miała wiedzieć, że Heleny zadowolić nie spo-
sób.

Joanna wślizgnęła się do gabinetu ojca, gdy nikogo nie było w domu, i po raz kolejny czytała

wszystkie hasła: liszaj, liszajec, Liszewski... i od razu Liszt. Nie wiedziała, że liszki kryją się pod
hasłem „gąsienice”. Gdyby tam sięgnęła, odkryłaby tajemnicę swoich przyjaciółek, które otoczone
delikatnym kokonem nie umarły, lecz przygotowywały się do wielkiej przemiany. Jak na ironię, w
tejże encyklopedii pod hasłem gąsienice pojawiało się zdanie, że są one potocznie zwane liszkami,
ale nikt nie zadbał o to, by niewprawnego poszukiwacza od hasła „liszki” odesłać do gąsienic. Nic
więc nie uchroniło Joanny przed smutkiem rozstania z przyjaciółkami. Czekała tylko, aż będzie
mogła wyjść z domu, by je pogrzebać.

– Czesławie, coś musimy z tym zrobić. Ten dzieciak gotów całe lato nie wychodzić ze swojego pokoju.
– Może pozwolisz jej już wychodzić? – nieśmiało zaproponował Czesław. – Gówniarz pewnie

dawno nie pamięta, że oberwał jabłkiem, a ta będzie miała zmarnowane wakacje.

– Proszę, abyś nie używał przy mnie tego rynsztokowego słownictwa! A poza tym, jak sobie to

wyobrażasz? Mam jej powiedzieć, że kara się skończyła mimo braku skruchy? Tyle razy ci powta-
rzałam, że w wychowaniu najważniejsza jest konsekwencja! Jeśli zobaczy, że może robić, co chce,
nigdy sobie z nią nie poradzimy. Tu trzeba wymyślić coś mądrego.

– Na pewno coś wymyślisz, Heleno. Zawsze udaje ci się znaleźć jakieś wyjście.

– Oczywiście, jak zwykle mogę liczyć tylko na siebie. Mam pewien pomysł. Dawno nie wi-

działam tego małego, a przedtem całe dnie przesiadywał na podwórku. Dowiedz się od tej baby,
czy nie wyjechał.

– Jak mam się dowiedzieć? – Czesław wydawał się troszkę przestraszony. – Czy mam ją tak po

prostu zapytać, czy raczej nie powinna wiedzieć, że mnie to interesuje?

– Nie liczę na twoje talenty dyplomatyczne, Czesławie. Po prostu zapytaj, a ja zajmę się resztą.

Gdy wyszli z kościoła, Helena zwróciła się do Joanny:
– Joanno, Marcin, w którego rzuciłaś jabłkiem, wyjechał na wakacje, więc nie masz jak go

przeprosić. Dlatego zdecydowaliśmy się zawiesić twoją karę aż do jego powrotu. Od dzisiaj mo-
żesz wychodzić z domu.

– Dziękuję – powiedziała Joanna, ale w jej głosie Helena nie usłyszała spodziewanej radości. Jej

wspaniałomyślność znów okazała się perłą rzuconą przed wieprze. W tej liczbie mnogiej mieścił
się i Czesław, który nie umiał wykrzesać z siebie ani krztyny uznania dla jej pedagogicznej ma-
estrii. Kto wie, czy ją w ogóle docenia? Wielkoduszność Heleny ustąpiła miejsca irytacji, nim jesz-
cze wyszli poza kościelne ogrodzenie. Co ja tu robię? – pomyślała i zatęskniła do swoich. Już daw-
no nie żyli, zabrała ich wojna lub galopujące suchoty, niektórych Helena nie mogła nawet znać,
gdyż umarli przed jej urodzeniem, ale i tak byli jej bliżsi niż ci tutaj. Wieprze – pomyślała znowu.
– Nie ma się co dziwić, że ta mała jest taka nierozgarnięta. Ma to po nim. Tylko co ja tu robię, na
Boga?

Helena rozejrzała się dokoła i jej wzrok padł na Joannę – szła ze dwa kroki za nimi, zgarbiona,

szurając butami.

– Joanno, jak ty idziesz? – warknęła. – Dzieci powinny iść przed dorosłymi. Gdy w twoim wie-

ku wychodziłam z kościoła z rodzicami, biegłam przed nimi radośnie, a oni mogli spokojnie roz-
mawiać. Czasem tylko zerwałam jakiś kwiatek dla mamusi i podbiegałam, by jej dać – rozmarzona
uśmiechnęła się do wspomnień. Ach, jakim pięknym była dzieckiem: tłuściutka, z kręconymi wło-
sami, w sukienkach z falbankami i w białych skarpeteczkach. – A jak ty idziesz? Zgarbiona,
skrzywiona i szurasz butami. Wyprostuj się i idź z przodu. Czemu ty jesteś taka chuda i taka wiel-
ka? Dziewczynka nie powinna tak szybko rosnąć.

Joanna wyprzedziła rodziców i szła przed nimi, kuląc się pod słowami Heleny. Wiedziała, że

powinna się wyprostować i wdzięcznie podbiegać zamiast szurać, ale nie była w stanie.

– Spójrz, Czesławie, przecież ona będzie garbata.
– No, może nie, czasem dzieci z tego wyrastają.

– Mówię ci, że będzie. Ona za szybko rośnie i jej kręgosłup tego nie wytrzyma. Przed wojną

mieliśmy taką dziewczynę do pomocy w kuchni i wyrósł jej garb. Z Joanną wszystko jest możliwe.

Joanna potknęła się pod słowami Heleny.

– Ależ ona jest niezgrabna – usłyszała jeszcze jej szept i nagle zaczęła biec, zostawiając rodzi-

ców daleko w tyle. Jeśli nawet Helena ją wołała, nie mogła już tego słyszeć. Biegła i z każdym
krokiem stawała się lżejsza, coraz bardziej zamieniając się w motyla.

Joanna wyjęła je z pudełka i ucałowała po raz ostatni. Każdą z osobna i wszystkie naraz i jesz-

cze raz każdą z osobna. Klęczała pod wysoką topolą, nie tą koło domu, inną, rosnącą na pustkowiu,
na które zapuściła się kiedyś podczas treningu. Tu nikt im nie będzie przeszkadzać. Chciała je po-
chować pod topolą. Skoro dała im życie, może da je znowu? Spojrzała w górę i pomodliła się o to
do zielonej korony i do Boga.

– Niech się obudzą – prosiła. – Niech żyją na wolności. Nie będę ich więcej więzić.
– Co tu robisz? – Joanna zerwała się jak oparzona i spojrzała na pytającego. Był to chłopaczek

niewielkiego wzrostu, choć twarz wydawała się należeć do nastolatka.

– Nic.
– Jak to nic, widziałem przecież, że się modlisz. Co tam masz? – w jego głosie brzmiała życzli-

wość, która zaskoczyła Joannę i zmusiła do zmiany linii obrony. Może w ogóle nie musi się bro-
nić? Nie, nie może być zbyt łatwowierna. Tu nie chodzi tylko o nią. Musi uważać, żeby im nie zro-
bił krzywdy.

– Jesteś z miasta, prawda? – chłopak przerwał przedłużające się milczenie. Joannę zdziwiło to

pytanie. To chyba oczywiste. Spojrzała za siebie. Stąd jeszcze dobrze było widać bloki. Skąd moż-
na być, jeśli nie z miasta?

– Tak – odpowiedziała. – A ty skąd?
– Stąd.
– To to już nie jest miasto? – zapytała zdziwiona.

– Przecież widzisz – teraz z kolei on był zdziwiony. – To jest Marysin. Kiedyś był daleko od

miasta, ale miasto się tu przysunęło. Zabrali nam łąki pod bloki i garaże. Ale tu nie dojdą, bo zaraz
zaczynają się mokradła. Trzeba uważać, żeby się nie utopić. Chcesz zobaczyć?

– Tak – odpowiedziała Joanna z wahaniem. – Ale teraz nie mogę. Mam tu coś ważnego do zro-

bienia.

– Poczekać? – zapytał.
– Dobrze.
Joanna zajęła się pogrzebem, ale nie mogła się skupić. Była zbyt podekscytowana obecnością

nieznajomego, który usiadł nieopodal, tyłem do miejsca ceremonii, i palił papierosa. Jak skończę,
to spytam go, jak ma na imię – postanowiła. Wygładziła trawę pod wielkim liściem i tam złożyła
ciała przyjaciółek, a właściwie to, co się z nimi stało: maleńkie pakuneczki utkane z delikatnej nici.
Nie będę ich zakopywać, tylko okryję liściem, żeby im było przyjemniej – pomyślała.

– Żegnajcie, moje drogie przyjaciółki. Żegnaj, Esmeraldo – dopiero teraz Joanna zwróciła się

wyłącznie do Esmeraldy, która była najbliższa jej sercu. Za życia liszek starała się jej nie wyróż-
niać, aby nie robić innym przykrości. To nie była przecież ich wina, że pojawiły się później i że nie
mogła znaleźć imion, które by do nich pasowały. Próbowała najróżniejszych i przy żadnym nie
trwała zbyt długo. Tylko Esmeralda od początku do końca była Esmeraldą i znaczyła dla Joanny
najwięcej.

– Żegnaj, Esmeraldo. Żegnajcie, moje śliczne.
Wzięła swoje puste pudełko i podeszła do chłopca.
– Jak masz na imię? – on pierwszy zadał to pytanie.
– Joanna – odpowiedziała. – A ty?
– Janek, ale mówią na mnie Konus. To dlatego, że nie urosłem za bardzo.
– A ile masz lat? – Joannie nadspodziewanie łatwo przyszło zadanie następnego pytania.
– Szesnaście.

– Szesnaście? – Joanna nigdy dotąd nie rozmawiała z nikim szesnastoletnim. Wydawało jej się,

że są to istoty tak odległe, że równie dobrze mogłyby pochodzić z Marsa. Jej świat nie miał z ich
światem żadnych punktów stycznych. Tyle właśnie lat miała Anka, która mieszkała w ich kamieni-
cy i której Czesław wypatrywał przez okno na podwórku. Kiedy nie było Heleny, wołał czasem
Joannę na świadka swoich spostrzeżeń:

– Piękna dziewczyna. Spójrz na te nogi. I włosy. A jak idzie! Wspaniała, naprawdę wspaniała!
Joanna patrzyła to na Ankę, to na zachwyconą twarz ojca. Czasem wyobrażała sobie, że to ona

idzie rozkołysanym krokiem przez podwórko i stuka obcasikami, wyprostowana, w minispódniczce
opinającej jej biodra, długie włosy ma rozpuszczone, na nogach cienkie pończoszki i że ojciec za-
chwyca się nią, nim dostrzeże swoją pomyłkę. A może w ogóle by jej nie poznał, przyzwyczajony
do jej spódnic za kolana, obwarzanków bawełnianych rajstop, włosów obciętych niemal przy skó-
rze, „żeby nie było z nimi kłopotu”. Może w stroju Anki byłaby nie do poznania, jak Kopciuszek
na balu u księcia? Może będę taka jak Anka – myślała. Może wszystko się zmienia, kiedy człowiek
ma szesnaście lat. Może Helena pozwoli mi wtedy zapuścić włosy.

– Czy wszystko się zmienia, kiedy człowiek ma szesnaście lat? – któregoś dnia zapytała Konu-

sa. Chodzili po bagnach, a on pokazywał jej bezpieczne przejścia od jednej kępy drzew do drugiej.

– Nie wszystko – odpowiedział. – Zwłaszcza jak się nie rośnie. Wtedy jest tak samo trudno. I

nie można znaleźć dziewczyny.

– Chcesz, żebym była twoją dziewczyną?
Konus zatrzymał się i spojrzał jej w oczy. Musiał patrzeć w górę, żeby spotkać się ze wzrokiem

Joanny.

– Żartujesz czy mówisz to z litości? – zapytał.
– Nie żartuję – odpowiedziała. – Fajnie mi się z tobą gada. Jak z nikim.
To fakt. Joanna nigdy dotąd tyle nie rozmawiała, z nikim nie czuła się tak swobodnie, nikt nie

wydawał się nią tak zainteresowany. Codziennie biegła na spotkanie z Konusem, a po powrocie do
domu miała o czym myśleć, co wspominać, co planować na następny dzień. Zapełniała nim całe
wakacje. A kiedy szli razem, nie przeszkadzało jej, że dzieciaki z Marysina wołały za nimi:

– Panna z kawalerem pod szóstym numerem! Panna z kawalerem pod szóstym numerem!
Z Konusem czuła się wspaniale. Nie przeszkadzał jej jego wzrost. Wręcz przeciwnie – to wła-

śnie on ich zbliżył. Bo gdyby Janek był taki jak inni, czy zapytałby ją wtedy, co robi pod topolą? I
czy czekałby, aż skończy pogrzeb liszek?

– Chodź, pokażę ci, gdzie mieszkam – powiedział Janek któregoś dnia i zaprowadził ją do ma-

łego parterowego domku, stojącego obok wielu podobnych.

– Poczekaj tutaj – powiedział, gdy zbliżyli się do furtki. – Zobaczę, może jest coś do żarcia, sta-

ry dostał wczoraj wypłatę. – Na palcach podszedł do otwartych drzwi i ostrożnie wślizgnął się do
środka. Po chwili pojawił się w progu i przywołał Joannę ruchem ręki.

– Możesz zajrzeć, śpi jak zabity.
Joanna podeszła do drzwi i zajrzała do izby, która była ni to kuchnią, ni to pokojem. Był tu piec

kuchenny, stół i dwa stołki, była szafa i barłóg, na którym leżał mężczyzna i chrapał. Konus pod-
szedł do stołu, wziął pół bochenka chleba i wycofali się w milczeniu.

– Wczoraj była kiełbasa, ale już zeżarł. To przez niego nie urosłem, bo ciągle pije.
– A gdzie jest twoja mama? – zapytała Joanna.
– Nie żyje – odpowiedział Konus. – Dobrze, że nie zżarł całego bochenka – dodał, łamiąc pozo-

stały chleb i podając połowę Joannie.

W połowie lata Marysin nie miał już przed Joanną tajemnic. Wiedziała nawet, który to jest dom

Wagnerów, ale ich samych tu nie było. Cała banda została zamknięta w poprawczaku.

– Fajne chłopaki – mówił Konus. – Nie naśmiewali się ze mnie i czasem mnie brali na czaty.

– Co to znaczy?
– Jak obrabiali kiosk, to pilnowałem, czy nikt nie idzie.
Joanna zadrżała – takie pilnowanie to prawie jak kradzież. Wiedziała, że kradzież to coś strasz-

nego. Jak to dobrze, że Konus mnie spotkał – pomyślała. – Nauczę go, że nie wolno kraść. Nauczę
go sprzątać w domu. Nauczę go myć uszy, bo ciągle o tym zapomina.

Konus też uczył Joannę. Razem wspinali się na drzewa, kąpali w gliniance, a jak padało, to jeź-

dzili tramwajem od pętli do pętli. Konus nauczył Joannę wyskakiwać w biegu, kiedy podchodził do
nich konduktor. Nauczył ją przykładać ucho do torów, żeby wiedzieć, czy tramwaj nadjeżdża, i
kłaść na nich dwudziestogroszówkę, aby ją śmiesznie rozpłaszczył.

Któregoś razu zapytał Joannę, czy wie, co chłopaki mają w spodniach. Joanna zaczerwieniła się.

Nikt nigdy nie rozmawiał z nią o takich sprawach, właściwie nie miała o nich pojęcia, ale i tak
czuła, że Janek powiedział coś strasznego. Takie czucie bierze się pewnie ze strzępków gdzieś sły-
szanych rozmów, z widoku rozebranych dzieci na plaży, ze ściszanych głosów dorosłych, z wpaja-
nego od dzieciństwa wstrętu do własnego ciała.

– Nie mów tego, nie mów tego, nie mów tego! – Joanna zatkała uszy rękami. Nie chciała nic o

tym wiedzieć. Nie chciała spojrzeć na Janka, odwróciła się i pobiegła w stronę domu. Nie miał
szans jej dogonić.

Spotkali się dopiero po tygodniu. Janek wiedział, że Joanna mieszka tam, gdzie jest bar, więc

całymi dniami krążył w pobliżu. Wreszcie zobaczył, że idzie. Wracała ze sklepu, z siatką pełną
zakupów.

– Cześć – powiedział, wziął jedno ucho siatki i dalej szli razem, choć Joanna bała się, że zoba-

czy ich ktoś z sąsiadów.

– Starzy w domu? – zapytał.
– Nie.
– Mogę wejść na chwilę?
Joanna nie wiedziała, czy może. Nigdy dotąd nie zapraszała nikogo do domu. Co by na to po-

wiedziała Helena? Pewnie w ogóle nie byłaby Jankiem zachwycona.

– Zaniesiemy zakupy, a potem pójdziemy na łąki – zaproponowała. Otworzyła drzwi kluczem,

który zawsze miała na szyi. Janek wszedł trochę nieśmiało i zaczął rozglądać się po mieszkaniu.

– To gabinet ojca, to salon mamy, a to mój pokój – powiedziała Joanna i poszła do kuchni roz-

ładować siatkę. Janek wchodził wszędzie i niemal wszystko budziło jego zachwyt.

– Fajnie tu. Boże, masz nawet telewizor! – wykrzyknął zdumiony. – Pokaż, to naprawdę działa?
Joannie nie wolno było wchodzić do salonu pod nieobecność rodziców, a tym bardziej włączać

telewizora. Ale widziała parę razy, jak ojciec to robił, a nie chciała zawieść Janka. Przekręciła więc
największe pokrętło. Na ekranie ukazał się obraz kontrolny.

– Teraz nie ma programu – wyjaśniła. – Zaczyna się, jak tata wraca z pracy. Wtedy są różne

filmy.

– Pokażesz mi kiedyś? – Przyklęknął przed telewizorem, jakby chciał zajrzeć do środka.

– Tak – powiedziała. – Ale teraz chodź już do kuchni.
Janek był głodny, więc Joanna zrobiła kilka kanapek i herbatę.
– Nie wiedziałem, że jesteś panienką z dobrego domu. To dlatego jesteś taka dziwna? – zapytał.
– Nie wiem. Taka byłam zawsze. Pewnie taka się urodziłam – odpowiedziała po chwili waha-

nia.

Słowa Janka bardzo ją poruszyły, choć starała się tego nie pokazać. Czy to możliwe, żebym

była dziwna przez ten dom? – myślała. – A może to przez te robaki, których boję się spotkać? Niby
wiedziała, że jest dziwna, ale nie przypuszczała, że on też wie, myślała, że przed nim jednym udało
jej się to ukryć. Przecież przy nim nawet nie czuła się dziwna. Słowa wychodziły jej z ust tak jak

innym. Odpowiadała na pytania i sama pytała. Śmiała się i wzruszała. Raz nawet pokłóciła się z
Jankiem o żabę, którą chciał nadmuchać. I wygrała. Odkąd poznała Janka, nie czuła swojej od-
mienności. Pewnie dlatego jego pytanie wytrąciło ją z równowagi.

– Dlaczego myślisz, że jestem dziwna?
– No, tak w ogóle. Jeszcze nie widziałem takiej dziewczyny. I nawet nie wiesz, czym chłopaki

się od was różnią.

– A może wiem. – Joanna znowu się zaczerwieniła. Choć wiedziała, że nie powinna rozmawiać

na takie tematy, postanowiła się bronić. Przypomniała sobie, jak kiedyś pod sklepem zaczepił ją
jakiś mężczyzna. Siedział na parapecie i pił piwo.

– Chodź no tu, mała – powiedział i Joanna, nauczona słuchać starszych, grzecznie podeszła. –

Wiesz, czym się różni kobieta od mężczyzny? – zapytał, łapiąc ją za rękę i zbliżając do jej twarzy
cuchnący oddech. Jego koledzy zaczęli rechotać, a ona stała bez ruchu, sparaliżowana wstydem i
strachem.

– Kobieta ma dziurkę, a mężczyzna rurkę – teraz i on zaczął rechotać i rozluźnił uścisk. Joanna

wyrwała rękę i zaczęła uciekać, zatykając uszy, ale dalej słyszała ich śmiech. Gonił ją przez wiele
dni, dopadał w łóżku, gdy próbowała zasnąć, nie mogła się go pozbyć. Nie mogła zapomnieć tych
głupich słów, ale teraz postanowiła je wykorzystać, żeby Konus nie myślał, że jest dziwna.

– Dziewczyny mają dziurki, a chłopaki rurki? – bardziej zapytała niż stwierdziła, nie wierząc, że

w słowach tamtego faceta może być prawda. Konus spojrzał na nią z uznaniem.

– No – potwierdził. – To nie rurka, tylko kutas. Pokażę ci – i nim Joanna zdołała zaprotestować,

rozpiął spodnie. – Dotknij go – powiedział. – Zobaczysz, jak się pręży. – Joanna patrzyła na kawa-
łek ciała, który Konus trzymał w ręce, tyleż przerażona i zawstydzona, co zafascynowana. Chciała
go dotknąć i bała się. Konus patrzył jej w oczy i wyczuł wahanie. Wziął jej rękę i przyciągnął do
swojego kutasa, który unosił się coraz wyżej i stawał coraz większy. Joanna czuła, że dzieje się coś
strasznego. Chciała wyszarpnąć rękę i nie mogła.

Czuła się jak zahipnotyzowana. Trzymała go, a on rósł, poruszał się, wypełniał jej dłoń, stawał

się twardy jak kamień. Konus mocniej zacisnął jej rękę na swoim członku i swoją ręką nadawał
rytm, który stawał się coraz szybszy i szybszy, aż zamarł, a Joanna poczuła na swojej dłoni lepką
maź i w żaden sposób nie umiała powstrzymać krzyku. Konus przytulił ją do siebie.

– Cicho bądź, bo ktoś przyjdzie – powiedział. – Nic się nie stało, po prostu się spuściłem.
Joannie przypomniały się szepty dorosłych, rysunki widziane gdzieś kątem oka, pogarda Heleny

dla córki znajomych, która zaszła w ciążę. Bezładnie rozrzucone kawałki łamigłówki połączyły się
w jedną całość, napełniając Joannę przerażeniem.

– Teraz będę w ciąży, prawda? – w jej pytaniu brzmiała niemal pewność.
– Co ty, uspokój się, od tego nie zachodzi się w ciążę.
– A od czego? – Joanna nie wierzyła mu. – Wiem, że z tego się biorą dzieci.
– Musiałbym się spuścić do środka. Do twojej cipy. Moja sperma nie może ci nic zrobić. Po

prostu ją zmyj. A poza tym jeszcze nie możesz mieć dzieci.

– Skąd wiesz?
– Bo pewnie jeszcze nie krwawisz. Żeby mieć dzieci, musiałabyś krwawić co miesiąc.
– Krwawić? – Joanna z trudem wymówiła to słowo. – Jak to krwawić?
– Tak jak wszystkie kobiety. Zobaczysz. Krew ci będzie płynęła z cipy.
– To jak będę chodzić? – w głosie Joanny słychać było niedowierzanie. – Nigdy jeszcze nie wi-

działam, żeby jakaś kobieta krwawiła.

– Tego nie widać. Kobiety wsadzają sobie watę do majtek i krew wsiąka w watę. Czasem się

przesączy i wtedy mają plamy na sukience.

– Idź już – w jej głosie brzmiały nutki histerii. Konus dopiero teraz schował swojego maleńkie-

go już kutasa do majtek i zapiął spodnie.

– Nie przejmuj się – powiedział. – Wszyscy to robią. Jak chcesz, to możemy podglądać mojego

starego. Ciągle to robi z różnymi babami.

Zrobiłam coś strasznego, czego nie wolno robić – Joanna czekała przez całą noc, by móc to z

siebie wyrzucić. Wstała, gdy wszyscy jeszcze spali, i krążyła wokół kościoła. Gdy został otwarty,
weszła i modliła się żarliwie. – Przebacz mi, Panie Boże, nigdy już tego nie zrobię. Przebacz mi,
Panie Boże, nigdy już tego nie zrobię.

Przejęta strachem i modlitwą nie zauważyła, kiedy ksiądz wszedł do konfesjonału, ale gdy pod-

niosła głowę, zobaczyła przewieszoną stułę. Pokonując miękkość nóg, podeszła tam i uklękła.

– Zrobiłam coś strasznego.
– Co to było? – pytanie księdza wprawiło ją w nowe przerażenie, bo jak miała o tym opowie-

dzieć?

– Wstydzę się powiedzieć – wyznała.
– Nie mogę ci udzielić rozgrzeszenia, jeśli nie wiem, co zrobiłaś. Robiłaś to sama czy z kimś?
– Z kimś.
– Z mężczyzną?
– Tak.
– Jeśli nie wstydzisz się tego robić, to czemu wstydzisz się mówić? Jeśli nie powiesz, Pan Bóg

nie pozwoli udzielić ci rozgrzeszenia.

– On rozpiął spodnie i chciał, żebym go dotknęła – wyznała w końcu.
– Dotknęłaś go?
– Tak.
– Co było dalej? – Joanna milczała, czując, że nic więcej nie przejdzie jej przez gardło. – Co

było dalej?

– Nie umiem powiedzieć.
– Więc nie mogę udzielić ci rozgrzeszenia – zapukał w ściankę konfesjonału, dając jej znak, że

to koniec. Gdy całowała stułę, chwycił ją za rękę.

– Jesteś grzesznicą, ale Bóg takie też umiłował. Przyjdź o szóstej na plebanię, zadam ci pokutę.

Joanna drżącą ręką nacisnęła dzwonek. Po chwili drzwi otworzyła jakaś kobieta.
– Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus – wyszeptała Joanna.
– Do księdza?
– Tak – Joanna skinęła głową.
– Poczekaj – kobieta zamknęła za sobą drzwi, zostawiając ją w przedsionku. Joanna drżała z

zimna i ze strachu. W końcu drzwi się otworzyły i kobieta dała jej znak ręką, by poszła za nią. Szły
długim korytarzem i zatrzymały się dopiero przy ostatnich drzwiach. Kobieta zapukała i otworzyła
je, bez słowa lekko pchnęła Joannę do środka i oddaliła się, zamykając drzwi. W pokoju panował
mrok i dopiero po dłuższej chwili Joanna dostrzegła siedzącego w fotelu księdza.

– Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus – powiedziała.
– Na wieki wieków amen – odpowiedział. – Podejdź tu, dziecko.
Joanna stanęła przed fotelem, na którym siedział z kieliszkiem wina w dłoni.
– Masz, wypij – powiedział. – In vino veritas. Ono pomaga mówić prawdę.
Joanna przestraszyła się. Wiedziała, że Helena nigdy nie pozwoliłaby jej wypić wina.
– Mama nie pozwala mi pić wina – wyszeptała.
– To krew Pana Jezusa. Twoja matka nie miałaby nic przeciw temu.
Joanna wzięła kieliszek i wypiła łyk.
– Wypij wszystko – powiedział ksiądz. – Bez tego szatan znów będzie cię namawiał do kłamstwa.

Joanna wypiła, ksiądz sięgnął po karafkę i znowu napełnił kieliszek.
– Pij, aż poczujesz, że możesz powiedzieć wszystko.

W tej chwili rozległo się pukanie do drzwi.
– Proszę.
– Czy ojciec jeszcze mnie potrzebuje? – zapytała kobieta, która wprowadziła Joannę.
– Możesz już iść, Zofio. Sam odprowadzę tę nieszczęsną istotę – powiedział, patrząc na Joannę,

która poczuła się tą nieszczęsną istotą i zaczęła płakać. Za kobietą zamknęły się drzwi.

– Pij jeszcze – ksiądz po raz trzeci napełnił kieliszek. Joanna wypiła duszkiem. – A teraz klęknij

tu przy mnie i opowiedz swoją historię.

– On rozpiął spodnie i wziął mnie za rękę – Joanna urwała, nie wiedząc, jak powiedzieć, co było

dalej.

– Czy tak? – zapytał ksiądz, ujmując jej dłoń. – Pokaż, co było dalej. – Joanna znów się prze-

straszyła. Wino szumiało jej w głowie, a głos księdza wydał jej się kuszeniem szatana. Ksiądz chy-
ba czytał w jej myślach.

– Jestem księdzem i możesz mi ufać. To szatan podpowiada ci, byś się mnie bała. Pokaż, co ro-

biła twoja ręka. – Ksiądz puścił jej dłoń i podniósł sutannę. Joanna krzyknęła. Tuż obok jej głowy
stał potężny członek.

– Czy miał takiego samego? – spytał ksiądz.
– Nie, mniejszego.
– Weź go do ręki tak jak wtedy. Rób to, co robiłaś. Czy potem wsadził ci go między nogi?
– Nie, tylko ruszał moją ręką.
– Daj ją – powiedział ksiądz i położył jej rękę na członku. – Chwyć go mocno. I ruszaj tak, jak

wtedy ruszałaś.

Joanna zacisnęła rękę i próbowała odtworzyć tamten rytm, poruszając dłonią w górę i dół, ale

po chwili ksiądz przytrzymał jej rękę i sam nadał rytm, poruszał ręką Joanny coraz szybciej i szyb-
ciej, głośno dysząc. Nagle chwycił Joannę za głowę i wetknął jej członek do gardła. Chciała się
wyrwać, czuła, że się dusi, ale trzymał ją w żelaznym uścisku. Naraz jej usta wypełniły się gęstym
płynem, ksiądz zaczął jęczeć, a potem zastygł w bezruchu. Jego uścisk zelżał i Joannie udało się z
niego wyślizgnąć. Wypluła to, co miała w ustach, i z trudem łapała powietrze. Spojrzała na księdza,
który leżał bezwładnie w fotelu, z miękko wiszącym członkiem, z którego kapały resztki spermy.
Wstała i szybko podeszła do drzwi.

– To twoja pokuta. Tak wygląda pokuta za grzech nieczystości. Teraz Pan Bóg ci go wybacza.

Uklęknij i podziękuj mu za to.

Joanna chciała jak najszybciej wydostać się z tego pokoju, ale nie umiała przeciwstawić się po-

leceniu księdza. Uklękła przy drzwiach i zaczęła się modlić. Ksiądz wstał, podszedł do niej i poło-
żył jej rękę na głowie,

– Bóg jest miłosierny. Możesz już iść, moje dziecko. Gdy najdą cię nieczyste myśli, przyjdź do

mnie. We dwoje damy sobie z nimi radę.

Joanna wybiegła z pokoju. Biegła korytarzem, wpadła do przedsionka i przez chwilę mocowała

się z drzwiami, w końcu udało jej się je otworzyć i wydostała się na dwór. Biegła przed siebie,
pewna, że goni ją szyderczy śmiech księdza.

– Głupia Aśka, głupia Aśka – jej stopy wystukiwały te słowa w równym rytmie.

Joanna z wysiłkiem podniosła powieki. Jak to się stało, że leży w łóżku? Nie pamiętała, żeby się

położyła. W pierwszej chwili nie pamiętała nic poza lękiem. Czuła, że stało się coś strasznego, ale
nie miała pojęcia co. W głowie pulsował jej ból, powieki były ciężkie, oczy z trudem dawały się
otworzyć. W pokoju, mimo zaciągniętych zasłon, było jasno. Jest dzień – pomyślała Joanna. – Co
ja robię w łóżku? I czemu tak źle się czuję? – Próbowała się podnieść, ale opadła na poduszkę.
Głowa była za ciężka, a ręce za słabe. Chyba jestem chora – pomyślała i zapadła w sen.

Obudził ją szelest koło łóżka. Oczy otworzyły się łatwiej niż poprzednio i spotkały z oczami

Heleny. Joanna zacisnęła powieki w nagłym przestrachu. Czego się boję? Jestem w domu, to nor-
malne, że mama też tu jest. Mogę ją zapytać, co się stało.

– Co się stało? – spytała zachrypniętym, ledwie słyszalnym głosem i otworzyła oczy po raz dru-

gi, już gotowa na spotkanie z Heleną.

– Dobrze, że się obudziłaś. Musisz coś zjeść, bo jesteś osłabiona. Zaraz przyniosę ci rosół.
– Co się stało? – powtórzyła, gdy Helena wróciła z dymiącym talerzem.
– Spróbuj usiąść, o tak, teraz oprzyj się o poduszkę. – Helena położyła poduszkę przy ścianie i

pomogła Joannie usiąść. – Zjedz rosół, a potem zmierzysz temperaturę.

– Czy jestem chora? – zapytała Joanna.
– Po tym wszystkim dostałaś jeszcze zapalenia płuc. Przez trzy dni miałaś ponad czterdzieści

stopni. Doktor Kwiatkowski był u ciebie pięć razy.

– Po czym wszystkim? – spytała Joanna, nabierając łyżkę zupy. Helena wyraźnie nie miała

ochoty o tym mówić. Joanna przełknęła kilka łyżek, popiła herbatą podane lekarstwa, w końcu wy-
czerpana zsunęła się niżej i zasnęła, czując jeszcze, jak Helena poprawia jej poduszkę.

– Dziękuję – szepnęła i osunęła się w ciemność.

– Idź do niej, ale nic jej nie mów, tak będzie lepiej.
– Dlaczego?
– Jak nie pamięta, to znaczy, że Bóg tak chce. Nie jesteś chyba mądrzejszy od Niego – w głosie

Heleny zadrgała nuta sarkazmu. Tak naprawdę, to nie wiedziała, czy lepiej mówić, czy nie, ale na
pewno nie chciała, aby powiedział jej o tym Czesław. Co to, to nie. Z całą pewnością ona zrobi to
lepiej, jeśli uzna, że moment jest odpowiedni. Na razie nie ma co dziewczyny denerwować. I tak
wiecznie wygląda na wystraszoną.

Skąd się biorą takie dzieci? – nie po raz pierwszy pomyślała Helena. – Człowiek daje im z sie-

bie wszystko, a one rosną niepodobne do niego. Niepodobne do jego marzeń i niewspółmierne do
jego wysiłku. Półdzikie jak samosiejki, a nie jak owoc poświęcenia.

Czesław usiadł przy łóżku i patrzył na wymizerowaną twarzyczkę Joanny. Jej słabość i wieczne

spłoszenie nie budziły nigdy jego współczucia, lecz złość, jakby oglądał w krzywym zwierciadle to
wszystko, czego nie znosił w sobie. Była jak drwiące przypomnienie tego, o czym nie chciał pa-
miętać. Jednak teraz jej kruchość była widoczna bardziej niż kiedykolwiek, a na twarzy, otoczonej
mokrymi od potu, poskręcanymi kosmykami włosów, delikatnie rysował się wyraz cierpienia. Cze-
sław patrzył na tę jeszcze bledszą niż zwykle twarz i poczuł jakieś roztkliwienie, jakiś ciepły ucisk
w okolicy serca.

– Moja dziewczynka – szepnął i odgarnął mokre kosmyki z jej rozpalonego czoła. – To nie jej

wina, że jest, jaka jest – pomyślał. – Spróbuję o tym pamiętać.

Obudził ją własny krzyk. Poderwała się przerażona, gwałtownie otwierając oczy, ale senne

koszmary nie zniknęły. Opadła na poduszkę. To tylko sen – pomyślała i przymknęła powieki.
Chciała odpędzić pełzające pod nimi obrazy, a jednocześnie próbowała je zatrzymać, czując, że jest
w nich jakiś sens. Jak to było? Wszystko stanęło jej nagle przed oczami. Nie pamięta, czemu tak
biegła, może coś ją goniło, biegła od kościoła aż na Marysin, a potem dalej, aż na podmokłe łąki,
na bagna, przed którymi przestrzegał ją Konus, nie zważała na kępy drzew, wyznaczające bez-
pieczną drogę, nie zważała na nic, byle uciec, aż zapadła się w jakieś grzęzawisko, wpadła w nie po
pas, chwytała kępki trawy, by się wydostać, ale one tylko miękko zagłębiały się razem z nią, szyb-
kie, chaotyczne ruchy nie pomagały, musi się uspokoić, pamięta, jak Konus mówił, że bagno wcią-
ga, jeśli się w nim miotać, lepiej być nieruchomym i wzywać pomocy, kto mnie tu może usłyszeć,

czemu serce mi tak łomocze, spokojnie, tam jest kępa, tak blisko, całkiem blisko, byle się do niej
przedostać, zanim się zapadnę, ostrożne ruchy w lepkiej mazi, dobrze, że nie jest całkiem ciemno,
dobrze, że widzę tę kępę, zaraz do niej dotrę, spokojnie, kawałek po kawałku, uspokój to serce, ono
zdradza twój lęk, bagno wciąga tylko tych, co się boją, a nie jest groźne dla nieustraszonych, to
znów słowa Konusa, może gdzieś tu jest, lubił tu przychodzić, przysunęła się bliżej do kępy, ale
zanurzona już po szyję, posuwa się milimetr po milimetrze, kto będzie pierwszy, bagno czy ona, na
każdy jej ruch odpowiada swoim, wciąga ją coraz głębiej, ale ona zaraz sięgnie wierzby, witki pra-
wie dotykają wody, są takie mocne, nieraz próbowała je urwać, walczyła rękami i zębami, złosz-
cząc się, że się nie poddają, a teraz jest im wdzięczna za ich siłę, gdyby tylko zdołała ich dosięgnąć,
jest coraz ciemniej, gęsta maź sięga brody, gdyby ktoś podał jej rękę, może jest tu Konus.

– Konus! – krzyknęła – Konus!
Wokół panowała cisza, jeśli nie liczyć kumkania żab i brzęczenia komarów. Skąd miałby tu być

akurat teraz – pomyślała. – Lepiej nie tracić sił na krzyk, muszę się sama wydostać. Zaczęła deli-
katnie balansować całym ciałem, przesuwając się w kierunku kępy.

– Chwyć mnie za rękę – usłyszała nagle i zobaczyła w mroku zarys wyciągniętej ręki.
– Jesteś tu jednak, jak to dobrze, bałam się, że mnie nie usłyszysz – szepnęła. Do ręki brakowało

tylko kilku centymetrów, woda sięgała do ust, ale teraz to już nie szkodzi, jeszcze jeden wyrzut
ciała, nie jest to łatwe bez punktu oparcia, poczuła strach, że zatonie, nim sięgnie ręki i właśnie
wtedy ręka cofnęła się. Joanna krzyknęła przestraszona.

– Nie bój się – usłyszała. – Łap za to.
W mroku trudno już było dostrzec cokolwiek, ale poczuła, że coś dotyka jej twarzy, sięgnęła

tam ręką i chwyciła kij, trzymała mocno, a Konus wyciągał ją z bagna, już jest na brzegu, poczuła
pod brzuchem twardy grunt, puściła kij, już była bezpieczna.

– Trzymaj, trzymaj, trzymaj – słowa przerywane sapaniem, domagające się, ponaglające. Kij

napiera na jej głowę, wdziera się do ust z trudem łapiących powietrze, Joanna chwyta go i próbuje
odsunąć od swojej twarzy, dopiero teraz czuje jego ciepło, zewnętrzną miękkość, pulsowanie,
zdziwiona poszukuje wzrokiem drugiego końca, każdy kij ma dwa końce, każdy kij ma dwa końce
– kołacze w jej umęczonej głowie, oczy próbują dojrzeć w mroku drugi koniec, a zamiast niego
dostrzegają nogi, z których zwieńczenia on wyrasta, to nie może być Konus – myśli przerażona i
patrzy w górę, widzi nad sobą wykrzywioną w szyderczym uśmiechu twarz księdza. Właśnie wtedy
obudził ją własny krzyk.

Krzyk Joanny obudził też Helenę. Wstała, nałożyła szlafrok i weszła do pokoju córki. Zapaliła

światło i zobaczyła jej wstrząsane płaczem plecy.

– Co się stało? – spytała, ale Joanna płakała dalej.
– Nie płacz, bo ci gorączka podskoczy. Noc jest od tego, żeby spać.
– Mamo, czy ja się topiłam? – Joanna podniosła głowę i spojrzała na matkę.
– Teraz śpij, jest noc. Pomyśl o czymś przyjemnym, to szybciej zaśniesz. Musisz nabrać sił, bo

niedługo zacznie się szkoła. – Helena zgasiła światło, a wychodząc z pokoju dorzuciła: – I pamię-
taj, żebyś tam więcej nie chodziła.

Dokąd mam nie chodzić? – myślała Joanna. – Na Marysin? Czy tam się topiłam? Czy do księ-

dza? Czy Helena wie o tym? Czy to wszystko zdarzyło się naprawdę?

Joanna wróciła do zdrowia wraz z początkiem roku szkolnego. Była jeszcze blada i wychudzo-

na, ale z radością nałożyła fartuszek z białym kołnierzykiem i zagłębiła się w nauce. Jak to dobrze
znów być uczennicą, z całym dniem szczelnie wypełnionym obowiązkami. Wakacje przestały być
realne, rozpłynęły się w niepamięci, wracając coraz rzadziej w postaci strasznego snu, z którego
Joanna coraz szybciej umiała się otrząsnąć. To tylko sen – mówiła sobie. – Może to wszystko mi
się przyśniło. Może nawet Konus mi się przyśnił, skoro nie widziałam go od tamtej pory?

Cotygodniowy apel trwał od kilkunastu minut, Joannie udało się z niego wyłączyć już na sa-

mym początku. Krążyła po wewnętrznych korytarzach, na wszelki wypadek nie oddalając się jed-
nak zbyt daleko od powierzchni. Szła właśnie ścieżką prowadzącą do jeziora życzeń, gdy jakieś
słowo z ciągnącego się monotonnie przemówienia dyrektora przywołało ją na powierzchnię.
Wzięła głęboki oddech i spojrzała na dyrektora. Ich oczy spotkały się. Dyrektor wyraźnie patrzył
na nią, Joannę, choć w dusznej, wypchanej po brzegi sali gimnastycznej tłoczyło się kilkaset osób.
Joanna spuściła głowę i wsłuchała się w jego głos:

– I raz jeszcze ostrzegam, by nikt tam nie chodził. Mokradła są zdradliwe, a następnym razem

może nikogo nie być w pobliżu. Jedna z uczennic zapłaciła za tę lekkomyślność zapaleniem płuc.
Ktoś inny może przypłacić to życiem.

Joanna podniosła głowę i raz jeszcze spojrzała na dyrektora. Groźnym wzrokiem omiatał

wszystkich zgromadzonych. Czy przed chwilą naprawdę na nią patrzył i mówił do niej, czy tylko
jej się wydawało? Słyszała łomot swego serca i ciepło rumieńców na twarzy. Czuła, że cała szkoła
na nią patrzy, wszędzie słychać było szepty, w których zrazu cichutko szemrało: to ona, to ona, aby
po chwili przejść w głośne dudnienie, odbijające się od ścian, zwielokrotnione wsłuchaniem Joan-
ny, która w końcu zmuszona była zatkać uszy palcami i schować się za zasłoną zamkniętych oczu.

– Więc jednak – myślała – to nie był sen ani majaczenie w gorączce, to naprawdę się stało, to-

piłam się na bagnach. Skąd się tam wzięłam? Kto mnie wyratował? – pytania wróciły do niej z na-
głą siłą, która otworzyła furtki wiodące do tego, o czym udało jej się zapomnieć. Nie mogła się już
zatrzymać i szła coraz dalej mroczną ścieżką, choć szybko zaczęła żałować swoich kroków.

– To tylko sen, to tylko sen, nic takiego nie mogło się zdarzyć – powtarzane w kółko zaklęcia

nie mogły odpędzić osaczających ją wspomnień.

Szkoła, odrabianie lekcji, treningi, szkoła, odrabianie lekcji, treningi, miarowy rytm zajęć, ni-

czym stukot pociągu, uśpił wspomnienia Joanny i zostawiał niewiele czasu na myślenie. Tyle co
przed snem i na przerwach. Ale przerwy Joanna wypełniała szczególnie pracowicie. Z pozoru mo-
gło się wydawać, że nic nie robi, stojąc na korytarzu pod oknem, oparta o parapet, i przypatrując
się po prostu temu, co dzieje się wokół. Jednak jej umysł pracował bez wytchnienia, oczy przeno-
siły się z miejsca na miejsce, prowadzone słuchem, natężonym do granic możliwości. W szkolnym
gwarze wychwytywała toczące się z każdej strony rozmowy, wsłuchiwała się w spokojne dialogi i
w agresywne zaczepki, w radosne piski towarzyszące pociągnięciom za warkocz, w uderzenia
książką po głowie i kokieteryjne chichoty, w wojownicze ataki i tchórzliwe obrony, w nawoływa-
nia do gry w piłkę, w prośby o ściągę i w szeptane nie na jej ucho zwierzenia. Z hałasu jednostaj-
nego jak brzęczenie pszczół w ulu wydobywała pracowicie poszczególne dźwięki, ciche i głośne,
wesołe i smutne, wysokie i niskie, łączyła je w pary, w trójki, czasem w całe łańcuchy, dopasowy-
wała do ruchu, do grymasu twarzy, w pocie czoła dzieliła świat na akcje i reakcje, a wszystko po
to, by odkryć rządzące nim prawa.

Skąd oni to wiedzą? – myślała. – Skąd wiedzą, co odpowiedzieć, gdy ktoś zagada? Skąd wie-

dzą, co powiedzieć, gdy ktoś stoi obok?

Joanna zapomniała już chyba o swoich rozmowach z Konusem, w których słowo bez wysiłku

rodziło słowo. Znów wierzyła, że światem rządzą ukryte przed nią reguły, odkrycie których
upodobni ją do innych ludzi. Tak jakby znajomość reguł mogła rozbić szklaną ścianę oddzielającą
ją od świata.

Prędzej czy później musiało się to zdarzyć. Dziwne nawet, że zdarzyło się tak późno, dopiero

pod koniec października, gdy Helena wybrała się na wywiadówkę.

– Jak to możliwe, że pozwoliliście jej trenować bez mojej zgody? Nigdy więcej ma się to nie

powtórzyć. Po lekcjach moja córka ma być w domu.

W domu swój kategoryczny zakaz przedstawiła Joannie.

– Mamo, proszę, pozwól mi na to. Przecież dobrze się uczę i robię wszystko, co trzeba.
– Pozwoliłabym ci, gdybyś mnie wcześniej poprosiła. Postąpiłaś samowolnie i zostaniesz suro-

wo ukarana.

– Ale przecież prosiłam cię wcześniej, a ty nie chciałaś się zgodzić.
– Postąpiłaś więc nie tylko samowolnie, ale wbrew mej woli. Czesław, przynieś pas.
Czesław przyniósł pas i nieposłuszeństwo zostało ukarane. Treningi się skończyły, a na ich

miejsce nastał okres wzmożonej czujności i dyscypliny.

– Jeśli mając czternaście lat, oszukuje nas i robi, co chce, niedługo sobie z nią nie poradzimy.

Wierz mi, Czesławie, nie możemy spuszczać jej z oka.

Ocenie podlegało wszystko. Sposób poruszania się i siedzenia, odzywania się i milczenia, wyraz

twarzy i nastrój, wypełnianie obowiązków domowych i szkolnych, ubranie i kultura osobista, czas
spędzany w łazience i w ubikacji.

– Spójrz, jak wyglądasz, Joanno, nie garb się, czemu znowu jesteś taka ponura? Dziewczynka

powinna być uśmiechnięta.

Joanna czesała się i poprawiała spódniczkę, prostowała się i próbowała nadać swojej twarzy wy-

raz zadowolenia. Ćwiczyła go przed lustrem w łazience, wkładając palce w kąciki ust i rozciągając
je w górę i na boki, w nadziei, że doprowadzi to do stałych odkształceń. Jednak zapewne ćwiczyła
zbyt krótko, ponaglana przez Helenę:

– Co ty tam robisz, Joanno? – pytała, szarpiąc klamkę. – I czemu znowu się zamknęłaś? Przy-

zwoici ludzie nie mają nic do ukrycia. Natychmiast wyjdź stamtąd.

Joanna uczyła się, jak mogła najlepiej, ze szkoły wracała prosto do domu i po chwili biegła do

baru, gdzie w dzienniczku obiadów wpisywano jej teraz również czas ich spożywania, potem
sprzątała mieszkanie, wynosiła śmieci, myła się i zabierała do lekcji, ale zawsze coś było nie tak.

– Nie zamiotłaś pod szafą.
– Zamiatałam, mamo.
– Nie kłam, widzę tam kurz.
Jeśli Joanna szczególnie starannie zamiotła pod szafą, wzrok Heleny szybko unosił się w górę.
– Spójrz na tę lampę. Przecież chociaż od czasu do czasu trzeba ją umyć.
Każdego dnia Joanna próbowała odgadnąć, co dziś będzie przedmiotem oceny. Nie były to cha-

otyczne zgadywanki, lecz hipotezy oparte na systematycznie zbieranym materiale empirycznym.
Joanna dzieliła oceny na pięć kategorii – wygląd, zachowanie, sprzątanie, lekcje, inne. Każda z
kategorii dzieliła się na pięć subkategorii, na przykład w rubryce „wygląd” było miejsce na włosy,
wyraz twarzy, ubranie, garbienie się, wygląd ogólny, i każda uwaga Heleny wpisywana była do
odpowiedniej rubryki. Wykresy sporządzane pod koniec tygodnia pokazywały wyraźnie obszary,
którymi Joanna powinna zająć się szczególnie pieczołowicie. W niedzielę wieczorem najwyższy
słupek zakreślała na czerwono i wieszała wykres nad łóżkiem. Dzięki temu odkryła jedną regułę:
skupienie się na obszarze oznaczonym kolorem czerwonym powodowało, że Helena przestawała
zwracać nań uwagę i w następnym tygodniu taki słupek osiągał minimum oznaczane kolorem zie-
lonym. Niełatwo jednak było przewidzieć, który słupek wzniesie się nad inne. Helena nie dawała
się zamknąć w prostych regułach. Joanna marzyła o dniu, w którym wszystkie słupki będzie mogła
pomalować na zielono. Nie mogę skupiać się na jednym – myślała. – Muszę pamiętać o wszystkim.

Czasem wydawało jej się, że jest bliska sukcesu: w szkole same piątki, dom lśni, listwa spód-

niczki starannie przyszyta, delikatny uśmiech przyklejony do ust.

– Czemu się tak głupkowato uśmiechasz? – pytanie Heleny wytrącało Joannę z niezdrowego

stanu samozadowolenia, od którego dziewczynkom zwykle przewraca się w głowie. Ścierała więc
uśmiech z twarzy, podczas gdy Helena wprawnym okiem rozglądała się po mieszkaniu.

– Co z tego, że zamiotłaś pod szafą, skoro nie przetarłaś wilgotną szmatą? Zaraz kurz znów się

zbierze i tyle z tego pożytku.

Zmienność nie tylko przedmiotu oceny, ale i jej kryteriów doprowadzała Joannę do rozpaczy.

Precyzyjne obliczenia i wykresy, stałe myślenie o tym, co powinna zrobić i jak wyglądać, nie przy-
bliżały jej wcale do celu, który tak naprawdę był nieosiągalny. Jak naukowiec badający rzeczywi-
stość na podstawie błędnej teorii, Joanna skupiała się na przejawach rzeczy, a nie na ich istocie, co
czyniło świat niemożliwym do zrozumienia. Gdyby tylko umiała spojrzeć z innej perspektywy,
rzeczy ukazałyby się jej w całej prostocie. Przedmiot oceny był jeden i niezmienny: była nim Joan-
na we wszystkich swoich przejawach. Choć kryteria oceny rzeczywiście się zmieniały, to przecież
nie w sposób przypadkowy, gdyż podporządkowane były stałości oceny, która – tak jak i jej
przedmiot – dawała się jednoznacznie określić: niezadowalająca. W gruncie rzeczy Helena wysta-
wiała taką ocenę nie tylko Joannie, lecz całemu światu, który już dawno dotkliwie ją rozczarował i
po którym niczego dobrego się nie spodziewała. Często jednak najtrudniej dostrzec to, co jest tak
proste, że wręcz oczywiste. Joanna jeszcze przez parę lat kreśliła swoje wykresy, porównywała je z
poprzednimi, układała w ciągi, budowała równania. Nową nadzieję dał jej rachunek prawdopodo-
bieństwa, który jednak też zawiódł, doprowadzając w końcu do tego, że się poddała, uznając umysł
Heleny za zbyt złożony, by zamknąć go w matematycznych zapisach.

– Może kiedyś przypadkiem uda mi się sprawić, że będzie ze mnie zadowolona – marzyła. Tym

marzeniem wypełniła kilka korytarzy, przechadzała się nimi wyprostowana i uśmiechnięta, lekka i
swobodna. W marzeniach nie znała ograniczeń, sięgała tam, gdzie nie sposób sięgnąć, sięgała na-
wet po miłość Heleny. Tu nie obowiązywały zasady logiki, których próbowała doszukać się w
świecie.

Bez treningów każdy dzień był podobny do innych, niemal nic ich od siebie nie odróżniało. I

choć wszystkie wypełnione były po brzegi obowiązkami, Joanna odczuwała jakąś dziwną pustkę,
jakby tęsknotę do czegoś nieokreślonego albo głód, którego nie umiała nasycić. Próbowała o nim
zapomnieć, zagłębiając się w wewnętrzne korytarze, jednak nie zawsze znajdowała w nich ukoje-
nie. W swobodnej wędrówce coraz częściej przeszkadzała jej tajemnicza siła, ściągająca ją w kie-
runku środka, do którego Joanna za nic w świecie nie chciała się zbliżać. Jednak im mocniej pró-
bowała się oddalić, tym szybciej się tam osuwała, jakby wędrowała po zboczach piasku, usypanych
wokół głębokiego leja. Na szczęście szybki ruch głową wystarczał, by z powrotem znalazła się w
swoim pokoju. Może właśnie te niepowodzenia w wewnętrznych zmaganiach, a może po prostu
wiek dojrzewania, w którym emocje przypływają i odpływają bez wyraźnych powodów, sprawiał,
że Joanna coraz częściej odczuwała smutek. Zdarzało jej się stanąć przy oknie, za którym przecież
nie działo się nic złego, zwykle były tam dzieci i ganiały się lub siedziały na trzepaku, i nagle po jej
twarzy zaczynały płynąć łzy, których nie umiała opanować. Joanna nie rozumiała, co się z nią
dzieje, ale czuła, że to, co jest, jej nie wystarcza.

Dłużej tak nie mogę – myślała. – Muszę coś zmienić.
Droga od postanowień do czynów bywa niełatwa, jednak Joannie sprzyjało szczęście. Pojawiło

się w jej życiu za sprawą nieświadomej niczego wychowawczyni.

Pani Kosmalowa nie budziła sympatii dzieci, choć niewiele jej można było zarzucić. Dbała o

frekwencję i o kapcie, o piękno gazetek i wysoki poziom programów artystycznych, które razem z
klasą przygotowywała na kolejne akademie, a co roku walczyła jak lwica, by właśnie jej klasa zdo-
była tytuł przodownika w zbiórce makulatury, własnym przykładem zachęcając do poświęcenia na
ten cel domowych księgozbiorów. Dlaczego więc uczniowie nie przepadali za nią? Może mieli już
dosyć opowieści o jej synach, którymi zapełniała lekcje biologii? Może nie podobało im się to, że
wyraźnie faworyzowała dzieci Trójki Klasowej? Czy zresztą ta dziecięca niewdzięczność musiała
mieć jakieś logiczne podstawy? Pani Kosmalowa nie zawracała sobie nią głowy, bowiem w szkole
nie chodzi o sympatię, lecz o wyniki w nauce.

– Na pierwszy okres szykuje się dziesięć niedostatecznych. Czy wy nie pamiętacie, że to ósma

klasa? Nawet do kopania rowów musicie skończyć podstawówkę. Szaflikówna, ty będziesz miała
trzy niedostateczne, choć jesteś przerośnięta. Wstań, jak do ciebie mówię. Przynosisz wstyd nam wszystkim!

Szaflikówna wstała z ociąganiem i zgięta wpół opierała się o ławkę, zapewne po to, żeby wydać

się mniejszą, ale Kosmalowa szybko dostrzegła ten manewr.

– Wyprostuj się – poleciła, podchodząc do niej. – Widzicie, jaka wielka? – Kosmalowa stała tuż

obok Szaflikówny i z czubka swojej głowy prowadziła ręką linię, która kończyła się w połowie
ramienia Szaflikówny.

– Widzicie, dokąd jej sięgam? A do tego jestem na obcasach. – Prężyła dumnie swoje ciało, tłu-

ste i niewyrośnięte, jakby to właśnie ono było widocznym dowodem jej przewagi nad Szaflikówną.
– Wielka jak brzoza, a głupia jak koza!

– Pani da spokój – głos dochodził z ostatniej ławki, gdzie tradycyjnie zajmował miejsce inny

drugoroczny.

– Proszę, proszę, znalazł się adwokat. Co to, zakochałeś się w Szaflikównie? Ciągnie swój do

swego. Tobie też grożą trzy pały, więc lepiej nie zabieraj głosu.

Nikt już się nie odzywał, więc Kosmalowa mówiła dalej:
– Stanowicie kolektyw i jako kolektyw musicie coś z tym zrobić. Musicie te śmierdzące lenie

skłonić do nauki, żebyście znowu nie byli najgorszą klasą w szkole.

Z Joanną już od dłuższej chwili działo się coś dziwnego. Patrzyła to na czerwoną ze wstydu

Szaflikównę, to na zaróżowioną zadowoleniem z siebie Kosmalową i zaciskała ręce na brzegu ław-
ki. Muszę to przerwać – pomyślała i chyba po raz pierwszy podniosła w górę dwa palce. Kosmalo-
wa spojrzała zaskoczona na milczącą zwykle prymuskę.

– Tak? – zwróciła się do niej z uśmiechem.
– Pomogę Marioli w nauce – wydukała Joanna drżącym, lecz zdecydowanym głosem.

– Że też akurat ty musisz jej pomagać! – Helena nie była zadowolona z przyniesionych przez

Joannę nowin. – Już lepiej, żebyś do niej chodziła, niż sprowadzała taki element do domu.

W ten sposób Joanna zyskała prawo odwiedzania wielkich bloków, które wyrosły tuż obok Ma-

rysina. Następnego dnia poszły tam z Mariolą zaraz po szkole.

– Najedzcie się przed tą nauką – matka Marioli była gruba, rumiana i uśmiechnięta. W całym

domu pachniało kapuśniakiem, a na widok Joanny kilkoro małych dzieci pochowało się po kątach
lub za matczyną spódnicą.

– Mariolka nie ma głowy do nauki, już się martwiłam, że znowu nie zda. Może panience uda się

coś jej wytłumaczyć.

Choć Joanna nie była zachwycona, że nazywa się ją panienką, i tak od razu polubiła tę mamę.

Jak to możliwe, że nie gniewa się na Mariolę za dwóje? – zastanawiała się.

– A panienka jak ma na imię?
– Joanna.
– Piękne imię. Joasia. Bardzo piękne.
– Mama da w końcu tej zupy – przerwane przez Mariolę zachwyty dźwięczały dalej w głowie

Joanny. Nigdy nie pomyślała, że ma piękne imię. Gdybym tak była Joasią... – rozmarzyła się nad
kapuśniakiem.

– Idźcie się uczyć do dużego pokoju. Tam będziecie mieć spokój – powiedziała matka Marioli,

gdy zjadły zupę, i podała Marioli wygrzebany z kieszeni fartucha klucz.

– To nie jest melina. Tam jest bardzo ładnie – Joanna już od dłuższej chwili odpowiadała na

pytania Heleny.

– A co tam jest takiego ładnego? – głos Heleny zdradzał sceptycyzm.

– Mają tam taki duży pokój zamknięty na klucz. Otwierają go tylko, jak są goście i myśmy tam

się uczyły. – Joanna dalej była pod wrażeniem tego pokoju i całej wizyty i pewnie dlatego mówiła
więcej niż zwykle. – Na środku stoi stół, a na nim wazon z kwiatami. I wszystkie meble błyszczą. I
nic nie leży na wierzchu, tylko na regale stoją talerze i filiżanki za szybą.

– Słyszysz, Czesław, jaki nasze dziecko ma gust? Podobają jej się meble na wysoki połysk.

Świetnie pasujesz do tej robotniczej dzielnicy – w głosie Heleny brzmiała drwina i pogarda, które
wytrąciły Joannę z zachwytu.

– Gnieżdżą się w dwóch pokojach, a jeden na pokaz. A kwiaty na pewno sztuczne. Skąd w na-

szym domu takie plebejskie nasienie? – Helena znów zwróciła się do Czesława.

– Masz chłopaka? – zapytała Mariola, gdy skończyły uczyć się matmy i zrobiły przerwę przed

polskim.

– Nie – Joanna nagle przypomniała sobie o Konusie. – Ale miałam w czasie wakacji. A ty

masz?

– Pewnie. Już trzeciego. Podobają im się moje piersi. Każdy chciałby dotknąć. To pewnie przez

nie Kosmalowa tak mnie nie lubi. Chcesz zobaczyć? – i nie czekając na odpowiedź rozpięła bluzkę,
z dumą pokazując Joannie wypchany miękkim ciałem stanik. Joanna spojrzała na Mariolę ze zdzi-
wieniem. Nigdy nie chciałaby, żeby jej coś takiego wyrosło. Chyba spaliłaby się ze wstydu.

– Mogę cię poznać z chłopakami, jak chcesz. Jeden widział nas razem i wpadłaś mu w oko.

Możemy się z nim umówić.

– Żadnych chłopaków, dobrze? Mogę się z tobą uczyć, ale nie chcę żadnych chłopaków. Lepiej

weźmy się za polski. – Joanna przez chwilę pożałowała, że zaproponowała Marioli pomoc.

– Uważaj, bo ona z pewnością jest zepsuta do szpiku kości – przypomniała sobie przestrogę

Heleny. Ale po chwili już o tym nie pamiętała. Świat z Mariolą i tak był dużo piękniejszy niż bez
niej.

– Aśka! – ten okrzyk nie zatrzymał Joanny, bo skąd miała wiedzieć, że to do niej. Szła dalej,

gdy ktoś chwycił ją za rękę. Odwróciła się i zobaczyła zdyszaną Mariolę.

– Wołam cię, a ty nic! Chyba nie jesteś głucha.
Joanna uśmiechnęła się do Marioli.

– Zamyśliłam się – powiedziała spokojnie, choć w środku krzyczała ze szczęścia. Aśka – jak

ona cudownie mnie wołała. Jak to fajnie być Aśką. Nie głupią Aśką i nie Joanną. Po prostu Aśką.

– Idziesz do domu? – zapytała Mariola. Nie miały dzisiaj w planach wspólnej nauki.
– Muszę iść na obiad do baru.
– Pójdę z tobą. A potem pójdziemy na spacer.
Po obiedzie Joanna powinna co prawda wziąć się do sprzątania, ale co tam, najwyżej nie sprząt-

nie. Helena i tak nie będzie zadowolona, a Mariola może więcej nie mieć ochoty na wspólny spa-
cer.

Szły przez Marysin, niedaleko starej topoli.

– Chodź, coś ci pokażę. Tu jest grób moich przyjaciółek. Pochowałam je pod tym drzewem.
– Grób przyjaciółek?
– Tak, tu leży Esmeralda i dwie inne, spędziłam z nimi kawał czasu.
– To były dziewczyny? – Mariola jest coraz bardziej zdziwiona.
– Nie jestem pewna, ale chyba tak. Bo czy liszki mogą być chłopakami?
– O Boże, już myślałam, że mówisz o prawdziwych trupach. Po tobie można się wszystkiego

spodziewać.

– Nie wiem, czy były trupami. Na wszelki wypadek nie przysypałam ich ziemią, tylko przykry-

łam liściem. Były tutaj przed wakacjami, ale teraz nie ma po nich śladu.

– Może odfrunęły?
– Przecież liszki nie umieją fruwać.
– Umieją, jak się zamienią w motyle.
– Naprawdę? Skąd to wiesz?
– No przecież, że nie z biologii w wydaniu Kosmalowej. Nie wiem, ktoś mi opowiadał, że z

liszki robi się kokon, a potem motyl.

– Jak wygląda kokon?
– Taki pakuneczek, jakby z nitek.
– To pochowałam kokony. Myślałam, że nie żyją, a tam w środku zachodziła przemiana. Czu-

łam, że jest w nich jakaś tajemnica. Były takie piękne i tak rozumnie patrzyły. Może stąd odlecia-
ły? Może Esmeralda jest teraz motylem?

Skąd, motyle żyją jeden dzień i tylko w lecie – już już chciała powiedzieć Mariola, ale spojrzała

na rozpromienioną twarz Joanny i w ostatniej chwili ugryzła się w język.

Na wiosnę znów pojawiły się liszki i Joanna wzięła dwie do swojego pokoju. Znów wymościła

trawą schowane pod łóżkiem pudełko.

– Witaj, Esmeraldo – mówiła co rano. – Witaj, Gertrudo – a one przeciągały się leniwie i spo-

glądały na nią radośnie. Czasem Joannie udawało się usłyszeć cichutki, ledwie słyszalny szmer ich
powitania: Witaj, Joasiu. Joanna była niemal szczęśliwa.

Przed końcem roku cała klasa miała jechać na jednodniową wycieczkę. Joanna trochę się oba-

wiała, nie tyle samej wycieczki, co tego, że zostawi swoje podopieczne bez opieki. W końcu jakoś
to wszystko obmyśliła.

– Nie martwcie się, kochane, to tylko jeden dzień. Wieczorem do was wrócę – tłumaczyła prze-

straszonym przyjaciółkom. – Zostawię wam jedzenie i wodę. I uchylę pudełko, żebyście miały du-
żo świeżego powietrza. Nie bójcie się, mama pewnie wcale nie wejdzie do mojego pokoju.

Drzwi otworzyła Helena, ale nawet nie spojrzała na Joannę, tylko od razu poszła do kuchni. Jej

zaciśnięte wargi wyraźnie mówiły, że to nie przelewki. Joanna była pewna, że zaraz odbędzie się
proces. Ledwie zdążyła zdjąć buty, gdy z kuchni dobiegło wołanie:

– Chodź tu, Joanno!
Za stołem siedzieli obydwoje, lecz tym razem pierwszy odezwał się Czesław:
– Dzisiaj matka omal przez ciebie nie umarła. Czy zdajesz sobie sprawę, że zabiłabyś własną

matkę?

Joanna słuchała oszołomiona. Nie, nie zdawała sobie z tego sprawy. Słowa piosenek śpiewa-

nych w autokarze, które jeszcze przed chwilą brzmiały jej w uszach, uleciały w daleką przeszłość.
Teraźniejszość po brzegi wypełniona była grozą.

– Co się stało? – zapytała Joanna. – Przecież nie zrobiłam nic złego.
– Nie zrobiłaś nic złego? – Na scenę wkroczyła Helena. – A co twoim zdaniem będzie złe? Do-

piero, jak mnie zabijesz?

Joanna kuliła się pod naporem tego głosu. O co tu chodzi? – myślała. – Co ja takiego zrobiłam?

Niech mi wreszcie powiedzą.

W końcu Helena zaczęła mówić.
– Weszłam dziś do twojego pokoju, Joanno, i pochyliłam się, by sprawdzić czystość pod szafą. I

w tym momencie – w jej głosie dźwięczały histeryczne nuty – i w tym momencie – głos załamywał
się dramatycznie, jakby nie była w stanie opowiedzieć o tych przeżyciach – Boże, co ja przeżyłam!
Nie spodziewałam się, że mi to zrobisz! – Helena ukryła twarz w dłoniach, a jej plecy konwulsyjnie
drgały.

– Mamo, przepraszam, mamo – Joanna przypadła do nóg Heleny. – Nie płacz, przecież nie

chciałam, powiedz mi, co się stało.

– Ty mów, Czesławie, bo ja nie mam siły.
Helena wydawała się teraz słaba i bezbronna. Boże, co ja zrobiłam, jak ja mogłam to zrobić – po

skurczonej twarzy Joanny spływały łzy. – Już nie będę, mamo, już nie będę – szeptała, całując mo-
krą od łez rękę matki.

– I kiedy matka pochyliła się w twoim pokoju – słowa Czesława dudniły w głowie Joanny jak

głos Boga na Sądzie Ostatecznym – coś wielkiego i oślizgłego pacnęło jej na szyję.

– Sięgnęłam tam ręką, a to się ruszało! – Helena podjęła swoją opowieść. – Zaczęłam kręcić

głową i krzyczeć, a to nie chciało spaść. Wczepiło się we mnie i ani myślało dać się zrzucić.

– Co z nią zrobiłaś? – Joanna mogłaby odczuć ulgę z powodu takiego wyjaśnienia rodzinnego

dramatu, gdyby nie obawa o los liszek. – Co z nią zrobiłaś, mamo? – pytała niecierpliwie, choć
bała się tego, co usłyszy w odpowiedzi.

– Widzę, że bardziej cię obchodzi to robactwo niż moje życie. – Helena przestała już być słaba i

bezbronna, teraz wykorzystywała swoją przewagę.

– Nie, mamo, ale powiedz, proszę, co z nią zrobiłaś – Joanna używała liczby pojedynczej z na-

dzieją, że obecność drugiej liszki nie została odkryta.

– Z nią? Chyba powinnaś powiedzieć: z nimi? – Helena jednym ruchem odebrała jej tę nadzieję.

– Więc co się z nimi stało? – Joanna czuła, że dzieje się z nią coś strasznego, że zaraz zacznie

krzyczeć lub potrząśnie Heleną, aby wydusić z niej odpowiedź.

– Nim nie przeprosisz, nie będziemy z tobą rozmawiać.
Joanna nie mogła dłużej czekać. Bez pozwolenia wybiegła z kuchni i wpadła do swojego poko-

ju. Jednym skokiem dopadła łóżka, ale nie znalazła pod nim pudełka. Przeszukała cały pokój. Ani
pudełka, ani liszek nigdzie nie było.

– Gdzie one są, mamo? – Joanna wróciła do kuchni i znów stała przed rodzicami.
– Najpierw powinnaś przeprosić – tym razem Czesław był wyrazicielem wspólnej opinii.

– Przepraszam, przepraszam, przepraszam – dla odmiany Joanna była bliska histerii. – Po-

wiedzcie mi, gdzie one są.

– Chyba oczywiste, że nie ma ich w domu. W naszym domu nie ma miejsca na robactwo. Może

jest u twojej przyjaciółeczki, ale w tym domu robactwa nie było i nie będzie!

– Mamo, co się z nimi stało? – Joanna nie mogła dać za wygraną. Musiała poznać los swoich

przyjaciółek.

– Joanno, czy ty nie zdajesz sobie sprawy z tego, co zrobiłaś? Bez naszej zgody wpuściłaś je do

naszego domu i Bóg jeden wie, jak długo uprawiałaś ten proceder w ukryciu. Oszukiwałaś nas, a
myśmy myśleli, że jesteś dobrą córką. Idź do pokoju i przemyśl swoje postępowanie.

Było coraz ciemniej, a Joanna zapadała się w błotnistą maź. Próbowała dobrnąć do drzew, ale

ciało było za ciężkie, zapadało się coraz głębiej, szybciej niż posuwała się do przodu, nie zdążę,
myślała, nie zdążę, gdy nagle między drzewami zamigotała sukienka Heleny, mamo – zawołała
Joanna – mamo – Helena odwróciła głowę w jej stronę, ich oczy spotkały się na chwilę, może to
tylko złudzenie, może w ciemnościach Helena jej nie dostrzegła, żaden ruch nie zdradził, że ją wi-
dzi, znów odwróciła głowę i poszła w swoją stronę, mamo! – między drzewami mignęła jeszcze jej
jasna sukienka i Joanna została sama, nie wiedząc, czy poddać się, czy walczyć z błotnistą mazią,
która wpychała jej się już do ust, zatykała uszy, tamowała ruchy.

– Joasiu – głos zabrzmiał niespodziewanie blisko, jego dźwięk przypominał błoto, oślizgłą maź

i Joanna przestraszyła się zamiast ucieszyć. – Łap za kij! – instynkt życia był silniejszy od lęku i
odrazy, Joanna zobaczyła majaczący w ciemności kształt, wyciągnęła rękę i już zacisnęła palce,
gdy nagłe pchnięcie trafiło ją w brzuch, wypuściła kij i zwinęła się z bólu. Otworzyła oczy, wokół

było ciemno, ale wiedziała, że jest w swoim łóżku i że nie ma już pod nim Esmeraldy. Leżała zwi-
nięta w kłębek, próbując zdusić rozdzierający ból brzucha. Bolał ją, jakby kij nie tylko uderzył, ale
tkwił tam nadal, obracany ręką kogoś, o kim Joanna nie chciała pamiętać. Może się zatrułam –
zwlokła się z łóżka, by pójść do ubikacji.

– To jest krew – szepnęła, gdy zdjęła spodnie. Ciemna plama na spodniach od piżamy nie bu-

dziła wątpliwości. – Jest tak, jak mówił Konus. Krwawię. Muszę znaleźć watę.

W łazience zobaczyła swoją bladą twarz, ale nigdzie nie mogła znaleźć waty. Nie było jej w

szafce pod lustrem, ani na półce, ani pod umywalką, choć zawsze dotąd gdzieś tu była. Może jest
na górze – pomyślała Joanna. Aby sięgnąć do szafki wiszącej nad drzwiami, musiała stanąć na
szafce pod lustrem. Odgarnęła stojące tam kosmetyki i już, już miała się podciągnąć, chwytając
rurę centralnego ogrzewania, gdy jakieś wystające zza niej nitki przyciągnęły jej uwagę. Dwie ni-
teczki, przerwa, dwie niteczki, przerwa i tak od góry do samego dołu. Joanna przycisnęła głowę do
lustra, aby ujrzeć, co dzieje się po drugiej stronie rury. Od góry do dołu, jeden nad drugim, ciasno
obok siebie, leciutkim skosem, ale równo jak w wojsku, całą rurę zapełniały karaluchy. Te niteczki
to były ich wąsy, wystawione porządnie w jedną stronę. Krzyk wypełnił łazienkę, potem mieszka-
nie, wydostał się na zewnątrz i nie w mocy Joanny było go zatrzymać. Nie przerwał go nawet wi-
dok Heleny i Czesława, ich słowa do niej nie docierały, zbawienne w skutkach okazało się dopiero
uderzenie w twarz i wepchnięcie jej głowy pod strumień zimnej wody.

– Mamo, tam są karaluchy – wychrypiała Joanna, gdy w końcu mogła mówić.
– Nie opowiadaj bzdur, w naszym domu nie ma robaków. Jedyne, jakie były, to te, które przy-

niosłaś, ale na szczęście już się ich pozbyłam.

– Ale spójrz, mamo, za rurę.
– Nie widzę powodu, żeby sprawdzać twoje urojenia. Marsz do łóżka, wystarczy, że obudziłaś

cały dom.

W pokoju Joanna odnalazła wypchanego watą kotka, którego uszyła na pracach ręcznych. Roz-

pruła go zębami. Z bólem brzucha, z gardłem obolałym od krzyku i z odzyskanym kawałkiem waty
w spodniach wkroczyła na drogę przemiany w kobietę.

CZĘŚĆ DRUGA

Helena rozłożyła biały obrus i postawiła na nim poobiednią filiżankę kawy. Joanna zmywała

naczynia. Niedawno skończyła osiemnaście lat i w oczach prawa stała się osobą dorosłą.

– Pani Styczkowska przerobi ci dwie moje sukienki, żebyś miała na wczasy. Tę w grochy i tę w

motyle. Musisz iść w poniedziałek do przymiarki. Tylko pamiętaj, żeby ich nie skracała. I powin-
naś mieć jakiś opalacz. Tam będą znajomi ojca z pracy, nawet jego szef, więc musisz przyzwoicie
wyglądać. I żebyś umiała się zachować. Dygaj, jak ktoś się z tobą wita albo jak dziękujesz, to zaw-
sze ładnie wygląda. I nie stój jak słup soli, tylko odpowiadaj na pytania. Ale nie odzywaj się, jak
nikt nie pyta...

Joanna skończyła zmywać i chętnie poszłaby już do swojego pokoju.
– Co z tym kostiumem, mamo?
– No, trzeba kupić. Ja już się boję mówić ojcu o wydatkach. Powiedz mu, żeby ci dał 500 zło-

tych, ale spróbuj znaleźć coś tańszego.

Joanna zapukała do drzwi gabinetu i weszła za szybko. Dostrzegła jeszcze, jak ojciec pospiesznie

chowa gazetę, leżącą na rozłożonych na biurku książkach i papierach. Uśmiechnęła się ironicznie.

– Nie bój się, to ja. Mama mówi, żebyś mi dał 500 złotych.
– Na co ci tyle pieniędzy?
– Na kostium.
– Kostium za 500 złotych? To chyba przetykany złotą nitką – teraz w głosie Czesława brzmiała ironia.
– Jak znam mamę, to sprawdziła, że tyle kosztuje najtańszy. Jak nie chcesz, to nie dawaj.
– Joanna! Czy ty nie potrafisz być przez chwilę miła? Takie było z ciebie grzeczne dziecko.

Masz, ale przynieś mi paragon.

Joanna podziękowała i w końcu mogła się zamknąć w swoim pokoju.

Po kostium wybrała się z Baśką, koleżanką z klasy.
– Zobacz, jakie te są cudne, jakiś odrzut z eksportu, koniecznie kup sobie taki.
Joanna wzięła małe kawałeczki fioletowego materiału i poszła do przymierzalni. Po chwili za-

wołała Baśkę.

– Super! – Baśka krzyknęła z podziwem na widok Joanny w kostiumie. – Muszę namówić sta-

rych, żeby mi też taki kupili.

Joanna patrzyła zaskoczona na swoje odbicie. Nie przypuszczała, że może tak wyglądać.

– Rozpuść włosy – poradziła Baśka. Joanna ściągnęła gumkę z końskiego ogona i patrzyła na

siebie z zachwytem.

– To naprawdę ja? – zapytała.
– Niezła z ciebie szprycha.
– Ale będę się wstydziła w tym chodzić.
– To się wstydź, ale chodź, bo świetnie wyglądasz.

Joanna nie zastanawiała się dłużej. Gdyby umiała przewidzieć, jaki wpływ na jej życie będzie

miał fioletowy kostium, z pewnością by go nie kupiła. Ale Joanna nie była zbyt dobra w przewi-
dywaniu. Nie przewidziała nawet, jaką burzę wywołają w domu te niewinne z pozoru kawałki fio-
letowego materiału.

– Dziwka! – Helena wymierzyła Joannie drugi policzek. – Suka! Natychmiast idź i oddaj to pa-

skudztwo.

Choć sama Joanna jeszcze przed chwilą miała jakieś wątpliwości co do kostiumu, teraz już o

nich nie pamiętała.

– Może mama sama oddać, ja nie widzę w nim nic złego.
– Ta dziewczyna kiedyś mnie wykończy. Czesław, ty zgadzasz się na to, żeby wydawała twoje

ciężko zarobione pieniądze na takie świństwa?

– Może teraz się takie nosi? Może dzięki temu będzie wyglądać podobnie do innych dziewczyn,

a nie jak dziwoląg?

– Jeszcze jej bronisz? Wygląda, jakby do trzech zliczyć nie umiała, a będzie świecić gołą dupą.

A my będziemy przez nią świecić oczami – kontynuowała Helena. – Jeśli nie wstydzisz się przed
Dzięciołowskim, to proszę bardzo, twoja sprawa. Nie zdziwię się jednak, jeśli to nie pomoże ci w
karierze. On z pewnością będzie zgorszony.

Tym razem Helena nie miała racji. Dzięciołowski nie był zgorszony kostiumem Joanny. Wręcz

przeciwnie. To właśnie przez ten kostium Joanna wzbudziła w nim pozytywne uczucia. Codziennie
poświęcał jej trochę uwagi i przy stole, gdzie razem jadali posiłki, i na plaży, gdzie ów fioletowy
kostium, zamiast go gorszyć, pobudzał wyobraźnię. W myślach zdejmował go z Joanny i przygar-
niał do siebie młode, jędrne ciało. Wylewająca się ze swojego kostiumu żona wydała mu się nagle
odrażająca. Od czasu wyjazdu seks małżeński przestał wchodzić w grę, choć żona czuliła się i
wdzięczyła, jakby coś przeczuwając. Nie zwracał na nią uwagi, pochłonięty Joanną. Z taką cipecz-
ką to musi być przyjemność – myślał. – Chętnie bym ją trochę przećwiczył. Lepiej, żeby zaczęła ze
mną niż z jakimś niedoświadczonym szczeniakiem. Umiałbym jej dogodzić.

Myślał o tym wręcz obsesyjnie: na plaży, przy stole, w łóżku. – Chociaż jej dotknąć, chociaż

złapać za te cycki. Oglądał się w lustrze. – Jeszcze nie jest ze mną tak źle – stwierdzał, choć jego
przerzedzone włosy, wystający brzuch i krótkie nogi trudno było uznać za godne pożądania. –
Mężczyzna jest jak wino – im starszy, tym lepszy. Liczy się doświadczenie. Ja bym mógł pokazać
jej świat. Przynajmniej mam pełny portfel. A czym mogą jej zaimponować te szczeniaki? Jest od
nich dużo lepszy. Ta mała wkrótce się o tym przekona.

Joanna czuła się zażenowana zainteresowaniem okazywanym jej przez szefa ojca. Nie umiała i

nie lubiła rozmawiać z dorosłymi, a ten nie dawał jej szansy uniknięcia krępujących ją sytuacji.
Codziennie musiała odpowiadać na dziesiątki pytań w rodzaju: Jak się spało? A co przedstawiciel-
ka młodzieży myśli o tym czy o tamtym? O czym może myśleć taka piękna dziewczyna? Czy wie
już, kim chciałaby zostać w przyszłości? Gdyby chciała studiować matematykę, to on ma na wy-
dziale znajomych, którzy w razie potrzeby chętnie pomogą. Czy aby na pewno się najadła? Może
jeszcze troszkę ziemniaczków. Nasza nastolatka je jak ptaszek, a przecież nie musi martwić się o
linię. Zadręczał Joannę uwagami i pytaniami, na które starała się grzecznie odpowiadać. Czuła się
zmęczona nadskakiwaniem starszego pana, który – chcąc zapewne podkreślić jej dorosłość – cało-
wał ją w rękę przy każdym powitaniu, podsuwał masełko i chlebek, przepuszczał w drzwiach i py-
tał o samopoczucie.

– Ten Władek jest naprawdę uroczy. A jaki uprzejmy dla Joanny, jak cierpliwie wysłuchuje jej

dukania – Helena co wieczór zachwycała się Dzięciołowskim, gdy już całą trójką znaleźli się w
swoim pokoju. – Jest naprawdę czarujący, prawda, Joanno?

– Mnie on męczy, po co tyle do mnie mówi.
– Słyszysz, Czesław? Tej to nikt nie dogodzi. Podziwiam Władka, że wkłada tak dużo energii,

by ją rozruszać. Ten wspólny wyjazd to dobry pomysł. Czesław, ty powinieneś częściej zabierać
głos, jak mowa o gospodarce czy polityce. Po takich wakacjach Władek może pomyśli o tym, żeby
cię awansować.

– Niby co mam mówić o polityce? Przecież wiesz, że to partyjniak, muszę uważać na każde

słowo.

– Inteligentny człowiek zawsze umie powiedzieć coś z sensem, a neutralnego. Nie musisz za-

chwycać się partią, ale możesz docenić osiągnięcia gospodarcze ostatniej pięciolatki czy choćby

rolę ludu pracującego. Zresztą sam powinieneś wiedzieć. Od tych wakacji może zależeć nasza
przyszłość. Nie byłoby źle, gdybyś został szefem działu, nie uważasz? – I tak dalej i dalej. Helena
była wyraźnie podekscytowana wspaniale rozwijającą się sytuacją towarzyską, mogącą wydać
jeszcze wspanialsze owoce, więc co wieczór dzieliła się swoimi obserwacjami i marzeniami, o któ-
rych nie mogła swobodnie mówić w szerszym gronie. Joanna czytała książkę i starała się tego nie
słuchać, ale nie było to łatwe, czuła, jak głos Heleny wwierca się w jej mózg. Odkładała książkę i
chowała się z głową pod kołdrę, otulającą ją szczelnie jak kokon.

– Dziś specjalne atrakcje. Wypożyczyłem rower wodny i zapraszam panienkę na przejażdżkę –

obwieścił Władek przy śniadaniu.

Joanna nie wyglądała na zachwyconą. Nie chcąc, by Władek poczuł się dotknięty, Helena wy-

krzyknęła z entuzjazmem:

– Cudowny pomysł! Co to znaczy prawdziwy mężczyzna! Codziennie coś nowego. Joanna ma

naprawdę wspaniałe wakacje.

Joanna siedziała nieporuszona, bez śladu wdzięcznego uśmiechu.
Że też ta dziewucha nigdy nie umie się zachować – syknęła w myślach Helena, patrząc na nią ze

złością. Joanna nie mogła tego widzieć, gdyż uporczywie wpatrywała się w stół. Dzięki temu nie
dostrzegła też wyraźnej niechęci w spojrzeniu, którym obrzuciła ją pani Dzięciołowska.

– Muszę z nim jechać? – zapytała Joanna, gdy po śniadaniu wrócili do pokoju, by się przebrać.
– Co za pytanie! Pan dyrektor chce ci zrobić przyjemność, a ty jeszcze wydziwiasz. Szkoda, że

nie widziałaś swojej miny tam przy stole. Myślałam, że się spalę ze wstydu. Przyjmujesz wszystko,
jakby ci się słusznie należało, i ani śladu wdzięczności.

– Nieprawda, uważam, że mi się nie należy, więc nie chcę płynąć. Czemu on nie zabierze swojej

żony, tylko ciągle czegoś chce ode mnie. – Joanna czuła, że za chwilę się rozpłacze.

– Czesław, ty z nią rozmawiaj, bo ja nie mam siły – Helena złapała się za serce. – Gotowa skłó-

cić nas z Władkiem i zaprzepaścić twoją karierę, byle postawić na swoim.

– Dość tych fochów, Joanno. Powinnaś się cieszyć, a nie utrudniać wszystkim życie. Nakładaj

szybko kostium, żeby pan dyrektor nie czekał.

– A co to za minka? Piękne kobiety powinny być zawsze szczęśliwe. Już moja w tym głowa,

żebyś wróciła uśmiechnięta – powiedział Dzięciołowski, gdy Joanna wsiadła do roweru. Patrzył na
nią z przyjemnością: szczupła, opalona, w fioletowym kostiumie i z włosami do ramion, była do-
kładnie tym, o czym marzył. Pedałował zawzięcie, pamiętając o wciąganiu brzucha. Chciał jak naj-
szybciej znaleźć się z dala od ludzi, sam na sam z tym stworzeniem, które kusiło go od tylu dni.

– Nie musisz pedałować – powiedział, skręcając w przesmyk prowadzący do drugiego jeziora. –

Pozwól się zawieźć do zaczarowanej krainy, gdzie spełniają się dziewczęce marzenia. Tylko mi o
nich trochę opowiedz.

– Co mam opowiedzieć?
– O czym marzysz przed snem?
– Nie marzę.
– Oj, nigdy w to nie uwierzę! – zaśmiał się Dzięciołowski. – Niech zgadnę, jakie to marzenia,

skoro sama nie chcesz się przyznać. Jest piękny, bogaty, szlachetny i bez pamięci w tobie zakocha-
ny.

Zamyślił się, a gdy znaleźli się na środku drugiego, niewielkiego i pustego jeziora, ciągnął dalej:
– Takie marzenia nigdy się nie spełniają. Trzeba korzystać z tego, co jest – obejrzał się, upew-

nił, że w pobliżu nie ma żywej duszy, jeśli nie liczyć ważek i perkozów, i położył rękę na udzie
Joanny.

Joanna odsunęła się na tyle, na ile było to możliwe w rowerze, za to Dzięciołowski przysunął

się bliżej. Jedną ręką przygarnął ją do siebie, a drugą wsadził jej między nogi. Joanna odpychała go
z całej siły, czuła na twarzy jego oddech, krzyknęła, a wtedy zatkał jej usta, wpychając mięsisty
język aż do gardła. Wsunął jej rękę pod majtki, Joanna skuliła się ze wstydu, strachu, obrzydzenia,
odpychała go całą siłą swojej determinacji, na chwilę znieruchomiała, Dzięciołowski włożył jej
rękę za stanik, jego uścisk osłabł, teraz – pomyślała, odepchnęła go z nową siłą i wskoczyła do wo-
dy, oszalała ze wstrętu i przerażenia zaczęła płynąć przed siebie.

– Wracaj, bo się utopisz – krzyknął, ale Joanna płynęła dalej. Żeby ją dogonić, musiał najpierw

zawrócić, pedałował, sterując prawą ręką, lewą poruszał rytmicznie, ściskając kutasa, chciał być
gotowy na ponowne spotkanie, na pewno nie pozwoli jej się wymknąć po raz drugi, niech płynie do
brzegu, stały ląd pod nogami zwiększy jego szanse, płynął już obok niej, nic już nie mówił, po-
zwolił jej płynąć przodem, niech słabnie, niech płynie, niech zapomni o jego istnieniu, zajdzie ją
znienacka, one tak lubią, będzie się bronić dla porządku, ale pewnie marzy o tym, żeby się pie-
przyć, one wszystkie o tym marzą, chodzą na golasa, żeby łatwiej je było rżnąć, niewinna minka, a
pewnie już to robiła z jakimiś szczeniakami z klasy, oni wszyscy się pieprzą między sobą, te pry-
watki przy zgaszonym świetle, nawet nie wiedzą, kto z kim, byle więcej, byle szybciej, następny,
teraz się dowie, jaką rozkosz może sprawić doświadczony mężczyzna, lata ćwiczeń na żonie, kel-
nerkach, sekretarkach, wie, jak je wszystkie doprowadzić do ekstazy, do zapomnienia, do śmierci,
pod dotykiem jego ręki wiją się lubieżnie, zmieniają w żarłoczne samice, chciałyby go wyssać,
wycisnąć, pożreć, sprzedałyby duszę diabłu za chwilę rozkoszy, suki, ta tutaj wkrótce będzie taka
sama, pożerająca modliszka, żądna rozkoszy za wszelką cenę, przed oczami zobaczył szyderczo
uśmiechniętą twarz którejś kochanki, śmiała się, gdy osłabł przedwcześnie, śmiała się, aż musiał ją
zlać, wcisnął ten śmiech z powrotem do gardła, tej małej też nie pozwoli robić z siebie durnia, na-
kręcał się coraz bardziej, gorączka myśli, pragnień, podniecenia, żądza i nienawiść, która ją uspra-
wiedliwia, nie ucieknie mi ta smarkula udająca niewiniątko, pewnie sama tam sobie grzebie co
wieczór, potem oblizuje mokre palce, dzisiaj ja ją wyliżę, tak jak lubi, do żywego ciała, do białej
kości, nie ucieknie mi ta gówniara, nie będzie się ze mną bawić w kotka i myszkę.

Joanna resztką sił przedarła się przez trzciny i z trudem wczołgała na brzeg. Szeroko otwartymi

ustami próbowała łapać powietrze, krew dudniła jej w uszach. Nie miała siły się podnieść, by dalej
uciekać. Może mnie tu nie znajdzie – myślała. – Może nie przedrze się rowerem przez te trzciny.
Może mnie nie zobaczy, nawet jak będzie blisko.

Zostawił rower na skraju trzcin, wszedł do wody i dalej starał się płynąć bezszelestnie, by jej nie

spłoszyć. W końcu ją zobaczył – leżała na brzegu, stopy jeszcze moczyły się w wodzie. Mam cię,
gołąbeczko – pomyślał. – Zaraz połączy nas wspólna tajemnica.

Joanna poczuła mocny uchwyt na obu kostkach. Odwróciła się gwałtownie i zobaczyła jego

twarz. Próbowała uwolnić nogi, lecz trzymał mocno i uśmiechał się łagodnie.

– Tym razem mi nie umkniesz, panienko. Kusisz mnie od tylu dni, wystawiasz na męki, odsła-

niasz brzuch, pozwalając się domyślać tego, co niżej, a teraz chcesz uciec? – Dzięciołowski za-
śmiał się głośno.

– Niech pan nie robi mi krzywdy, błagam – po twarzy Joanny płynęły łzy.
– Nie bój się, nie zrobię ci krzywdy – szybkim wyrzutem ciała usiadł jej na nogach i teraz trzy-

mał ją w pasie. – Przeżyjesz rozkosz, jakiej jeszcze nie znałaś.

– Nie chcę, nie chcę, nie chcę – Joanna kręciła głową i patrzyła na niego błagalnie. Leżała na

brzuchu, wsparta na rękach, głowa odwrócona do tyłu, by widzieć twarz oprawcy, by wybłagać
jego zmiłowanie, lecz on zaczął ściągać jej majtki.

– Powiem rodzicom i pójdzie pan do więzienia – krzyknęła.

– Myślisz, że uwierzą tobie, a nie mnie? Nie żartuj! Hormony i wybujała fantazja, w to wszyscy

uwierzą, piśnij choć słówko, a powiem, jakie z ciebie ziółko, opowiem, jak mnie kusiłaś, jak sama
chciałaś się pieprzyć, a teraz mścisz się, bo ja nie chciałem – by ściągnąć z niej majtki, podniósł się
i przyciskał ją tylko jedną ręką do ziemi. Joanna zerwała się, wyszarpnęła te majtki i zaczęła biec.
Gonił ją, krzyczał, że nic jej nie zrobi, ale Joanna biegła przed siebie. Dystans między nimi cały
czas się zwiększał.

Zaraz się zmęczy i ją dopadnę – myślał Dzięciołowski, ciężko dysząc. Nie wiedział, że w biegu

nie ma z nią żadnych szans.

Joanna wróciła późnym wieczorem. Rodzice siedzieli na werandzie razem z Dzięciołowskimi i

grali w brydża. Pierwszy zauważył ją Dzięciołowski.

– Co tak długo? Powiedziałem rodzicom, że chciałaś jeszcze pospacerować, ale już się o ciebie

niepokoiliśmy.

– Marsz do łóżka, Joanno. – Helena nie oderwała wzroku od kart. Nic dziwnego – właśnie roz-

grywała szlemika kier.

Joanna z trudem znosiła ostatnie dni na wczasach. Przy stole Dzięciołowski zachowywał się tak,

jak dotąd, za to przechodząc obok niej, gdy inni nie mogli słyszeć, szeptał:

– Dziwka!
albo: – Piśnij choć słówko, wszyscy się dowiedzą, że jesteś kurewką.
albo: – Jeszcze się kiedyś spotkamy, ptaszyno.

Helena dalej zachwycała się Dzięciołowskim i jeszcze bardziej wdzięczyła do niego, chcąc wy-

nagrodzić mu chłodną wyniosłość Joanny. Czesław – wspierany instrukcjami żony – starał się robić
jak najlepsze wrażenie, Dzięciołowska wydawała się trochę urażona, Dzięciołowski brylował, a
Joanna była milcząca jeszcze bardziej niż dotąd. W końcu z ulgą pożegnała ich wszystkich. Cze-
sław odwiózł ją na obóz żeglarski.

Instruktor miał dwadzieścia siedem lat i zielone oczy. Był hałaśliwy i wesoły, śmiał się rubasz-

nie, a wieczorami grał na gitarze i śpiewał. Nic dziwnego, że wszystkie panienki na obozie były w
nim zakochane, nie wyłączając Joanny. Silny, wysportowany, pewny siebie, wiedzący, co powie-
dzieć w każdej sytuacji, był ucieleśnieniem jej wyobrażeń o prawdziwym mężczyźnie. Joanna pa-
trzyła na niego z zachwytem, a on zdawał się ją wyróżniać.

– O czym myślisz? – pytał znienacka, gdy wędrując korytarzami swej duszy, zapominała o ca-

łym świecie. A ona czerwieniła się, jak przyłapana na gorącym uczynku, bo instruktor rzeczywiście
często zajmował jej myśli. Wykopała dla niego osobny korytarz, do którego nigdy nie wpadała
pędem, bez zastanowienia, jak do innych korytarzy, lecz wchodziła powoli, ostrożnie posuwała się
naprzód, krok po kroku, jedną ręką trzymając się ściany, by w razie czego przywrzeć do niej i nie
być widzianą. A nim weszła, sprawdzała w lusterku, jak wygląda, poprawiała włosy i próbowała
nadać twarzy obojętny wyraz. Widziała go już z daleka, siedział tyłem i grał na gitarze, nie była
pewna, czy to on, zbliżała się ostrożnie, na palcach, cichutko, bała się, żeby nie usłyszał bicia jej
serca, kucała kilka metrów z tyłu za jakimś krzaczkiem i słuchała, jak gra i śpiewa piosenki o miło-
ści, kochał głęboko i cierpiał, łzy płynęły po twarzy Joanny, przyciskała oczy do kolan i kołysała
się w rytm muzyki, nie podchodziła bliżej, to w końcu on wyczuwał jej obecność, odkładał na
chwilę gitarę i pytał:

– To ty?
– To tylko ja – odpowiadała Joanna ze smutkiem.
– Wiedziałem, że to ty – odpowiadał i słychać było, że się cieszy.
Ten prosty dialog za każdym razem zachwycał Joannę, pozwalał jej czuć się w tym korytarzu

bezpiecznie, upewniał, że nie jest tu intruzem.

– Siadaj, coś ci zagram – proponował i grał, a Joanna słuchała. Patrzył na nią, a ona czuła, że

gra dla niej. Tylko dla niej na całym wielkim świecie. Każdy dźwięk zapadał w głąb niej, przenikał
do jej duszy, wypełniał ją miłością i muzyką. A potem płynęli łódką albo szli na spacer, śmiali się i
żartowali, Joanna nie poznawała samej siebie, skąd w niej taka lekkość i swoboda, opowiadała mu
o swoich korytarzach i o liszkach, o Helenie, o szkole i wstrętnym Dzięciołowskim, a on opowiadał
jej o sobie, o Akademii, o obrazach, które chce namalować, o pracy, o motorze, który sam wyre-
montował, o małej siostrzyczce, która go zachwyca, ze strzępów rozmów na łódce Joanna tworzyła
opowieść, barwną i piękną, przetykaną tęsknotą za miłością, poszukiwaniem tej jednej jedynej,
która – Joanna już to przeczuwa, ale nie chce przyspieszać biegu wypadków, niech wszystko toczy
się swoją koleją, a i on już przeczuwa, obydwoje krążą wokół tego przeczucia, które z każdą chwilą
coraz bardziej staje się pewnością – jest tu blisko, o krok, na wyciągnięcie ręki. Ta ręka wyciągała
się w jej stronę tylko raz, gdy Joannie robiło się zimno, a on szybkim ruchem zdejmował sweter i
rzucał jej, mówiąc: nałóż. W to jedno słowo Joanna wsłuchiwała się godzinami, ten jeden gest śle-
dziła wielokrotnie, cofając co chwila taśmę wyobraźni, jeszcze raz, jeszcze raz, ta szorstka opie-
kuńczość zastępowała wszystkie wyznania, wszystkie czułe gesty świata, w tym rzucie swetrem
zawierała się jego męskość, gotowość dbania o Joannę nawet swoim kosztem, brak czułostkowości,
która musiałaby wprowadzić Joannę w niewygodny stan zakłopotania, w tym jednym geście było
tyle ciepła, że Joanna grzała się nim jak przy ognisku, jakby naprawdę miała ten sweter na sobie.
Co mogło być potem, nie wiadomo, Joanna nie szła dalej tym korytarzem, cofała taśmę i znów
wsłuchiwała się w to magiczne „nałóż”, i znów cofała taśmę, aż do chwili, gdy coś wyrywało ją z
mroku korytarza na powierzchnię lub gdy zapadała w sen, w dwuosobowym namiocie, obok Elki.

Instruktor nie był ślepy. Wręcz przeciwnie, był bardzo wrażliwy na sygnały płynące od panie-

nek, którym co roku pomagał poznać trudną sztukę żeglowania. Zdawał sobie sprawę, że wszystkie
o nim marzą. Był przystojnym facetem i to wystarczało tym licealistkom. Parę lat różnicy dawało
mu niezłą przewagę, wiedział, jak się zachować, co powiedzieć, żeby wprawić w drżenie ich
dziewczęce serduszka. Nie atakował od razu, czekał, aż sytuacja się rozwinie, aż pozna je bliżej,
wybierze tę, która nie miała przed nim innych bogów, która pokocha go całą siłą swoich pierw-
szych marzeń. Lubił być pierwszy, lubił być najważniejszy, tu był ich władcą, zabawiał je i za-
chwycał, budził marzenia i egzekwował prawo pierwszej nocy, prawo do ofiary z dziewicy, zresztą
jakiej ofiary, same pchały mu się w ręce, wpatrywały się w niego z uwielbieniem, udawał, że tego
nie widzi, że nie dba o to, ale cały czas snuł swoją pajęczynę, wiedział już, na kogo, nie chciał
wszystkich, cała przyjemność złapać tę, która się tego najmniej spodziewa.

– Ciii, to ja, Krzysiek. Nie mów nic, bo obudzisz Elkę, wpuść mnie do śpiwora, bo zamarznę. –

Instruktor był tylko w mokrych kąpielówkach, chyba właśnie wyszedł z jeziora. Kompletnie zasko-
czona Joanna rozpięła śpiwór i pozwoliła mu przytulić się do siebie. Czuła jego przepojony piwem
oddech na twarzy, była przerażona, a jednocześnie podekscytowana i wzruszona, wspaniale było
czuć go tak blisko, trząsł się z zimna i tulił do niej jak dziecko.

– Musiałem przyjść do ciebie, dłużej nie wytrzymam, strasznie mnie podniecasz, maleńka –

szeptał jej w ucho, a jego ręce coraz śmielej błądziły po jej ciele.

– Nie – powiedziała Joanna i schwyciła jego rękę, nim wsadził ją do spodni jej piżamy. Nie po-

traktował poważnie jej oporu.

– Nie bój się, zrobię to delikatnie, nic nie będzie bolało.
– Nie chcę, proszę, nie chcę – prosiła gorączkowym szeptem.
– Chcesz, na pewno chcesz – uwolnił rękę i teraz delikatnie gładził jej włosy. – Ludzie zawsze

to robią, gdy się kochają. Przecież widziałem w twoich oczach, że mnie kochasz, może nie?

– Ale nie chcę tego robić, proszę, nie zmuszaj mnie do tego.
– Nie bój się, nie zrobię ci nic złego, jestem tu, bo mi na tobie zależy, chcę, żebyś była szczęśliwa.

– To mnie zostaw.
– Chcesz, żebym sobie poszedł?
– Nie wiem, chciałabym, żebyś był, ale mnie nie dotykał, możesz leżeć i rozmawiać, i nie rób

nic więcej.

– Tylko troszkę, maleńka, tylko troszkę – jego ręce wznowiły wędrówkę po jej ciele. – Przecież

nie chcesz, żebym się męczył, rozpaliłaś mnie, a teraz odmawiasz? – Joanna chwytała jego ręce,
śliskie jak węże, wymykały się i pojawiały gdzie indziej, czuła narastający strach i wstyd, nie
chciała, żeby to się stało, choć nie do końca wiedziała co, chciała krzyczeć i wstydziła się, wsty-
dziła się obudzić Elkę, czy to możliwe, że ona śpi, mimo tych szeptów, czemu jej nie pomoże, od-
pychała go, co będzie, jak zacznie krzyczeć i wszyscy przybiegną, zobaczą ją, jak leży z nim w
jednym śpiworze, Joanna słyszy ich śmiechy i szepty, porządna dziewczyna nie pozwala mężczyź-
nie zbliżyć się na wyciągnięcie ręki – głos Heleny przedarł się przez szepty tłumów, jego ręce
przedzierały się przez jej opór, czuła, że słabnie, już za późno, by krzyczeć, trzeba było krzyczeć od
początku, zanim tu wszedł, trzeba było krzyczeć na odgłos kroków, sama go wpuściłaś, teraz mo-
żesz go tylko błagać – nie chcę, proszę, nie rób tego – nie bój się, nic ci nie zrobię, tylko troszkę –
leżał na niej cały, trzymał jej głowę ręką, a tam, na dole, próbował się w nią wbić. Joanna czuła
jego nacisk, znowu i znowu, Boże mój, to się stanie, próbowała go zrzucić – spokojnie, maleńka,
zaraz sobie poradzę, nic nie będzie bolało – wiedziała, że już go nie powstrzyma, chciała przecze-
kać, skulona w kłębek w dalekim zakamarku ciemnego korytarza, ale nie mogła, musi stąd uciec,
niech on przestanie, niech on przestanie – błaga Boga, wtem słyszy trzask rozrywanego kokona, w
nagłym przypływie sił odbija się od siebie i ulatuje w górę, lekka jak piórko, zostawiła mu tylko
swoje ciało, z którym nie ma już nic wspólnego, może na nie patrzeć obojętnie, już nie czuje jego
ruchów, nic nie czuje, jak motyl unosi się pod sklepieniem namiotu.

– Dobrze było? – tym pytaniem instruktor ściąga ją znowu do środka. Joanna nie chce wracać,

szybko trzepocze skrzydłami, ale to na nic, już jest w swoim ciele, czuje ból między nogami, zno-
wu ta ciecz, wydzielina, zapach kleju, to oblepia jej uda, kapie, lepi się, Joannie robi się niedobrze,
co ona z tym zrobi, przecież tego nie dotknie, nie może się poruszyć, żeby nie czuć, jak to spływa,
czuje, jak miejscami krzepnie, ściąga jej skórę, pokrywa ciasną łuską, niech on to zabierze – myśli,
nie może się poruszyć, nie może wydobyć słowa.

– Pa, maleńka, muszę lecieć, żeby rano mnie tu nie zastali – mówi Krzysiek i wychodzi z na-

miotu.

W świetle dnia wszystko wyglądało jeszcze gorzej. Właściwie nie wyglądało, bo Joanna nie

miała odwagi otworzyć oczu. Leżała z zaciśniętymi powiekami, prosząc Boga, jeśli już nie o ko-
niec świata, to choć o swoją natychmiastową śmierć, która pozwoli jej nigdy więcej nie opuścić
tego namiotu. Czuła obok ruchy Elki, teraz się ubiera i nic nie mówi, pewnie wszystko wie i za
chwilę powie innym, dlaczego jej nie pomogła, może myślała, że Joanna tego chce, pewnie już
nigdy nie powie do niej ani słowa, pewnie przeniesie się do innego namiotu, ta Elka, z którą dotąd
nic jej nie łączyło, stała się nagle jej sędzią, Joanna wie, że surowym, nie spodziewa się łagodnego
wyroku, marzy o karze śmierci, która pozwoli jej nigdy już nie otworzyć oczu, Panie Boże, proszę
cię, zrób to od razu, teraz, żebym nie musiała stąd wyjść, żebym nie musiała go spotkać, żebym nie
musiała spojrzeć na Elkę, żebym nie musiała więcej zobaczyć Heleny.

– Mnie nie oszukasz, zawsze wiedziałam, co z ciebie za ziółko, cicha woda, takie są najgorsze,

nie jesteś moją córką, w naszej rodzinie nigdy nie było i nie będzie kurew – Joanna słucha roztrzę-
siona, nie przychodzi jej do głowy nic na własną obronę, kto zresztą chciałby jej słuchać po tym, co
zrobiła. Co takiego w niej jest, że ściąga na siebie złe moce, po co się w niego tak wpatrywała, sa-
ma o nim marzyła, żeby jej rzucił sweter, niby czemu miałby jej rzucać sweter, potraktował ją tak,
jak na to zasługiwała, niedorozwinięta dziwka, wpatrzona, zapatrzona, zachwycona, pewnie tym go

prowokowała, może myślał, że z każdym to robi – to wszystko dudniło w głowie Joanny, gdy na
świecie zaczynał się dzień, któremu nie miała odwagi stawić czoła.

– Wstawaj, zaraz ósma – głos Elki jednym cięciem przebija się przez wszystkie osłony i wdzie-

ra do mózgu. Jak strzała z kurarą – myśli Joanna, czując dobroczynne działanie trucizny, która ją
obezwładnia, paraliżuje, czyni niezdolną do jakiegokolwiek ruchu, odbiera władzę nad ciałem, Jo-
anna przyjmuje to z ulgą, śmierć pozorna, mająca zmylić wrogów, niech myślą, że umarła, i zosta-
wią ją w spokoju, mechanizm skuteczny czasem w świecie zwierząt, ale ludzi nie tak łatwo zmylić,
w każdym razie nie Elkę.

– W nocy nie można przez ciebie spać, a rano będziemy na ciebie czekać – Joanna słyszy, jak

Elka wychodzi z namiotu, ona też tak kiedyś wychodziła, po prostu mogła wyjść, teraz żadna siła
jej do tego nie zmusi, niech świat zapomni o moim istnieniu – prosi Boga i obmyśla, jak mu dopo-
móc, może uda jej się utopić, będzie pływała tak długo, aż nie będzie miała siły, jak się ściemni,
żeby jej nikt nie zobaczył, może teraz uda jej się jakoś wymknąć i przetrwać do wieczora, niech już
będzie noc, niech pokryje ziemię, niech da jej szansę, może jakoś się wymknę, schowam w lesie,
próbuje ruszyć ręką, ale nie daje rady, zaciśnięte pięści nie chcą się rozewrzeć, nie ma nad nimi
władzy, skurcz mięśni, skurcz całego ciała, nie wie zresztą, co to jest, ale nie jest w stanie roze-
wrzeć zaciśniętych dłoni, czuje, że ktoś wchodzi do namiotu, słyszy głos Krzyśka, z trudem unosi i
kieruje w jego stronę sztywną rękę, on widzi krew wypływającą spod paznokci, próbuje rozprosto-
wać jej dłoń, odciąga palce, nie daje rady.

– Co się z tobą dzieje, rozluźnij się – prosi bezskutecznie. – Dlaczego tak zaciskasz te ręce? –

pyta, jakby to od niej zależało. Stężenie pośmiertne – myśli Joanna. – Może za chwilę uwolnię się
od ciała. Chce ulecieć, ale nawet nie drgnie, zamarła w nieruchomym ciele, nic nie może powie-
dzieć, zaciśnięte szczęki nie wypuszczą ani jednego słowa, w końcu wszystko przechodzi, napięte
mięśnie wiotczeją, dłonie rozwierają się, odsłaniając krwawe ślady po paznokciach. Jako chorą
przenoszą ją do jego namiotu, to dobrze – myśli Joanna, nie będę musiała widzieć Elki, nie będę
musiała widzieć nikogo, lekarz daje jej do wypicia krople, po których zasypia wtulona w śpiwór
przesycony natrętnym zapachem spermy. Wieczorem Krzysiek pełnoprawnie wchodzi do swojego
namiotu, głaszcze ją po głowie, tuli, opowiada, jak spędzili dzień. Joanna słyszy to jak przez mgłę,
jest odrętwiała, nieobecna, ledwie czuje, że znowu w nią wchodzi, to już nie ma znaczenia – myśli
– to już się stało i nic gorszego stać się nie może – już nic do niej nie dociera, zasypia, nim znów
pojawi się zapach spermy.

Joanna wymyka się z namiotu, biegnie między drzewami, potyka się o jakiś korzeń, boleśnie

uderza w palec, przewraca się, szybko podnosi i biegnie dalej, szyszki kaleczą bose stopy, nie czuje
tego, gnana chęcią ucieczki, spódnica zahacza o krzaki, Joanna słyszy trzask dartej tkaniny, nic nie
szkodzi, byle dalej, siłą instynktu zatrzymuje się na skraju wąwozu, nie wiedziała, że jest tu jakiś
wąwóz, ale jest, widzi go w świetle księżyca, którego tu nie zasłaniają drzewa, wąwóz jest głęboki,
jakieś dwadzieścia metrów, w dole płynie strumyk, wąska wstążka nie wypełnia całego koryta,
czasem rozlewa się szerzej, biegnie po kamieniach, można tam iść suchą stopą, dobra droga do
wędrówki, wyraźny kierunek i woda do picia, Joanna schodzi po niemal pionowym zboczu, trzy-
mając się kawałków skały, stawia stopy na drobnych występach, jeszcze kilka kroków, jeszcze je-
den i już jest na dole, myje ręce w strumyku, moczy poranione nogi, ogląda swoją postrzępioną
spódnicę, odwraca głowę, by zobaczyć jej tył, i widzi wielką czerwoną plamę, która ją zdradza,
muszę ją wyprać – myśli – tu nikt nie zobaczy, zimna woda jest najlepsza, zaraz nie będzie śladu,
zdejmuje spódnicę, klęka przy strumieniu i pierze, ale plama nie znika, wręcz przeciwnie, woda
pozwala jej rozlać się szerzej, jest coraz większa, Joanna trze ją z całych sił, a ona rośnie, wyraźnie
widoczna nawet w świetle księżyca, z daleka dolatuje jakiś dźwięk, jak tupot, jak tętent koni, skąd
tu konie – myśli Joanna i odwraca głowę w ich stronę, koni jeszcze nie widać, ale widać jakieś
światła, które zbliżają się do niej, szybko nakłada mokrą spódnicę i przywiera do ściany wąwozu,

światła są coraz bliżej, to pochodnie, tętent jest coraz głośniejszy, Joanna mocniej przywiera ple-
cami do ściany, może mnie nie zobaczą – myśli, przesuwa się wzdłuż zbocza wąwozu, próbując
wymacać jakąś szczelinę, w takim wąwozie powinny być jaskinie, oczy wbite w nadciągających
jeźdźców, po co tu jadą, może to jej szukają, może ci z obozu kazali jej szukać, a może to Helena,
zaniepokojona jej długim milczeniem, jeźdźcy są coraz bliżej, Joanna boi się coraz bardziej, może
mnie nie zobaczą – myśli, ale w tym samym momencie, kiedy jest już w stanie dostrzec tłum
jeźdźców, zobaczyć ich twarze okolone włosami do ramion, nim jeszcze zdążyła się zdziwić tym
widokiem, oni też ją dostrzegają.

– Patrzcie tam, to ona! – słyszy, choć ma nadzieję, że to nie o nią chodzi, pierwszy kamień wy-

prowadza ją z błędu, nie trafił, odbił się od skały, ale za nim lecą następne, Joanna czuje bolesne
uderzenia, odrywa się od ściany i zaczyna biec, ma kilka metrów przewagi, ale nawet jej szybkość
nie wystarczy, by równać się z końmi.

– Patrzcie na jej spódnicę – w głosie mężczyzny brzmi nienawiść, Joanna biegnie, kuląc się pod

razami z kamieni, wąwóz wypełnia się ich echem, wie już, co chcą z nią zrobić, końskie pyski są
tuż za jej plecami, czuje na sobie ich gorący oddech, kropelki śliny trafiają ją w szyję, któryś jeź-
dziec wyciąga bat i uderza ją po nogach, część koni ją mija, pędzą po obu jej stronach i przed nią, i
za nią, są wszędzie, któryś ją w końcu przewraca, Joanna pada w płytką wodę, rzeka jeźdźców za-
myka się nad nią, czuje setki kopyt, przelatują, raniąc jej ciało, twarz ma w wodzie, nie może oddy-
chać, nie może podnieść głowy, końskie kopyta trafiają w głowę, w nogi, w żebra, skąd tylu jeźdź-
ców – myśli Joanna resztką myśli, z opóźnieniem dociera do niej cisza, podnosi głowę i nabiera
tchu, w oddali słychać jeszcze słabnący tętent, ale jest już sama, przejechali, zaraz pewnie tu wrócą
sprawdzić, czy żyję – myśli i zaczyna się czołgać w stronę ściany, zęby jej dzwonią, nie ma siły się
podnieść, ale czołga się, czołga, w końcu przywiera do skały i zapada w nicość.

Joanna przywykła do tych nocy, nie są już takie straszne. Gdy przy swojej twarzy czuje przesy-

cony piwem oddech, natychmiast opuszcza ciało, unosi się pod sklepieniem namiotu, czasem pa-
trzy na ciemny zarys dwóch ciał, na jego ruchy, słyszy jego sapanie, już się go nie boi, wie, że za
chwilę będzie koniec, ostatnie westchnienie, wtedy wróci do ciała, by otrzeć je chusteczką, ma
zawsze kilka przy materacu, już nie jest taka bezradna, choć dalej nie chce wychodzić z namiotu,
chodzi się myć do jeziora, gdy wszyscy wypłyną, Krzysiek przynosi jej jedzenie. Któregoś wieczo-
ru daje mu się w końcu namówić do wyjścia, idzie do ogniska, witają ją i podają piwo, Joanna pije
po raz pierwszy w życiu, z każdą butelką czuje, jak jej to pomaga, wydobywa z niej słowa, pozwala
śpiewać i śmiać się z innymi, Krzysiek ją przytula, teraz gra na gitarze, a ona śpiewa z nim razem i
znowu pije, jeszcze, jeszcze, w głowie coraz bardziej jej się kręci, chce siku, podnosi się i traci
równowagę, leży i nie może się podnieść, czubki drzew wirują jak zwariowane, nigdy nie lubiła
karuzeli, kręci się i spada jednocześnie, spada gdzieś w dół, coraz szybciej, – mamo! – krzyczy –
mamo!, z opóźnieniem wyrzuca z siebie krzyk, może ten, który zdusiła tamtej nocy, a może zbierał
się w niej latami, jest taki mocny, głośny, zagłusza wszystko, zalewa ognisko, zaskakuje Joannę,
osłabiona alkoholem nie ma z nim szans, on żyje własnym życiem, brzmi w całym lesie, dociera do
czubków drzew, zatacza wokół nich kręgi, wraca echem, zbiera siły, by znowu rozbrzmieć – ma-
mo!, Joanna słyszy zaniepokojone głosy, ktoś nazywa ją wariatką, ktoś mówi, że się upiła – uspo-
kój się – oddech Krzyśka tuż przy jej twarzy, Joanna czuje jego złość, ale nie może przestać, Krzy-
siek ściska jej szczęki – uspokój się – syczy, znam to – myśli Joanna, tak robiła Helena, gdy zaczy-
nałam płakać, syczała i ściskała mi usta, muszę przestać – myśli, ale dalej czuje, że spada, nic jej
nie obchodzą te głosy, zatrzymajcie tę karuzelę, to wtedy się uspokoję.

– Przestań – mówi Krzysiek – co ty wyprawiasz, ściągniesz nam na głowę milicję. – Joanna

chce przestać, już jest spokojna, leży bez ruchu, nie będzie już krzyczeć, gdy Krzysiek odsuwa rę-
kę, przez chwilę jest cicho, już nie krzyczę – myśli i oddycha z ulgą, to błąd, nie powinna się roz-
luźniać i wypuszczać go spod kontroli, jest zdradliwy, wyrywa się z niej raz jeszcze, choć ona nie
ma z tym już nic wspólnego – mamo! – sama jest zaskoczona swoim krzykiem.

– Zrób coś z nią – słyszy głos drugiego instruktora, czuje uderzenie w twarz, z jednej strony,

potem z drugiej, Krzysiek jest naprawdę wściekły, chwyta ją za rękę i wlecze do namiotu, otwiera
go, podnosi ją i rzuca na materac. – Niezła mi się panienka trafiła – mówi i ściąga z niej spodnie,
wchodzi w nią gwałtownie, ze złością, krótkie mocne pchnięcia, Joanna czuje jego niechęć, boi się,
że to koniec, rozczarowała go, boi się, że zostanie sama ze swoim wstydem, ze swoim grzechem,
potępiona przez siebie, ludzi i Boga, boi się, po raz pierwszy obejmuje Krzyśka, niech to robi, by-
leby nie zostawił jej samej, sama nie stawi temu czoła, Krzysiek wyrywa się z jej uścisku, gwał-
townie z niej wychodzi i dźwiga się w górę, Joanna czuje ciepłą lepkość na twarzy, strumień uderza
w nią, rozlewa się, znów uderza, zapach kleju, taki jak u szewca, niech już tak będzie, pozwoli mu
oblewać się tą śmierdzącą mazią, kaleczyć, wdzierać się w nią, byleby jej nie zostawił, tego teraz
boi się najbardziej, wszyscy są przeciw niej, tylko on jeszcze jest z nią, zrobi wszystko, żeby jej nie
opuszczał, chwyta jego rękę i przyciska do ust.

– Wybacz mi – prosi. – Wybacz – powtarza, choć namiot wypełnił się już jego chrapaniem.

– A jak będę w ciąży? – pyta Joanna w środku którejś nocy, z wnętrza lęku, który nie pozwala

jej spać, chwyta zimnymi szczypcami za serce, przywołuje groźną twarz Heleny, której za nic w
świecie nie odważyłaby się powiedzieć o ciąży, musiałabym się zabić – myśli – ale wtedy musiała-
bym też zabić dziecko, szczypce zaciskają się mocniej, Joanna nie widzi wyjścia, nie może złapać
tchu, lęk przed Heleną jest większy od lęku przed obudzeniem Krzyśka, musi go o to zapytać, więc
pyta głośniej:

– A jak będę w ciąży?
– Nie bój się, ożenię się z tobą, śpij już – mówi Krzysiek i śpi dalej.
Więc to jest wyjście, które pozwoli mi żyć, po tym co się stało – myśli Joanna. – Muszę zostać

jego żoną.

Nie czuje ulgi, nie cieszy się z tego, ale nie zamierza liczyć się ze swoimi uczuciami. Nikt dotąd

się z nimi nie liczył, więc czemu ona miałaby to robić. W końcu każde życie musi jakieś być – my-
śli. – I pewnie rzadko jest takie, jakby się chciało.

Pokonując niechęć, przytula się do Krzyśka.

Przejęła się swoją rolą oblubienicy i stara się odgrywać ją jak najlepiej. Nie chce zawieść pokła-

danych w niej nadziei, nie chce, żeby się rozmyślił, musi go uszczęśliwić. Lata treningu w spełnia-
niu oczekiwań Heleny zrobiły swoje. Joanna bez trudu czyta w myślach Krzyśka, co ma robić, co-
raz rzadziej się gubi, wystarcza niezauważalny dla innych grymas, zmrużenie powiek, drgnięcie
warg, by skorygowała swój krok, uznanie w jego oczach działa na nią jak narkotyk, wzmacnia go
piwem, nie pije jednak tyle, by znowu spadać i krzyczeć, bo to by go mogło zdenerwować, chodzi
w kostiumie kąpielowym i w jego koszuli, śmieje się z jego żartów, choć coraz mniej ją śmieszą,
pochyla się przed nim kusząco, gdy po coś sięga, ociera o niego, idąc porusza biodrami, spogląda
zalotnie spod półprzymkniętych powiek, coraz lepiej jej to wychodzi, coraz mniej fałszywych ru-
chów, coraz rzadziej musi zerkać na nuty, patrzy na niego tylko po to, by się utwierdzić, by spraw-
dzić, że tańczy bezbłędnie, ale sama już czuje rytm, wprowadza się w trans, bez wytchnienia wiruje
w swoim tańcu. Tylko w nocy nie może się przełamać, zostawia mu swoje ciało, choć wie, że on
tego nie lubi, chce, by go dotykała, wkłada go jej do ręki, chciałaby, aby był z niej zadowolony, ale
nie może, jak ma poruszyć ręką, skoro bezszelestnie unosi się pod sklepieniem namiotu.

– Czemu nie jesteś szczera? – Krzysiek potrząsa nią ze złością. – Czy ty nic nie czujesz?
– Czuję – mówi Joanna. Strach, że ją zostawi, jest większy niż wstręt. Bierze go do ręki i po-

zwala nauczyć się nią poruszać. Pozwala nawet włożyć go sobie do ust. Krzysiek jest z niej zado-
wolony. Joanna jest z siebie dumna. Dopiero gdy on zasypia, wymyka się z namiotu i rzyga
wsparta o drzewo. Nienawidzę go – dławi to uczucie, nim zamienia się w myśl, by nie przeszka-
dzało go kochać.

Koniec obozu zaskoczył Joannę, nie była gotowa na powrót do domu. Bała się, że wszystko po

niej widać, wystarczy jedno spojrzenie Heleny. Joanna czuła je na sobie i drżała, wtulała się w
Krzyśka i prosiła:

– Nie opuszczaj mnie, boję się, pojedź tam ze mną.
Krzysiek nie mógł z nią jechać, gdyż czekał go następny obóz. Prawdę mówiąc, chętnie by już

odpoczął od Joanny i przeżył coś nowego, ale wzruszał go jej lęk i przywiązanie do niego. W koń-
cu zaproponował:

– Zostań ze mną. Zadzwoń do starych i powiedz, że jest miejsce. Może ci pozwolą.
Helena nie jest zachwycona, naradza się z Czesławem, wypytuje o wszystko, każe Joannie za-

dzwonić następnego dnia. W końcu się zgadza. Powrót Joanny zostaje odroczony o dwa tygodnie.

– Moja dziewczyna – przedstawił ją Krzysiek pierwszego dnia. To zobowiązuje. Joanna coraz

lepiej odgrywa swoją rolę, bywa zabawna, dowcipna, czuje na sobie spojrzenia pełne uznania,
Krzysiek przytula ją przy ognisku albo patrzy na nią, gdy śpiewa, w niego zaś wpatrują się rozma-
rzone panienki, Joannę bawi ta sytuacja, pewnie zazdroszczą jej, gdy razem z nim znika w ciemno-
ści namiotu. Jeszcze nigdy nie była tak ważna, nigdy nawet nie marzyła o głównej roli, a teraz gra,
jakby była w transie, wie, że zawdzięcza ją Krzyśkowi, powinna być mu wdzięczna, ale czuje się
wyłącznie skazana, skazana na faceta, którego coraz mniej lubi, choć stara się o tym nie wiedzieć.
Już nie pamięta, co jej się w nim podobało, prymitywne dowcipy, zadowolenie z samego siebie czy
oddech przesycony piwem? Zaczyna dostrzegać innych mężczyzn, czuje, że na nich działa, już nie
tylko dla Krzyśka tańczy swój taniec motyla, wiruje przed wszystkimi wokół ogniska, drażni się z
nim, niech zobaczy, że innym też się podoba. Krzysiek to widzi, patrzy na nią z dumą, to on ją
obudził, on z niej zrobił kobietę, ma prawo do poczucia własności.

– Ty dziwko, szoruj do namiotu. – Krzysiek chwyta Joannę za włosy, nie mógł dłużej patrzeć,

jak siedzi obok Tomka, jak piją piwo z jednej butelki, szepczą do siebie, jakby jego nie było przy
ognisku. Tomek zrywa się w obronie Joanny.

– Zostaw ją – krzyczy. – Chyba ma prawo siedzieć, gdzie chce.
– To moja dziewczyna i nie radzę ci się do niej zbliżać.
Joanna jest trochę przestraszona, ale nie jest to dominujące uczucie. W głębi duszy cieszy się, że

jest powodem tego zamieszania, że wzbudza tak silne emocje, że omal się o nią nie biją. Przez
moment czuje, że ma władzę nad światem. Gdy w końcu są już w namiocie, pierwszy raz czuje
podniecenie, mogłaby to robić z nimi dwoma albo z tamtym, Krzysiek wchodzi w nią ostro, a ona
pręży się i drapie go po plecach.

– Suka – szepcze Krzysiek, choć bardziej przypomina kocicę, wygięta w łuk, pierwszy raz

obecna w swoim ciele.

– Ożenisz się ze mną? – pyta zdjęta nagłym lękiem.
– Jeśli nie będziesz mnie zdradzać. – Joanna śmieje się na samą myśl, że mogłaby go zdradzić,

co mu przychodzi do głowy, nie pamięta już, że przed chwilą myślała o tym samym.

– Kiedy im to powiemy? – pyta Joanna, gdy dochodzą do jej domu. – Wejdziesz ze mną?
– No skąd, przestraszyliby się, muszę być w garniturze i z kwiatami. Nic im nie mów, jak przyj-

dę, to powiemy.

– A kiedy przyjdziesz? – Joanna boi się stanąć sama przed rodzicami, ale z nim też się boi, boi

się z nim rozstać i boi się rozmawiać z nim tu, gdzie może być widziana z okien, traci jasność my-
śli, znowu się gubi, lęk wraca z dawną siłą, Joanna znów staje się Joanną.

– Czekaj na mnie, przyjdę się oświadczyć – mówi Krzysiek, całuje ją i odchodzi, podrygując

śmiesznie pod ciężkim plecakiem. Joanna patrzy na swojego narzeczonego, którego powrotu bę

dzie oczekiwać, łzy płyną jej z oczu, on jest coraz dalej, z każdym krokiem staje się cenniejszy,
chce go zawołać, ale boi się, że Helena usłyszy, Krzysiek odwraca się i macha ręką, w końcu znika
za rogiem.

– Kto to był ten facet, z którym się gziłaś pod domem? – przed Heleną nic się nie ukryje.
– Kolega – mówi Joanna.
– To z każdym kolegą tak się obściskujesz?
Jeszcze tylko przywitanie z ojcem i Joanna może zamknąć się w swoim pokoju. Rzuca się na

łóżko i płacze. Znów czuje się sama na świecie. Nie ma nawet Esmeraldy. Próbuje znaleźć stary
korytarz z liszkami, dawno w nim nie była, nie wie nawet, czy one jeszcze żyją, biega po zakurzo-
nych wnętrzach, nie może znaleźć drogi, wokół ciemność, szeroko otwiera oczy, ale wokół jest
noc, jakaś siła spycha ją po stromym zboczu, Joanna chwyta się kępek traw, łapie kamieni i zsuwa
się coraz niżej, już jest na skraju przepaści, patrzy w ciemną czeluść, której zawsze się bała, czarna
dziura, w którą można spadać bez końca, krzyk wyrwał się z jej ust, nim zdążyła go powstrzymać,
ściska ręką szczęki, tak jak to kiedyś robiła Helena, ale za późno, Helena jakby tylko na to czekała,
wpada do pokoju i woła Czesława.

– Ledwie przyjechała i już urządza jakieś histerie. Ciekawe, co tam wyprawiała. Idź się umyj,

rozpakuj i zabierz się do robienia kolacji – głos Heleny jest szorstki jak zawsze, ale Joanna jest jej
wdzięczna za ustawienie świata na swoim miejscu.

Rozpoczęcie roku szkolnego nadeszło w samą porę. Choć z perspektywy wakacji pomysł, by

znów usiąść w ławce, wydawał się Joannie nieco absurdalny, to gdy wbiła się w szkolny mundurek
i na uroczystej akademii zajęła swoje miejsce w szeregu, odczuła ulgę, że znowu jest w szkole.

– Aśka, co się stało? Jesteś jakaś inna – Baśka zauważyła to od razu. Joanna, spłoszona tym

pytaniem, swoim zwyczajem chciała nic nie odpowiadać, gdy usłyszała, jak mówi:

– To przez te wakacje. Niby mam już osiemnaście lat, a ciągle nie wiem, jak się jest dorosłą.
– Czy ty się przypadkiem nie zakochałaś?
– Chyba tak. W każdym razie mam narzeczonego.
– Narzeczonego? – brzmiało to staroświecko, ale i wyjątkowo poważnie, inne dziewczyny mo-

gły się pochwalić najwyżej tym, że mają chłopaka. – Czy to znaczy, że zamierzacie wziąć ślub?

– No, tak. Nie mamy innego wyjścia.
Ta odpowiedź zaintrygowała Baśkę, lecz ponieważ wszedł dyrektor, nie mogła zapytać o nic

więcej.

– Chodź do mnie po rozpoczęciu, to pogadamy – zaproponowała jeszcze, nim wokół zapadła ci-

sza.

– Opowiedz mi o nim. – Baśka siedziała na dywanie i wpatrywała się w nią z napięciem.

– Ma dwadzieścia siedem lat, zielone oczy i gra na gitarze – te atuty wydały się Joannie najważ-

niejsze.

– Kochasz go? – trzeźwa zwykle Baśka była tym razem trochę rozmarzona. Ona też miała swoje

wspomnienia z wakacji, ale sprawa Joanny wydała jej się poważniejsza. Joanna była odmieniona. Z
rozpuszczonymi włosami i zagadkowym uśmiechem na ustach wydała się Baśce niemal piękna.

– Nie jestem pewna. Najpierw myślałam, że tak, potem, że nie, a teraz bardzo za nim tęsknię –

oczy Joanny zaszkliły się łzami.

– Nie spotykacie się? Mieszka w innym mieście?
– Nie, ale jeszcze się nie odezwał. To raptem parę dni od naszego powrotu – dodała szybko,

jakby na jego usprawiedliwienie. – Wkrótce ma przyjść do moich rodziców, żeby się oświadczyć.

– Nie powinien cię tak zostawiać. Powinien codziennie przynosić ci kwiaty albo przynajmniej

dzwonić. – Baśka przeczytała dość książek, by wiedzieć, jak postępują zakochani. – Jesteś pewna,
że on cię kocha?

– Chyba tak, powiedział, że się ze mną ożeni, jeśli będę w ciąży. Zresztą i tak musimy wziąć

ślub.

– Dlaczego?
– Bo spaliśmy ze sobą – mówi Joanna ze łzami w oczach. Baśka ma wypieki na policzkach i

patrzy na nią z podziwem. Kto by pomyślał, że ona pierwsza się na to zdecyduje – dziwi się, nie
wiedząc, że nikt nie pytał Joanny o zdanie.

– Opowiedz mi, jak to jest – prosi. – Ja pozwoliłam się całować i dotykać, ale bałam się iść da-

lej. Czy to jest coś wspaniałego? Jakby się ulatywało do nieba?

– Ulatywałam, ale nie do nieba. Jak mogłabym lecieć do nieba, skoro to jest grzech.
– To co, że grzech? Wszyscy to robią, bo to fajne. Ja strasznie lubię się całować, nawet żałowa-

łam, że nie poszłam dalej, nie jestem taka odważna jak ty.

– Wcale nie jestem odważna i żałuję, że to się stało. Nawet nie wiem, czy go kocham, a będę

musiała być jego żoną. – Joanna znów ma mokre oczy. Baśka przysuwa się bliżej i przytula ją, Jo-
anna sztywnieje, ale za chwilę poddaje się temu uściskowi i pozwala łzom płynąć bez końca.

– Nie musisz być jego żoną, jeśli nie jesteś w ciąży. I tak najpierw musisz skończyć szkołę.

– A jak potem nikt mnie nie zechce?
– Co ty, to nie te czasy, wariatko. Teraz się ma chłopaka, a nie narzeczonego. Jesteś strasznie

staroświecka, muszę ci zrobić porządek w głowie. – Baśka unosi ręką głowę Joanny i uśmiecha się
do niej. – Nie możesz być taka naiwna, nauczę cię, jak postępować z facetami.

Rozmowa z Baśką i miarowy rytm zajęć uśpiły niepokój Joanny. Zajęta nauką, w ciągu dnia co-

raz rzadziej odwiedzała korytarz z wakacjami. Wpadała tam głównie nocą, pchana nagłym lękiem
przed ciążą, i błąkała się zwykle do świtu. W dniu pojawienia się upragnionej miesiączki bez żalu
wstawiła na końcu korytarza ciężkie, dębowe drzwi i zamknęła je na klucz, który wsadziła pod na-
prędce uplecioną wycieraczkę. Na drzwiach przybiła metalową tabliczkę z napisem: „Wstęp do
niczego niepotrzebny” i patrząc na nią, obchodziła te drzwi szerokim łukiem. Zamierzała zachować
tylko dobre wspomnienia, które unosiły się w jej głowie delikatną mgiełką, nie wymagając własne-
go terytorium i nie zakłócając spokoju. Za to dzwonek do drzwi jej prawdziwego mieszkania po-
wodował, że serce skakało jej do gardła. Co zrobić, jeśli to będzie on? Z jednej strony nie chciała,
by tu przyszedł, bo po co? Wiedziała już, że nie musi być jego żoną, a upływające dni upewniały
ją, że i on nie myśli o ślubie. Dziękowała Bogu, że nie jest w ciąży, bo przecież nie wiedziałaby
nawet, gdzie go szukać. I jaki by to miało sens, skoro sam tu nie przyszedł. Ale z drugiej strony
tęskniła za nim. W ograniczonej przestrzeni domu i szkoły czuła się jak zamknięta w słoiku. Pa-
trzyła, jak za szybą toczy się życie, znane jej dobrze z wakacji. Im dłużej nie zaglądała do tamtego
korytarza, tym mgliste wspomnienia z obozu stawały się piękniejsze. Pamiętała bliskość Krzyśka i
jego pocałunki, nie pamiętała swego oporu i niechęci. Pamiętała jego zachwycone spojrzenie, za-
pomniała o wykrzywiającej twarz złości. Wspominała swoją śmiałość przy ognisku, nie pamiętając
o lęku. I choć czasami złe wspomnienia próbowały przecisnąć się wąską szparką pod drzwiami, nie
dopuszczała ich do Krzyśka. To moja wina, że nie zawsze było fajnie. Byłam za głupia dla niego –
myślała, odpędzając je jak natrętne ćmy, przeszkadzające jej w tkaniu. Nitka za nitką, nitka za nit-
ką, spod zręcznych palców wyłaniał się obraz, który poza rysami twarzy nie miał z Krzyśkiem nic
wspólnego. Tak naprawdę Joanna tęskniła nie za nim, lecz za miłością, tylko skąd mogła o tym
wiedzieć?

Była już połowa października, gdy przyszedł pod jej szkołę.
– Joanna! – zawołał, a ona natychmiast wyłowiła jego głos z gwaru wielu głosów wychodzącej

po lekcjach młodzieży. Powoli odwróciła się w jego stronę. Stał oparty o ścianę szkoły i leciutko
się uśmiechał. Różnił się od tego, którego pamiętała, ale to był on, gwałtowne bicie jej serca nie
pozostawiało najmniejszych wątpliwości. Stali, patrząc na siebie, aż jeszcze raz ją przywołał, ci-
szej, lecz bardziej niecierpliwie, i wtedy podeszła do niego.

– Cześć – powiedział i przygarnął ją do siebie. Joanna poczuła znajomy zapach piwa. – Co u

mojej narzeczonej? – zapytał. – Stęskniłem się za tobą. – Joanna czekała na tę chwilę, jest pewna,
że czekała i że chciała go zobaczyć. Teraz jednak poczuła niechęć i oswobodziła się z jego ramion.

– Dobrze wiesz, że nie jestem twoją narzeczoną. Pewnie nawet przez chwilę nie miałeś zamiaru

się ze mną ożenić.

– Oho, jesteś taka jak inne kobiety. Pretensje, że się nie ożeniłem. A to, że cię kocham, to nie-

ważne.

Joanna poczuła się zawstydzona.
– Kochasz mnie? – zapytała z niedowierzaniem.

– No jasne, inaczej po co bym tu przychodził. Strasznie się za tobą stęskniłem, robaczku – za-

mruczał jej w ucho.

– To czemu tak długo cię nie było, nie musiałeś tak tęsknić, mogłeś się ze mną spotkać.
– Jeszcze na miesiąc wyjechałem, a potem musiałem uporządkować swoje sprawy. Nie miesz-

kam już w akademiku. Mamy swoje gniazdko, musisz je zaraz zobaczyć.

Joanna zagubiła się w jego słowach i swoich uczuciach, nie wiedziała, kim on jest i czy ją ko-

cha, karciła siebie za tę nieufność, może cały czas o niej myślał, skoro zadbał o gniazdko dla nich.
Nie była jednak pewna, czy chce je zobaczyć. Gdyby na widowni siedziały dzieci, mogłyby ją
ostrzec głośnymi okrzykami: „nie idź tam, nie idź tam”. Ale tu nie było żadnych dzieci i Joanna nie
słyszała ostrzeżenia. Wokół nich było pusto, wszyscy już poszli do domu. Szybko przerwał jej wa-
hanie:

– Chodź, biegniemy. To niedaleko stąd. Będziesz mogła wpadać po lekcjach – chwycił ją za rę-

kę i pobiegli.

Wspięli się po drewnianych schodach starej kamienicy, a potem szli długim korytarzem, mijając

drzwi prowadzące do klitek, wykrojonych z dużych przedwojennych mieszkań. Zatrzymali się
przed ostatnimi drzwiami. Joanna nie widziała w życiu zbyt wielu gniazdek i nie miała zbyt dużych
oczekiwań, ale to, co zobaczyła, naprawdę trudno było uznać za gniazdko. Całość składała się z
odrapanego pomieszczenia, którego jedynym wyposażeniem była kuchnia węglowa i zardzewiały,
odrapany zlew. Drewniana podłoga pomalowana była na niebiesko, ale miejsca bardziej wytarte
odsłaniały brązową warstwę farby, zaś w okolicach kuchni i zlewu przebijały łyse, sczerniałe deski.
Z sufitu zwisała zawieszona na sznurze żarówka i to już było wszystko, jeśli nie liczyć sterty gazet
w kącie, brudnego okna, torby i paru pustych słoików na podłodze. Joanna miała kłopot ze znale-
zieniem słów, którymi mogłaby skomentować to, co widzi, nie urażając uczuć gospodarza. Nic nie
przychodziło jej do głowy, więc tylko uśmiechnęła się bezradnie.

– No, dobra, sam wiem, że trzeba tu trochę posprzątać i muszę zdobyć jakieś meble. Dopiero

wczoraj odebrałem klucze i chciałem ci od razu pokazać – tymi słowami znów ujął Joannę. Gdy
objął ją ramieniem, przytuliła się do niego.

– Tylko tu możemy to zrobić – szepnął, popychając ją w kierunku kuchni.
– Co zrobić? – zapytała.
– Jak to co? Kochać się! O niczym innym od dawna nie marzę.
– Nie chcę – powiedziała Joanna delikatnie, nie chcąc go zranić, ale w jej głosie brzmiało prze-

konanie.

– Dlaczego nie chcesz? Przecież jesteś moją dziewczyną. A może masz kogoś innego?
Joanna roześmiała się mimo napięcia, tak niedorzeczne wydało jej się to pytanie. Szybko wśli-

zgnął się w wyłom, jaki śmiech zrobił w jej zdecydowanej obronie.

– Uwielbiam, jak się śmiejesz, nie jesteś wtedy taka groźna, znowu czuję, że mnie kochasz.

Cały czas o tobie myślałem, wiedziałem, że mnie nie zdradzisz, że nie porzucisz mnie po tym, co
razem przeżyliśmy. Przecież nie pozwolisz mi dalej tęsknić, skoro w końcu mam cię tak blisko.

– Nie chcę tego robić. Nie chcę znowu się bać, że jestem w ciąży.
– Co ty, nie bój się, będę uważał, jeszcze żadnej nie zrobiłem dziecka.
– To dużo nas jest? – w Joannie znowu wzięła górę nieufność.
– Kogo nas? – spytał zdziwiony, sięgając do torby po piwo.
– No tych, którym nie zrobiłeś dziecka.
– Miliony, milionom kobiet nie zrobiłem dziecka – zaśmiał się głośno, zadowolony, że tak

zręcznie wybrnął z sytuacji. – Napij się piwa, zamiast zajmować głupotami.

– Dzięki, nie piję – odpowiedziała Joanna.

– Od kiedy nie pijesz? Pamiętam, że nieźle ci szło na wakacjach.
– Od wakacji. I od wakacji bałam się, że jestem w ciąży. Szkoda, że wcześniej mi nie powie-

działeś, że nie ma powodu do obaw.

– Ale teraz już wiesz, przysięgam, że będę uważał, chodź, na pewno też tego chcesz – szeptał jej

w ucho coraz bardziej rozgorączkowany, zdjął z niej kurtkę, całując i głaszcząc prowadził w stronę
kuchni węglowej.

– Wyłożę ją gazetami, żebyś się nie ubrudziła, usiądź tylko, tak dawno o tym marzyłem.
Joanna nie chciała tego robić, ale czując jego pragnienie, nie umiała dłużej odmawiać. Jego ręce

były już wszędzie, zsunął z niej majtki i rajstopy, podniósł ją i posadził na kuchence. Rozpiął
spodnie, wszedł między jej nogi i przysunął ją do siebie. Joanna uciekła, nim zdążył go włożyć,
potem zaczął poruszać się w przód i w tył, patrzyła z góry, myśląc, że może to niewielka cena za
miłość, bo przecież skoro przyszedł, znaczy, że ją kocha. Wiele czasu musiało upłynąć, nim wpadł
jej do głowy inny powód jego przyjścia pod szkołę. Najtrudniej wpaść na najprostszy pomysł. Po
prostu była pod ręką, parę ulic od jego mieszkania.

– To był on, prawda? Widziałam go wczoraj pod szkołą. Dokąd poszliście? – Baśka dopadła Jo-

annę tuż przed lekcjami.

– Do niego, on ma już swoje mieszkanie.
– Kochaliście się?
Wspomnienie kuchni węglowej wypłynęło rumieńcem wstydu na twarz Joanny. – Nie mówmy

o tym – poprosiła.

– W sobotę Elka urządza urodziny. Powiedziałam, żeby cię zaprosiła. Możesz przyjść z nim, je-

śli chcesz. Przyjdziesz?

– Jeszcze mnie nie zaprosiła. Zresztą nie wiem, czy on będzie mógł.
– Pracuje?
– Nie, studiuje.
– Przecież mówiłaś, że ma dwadzieścia siedem lat.
– No tak, ale jeszcze nie skończył. Miał jakieś urlopy dziekańskie, mówi, że woli studiować niż

iść do pracy. On jest artystą, chce być wolny, inaczej nie będzie mógł malować – Joanna uświado-
miła sobie, jak mało o nim wie. Na szczęście dzwonek przerwał dalsze indagacje. A na następnej
przerwie Elka zaprosiła Joannę na urodziny.

Joanna zapukała po raz trzeci, ale nikt nie otwierał, choć wydawało jej się, że czuje jakiś ruch za

drzwiami. Jej wczorajsza kartka zniknęła, lecz pozostała bez odpowiedzi. Joanna oparła torbę o
kolano, wyjęła brulion i napisała raz jeszcze: „Zadzwoń do mnie stop pilne stop J.”, wyrwała kartkę
i wsunęła w drzwi. Wychodząc, odszukała jego okno. To musi być to, na samym końcu, drugie
piętro, wszystko się zgadzało poza zapalonym światłem, jakąś zasłonką, której z pewnością wcze-
śniej tam nie było, Joannie zdawało się, że dostrzega za nią cienie dwóch osób, złączonych w jed-
nym uścisku.

Zgodnie z oficjalną wersją Joanna miała do późna uczyć się z Elką. Helena nie uznawała noco-

wania poza domem, ale wizja matury w połączeniu z telefonem matki Elki zdołały złamać jej opór
i Joanna mogła zostać na noc. Matka Elki zadzwoniła na prośbę Elki i Baśki, którym zależało na
tym, by Joanna mogła być na prywatce. Myślały, że przyjdzie ze swoim narzeczonym, ale gdy w
końcu stanęła w drzwiach, była sama, w swoim szkolnym mundurku i z torbą pełną książek, by nie
wzbudzić podejrzeń Heleny. W ręku trzymała niewielkie zawiniątko, które podała Elce. Ta rozwi-
nęła je i zobaczyła namalowanego na szkle motyla. Motyl był wesoły i kolorowy, zupełnie nie pa-
sował do Joanny.

– Sama malowałaś? – zapytała zdziwiona, patrząc uważnie na jej bezbarwną postać. Joanna ski-

nęła głową.

– Ładny – powiedziała Elka. – Nie wiedziałam, że umiesz zrobić coś tak ładnego. Pewnie jesz-

cze wielu rzeczy o tobie nie wiem?

Joanna zaczerwieniła się i uciekła wzrokiem od jej ciepłego spojrzenia. Czy było coś takiego, co

warto by o niej wiedzieć? Nic nie przychodziło jej do głowy.

– Masz coś do przebrania się czy ci pożyczyć? – Elka wyrwała ją z zadumy.
– Mogę być tak, jak jestem – powiedziała Joanna, w tej samej chwili ktoś otworzył drzwi od

pokoju i zapytał, kto przyszedł, Elka nie odpowiedziała, tylko wepchnęła Joannę do łazienki.

– Rozpuść włosy i uczesz się, a ja przyniosę jakieś ciuchy – zniknęła, nim Joanna zdążyła za-

protestować.

W pierwszej chwili nikt jej nie poznał. Rozmowy ucichły, wszystkie oczy zwróciły się w jej

kierunku, ale patrzyły bez zrozumienia, twarze zdradzały próżny wysiłek przypomnienia sobie,
skąd znają tę dziewczynę. Joanna też ledwie ich poznawała. Było tu pół klasy, ale jakże inaczej
wyglądali w kolorowych strojach, z papierosami w rękach, w niedbałych pozach.

– Nie poznajecie? – Elka była rozradowana efektem swoich starań. W minispódniczce i butach

na obcasach, z włosami do ramion, lekko podmalowana Joanna była jej własnym dziełem sztuki,
mającym niewiele wspólnego ze szkolną wersją Joanny.

– Moja przyjaciółka, Aśka – powiedziała i trzymając ją w pasie, okręciła wokół jej osi. Spód-

niczka zawirowała, Joanna bała się, że nie utrzyma się na sztywnych nogach, ale ręce Elki pomogły
jej zachować równowagę.

– No co, nie poznajecie Joanny? – w końcu poznali, ktoś podszedł ją przywitać, ktoś inny po-

wiedział, że świetnie wygląda, Baśka podała jej kieliszek wina i odciągnęła w kąt.

– Ale miałaś wejście! W pierwszej chwili nawet ja cię nie poznałam. Chłopaki omal nie padli.

Pij, to się rozluźnisz.

Joanna pije, słucha komplementów, parę osób rozmawia o Stachurze, którego i ona niedawno

odkryła, więc włącza się do dyskusji. Dzień w dzień spędza z nimi kilka godzin w jednej sali, wie,
kto jest kto, czuje się z nimi bezpiecznie, wino dodaje odwagi, przyjmuje od kogoś papierosa, ktoś
pokazuje jej, jak się zaciągać, krztusi się, ale w końcu jej się to udaje, zawrót głowy, Maciek przy-
trzymuje ją, pierwszy raz Joanna stoi tak blisko niego, widzi, jaki jest wysoki, Elka wyciąga ją do
tańca, tańczy w kółku, najpierw z napięciem naśladuje ruchy innych, potem wpada w rytm, zamyka
oczy i pozwala nieść się muzyce, przy wolnym kawałku Maciek bierze ją w ramiona, boi się, że nie
umie, próbuje się wymknąć – nauczę cię – szepcze Maciek – poprowadzę cię, nie musisz robić nic

specjalnego – i zaczynają tańczyć, najpierw sztywno, Joanna gubi krok, Maciek uśmiecha się ła-
godnie i obejmuje ją mocniej, a ona poddaje się jego ruchom, czuje jego siłę, rozluźnia się i idzie
im coraz lepiej, zmiana muzyki, ale Maciek jej nie puszcza, prowadzi ją pewnie, skłania do robie-
nia obrotów – świetnie tańczysz – żeby jej to szepnąć do ucha, musiał się pochylić, choć ona wcale
nie jest maleńka, Joanna wybucha śmiechem, wie, że nie tańczy świetnie, ale czuje, że dobrze im
idzie, to jej pierwsze tańce, nie mogła mieć lepszego partnera, śmieje się zalotnie, podnosi głowę,
by spojrzeć mu w oczy, śmieją się do siebie otwarcie, Elka podaje im wino, przystają na chwilę i
piją, a potem tańczą dalej, jak miły jest jego dotyk, głaszcze jej włosy i ramiona, zmęczeni siadają
obok siebie na tapczanie, palą jednego papierosa na spółkę, braterstwo śliny, podniecające jak po-
całunek, że też wcześniej jej nie zauważyłem – myśli Maciek, patrząc na jej łagodny profil, jej nie-
poradność go wzrusza – nauczę cię palić – mówi, gdy Joanna znów kaszle – nauczę cię wszystkie-
go – szepcze jej w ucho, ona czuje jego oddech, ma poczucie winy wobec Krzyśka, czy to już jest
zdrada? – myśli, ale pozwala Maćkowi dalej szeptać, pozwala sobie czuć to, co czuje, prywatka się
kończy – chodź, odprowadzę cię do domu – proponuje Maciek, wstając i podając jej rękę.

– Joanna zostaje u mnie – mówi Elka, wszyscy w końcu wychodzą, Maciek też, zostaje tylko

Elka, Joanna i Baśka.

– Byłaś dziś najpiękniejsza. Pamiętasz ich głupie miny, jak weszłaś? – Elka wybucha śmie-

chem, siedzą na tapczanie i piją wino, kolejny papieros łatwiej wchodzi Joannie.

– Chyba będę palić. Mój ojciec pali i zawsze mi się to podobało – Joanna z rozmarzeniem wpa-

truje się w obrazki z minionego wieczoru. – Dzięki Elka, było wspaniale, najwspanialszy wieczór
w moim życiu.

– Jeszcze niejeden taki będzie, pewnie wszyscy zaczną cię zapraszać. Wygląda, że Maciek się w

tobie zakochał.

– Co ty, tylko tańczyliśmy.
– A co na to twój narzeczony? Nie chciałaś, żeby przyszedł tu z tobą? – pyta Baśka.
– Chciałam, ale się z nim nie widziałam. Nie zadzwonił do mnie mimo kartek.
– To jakiś dziwny typ. Daj sobie z nim spokój. Zresztą oni wszyscy są tacy. Niby wielka miłość,

a za dwa dni już o tobie nie pamiętają. Taki Tomek chodził za mną przez całe wakacje. Obiecywał,
że będzie dzwonił, przyjeżdżał, a nawet nie napisał – w oczach Baśki pojawiają się łzy. Elka klepie
ją po udzie.

– Nie przejmuj się, stara. Zaraz ty też zapomnisz. Ja już zapomniałam, a byłam pewna, że to hi-

storia na całe życie. Może wakacyjne miłości nie mogą trwać dłużej?

– Nie lubię facetów. My traktujemy ich poważnie, a im chodzi tylko o jedno. W gruncie rzeczy

mają nas w dupie. Nie sądzisz? – pytanie Baśki oderwało Joannę od wspomnień.

– Nie wiem. Krzysiek mówił, że mnie kocha, ale skąd mam wiedzieć, czy to prawda. Mało go

znam, chyba nie umiem poznać kogoś, kto jest o tyle starszy. Pewnie łatwiej zrozumieć chłopaków
w naszym wieku.

– Też im jedno w głowie. A ja bym chciała, żeby mnie ktoś kochał i nie chciał od razu iść do

łóżka – Elka znów napełniła kieliszki winem.

– Ja jestem ciekawa, jak to jest. Uwielbiam się całować, uwielbiam, jak mnie ktoś dotyka, ale

nie wiem, co dalej. Aśka, powiedz, jak to jest. – Joanna nie ma pretensji do Baśki, że zdradza Elce
jej tajemnicę. Nie miała pojęcia, że Elka jest taka fajna, ale teraz już wie i nie ma nic przeciwko
temu, że ona wie o Krzyśku. Tylko co odpowiedzieć na takie pytanie?

– Nie wiem, to zawsze jest tak szybko, pierwszy raz to się bałam i bolało mnie, potem pewnie

można się przyzwyczaić.

– Nie lubisz tego?
– Nie – Joanna wyrzuca to z siebie jak kamień. – Nie lubiłam i dalej nie lubię. I jego chyba też nie.
– To z pewnością nie był odpowiedni facet. Mężczyzna musi być delikatny, na pewno byś lubi

ła, gdyby cię tak dotykał – leciutko, czubkami palców, Elka pieści udo Joanny. – Lubisz się cało-
wać? – pyta, przyciągając ją wzrokiem. Joanna zbliża twarz do jej ust i zaczynają bawić się swoimi
wargami.

– Ja też, ja też – Baśka wchodzi między nie. Całują się coraz bardziej namiętnie, śmieją się,

przepychają, coraz śmielej dotykają swoich ciał.

– Widzicie, możemy to robić bez nich.
– I bez obaw, że zajdziemy w ciążę.
– Może bez nich byłoby lepiej – zastanawia się Joanna, ale znów wracają do niej wspomnienia

wieczoru. – Niechby tylko Maciek został – mówi ze śmiechem.

Maciek został i w życiu Joanny zajmował coraz więcej miejsca. Odprowadzał ją ze szkoły do

domu, chodzili razem do kina i na prywatki. Joanna oswoiła się z jego obecnością, czuła się przy
nim coraz swobodniej, mogli gadać i śmiać się bez końca. Opowiadała mu o tym, co dzieje się w
jej duszy, i z zachwytem wsłuchiwała się w jego marzenia. Helena złościła się na Joannę, ustana-
wiała zakazy, nakazy i sankcje, mające ukrócić jej późne powroty i włóczenie się nie wiadomo
gdzie, ale Joanna dalej spotykała się z Maćkiem, teraz bowiem nic nie było dla niej ważniejsze od
niego. Matka Maćka też była przeciwna tym spotkaniom. Bała się o maturę i egzaminy, bała się o
przyszłość jedynaka. Robiła wiele, aby zniechęcić Maćka do Joanny, ale jej działania nie przyno-
siły efektów. Joanna i Maciek dążyli do siebie z siłą szczęśliwie zakochanych, której nie mogły
osłabić żadne przeszkody. Wręcz przeciwnie, krzepli w swojej miłości tym bardziej, im bardziej
oba rody, a wkrótce i zarażone ich niepokojem wychowawczyni i dyrektorka, próbowały ich roz-
dzielić. Joanna nie zamierzała podporządkować się zaleceniom doświadczonych pedagogów, nie
pomogła nawet rozmowa z psychologiem szkolnym, kompetentnie tłumaczącym, jak zgubne skutki
dla jej przyszłości może mieć to młodzieńcze zauroczenie, które przecież nie może prowadzić nig-
dzie indziej, jak tylko na manowce, czyli do ciąży, jawiącej się wszystkim jako stan ze wszech miar
tragiczny. Joanna nie reagowała nawet na histeryczne wybuchy Heleny, zakończone zwykle dra-
matycznym pytaniem:

– Czy do ciebie nic nie dociera?
Nie docierało. Być może dlatego, że Joanna była szczęśliwa. Nie istniały powody, dla których

chciałaby przerwać ten stan. Wierzyła, że jeśli go nie przerwie, będzie trwał.

Na ferie zimowe pojechali kilkuosobową grupą do podmiejskiego domku Baśki, aby uczyć się

do matury. Uczyli się do późna w nocy, a potem kładli spać na podłodze, wszyscy w jednym po-
koju, Joanna i Maciek obok siebie. Obydwoje co wieczór niecierpliwie czekali na nadejście nocy.
Gdy w końcu gasło światło, mogli przytulić się do siebie i czuć swoją bliskość. Maciek delikatnie
głaskał włosy Joanny i składał pocałunki na jej oczach. Joanna wdychała jego zapach, palcami mu-
skała jego szyję, całowała pierś, na której spoczywała jej głowa. Każda noc przynosiła nowe od-
krycia, każdej nocy robili krok naprzód, we własnym tempie, w rytmie dyktowanym przez niepew-
ność i pragnienie, lęk i potrzebę bliskości, nieśmiałość i chęć dogłębnego poznania swoich ciał,
wrażliwość i pożądanie. Znali już swoje usta, uszy, nosy, znali już swoje ręce i piersi, znali swoje
biodra i brzuchy, ręka Joanny przytrzymywała jego dłoń, nim wślizgnęła się między jej nogi, co
wieczór delikatnie ponawiał próby, ale bez oporu pozwalał się zatrzymać, wracał na zdobyte już
terytorium, głaskał ją i całował, nim na dobranoc wypowiadał zaklęcie:

– Kocham cię i zawsze będę cię kochał.
– Kocham cię i będę cię kochać aż do śmierci – odpowiadała Joanna i zasypiali przytuleni do

siebie. Nie musieli się nigdzie spieszyć. Przed nimi było całe życie.

– Joanna! – wołanie dopadło ją znowu pod szkołą, gdy razem z Maćkiem wychodziła po lek-

cjach. Choć rozpoznała od razu ten głos, zabrzmiał dla niej jak głos z innego świata i nie miała
ochoty reagować.

– Joanna! – przyspieszyła kroku, idąc w przeciwnym kierunku.
– Ktoś cię woła. – Maciek obejrzał się i zobaczył Krzyśka.
– Słyszę, ale nie chcę go widzieć – powiedziała, coraz szybciej oddalając się od szkoły. Przeszli

już kilkanaście metrów, gdy usłyszała za sobą zdyszany oddech. Zatrzymał ją, chwytając mocno za
rękę.

– A co to, nie poznajesz mnie? Nie pamiętasz, jak się ze mną pieprzyłaś? – Krzysiek miał mętne

oczy i zionął piwem lub wódką.

– Co pan wygaduje, niech się pan od niej odczepi! – Maciek chwycił rękę Krzyśka i próbował

uwolnić Joannę.

– Weź te ręce, gówniarzu! Mam prawo trzymać narzeczoną, za co chcę.
– Narzeczoną? To moja dziewczyna – Maciek szarpał się z nim i nie dawał za wygraną.
– Może być twoja, byleby mi dalej obciągała druta. Jakoś się pogodzimy.
Maciek pchnął Krzyśka, ten puścił Joannę. Zaczęła biec.
Dziwka, dziwka – jej stopy wystukiwały to słowo w równym rytmie, a szyderczy śmiech odbijał

się od murów mijanych domów i trafiał w nią, dałaby głowę, że rozpoznaje w nim dwa głosy,
Krzyśka i Maćka, zgodnie ze sobą współbrzmiące, dopełniające się nawzajem. Biegła ulicami, mi-
nęła dom, dobiegła do miejsca, w którym kiedyś pochowała Esmeraldę. Stąd tylko krok dzielił ją
od bagien.

Nie pamięta, czemu tak biegła, może coś ją goniło, biegła od szkoły aż na Marysin, tam biegła

dalej, aż do miejsca, gdzie pochowała Esmeraldę, na podmokłe łąki, aż na bagna, przed którymi
przestrzegał ją Konus, nie zważała na kępy drzew, wyznaczające bezpieczną drogę, nie zważała na
nic, byle uciec, aż zapadła się w jakieś grzęzawisko, ostrożnie porusza się w lepkiej mazi, kto bę-
dzie pierwszy, bagno czy ona, jest coraz ciemniej, brudny szlam sięga brody, gdyby ktoś jej podał
rękę, może jest tu Konus, ciekawe, jak on teraz wygląda, czyby ją poznał.

– Konus! – krzyknęła. – Konus!
– Chwyć mnie za rękę – usłyszała nagle głos Maćka i zobaczyła w mroku zarys wyciągniętej

ręki.

– Skąd się tu wziąłeś, jak dobrze, że tu jesteś, bałam się, że mnie nikt nie usłyszy – do ręki bra-

kowało tylko kilku centymetrów, woda sięgała już do ust, jeszcze jeden wyrzut ciała, poczuła
strach, że jednak zatonie, nim sięgnie tej ręki, która właśnie wtedy cofnęła się.

– Nie bój się – usłyszała. – Łap za to.
Poczuła, że coś dotyka jej twarzy, chwyciła kij, a Maciek wyciągał ją z bagna, poczuła pod

brzuchem twardy grunt i puściła kij – trzymaj, trzymaj, trzymaj – kij napiera na jej głowę, wdziera
się do ust, Joanna czuje jego ciepło, zdziwiona poszukuje wzrokiem drugiego końca, dostrzega
nogi, z których zwieńczenia on wyrasta, to nie może być Maciek – myśli przerażona i patrzy w
górę, widzi nad sobą wykrzywioną w szyderczym uśmiechu twarz Krzyśka, dopiero teraz obudził
ją własny krzyk.

Krzyk Joanny obudził też Helenę. Wstała, nałożyła szlafrok i weszła do pokoju córki. Zapaliła

światło i zobaczyła wstrząsane płaczem plecy dziewczyny.

– Nie płacz, bo ci gorączka podskoczy. Noc jest od tego, żeby spać.
– Mamo, czy ja się topiłam? – Joanna podniosła głowę i spojrzała na matkę.
– Teraz śpij, jest noc. Pomyśl o czymś przyjemnym, to szybciej zaśniesz. Musisz nabrać sił, bo

niedługo matura, a ty się wylegujesz. – Helena zgasiła światło i wyszła z pokoju.

Joanna przypomniała sobie, co wydarzyło się pod szkołą. Co było potem, nie wiedziała. Czy

była na tych bagnach, czy to tylko sen? I w jaki sposób znalazła się w łóżku?

Bezskutecznie czekała na telefon, na jakikolwiek znak, że o niej pamięta. Po dwóch tygodniach,

tuż przed maturą, pojawiła się w szkole, blada i wychudzona, ale szła tam z nadzieją, że znowu go

zobaczy. I zobaczyła go już przed lekcjami, gdy tylko weszła na górę, stał z kolegami na końcu
korytarza. Serce załomotało jej w gardle, ostra mieszanka szczęścia i lęku, podeszła bliżej i pa-
trzyła na niego. Dostrzegł ją w końcu, ale nie przerwał rozmowy. To inni podeszli, żeby się z nią
przywitać. Maciek stał obojętny, jakby jej nigdy wcześniej nie widział na oczy, niczym nie zdra-
dził, że ją poznaje.

– Cześć, Maciek – z trudem wykrztusiła ze ściśniętego gardła. Nie spojrzał na nią, sięgnął po

torbę i ruszył do klasy. Wcale nie dlatego, jak Joanna myślała, że uważał ją za dziwkę. Powód był
inny: za zerwanie z nią matka obiecała mu skórzaną kurtkę. I dotrzymała słowa.

Jakaś siła spycha ją po stromym zboczu, Joanna poddaje się jej bez oporu, nie próbuje nawet

chwytać się kępek traw, zsuwa się coraz niżej, już jest na skraju przepaści, patrzy w ciemną cze-
luść, której zawsze się bała, czarna dziura, w którą można spadać bez końca, czuje się maleńką
drobiną wobec jej ogromu, leci, obracając się wokół swej osi, wiruje i spada, nie ma pojęcia, co jest
na dnie, czy w ogóle jest jakieś dno, może będzie tak spadać i spadać bez końca, nic nie szkodzi,
nic nie szkodzi, Joanna wcale nie chce się zatrzymać, niczego już nie chce, śmierć wydaje jej się
wybawieniem. Nie zna jeszcze uzdrawiającej mocy czasu, nie przeczuwa nawet, że kiedyś będzie
szczęśliwa. Ale jeszcze nie teraz, teraz wiruje wokół własnej osi, spada bezwolnie na dno czarnej
dziury, krzyczy, ale tym razem nikt jej nie słyszy, jest za daleko od świata, jest tam, gdzie nie ma
nic prócz samotności.

CZĘŚĆ TRZECIA

I odtąd żyli długo i szczęśliwie – z radosnym przekonaniem powiedziała Joanna, gdy przeniósł

ją przez próg ich nowego domu. Ze ścian popłynęła muzyka, zaczęła wirować w jej rytmie po pu-
stym pokoju. Patrzył na nią z zachwytem, na jej włosy fruwające wokół głowy i słyszał tę samą
melodię.

– Jak w bajce! – krzyknęła Joanna, wirując dalej. – Tyle lat już żyję na tym świecie, a nie wie-

działam, że jest taki piękny!

Bo i skąd miała to wiedzieć, żyjąc w mrocznych korytarzach i patrząc na mijający ją świat przez

szybę, o którą jego obraz rozbijał się i rozpadał na maleńkie kawałeczki, łączące się co prawda ze
sobą tuż po wzięciu przeszkody w konfigurację niemal tę samą, a jednak nieco inną. Lekkie znie-
kształcenia ulegały zwielokrotnieniu po przejściu przez labirynt korytarzy i do Joanny, ukrytej w
jego wnętrzu, docierały ostatecznie w postaci tak odległej od pierwowzoru, jak jeden wzór w kalej-
doskopie, choć złożony z tych samych elementów, różni się od drugiego. Ten oglądany przez Joan-
nę obraz nie oddawał w pełni urody świata, nic dziwnego więc, że nie wiedziała dotąd o jego pięk-
nie. Musiała jednak nosić w sobie wierny wizerunek szczęścia, bowiem rozpoznała je od razu, po
pierwszych sygnałach, które łatwo mogłyby ujść uwagi kogoś, kto nie wie, jak wygląda szczęście.

Jego zapowiedź dostrzegła w niebieskich oczach Marka, w których czaił się lęk i bezradność,

niepewność i smutek, mieszanina uczuć, wywołująca w Joannie przemożne pragnienie przyjścia z
pomocą. Joanna dobrze pamiętała oczy młodego Wagnera, którymi wpatrywał się w nią i w jej ta-
lerz. I choć od tamtego spotkania w barze do spotkania z Markiem minęły lata, choć zmieniło się
miejsce i czas akcji, zmieniły się osoby dramatu, Marek w niczym poza wzrokiem bezradnego
chłopca nie przypominał młodego Wagnera, a i Joanna ledwo przypominała dawną siebie, to jed-
nak natychmiast zdała sobie sprawę, że oto Bóg dał jej drugą szansę, że niejako w długu wobec
młodego Wagnera i wobec samej siebie z przeszłości musi odpowiedzieć na to nieme wołanie, któ-
re czytała w oczach Marka, a które stanowiło dla niej jasną i klarowną zapowiedź szczęścia.

Złapał ją, gdy przefruwała obok niego, i mocno przytulił.
– Kocham cię – powiedział, całując jej włosy. Wiedziała o tym, czuła to całą sobą, tak jak i całą

sobą czuła, że go kocha. Pokochała go od początku, od pierwszego wejrzenia jego smutnych oczu,
którymi zdawał się prosić o pomoc. Później Joanna po wielekroć zastanawiała się, czy aby na pew-
no ta prośba o pomoc, a właściwie wołanie, głośny krzyk, odbijający się echem w jej głowie, pły-
nęła z jego oczu, z czasem zaczęła przypuszczać, że to, co wzięła za pogłos jego krzyku, było tylko
echem jej pragnień obudzonych gwałtownie skojarzeniem tych dwóch sytuacji, spotkania w barze i
spotkania w sklepie, w którym Marek stał bezradnie, nie mogąc dokonać wyboru. Nagłe zwarcie w
jej mózgu spowodowało, że oba te spotkania połączyły się w jedno, wywołując w niej przemożną
chęć przyjścia z pomocą, a jako że dobre uczynki rodzą owoce, Joanna zbierała je teraz pełnymi
garściami.

Pac! – piękne, dojrzałe jabłko spadło z drzewa i potoczyło się pod jej nogi, podniosła je, a on

tymczasem grzebał w swojej torbie. W końcu wyjął z niej butelkę whisky i dwie szklaneczki. Joan-
na spojrzała na niego z nowym zachwytem, ona nigdy by o tym nie pomyślała, a on pamięta o
wszystkim, jest precyzyjny i zaskakujący, niczego nie robi tak jak inni, niczego nie robi byle jak, z
pewnością nie odegra byle jak swojej nowej roli. Tak jak i ona swojej. Bezbłędnie odgaduje jego
marzenia, spełnia je bez trudu, pod jego wzrokiem odnajduje właściwe ruchy, jak muzyk pod ba-
tutą dyrygenta przyjmuje odpowiednie tempo, oczekiwany przez niego rytm, tańczy pewnie,
kształtuje siebie na wzór i podobieństwo jego wyobrażeń, jak ciasto rozlewa się w formie, tak ona
idealnie wypełnia sobą jego pragnienia, staje się od nowa, rozkwita podlewana jego zachwytem.

– Kocham cię – szepnęła i przytuliła się do niego, zagryzając whisky soczystym jabłkiem. Jutro

przywiozą meble, a dziś będą kochać się na podłodze.

Obudził się z cudowną świadomością, że ona jest tuż obok. Przez chwilę wsłuchiwał się w jej

oddech, potem podniósł głowę i opierając się na łokciu, patrzył na nią. W pokoju panował półmrok,
ale i tak widział jej uśpioną twarz, łagodną i spokojną. Był dumny z siebie. Wreszcie zrobił coś
naprawdę, udało mu się podjąć decyzję, Joanna jest naprawdę i naprawdę jest jego żoną. On jest
mężem, dorosłym facetem, który w końcu wydostał się ze swojego pokoju.

Wstaje, gimnastyka, potem idzie się myć, Joanna też już wstała i robi śniadanie, Marek wchodzi

do kuchni ubrany, elegancki, pachnący, włącza radio, jedzą, w przypływach błyskotliwości poran-
nej bez przerwy ją rozśmiesza, śmieją się razem, Joanna śmieje się jak nigdy w życiu, śmieje się
codziennie, rano i wieczorem, w środku dnia śmieje się do własnych myśli, do wspomnień i prze-
widywań, a teraz śmieje się z jego żartów, od których zaczyna się każdy dzień, w końcu on musi
już iść, całuje ją przed wyjściem, Joanna wychodzi na balkon i patrzy, jak on odjeżdża, ostatni
uśmiech i już nie może go zobaczyć, zamyka drzwi, ale nawet wtedy jej myśli krążą wokół niego,
muskają go delikatnie jak motyle. Joanna cała czuje się jak motyl, cudowna przemiana, od której
już nie ma odwrotu, po co miałaby wracać, skoro tak wspaniale jest fruwać, mienić się zachwytem,
bezszelestnie krążyć wokół niego.

Rześki i radosny jedzie samochodem, włącza radio, O.N.A., nieźle ta dziewczyna śpiewa, świat

wydaje mu się wspaniały, w dodatku bez problemu znalazł miejsce na parkingu, dziarsko wkracza
do ponurego gmachu, jeszcze do portierni podchodzi żwawym krokiem i tu jak zwykle ucieka z
niego powietrze.

Co takiego jest w tym budynku? – zastanawia się, podpisując listę i pobierając klucz od portiera.

Idzie do windy, ale kątem oka dostrzega, że stoi tam panienka z księgowości, wspólna jazda wy-
magałaby konwersacji, a na to nie jest gotowy, szybko skręca na schody, jednak zły na siebie, że
zmienia plany z powodu jakiejś panienki. Potem jest jeszcze gorzej, na swoim piętrze w każdej
chwili może spotkać kogoś znajomego. Nim zanurzy się w korytarz, rozgląda się uważnie, czy nikt
nie idzie. Droga niby wolna, ale w każdej chwili któreś drzwi mogą się otworzyć, serce bije mu
mocniej, gdy szybkim krokiem zmierza do swojego pokoju. Wkładając klucz widzi, że drży mu
ręka, jest wściekły na siebie, o co ci chodzi, stary, najwyżej się komuś ukłonisz i odpowiesz na
jakieś zdawkowe pytanie, racjonalne argumenty nie pomagają, serce skacze mu do gardła, gdy sły-
szy czyjeś kroki w korytarzu, szybciej, szybciej, przekręca klucz, naciska klamkę i wpada do środ-
ka, opiera się o drzwi, przywiera do nich plecami, nasłuchuje, kroki oddalają się, oddycha z ulgą,
odkłada torbę, zdejmuje płaszcz, starannie wiesza go na wieszaku i rozprostowuje wszystkie zała-
mania.

Brała prysznic po porannym bieganiu, kiedy ktoś zasłonił jej oczy. Krzyknęła przerażona, a

wtedy zamknął jej usta ustami i poczuła jego zapach, cedr, opium, kto wie, co jeszcze, zapach ele-
ganckiego mężczyzny, którego kocha nad życie. Przytuliła się do niego i poczuła jego mokre ubra-
nie. Stali w strugach wody i śmiali się radośnie, ona naga, on w spodniach i koszuli, nie zdążył
zdjąć, bał się, że zakręci wodę, wtedy nie udałoby mu się jej zaskoczyć, zdjął tylko marynarkę i
buty.

– Co ty tu robisz o tej porze? – pyta Joanna z zachwytem.
– Sprawdzam, czy nie masz kochanka.
– No pewnie, że mam, wpada, jak jesteś w pracy, i pieprzymy się nawet pod prysznicem – mówi

Joanna, odpinając mu spodnie. Całują się mokrymi wargami, kochają w strugach wody do szaleń-
stwa, w końcu on bierze ją na ręce i zanosi do pokoju, owija w ręcznik, wyciera, nalewa po szkla-
neczce whisky.

– Trzydziesty raz w tym tygodniu – mówi z dumą. – Niezły wynik, nawet jak na młode małżeństwo.

Joanna włącza komputer i siada do pracy, musi dokończyć tłumaczenie i zawieźć do redakcji.

Nawet to jej się udało, znalazła pracę, do której nie musi wychodzić częściej niż raz na kilka dni, a
i te wyjścia nie są straszne, nic nie jest straszne, ledwie pamięta, że kiedyś było, niemal zapomniała
o dawnej sobie, co może łączyć motyla z poczwarką, zamknęła szczelnie drzwi prowadzące do
poplątanych korytarzy, w kilku najbliższych wyjścia zburzyła ściany, tworząc salon tak przestron-
ny, że ledwie mieści się w jej głowie. Najtrudniej było z oknami, ale i te udało jej się wybić i wpu-
ścić promienie słońca, we dnie i w nocy oświetlające fotel, na którym posadziła Marka. Siedzi tu
zawsze, wygodnie rozparty, a ona często wpada, gdy nie ma go w domu, by nasycić się jego wido-
kiem.

Czynności przygotowawcze, herbata, gazeta, znów herbata, umył śliwki i położył je na talerzy-

ku. Siedzi w pustym pokoju wpatrzony w komputer, nie bardzo wiedząc, co robić. Z pewnością
powinien dookreślić temat swojej pracy, ale to trwa już od wielu miesięcy. Najpierw nie mógł my-
śleć, bo był samotny. Potem nie mógł się skupić, bo był zakochany i niepewny, co ma z tym zrobić,
później przygotowania do ślubu, różne sprawy, potem ślub, dni i noce pełne miłości, a teraz w koń-
cu musi się serio zabrać do pracy i nie może, nie jest w stanie się skupić i jest tym coraz bardziej
przerażony. Od miesięcy czyta w kółko ten sam artykuł, z którego ma coś wynikać dla jego badań,
może rzeczywiście wynika, ale on nie umie tego dostrzec, nie może nawet przeczytać go ze zrozu-
mieniem. Siedzi więc w pustym, szczelnie zamkniętym pokoju i nie wie, co robić, choć oczywiście
cały czas pracuje, jeśli nie czyta, to wprowadza jakieś dane, próbuje rozwiązywać równania, które
uparcie nie chcą się równać, i czuje, że nie ma to sensu, działania pozorne, mające usprawiedliwić
tyle godzin spędzanych codziennie przy biurku.

Wracając z redakcji, Joanna wstąpiła do Marka. Śmiało wkroczyła do ponurego gmachu i dziar-

sko podeszła do portierni.

– Dokąd? – pytanie portiera zatrzymało ją w miejscu. – Do doktora B. – odpowiedziała, a por-

tier odszukał jego nazwisko w grubym rejestrze.

– Umówiona? – zapytał, a Joannie jej nie zapowiedziana wizyta nagle wydała się czymś niesto-

sownym.

– To mój mąż – odpowiedziała niepewna, czy to wystarczający argument.
– Pokój 312 – poinformował ją niepotrzebnie i nie zadawał więcej pytań, ale Joanna stała jesz-

cze przez chwilę bez ruchu, nim powoli minęła portiernię.

Co takiego jest w tym budynku? – zastanawiała się, idąc noga za nogą po schodach. Była tu nie

pierwszy raz i za każdym razem w okolicach portierni jakieś mikroturbulencje czy ukryty ciek
wodny wytrącały ją z równowagi i wysysały całą energię. Może to przez tych portierów w mundu-
rach – myślała – albo przez to, że Marek też nie lubi tu wchodzić. Odkąd jest z nim, tyle rzeczy
odbiera podobnie. To samo ją śmieszy, to samo jej się podoba, odkryła niedoceniany dotąd smak
whisky i guinnessa.

Chce iść do bufetu, może po śniadaniu będzie lepiej, czuje, że ma dosyć tej sytuacji. Ale jak to

zrobić, żeby nikogo nie spotkać, co będzie, jeśli natknie się na profesora? Może go dzisiaj nie ma,
muszę się dowiedzieć, zadzwonię do jego sekretarki, sięga po słuchawkę, co jej powiem? zapytam,
czy jest profesor, a ona na to, że jest, i usłużnie mnie z nim połączy, nie, to odpada, może Wojtek
coś wie o profesorze, ale jak mu wyjaśnię, dlaczego jego o to pytam, gdyby tak zrobić, żeby to ja-
koś przypadkiem wypłynęło w rozmowie, cześć, Wojtek, jak leci? w porządku, co u ciebie? no
wiesz, odkrywam rozkosze małżeńskiego życia, ty to znasz od dawna, ale, ale, nie widziałeś dzisiaj
starego?, nie, wyjechał na tydzień do Brukseli albo na Karaiby, dlaczego pytasz?, tak tylko, bez
powodu, to na nic, pewnie wszystko potoczy się jeszcze gorzej, cześć, Wojtek, cześć, Marek, do-

brze, że dzwonisz, bo właśnie stary pytał o ciebie, jest ciekaw tematu twojej pracy, a ja nie umia-
łem nic bliższego powiedzieć, zdradź w końcu, nad czym tam cały czas pracujesz, nie, nie, Wojtek
odpada, może ta dziewczyna z księgowości będzie wiedziała, czy stary jest w delegacji, chyba ma
na imię Marzena, pani Marzenko, czy profesor będzie przez cały tydzień?, nie chcę zawracać mu
głowy, ale muszę coś z nim omówić, więc chciałbym wiedzieć, czy będzie uchwytny, aha, dzisiaj
go nie ma, ale już jutro powinien wrócić, dzięki, pani Marzenko, no nie, też będzie zdziwiona,
czemu do niej dzwonię, jeszcze pomyśli, że ją podrywam, pieprzę ten bufet, jakoś wytrzymam do
obiadu.

Pukanie do drzwi wprawiło go w popłoch, próbuje zatrzymać wzrokiem opadającą klamkę, ale

drzwi otwierają się i wchodzi Joanna, jak dobrze, że to ona, Marek zrywa się z krzesła, przytula ją
do siebie i zamyka drzwi na klucz.

– Cześć – mówi Joanna, a on całuje ją, bierze na ręce i sadza na biurku, Joannie przebiega przez

głowę zapomniany obraz brudnego pokoju z gołą żarówką zwisającą z sufitu, czuje metalowy
chłód kuchenki, szybko odpędza to wrażenie i radośnie kocha się z Markiem. Doprowadzając się
do porządku, dostrzega wiszące nad biurkiem zdjęcia z ich wspólnych wakacji. Marek w jakimś
miasteczku, Marek na plaży, Marek oparty jedną ręką o lodowiec.

– Czemu mnie nie ma na żadnym zdjęciu? – pyta zdziwiona.
– Te mi się najbardziej podobały.

Ścieląc łóżko, Joanna wącha jego piżamę, na koniec świata mogłaby iść, by poczuć ten zapach,

poznałaby go wszędzie, rozpoznałaby Marka po zapachu, po małym palcu u nogi, po dotknięciu
skóry, już tęskni, choć od jego wyjścia upłynęło zaledwie kilka godzin, tańczy wtulona w piżamę,
kręci się w kółko aż do zawrotu głowy, przewraca na łóżko, śmieje się, wszystko ją cieszy, składa
pranie i odkłada do szafy, szafa złożona z dwóch części, jego część co dzień ją zadziwia, równe
kupki nie tracą nic ze swojej struktury po porannych poszukiwaniach, zestawy dobrane kolory-
stycznie, brudny róż, granat, ciemna zieleń, w szufladzie skarpety do każdego zestawu, nic nie jest
tu przypadkowe, każda rzecz starannie wybrana spośród wielu innych, wszystkie razem tworzą
dzieło sztuki, które zachwyca Joannę.

Musi iść do kibla, bezpieczniej byłoby pójść piętro niżej, trzeba tylko przemknąć się do scho-

dów, ostrożnie uchyla drzwi i słyszy czyjeś kroki, jeśli teraz zamknie, będzie to wyglądało podej-
rzanie, zostawia uchylone i chowa się za nimi, jeśli ktoś zajrzy, pomyśli, że na chwilę wyszedł, nikt
nie zagląda, kroki przeszły obok i oddalają się w głąb korytarza, dobrze, że jego pokój jest tak bli-
sko schodów, ciarki przechodzą go na myśl, że mógłby być w głębi, codziennie musiałby pokony-
wać pięćdziesiąt metrów naszpikowanych z dwóch stron drzwiami, które w każdej chwili mogą się
otworzyć, nic nie słychać, szybko zbiega piętro niżej, to już inny zakład, chyba nikt z naszych się
tu nie wypuszcza, o Boże, znowu ta dziewczyna z księgowości, co ona tu robi, teraz nie uda mu się
jej nie zauważyć, uprzejmy uśmiech i skinięcie głową, uśmiechnęła się i na szczęście nie zagadała,
w końcu dopada drzwi toalety, jakiś facet przy pisuarze, widzi go po raz pierwszy, jednak na
wszelki wypadek nie staje obok, tylko wchodzi do kabiny, rozpina spodnie i sika z ulgą, widzi
wszystko, co robi, cały czas uważnie to obserwuje, nic nie umknie jego uwagi, rejestruje nasłuchi-
wanie pod drzwiami i przemykanie do kibla, spocenie dłoni i przyspieszenie oddechu, nic się przed
nim nie ukryje, widzi to wszystko i dostrzega całą tego absurdalność, jeszcze tylko przemknąć na
górę i znów będzie mógł się zamknąć w swoim pokoju.

Joanna jak co dzień położyła na stole biały obrus i rozstawiła talerze. Poprawiła kwiaty w wa-

zonie i przyniosła sałatkę. W piekarniku dopiekają się ziemniaki, fasola bulgocze na ogniu. Zdjęła
fartuszek, podeszła do lustra, by się uczesać. Nie, w tych spodniach nie wyglądam tak dobrze jak w
czarnych, spojrzała na zegarek, jeszcze zdążę się przebrać. W chwili gdy znów wchodzi do kuchni,

słyszy podjeżdżający samochód. Już jest – myśli i serce bije jej mocniej. Odcedza fasolę, a gdy on
staje w drzwiach, obiad jest już na stole. Joanna uśmiecha się na jego widok, cóż może być pięk-
niejszego niż on, wracający na obiad do domu.

Stoi w progu, w jasnym płaszczu, z czarną torbą przewieszoną przez ramię, szczęśliwy, że ma

już za sobą codzienny koszmar, z przyjemnością patrzy na Joannę. W tych spodniach wygląda na-
prawdę nieźle i te pieczone ziemniaki na stole, uśmiecha się i przytula swoją żonę. – Moja żona –
szepcze ze zdziwieniem. Nie przywykł jeszcze do tej myśli, w końcu od ślubu minęły ledwie dwa
tygodnie. – Moja żona – mówi głośniej i czuje przypływ energii. Ziemniaki jeszcze gorące, nie da
się ich jeść, jej oddech na jego twarzy go podnieca, bierze ją na ręce i kładzie na dywanie, rozbiera
ją i siebie, wchodzi w nią najpierw powoli, ledwie ledwie, potem szybko, mocno, głęboko, słyszy
jej oddech, patrzy na jej twarz rozmarzoną, rozmodloną, którą ma oglądać aż do śmierci, więc tak
ma wyglądać jego życie, z którym wiązał tyle nadziei. Przerywa gwałtownie i wstaje, Joanna znie-
ruchomiała w pół ruchu, oczy ma jeszcze zamknięte, gdy słyszy:

– Jedzmy już, bo wszystko ostygnie.

Jak zwykle je powoli, metodycznie, w skupieniu. Ziemniak, fasola, sałatka, ziemniak, fasola,

sałatka. Joanna, rozedrgana tym nieoczekiwanym końcem, chowa się w swoim salonie, ale po
chwili wygląda na zewnątrz i uspokaja się, widząc równomierność znikania, wszystkiego coraz
mniej, ale w jednakowych proporcjach, teraz ziemniak, kilka fasolek i sałatka. Ktoś, kto je tak
pięknie i spokojnie, z pewnością niczego nie knuje, Joanna jest o tym coraz bardziej przekonana,
choć nie może uwierzyć, by przyczyną tego nagłego zaprzestania było stygnące jedzenie, więc by
rozwiać wszelkie obawy, które nieoczekiwanie rozpełzły się, przyćmiewając odrobinę słoneczną
jasność salonu, ustanawia test: jeśli Marek powie jak zwykle, że dobry obiad, to wszystko jest w
porządku.

Czemu się na mnie patrzy, zamiast jeść swoje, pewnie czeka, żebym pochwalił, chociaż sama

wie, że dobrze gotuje, pewnie myśli, że wszystko robi doskonale, a ja mam się tym zachwycać,
wspaniałe, Joanno, świetne, rewelacja, niedoczekanie, ile można o tym mówić, czemu taka cisza
przy stole, pewnie zdziwiona, że tak przerwałem, pewnie zawsze, gdy ma na to ochotę, powinie-
nem doprowadzać ją do orgazmu, taki psi obowiązek męża, mój mąż zawsze dba, aby mi było cu-
downie, ja jemu gotuję obiadki, on zmywa i wyrzuca śmieci, tak to sobie przyjemnie urządziliśmy,
po pracy wraca prosto do domu, oglądamy te same filmy, czytamy te same książki, słuchamy tej
samej muzyki, my lubimy to, a nie lubimy tego, ziemniak staje mu w gardle, zakrztusił się, Joanna
uderza go w plecy, o Boże, nie powiem jej, że wspaniały obiad, nie mogę tego mówić codziennie,
niech już przestanie mnie walić, zawsze pomocna, opiekuńcza, gotowa rzucić dla mnie wszystko,
patrzy na nią spod oka, łapie jej niespokojne spojrzenie, oho, pewnie się dziwi, że nic nie mówię,
ale przecież nie muszę, nie przysięgałem prowadzić konwersacji przy każdym obiedzie, nie wy-
trzymam tej ciszy, wstaje, włącza muzykę.

– Wspaniały obiad, Joanno – mówi w końcu i uśmiecha się ciepło do żony.
Joanna oddycha z ulgą, nie wiedząc, jak zwodnicze bywają wszelkie znaki na niebie i ziemi.

Dziś omal nie wpadł. Wszystko przez ten bufet, że też nie można zamawiać do pokoju. Spraw-

dził teren, wyszedł na korytarz i nagle zobaczył profesora, szedł w jego stronę, ich oczy na moment
się spotkały, dzieliło ich zaledwie kilka metrów, ale udał, że go nie dostrzegł, przecież może być
pogrążony w myślach, to nawet dobrze o nim świadczy, siłą powstrzymał odruch ukłonu, odwrócił
się i szybko zaczął iść w kierunku toalety, panie Marku – usłyszał wołanie, a może tylko mu się tak
zdawało – panie Marku – tylko się nie odwrócić, mogę być zamyślony i nie słyszeć, może właśnie
rozwiązuję w myślach równanie trzeciego stopnia z trzema niewiadomymi, z trudem powstrzymuje
się, żeby nie biec, że też te korytarze są takie długie, bez żadnych zakrętów, dopada drzwi toalety,

na szczęście nie ma nikogo, zaryglowuje drzwi kabiny, wstrzymuje oddech, może mnie wcale nie
wołał, może mnie nawet nie zauważył, siada na desce i czeka, słyszy otwieranie drzwi, ktoś korzy-
sta z pisuaru, dziarski strumień moczu może pochodzić od profesora, stary na pewno szczy jak koń,
mocno i bez zahamowań, odgłos podciąganego suwaka i trzaśnięcie drzwiami, na wszelki wypadek
jeszcze powinien odczekać, ktoś próbuje otworzyć drzwi jego kabiny, wchodzi do sąsiedniej, z
wysiłkiem robi kupę, stękanie, co jakiś czas chlupnięcie, w końcu szelest papieru i spuszczanie
wody, szum wody w umywalce i trzaśnięcie drzwiami, znowu ktoś wchodzi, jak tu jeszcze trochę
posiedzę, będę świadkiem wydalania całej męskiej części zakładu, patrzy na zegarek, jest czwarta,
pewnie już wszyscy jedli, w bufecie będzie pusto, żeby tylko tam się przemknąć, ostrożnie otwiera
drzwi kabiny i nasłuchuje, w każdej chwili gotów się wycofać, cisza okazuje się zdradliwa, widzi,
że ktoś naciska klamkę, znów chowa się w kabinie, minie pół godziny, nim odważy się z niej
wyjść. Rezygnuje z bufetu, jeszcze trochę pracuje i jedzie do domu.

Joanna dotyka ziemi czubkami palców, wzbija się wysoko, szybuje i powoli opada, znów się

odbija, zostawia za sobą cały świat, drzewa tylko migają po bokach, a ona biegnie, jakby miała
skrzydła, potem prysznic, zakupy, sprząta, pracuje, przygotowuje obiad i przez cały ten czas ani na
chwilę nie opuszcza słonecznego salonu, w którym on zajmuje centralne miejsce. Patrzy na niego,
siedzącego wygodnie w fotelu, na jego delikatne rysy, delikatne dłonie, całe dnie spędza zapatrzo-
na, wypełnia nim każdą chwilę, zatyka wszystkie szpary, wyplata z niego wieczory i poranki, nic
poza nim nie istnieje na świecie.

– Jak tam w pracy? – pyta Joanna codziennym zwyczajem kochającej żony. Pracy-sracy, pracy-

sracy – Marek kilkakrotnie powtarza to w myślach, nim odpowie:

– Jak to w pracy.
Sięga po gazetę, nie ma ochoty na udzielanie wywiadu. Zainteresowani tym, co słychać w pra-

cy, niech sami do niej pójdą, zamiast siedzieć w domu. No dobra, wie, że Joanna też pracuje, cza-
sem do późnej nocy uderza w klawisze, szybko, jakby bez wysiłku, strona po stronie, a jemu
wszystko przychodzi z takim trudem, miała być jego dobrą wróżką, wszystko miało się odmienić i
odmieniło się, tyle że tylko jej, zadowolona z siebie, wypełniła swoje powołanie, mąż w dom, Bóg
w dom, pewnie marzą jej się dzieci, wije gniazdko, kwiatki, firaneczki, czeka na mnie codziennie z
tym obiadem, a ja zawsze na jej skinienie, wynieść śmieci, podać masło, wypierdolić, mój mąż jest
naprawdę wspaniały – opowiada pewnie koleżankom, roztacza przed nimi sielski pejzaż małżeń-
skiego szczęścia, ja muszę tylko zgrabnie wkomponować się w ten obrazek, szczęśliwy małżonek
każdego dnia opowiada żonce, co słychać w pracy.

Budzi się w swoim pokoju, tym samym, w którym przeżył większość życia, regał, biureczko,

wersalka, wszystko jak co dzień, wstaje, włącza radio, rozsuwa zasłony, nakłada kapcie, chce iść
do łazienki i dopiero wtedy dostrzega, że nie ma drzwi, wszystko jest na swoim miejscu, tylko
drzwi zniknęły, tam gdzie były, wisi teraz obrazek z Matką Boską, jednolita ściana, rozgląda się,
może są gdzie indziej, ale nie ma, jeszcze wczoraj tu były, a dziś ani śladu, może rodzice postano-
wili je przenieść w inne miejsce, zaraz wykują drugie, ta ściana pewnie jeszcze mokra od farby,
podchodzi do niej, ale nie, jest sucha, nawet lekko przykurzona, jakby tu stała od dawna, a przecież
wczoraj, gdy kładł się spać, były tu drzwi, były tu zawsze, odkąd sięga pamięcią, musi iść do pracy,
zaraz siódma, powinien się zbierać, ale jak stąd wyjść, przecież oni muszą tam być, ojciec jeszcze
nie wyszedł do biura, matka pewnie szykuje śniadanie, kuchnia jest obok, wali pięścią w ścianę,
zero reakcji, wali w to miejsce, gdzie były drzwi, też nic, jest coraz bardziej przerażony, bierze
krzesło i teraz nim uderza, za ścianą cisza, podchodzi do okna, patrzy w dół, widok jak z aeroplanu,
a kurki wcale nie widać – po głowie kołacze mu się wierszyk z dzieciństwa, trzynaste piętro, zaw-
sze mieszkali na trzynastym piętrze, czy ktoś go stąd usłyszy? chce krzyknąć, krzyczy, ale żaden
dźwięk nie wydostaje się z gardła, próbuje jeszcze raz i nic, coraz bardziej się boi, spokojnie, zaraz

wszystko się wyjaśni, rodzice muszą być w domu, przecież zorientują się, że on nie wychodzi ze
swojego pokoju, mama będzie chciała go obudzić i zobaczy, że nie ma drzwi, gdzie się podziały te
cholerne drzwi, napisze kartkę i zrzuci na dół, ktoś ją podniesie i wezwie straż pożarną, nawet jeśli
nie mają takiej drabiny, to skoczy na płachtę, rozgląda się po pokoju, niby wszystko jest jak było,
ale nie ma ani jednej kartki, zagląda do biurka i do swojej torby, szuka pod łóżkiem i po kiesze-
niach, nigdzie nie ma kartki ani długopisu, ani ołówka, wydrze litery z książek lub jakiejś gazety,
sięga na półkę, ale nie ma książek, nie ma jego kalendarza z gołymi dziewczynami, który zawsze tu
był, wszystko jest inaczej, że też od razu tego nie zauważył, ma tylko radio, piżamę i kapcie, czy
przez radio można nadać jakiś sygnał, znowu wali w ścianę, próbuje krzyczeć i nic, może ma za-
palenie krtani albo anginę, czuje słabość w całym ciele, może jest chory i majaczy, to wszystko
tylko mu się wydaje, podchodzi do okna, Jagódko, dziewczę moje, spuść mi włosy swoje, długo
musiałby zapuszczać, nim jakiś śmiałek mógłby się po nich wdrapać, zadzwonią z pracy, żeby się
dowiedzieć, czemu nie przychodzę, wtedy rodzice będą musieli zajrzeć do pokoju i zobaczą, że nie
ma drzwi, może od tamtej strony nie widać, że ich nie ma, może z tamtej strony zostawili atrapę,
kto „zostawili”?, nie ma pojęcia, może rodziców też zamurowali w pokoju, inaczej matka już by tu
była, tyle razy zagląda nieproszona, a teraz co? Jeśli tak, to tutaj nie przyjdzie, pewnie siedzą w
swoim pokoju i liczą na jego pomoc, jak się stąd wyrwać, znów wali w ścianę, znów krzyczy bez-
głośnie, może wyrzucę kapcie, ktoś się zainteresuje i spojrzy w górę, czeka, aż ktoś będzie prze-
chodził, idzie, kapeć wiruje w powietrzu, gdy w końcu upada, człowiek już przeszedł, odwraca się i
po chwili idzie dalej, krzyk znowu nie wydobywa się z jego ust, drugi kapeć zostawi sobie na czar-
ną godzinę, znowu wali w ścianę, tam gdzie były drzwi, nasłuchuje, wydaje mu się, że słyszy jakieś
szmery, przystawia ucho, gdyby tak mieć szklankę, wazonik też zniknął z regału, ale i tak słyszy
jakieś głosy, przywiera do ściany, jest pewien, że słyszy głos matki, mamo – woła bezgłośnie, jest
przerażony, uderza w ścianę – mamo! – z jego gardła wydobywa się w końcu krzyk, który go bu-
dzi.

Jego krzyk obudził też Joannę.
– Spokojnie, kochany, wszystko jest dobrze, to tylko sen.
Z trudem łapie oddech, piżama jest mokra od potu, jest jeszcze przerażony, wtula się w Joannę,

jak dobrze, że ona tu jest.

– Jak dobrze, że jesteś – mówi i przygarnia ją do siebie, czuje jej ciepłe, rozespane ciało, które

go podnieca, przestaje drżeć, to tylko senne majaki, zmory przeszłości, która nie istnieje, jest tylko
teraz z jej gorącym oddechem, ich usta połączone, oddychają tym samym powietrzem, jest mu do-
brze, bezpiecznie i ciepło.

– Kocham cię, bardzo cię kocham – kocha ją gwałtownie i namiętnie, oddałby jej wszystko, od-

daje jej swoje nasienie, głaszcze jej nagie ciało, wstaje, idzie do łazienki.

– Co ci się śniło? – pyta Joanna, gdy wraca.
– Ten sam sen – odpowiada – znowu ten pieprzony sen.
Dręczył go przez wiele lat, ciągle ten sam, nie zachodziły w nim żadne istotne zmiany. Nic

dziwnego, że mu się śnił, kiedy siedział w tamtym pokoju. Ale teraz, dlaczego teraz mu się śni?
Nic dobrego nie może z tego wyniknąć, obydwoje to przeczuwają. Leżą obok siebie, każde myśla-
mi w tamtym pokoju.

Zadziwił ją, gdy zobaczyła go po raz pierwszy – pokój małego chłopca. Niewiele się zmienił od

czasu, gdy on się wyprowadził, tak jak i niewiele się zmieniał, gdy on tam mieszkał.

– Jak będziesz u siebie, to zrobisz wszystko tak, jak będziesz chciał, ale dopóki mieszkasz z

nami...

Kto mógł przewidzieć, że będzie tam mieszkał przez tyle lat. Regalik młodzieżowy, wersalka,

obok lampa, którą ojciec zrobił mu na dziesiąte urodziny, biureczko do odrabiania lekcji, potem do
pracy, krzesło, obrazek z Matką Boską na ścianie. To ten obrazek wisi w jego śnie, zdejmował go

codziennie ze ściany, to już było wtedy, gdy pracował, już był odważniejszy, więc po powrocie z
pracy zdejmował ten obrazek i wieszał zamiast niego kalendarz z gołymi panienkami, który jego
matka zdejmowała, gdy wychodził do pracy i wieszała obrazek z Matką Boską, więc on znów go
zdejmował, a gdy wracał następnego dnia z pracy, na ścianie po staremu wisiała Matka Boska.

Ten pokój to nawet nie pokój, tylko pokoik, tak nazwali go rodzice w jego dzieciństwie, idź już

do pokoiku, sprzątnij pokoik, za karę będziesz siedział w pokoiku, i tak już zostało, więc to w po-
koiku przeżył tyle lat za długo, siedział jak za karę, inni jakoś dostawali mieszkania, on też miał
książeczkę mieszkaniową i czekał. Nie miał żony ani dziecka, sprawiedliwość społeczna albo jego
brak operatywności nie pozwalały, aby to on dostał mieszkanie. Inni jeździli na saksy, żeby na nie
zarobić, albo zostawało im w spadku po kimś, kto wyjechał. A on czekał. Inni wynajmowali
mieszkania, ale on za mało zarabiał, ledwo starczało mu pieniędzy na kort, na buty, jakie sobie
wymarzył, na płyty. Siedział z gitarą na wersalce i uczył się grać kolejne kawałki. Za ścianą odgło-
sy życia rodzinnego, w którym go nic nie pociąga. Wychodzi tylko, żeby coś zjeść, i wraca do
swojego pokoju. Przeczekuje, marząc o swoim życiu, które kiedyś na pewno się zdarzy. Jeszcze nie
teraz, jeszcze potrzebuje trochę czasu, ale kiedyś zacznie żyć. Chce się do tego dobrze przygoto-
wać. Nie traci ani chwili – gitara, języki, tenis – to wszystko przyda się, gdy w końcu opuści ten
pokój.

Pierwszą próbę podjął jeszcze na studiach. Miała na imię Ulka. Patrzył na nią przez dwa lata

wspólnych zajęć, obserwował jej nogi, jej zgrabną pupę i wyobrażał sobie, jak ją rozbiera, marzył o
niej co wieczór zamknięty w pokoju, na koniec wycierając się chusteczką. Kiedyś siedziała tuż
przed nim na jakimś wykładzie, patrzył na jej głowę, jej włosy, szyję, to już było lato, miała na
sobie letnią sukienkę, widział jej nagie ramiona, widział ją nagą, gdyby wyciągnął rękę, mógłby jej
dotknąć, wyobrażał sobie, jak dotyka, jak wkłada rękę między jej nogi, jak wbija się w jej pupę,
ona wije się pod nim bezradnie, jęczy i prosi, by przestał, jęczy i prosi o więcej, widzi to wszystko,
czuje to wszystko, aż do wytrysku. Wykładowca kończy, trzeba wychodzić z sali, a on siedzi z mo-
krą plamą na spodniach, letnia koszula sięga do połowy bioder, nie ma czym się zakryć, nie wie, co
zrobić, pochyla się nad zeszytem i udaje, że coś jeszcze notuje, sala powoli pustoszeje, może nie
będzie w niej następnych zajęć, może uda mu się tu przesiedzieć do wieczora, niestety, wchodzą
jacyś ludzie, nie patrzy na nich, zasłania się zeszytem i szybko przemyka do łazienki, tam czeka, aż
się ściemni, i piechotą wraca do domu.

Budzi się rześki jak zwykle, rano nocne koszmary nie mają do niego dostępu, zmory przeszłości

zniknęły, patrzy czule na Joannę, która śpi jeszcze, jego wzrok ją budzi, otwiera oczy i patrzy na
niego, jeszcze nie całkiem przytomna.

– Doktorowa dziś jakaś zapuchnięta, czyżby źle spała? – Marek pochyla się nad nią i zagląda jej

wesoło w oczy.

– Trudno się dziwić, skoro doktor w nocy krzyki urządza, mamę woła, a żona to już niedobra? –

mamrocze Joanna.

– Niech no sprawdzę – mówi Marek, chwyta jej nogę wystającą spod kołdry, zaczyna obgryzać,

z lubością przymykając oczy i wydając z siebie chrząknięcia i mlaskania – całkiem niezła – stwier-
dza z przekonaniem, odrywając od niej na chwilę usta, Joanna śmieje się i próbuje wyrwać mu no-
gę, ale on trzyma mocno, znów ją obgryza, posuwając się coraz wyżej, mruczy z uznaniem, sięga
między nogi, ona jeszcze próbuje się bronić.

– A co to doktor wyrabia, skoro doktor woli z mamusią, to nie będę przeszkadzać – śmieją się,

wszystko ich śmieszy, kochają się, w końcu on musi już się zbierać, dzisiaj nie zdąży poćwiczyć,
nic nie szkodzi, i tak miał trochę ruchu, ostatni raz całuje Joannę, idzie do łazienki, zimny prysznic
spłukuje z niego resztki koszmarnej nocy.

To Ulka była jego pierwsza. Jeszcze nie wtedy, jeszcze długo nic się nie działo, nie mógł się

zdobyć na to, żeby do niej podejść, codziennie w myślach wyobrażał sobie, jak to robi, ale nie miał
odwagi zrobić tego naprawdę. W końcu, po dwóch latach, podszedł i zapytał, czy pójdzie z nim do
kina. Odmówiła.

Patrzył na nią przez następne pół roku. Któregoś dnia podeszła do niego jej przyjaciółka.
– Spróbuj znowu – powiedziała.
Spróbował. Tym razem Ulka umówiła się z nim bez oporów.

Chodzili do kina albo na spacer, odprowadzał ją do domu, mieszkała z matką, która zwykle za-

praszała go na herbatę, pili w jej towarzystwie, gdy na chwilę wychodziła z pokoju, ich ręce spoty-
kały się pod stołem i szybko wracały na swoje miejsce, gdy wchodziła. W końcu się żegnał, szedł
do domu, zamykał w swoim pokoju i wspominał każdą chwilę, rozpamiętywał każde spojrzenie,
odtwarzał każde dotknięcie, dopiero teraz mógł się nimi rozkoszować, przywoływał je kawałek po
kawałku, cofał taśmę, powtarzał, aż docierały do niego w całej pełni. Prawdę mówiąc, wolał te
chwile od samych spotkań, podczas których zbyt wiele przeżywał napięcia, by w pełni docenić to,
co się dzieje, zbyt był niepewny następnego ruchu, jej i własnego, by się cieszyć, dopiero tutaj, w
zaciszu swojego pokoju przeżywał radość z ich spotkania, wyłuskiwał najpiękniejsze ziarenka,
dotyk, spojrzenie, przechylenie głowy, dopiero tutaj naprawdę czuł jej bliskość i sam się do niej
zbliżał, już rozluźniony, swobodny, pewien, że wszystko będzie dobrze, bo przecież znał już każdy
kolejny ruch i mógł powtórzyć go dowolną ilość razy, wykraczał w końcu poza te powtórzenia,
posuwał się dalej, krok po kroku albo jednym zdecydowanym gestem zmieniał pełne skrępowania
zaloty w sytuację, do której przecież i tak nieuchronnie zmierzały, przyspieszał po prostu to, co i
tak stać się musi, przyspieszał coraz bardziej, nie zważając nawet na obecność matki za drzwiami,
już nie wiedział której, jej czy jego, wszystko jedno, jeśli któraś z nich teraz wejdzie, sama będzie
sobie winna, po co wściubia nos w nie swoje sprawy, wsadza palec między drzwi, on nie zamierza
przestać, póki nie skończą, jeszcze raz, jeszcze od przodu, od tyłu, bokiem, Ulka wyje z rozkoszy, a
on w końcu zapina spodnie i idzie do łazienki.

Dzwoni zaraz po przyjeździe do pracy:
– Czy doktorowa doprowadziła się już do porządku? Gdyby tak doktor wiedział, jak ona się

prowadzi, serce by mu pękło z żałości!

Dzwoni w południe:
– Jak ci się pracuje?
– W porządku.
– To dobrze, ktoś w tym stadle musi zarabiać, a wygląda na to, że ja nie jestem stworzony do

pracy.

Dzwoni przed wyjściem z pracy, zmienia głos, szepcze uwodzicielsko:
– Dostałem pani numer od kolegi, twierdzi, że jest pani wspaniała, podobno żadna nie stawia

tak laski jak pani.

– O tak, słynę z tego od dzieciństwa. Umiałam dogodzić nawet księdzu, że nie wspomnę o licz-

nych dyrektorach i artystach.

– Ja jestem jedynie doktorem, ale za to od lat świetnie się zapowiadam. Profesura to tylko kwe-

stia czasu. Pozwoli pani, że wpadnę do niej, aby sprawdzić jej umiejętności.

– Oczywiście, bardzo proszę, za pół godziny będę gotowa.

Pewnego dnia Ulka nie przyszła na zajęcia. Chciał zadzwonić, zapytać co się stało, poszedł na

przerwie do automatu, była kolejka, odłożył to do następnej przerwy, znowu to samo, dopiero pod
koniec dnia się doczekał, rozejrzał się dokoła, sięgnął po słuchawkę, już wykręcał numer, kiedy
stanęła za nim jakaś parka, nie, w tych warunkach nie da się rozmawiać, postanowił zadzwonić z

domu. Nasłuchiwał odgłosów życia rodzinnego, by znaleźć dobry moment, dziennik, obydwoje na
pewno oglądają, ojciec komentuje, objaśnia matce świat, teraz nie wyjdą ze swojego pokoju,
ostrożnie otwiera drzwi, wchodzi do przedpokoju, gdzie na toaletce pod lustrem stoi telefon, sięga
po słuchawkę, wykręca numer, matka staje w drzwiach. – A, to ty – mówi uspokojona – bałam się,
że ktoś wszedł. – Tak to ja, któż by inny? – odkłada słuchawkę i zamyka się w swoim pokoju. Na-
stępnego dnia Ulki dalej nie było, chciał zapytać jej przyjaciółkę, co się dzieje, ale nie mógł jej
znaleźć, potem sobota, niedziela, w poniedziałek od tejże przyjaciółki dowiedział się, że umarła
Ulki matka. Chciał zadzwonić, już sięgał po słuchawkę, ale ktoś stanął za nim, nie, to na nic, nie da
się rozmawiać w takich warunkach, co ja jej powiem? nie miał pojęcia, jak się zachować w takiej
sytuacji, postanowił poczekać, aż wróci, na razie i tak spędzał z nią całe wieczory na wersalce, jest
coraz śmielszy w swoich poczynaniach, Ulka to lubi, sama chętnie przechodzi do natarcia.

Joanna odkłada słuchawkę, szybki prysznic, makijaż, ażurowe pończochy, koronkowy gorset,

wysokie buty na obcasach, dopasowany żakiet, jeszcze tylko perfumy, gdy je odkłada, słyszy
dzwonek do drzwi, otwiera, on stoi w progu, w jasnym płaszczu, z ciężką torbą przewieszoną przez
ramię, w ręku trzyma różę.

– Pani Joanna? – upewnia się.
– We własnej osobie – odpowiada Joanna i zaprasza go gestem do środka.
– Pozwoli pani, że się przedstawię, doktor jestem – ujmuje jej wyciągniętą rękę i składa na niej

obleśny pocałunek. – Jak się pani zapewne domyśla, jestem człowiekiem zajętym, wie pani, sym-
pozja, seminaria, wykłady, czy możemy więc od razu przejść do rzeczy?

– Oczywiście, doktorze – mówi Joanna i rozpina mu spodnie, on rozpina jej żakiet, żarty na

bok, górę bierze prawdziwa namiętność.

W końcu Ulka wróciła, po zajęciach poszli na spacer, gdy ją odprowadził, zaprosiła go na her-

batę. Jak dawniej usiedli przy stole, ale teraz obydwoje wiedzieli, że są w domu sami, jego dotknię-
cia były coraz śmielsze, na coraz więcej się odważał, nareszcie robił z nią to wszystko, o czym ma-
rzył przez lata, jeszcze nim ją poznał, wcielał w życie dopracowane w najdrobniejszych szczegó-
łach scenariusze, jej obecność mu nie przeszkadzała, on, wiecznie zalękniony chłopiec, okazał się
świetnym kochankiem.

– Muszę lecieć – powiedział, gdy leżeli już obok siebie, spokojni i zmęczeni.
– Dlaczego? Zostań na noc, nie chcę być sama.
– Nie mogę – odpowiedział, pomny na słowa matki, dopóki mieszkasz z nami, musisz dostoso-

wać się do panujących tu norm, a normą jest, że na noc wraca się do domu, na dodatek nie później
niż o dwunastej, jednak w gruncie rzeczy nie to było najważniejsze, dziś gotów był łamać wszelkie
normy świata, był w euforii i właśnie dlatego chciał wrócić, by w zaciszu swojego pokoju przeży-
wać własne szczęście, smakować je, rozpamiętywać, cofać taśmę, przyjrzeć się temu, co było, jesz-
cze raz i jeszcze raz, stop-klatka, było cudownie, tak naprawdę dopiero teraz, siedząc znów na
swojej wersalce, jest w stanie to docenić.

Spotykali się u niej dwa, czasem trzy razy w tygodniu, na noc wracał do domu, mniej więcej po ro-

ku Ulka zaproponowała, żeby z nią zamieszkał. Zamieszkał. Po miesiącu wrócił do swojego pokoju.

– Dlaczego? – zapytała Joanna, gdy dawno temu opowiadał jej tę historię.
– To nie było to, ona okazała się inna niż myślałem, miała niewielu znajomych, najchętniej sie-

działaby w domu, a ja chciałem w końcu wyjść na świat, nie umiała tańczyć ani grać w tenisa, nie-
źle pływała, ale nie umiała śpiewać, nie znała angielskiego – precyzyjnie określa miejsce Ulki na
ważnych dla niego wymiarach, Joanna widzi każdy szczegół, Ulka stoi przed nią naga w pełnym
blasku, oświetlającym każdą jej słabość.

– Zgaś ten reflektor – prosi Joanna, kuląc się i zatykając uszy.
– O co ci chodzi? Patrzę na nią uczciwie i obiektywnie. Jak miałbym patrzeć inaczej?

Spotkał go w drodze do pracy, a właściwie zobaczył z okien samochodu, zwolnił, żeby lepiej

mu się przyjrzeć, Siepa go nie rozpozna, właściwie się nie znają, to znaczy on go zna z dzieciń-
stwa, ale Siepa nie może go pamiętać, dokąd on idzie tak wcześnie, przecież z pewnością już nie
pracuje, nawet jeśli potem jeszcze pracował, to od paru lat musi być na emeryturze, dawno temu
przychodził z żoną do rodziców na brydża, tak naprawdę nazywa się Sieputowski, to on na własny
użytek nazwał go Siepą, potem przestali przychodzić, ojciec powiedział, że Sieputowski odszedł od
żony, nikt nie wiedział dlaczego, matka nie mogła się nadziwić, byli jak dwa gołąbki, nie kłócili się
nawet przy brydżu, stanowili piękną parę, może odszedł do młodszej, ale nie, mieszkał sam, cza-
sem zapraszał ojca do swojej kawalerki, pracowali razem, a potem Siepa rzucił pracę, z dnia na
dzień, któregoś dnia po prostu nie przyszedł, po tygodniu poszła do niego delegacja zobaczyć, czy
nie chory, nie był chory, tylko powiedział, że już nie wróci. Potem ojciec parę razy widział go pija-
nego, może pił już wcześniej, tylko to ukrywał, może to wszystko przez wódkę, w każdym razie
ojciec martwił się o niego, chciał mu pomóc, ale Siepa nie chciał pomocy, no cóż, każdy sam bu-
duje swoje życie, po takich słowach ojciec z dumą spoglądał na syna, na matkę, rozglądał się po
solidnie umeblowanym mieszkaniu, do wszystkiego doszedł własną pracą, nie zmarnował ani gro-
sza, nie zmarnował ani chwili, wszystko oddawał rodzinie, potem wszelkie kontakty ojca z Siepą
się urwały, ale Marek co jakiś czas go spotykał, w różnych miejscach, czasem myślał, że to nie
przypadek, bo czy można tyle razy spotkać kogoś przypadkiem w wielkim mieście?

Przez kilka lat co jakiś czas do niej wracał, nie na długo, zwykle tydzień lub dwa mniej lub bar-

dziej intensywnych spotkań, czasem jechali razem na wakacje, to wystarczało, żeby przekonał się
jeszcze raz, że to jednak nie to. A potem poznał Iwonę. Studentka matematyki, niezwykle piękna i
niezwykle inteligentna, młodsza od niego o parę lat, znała kilka języków i świetnie grała w tenisa,
tak jak on nie marnowała czasu, razem grali, rozmawiali w językach obcych, chodzili na koncerty i
do teatru, wszystko było na dobrej drodze, pierwsze tygodnie, które mogły być wstępem do wspól-
nego życia. I wtedy Ulka poinformowała go, że jest w ciąży. Prosił i groził, błagał, zaklinał, żeby
pozbyła się tego dziecka. I tak z nią nie będzie, nic tym nie wskóra, a jemu zniszczy życie, które w
końcu tak pięknie zaczęło się układać. A Ulka mimo wszystko chciała urodzić. Powiedział o tym
Iwonie, a ta z nim zerwała. Niedługo potem Ulka poroniła, ale Iwona była już z kimś innym. Pró-
bował, walczył i przegrał. Nie mógł się po tym pozbierać przez parę lat, już nie podejmował nie-
wczesnych prób wydostania się ze swego pokoju. Burze dziejowe szalały, ustrój się zmienił, a on
nadal czekał, wpłacał pieniądze, co jakiś czas chodził do spółdzielni, aż wychodził mieszkanie z
odzysku. Miał już niemal klucze w ręku, kiedy na jego drodze pojawiła się Joanna. A niedawno w
autobusie spotkał Ulkę.

– Przytyła z dziesięć kilo i pewnie dalej jest sama – opowiadał Joannie. – A ja omal w tym nie

ugrzązłem. Do dziś mielibyśmy gromadkę ślicznych dzieci, wspólnie oglądali telewizję i zgodnie
prężyli firany. Całe szczęście, że mam instynkt samozachowawczy.

Joanna nie była w stanie spokojnie wysłuchać tej opowieści o Ulce, otwierał przed nią duszę, a

ona z trudem powstrzymywała się, by mu nie przerwać, przestań już, nie chcę tego słuchać, Ulka
wydała jej się bliższa niż Marek, ta Ulka, która nie umiała grać w tenisa i lubiła oglądać telewizję,
punkty karne, ciekawe, czy ja też je dostaję i za co?, pewnie za wylegiwanie się w wannie, kiepskie
ciuchy i fatalny francuski, pierwszy raz coś jej w nim nie pasuje, próbuje mu to powiedzieć, ale on
nie rozumie, o co jej chodzi, no tak, patrzy obiektywnie, na siebie też tak patrzy, wydawało mu się,
że ją kocha, bo dobrze jej nie znał, potem go rozczarowała, jak był sam, to tęsknił za nią, bo z ni-
kim dotąd nie był tak blisko, ale szybko go nudziła, Joanna macha ręką, wszystko spójne, logiczne,
to chyba jej coś się poplątało, coś jej nie gra, ale nie umie mu powiedzieć co, odpędza niejasne
uczucia, wszystkie pieniądze wydaje na ciuchy, bierze prysznic zamiast kąpieli, zapisuje się na kurs
francuskiego.

Jest pewien, że to on, dobrze go pamięta, to był cholernie przystojny facet, nie sposób go zapo-

mnieć, zresztą dalej jest przystojny, choć trochę przygarbiony, ta sama twarz, tyle że teraz nieźle
zniszczona przez życie, cały jest zniszczony, niby elegancki, a jakby trochę wymięty, kołnierzyki
jego koszul z pewnością są przetarte, tak samo mankiety, pewnie wstydliwie ukrywa je w rękawach
marynarki, na pewno idzie się napić, z pewnością zaczyna dzień od sety albo dwóch, potem wraca
do pustego mieszkania, jest tam sam przez cały dzień, robi sobie coś do jedzenia i dalej pije.

– No co, Siepa, stary durniu, warto było? Warto było wszystko rozpieprzyć? Nikt już nawet nie

pamięta o tobie, nikt nie zauważy, jak umrzesz, dopiero smród skłoni sąsiadów do wezwania poli-
cji.

Kiedy ostatnio spotkał Ulkę, podszedł do niej, żeby się przywitać, a ona odsunęła się, mówiąc,

że go nie zna, i odwróciła do okna. – Ludzie się patrzyli, zostałem jak głupi z tym „cześć” i wycią-
gniętą ręką, musiałem wysiąść na pierwszym przystanku. Nie mógł się nadziwić, dlaczego tak się
zachowała, jak mogła udawać, że go nie zna, po tym, co razem przeżyli. Pewnie właśnie po tym nie
chciała cię już znać – myśli Joanna, ale nie próbuje się przebić przez jego rozżalenie, z którym on
szybko sobie radzi, czego w końcu można się spodziewać po Ulce, właśnie tę opowieść zakończył
prężeniem firan i instynktem samozachowawczym.

Wieczorem dalej go atakuje. Masz, czego chciałeś, pewnie o to ci chodziło, żeby wszystko roz-

pieprzyć, do szczętu, do imentu, do ostatniego kawałka, taki przystojny, taki zdolny, a wszystko,
czego dotykasz, w gówno się obraca, król Midas utytłany po pas, po szyję, o to ci chodziło, stary
durniu? Sam nie zamierza niczego rozpieprzyć, wreszcie chce zrobić coś do końca, ale dlaczego
akurat to? Taki banał, żonka, mieszkanko, wkrótce czas na dzieci, praca, o której woli nie pamię-
tać, nie lepiej jak Siepa iść na wódkę i boleć nad tym, że nie warto było, czuje na sobie wzrok Jo-
anny, że też człowiek nie może nawet spokojnie pomyśleć, wstaje z fotela, nalewa szklaneczkę
whisky, bierze gazetę i wychodzi z pokoju.

Skąd wiadomo, co się dzieje w drugim człowieku? Nie, żeby wiedziała dokładnie, ale przecież

czuje jego oddalenie, choć nie uświadamia sobie jeszcze, że jest skierowane przeciw niej, myśli, że
to dalej kłopoty w pracy, chciałaby mu pomóc, ale nie ma pojęcia jak, on o nic nie prosi, pewnie
już w nią nie wierzy, Joanna zaczyna odczuwać lekki niepokój, próbuje go uśmierzyć, w końcu
każdy może mieć gorszy dzień, nie będzie go męczyć pytaniami, jak będzie chciał, sam powie, o co
chodzi.

Rano wstał rześki, radosny, skory do żartów, stan błyskotliwości porannej, który zwykle znikał

bez śladu w chwili pobierania klucza od portiera, dziś trwał do południa, umożliwiając mu pójście
do bufetu, a nawet pogawędkę z bufetową. Zjeżdżając na dół przez pomyłkę nacisnął guzik parteru.
A gdyby tak iść za ciosem? Tu jego radość zaraz skiśnie, energia zjełczeje, dobrze, że ma przy so-
bie kluczyki, w samej marynarce jedzie do domu, szkoda, że nie wziął radia, ale nie będzie ryzy-
kował powrotu, jedzie szybko, jakby się paliło, zapomniał, że nie ma dokumentów, wreszcie jest w
domu, ostrożnie otwiera drzwi, porusza się bezszelestnie, staje w progu i patrzy, jak ona uderza w
klawisze, Joanna, Joaśka, Asia – czule obraca w myślach jej imię, nim podejdzie bliżej, po godzinie
wraca do pracy z poczuciem, że górę przeniesie, wczoraj to wczoraj, a dzisiaj to dzisiaj, Siepa nie
jest już groźny, wieczorem powiem Joaśce, że go spotkałem.

– Pamiętasz Siepę? Opowiadałem ci o nim...

Oczywiście, że pamięta. Pamięta wszystkie jego opowieści. Zbiera je skrzętnie, układa w po-

rządku alfabetycznym i według chronologii zdarzeń, odkurza pieczołowicie, od czasu do czasu

sięga po którąś, ogląda ze wszystkich stron, dokonuje koniecznych zabiegów konserwatorskich,
próbuje wyczytać to, co między wierszami, znaleźć szparki, w które może się wślizgnąć, którymi
może się do niego przedostać.

– Oczywiście, że pamiętam, taki znajomy rodziców, którego od czasu do czasu spotykasz...
– No właśnie, wczoraj też go spotkałem.
– Poznał cię?
– Nie, ale pogadaliśmy trochę.
– Dalej jest taki dziwny?
– Dlaczego dziwny? Wcale nie dziwny, to tylko wam się tak wydaje. Czy każdy musi żyć we-

dług jednego schematu? Może właśnie Siepa jest szczęśliwy – odpowiada spokojnie, choć z lekką
irytacją w głosie, żałuje już, że jej o tym powiedział, że w ogóle zaczął tę rozmowę, co ona wie o
życiu, panna mądralińska, co złapała męża, panna mądralińska sama czuje, że nie stanęła na wyso-
kości zadania, wpada w popłoch, którego on na szczęście nie dostrzega, bo wyszedł już do łazienki.

A gdyby tak iść do profesora i powiedzieć, że ma kłopoty z określeniem tematu? Stary nieźle by

się zdziwił, pewnie myśli, że on już kończy tę pracę, taki błyskotliwy, nieustająco świetnie zapo-
wiadający się naukowiec. Może chociaż pogadać z Wojtkiem, ten to ma łeb nie od parady. Też by
się zdziwił, a nawet jakby coś poradził, to pewnie wspomniałby o jego kłopotach profesorowi, oni
ciągle mają ze sobą jakieś konszachty. Nie, nie może pokazać im swojej bezradności, dalej będzie
udawał, że coś robi, miała być moją dobrą wróżką, obiecywała, że będzie wspaniale, wszystko
miało się zmienić i nic się nie zmienia, co u ciebie? stara bieda, zamiast matki teraz ona tkwi w
domu, człowiek nie może swobodnie oddychać, nie może nawet zamknąć się w swoim pokoju.

Zaraz powinien przyjechać – myśli Joanna, rozkładając na stole biały obrus. Obiad gotowy,

jeszcze tylko poprawia makijaż i wychodzi na balkon, zaraz usłyszy znajomy warkot samochodu,
zobaczy, jak on wysiada, patrzy w górę, macha do niej ręką, ona uśmiecha się do niego radośnie,
wychodzi mu na spotkanie, on uśmiecha się łagodnie i przytula ją do siebie, czuje jego zapach,
dotyk jego rąk, swoją radość, usiądą przy stole, zjedzą obiad, odebrała dzisiaj pieniądze, więc za-
prosi go do pubu.

– Nigdy nie byłem z kumplem na piwie – powiedział kiedyś.
– Dlaczego? – zapytała zdziwiona, znając jego słabość do piwa.
– Nigdy nie miałem kumpla – odpowiedział.

Z trudem, powoli, docierał do niej bezmiar jego samotności, którą chciała mu sobą zapełnić.

Swoją wypełniła nim całkowicie.

Mógłby już wracać, niby po co ma tu dłużej siedzieć, nic nie wymyślił przez cały dzień, to i te-

raz nie wymyśli, ale po co ma wracać? dlatego, że ona czeka?, co go to obchodzi, niech sobie cze-
ka, jak tam w pracy? no cóż, wszystko dobrze, dysertacja posuwa się do przodu, szkoda tylko, że
nie znam jej tematu, żaden temat nie przychodzi mi do głowy, a gdyby przypadkiem przyszedł, to i
tak nie sądzę, żebym umiał coś z tym zrobić, ależ Marek, co ty opowiadasz, z pewnością zaraz coś
wymyślisz, każdemu zdarzają się gorsze okresy, pewnie jesteś po prostu zmęczony, a ostatnio
miałeś wiele przeżyć, powinieneś wziąć kilka dni urlopu, może powinienem, a może nie powinie-
nem, do głowy ci nie przyjdzie, jak ja się męczę, mój mąż świetnie sobie radzi, błyskotliwa kariera,
międzynarodowe konferencje, wkrótce z pewnością zostanie profesorem, tak to sobie panna mą-
dralińska wymyśliła, pani profesorowa latem bawiła na Hawajach, ciekawe, co by powiedziała,
widząc, jak się przekradam do kibla, pewnie by nie uwierzyła własnym oczom, przecież wszystko
jest jak w bajce, przodująca młoda para bije wszelkie rekordy, osiąga sukcesy, sama sobie osiągaj,
taka jesteś mądra, to czemu nie umiałaś być szczęśliwa, dopiero ja mam ci to szczęście zapewnić,
wystąpić w roli księcia, który codziennie zajeżdża pod dom, a niby czemu, może nie lubię uszczę-

śliwiać, to ty miałaś być dobrą wróżką i co? I tyle z tego mam, że powinienem po pracy jechać pro-
sto do domu, bo pani czeka. A może nie lubię wracać do domu, może nie chcę słyszeć twojego gło-
su, może nie znoszę twojego spojrzenia, którym mnie śledzisz bezustannie, nie ma gdzie się scho-
wać, kiedy w końcu doczekałem się swojego mieszkania, kiedy w końcu mogłem wyjść na wol-
ność, wylądowałem w szponach księżniczki, niby co ona takiego ma, żebym dla niej miał poświę-
cić życie, księżniczka czeka, snując pajęczynę, życzy sobie, dziwi się, nie pochwala, bezpiecznie
przeżyła życie u jego boku, o nie, moja droga, niedoczekanie, nie jestem twoim tatusiem, takie la-
ski chodzą po świecie, a ona nawet mi się nie podoba, od początku wiedziałem, że to nie ta, powin-
na mieć szersze biodra i węższą talię, dawno to odkryłem, najważniejszy jest stosunek talii do bio-
der, a ta nawet nie jest dobrą wróżką, to mnie zwalnia z roli księcia, książę nie zajechał, dziś nie
zajedzie, ziemniaczki się spalą, jarzynki rozgotują, a księcia ani widu, ani słychu, nigdy się tego nie
spodziewałam, kto by się spodziewał?, też się nie spodziewałem, w końcu pakuje się, zamyka po-
kój, oddaje klucz w recepcji i jedzie do pubu.

Joanna czeka coraz bardziej niespokojna, co chwila wychodzi na balkon sprawdzić, czy przyje-

chał, dzwoni do pracy, ale nikt nie odbiera telefonu, boi się, czy coś mu się nie stało, bo czemu nie
zadzwonił, znów wychodzi na balkon i dalej go nie ma, wie, że wypadki chodzą po ludziach, tylko
nie to, tylko niech mu się nic nie stanie, może po prostu kogoś spotkał i poszedł na piwo, ale czemu
do niej nie zadzwonił?

Duży żywiec, jeszcze raz, jeszcze raz, może przysiądę się do tych facetów, no i co im powiem?,

lepiej do tych dziewczyn, ta jedna jest niezła i co rusz patrzy w moją stronę, lepsza od Joaśki, ma
większy biust, o Boże, idzie tutaj. – Ma pan zamiar przestać tak całą noc? – jej głos jest przyjemny
dla ucha, nie taki szorstki jak Joanny, delikatny, kobiecy, i jest wyższa, lubię wysokie kobiety, po-
kręciło mnie, żeby się żenić, co jej odpowiedzieć, żeby zabrzmiało swobodnie – właśnie zbierałem
się, żeby do pani podejść – już już ma to powiedzieć, ale nagle budzą się w nim wątpliwości, to
„zbierałem się” nie jest dobre, ujawnia moje niezdecydowanie, czemu te laski zawsze podchodzą
pierwsze, sam bym coś wymyślił i podszedł do niej, nigdy nie zdążę ich pouwodzić, teraz muszę
coś powiedzieć, jest coraz mniej zręcznie, że też wszystko idzie jak po grudzie, dziewczyna patrzy
na koleżankę i chichoczą, druga też niezła, pewnie studiują i mieszkają w akademiku, a u mnie żo-
na tkwi bez przerwy w domu, więc i tak nie byłoby dokąd pójść, idiotyczne, żeby nie mieć chaty,
jak panienki same pchają się w ręce, to już trwa za długo, zawsze postawią mnie w głupiej sytuacji,
pewnie myśli, że jestem niemową, pyta, czy jestem nieśmiały, nieśmiały trzydziestoparoletni facet,
postać groteskowa, panienki chichoczą, ta, która stoi przy nim, zagląda mu w oczy, dosyć tego,
sięga po torbę i bez słowa wychodzi, wałęsa się parę godzin po ulicach, jeszcze parę piw, ale szyb-
kich, żeby nie narazić się na zaczepki, taki facet jak ja mógłby mieć każdą, ale sobie wybrałem,
ciekawe, co jej powiem, jak wrócę, pewnie nic, nie jestem dzieckiem i nie będę się tłumaczył,
niech ona się wytłumaczy, miało być tak fajnie razem, a nawet nie mam dokąd zaprosić lasek, gdy-
bym w końcu odważył się odezwać.

Ból głowy, poczucie winy, które go złości, przecież nie przysięgał, że będzie codziennie wracał

po pracy do domu, jeśli na tym ma polegać małżeńskie szczęście, to on dziękuje, Joaśka pewnie
przestraszona, nie pamięta, co jej nagadał, nieważne, niech się trochę poboi, niech nie będzie taka
pewna swego, tylko niech się na mnie nie gapi, co ja w niej widziałem, trzeba ufać pierwszemu
wrażeniu, a wcale mi się od razu nie spodobała, szara mysz dorwała się do sera i myśli, że będzie
tak wpierdalać do końca życia, niedoczekanie, lepiej żeby mi dzisiaj nie wchodziła w drogę, dobrze
jej radzę, muszę wstać i jechać do tej pieprzonej roboty, a ta pewnie już czeka ze śniadankiem, ni-
czym się nie różni od mojej matki, jest tak samo aseksualna, znam już każdy zakątek jej ciała, co tu
jeszcze może mnie podniecać, w końcu wstaje, bierze prysznic, ubiera się, idzie do kuchni, gdzie
Joanna smaży jajecznicę.

– Po co wstajesz tak wcześnie? – pyta. – Przecież sam mogę sobie zrobić śniadanie.
– Lubię jeść z tobą.
– Nie przesadzaj, i tak dużo czasu spędzamy razem.

Przemyka się po korytarzu, znowu udaje mu się nikogo nie spotkać, zamyka drzwi swojego po-

koju i oddycha z ulgą, choć jednocześnie z poczuciem, że to nie ma sensu, droga donikąd, dzwoni
telefon, pewnie to Joaśka, zaniepokojona przebiegiem ostatniego wieczoru i poranka, niech sobie
dzwoni, niech się niepokoi, kochany, co się dzieje?, co on niby ma jej odpowiedzieć, a co ma się
dziać?, wszystko po staremu, zawsze tak wyglądało moje życie i nic się nie zmieniło, panna mą-
dralińska może się nie niepokoić, chyba że obawia się o swój stan posiadania, a to już inna sprawa,
nie może jej zagwarantować, że do śmierci pozwoli trzymać się w klatce, chyba żeby śmierć nade-
szła szybko i niespodziewanie, wczoraj miała szansę, jak jechał po pijaku, ale nie, on jest dziec-
kiem szczęścia, piękny, elegancki, wysportowany, świetny tenisista, nieźle gra na gitarze, fanta-
styczna znajomość języków obcych, błyskotliwy doktorat, teraz habilitacja, już niedługo, panie
profesorze, właśnie kończę ostatnie obliczenia, co słychać, panie kolego?, dotarły do mnie wieści,
że w końcu zrezygnował pan ze stanu kawalerskiego, pewnie wszystkie panienki w zakładzie nad
tym boleją, wspaniale, panie profesorze, nie ma to jak dobra dupa na miejscu, nie trzeba jej pod-
chodzić, zdobywać, po prostu jest i czeka, nie dając człowiekowi żadnego wyboru, telefon w końcu
przestaje dzwonić, znowu oddycha z ulgą, choć jednocześnie z poczuciem, że znów nie wykorzysta
jakiejś możliwości, zaprzepaści kolejną szansę, szansę na co? Pewnie i tak nie miał żadnej szansy,
pewnie i tak nic by się nie zmieniło, pewnie już nigdy nic się nie zmieni, będzie rozpieprzać to, na co
pracuje w pocie czoła, będzie pracować w pocie czoła na to, co zaraz rozpieprzy, będzie tyrać na kolej-
ną szansę, szansę na co? już nawet nie pamięta, o co mu chodziło, o nic mu nie chodzi, niech wszyscy
się odpierdolą, ma prawo robić co chce ze swoim życiem, chodzi mu tylko o chwilę spokoju.

Przy stole rozmowa na temat menu, Marek chwali sałatkę, Joanna się uśmiecha, potem już tylko

cisza, której żadne z nich nie decyduje się przerwać, z ulgą wstają od stołu, Marek włącza muzykę i
zmywa naczynia, wychodzi ze śmieciami, wraca, marzy o piwie, wstaje, idzie do lodówki, wyciąga
butelkę.

– Napijesz się? – pyta, stając z butelką w progu, Joanna odpowiada skinieniem głowy, Marek

nalewa do dwóch szklanek, wraca do pokoju, cisza jest nie do wytrzymania, Joanna chciałaby ją
przerwać, ale jak? nie chce go pytać o wczorajszy wieczór, skoro on sam nie mówi, próbuje zna-
leźć jakiś bezpieczny temat, w końcu zadaje rytualne pytanie, z którego chyba nic złego nie może
wyniknąć:

– Jak tam w pracy?
Oryginalna kobieta mi się trafiła, może się dziać Bóg wie co, krew się leje, nawałnica przewala,

a ta niezmiennie pyta, jak w pracy, co ją obchodzi moja praca, niech się lepiej zajmie swoją, coś
niewiele z niej szmalu, chyba nie zamierza żyć na mój rachunek, chociaż i tego można się po niej
spodziewać, mąż zaspokaja wszystkie moje potrzeby, rżnie mnie, kiedy tylko mam na to ochotę, a
ostatnio kupił mi Ferrari, to by było życie, ale nic z tego, maleńka, męża pewnie niedługo wypier-
dolą z pracy i koniec marzeń i perspektyw, milczenie się przedłuża, Joanna patrzy na niego wycze-
kująco, mogę po prostu wstać i wyjść, nie ma przecież przymusu odpowiadania, albo nie, skoro
chce wiedzieć, to jej powiem, niech wie, jak mnie uszczęśliwiła, niech nie myśli, że wszystko jest
świetnie, pewnie jutro przeszłaby do porządku dziennego nad wczorajszym wieczorem, ot, taki
mężowski wybryk, my, tolerancyjne kobiety, umiemy wiele wybaczyć w imię trwałości podstawo-
wej komórki społecznej, z której żyjemy, którą się karmimy, którą wysysamy, dbając o to, aby za-
chować pozory poświęcenia, też się tak mogę poświęcać, chętnie zajmę się gotowaniem obiadów, a
niech ona tam jeździ, niech siedzi w tym pokoju i zobaczy, jak fajnie się zarabia pieniądze, dobra,
powiem jej o tym, niech wie, jak tam jest, moja dobra wróżka, tylko różdżka chyba się gdzieś za-
podziała.

Nie bój się, nie ma czego, po prostu wyjdź, Joanna słucha jego opowieści i widzi, jak on zamie-

ra, słysząc kroki na korytarzu, razem z nim oddycha z ulgą, gdy się oddalają, niebezpieczeństwo
minęło, najgorzej, że on musi iść do kibla, Joanna widzi, jak Marek przywiera do drzwi, nasłuchu-
je, powoli je otwiera, robi małą szparkę, która pozwala mu się upewnić, że nikt nie nadchodzi, tak
małą, że gdyby ktoś szedł, to na pewno go nie zauważy, ot, nie domknięte drzwi, niepotrzebnie się
boisz – przekonuje go w myślach, ale on się nie rusza – po prostu wyjdź – Joanna krzyczy niemal,
choć żaden dźwięk nie przerywa jego opowieści, to na nic, przecież on sam marzy o tym, żeby
śmiało otworzyć te drzwi i po prostu wyjść, nie zważając na kroki na korytarzu, nie, pewnie teraz o
tym nie marzy, nie ma na to czasu, nie może się rozpraszać, całą jego uwagę zajmuje proces wy-
chodzenia, niech to już się skończy – myśli Joanna – niech on już wyjdzie – w końcu wypada na
korytarz, Joanna zaciska kciuki, żeby nikogo nie spotkał, choć może lepiej, żeby w końcu spotkał,
może nie okazałoby się to takie straszne, lepiej spotkaj – myśli i czuje, że go zdradza, ale tak bę-
dzie lepiej, on już zbiega po schodach i nikogo nie spotyka, Joanna oddycha jednak z ulgą, czuje,
jak bije jej serce, jeszcze tylko trudna akcja powrotu i znów może zamknąć te drzwi, za którymi
nikt poza nim samym nie zakłóca jego spokoju.

Słucha go wstrząśnięta, nieba by mu przychyliła, po kropelkę żywej wody pobiegła, ale gdzie ta

siódma góra, za którą trzeba iść, jak może mu pomóc, musi mu pomóc, przecież po to tu jest, wie-
rzyła, że będzie szczęśliwy, jak to możliwe, że on tak się męczy, skoro są razem, już nie jest sam na
świecie, już wszystko powinno być dobrze.

– Kochany mój, jedyny, tak bardzo cię kocham – mówi, przytulając się do niego.
– I co z tego? Co to zmienia? – Marek odsuwa się i patrzy na nią z niechęcią.

Jeszcze wczoraj myślała, że wiele, że może czynić cuda, taka była mocna, taka była piękna, bez

wysiłku fruwała wokół niego, a teraz nie może nic z siebie wykrzesać, właśnie teraz, gdy to jest
konieczne, gdy on patrzy na nią nieprzyjaznym wzrokiem, Joanna chce się wzbić i nic z tego, ani
śladu skrzydeł, sama czuje, że na nic mu się nie zda, jeszcze próbuje schwytać rozbiegane myśli,
ale rozpierzchają się na wszystkie strony jak karaluchy, gdy zapalić światło, a ona musi znaleźć
jakieś rozwiązanie, musi mu pomóc, coś poradzić, okazać się przydatna, ugania się za nimi, w koń-
cu chwyta którąś i patrzy, jak ta bezradnie macha nóżkami, puszcza ją z obrzydzeniem, niech się
schowa w najciemniejszy kąt, żeby on jej nie dostrzegł, chwyta następną, to samo, pospolite brzy-
dactwa, wyświechtane zwroty, dobre rady, których sam może sobie udzielić, w jej głowie po-
brzmiewa głos Heleny, złote myśli, którymi karmiła Czesława, Marek patrzy nieprzyjaźnie, gotów
obalić wszystko, co jej przyjdzie do głowy, co ma mu powiedzieć? „bój się, ale wychodź, jak spo-
tkasz kogoś, to przekonasz się, że to nie takie straszne”, „nie martw się, to tylko przejściowy kry-
zys, zaraz wszystko się zmieni” albo „weź się w garść, porozmawiaj z profesorem, zrób pierwszy
krok, a potem będzie już łatwiej”, śmiechu warte, dobrze wie, że on całe życie trzyma się w garści,
mocny uścisk ledwie pozwala mu oddychać, całe życie chce zrobić pierwszy krok i udowadnia so-
bie, że to niemożliwe. Joanna nic nie mówi, znów bezradnie przytula się do niego, świadoma bezu-
żyteczności tego gestu. Już wie, że nie jest dobrą wróżką. I wie, że on też to odkrył. Obydwoje
czują, że nic dobrego nie może z tego wyniknąć.

Wszystko toczy się normalnym trybem, on wraca po pracy do domu, jedzą obiad, jest jak zwy-

kle uprzejmy i kulturalny, zmywa naczynia i wyrzuca śmieci, wszystko jak trzeba, tyle że jest bar-
dziej milczący, co tam w pracy?, beznadziejnie, Joanna czuje, że nie ma sensu dalej pytać, czuje, że
ziemia osuwa jej się spod nóg, znane sposoby konwersacji zawodzą, taka była mądra, a teraz sama
się zagubiła, wszystkie ruchy stają się niezdarne pod jego nieprzyjaznym wzrokiem, zaniechał li-
czenia seksualnych dokonań, nic dziwnego, skoro bilans z ostatnich pięciu dni wynosi zero, wie-

czorem zasypia, nim Joanna przyjdzie z łazienki, ale dzisiaj nie kładzie się jeszcze, przynosi gitarę i
śpiewa piosenki, zbierał je skrzętnie przez lata, wpisywał starannym, trochę ozdobnym pismem do
zeszytu, Joanna siedzi zasłuchana, uwielbia, jak on śpiewa, kolejna jego mocna strona, która by się
nie zakochała w gitarzyście, cały jest złożony z mocnych stron – myśli patrząc na niego z zachwy-
tem, śpiewa tak spokojnie, łagodnie i ciepło, może już wszystko jest w porządku, próbuje spotkać
jego wzrok, by znaleźć w nim potwierdzenie tej nadziei, pewności prawie, akurat śpiewa jej ulu-
bioną piosenkę, zawsze śpiewał ją dla niej, ale teraz już chyba jej nie widzi, wpatrzony znowu w
swoją tęsknotę za miłością.

Gdy wróciła z łazienki, on już spał, jak on to robi, że tak szybko zasypia, Joanna kładzie się

obok i zaciska powieki, ale nic z tego, do niej sen nie przychodzi tak łatwo. Wsłuchuje się w mia-
rowy oddech, czuje ciepło jego ciała, ciemności dodają jej odwagi, sięga ręką i delikatnie dotyka
jego pleców, on porusza się nagle, może przez sen, a może pod dotykiem jej palców, ten ruch pło-
szy Joannę, szybko cofa rękę i zamiera, on znów oddycha miarowo, leżą nieporuszeni, oddzieleni
od siebie murem, sprawiedliwie dzielącym ich łóżko na dwie połowy.

Spogląda ukradkiem, nie chce, by dostrzegł, że patrzy na niego, na jego profil piękny i niedo-

stępny aż do bólu, na jego delikatne ręce, czuje, że nie jest mu wygodnie w tym fotelu, a i salon już
nie taki słoneczny, coraz bardziej przypomina dawne korytarze, Joanna ze zdziwieniem dostrzega
przyczajony po kątach mrok, który za chwilę może się rozpełznąć na wszystkie strony, próbuje
udawać, że go nie dostrzega, najgorzej okazać lęk, wtedy bezkształtne cienie mogą przybrać do-
wolną postać, Joanna boi się i czuje się winna, jakby go oszukała, choć to nie ona mówiła, że jest
dobrą wróżką. Sam to wymyślił, dojrzewało w nim powoli, odkąd po raz pierwszy zauważył, że
dobrze na niego działa.

– Dobrze na mnie działasz – powiedział, patrząc na Joannę ze zdziwieniem. Też się wtedy tro-

chę zdziwiła, zaskoczyły ją te akurat słowa, nie powiedział, że dobrze mu z nią, tylko że dobrze na
niego działa.

– Dobrze na ciebie działam? – roześmiała się. – Jak muzyka, bieganie, ciepła kąpiel?
Nie śmiał się razem z nią, był poważny i skupiony, jakby odkrył coś, czego się nie spodziewał.
– Tak. Dobrze na mnie działasz – powiedział raz jeszcze, już bez zdziwienia, a teraz Joanna

czuje, pewnie tak samo mocno jak on, że przestała na niego dobrze działać.

Odlicza noce podobne do nocy i dni podobne do dni, przesuwa je między palcami jak paciorki

różańca, wszystkie jednakowo chłodne i gładkie, Marek wraca po pracy do domu, jest uprzejmy,
kulturalny i coraz bardziej odległy, zrobię dla ciebie wszystko, tylko pozwól mi na to, nie siedź
obcy, zamknięty, nie patrz na mnie wzrokiem, pod którym opadają ze mnie wszystkie kolory, Jo-
anna czuje, że drażni go jej obecność, ta sama, która przecież jeszcze niedawno, przecież to zaled-
wie kilka dni, tak dobrze na niego działała. Stara się nie wchodzić mu w drogę, przemyka pod ścia-
nami, chowa się w mrocznych zakamarkach, co nie jest trudne, bo coraz więcej ich w tym domu,
odwraca oczy, by nie dotknąć go swoim wzrokiem, tak dłużej być nie może, zbiera siły, przepo-
wiada sobie w wyobraźni, Marek, co się dzieje? Musimy coś z tym zrobić, nie, to bez sensu, może
jakoś inaczej, szuka, próbuje w myślach, sięga po mądrość Heleny, jej nic nie zbijało z tropu,
chwyta biały obrus, powiewa nim jak sztandarem, chce biec na barykady, będzie walczyć, ale wy-
starczy, że on staje w drzwiach i patrzy na nią nieobecnym wzrokiem, by w miejsce odwagi poja-
wiała się krępująca ruchy niepewność, chce ją przełamać, znów zbiera siły, podejmuje jakieś niepo-
radne próby – niewczesne spojrzenie, nieopatrzne słowo, niezręczny dotyk – których bezcelowość
widzi, zanim jeszcze spocznie na nich jego wzrok, Joanna zamiera w pół ruchu, w pół słowa, on
wolno odwraca się od komputera i patrzy na nią cierpliwie, jak rodzic na naprzykrzające się dziec-
ko, a ona próbuje jakoś wybrnąć, dokończyć myśl, choć wtedy już ma wątpliwości, czy jakakol-

wiek myśl jej przyświecała, gdy zaczynała tę wypowiedź, czuje na sobie jego wzrok i nie daje rady
niczego dokończyć, dobrze wie, że to nie przelewki, dobrze wie, że nie ujdzie jej to płazem.

Jeszcze przez jakiś czas uchodzi. Joanna czasem nawet nie wierzy, że dzieje się coś złego, może

tylko jej się wydawało, bo skąd wiedzieć, co się dzieje w drugim człowieku. Marek jest miły i
uprzejmy jak zawsze, ona usłużna i poręczna, bezszelestnie podaje mu herbatę, dziś opowiedział jej
o tym, co w pracy, strasznie się męczy, pewnie dlatego jest bardziej milczący, nieskory do żartów,
nie ma ochoty na seks, ale to pewnie przez ten ciągły stres, może Joanna niepotrzebnie tak się boi.
Znów zdobywa się na odwagę, całym ciałem przekracza nieprzekraczalną linię dzielącą ich łóżko
na dwie połowy, przywiera do jego pleców, pewna, że on jeszcze nie śpi, zastyga trochę przestra-
szona, ale i szczęśliwa, że znów go czuje tak blisko, jak cudownie, on pewnie też ją czuje, Joanna z
trudem łapie oddech w oczekiwaniu na to, co zaraz się zdarzy, zastyga, wsłuchana w jego ciało,
które leży nieporuszenie, trwają tak przez czas konieczny, by zdała sobie sprawę, że nie zdarzy się
nic, zawstydzona swoją niemocą wycofuje się na drugą stronę łóżka.

Jest pewien, że ona pamięta, z pewnością liczy każdy dzień małżeńskiego szczęścia, gdyby nie

pamiętała, mógłby jej zrobić niespodziankę, zaskoczyć, a tak? czuje w sobie opór, którego nie chce
mu się pokonywać, niby czemu miałby to robić, swoją drogą ciekawe, czy ona dalej jest szczęśli-
wa, o nic nie pyta, może do szczęścia potrzebna jej tylko świadomość, że ma męża, który codzien-
nie grzecznie wraca do domu, więc odlicza te dni, syci się nimi, odbiera mu energię, wysysa ją i
spala w ciągłej krzątaninie i niepokoju, głupia kwoka – myśli ze złością – niby czemu mam speł-
niać jej oczekiwania, dość tego, nie wymusi na mnie tej róży, co miesiąc z nią do niej ganiał, szedł
przez miasto, właściwie frunął z różą w ręku, dziewczyny oglądały się za nim, a on szedł do niej
drugiego dnia każdego miesiąca, odprawiał ten rytuał jak pierwsze piątki, chwalmy dzień naszego
poznania, więc i teraz Joanna pewnie liczy, że będą chwalić dzień ślubu, że będzie tak ganiał z różą
w zębach, bo pani oczekuje, rości sobie prawa, żąda, wymaga, nie, nie, wystarczająco długo speł-
niał oczekiwania innych, nie spędzi reszty życia na uszczęśliwianiu jakiejś kwoki, która jest mu
zupełnie obojętna, nawet nie to, gorzej, dusi się przy niej, nie może słuchać jej oddechu, każda
dziewczyna na ulicy wydaje mu się bardziej atrakcyjna, tamta cały czas patrzy na niego z napię-
ciem, jakby od niego zależało jej życie, takie będzie miała życie, jakie sobie zrobi, nie zwali na
niego odpowiedzialności za to, że jej nie wyszło, rycerz zajechał, madame, może pani już się o nic
nie troszczyć, a niby czemu?, nie kupię tej róży, niech sama sobie kupi. I bez tego się dowie, że
dobrze pamiętam tę datę.

Z zapobiegliwością kwoki Joanna już kilka dni temu kupiła karton guinnessa i płytę Rolling

Stonesów, to Marka na pewno ucieszy, nie chciała ryzykować nietrafionych prezentów, a wiedzia-
ła, że trafić nie jest łatwo. Kiedyś na początku kupiła mu dżinsy, myśląc, że nie ma ich przez jakieś
niedopatrzenie, a nie w wyniku świadomej decyzji, wtedy jeszcze nie wiedziała, jak pieczołowicie
dobiera wszystkie rzeczy, które nosi i którymi się otacza, dopiero z czasem doceniła jego precyzyj-
nie dobrane zestawy, wśród których dżinsy rzeczywiście były nie na miejscu, nigdy ich nie nałożył.
Potem zgubił zegarek, lało jak z cebra, w strugach deszczu chodziła od sklepu do sklepu, chciała
mu zrobić niespodziankę, już znała go lepiej, a w dodatku kiedyś pokazał jej zegarek, jaki chciałby
mieć, w końcu szczęśliwy traf, była pewna, że jest taki sam jak tamten, który jej pokazał, pojechała
do niego do pracy, żeby mu go dać od razu, nie mogła doczekać się tej chwili, była pewna, że ten
zegarek to strzał w dziesiątkę, choć dając go powiedziała:

– Jak ci się nie będzie podobał, możemy wymienić – wypowiedź powodowana kokieterią, a nie

przypuszczeniem, że coś może być nie tak z tym zegarkiem, jednak było, on chciał mieć zegarek z
cyframi arabskimi, a nie rzymskimi albo odwrotnie, Joanna już nie pamięta.

– To chodź, pojedźmy od razu – powiedział, spakował torbę i wyszli, łzy Joanny mieszały się z

deszczem, wymienił zegarek na inny, ale i tak go nie lubił, za szybko, za mały wybór, po miesiącu
kupił sobie nowy.

– Zobacz, w końcu mam fajny zegarek – patrzyła, ale nie widziała specjalnej różnicy, nie była

znawczynią przedmiotów, to on wiedział, co jest piękne, a co nie, dostrzegał różnice tak subtelne,
że dla niej wręcz niewidoczne, nie było sensu ryzykować, Rolling Stonesi są niezawodni, podobnie
jak guinness, do tego kartka ze smutną panienką, którą opatrzyła w nie swoje słowa o swojej miło-
ści:

„Tego świata dla ciebie ogrzeję kolory
jeśli zostaniesz ze mną, ponieważ się boję”.

Zjawił się w końcu, spóźniony, po kilku piwach, i bez tej róży, gotowy stawić czoło swojej żo-

nie, już samo to słowo brzmi okropnie, czy to możliwe, że po to się męczył tyle lat, starał, pracował
bez wytchnienia, żeby resztę życia przeżyć u boku swojej żony, ciarki przebiegły mu po plecach,
co on tu robi, w wynajętym mieszkaniu, skoro wreszcie ma swoje własne, o którym marzył tyle lat,
całe szczęście, że go nie sprzedał, choć go do tego namawiała, była gotowa sprzedać swoje, żeby
razem kupili większe. – Na początek lepiej wynająć, to da nam czas na znalezienie takiego, które
naprawdę nam się spodoba – powiedział, nie chcąc się wyrzec swojej własności, na szczęście nie
do końca dał się jej omamić, pocałował ją przelotnie na powitanie, jak zwykle poszła do kuchni,
gatunek żony: Gallus domestica, zwykła kura domowa, a udawała światową kobietę, gdzie to ona
była, co widziała, z ilu pieców chleb jadła, w cudze piórka się przybrała, do żurawia poczłapała, a
teraz drepcze do kuchni, człap, człap, może myśli, że zatrzyma mnie tymi obiadkami, wszystko tak
jak lubisz, skąd ona wie, co lubię, obserwuje, co chętniej jem, żeby wykorzystać to przeciwko
mnie, żeby mnie uzależnić od swoich obiadków, a ja mam je w dupie, mam ich powyżej uszu, po
dziurki w nosie, potąd, chciałby to wszystko wykrzyczeć, myje ręce i siada do stołu, dopiero teraz
dostrzega kartkę i jakąś paczkę przy swoim talerzu, odwija,

Bridges to Babylon, płyta, którą chciał

mieć, na stole guinness, kartki na razie nie czyta, patrzy na obrazek, niezła dupa, w końcu odwraca,
jeśli poczuł wyrzuty sumienia, to tekst pomógł mu się ich pozbyć, głupia kura, mam z nią być dla-
tego, że się boi, z jakiej racji, niech się boi sama albo znajdzie sobie innego rycerza.

– Miesiąc temu wzięliśmy ślub, zapomniałeś? – nie byłaby tym zdziwiona, jej samej wydaje się,

że od dnia ich ślubu minęły wieki, a nie jeden miesiąc, miesiąc miodowy, mlekiem i miodem pły-
nący, to nie może tak być, podchodzi do jego krzesła i od tyłu zarzuca mu ręce na szyję. Marek
czuje bicie jej serca, zapach jej włosów, piękny zapach, który zawdzięcza Soni Rykiel, sama z sie-
bie pachniałaby tchórzem, sama to napisała.

– Pamiętam, ale nie chciałem ci zrobić przyjemności.

Jedzą w milczeniu, Marek metodycznie odmierza kęsy, Joanna dyskretnie ociera łzy, które

wbrew jej woli pojawiły się w oczach, żeby tylko ich nie zobaczył, jego żona miała być spokojna,
żadnych silnych emocji, tak to sobie wymyślił, a Joaśka ciągle coś przeżywa, to histeryczka, choć
trzyma się w ryzach, przyczaiła się, pewnie wie, że gra o dużą stawkę, ale jego nie zwiedzie, on
dobrze pamięta, że jej radość jest zbyt radosna, a rozpacz zbyt rozpaczliwa, zawsze wolał dystans,
stonowanie i dobrze wolał, dobrze sobie wszystko wymyślił, pomieszała mu szyki tą swoją miło-
ścią, która miała go wyrwać z zaklętego kręgu, już sam by z niego wyszedł, wszystko było na do-
brej drodze a ona weszła mu w paradę. Czym go przekonała do siebie? patrzy w jej wystraszone,
wilgotne oczy i nie ma pojęcia, jak to się stało, jak mógł myśleć, że ją kocha, i jeszcze ten ślub, to
absurd, że wylądował z nią w tym mieszkaniu, nic tu nie jest do końca jego, wszystko przesiąknięte
jej obecnością.

– Była dziś jakaś poczta? – przerywa w końcu milczenie.

– Tak, jakiś list do ciebie – Joanna wstaje od stołu, podchodzi do biurka, wydaje jej się, że skądś

zna ten charakter pisma, staranne, nieco ozdobne litery, ale nie może sobie przypomnieć skąd, po-
daje mu białą kopertę. Marek czyta, uśmiecha się do siebie.

– Chcesz przeczytać? – pyta Joannę, podając jej kartkę, na niej zdjęcie faceta patrzącego w

okno, Joanna odwraca kartkę i czyta:

„Trzymaj się stary, to już niedługo – Marek”.
Dopiero podpis uświadomił jej, że to jego pismo.

Odpuściło mu, po prostu mu odpuściło, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki opadło z

niego napięcie, nie jest już zły, nie ma do nikogo pretensji, ciepło uśmiecha się do Joanny, Joanna
uśmiecha się do niego, a jednocześnie zastanawia się, skąd ta zmiana, której jeszcze przed chwilą
nic nie zapowiadało, być może jest to wpływ guinnessa, którego Marek otwiera kolejną butelkę, to
wyjaśnienie jednak jej nie zadowala, w końcu niejedno piwo wypił w ostatnim czasie, a dawno nie
był w tak dobrym nastroju. Śmieją się, rozmawiają, żartują, Marek rozśmiesza ją każdym zdaniem,
wygląda na szczęśliwego faceta i nie ma w tym żadnego udawania, jest szczęśliwy, w końcu ma
jasność, on, dla którego kupno dezodorantu stanowi trudną decyzję, to właśnie przez to kiedyś się
poznali, stał jak głupi, wąchając w kółko kilka wybranych zapachów, aż Joanna zaoferowała mu
swoją pomoc, od słowa do słowa doszło do ślubu, a dla niego jest to dalej problem, rozwiązuje go
zwykle przez parę dni, w kilku podejściach, aby na koniec stwierdzić, że nie jest pewien słuszności
dokonanego wyboru, bo może jednak tamten, pamiętasz, w tym sklepie, w którym byliśmy przed-
wczoraj, miał zapach bardziej interesujący, więc teraz on, wiecznie niezdecydowany i pełen wahań,
ma jasność, jest to stan cudowny, wiadomo, co czarne, a co białe, wiadomo, co robić, pierwsze
kroki ma już za sobą, bał się, wahał, a to okazało się takie proste, teraz tylko iść za ciosem, kości
zostały rzucone, kobyłka niemal u płota, choć właściwie nie rzekł słowa, jedynie dał do zrozumie-
nia, jej sprawa, czy zrozumiała, czy nie, on nic nie powie, aż nadejdzie właściwy moment, świat
znowu stał się miejscem pełnym obietnic, włącza Rolling Stonesów, ciepło dziękuje jej za prezent,
słuchają, piją, w końcu Joanna wstaje, idzie do łazienki, czeka na nią nagi, Joanna powoli zdejmuje
koszulę, on patrzy na nią z zachwytem, potem unosi ją i kładzie na łóżku, na jego nocnym stoliku
pali się lampka, Joanna widzi, że oparł o nią kartkę, swoją kartkę, od siebie do siebie, boi się, że
rozumie jej treść, ale jak ma w to uwierzyć, gdy Marek kocha ją tak gwałtownie i namiętnie.

Nie wie, gdzie jest, ani skąd się tu wzięła, wokół mrok, w którym z trudem można by rozróżnić

jakieś kształty. Gdyby były. Ale nic nie ma, to jakieś grzęzawisko, które osuwa się łagodnie, gdy
ona stawia nogę. Chlupot wody, Joanna lekko się zapada, wyciąga stopę, uważnie stawia ją w in-
nym miejscu, znów się osuwa, druga noga grzęźnie po kolano, Joanna próbuje ją wyciągnąć, pró-
buje zawrócić, przecież jakoś musiała tu dojść, ale nogi grzęzną coraz bardziej, gdy wyciąga jedną,
druga zapada się głębiej, byle nie wpadać w panikę, jakoś sobie poradzę, na pewno w końcu znajdę
coś, na czym uda mi się oprzeć, próbuje posuwać się kolejno w różnych kierunkach, traci orienta-
cję, już nie pamięta, gdzie była przed chwilą, coraz trudniej wykonać jakikolwiek ruch, grzęźnie do
pasa, wpatruje się w ciemność, gdzieś tu musi być jakiś drogowskaz, jakaś strzałka, drzewo, kępa,
cokolwiek, rozgląda się na wszystkie strony i nic nie widzi, nic tu nie ma, tylko mrok, w którym z
każdej strony wszystko wygląda tak samo, wykonuje kilka gwałtownych ruchów, zapada się jesz-
cze głębiej w lepkiej mazi, narasta w niej przerażenie, zaczyna krzyczeć:

– Marek! – krzyczy, choć wie już, nagle dotarło do niej z całą jaskrawością, że on z pewnością

jej nie usłyszy.

A jednak usłyszał. Jej krzyk przedarł się przez jego sen. Zapalił lampkę i pochylił się nad Joan-

ną.

– Już dobrze, maleńka, to tylko sen. Co ci się śniło?
– Nie wiem, jakieś bagno, nic nie widziałam, bałam się, że utonę...

Spojrzał na jej włosy rozrzucone na poduszce i znowu wydała mu się piękna, może to jeszcze

wpływ guinnessa albo kwestia światła.

– Nie bój się, jestem przy tobie. Zobacz – wziął jej rękę i poprowadził do swojego nabiegłego

krwią członka. Joanna wzdrygnęła się. Z trudem opanowała krzyk, gdy w nią wchodził.

Sprzątając rano, wśród butelek po piwie zobaczyła swoją kartkę dla Marka. Czyta ją raz jeszcze,

teraz wydaje jej się żałosna, co też jej przyszło do głowy, żeby mówić o lęku, to błąd, nie wiadomo,
czy wybaczalny, z pewnością nie tędy droga. Ale którędy? Zdawało jej się, że już dotarła na szczyt,
ale to było tak dawno temu, teraz znów czuje, jakby stała u podnóża szklanej góry. Drze kartkę na
drobniutkie kawałeczki, niech ślad po niej nie zostanie, niech odejdzie w niepamięć, udało się, nie
zauważył, w każdym razie nigdy nie zapytał, co się z nią stało.

Po pracy wrócił do domu, jedzą obiad, podaje Joannie sałatkę, dolewa wody, sam z siebie, nie

pytany, opowiada o pracy, dzisiaj był w rewelacyjnej formie, nie to, żeby coś się posunęło na fron-
cie robót, ale za to przez cały dzień nie stracił animuszu, stan błyskotliwości porannej utrzymywał
się przez kilka godzin, wydawał się niezniszczalny, przetrwał podpisywanie listy, wyszedł bez
szwanku nie tylko z pobierania klucza, ale nawet ze wspólnej jazdy windą z panienką z księgowo-
ści, nie ucierpiał nawet podczas przeprawy do kibla, trwał i trwał, nie dając dostępu złym mocom,
zaczął go opuszczać dopiero przed wyjściem do domu, aby ostatecznie rozwiać się w progu. Joanna
słucha uważnie, ale i tak nie jest pewna, czy on naprawdę powiedział to, co czyta między wiersza-
mi. Czy chce, żeby wiedziała, że w domu jest mu jeszcze gorzej niż w pracy?

Po obiedzie znowu pracuje, siedzi przy biurku i nie wadzi nikomu, na pewno nie jej, Joanna też

próbuje pracować, ale co jakiś czas odwraca oczy od komputera i patrzy na niego, on czuje jej
wzrok, jego twarz zamiera, zamyka ją jeszcze bardziej, Joanna po raz pierwszy dostrzega ostrość
jego rysów, profil jak wyrzeźbiony z kamienia, nieobecne oczy, wie, że on nic nie powie, nie zrobi
żadnego ruchu, niczego jej nie ułatwi, nie da jej do siebie dostępu. Niech się gapi, jego to już nie
dotyka, jest tak, jakby go nie było, właściwie go tu nie ma, niechętnie pojawia się na chwilę, gdy
ona go wywołuje, odpowiada na jakieś pytanie i znowu znika, zostawiając na krześle pozory swojej
obecności. Niech się nimi nasyci, niech się we mnie wgapia, to już niedługo.

Coraz trudniej jej się rano obudzić, nie może unieść ciężkich powiek, choć słyszy, jak on wstaje,

gimnastyka, idzie do łazienki, słyszy, że wraca i się ubiera, czuje, jak pochyla się nad nią i patrzy,
nim wyjdzie z pokoju, Joanna kuli się pod tym wzrokiem, co on oznacza, jeszcze niedawno ozna-
czał miłość, a teraz?, codziennie obiecuje sobie, że otworzy w tym momencie oczy i zobaczy, co
jest w jego wzroku, ale nie może. Potem słyszy, jak on je śniadanie, trzask zamykanych drzwi i
warkot silnika, dopiero wtedy z trudem unosi powieki.

Porusza się po omacku, nic nie umie wyczytać z jego twarzy, z jego ruchów, z jego słów, nie

umie czytać w jego myślach, z jego oczu zniknęły nuty, bez nich nie może tańczyć, coraz częściej
nieruchomieje, zastyga, z przerażeniem wpatruje się w jego oddalenie. On jak zwykle uprzejmy,
miły i coraz bardziej nieobecny. Wraca do domu, je obiad, zatapia się w pracy lub gazecie, czasem
idzie biegać. Kiedy Joanna przychodzi z łazienki, leży już w łóżku, z kołdrą naciągniętą na głowę,
tak trwają do rana, rano wstaje pierwszy, idzie do pracy, wraca, je obiad, grzecznie, acz niewyczer-
pująco odpowiada na jej pytania, potem znów zapada się w komputer lub gazetę, wieczorem leżą w
jednym łóżku, każde zamknięte w swojej samotności.

Jej świat skurczony do wymiarów jednego człowieka, nawet dla niej nie ma tu miejsca, nic się

nie liczy poza nim, od jego gestu, spojrzenia, uśmiechu zależy wszystko, co ważne na świecie. Je-
steś tu? Ukradkiem patrzy na jego profil, nie chce, żeby wyczuł jej lęk, wygląda tak łagodnie, może

nie jest tak źle, może nie ma pojęcia o jej niepokoju, może nic się nie dzieje, może dalej ją kocha,
tylko ona boi się o to zapytać, lepiej pytać o coś niegroźnego, żeby w końcu przerwać tę ciszę, pyta
o byle co, on odrywa oczy od komputera i patrzy na nią nieobecnym wzrokiem, prosi o powtórze-
nie pytania, Joanna powtarza, chwila ciszy, odpowiedź zredukowana do minimum, nic się od tego
nie zmieniło, może lepiej milczeć, zająć się swoją robotą, Joanna próbuje pracować, ale myśli krążą
wokół niego, znów patrzy na jego piękny profil, chciałaby podejść do niego, przytulić się, poczuć
jego głowę pod palcami.

– Co tu masz? – zapytała go podczas pierwszej wspólnej nocy, wyczuwając dziwne zgrubienie

wokół tyłu głowy.

– Koprocesor – odpowiedział.
– Teraz to wymyśliłeś? – zapytała ze śmiechem.
– Teraz.
Więc tylko ona wie, że to koprocesor, zna jego tajemnicę, która wtedy wydawała się ich łączyć,

czuje niemal to zgrubienie pod palcami, dodatkowy obwód, tyle myśli oddzielających go od uczuć,
wtedy jeszcze nie miała o tym pojęcia, gdzieś to wszystko musi się zmieścić, obserwacje, porów-
nania, wątpliwości, niemal czuje pod palcami ich przepływ, wartki strumień oddziela go od niej,
jeszcze niedawno pokonywała go jednym skokiem, a teraz boi się podejść, ledwie odważa się zer-
kać ukradkiem.

Niech to szlag, znowu się na mnie patrzy. Jak można to znieść? Pomyśleć, że mógłbym teraz

być w swoim domu, a siedzę tutaj pod ostrzałem jej wzroku, gapi się na mnie tymi wylęknionymi
oczami, pewnie czuje, co się święci, ale nie chce dać za wygraną, osacza mnie swoimi myślami,
niemal czuje ich dotyk, czuje, jak krążą wokół niego, szarobure ćmy o wystraszonych twarzycz-
kach.

Joanna coraz więcej czasu spędza w salonie, nie mając odwagi wynurzać się na powierzchnię.

Siedzi na podłodze, z kolanami pod brodą, patrzy na jego fotel, na zarys jego sylwetki coraz trud-
niej dostrzegalny w mroku. Wie, że musi coś zrobić, zebrać się w sobie i rozbłysnąć wszystkimi
kolorami tęczy, powinna tańczyć jak motyl, przecież nim była, jego wzrok pozwalał jej fruwać, a
teraz jak liszka kuli się pod nim w kulkę i toczy w najdalszy kąt, zawstydzona chowa się coraz głę-
biej w salonie, dopiero teraz widzi, że jest stąd przejście do starych korytarzy, podchodzi i otwiera
ciężkie dębowe drzwi, dawno nie oliwione zawiasy przenikliwie skrzypią, po omacku szuka kon-
taktu, zachlapana żarówka z trudem rozjaśnia brudne pomieszczenie, wszystko zakurzone, jakieś
sterty gazet pod ścianami, Joanna podchodzi bliżej, to chyba czterdziestowatówka, daje tak nie-
wiele światła, nie może odczytać daty, że też kiedyś było jej tu dobrze, jakiś szelest, odskakuje
spłoszona, pewnie są tu myszy, może nawet szczury albo karaluchy, on taki piękny i doskonały, nie
może się nigdy dowiedzieć, jak tu jest, nie wpuści go na próg żadnego korytarza, musi je zamknąć
na cztery spusty, czuje, że coś jej chodzi po nodze, strąca ze wstrętem, Esmeralda przewraca się na
grzbiet i bezradnie macha nóżkami, wtedy ją poznaje, Esmeraldo, skąd się tu wzięłaś, jak dobrze,
że jesteś, tęskniłam za tobą, Joanna klęka i bierze ją na ręce, witaj, maleńka, ostatnio cię nie było, a
może mnie tu nie było, nie wiedziałam, że jeszcze tu mieszkasz, ciii, przyjdę później, nie możemy
teraz rozmawiać, żeby przypadkiem nie usłyszał.

Kochasz mnie? – to pytanie krąży w niej bez przerwy, z krwiobiegiem przepływa przez ciało,

pulsuje w zaciśniętych dłoniach, wypełnia czaszkę, łomocze w sercu, dzieli się na pięć strumyków
w stopach i wnika w palce, znów pnie się w górę, rozlewa w jeziorka popękanych naczynek na łyd-
ce, kiedyś mu je pokazała.

– Zobacz, co mi się zrobiło.
– Chociaż mi tego nie pokazuj – powiedział z niechęcią, może to były pierwsze zwiastuny,

zwiastuny czego?, to niemożliwe, ale na wszelki wypadek Joanna nie zapyta go, czy ją kocha.

Nie pyta, z pewnością nie zada mu tego pytania, to ostatnie pytanie, jakie chciałaby mu zadać,

ale i tak boi się dnia, kiedy on na nie odpowie. Czuje, że to niedługo nastąpi. Nie chce tego spro-
wokować żadnym nieopatrznym ruchem, ale skąd ma wiedzieć, które ruchy są opatrzne, nie może
nic wyczytać z jego oczu, w które coraz rzadziej odważa się spojrzeć, na wszelki wypadek prawie
się nie porusza, stara się nie rzucać w oczy, ubiera się w blade odcienie szarości, schodzi mu z dro-
gi i usuwa się z pola widzenia, podając obiad staje się przezroczysta, on patrzy przez nią gdzieś w
dal, może uda jej się zjeść niepostrzeżenie, je niewiele, potem szybko chowa się w kuchni, patrzy
na żarówkę zwisającą z brudnego sufitu, jakby widziała ją po raz pierwszy, jest pewna, że tu tak nie
było, gotowa przysiąc, że tu było pięknie i czysto, dobrze pamięta, jak muzyka płynęła ze ścian, a
owoce spadały jej do stóp, zagląda do kosza, w którym trzymała je na zimę, wszystkie zgniłe, do-
piero teraz czuje, że w powietrzu unosi się kwaśny zapach fermentacji, entliczek pentliczek, a w
jabłkach robaczki, odskakuje od tego kosza, tu tak nie było, nie chce, żeby tak było, czy dla miłości
można żyć bez miłości?, dobrze wie, że można, nie zapyta go, czy ją kocha, nie wywoła wilka z
lasu, niech będzie, jak jest, byleby nie padły najstraszniejsze słowa.

Nic się nie dzieje. On nadal jest miły, uprzejmy, kulturalny. Dalej wraca po pracy do domu, je

obiad, zwykle go chwali, potem pracuje albo czyta, wieczorem zasypia, naciągając kołdrę na gło-
wę, jakby się przed nią chował, a tak się nią cieszył, gotowy był na seks zawsze i wszędzie, samo-
chód, krzaki, brama, aż wstyd pamiętać, giętkie ciała, splecione na dziesiątki sposobów, jak w wy-
obraźni trenowanej przez lata, wpasowała się w jego misteria, w dopracowane w każdym calu
spektakle, żadna noc niepodobna do drugiej, a teraz każda taka sama, śpią obok siebie i się nie do-
tykają, obydwoje dbają, żeby ich ciała nawet przypadkiem się nie zetknęły, Joanna widzi to coraz
wyraźniej, pewnie on chce, żeby to widziała, nic nie robi bez celu, każde słowo i każdy jego brak
czemuś służy, pewnie chce, żeby widziała, to co widzi, nie ma śladu po tamtym szaleństwie w żad-
nym spojrzeniu, słowie, w braku dotyku.

Właściwie nic się jeszcze nie wydarzyło – Joanna codziennie szuka nadziei w tych słowach,

wszystko na świecie ma swoją przyczynę, nic nie dzieje się bez powodu, może jest po prostu zbyt
zajęty, zbyt zmęczony, nie pamięta nawet o seksie, pochłonięty ważniejszymi sprawami, tyle pra-
cuje, nawet Miller leży porzucony, miejsce, gdzie przerwał, zaznaczone zakładką, okładkę zrobił z
gazety, Joannę śmieszyły kiedyś te okładki na książki i buty wypchane gazetami, zwyczaje przeka-
zane z ojca na syna, okładka jest znajoma, to magazyn sprzed miesiąca, zdjęcie półnagiej dziew-
czyny, teraz nie widać jej twarzy, nie zmieściła się, ale Joanna i tak wie, że to ona, poznaje jej peł-
ne, nabite ciało, kształtną, wystającą pupę, odgania zazdrość, może to wszystko przez zmęczenie,
ciągły stres, cóż by innego?, przecież tak ją kochał, nosił na rękach, taka była piękna, zwierciadeł-
ko, zwierciadełko, powiedz przecie, kto najpiękniejszy jest na świecie? – śmiało zadawała to pyta-
nie, radośnie wsłuchiwała się w odpowiedź: tyś księżniczko piękna jak gwiazda na niebie, z pięk-
nym królewiczem jak nikt inny pasujecie do siebie, przecież nie mogła tak nagle się zmienić, chce
to sprawdzić, staje przed lustrem i patrzy. Nie patrzy długo. Nie ma na co patrzeć. Nie ma tam nic
ciekawego.

Ścieląc łóżko, zanurza twarz w jego piżamie, wdycha jego zapach, najpiękniejszy zapach świa-

ta, chce go czuć do końca życia, nie da go sobie odebrać, żeby tak mogła się przytulić do Marka
choć na chwilę, to by jej dało siły na dalsze trwanie, niech już będzie jak jest, byleby było, byle
tylko codziennie mogła wdychać ten zapach, który jest jej niezbędny do życia.

Może nic się nie wydarzy. Może wystarczy przeczekać, nie zwracać uwagi, zająć się pracą.

Włącza muzykę, próbuje nie myśleć, nie czuć, nie wyobrażać sobie. Prasuje jego koszule, słucha

Beatlesów, on pracuje w drugim pokoju, może niepotrzebnie Joanna tak się boi, może już jutro
będzie lepiej, może teraz już jest dobrze, tylko ona jeszcze o tym nie wie.

Nie mogę dłużej, dłużej nie wytrzymam – Joanna czuje, że musi go o to zapytać, choć jest nie-

mal pewna, że wie już wszystko, jego odpowiedź nie wniesie nic nowego, ale i tak się jej boi, boi
się nazwania rzeczy po imieniu, trzeba będzie przecież coś z tym zrobić, jakoś się ustosunkować,
podjąć decyzję, nie, lepiej nie pytać, choć jest już pewna, że zna odpowiedź, widzi ją w każdym
spojrzeniu jego nieobecnych oczu.

To dobrze, że jeszcze nie mówisz. Daj mi okrzepnąć, daj mi zebrać siły, może jeszcze nie mu-

sisz tego powiedzieć, Joanna na wszelki wypadek niewiele mówi, prawie się nie porusza, całymi
godzinami siedzi pod ścianą salonu, wpatrując się w fotel, na którym jego coraz bardziej nie ma, za
to ściany są coraz brudniejsze, z sufitu zwisa goła żarówka, a ostatnio dostrzegła wyłażącą z fotela
sprężynę.

Czuje, że dłużej nie wytrzyma, wszystko jest mroczne, niejasne, ponure, niech coś się w końcu

zdarzy, obojętne co, byle wyraźne, niech coś tu będzie wiadomo, bo oszaleje.

– Kochasz mnie? – pyta w końcu, z całych sił dbając o to, by jej głos był spokojny, obojętny

niemal, w tej samej chwili, gdy pyta, już tego żałuje, chciałaby cofnąć pytanie, ale ono już brzmi w
powietrzu, rozlega się w pokoju i wraca do niej ze zdwojoną siłą, dudni jej w uszach, lecz może on
nie usłyszał, zajęty czytaniem gazety, Joanna patrzy z nadzieją, jeszcze nawet na nią nie spojrzał,
ale nie, odrywa wzrok od gazety, pytanie dalej dźwięczy w powietrzu, wyraźne i jednoznaczne,
czemu tak zapytałam, może mogłam jakoś inaczej, zacząć od „co się dzieje”, czy czegoś w tym
stylu, teraz nie ma już wyjścia, czuje, jak ziemia osuwa jej się spod nóg, chce uciec, krzyczeć, za-
tkać uszy, nie odpowiadaj, przecież nie musisz, tyle razy pozostawiałeś moje pytania bez odpowie-
dzi, dlaczego właśnie teraz miałbyś odpowiedzieć, nie rób tego, przeliczyłam się, nie jestem jesz-
cze gotowa, milczenie trwa coraz dłużej, on patrzy na nią uważnie, dawno tak przytomnie nie pa-
trzył, odwykła od tego, nie zniesie tego spojrzenia, zrywa się i biegnie skulona, kuli się jak pod
ostrzałem, byle dotrzeć do pierwszego korytarza, tam jej nie dosięgnie, biegnie zgięta wpół, tuż
przy ścianie, w końcu dopada do dębowych drzwi, skrzypią znajomo, gdy je otwiera, wpada do
środka, zatrzaskuje je za sobą, przywiera do nich plecami, prawą ręką po omacku szuka wyłączni-
ka, co za głupia nazwa, jej chodzi o włącznik, pamięta, że gdzieś tu był, sama go instalowała daw-
no temu, w końcu go znajduje, takich wyłączników już dziś nie ma, przekręca i mrok się rozprasza,
Joanna odrywa się od drzwi i zamyka je na zasuwę, dostrzega żelazną sztabę, zwisającą z jednej
strony, z drugiej strony jest rygiel, jak to dobrze, że kiedyś o tym pomyślała, rygluje te drzwi, na
wszelki wypadek chce jeszcze przysunąć do nich komodę, szarpie się z nią przez chwilę, ale jest za
ciężka, ani drgnie, więc znowu staje oparta plecami o drzwi, próbując uspokoić oszalałe serce,
niech to się skończy, powiedz, że nie słyszałeś, przecież mogłeś nie usłyszeć, tyle razy musiałam
powtarzać pytania, dlaczego właśnie to miałbyś od razu usłyszeć, powiedz, że nie słyszałeś – zakli-
na go w myślach.

– Dlaczego pytasz? – jego głos z trudem przenika przez dębowe drzwi, ale jednak dociera do

niej, co ma odpowiedzieć?, nim coś wymyśli, przez drzwi przedostają się następne fale:

– Przecież sama wiesz.

Sama wiem? Tak, wie, że sama wie, ale skąd on może to wiedzieć, przecież mówił, że ją kocha,

to było dawno, wieki całe, ale przecież nie dalej niż kilka tygodni temu, a potem już nic nie mówił
o miłości, więc może myśli, że właśnie to wie, że właśnie to pamięta, może nawet nie przypuszcza,
że ona zawędrowała tak daleko, Joanna przędzie niteczki nadziei, jeszcze czas się wycofać, może
wiedzą zupełnie co innego, nadzieja jest coraz silniejsza, już nie chce nic wiedzieć na pewno i jed-

nocześnie czuje, że już się nie cofnie, musi dowiedzieć się do końca, choć pewnie będzie to jeszcze
gorsze niż wszystko, co zdarzyło się do tej pory.

– Nie jestem pewna – mówi po chwili, jej głos przenika przez drzwi, przemierza korytarz, wy-

dostaje się na powierzchnię niemal nietknięty, utrzymany w spokojnej i rzeczowej tonacji.

– Nie jestem pewna – powtarza. – Chciałabym to usłyszeć od ciebie.
I znowu czeka, on nic nie mówi, nie mów nic więcej – prosi go w myślach, choć przecież sama

znów go zapytała – zmiłuj się nade mną, nie chcę nic więcej usłyszeć – milczenie rzeczywiście się
przedłuża, trwa i trwa, cisza aż dzwoni, może nic więcej nie nastąpi, może uda im się wkrótce za-
pomnieć o tej poronionej sytuacji, z której nic nie wynikło, nic nie zostało nazwane po imieniu,
nikt nie postawił kropki nad i, i słyszy, jak on mówi:

– Nie wiem, znowu straciłem jasność, niedawno myślałem, że cię kocham, potem byłem pe-

wien, że nie, ale teraz znów nie wiem, nic wyraźnego nie czuję.

Joanna oddycha z ulgą i wynurza się na powierzchnię, to jeszcze nie jest takie straszne, zapewne

mogło być gorzej, zapewne będzie gorzej, ale teraz może odetchnąć, to jeszcze nie ten moment,
jeszcze nie przyszło to, co zapewne niedługo przyjść musi, czego tak strasznie się boi, pewnie on
też się boi, nie będzie go więcej męczyć, na dzisiaj starczy, klaps, koniec rozmowy, wracają na
swoje miejsca, każde zamyka się we własnym lęku.

Niepotrzebnie, zupełnie niepotrzebnie tak się bała. Wszystko się odmieniło jak za dotknięciem

czarodziejskiej różdżki, pstryk i ciemności zniknęły, oczom zdumionej publiczności ukazała się
dolina skąpana w słońcu, z oddali popłynęła muzyka, wziął ją w ramiona i okręcił w tańcu, patrzyła
na niego z zachwytem i niedowierzaniem, a światłość wiekuista niechaj nam świeci na wieki wie-
ków amen, bała się, że to sen, ale skąd, to wcale nie sen, najprawdziwsza rzeczywistość odmienio-
na za sprawą jego ożywienia i radosnego uśmiechu. Uśmiechał się już od progu, tańczył z nią, za-
glądał jej wesoło w oczy, piękny, radosny, promienny, nie bez powodu, w końcu wyszedł na pro-
stą, koniec strachu i siedzenia w pokoju, zna już temat swojej pracy, zna metody badawcze i sposo-
by analizy wyników, teraz może już spotkać profesora, Wojtka, panienkę z księgowości, wszyst-
kich będzie miał u swoich stóp, nawet Joaśka wydała mu się piękna, przez jego głowę przemknęło
poczucie winy z powodu poczynionych już kroków, może się z tego wszystkiego wycofa, pożyje-
my, zobaczymy, jeszcze nic się nie stało, a na razie wyciąga z torby kilka butelek piwa, piją, ko-
chają się, piją, co się stało? – pyta Joanna z zachwytem, ciii, wszystko będzie dobrze, jestem szczę-
śliwy.

Cudowna odmiana losu okazała się następstwem przesyłki, o której Joanna jeszcze nie wie, a

którą otrzymał od dawnej kochanki, dalej chyba w nim zakochanej, z jego strony nie było tu mowy
o miłości, ot, wymiana usług seksualnych, do czasu aż spotka tę, o którą chodzi, panienka nie speł-
niała podstawowych kryteriów, za niski wzrost w połączeniu z kiepskim stosunkiem obwodu talii
do bioder wykluczał zaangażowanie uczuciowe z jego strony, w Polsce była na dwuletnim kontrak-
cie, dając mu okazję do bezpłatnych konwersacji, pochodziła z Kostaryki, to nie twoja wina, że
mnie nie kochasz – powiedziała na koniec i wróciła do ojczyzny, skąd co jakiś czas dzwoniła do
niego albo pisała. A teraz list od niej okazał się wybawieniem, deską ratunku, trampoliną, od której
może się odbić, skacze wesoło, odbija się sprężyście, wyobraża sobie, jak wkrótce wskoczy na po-
dium, gdzie ze skromnym uśmiechem będzie przyjmować gratulacje.

– Skąd ta cudowna odmiana? – pyta Joanna.
– Jeanina, ta z Kostaryki, mówiłem ci o niej, więc ona przysłała mi pracę paru facetów, którzy

zajmują się podobną problematyką co ja. Praca jeszcze nie publikowana, dopiero za parę miesięcy
ukaże się w biuletynie wewnętrznym tamtejszego uniwersytetu. Do tego czasu ja już skończę swoją.

– Nie rozumiem, co to ma do rzeczy.

– Proste jak słońce. Ci faceci wpadli na świetny pomysł, który ja wykorzystam. Wprowadzę

polskie dane do ich teorii i nawet jeśli opublikują w końcu swoje wyniki w jakimś sensownym
miejscu, będzie to przypadkowa zbieżność. To się czasem zdarza...

– Przecież to nieuczciwe!
– A niby co mam zrobić? Dalej się męczyć bez sensu, skoro samo wpadło mi w ręce?
– Prosiłeś Jeaninę, żeby ci pomogła?

– Nie mówiłem jej, że mam problemy, tylko zapytałem, na jakim są etapie w mojej dziedzinie.

Dzięki Bogu, że mają tam takich łebskich facetów.

– Przecież to nie jest uczciwe.
– Ile razy jeszcze to powiesz? W końcu jakieś światło w tunelu, a ty znowu próbujesz wszystko

zepsuć? Sama wiesz, jak ciężko pracuję. I co? Miałoby się okazać, że jestem do dupy? Nie mam
innego wyjścia, a to jest naprawdę niezłe. Nic mi nie mogą zrobić. A może gdybym jeszcze trochę
pomyślał, też bym wpadł na ten pomysł? Skąd wiesz, może ta praca tylko trochę przyspieszy to, co
i tak bym zrobił. Chciałabyś, aby mi nic nie wychodziło, wtedy ty mogłabyś czuć się lepsza. Nic z
tego. Wkrótce okaże się, ile jestem wart!

– Ile warci są ci z Kostaryki.
– Nie za wiele, skoro nawet nie umieją tego opublikować w dobrym piśmie. Zresztą pozmie-

niam tam różne rzeczy, nie bój się, to będzie nie do poznania. Wolałabyś pewnie, żebym był bez-
radny, tego mi życzysz, opiekunka, siostra miłosierdzia, niezbędna i niezastąpiona, prowadząca
bezwolną ofiarę przez życie. Nic z tego, kotku, zapomnij.

Ludzie! – chciało mu się krzyczeć, gdy wchodził do ponurego gmachu. Ludzie! – okrzyk byłby

radosny, rozsadzała go energia, nawet Joanna nie była w stanie zepsuć mu nastroju. Zamiast się
cieszyć, chce, żebym miał wyrzuty sumienia. Nie dam się. Tamtym od tego nie ubędzie, nie zabie-
ram ich pracy, tylko robię swoją. A ta pewnie by chciała, żebym się męczył, wtedy by mnie pocie-
szała, sama mówiła, że na początku wzruszyła ją moja bezradność, myślała, że będzie mi zawsze
potrzebna, omotała mnie, skąd ten kretyński pomysł, żeby brać ślub, chyba mnie pokręciło, wziąć
za żonę panienkę z biodrami niewiele szerszymi od talii, panna mądralińska, zawsze ma rację, wie,
jak żyć, to niech sobie żyje i da żyć innym, ludzie!, już niedługo będę wolnym człowiekiem.

Pracuje bez wytchnienia, jest w euforii, radośnie stuka w klawisze. W porze obiadu śmiało wy-

chodzi z pokoju, no, może chwilę słucha, czy nikt nie przechodzi pod drzwiami, ale robi to tak
dyskretnie, że nawet sam tego nie zauważa, żwawym krokiem przemierza korytarz, chodzi do kibla
na własnym piętrze. Kilka dni temu bał się, że dostanie świra, dziś już nic mu nie grozi.

Baloniku nasz malutki, rośnij duży, okrąglutki, czuje jak rośnie, jest lekki jak piórko, niemal

frunie, gdy zbiega ze schodów, wszystko mu się udaje, dzwoni do różnych ludzi, do których od
dawna nie miał odwagi zadzwonić, i umawia się z nimi na tenisa, rakieta jak przyrośnięta do dłoni,
lekkość, siła, precyzja, opalenizna dodaje mu uroku, gdy idzie po mieście, kobiety się za nim oglą-
dają, profesor zachwycił się projektem pracy, wysyła go na miesiąc do Holandii, w pubie przysiada
się do pięknej dziewczyny, konwersuje z nią niemal swobodnie, zebrał już materiał, rozpracowuje
twierdzenia, że też się chłopcy jakoś nie zabezpieczyli, wszystkie równanka podali jak na dłoni,
potem tylko wprowadzić dane i zrobić obliczenia, jak dobrze pójdzie, za dwa miesiące będzie wy-
ciągał wnioski. Nawet powroty do domu nie są mu straszne, z zapałem opowiada Joannie o swoich
sukcesach, dobrze mieć słuchacza, w którego oczach widać zachwyt, już nie ma bezradnego chłop-
ca, w sypialni wiesza kalendarz z nagimi dziewczynami, niech zobaczy, jak piękne mogą być ko-
biety, onanizuje się, patrząc na nie, nim Joanna przyjdzie z łazienki, jak wejdzie, to nie szkodzi,
niech zobaczy, że wolę to robić z nimi niż z nią, od początku mówiłem, że to nie ona.

Im bardziej Marek rósł i promieniał, tym bardziej Joanna marniała. Im bardziej marniała, z tym

większym patrzyła na niego zachwytem. Z im większym patrzyła zachwytem, tym bardziej on rósł
i promieniał. Klasyczne sprzężenie zwrotne dodatnie, prowadzące do rozpadu systemu. Widząc,
jaki jest piękny, jak wspaniale wygląda w różowej koszuli, tweedowej marynarce i brązowych
spodniach, Joanna zdała sobie w końcu sprawę, że jej los jest przesądzony.

– Ludzie albo pasują do siebie, albo nie. I nic na to nie można poradzić – powiedział. Spojrzała

na swoje wytarte dżinsy i szary sweter. Przez to wszystko zapomniała, że on nie znosi dżinsów i
szarości. Skąd jej przyszło do głowy, że taki facet może ją kochać. Piękny, wysportowany, odno-
szący sukcesy. Obydwoje wpatrują się w niego zachwyceni, z wyraźną niechęcią, z rzadka, zerka-
jąc na Joannę.

Wyczekiwanie, faza inkubacji, wykluje się dzisiaj czy nie, teraz to Joanna nie jest w stanie pra-

cować, na niczym nie może się skupić, niczego przeczytać ze zrozumieniem, nie może nawet wy-
siedzieć przez chwilę w jednym miejscu, chodzi po balkonie, od krańca do krańca, paląc papierosy,
nie chce palić w domu, bo on nie lubi dymu, pali niemal bez przerwy, jeden za drugim, drugi za
trzecim, trzeci za czwartym, po dwudziestym otwiera następną paczkę, czy to już dzisiaj? Dobrze
wie, że proces cały czas się toczy, choć rozprawy odbywają się za zamkniętymi drzwiami. Kolejny
dzień czeka na ogłoszenie wyroku.

– Jutro się wyprowadzam – oświadczył w końcu. Trudno powiedzieć, że te słowa spadły na Jo-

annę jak grom z jasnego nieba, od dawna bowiem spodziewała się jakiegoś gromu, niemniej spa-
dły. Nie wierzyła, że tak nagle wszystko się skończy, choć przecież dał jej czas na przygotowanie
się.

– Dokąd się wyprowadzasz? – zapytała, jakby to był jedyny niejasny punkt w tej historii.

– Jak to dokąd? Do siebie – odpowiedział.
– Przecież twoje mieszkanie jest wynajęte? – zapytała, w tym jeszcze upatrując jakąś nadzieję.
– Wypowiedziałem im miesiąc temu. Dzisiaj się wyprowadzają – odpowiedział. – Od początku

mówiłem ci, że to nie ty. Nie chciałaś wierzyć, myślałaś, że jesteś mądrzejsza. A ja wiedziałem,
powiedziałem ci o tym już w pierwszym wierszu, pamiętasz?

Oczywiście, że pamięta ten wiersz i wszystkie następne, cała historia znaczona jego wierszami,

z czasem zacznie się ich bać, ale po ten pierwszy sięga z ufnością, wzruszona, z radośnie bijącym
sercem, chce go przeczytać w samotności, wychodzi do pokoju, rozwija drżącymi palcami staran-
nie zapakowaną paczkę, książka z wierszami o miłości, już samo to, to za wiele, za dużo w niej
uczuć, szuka jego wiersza, znajduje go na końcu, jest piękny, nie myślała, że on potrafi tak pięknie
pisać. Nie bała się czytać, przecież i tak wszystko wiadomo, spotykali się często i zawsze było tak
samo cudownie, właściwie coraz cudowniej, więc chyba wszystko jest oczywiste, nie ma powodu
się upewniać, skoro każda chwila krzyczy to, co Joanna chce słyszeć, no i wtedy ten wiersz, już
sam tytuł powinien ją ostrzec: „Nie dla Joasi”, ale nie ostrzegł, nie wierzy, śmiało czyta dalej, aż do
końca:

nie ożenię się z tobą
nie zbuduję domu
czekam
rozpoznam ją od pierwszego wejrzenia

Wraca do kuchni, ściskając tę książkę w ręce, on pyta, czy podobał jej się wiersz, patrzy na nią

ciepło, z uśmiechem, więc może nie ma tu nic groźnego, może tylko jej się tak wydaje, wiersz jest
piękny, napisany dla niej, jest w książce o miłości, którą też jej ofiarowuje, od wieków wiadomo,
że wiersze piszą zakochani, wtedy jeszcze nie wiedziała, że on nauczy ją nie wierzyć żadnym ste-

reotypom, żadnym oczywistościom, żadna mądrość ludowa nie ma tu zastosowania, tu się odbywa
indywidualny proces istnienia, który ją fascynuje i którego chyba nigdy nie pojmie do końca, więc
kiedy pyta, czy jej się podobał, mówi, że jest piękny, choć nie jest pewna, czy rozumie zakończe-
nie, w gruncie rzeczy cały wiersz jest o tym, jak mu z nią cudownie i potem te słowa trudne do
przyjęcia, on nie próbuje niczego wyjaśniać, tłumaczyć, zaprzeczać, przytula ją, bierze na ręce,
zanosi do pokoju, gdzie kochają się i piją wino, sytuacja wewnętrznie sprzeczna, może tylko dla
niej, może nie tak wygląda miłość? O nic nie pyta, nie chce pytać, sama wybiorę, w co mam wie-
rzyć, nie masz tu nic do powiedzenia, choćbyś codziennie przysyłał mi jakiś wiersz.

– Tyle zrobiłem, ożeniłem się z tobą i nic się nie zmieniło. Nie jesteś moją dobrą wróżką.
Zabawne sformułowanie, Joanna nie przywiązywała do niego wielkiej wagi, ot, zachwyt ko-

chającego mężczyzny, dopiero niedawno zrozumiała, że dla niego znaczyło dużo więcej. Wierzył,
że jak już się zdobędzie na to, by z kimś być, wszystko się zmieni, nareszcie będzie mu dobrze na
świecie. Pod warunkiem, że ten ktoś będzie właściwą osobą. Ślub z Joanną nie przyniósł oczeki-
wanej zmiany.

– Dlaczego miałbym być z tobą, skoro tyle kobiet bardziej mi się podoba? Od początku wie-

działem, że to nie ty, przecież ci powiedziałem, że w niczym nie przypominasz tej, której szukam.

To już tyle czasu, już niemal udało jej się o tym zapomnieć, nie myślała, że tamte słowa mogą

mieć jeszcze znaczenie, że jeszcze kiedykolwiek będzie musiała je usłyszeć.

– Słuchaj, chcę z tobą porozmawiać – powiedział wtedy.
Zabrzmiało to poważnie w ciszy ich przytulenia, przed chwilą skończyli się kochać, czas na wy-

znania miłosne, ale Joanna już wie, że Marek nie jest do nich skory. Więc o co chodzi?

– To rozmawiaj – mówi odważnie, a on ciągnie dalej:
– Jest mi z tobą dobrze, nawet bardzo, z nikim jeszcze nie byłem w życiu tak blisko, z nikim nie

było mi tak cudownie...

– Jak dotąd brzmi całkiem nieźle – przerywa Joanna, jakby chcąc odwlec to, co jakoś przeczu-

wa, że ma nastąpić dalej.

– Bo naprawdę jest mi z tobą dobrze. Ale wiem, że to nie jesteś ty.
– Co to znaczy?
– Przecież rozumiesz, co mówię, to po prostu nie jesteś ty, nie na ciebie czekałem tyle lat.
– Skąd to wiesz? – pyta bezradnie, niełatwo przyjąć oczywistość tego wyznania, którego jeszcze

przed chwilą nic nie zapowiadało, chce je podważyć, żąda dowodów, nie pogodzi się tak łatwo z
tym, co on mówi.

– Zupełnie inaczej wyglądasz...
– Inaczej niż kto? – ona dalej nie daje za wygraną.
– No, ta, na którą czekam...

Dlaczego mówi to dopiero teraz, gdy między nimi tyle już się wydarzyło, pewnie mówił to już

wcześniej, tamtym wierszem, w który nie chciała uwierzyć, pewnie ten wiersz też już był za późno,
już wtedy tyle ich łączyło, jak ma w to uwierzyć, przecież wie, że mu z nią dobrze, on lubi z nią
rozmawiać, śmiać się, kochać, gdy otwiera mu drzwi, już jest gotów to robić, kochają się w parku,
w bramie, w samochodzie, gdy na chwilę wpada do niego do pracy, on szybko zamyka drzwi na
klucz, lubi to robić zawsze, w każdych warunkach, za każdym razem inaczej, tak jak ona, dobrali
się jak w korcu maku, jak dwie połówki jednej pomarańczy.

Mówił wtedy chyba coś jeszcze, ale nie chciała już nic więcej słyszeć, teraz ona mówiła, stara-

jąc się panować nad swoim głosem, formułować zdania spokojnie i logicznie.

– Coś mi się tu nie zgadza. Kochamy się niemal bez przerwy, cieszymy się, gadamy, mówisz

mi, że z nikim nie było ci tak dobrze, ale okazuje się, że czekasz na inną. Ale zgadza się czy nie
zgadza, to już nie ma dla mnie znaczenia, przyjmuję to, co mówisz, więc teraz ubierz się i idź do domu.

– Co ty, Joaśka, no widzisz, z tobą się nie da spokojnie rozmawiać...
– No to już nie próbuj, tylko wyjdź stąd.
– Joaśka, jest trzecia w nocy, jak ja pójdę o tej porze, chociaż pożycz mi samochód, jutro rano ci

go odwiozę – próbuje z nią pertraktować, Joanna nie wie, czy chodzi mu o niewygodę nocnej po-
dróży, czy może chce mieć pewność, że jutro ją zobaczy, nie wie tego, ale i tak nie chce go widzieć
ani chwili dłużej i w końcu wybucha:

– Wynoś się stąd natychmiast – wrzeszczy i widzi oburzenie na jego twarzy, tym pewnie roz-

wiewa wszelkie wątpliwości, jeśli jeszcze jakieś miał, jemu podobają się spokojne kobiety, nie
przywykł do awantur, szybko wstaje, zbiera swoje rzeczy, idzie do łazienki, wychodzi ubrany, Jo-
anna słyszy, jak zbiega po schodach.

Myślała wtedy, że rozstali się na zawsze. Była tym przerażona, co ja zrobiłam i właściwie dla-

czego, to nie może być koniec tej historii, czekała na nią tyle lat, od razu wiedziała, że to właśnie
on, bez żadnych wątpliwości, bez sekundy wahania, i wie to dalej.

Znowu więc są w tym samym punkcie. Nie, nie w tym samym, w gorszym, on już nawet nie

chce rozmawiać, wszystko jest jasne, ożenił się, sprawdził, dla porządku wygłasza jeszcze uzasad-
nienie wyroku, nie ma mowy o wnoszeniu apelacji. Joanna pamięta, jak miesiąc temu z całym
przekonaniem mówił, że ją kocha. I co z tego? To było miesiąc temu.

Joanna zamiera, nic nie czuje, przenosi się do mrocznego korytarza przyszłości, gdzie spokojnie

opowiada komuś historię swojego małżeństwa sprzed lat:

– To był taki miły i kulturalny facet. Parę razy wydawało mu się, że mnie kocha, w którymś z

takich momentów wzięliśmy ślub, ale już po miesiącu przestał być tego pewny. Naprawdę szkoda,
że nasze małżeństwo trwało tylko dwa miesiące.

Czy to możliwe, że znowu każesz mi to przeżywać? Joanna patrzy na niego, Marek uśmiecha

się łagodnie, może przepraszająco, jest spokojny i odległy, Joanna wie, że on już nic nie powie, do
niej należy następny ruch, musi go zrobić, to nie może się tak skończyć, póki rozmawiają, jest jesz-
cze nadzieja, teraz ona musi coś powiedzieć.

– Chyba byłoby gorzej, gdybyś wracał z pustego pokoju w pracy do pustego domu...
– Przywykłem do tego. Przez całe życie byłem sam w pustym pokoju.

Ten pieprzony pokój, od niego wszystko się zaczęło, tym ją rozczulił, że nie umiał się z niego

wydostać, chciała mu pomóc, myślała, że o to mu chodzi, żeby w końcu stamtąd wyjść.

Jasne, że marzył, żeby się wydostać z tego pokoju. Ale przecież nie byle jak, nie byle gdzie, za

długo na to czekał, wszystko obmyślone w najdrobniejszych szczegółach. Nie traci ani chwili –
gitara, języki, tenis – to pozwoli mu kiedyś spotkać się ze światem i z nią, o której wie już niemal
wszystko. Zna jej uśmiech, kolor oczu, jędrność ciała, zna każdy szczegół, gest, którym odgarnia
włosy, ruch języka przed zamierzonym pocałunkiem, przyspieszenie oddechu, gdy do niej się zbli-
ża, zna jej siłę i niezależność, jej odwagę, spokój i samowystarczalność. Niełatwo zastąpić marze-
nia realnym życiem. Niełatwo zastąpić marzenia Joanną.

A Joannie niełatwo się z tym pogodzić, to musi być jakieś nieporozumienie, pokochała bezrad-

nego chłopca i on też ją pokochał, dobrze pamięta, szeptał jej to w uniesieniu, ze łzami w oczach, a
teraz ma przeciw sobie twardego mężczyznę, od którego wyroku nie ma odwołania.

– Wolisz być sam?
– Z całą pewnością wolę być bez ciebie. Kiedyś pewnie będę miał żonę. Ale inną, zupełnie inną.
– Jaką? – po co jej to wiedzieć, żeby bardziej bolało?
– Szerszą w biodrach, za to węższą w talii, współczynnik obwodu talii do bioder musi być rów-

ny 0,7.

– To niemożliwe – mówi Joanna po chwili milczenia. – To niemożliwe – powtarza z siłą, której

dawno w sobie nie czuła, dopiero teraz jest gotowa do walki, do obrony, dopiero teraz, gdy niebez-
pieczeństwo przybrało realny kształt i gdy niełatwo o zwycięstwo. – Przecież niedawno mówiłeś,
że mnie kochasz, pamiętasz, jaki byłeś szczęśliwy, przecież to nie może chodzić o jakiś pieprzony
współczynnik, mam 0,78, osiem setnych różnicy, to nie może się skończyć z powodu ośmiu set-
nych, zamknąłeś się w sobie, nie dałeś nam żadnej szansy.

– Dałem aż za dużo. Ożeniłem się z tobą, rozumiem romans, ale żeby ślub? Jak mogłaś mi to

zrobić? Mówiłaś, że będzie wspaniale, no i co? Wolę inne kobiety, idę czasem za którąś, mógłbym
ją zaczepić, ale po co, skoro nawet nie mam jej dokąd zabrać, bo ty siedzisz w domu, niby czemu
akurat ciebie miałbym kochać?

– Mówiłeś, że mnie kochasz, chciałeś się ze mną ożenić, przecież nie zmusiłam cię do ślubu – z

Joanny ucieka siła, dobrze wie, że jest na straconych pozycjach, nie ma sensu przedłużać tej roz-
mowy. On w końcu jest wolny, wolny od niej, jutro będzie już u siebie, koniec zamknięcia w klat-
ce, wytrwał, ile mógł, wytrwał, ile musiał, jest szczęśliwy.

– No, co, Siepa, stary durniu, warto było? Warto wszystko rozpieprzyć do szczętu, do ostatniego

kawałka, żeby nie został kamień na kamieniu? Nie musi go pytać, sam wie, że warto, co za ulga,
jutro nie będzie tu po nim śladu.

Patrzy na jej smutek i czuje przypływ ciepłych uczuć, wie, że ona go kocha, patrzy na nią cie-

pło, teraz już może, znowu wydaje mu się niemal piękna, jest taka szczupła, to go złościło, chciał
mieć dorodną żonę, a nagle to właśnie go rozczula, podchodzi do niej, bierze ją w ramiona, Joanna
poddaje mu się bezwolnie, czuje jego zapach, bez którego umrze, on czuje jej łzy, całuje jej włosy,
bierze na ręce, kładzie na łóżku, Joanna płacze i przytula się do niego, tyle razy ją tulił i było im
dobrze, co ja robię, na Boga, przecież ją kocham, całuje ją i czuje, że ją kocha, w końcu to mówi,
ona patrzy na niego z niedowierzaniem, więc powtarza to raz jeszcze i wybucha płaczem, skąd ma
wiedzieć, co czuje, Boże mój, teraz jest pewien, że ją kocha, kochają się i płaczą, płaczą i kochają
się, w końcu zasypiają przytuleni.

Obudził się lekki jak piórko. Patrzy na jej twarz uśpioną, włosy rozsypane na poduszce, patrzy z

miłością. Boże mój, a byłem już tak blisko, jakie szczęście, że tego nie zrobiłem, kocham cię –
mówi najpierw w myślach, potem szepcze, jego głos budzi Joannę, otwiera oczy, czyta w jego
wzroku, już wie, uśmiechają się radośnie do siebie.

– Dzisiaj mam wolne. Wziąłem wolny dzień na przeprowadzkę, możemy przez cały dzień nie

wychodzić z łóżka. Zadzwonię tylko do Wojtka, żeby nie przyjeżdżał, bo miał mi pomóc. Zadzwo-
nię do tych ludzi, że jutro przyjadę po klucze, oni już znaleźli inne mieszkanie, znajdę jakichś na-
stępnych, jak to dobrze, że nic się jeszcze nie stało, wybacz mi, kocham cię i zawsze będę cię ko-
chać. – Kochają się i rozmawiają o swojej miłości. Kąpią się razem, razem robią obiad. On wycho-
dzi na chwilę po piwo, potem znów się kochają, potem idą biegać, wspólny prysznic, znowu goto-
wi się kochać, błyskotliwość poranna utrzymuje się aż do wieczora, żartują, śmieją się ze wszyst-
kiego, mroki rozproszone, smok zabity, nastała jasność.

Następnego dnia trzykrotnie dzwoni z pracy do domu, by posłuchać głosu Joanny. Ostatni raz

tuż przed wyjściem.

– Pojadę szybko odebrać klucze, a potem wracam do ciebie, będę za jakąś godzinę, kocham cię,

bądź gotowa.

Joanna kąpie się, robi staranny makijaż, nakłada koronkowe body i szpilki, wino i sałatka już są

na stole, włącza muzykę i tańczy jak motyl.

Po dwóch godzinach zaczyna się trochę niepokoić. Może ci od kluczy się spóźnili albo coś jest

nie tak w tym mieszkaniu. Szkoda, że tam nie ma telefonu, dzwoni do pracy, może mu coś wypadło
i jeszcze tam siedzi. W pracy go nie ma. Joanna próbuje czytać, potem oglądać telewizję, minęły
już trzy godziny, trzy i pół, czemu on nie dzwoni? Wygląda przez okno, wychodzi na balkon, po-
tem przed dom, po pięciu godzinach dzwoni do informacji o wypadkach, nic o nim nie wiedzą,
czeka dalej, coraz bardziej niespokojna, jest pewna, że coś mu się stało, chce jechać do jego miesz-
kania, wkłada płaszcz, szuka kluczy, gdy dzwoni telefon:

– Słucham?
– To ja.
– Jak dobrze, że dzwonisz, gdzie jesteś, co się stało?
– Jestem w budce koło swojego domu. Chcę tu zostać.
– Kiedy przyjedziesz?
– Nie wiem, umówię się z Wojtkiem i wpadnę któregoś dnia po rzeczy. Przedtem zadzwonię.

– Czy to koniec?
– Sama wiesz, że to było bez sensu, oczywista pomyłka, to nigdy nie powinno się zacząć.
Joanna odkłada słuchawkę. Tym razem to naprawdę był grom z jasnego nieba.

Jak to będzie bez niego, który był całym jej światem, lej, wyrwa, dziura nie do zasypania i nic

poza tym, Joanna zsuwa się po stromym zboczu, jeszcze próbuje chwytać się kępek traw, ale to na
nic, jest już na skraju przepaści, patrzy w czarną czeluść, której zawsze się bała, i spada w dół, lot
w ciemnościach, bez końca, bez nadziei na koniec.

Zjawił się po paru dniach razem z Wojtkiem, wynoszą rzeczy, w tym mieszkaniu prawie

wszystko należy do niego, pralka, szafa, łóżko, kupował to do swojego mieszkania wkrótce po tym,
gdy się poznali, urządzili ten dom jego meblami, więc teraz je zabiera, Joanna widzi, jak jej ciuchy
lądują na podłodze, nie ma gdzie ich położyć, w tym mieszkaniu już prawie nie ma mebli, Joanna
siedzi pod ścianą i patrzy, jak znikają jego rzeczy, jeszcze przybory toaletowe, na stole w kuchni
leży torba orzechów, które niedawno kupili, nim zabierze stół, sprawiedliwie odmierza połowę i
zostawia na parapecie, już wszystko załadowane, jeszcze tylko skacze do kwiaciarni, wraca z różą,
którą daje Joannie.

– Nie chcę – mówi Joanna. – Weź ją sobie. Pomyślałeś, co ze mną? Moje mieszkanie jest wy-

najęte... – w jej głosie brzmi agresja, a on tego nie lubi. Chciałby się rozstać w kulturalny sposób.

– Możesz tu zostać, nikt cię nie wyrzuca – odpowiada spokojnie.
– Przecież nie dam rady sama za to płacić, za moje mieszkanie wzięliśmy pieniądze za rok z gó-

ry, wydaliśmy na ślub i wesele, nie mogę tam wrócić, tu nie mam łóżka, szafy, stołu...

– Jakoś sobie poradzisz, nie jesteś dzieckiem, a ja nie jestem twoim tatusiem – z ulgą wybiega

na schody, zostawiając za sobą czarną dziurę, lej, wyrwę, w którą Joanna spada bez końca.

Spada, nie odróżniając dnia od nocy, spada w zupełnych ciemnościach, wtulona w swoje ciuchy

rzucone przez niego na podłogę, spada, czując tylko, a nie mogąc zrozumieć tego, co się stało, była
taka szczęśliwa, tak ją kochał, a teraz pustka, tego nie sposób pojąć, aż nagle mrok się rozjaśnia,
już wie, już wszystko wie, pomroczność jasna, w której kawałki łamigłówki zaczynają pasować do
siebie, wszystko jest zrozumiałe, świat nie zwariował, to tylko tamten go oszukał, zawładnął nim,
opanował, a na koniec pozbył się Joanny, jedynego świadka swojej zbrodni.

Jest pewna, że Marek dalej ją kocha, dobrze pamięta zachwyt w jego oczach, tyle że tamten nie

dopuszcza go do głosu, nie wypuszcza na światło dzienne, więzi w pokoju bez drzwi, to nawet nie
pokój, to mała komórka, w której nie ma jak rosnąć, siedział tam od dzieciństwa, tak jak ona sie-
działa w mrocznym korytarzu, siedział przelękniony i hodował tamtego ze swoich marzeń, tworzył
własnymi rękami, lepił z krwi, potu, nasienia, karmił go i poił, aż ten wyrósł wielki i piękny, i roz-
parł się na nim jak garb, przydusił go, nie wypuszczając z ciasnej komórki, z której Joanna już, już
miała go wyciągnąć, Marek od początku chciał ją pokochać, a ten nawet o tym nie pamięta, zajęty
obliczaniem współczynnika, dumnie pręży rozrośniętą klatę, efekt wieloletnich ćwiczeń, uprawia-
nych na zgubę swoją i Joanny, która z tym rozrośniętym nie ma nic wspólnego i nie ufa mu za
grosz, to Marek bezsensownie mu zaufał i schronił się w ramionach oprawcy, który wysysa z niego
soki, będzie się nim sycił aż do śmierci, jeśli Joannie nie uda się go wyzwolić, ale jak ma to zrobić,
przecież próbowała i wszystko obróciło się wniwecz, skąd miała wiedzieć, że karmi tego drugiego,
tego z rozrośniętą klatą, a ten mały dalej siedzi w komórce, jest jego więźniem, tylko Joanna może
go uwolnić, ją wybrał do tego, dał jej przecież wiersz, w którym prosił, by tchnęła w niego duszę,
by sprawiła, żeby umiał kochać, i nie zawiodła go, sprawiła, Joanna dobrze pamięta, jak ją kochał,
jak patrzył na nią z zachwytem, jeszcze w ten ostatni wieczór przed odejściem kochał ją i płakał,
pewnie dalej ją kocha, tylko nie ma jak jej tego powiedzieć, bo tamten nie dopuszcza go do głosu,
Joanna gorączkowo wyłuskuje pestki nadziei ze wspomnień i robi z nich naszyjnik, to tamten
schwycił go za gardło, zabrał jego rzeczy z ich domu i starł zachwyt z oczu, Joanna musi go odcza-
rować z kamienia, uwolnić z ciała oprawcy, ale jak ma to zrobić, gdy spada coraz szybciej, a na-
szyjnik rozpada się od jednego wspomnienia jego nieobecnych oczu.

Jej myśli krążą wokół niego jak ćmy wokół świeczki, pamięta jego delikatne dłonie, ich mocny

uścisk, dymią nadpalone skrzydełka, gorąco, parzy, Joanna próbuje je przepędzić, uciekają spło-
szone, by za chwilę pojawić się znowu, znów kręcą się w kółko wokół niego, wszystkie podobne
do siebie, szarobure, o zrozpaczonych twarzyczkach.

Od dawna już przeczuwała, że tak się stanie, od czasu, kiedy dostrzegła w nim królewicza, a nie

bezradnego chłopca, przecież już wtedy powinna była wiedzieć, że królewicz nie może jej kochać,
nawet w bajkach księżniczki muszą być piękne, Kopciuszek musiał się umyć i ubrać w cudowne
szaty, bo inaczej królewicz nie dostrzegłby jego urody, to jasne, że Marek nie mógł jej pokochać i
w końcu dotarło do niego, że jej nie kocha, chociaż mówił to jeszcze niedawno, jeszcze tej ostatniej
nocy przed zniknięciem, płakał i mówił, że ją kocha, tak mu się wydawało, ale już wie, że to nie-
prawda, ona też to wie, gdyby kochał, nie pozwoliłby jej tak cierpieć i spadać bez końca.

To tylko jej coś roiło się w głowie, jak mogła przypuszczać, że ten wspaniały mężczyzna, który

tylko przez niedopatrzenie mógł jej się wydać kiedyś tam, na początku, bezradnym chłopcem, tak
jak i ona, przez jego dla odmiany niedopatrzenie, wydała mu się interesującą panienką, więc jak
mogła przypuszczać, że ten wspaniały mężczyzna może ją kochać, od początku miał wątpliwości i
uczciwie się nimi z nią dzielił, nic mu nie można zarzucić, nawet tego precyzyjnego odmierzania
orzechów w chwili, gdy świat wymknął się jej spod nóg, to kolejny dowód jego uczciwości, która
nie pozwoliła mu trwać w tym, co okazało się bez sensu, która każe mu dalej poszukiwać, nie dać
się zwieść pozorom szczęśliwego ułożenia sobie życia, zresztą nawet trudno było o pozory, gdzież-
by ona, Joanna, umiała go uszczęśliwić, to pycha kazała jej wierzyć, że jest do tego zdolna, bę-
dziesz mnie kochał, będziesz mnie wielbił, nie będziesz miał bogów cudzych przede mną, to pycha
przez nią przemawiała, chciała być dla niego najważniejsza, chciała mu cały świat przesłonić, za-
ślepiona tą pychą, nie dostrzegała różnicy między nimi, przepaści, której nawet miłość nie zasypie.

Jest piękny, jest doskonały, żadnych przypadkowych ruchów, żadnych przypadkowych słów,

wszystko opanowane do perfekcji, dopięte na ostatni guzik, jak na ostatni guzik dopina swoje sta-
rannie dobrane koszule. Zbyt doskonały, żeby był prawdziwy.

A jednak taki jest. Nie był taki od razu, budował siebie własnymi rękami, w pocie czoła, dzień

po dniu, w zamkniętym pokoju, z którego wychodził tylko do szkoły, potem do pracy i na tenisa.
Joanna patrzy na niego z podziwem, co ona robiła przez te lata, z których on nie zmarnował ani
chwili? Nie pamięta, chyba je roztrwoniła, żyła jak umiała, uczyła się, pracowała, nic z tego nie
wydaje jej się warte uwagi, gubiła się, nie wiedziała, co jest ważne, on wiedział to niemal od po-
czątku.

Wiedział to, odkąd poszedł do liceum. Nie pamięta nic z tego, co przedtem, pewnie nic nie było

warte pamiętania, dopiero teraz narodził się dla siebie. Te cztery lata pamięta bardzo wyraźnie,
dobry uczeń z podstawówki tutaj okazał się słaby, nie miał nic do powiedzenia w klasowych dys-
kusjach, w ogóle nic nie miał do powiedzenia, tu dzień po dniu czuł się gorszy od innych, odkrył
bylejakość swojego domu, odkrył, jak niewiele jego ojciec wie o świecie, to wtedy zamknął się w
swoim pokoju, nic go nie interesowało w życiu toczącym się za ścianą, nie da się w to wciągnąć.

– Co na to twoi rodzice? – zapytała Joanna.
– Nic – odpowiedział. – Oni nic ode mnie nie chcieli. Ważne było tylko, żebym się uczył.

Dla niego też to było najważniejsze, cały czas się uczy, zrobi to, sam to zrobi, będzie taki jak

oni, koledzy z klasy, których nie miałby odwagi zaprosić do domu, gdzie wszystko wydaje mu się
byle jakie, nawet w szkole nie ma odwagi z nimi rozmawiać, ale to się zmieni, będzie taki jak oni,
będzie lepszy od nich, nie da się pochłonąć byle jakiemu życiu, jego będzie zupełnie inne, tylko
musi się dobrze przygotować.

To wtedy zaczął czytać mądre książki, codziennie uczyć się angielskiego, grać na gitarze i w te-

nisa, wtedy zaczął rozwijać swój umysł i ciało, zamknął się w pokoju, wiedział już, że w jego życiu
nic nie będzie byle jakie, zaczął od siebie, dzień po dniu, w pocie czoła, codziennie buduje siebie,
odkrywa, co jest ważne, niczego nie przyjmuje na wiarę, własnym wysiłkiem określa się w stosun-
ku do świata, cały czas myśli, porównuje, ocenia, wykorzystuje każdą chwilę, stara się nie tracić
czasu nawet na marzenia, próbuje dawkować je sobie po łyżeczce, tylko w nagrodę po pracowicie
przeżytym dniu, przed następnym dniem przeżytym dla przyszłości, nie daje rady, marzenia są sil-
niejsze od niego, to w nich rozgrywa się to, co ważne, to z nich czerpie siły, jak bez marzeń mógł-
by przeżyć tyle lat, nie żyjąc?

Na pewno wiedział, co jest ważne, gdy odszedł od Ulki. Okazała się zwyczajną dziewczyną, lu-

biła oglądać telewizję i czytała bezsensowne książki, a w niedzielny poranek wylegiwała się w
wannie. Niczym nie różniła się od innych, po miesiącu wrócił do domu.

Wrócił do swojego pokoju i czekał na własne mieszkanie, dalej czekał na własne życie. Budo-

wał swoje ciało, wtedy mało kto słyszał o siłowni, a on ćwiczył bez wytchnienia, na efekty nie mu-
siał długo czekać, smukła sylwetka, twarde mięśnie, zwinność, precyzja i wytrzymałość. Gra w
tenisa, trenuje codziennie, wie, co robi, dzięki temu wkrótce coś zmieni się w jego życiu, gra już
świetnie, ale nie może wygrać w żadnym turnieju, zaczyna dobrze, wyraźnie widać, że jest lepszy
od przeciwnika, w końcu zrealizuje jedno ze swych marzeń, już jest gotowy, coś w końcu przesta-
nie być tylko treningiem i wydarzy się naprawdę, więc zaczyna dobrze, wie, że ma przewagę, tyle
że wkrótce dzieje się z nim coś dziwnego, czuje się coraz słabszy, miękkie nogi, miękkie ręce, za-
wrót głowy, gdy schyla się po piłkę, czuje, że musi przerwać, nie chce przerywać, chce grać, może

to zaraz minie, nie może podbiec, zatacza się, wyciera ręką mokre od potu czoło, już wie, że nie da
rady, po turniejach dwa razy wylądował w szpitalu, coś musi być nie tak z jego sercem, ale badania
nic nie wykazują.

Dobrze wie, że podoba się kobietom, czasem chodzi z tą czy inną do łóżka, rzadkie kontakty,

rytm spotkań wyznaczany zwykle wyjazdami mężów, nigdy nic specjalnego z tego nie wynikało,
nie miało wynikać, wymiana usług seksualnych, jest w tym coraz lepszy, coraz odważniejszy,
przygotowuje się wytrwale do spotkania z tą, którą spotka, jak już będzie gotowy.

Czasem traci wiarę, że to wszystko ma sens, myśli, że dłużej nie wytrzyma, ale szybko bierze

się w garść, trzyma się mocną ręką, coraz mocniejszą, nie stosuje taryfy ulgowej, zresztą nie ma
potrzeby, wie coraz więcej, coraz więcej umie, choć nic nie przychodzi mu łatwo, na wszystko mu-
si ciężko pracować. Z zazdrością patrzy na innych, jak bez wysiłku biorą kolejne poprzeczki. Ze
zdziwieniem patrzy, jak marnotrawią swój talent. On nie zmarnowałby ani ociupinki.

W pocie czoła budował siebie, stworzył siebie niemal z niczego, jest piękny, jest doskonały, za-

dbał o każdy szczegół, ale Joannie jego dzieło wydało się nie dokończone. Nic nie szkodzi. Tym
lepiej. Może to właśnie ją opętało. Dokończę twego dzieła. Ja tchnę w ciebie duszę.

I udało się. Joanna wie, że jej się udało, choć nie było to łatwe, teraz ona pracowała w pocie

czoła, wierzy, że nie nadaremno, pamięta, jak na nią patrzył, mówiąc, że ją kocha, w końcu coś
czuł poza lękiem, niemożliwe, żeby tego nie pamiętał.

Skąd jej przyszło do głowy, że on może ją kochać? Był taki piękny, doskonały, w końcu wy-

swobodził się od niej, teraz może robić, co chce, znowu jest sam, ale już we własnym mieszkaniu,
znów wszystko jest możliwe, wreszcie może spełniać swoje marzenia.

Nie spieszy się do domu, nie musi się spieszyć. Kończy pracę i idzie coś zjeść do najbliższego

pubu. Jest już ciemno, ale dostrzega ją w świetle latarni, idzie przed nim, lekko kołysząc biodrami,
Joanna patrzy na jej szerokie biodra i wąską talię, Marek przyspiesza kroku, teraz idzie tuż za nią,
niemal czuje ciepło jej ciała, ręką mógłby sięgnąć między jej nogi, dziewczyna odwraca się, Marek
prawie na nią wpada, przeprasza, ona patrzy na niego i uśmiecha się wybaczająco, może zachęcają-
co?, Marek chce włożyć rękę między jej nogi, a może naprawdę wkłada, szybko przyciąga ją do
siebie, odchyla jej majtki, wsuwa palce, nim zdążyła zaprotestować, już nie ma jak tego zrobić,
miękko opiera się o niego, on czuje jej zapach, jedną ręką przyciska ją do siebie, drugą porusza
coraz szybciej, czuje jej rękę w swoich spodniach, za chwilę straci kontrolę nad sytuacją, nad sobą,
nad wszystkim, więc póki jeszcze może, rozgląda się wokół, stoją w alejce prowadzącej do pubu,
ktoś może tu zaraz przechodzić, nie chce, żeby ktoś im przeszkodził, niedaleko jest jego instytut,
nie lubi go, ale przecież z nią będzie tam inaczej.

– Chodź – mówi. – Chodź do mojego pokoju.

Joanna widzi, jak wchodzą do tego samego budynku, z którego on przed chwilą z ulgą się wy-

mknął, portier patrzy zdziwiony, ale bez słowa daje mu klucz, niech sobie patrzy, Marek się nie
boi, idzie śmiało, byle szybciej móc jej go włożyć, albo nie, nie włoży od razu, niech go o to prosi,
niech skamle, niech go liże, wkłada klucz do zamka, otwiera drzwi, wpuszcza ją do środka, zamyka
drzwi, zapala lampę na biurku, zasłania okno, całuje ją i popycha całym sobą na biurko, sadza ją na
nim, ściąga z niej majtki, ona ma krótką spódniczkę, siedzi na brzegu biurka, nogi szeroko rozsu-
nięte, uśmiecha się do niego, on patrzy na nią, rozpina spodnie, rozbiera się do naga, wkłada go jej
na chwilę, a ręką obrysowuje jej wargi, przygotowuje jej usta, już są gotowe, chwyta go nimi za

palec, lekko gryzie, on wychodzi z niej i ściąga ją na podłogę, ona klęczy, on stoi, ona delikatnie
pieści go ustami, jeszcze, jeszcze, wpycha go jej gwałtownie do ust, do gardła, głęboko, głęboko,
przewraca ją i siebie, dalej wpycha go jej do ust, ale rękami dosięga jej pupy, wsuwa tam palec, ona
pręży się pod nim, on się wysuwa i teraz tam wchodzi, ona krzyczy, zatyka jej usta ręką, porusza
się rytmicznie, gwałtownie z niej wychodzi, chwyta go i kieruje na jej twarz, na brzuch, na piersi,
spryskuje ją spermą, ona wije się i krzyczy, on nie boi się, że ktoś usłyszy, portier jest daleko,
zresztą nie boi się niczego, jest spokojny, dawno nie było mu tak dobrze.

W domu kąpie się, pamięta jeszcze każde doznanie, przypomina sobie jej jęk, jej młode, jędrne

ciało, myje się wypełniony wspomnieniami, czuje je w swoim ciele, powoli się opłukuje, teraz zro-
bi sobie coś do jedzenia, dopiero teraz znowu poczuł głód, zrobi sobie to, na co ma ochotę, nikt mu
nie musi nic robić, sam potrafi zadbać o siebie, nikt tak nie zadba o niego jak on sam. Potem jesz-
cze wypije piwo, może pogra na gitarze, zaśnie spokojnie, ma tyle miejsca w swoim łóżku, obudzi
się dopiero na dźwięk budzika.

Joanna kuli się z zazdrości, wyobrażając sobie to wszystko, zazdrości tej dziewczynie, którą

sama stworzyła z jego marzeń, zna je z pierwszej ręki, nie szczędził jej niczego, opowiadał jej
swoje fantazje, w których kobiety pełnią rolę rekwizytu, jak to? – pamięta jego oburzenie, to dla
nich tak się stara, zaskakuje, zmienia, to wszystko dla nich, one to lubią, on dobrze wie, co lubią,
nie musi ich pytać, wie, czego chcą, Joanny też nie pytał, a ona i tak zazdrości aż do bólu tej, którą
sama powołała do życia, zazdrości jej, że chciał to zrobić właśnie z nią, bez żadnych wahań, choć-
by to było tylko raz i nigdy więcej nie miało się powtórzyć, choćby to było tylko w jego marze-
niach, choćby tylko w jej wyobraźni.

A może to nie koniec? Już tyle razy myślała, że to koniec, a potem on wracał. Za pierwszym ra-

zem, wtedy, kiedy kazała mu wyjść w środku nocy, była pewna, że więcej go nie zobaczy. Co mo-
głaby zrobić, gdyby on nic nie zrobił? Skąd mogła wiedzieć, że jeszcze coś zrobi? Po paru dniach
czekał na nią list. Wyjmuje go ze skrzynki, rozpoznaje staranny, trochę ozdobny charakter pisma.
W środku kartka, skąd on bierze takie piękne kartki?, a na niej wiersz. Joanna opiera się o ścianę
klatki schodowej i czyta go w kółko. Więc to nie koniec, ten wiersz zaczął wszystko od nowa.

Sięga po niego pamięcią, to był ten wiersz o duszy, wygrzebuje go spośród innych i czyta raz

jeszcze jego prośbę, by go kochała, by sprawiła, żeby i on w końcu zaczął coś czuć,

„spraw, żebym znów płakał,
bym czuł, że mam duszę”
To właśnie wtedy wstąpiła w nią pycha: – Zrobię to, będziesz mnie kochał.

Dni i noce podobne do siebie jak paciorki różańca, Joanna przesuwa je między palcami, nie zna

się na miłości, ale wie, że nikogo nie można do niej zmusić, tylko tak strasznie za nim tęskni. Czy
ktoś jeszcze kiedyś ją rozśmieszy?

Na ulicach tyle pięknych dziewczyn. Dlaczego miałby z nią być? Jedynie miłość mogłaby to

usprawiedliwiać.

– Zobacz, znowu kupiłem to pismo.
Joanna nie pozwala obudzić się emocjom, to pewnie nie ma większego znaczenia, długoletni na-

wyk, nie będzie zazdrosna o obrazki, które po to właśnie są, by go podniecać. Ale on ciągnie dalej:

– One bardziej mi się podobają...
Joanna patrzy na swoje rywalki. Uśmiechają się, otwarte, zachęcające, on mówi coś jeszcze, ale

ona nie słucha, dopija wino, wstaje, nakłada kurtkę.

– Aśka, gdzie idziesz, znowu jakieś numery, z tobą się nie da rozmawiać...
– To nie rozmawiaj.
– Nie chcę cię oszukiwać, chyba chcesz, żebym był z tobą szczery?

Jego imponująca szczerość, która nie liczy się z niczym, szczerość aż do bólu. Joanna bała się

jej i była nią zafascynowana. Nie chronił jej przed nią, tak jak i nie chronił siebie. Wzruszył ją tą
szczerością, zafascynował opowiadaniem o życiu za ścianą, o pismach pornograficznych, o życiu
na niby, o rzadkich zetknięciach z rzeczywistością, które zawsze przynosiły rozczarowanie. Opo-
wiedział jej to w pierwszy wieczór, siedzieli przy stole w kuchni, pili wino, a on mówił jej o swojej
samotności, tak wielkiej, że jej własna wydała się przy tym niewarta wzmianki, po paru godzinach
nie było mowy o obcości, choć widzieli się drugi raz w życiu, już wie, że to na niego czekała,
warto jej było poczekać, jakoś przetrwać, by w końcu go spotkać, pierwszy wieczór łagodnie prze-
szedł w pierwszą noc, teraz już wszystko będzie dobrze, już nie jesteś sam. Myślała, że tyle mu
może dać. Widziała jego bezradność. Nie miała pojęcia, jaka za nią stoi siła.

Nic nie próbował ukryć, nie rozumiał, dlaczego miałby coś przed nią ukrywać, chyba nie

chciałabyś, żebym cię oszukiwał?, tak, nie, nie wiem, Joanna gubi się, nie ma pojęcia, jak inni to
robią, że są ze sobą szczerzy i to tak nie boli, dopiero teraz przychodzi jej do głowy, że może ci
inni po prostu się kochają.

Joanna spada, wirując wokół własnej osi, zawrót głowy prowadzi do wymiotów, które bezlitoś-

nie szarpią jej ciało, krwawy skrzep miłości odrywa się od trzewi i wypełnia usta, Joanna wypluwa
go i odważnie mu się przygląda, już nic jej niestraszne, nic gorszego nie może jej spotkać, już
przed niczym nie musi się bronić, na ulicach tyle pięknych dziewcząt, a ona tkwiła w jego życiu,
nie pozwalając mu swobodnie oddychać, czuła, jak się męczy, dalej był sam, choć pętała się po
jego domu, śledziła wzrokiem, w każdej chwili mogła wejść do pokoju, nasłuchiwał pewnie, czy
się nie zbliża, oddychał z ulgą, gdy jej kroki się oddalały, wchodziła nawet do jego łóżka, więc
chował się pod kołdrę, budował mur skutecznie oddzielający ich od siebie, Joanna w końcu wie, że
naprawdę nie była tą, o którą chodzi, bo przecież tamtą z pewnością by kochał.

Niezależnie od tego, jak głęboki jest dół, w który się spada, kiedyś w końcu trzeba sięgnąć dna.

Dno Joanny przybrało postać kleszcza. Nagle dotarło do niej, że żyjąc w formie przetrwalnikowej,
wcale nie była poczwarką motyla, lecz kleszczem, czekającym na swoją ofiarę, którą wyczuła bez-
błędnie, skoczyła na niego całą siłą wygłodzonej duszy, wpiła się w niego, wgryzła całą głową, nie
dawała mu się od siebie uwolnić i piła go, karmiła się nim, zapychała nim ssącą dziurę, syciła swój
zgłodniały odwłok, wypełniała się nim, bo oprócz niego nic nie miała na świecie, nie szkodzi, że
był nieszczęśliwy, nie szkodzi, bo dzięki niemu ona rosła, napełniała swój nienasycony brzuch,
pęczniała, wmawiając sobie i jemu, że jest motylem, choć on dobrze wiedział, że nie jest, ale nie
umiał się przed nią obronić, więc pożerała go kawałek po kawałku, a teraz będzie go trawić i trawić
do końca, do ostatniego wspomnienia, do wspomnienia wspomnienia, do wyblakłego śladu, który
już nie boli.

Joanna myśli o sobie ze wstrętem, chciałaby się strzepnąć z obrzydzeniem, chciałaby się strzą-

snąć i rozdeptać, spuścić w kiblu, spalić w ogniu świecy, rozpuścić w kwasie solnym, drapie odnó-
żami twardą ziemię, przegryza mocne sploty darni, na samym dnie wykopuje dół, by się pogrzebać.

Od tygodnia nie wstaje z barłogu, nie chce niczego, tylko zetrzeć siebie z powierzchni ziemi.
– Wybacz mi, że byłam – prosi, choć wie, że tego nie sposób wybaczyć.

W końcu budzi się z odrętwienia, musi wyjść po papierosy, zwleka się z trudem, w przedpokoju

miga sobie w lustrze, o Boże, nie dziwi się jemu, nie dziwi się nikomu, niczemu się nie dziwi, musi
kupić papierosy, przemyka się jak pod ostrzałem, na plecach czuje oddech wroga, nie podnosi
oczu, pewnie na każdym dachu snajper, dopada kiosku, szybki odwrót, zamyka drzwi, opiera się o
nie plecami, z trudem łapie oddech.

Jak kleszcz na ciepło poruszającego się ciała, tak ona zareagowała na te oczy, w których do-

strzegła bezbronność, na ten pokój, z którego nie mógł przez tyle lat znaleźć wyjścia, na swoją
zgubę opowiedział jej o nim pierwszego wieczoru, kto inny w pierwszy wieczór by to opowiadał?

Siedzi na wersalce i ogląda je uważnie – jedna, druga, trzecia, wszystkie gotowe, patrzą na nie-

go niewinnie lub śmiało, uśmiechają się zachęcająco, są nagie lub półnagie, nogi szeroko rozłożone
lub wypięta pupa, znów przewraca kartkę, następna i jeszcze jedna, i jeszcze jedna, nabite ciało,
prowokacyjna poza, tak, ta podoba mu się najbardziej, rozpina spodnie, bierze go do ręki, jest
twardy i gorący, patrzy na nią i wykonuje szybkie ruchy, niemal czuje ją przy sobie, słyszy jej od-
dech, jej szept, czuje, jak delikatnie gryzie go w ucho, zamyka oczy, wyobraża sobie, co z nią robi,
jest brutalny i czuły, nie zważa na jej protesty, wie, że tak naprawdę ona lubi to, co z nią robi, do
tego jest stworzona, niech krzyczy, jeśli chce, wbija się w nią gwałtownie, do końca, ona jęczy, ale
już nie protestuje, ulega mu, poddaje się, on robi wszystko, co może sobie wyobrazić, wyobraźnia
podsuwa mu coraz to nowe pomysły, czuje jej rozkosz, zatapia się w tym, ale nie do końca, w każ-
dej chwili do pokoju może wejść matka, wchodzi nieczęsto, ale bez pukania, więc cały czas nasłu-
chuje, czy się nie zbliża, patrzy na nią znowu, ręka pracuje coraz szybciej, czuje swoją rozkosz,
słyszy swój jęk, ciepły płyn wycieka mu na rękę, na spodnie, chwilę odpoczywa, wyciera się chus-
teczką, zapina spodnie i idzie się umyć, wyznanie samotności, którego nikt inny nie ofiarowałby w
pierwszy wieczór. Po co opowiadał jej to wszystko, jeśli nie chciał, by go pokochała?

Czy kleszcz kocha swoją ofiarę? Syci się nią, napełnia, buduje z niej siebie, dzięki niej żyje, nie

odstępuje jej na krok, dla kleszcza nie istnieją inne formy miłości.

Sprawdzał każdą jej propozycję. Oglądał ją na wszystkie strony. Ostrożnie się do niej ustosun-

kowywał.

– Czego tak się boisz? – pyta Joanna.
– Że mnie pochłoniesz, tak mało wiem, czego chcę, nie mogę tego zatracić.
– Nie bój się, nie zrobię ci nic złego – zapewnia go z przekonaniem, przeżuwając jego kolejny

kawałek.

Trzymała go w słonecznym salonie, dała mu fotel, by się wygodnie umościł, i nie wypuszczała

stamtąd ani na chwilę, karmiła i poiła, okrywała, by było mu ciepło, a on bladł, szarzał, zanikał,
stawał się coraz bardziej nieobecny, nie mogła się nadziwić dlaczego, przecież tak go kocha, tańczy
przed nim, rozsnuwa miraże, gotowa zrobić wszystko, by nie mógł się ruszyć z fotela.

Leży bez ruchu przysypana czarną ziemią i trawi wspomnienie po wspomnieniu, marzenie po

marzeniu, rozpacz po rozpaczy. Jak mogłam mu to zrobić? Jak mogłam zrobić to sobie? Nie pa-
mięta, że głód nie dał jej żadnego wyboru.

Nie dzwoni. Ani razu nie zadzwonił. Nawet nie wie, czy ona żyje, przecież mogła umrzeć z

miłości, z którą nie ma co począć, jeśli on do niej nie wróci.

W tym domu pełno było jego rzeczy. Pachniały nowością, kupował je niedawno, kiedy wreszcie

miał swoje mieszkanie. Tyle lat na to czekał, tak długo na to pracował, wreszcie może zrealizować
marzenia i realizuje je mimo Joanny. Po co ci to? – chciało jej się krzyczeć, gdy widziała, jak sta-
rannie dobiera każdy drobiazg do swojego mieszkania, już dawno zaplanował wszystko w najdrob-
niejszych szczegółach, jej obecność niczego nie zmienia.

Po co ci to? – chciała krzyczeć, gdy ciągał ją ze sobą po sklepach, teoretycznie w roli doradcy,

ale przecież to on wie, co jest najpiękniejsze, po co to robisz?, to oddala nas od wspólnego domu, o
którym marzę od pierwszej wspólnej nocy – chce jej się krzyczeć, gdy patrzy na jego radość, której
nic nie zakłóca, do głowy mu nie przyjdzie, że Joanna nie cieszy się razem z nim.

Zajmuje się mieszkaniem, pracą, sobą, Joanna patrzy z podziwem, jak on szczelnie wypełnia

całą przestrzeń, próbuje się wcisnąć, nie daje rady.

– Jakbym próbowała się wbić między wódkę a zakąskę – mówi kiedyś pół żartem, pół serio,

śmieją się obydwoje i pewnie obydwoje wiedzą, że próbuje się wbić bezskutecznie.

Może nigdy nie było dla niej miejsca, może nie było go nawet wtedy, gdy wierzył, że ją kocha,

pisał wiersze, dawał róże, wzruszony wyszeptał swoje „tak”, może i wtedy nie pamiętał o niej, za-
absorbowany przeżywaną miłością?

Kim będzie bez niego? Bez niego jej nie ma, jest tylko otchłań, na dnie której grzebie niepo-

trzebne uczucia, po kawałku grzebie tam siebie.

A może on tęskni do niej, boi się zadzwonić, może nie dzwoni, bo nie wie, że ona czeka, może

czuje się opuszczony, tak jak wtedy, na sylwestra, dopiero potem powiedział jej, że było mu źle, a
ona poszła tańczyć, skąd mogła wiedzieć, gdyby powiedział choć słowo, o niczym innym nie ma-
rzyła, tylko żeby być z nim, a potem powiedział jej, że go opuściła, może i teraz czuje się opusz-
czony, choć przecież nie opuszcza go ani na chwilę, może on tego nie wie, skąd ona ma wiedzieć
cokolwiek, komedia omyłek, może cała ta historia oparta jest na nieporozumieniach?

Nie chce wierzyć, że jest mu bez niej lepiej, nie może mu być lepiej samemu, przecież chciał w

końcu być z kimś, chciał być z nią, chciał wyjść ze swojego pokoju, do którego wrócił po rozstaniu
z Ulką, choć Ulka była od Joanny piękniejsza, choć marzył o niej ponad dwa lata, a jednak wrócił
do swojego pokoju i nigdy tego nie żałował. Naprawdę wolał być sam. A teraz w końcu ma swoje
mieszkanie.

Wrócił do tego pokoju z własnej woli. Codziennie słucha BBC, sprawdza niezrozumiałe słowa,

jest ich coraz mniej, spisuje z kaset piosenki Beatlesów, śpiewa je, grając na gitarze, dalej gra w
tenisa i nadal się uczy, skończył studia, już ma doktorat, to dzięki niemu tyle miało się zmienić, ale
nic się nie zmienia, pewnie zmieni się, jak będzie miał własne mieszkanie, wtedy zacznie żyć, a na
razie uczy się i pracuje, wieczorami studiuje słownik wyrazów obcych i słownik języka polskiego,
w pierwszej chwili to rozśmieszyło Joannę, ale to on dostrzega błędy swoich kolegów, choć nie są
już chłopcami z liceum. Sam nie popełnia błędów.

Wysoko ustawia poprzeczkę. W każdej sprawie, za którą się bierze. Starannie dobiera te spra-

wy, nie rozmienia się na drobne, wchodzi tylko w to, co jest ważne, ważna jest praca, tu sprzyja mu
szczęście, znajomość angielskiego albo intuicja, dostrzega, że pojawił się nowy kierunek, wchodzi
w to, jest już daleko, gdy inni go dostrzegają, on, słaby uczeń z kąta pod ścianą, jest teraz w czo-
łówce.

Dalej pracuje bez wytchnienia, w końcu czas na efekty – publikacje, wyjazdy, pieniądze – tu

jeszcze nikt się na tym nie zna, jest jedynym ekspertem w nowej dziedzinie. W dobrych chwilach
jest z tego dumny. W złych chwilach tylko się boi. Boi się tych wyjazdów, których inni mu za-
zdroszczą, boi się, że następnego zadania już nie uda mu się wykonać, boi się, że się wyda, że nie
jest taki dobry, musi to ukryć, nikt nie może się o tym dowiedzieć, tylko on jeden wie, jak się mę-
czy, nie da tego po sobie poznać.

Działa na granicy możliwości, czasem myśli, że to, co próbuje robić, sięga daleko poza te grani-

ce, tym razem nie może się udać, czasem marzy, żeby w końcu się nie udało, może to by go do
czegoś zmusiło? I czasem się nie udaje. Nikt nie zwraca na to specjalnej uwagi, nikt nie chce go
stawiać pod ścianą, do niczego go to nie zmusza.

Świat mu sprzyja, niezmiennie wywiera na wszystkich doskonałe wrażenie, może bez tego by-

łoby mu łatwiej, piękny mężczyzna wzbudza zachwyt i kobiet, i mężczyzn, nawet gdy nic nie mó-
wi, inni wyobrażają sobie, jak wiele ma do powiedzenia, niejedne drzwi otwierały się przed nim,
nim sięgał do klamki.

Zbiera owoce swojej ciężkiej pracy i ugina się pod nimi, coraz mniej pewnie się czuje, coraz

mniej chętnie opuszcza swój pokój,

– No co, Siepa, stary durniu, warto było? Jak to jest, gdy się wszystko rozpieprzy, wszystko, na

co się pracowało całe życie, może kiedyś warto to zrobić?

Ale co innego mógłby robić? Myśl o zmianie jeszcze bardziej go przeraża.

Buduje siebie w pocie czoła. Czasem nie wie, jaki to ma sens, gubi z oczu cel, dla którego to ro-

bi, ale nie przerywa. Codziennie rano biega, potem prysznic, śniadanie, starannie się ubiera, żadnej
przypadkowości, każda rzecz pasuje do pozostałych. Nie, nie trzyma się sztywno jakichś reguł,
właściwie sam tworzy te reguły, projektuje siebie, kierując się własnym wyczuciem piękna, czasem
nawet pozwala sobie na odrobinę szaleństwa. Uważnie patrzy, umie patrzeć obiektywnie na siebie i
innych, wie, że nie jest od nich gorszy, docenia swoje dzieło, pielęgnuje je, pielęgnuje swój własny
sposób istnienia w świecie, jednocześnie cierpiąc z jego powodu.

Skąd mógł wiedzieć, że dalej będzie się bał? Tyle zrobił, zna swoje mocne strony, zna swoje

miejsce w rankingu. I co? I nic. Dalej nic go nie łączy ze światem. Nie czuje nic poza chęcią
ucieczki.

Był już prawie gotów do swojego życia. Niedługo kupi mieszkanie, już wie które, spółdzielnia

mu przydzieliła, urządzi je starannie, będzie mógł ją tam zapraszać, niedługo zacznie jej szukać.
Zna ją dobrze. Niedługo ona pozna jego.

Uważnie rozgląda się wokół. Czasem wydaje mu się, że to ona, wysiada z autobusu, gdy mignie

mu na ulicy, podbiega, idzie za nią, widzi, jak jej pupa porusza się rytmicznie, nie podchodzi, jesz-
cze nie teraz, ale niedługo będzie gotowy.

Dobrze wie, że podoba się kobietom, z tym nie będzie żadnych trudności. Zna słowa, którymi ją

zaczepi. Zatrzyma się zaskoczona, spojrzy na niego uważnie, uśmiechnie się i dalej już pójdą ra-
zem.

To właśnie wtedy Joanna podeszła do niego. Nie wiedziała tego wszystkiego. Nic wtedy nie

wiedziała. Wydał jej się piękny i bezradny, łagodny i zagubiony, nie przypuszczała, że łatwiej
wdrapać się na szklaną górę, niż zdobyć jego miłość, wydał jej się ciepły, myślała, że cudownie

byłoby się do niego przytulić, może to przez ten sweter, dalej go uwielbia, ciepły, granatowy swe-
ter w delikatne wzorki, nic jej nie ostrzegło, pokochała go, nim naprawdę go zobaczyła.

On widzi ją wyraźnie, żadne emocje nie zakłócają jasności obrazu. Nie ma tu mowy o pomyłce.

Przecież wie, jak ona wygląda. Przecież wie, jak wyglądają jej oczy, kiedy na niego patrzy, zna
ciepło jej rąk, jej śmiech, jej ciało, jej zapach, nie ma tu mowy o pomyłce, przecież wie, że to nie
może być ona, że to nie może być Joanna, wie to z całą pewnością, każdy zmysł to potwierdza, to
nie ty – myśli – to nie ty – mówi w końcu i nie rozumie, czemu tak trudno jej w to uwierzyć.

Najpierw napisze jej to wierszem, potem powie prozą, choć mimo wszystko coś się dzieje mię-

dzy nimi.

– Dobrze na mnie działasz – mówi czasem. W jego głosie słychać zdziwienie.

Czemu to się zaczęło, przecież w ogóle nie powinno się zacząć, czy możliwe, że Joanna zaczęła

to sama wbrew niemu? Dlaczego więc już wtedy, w ten pierwszy wieczór, mówił jej o swojej sa-
motności? Po co by to robił, gdyby nie chciał, by wypełniła ją sobą?

Może właśnie dlatego mówił jej o tym, bo wiedział, że to nie ona, jej z pewnością nie mówiłby

takich rzeczy. Widział zasłuchanie Joanny, w końcu może komuś to wszystko powiedzieć, jej nie
musi się bać, nic od niej nie zależy w jego życiu, o nią nie zamierzał walczyć, skąd mógł wiedzieć,
że ona porwie się na niego?

Słuchała zafascynowana, wsłuchiwała się w każde jego słowo, on opowiada beznamiętnie, jak-

by z boku, opowiada o tym, że dotąd jeszcze jej nie spotkał, że nic jeszcze nie czuł, była tylko Ul-
ka, która okazała się pomyłką, chyba już wtedy Joanna myślała, że Marek ją pokochał.

Był zdziwiony, że tak od razu poszła z nim do łóżka. Jak to od razu? Przecież przedtem wyzna-

liśmy sobie miłość. Może cała ta historia oparta jest na nieporozumieniach?

To w ogóle nie powinno się zacząć. Pewnie zaczęło się tylko siłą jej uczuć, Joanna ma ich pod

dostatkiem, starczy dla nas obojga.

I uwierzył w jej siłę. Uwierzył, że zdoła odmienić jego życie.
– Jesteś moją dobrą wróżką – powiedział i ożenił się z Joanną. Szybko dostrzegł, że to była po-

myłka.

– Żeby choć w jednej sprawie mieć jasność – patrzy na nią błagalnie, jakby mogła mu ją dać,

jakby tu coś od niej zależało. I nie zależy też od niego. Nic nie poradzi na to, że rzeczywistość nie
dorasta do jego marzeń, a marzenia źle znoszą kontakt z rzeczywistością, spełnione giną, zamie-
niając się w codzienną dolegliwość, całe szczęście, że na ich miejsce pojawiają się nowe.

Co poradzi na to, że sam źle znosi kontakt z realnym światem, traci jasność, traci równowagę,

potrafi ją odzyskać, gdy zostaje sam, być może, gdyby nie konieczność kontaktu z rzeczywistością,
byłby w stanie idealnej równowagi, układ doskonały, gdy pozostaje w obiegu zamkniętym. Gdyby
nie tęsknota do świata, mógłby się okazać samowystarczalny.

Tyle czasu minęło, odkąd widzieli się po raz ostatni. Ani razu nie zadzwonił. Może w końcu ma

jasność. Może i ona ją ma. Czuje dotyk jego delikatnych dłoni, ich mocny uścisk, przytula jego
głowę, pod palcami wyczuwa to dziwne zgrubienie, tyle marzeń oddzielających go od niej, tyle jej

nie przystającej do tych marzeń. Całuje jego czoło, jego nieobecne oczy, drobne dłonie, delikatne
stopy, długo płacze, żegnając się z Markiem.

Choć lot w dół powinien trwać krócej niż droga w górę, w przypadku Joanny było inaczej.

Strawiwszy napęczniały odwłok, odzyskuje lekkość i zwinnie wspina się po stromej ścianie, aż
dociera do krawędzi przepaści otoczonej kępami traw, które teraz bez trudu wytrzymują jej nie-
wielki ciężar, pozwalając wspinać się coraz wyżej.

– Esmeraldo, Esmeraldo, gdzie jesteś? – Joanna tak chciałaby się do niej przytulić, musi ją od-

naleźć, szuka po omacku drzwi, trzymając się jedną ręką kępy trawy, która nagle wyślizguje się z
jej dłoni, Joanna turla się w dół po stromym zboczu i zatrzymuje na skraju urwiska, wstrzymuje
oddech, ostrożnie się podnosi, idzie wąską półką tuż przy ścianie, znów wspina się, trzymając traw,
jest coraz mniej stromo, w końcu dostrzega drzwi i mrocznym korytarzem wydostaje się na po-
wierzchnię.

Zwleka się z barłogu z ciuchów, pierwszy raz od dawna przytomnie rozgląda się wokół, w jej

domu nie ma śladu Marka, zabrał wszystkie swoje rzeczy, to nawet nie jest jej dom, to obcy dom,
w którym nie ma jego śladu, w kącie jej stary magnetofon, ale nie może znaleźć kaset, zabrał
wszystkie, choć razem ich słuchali, tak, wie, że to on je kupował, bo ona nie zna się na muzyce, na
niczym się nie zna, ale dlaczego, kurwa, zabrał wszystkie, nawet te, które lubiła bardziej niż on?

Szuka kluczyków, ciekawe, jak on sobie radzi bez samochodu, samochód jest jej, więc uczciwie

go zostawił, wszystko zrobił uczciwie, żadnego oszustwa, od początku do końca szczerze i uczci-
wie, gdzie są te pieprzone kluczyki, w końcu je znajduje, znów przemyka się jak pod ostrzałem,
dopada samochodu, blokuje drzwi od środka, długo stał i nie chce zapalić, wreszcie się udaje, ru-
sza, jedzie przez miasto, skulona w środku pragnie dotrzeć do sklepu muzycznego.

Jest jeszcze wcześnie, w sklepie nie ma ruchu, facet jest zdziwiony jej prośbą, ale zgadza się

pomóc, Joanna daje mu pustą kasetę, na którą on po kolei nagrywa kawałki różnych płyt, Joanna
szuka, wybiera, podaje, trochę rozmawiają, co jakiś czas wchodzi klient, znowu nie ma nikogo,
teraz

The taste of honey, puszcza to głośno, Joanna płacze, facet wychodzi zza lady, przytula ją,

płacze wtulona w niego, w końcu jacyś klienci domagają się obsługi, facet daje jej kasetę, nie chce
pieniędzy, Joanna wychodzi na ulicę i dostrzega słońce, dostrzega śnieg i ludzi, jak krew do ścierp-
niętych kończyn do jej głowy zaczynają napływać nowe myśli, Joanna wyprostowuje się i wypełnia
nowymi uczuciami, czuje jakby wydostała się z pułapki, świat nagle wydaje jej się piękny, każdy
facet na ulicy atrakcyjniejszy od Marka, przechodząc koło szyby wystawowej jakiegoś sklepu, ką-
tem oka dostrzega odbicie motyla.

Powoli zaczyna się odnajdywać, grudka po grudce zasypuje czarną czeluść, sprząta niepotrzeb-

ny kokon, wbija gwoździe i na nich wiesza ubrania, nawiązuje stare kontakty, pożycza meble,
wbrew wszystkiemu rozpoczyna nowe życie.

Najgorsze są poranki, wyrwana ze snu nie pamięta jeszcze, że bez niego da się żyć na świecie,

całą sobą czuje wyrwę, która po nim została, otchłań, czeluść, widzi ją, nim otworzy oczy, brzegi
poszarpane jak w ranie, grudki ziemi mieszają się z krwią, wpadają w przepaść przy każdym ruchu,
ile razy będzie musiała się obudzić, aby zasypać tę ziejącą ranę, zrywa się szybko, otrząsa z przera-
żenia, nakłada dres i adidasy i biega, biega, aż zmęczenie jest większe od lęku.

Codziennie rano biega, pod prysznicem zmywa z siebie resztki nocy, zapala papierosa i wchodzi

w nowy dzień. Coraz spokojniej wchodzi tam bez niego.

100

Przechadza się po starych korytarzach, odgrzebuje zbutwiałe marzenia, zapomniała o nich, gdy

się pojawił, teraz je zbiera, przeciera wilgotną szmatką, suszy na słońcu, znów nabierają barw.
Znów wierzy, że to od niej zależy jej życie.

Z półsnu wyrywa ją telefon. Z trudem się zwleka, idzie do kuchni, podnosi słuchawkę.
– Cześć, to ja, fajnie, że jesteś, dzwonię z Holandii.
– Cześć – Joanna nadaje swojemu głosowi niefrasobliwe brzmienie.
– Co u ciebie?
– W porządku.
– No widzisz, wiedziałem, że sobie poradzisz. U mnie wspaniale! Mieszkam nad samym mo-

rzem, codziennie biegam po plaży, bałem się tego wyjazdu, żeby nie było tak jak w Anglii, ale tu
jest świetnie, opowiem ci wszystko, jak wrócę.

Dlaczego zadzwonił? Czy to znak, że do niej tęskni, zapowiedź powrotu? Skąd Joanna ma wie-

dzieć? Okropnie za nim tęskni, ale nie wie, czy chce, żeby wrócił. Jego telefon zburzył świeżo
ustalony porządek świata.

Tak strasznie chce, żeby wrócił, żeby było tak jak przedtem, żeby mogła się do niego przytulić,

pamięta jego delikatne dłonie, jego zapach, który uwielbia najbardziej na świecie. A może wcale
tego nie chce, może już nie czeka na niego, zasypała dno czarnej dziury, niech on da jej czas, a nie
będzie po niej śladu.

Co będzie, jeśli wróci? Z tej Anglii wrócił do Ulki, choć już dobrze wiedział, że jej nie kocha,

wrócił nie na długo, na dwa tygodnie, które znów dały jej nadzieję.

– Dlaczego do niej wróciłeś? – zapytała.

– A do kogo miałem wrócić?
– Dlaczego do mnie zadzwoniłeś? – chciałaby zapytać.
– A do kogo miałem zadzwonić?

Wyciąga tę historię z Anglii, ją też podarował jej któregoś z ich pierwszych wieczorów, stoi na

początku szeregu, przed nią tylko opowieść o Alinie, z którą spotykał się przez cztery lata, gdy jej
mąż wyjeżdżał w dalekie podróże.

– To ona nauczyła mnie miłości – wspomina z rozmarzeniem.
– Kochałeś ją?
– Nie wiem, nie myślałem o tym, chyba nic nie czułem.
Za to w Anglii czuł aż za dużo, ten wyjazd mógł tyle znaczyć w jego życiu, koledzy mu zazdro-

ścili, sam by sobie zazdrościł, gdyby nie to, że naprawdę musiał tam jechać.

Pamięta ten wyjazd do Anglii, jakby tam była razem z nim, mieszkał w czymś na kształt aka-

demika, nie wiedział, gdzie jest wspólna kuchnia, nie mógł jej znaleźć i pierwszego dnia nie zapy-
tał nikogo, drugiego dnia też nie, z każdym dniem było coraz gorzej, bo jak się przyznać, że nie
wie, gdzie jest kuchnia, skoro mieszka tu już parę dni, przez pierwszy tydzień trzymał jedzenie w
pokoju na parapecie i pił wodę z kranu zamiast herbaty, dopiero po tym tygodniu zabawny zbieg
okoliczności pozwolił mu dowiedzieć się, gdzie jest ta pieprzona kuchnia. Pukanie do drzwi, nie
ma pojęcia, kto to może być, czuje, że nie ma siły wstać i otworzyć, siedzi na łóżku i z trudem wy-
dobywa głos z dawno nie używanego gardła:

– Come in – mówi cicho, a jednak skutecznie, drzwi otwierają się, wchodzi jakaś parka, mówią,

że dopiero się wprowadzili i pytają go ni mniej, ni więcej tylko o to, gdzie jest kuchnia, czuje, jak

101

krew uderza mu do głowy, jakby go ktoś przyłapał na gorącym uczynku, musi z tego jakoś wy-
brnąć, gonitwa myśli, jest, ma pomysł, pewnie jeszcze nic nie zauważyli, jego twarz nie zdradza
żadnych emocji:

– Sorry, I don't know. I've just moved in, too – uśmiecha się przepraszająco, młodzi ludzie wy-

chodzą na korytarz, wracają po chwili i mówią mu, gdzie jest kuchnia. Pierwszy raz od tygodnia
może się napić herbaty.

Wszystko na jednym terenie, do pracy miał nie więcej niż trzysta metrów, spacer, który mógłby

być przyjemnością, gdyby nie to, że nie bardzo może chodzić. Jeszcze niedawno biegał parę kilo-
metrów dziennie, a teraz nie ma pewności, czy uda mu się przejść te trzysta metrów. Czuje się bar-
dzo słaby, rano wychodzi dużo wcześniej, odpoczywa na każdej ławce, zbiera siły na kolejnych
kilka metrów, czasem nie może wyjść z pracy, siedzi w pokoju i nie jest w stanie wstać z krzesła.
Wieczorem parę razy przechodzi pod drzwiami wspólnej kuchni, żeby nabrać pewności, że nikogo
tam nie ma, nim szybko zrobi sobie herbatę.

Nie może spać, to znaczy zasypia, Joanna zna tę jego właściwość, potrafi zasnąć natychmiast po

położeniu się do łóżka, choćby przed chwilą nie wiadomo co się działo, więc wtedy też zasypia bez
problemu, ale budzi się po dwóch, trzech godzinach i nie śpi do rana.

Chodzi na zajęcia, na których nigdy nie zabiera głosu, sukcesem jest już to, że udaje mu się

dojść, idzie od ławki do ławki, potem musi wrócić, otworzyć kluczem drzwi, ta czynność zajmuje
mu zwykle kilka minut, jak trafić do dziurki, im bardziej się stara, tym mięśnie bardziej się napi-
nają, ze zdziwieniem patrzy na swoje drżące ręce, ze zdziwieniem patrzy na siebie, jest taki słaby,
może umiera, a z drugiej strony wie, że pewnie nic złego się nie dzieje, to tak jak wtedy, gdy star-
tował w turniejach, w końcu dwukrotnie trafił do szpitala i dwa razy niczego nie stwierdzono, więc
teraz nie szuka pomocy, próbuje sam sobie pomóc, wie, że musi się rozluźnić, pije herbatki uspo-
kajające przed snem, budzi się najdalej po trzech godzinach i nie może już zasnąć.

W końcu stało się. Zaczęło się podczas zajęć, cały sztywnieje, zaczyna się od nóg, czuje, że nie

może nimi poruszać, szuka swojego pulsu i nie może znaleźć, szuka go, póki jeszcze jest w stanie
poruszać rękami i nie może go wyczuć, wokół pełno ludzi, siedzi i czuje, że umiera, widzi ich i
słyszy, ale zaraz nie będzie mógł im nic powiedzieć, mięśnie twarzy sztywnieją, już nic nie powie,
jeszcze dociera do niego, że zajęcia się skończyły, dostrzega z przerażeniem, że wszyscy wycho-
dzą, chce krzyknąć, musi krzyknąć, ostatnie, co pamięta, to brak krzyku, nic nie wydobyło się z
jego gardła.

Patrzy w dobroduszną twarz doktora Jonesa, uważnie słucha jego spokojnego głosu. Doktor Jo-

nes niejedno już widział w życiu, dobrze wie, czego trzeba przestraszonym chłopcom, mówi mu, że
nic złego nie dzieje się w jego organizmie, mówi, że czasem trudno zaadaptować się do nowych
warunków, jakby Marek sam o tym nie wiedział, a na koniec radzi, żeby wybrał się z kimś na piwo,
poznał jakąś dziewczynę, prosta chłopska rada na cierpienia duszy, sprowadzająca je do realnych
wymiarów, może właśnie tego było mu trzeba, może tej chwili rozmowy, dość, że wyszedł stamtąd
o własnych siłach, nawet nie musiał odpoczywać po drodze i pierwszy raz spał do rana.

Tym razem jest wspaniale, codziennie biega po plaży, nic dziwnego, że zadzwonił, żeby po-

dzielić się swoją radością.

Więcej nie dzwoni, Joanna wcale nie chce, żeby dzwonił, codziennie wrzuca grudki ziemi w

czarną dziurę.

102

Za wycieraczką samochodu zobaczyła różę, jego znak rozpoznawczy, jak Z Zorro, a więc wró-

cił. Czuje, jak serce skacze jej do gardła, rozgląda się wokół, nigdzie go nie ma, może to róża po-
żegnalna, drugie podejście, skoro tamtej nie chciała, a jak się rozstać bez róży? A może powitalna,
zapowiadająca spotkanie?

Może żegna się nią, a może wita, może to koniec, a może początek, skąd ona ma wiedzieć, co

roi się w jego głowie, jej ręce drżą, nie może otworzyć drzwi, serce wali, skąd ma wiedzieć, co roi
się w jej głowie, tysiące myśli, z których nie wiadomo co wyniknie.

Żyje jak w gorączce, nasłuchuje tętentu kopyt, dzień za dniem wpatruje się w tę różę, która już

więdnie, a królewicz nie nadjeżdża. Może to dobrze, Joanna wrzuca do wyrwy garść ziemi i grze-
bie złudzenia.

Nic jej nie ostrzegło, nawet telefon nie dzwonił, nadszedł bezszelestnie, gdy niemal przestała już

czekać.

Stoi w progu, w jasnym płaszczu, z ciężką torbą przewieszoną przez ramię. Czy jest piękniejszy

widok niż on, wracający do domu?

Opowiada, jak było, radosny, opalony, bał się, że jest na niego zła, cieszy się, że widzi ją w do-

brej formie. Piją piwo, rozmawiają, Joanna przysłuchuje się ich lekkiej rozmowie, jakby nie brała
w niej udziału, patrzy na nich zdziwiona, że potrafią rozmawiać tak spokojnie, jakby nic się nie
stało, ona by tak nie potrafiła, siedzi skulona pod ścianą, cała się trzęsie, próbuje wsłuchać się w
siebie, ale nie ma pojęcia, co się w niej dzieje, plątanina uczuć, z której nic jednoznacznego nie da
się wyczytać.

– Kupiłaś nowe meble? – pyta, przechadzając się po mieszkaniu. Meble są pozbierane po piwni-

cach znajomych, każdy inny, jemu z pewnością nie mogą się podobać, podejrzewa ją chyba o zły
gust, za co miałaby kupić, on pewnie nie pamięta, że nie miała pieniędzy, pewnie nie myślał o tym,
zajęty swoimi przeżyciami, Joanna słucha go jak przybysza z kosmosu, czy to możliwe, żeby to za
nim tak tęskniła?

Podchodzi do niej, ujmuje jej twarz w swoje ręce, Joanna czuje na twarzy jego oddech, czuje

zapach, który uwielbia ponad wszystko na świecie, od niego kręci jej się w głowie, czuje jego usta
na swoich wargach, tamta ulega, poddaje się jego dłoniom, Joanna nie chce do tego dopuścić, zry-
wa się nagle, wypełnia ją sobą i odsuwa na bezpieczną odległość, tu nie dosięgnie ich już jego za-
pach, tamta zniknęła, nawet nie musi się przed nią tłumaczyć z tego, że przerwała tę romantyczną
scenę.

– Co się stało? – patrzy na nią zdziwiony, bał się, nim tu przyszedł, ale potem wszystko było

dobrze, więc o co chodzi. – Jednak jesteś na mnie zła? – pyta. Zła? Joanna nie wie, jaka jest, tyle w
niej się dzieje, pamięta jeszcze jego zapach, ale czuje, że nic jej z nim nie łączy.

– Nie wiem, czy jestem zła, ale nie mam ochoty całować się z tobą.
– Zawsze to lubiłaś.
– To było dawno temu.
– Jest ktoś inny?
– Idź już – prosi Joanna. Nie bawi jej rozmowa z kosmitą.

Marek wychodzi zły na nią. Niby się cieszy, że przyszedł, potem go wyprasza. Niepotrzebnie

przychodził. Jest tyle dziewczyn na świecie. A jednak czuje, że Joanna znowu mu się podoba.

103

Tęsknił za nią. Nie, nie chciał, żeby z nim była w tej Holandii, dobrze mu tam było samemu, ale

cieszył się, że ją zobaczy, chciał jej wszystko opowiedzieć, był taki dzielny, wszystko mu tam
świetnie wychodziło, to znak, że lepiej, gdy mieszka sam, chciał się z nią spotkać, żeby razem mo-
gli cieszyć się z jego wolności.

Nie dzwoni do niej, niech ona pierwsza zadzwoni, skoro wyrzuciła go z domu, wraca do swojej

pracy, przed wyjazdem był już bliski końca, ale teraz coś zaczęło mu się nie zgadzać, liczby pod-
stawione do wzorów dają absurdalne wyniki, ujemne tam, gdzie z pewnością powinny być dodat-
nie, jakiś błąd musi być w tych wzorach, czyżby chłopcy się pomylili? Zimny pot występuje mu na
czoło, spokojnie, wszystko z pewnością jest dobrze, tylko musi się wciągnąć do pracy.

Tęskni do niej. Już drugi tydzień czeka na telefon i tęskni coraz bardziej. Pamięta wspólne noce,

jej oddech na swojej twarzy, jęk rozkoszy, do której zawsze umiał ją doprowadzić, umawia się z
panienką z księgowości, której pojawianie się na swojej drodze dopiero teraz odważył się wykorzy-
stać, nie jest taka gibka, nie tańczy pod jego dłońmi, kocha się z nią i marzy o Joannie.

A może ona już nie chce go zobaczyć? Dopiero teraz dociera do niego, co narobił, był taki

dumny ze swojej decyzji, z tego, że umiał się wyrwać z jej szponów, wtedy myślał, że już nic od
niej nie chce, a teraz boi się, że to ona od niego już nic nie będzie chciała. Pamięta, jak żartowali co
rano, jak śmiała się radośnie, jak cieszyła ich wspólnym życiem, marzy, by wracać do niej z pracy,
już nie pamięta, jak te powroty go męczyły.

Nie może pracować, nic się nie zgadza, cały czas wychodzą mu bezsensowne wyniki, myśli o

niej bez przerwy, marzy o niej co wieczór, dziewczyny z kalendarza patrzą na niego jej oczami.

Musi coś zrobić, przerwać jej milczenie, którego nie może udźwignąć, sięga po pióro, z Holan-

dii przywiózł piękną kartkę, napisze na niej wiersz rodzący się w głowie.

Joanna wraca z pracy, jak zwykle zagląda do skrzynki, wyjmuje białą kopertę, rozpoznaje cha-

rakter pisma, czuje, jak krew nabiega jej do głowy, pulsuje w skroniach, w gardle, pompowana
gwałtownie przez oszalałe serce. Nie czyta od razu, otwiera drzwi, wchodzi do domu, zdejmuje
płaszcz, zapala papierosa. Dopiero teraz otwiera kopertę, co tam może być w środku, z pewnością
wiersz, którego lepiej, żeby nie widziała, gdyby na widowni siedziały dzieci, mogłyby ją ostrzec,
krzycząc, żeby nie czytała, bo skąd miałyby wiedzieć, że nie ma siły, która mogłaby ją przed tym
powstrzymać.

Czyta go w kółko, to po raz pierwszy wiersz, na który czekała, na taki wiersz warto było czekać,

warto było przeżyć wszystko, co przeżyła, płacze, w kółko czytając słowa, które znowu odmienią
jej życie:

pozwól się kochać
choćby śmiesznie
głupim wierszem
kwiatem którego
dać ci nie mam odwagi

Z ufnością sięga po słuchawkę. Nie pamięta już, że słowa nie są wieczne, że nie żyją dłużej niż

uczucia.

– Marek
– Joanna

104

– Dostałam twój list, przyjedź, jeśli chcesz...
– Bardzo chcę.
– Czekam.

Stoi w progu, w jasnym płaszczu, z torbą przewieszoną przez ramię i z różą w ręku. Przez

chwilę patrzą na siebie niepewnie, z nieśmiałym uśmiechem, po czym padają sobie w ramiona, tulą
się jak para na kartce, od której wszystko zaczęło się od nowa.

Znów dąży do niej, chce być z nią, jest przekonany, że ją kocha. Przyjeżdża nagle w środku no-

cy, bo tak bardzo jej pragnie. Niedługo znowu się do niej wprowadzi i będą razem aż do śmierci.
To ona teraz nie wie, czy tego chce. Musi złamać jej opór, przekonać ją raz jeszcze do siebie, jak
mógł myśleć, że to nie ona, przecież to na nią czekał całe życie.

Patrzy na jej włosy rozsypane na poduszce, na jej twarz spokojnie uśpioną, kocham cię, szepcze

bezgłośnie, przeraża go myśl, że mógł ją stracić, jest wdzięczny Bogu, że w końcu coś czuje, czuje,
że kocha ją najbardziej na świecie.

Przyjeżdża kilka razy w tygodniu, czasem zostaje na noc, czasem wraca do siebie, Joanna lubi,

kiedy on jest i kiedy go nie ma, on jeszcze nie wypełnia całego jej świata, teraz to ona cieszy się
odzyskaną wolnością, pozwala mu tęsknić za sobą, jeszcze nie zauważa, że coraz bardziej czeka na
dzień, kiedy on z nią zamieszka, nie słyszy skrzypienia zamykającej się pułapki.

Prosi ją, by pozwoliła mu ze sobą zamieszkać, by znowu było jak kiedyś, bo będzie inaczej, te-

raz on wie na pewno, że ją kocha i zawsze będzie ją kochać, więc po co ma jeździć do siebie, już
nie zależy mu na własnym mieszkaniu.

Joanna też tego chce, nie będzie udawać, że jest inaczej, nie pamięta już, jak zerkała na jego

nieobecny profil, bojąc się, by nie dostrzegł jej spojrzenia, nie pamięta muru, dzielącego ich łóżko
na dwie połowy, marzy, by zasypiać w jego ramionach i budzić się z jego oddechem na twarzy.

– Kiedy mogę się wprowadzić? – pyta, całując ją na pożegnanie.
– Kiedy chcesz – odpowiada Joanna.

On chwyta ją na ręce i tańczy po pokoju.

– Dzięki, zobaczysz, będzie cudownie, niedługo się wprowadzę i będziemy razem aż do śmierci.

– Kładzie ją na łóżku, jeszcze nie wychodzi, kochają się radośnie na poczet wspólnego życia.

Jak to dobrze, że jeszcze tego nie rozpieprzył, robi mu się gorąco na myśl, że mógł to wszystko

zaprzepaścić, jakie to szczęście znów czuć, że ją kocha, i wiedzieć, że ona kocha go nadal.

Smutno mu, kiedy ją opuszcza, tęskni, jak tylko znajdzie się u siebie, rozpamiętuje każdy jej

gest, słowo, spojrzenie, w zaciszu swojego domu po wielekroć przeżywa ich spotkanie. Już niedłu-
go się wprowadzi, już tylko śmierć ich rozłączy, ale teraz nie ma czasu zająć się przeprowadzką,
zrobi to, jak tylko skończy tę pracę, teraz jeździ do Joanny z kosmetyczką, czasem zostaje na noc,
czasem wraca do siebie, żeby się wyspać w swoim wygodnym łóżku, musi się wyspać, żeby rano
znowu usiąść do pracy.

105

Nic nie wychodzi. Sto razy sprawdza każde obliczenie i dalej wychodzą absurdy, albo on robi

gdzieś błąd, którego nie może dostrzec, albo oni coś pomylili, dzwoni do Jeaniny, niech sprawdzi
te równania, niemożliwe, żeby ta teoria to były bzdury, ale ma coraz większą pewność, że tak jest,
Jeanina twierdzi, że wszystko jest dobrze, ona nie zna się na tym, a on widzi coraz wyraźniej, że
coś tu nie gra, jak tak dalej pójdzie, będzie w punkcie wyjścia, nie może sobie na to pozwolić. Ko-
lejny raz sprawdza wszystkie obliczenia.

– Dziś nie przyjadę, muszę pracować, bo nic mi nie wychodzi. Jutro też nie, spotkamy się w

piątek.

I znowu to ona czeka. Całe szczęście, że ma salon, w którym zawsze może się z nim spotkać.

Odnowiła go, umyła okna, jest prawie taki piękny jak kiedyś, Joanna siedzi pod ścianą, patrzy na
Marka rozpartego w fotelu i trzyma kciuki, żeby mu w końcu coś wyszło z tą pracą. Gdyby znała
się na tym, siedziałaby za niego po nocach, żeby wreszcie mogli być razem.

Znów czuje, że jest w pułapce, nasłuchuje, nim wyjdzie z pokoju, unika wszystkich, nawet Ma-

rzenki z księgowości, która nie chce się z tym pogodzić, nachodzi go, wydzwania, w końcu mówi
jej, że wrócił do żony, przetrzymuje histeryczną scenę, z nadzieją, że to wreszcie koniec. Z ulgą
wraca do domu, jak to dobrze być w swoim domu, w którym nikt mu nie przeszkadza, tu w końcu
może odetchnąć, może robić, co chce, nikt mu nie patrzy na ręce, którymi sprawnie doprowadza się
do rozkoszy.

Męczy się jak przedtem, błyskotliwość poranna ulatnia się niezmiennie z chwilą, gdy podchodzi

do portierni, cały wysiłek wkłada w to, żeby nikt nie zauważył jego obecności.

Całe szczęście, że jest Joanna, gdyby nie ona, pewnie by zwariował, całe szczęście, że ma do

kogo otworzyć usta, dziś ani jutro do niej nie pojedzie, bo wieczorami też musi pracować, ale spo-
tka się z nią w sobotę.

– Zadzwonię w środę wieczorem – mówi, wychodząc w niedzielny poranek. Zawsze wcześnie

się zrywa, bo o dziewiątej gra w tenisa, potem znowu pracuje.

– Kiedy w końcu będziemy razem mieszkać? – pyta Joanna, przytulając się na pożegnanie.

– Kiedyś na pewno – odpowiada, ale ona nie słyszy w jego głosie pewności.

Niezauważalnie minęli tę granicę, za którą ramię huśtawki opada na drugą stronę. Jej coraz bar-

dziej zależy na tym, żeby byli razem, a on jest coraz mniej pewien, że też tego chce.

Joanna jeszcze wierzy, że praca jest jedyną przeszkodą, ale już coś przeczuwa, teraz ona się sta-

ra, chce przyciągnąć jego uwagę, zatrzymać wzrok, wydobyć jakieś wyznanie, dwoi się i troi, mie-
ni się wszystkimi kolorami tęczy, ani na chwilę nie przestaje tańczyć, chcąc zmusić do zachwytu
jego coraz częściej nieobecne oczy.

Czeka na niego w pończochach i gorsecie, rozkłada przed nim barwne propozycje, ciąga go po

swoich znajomych, pije z nim piwo i brawurowo jeździ samochodem, jest dowcipna i błyskotliwa,
uwodzicielska i zaskakująca, śmiała i odważna, w niczym nie przypomina samej siebie.

Nie ponagla go, o nic nie pyta, nie mówi o przepłakanych nocach, bo ona by nie płakała, pod-

czas spotkań z nim jest cały czas nią, tą, którą on chce widzieć, karmi się okruchami zachwytu,
które udaje jej się wydrzeć z jego oczu.

106

Marek się nią zachwyca, szczęśliwy, że nic od niego nie chce, że pozwala po siebie sięgać, kie-

dy on ma na to ochotę.

Może ona też chce, żeby było, jak jest – myśli z nadzieją i wdzięcznością.

Biegnie do telefonu i chwyta słuchawkę, żeby przekonać się, że to nie on. Nie umie ukryć roz-

czarowania, szybko kończy rozmowę, by telefon nie był zajęty, gdy on będzie dzwonił. W końcu
dzwoni.

– Spotkamy się w sobotę? – pyta jak zwykle.
– Tak, bardzo chętnie – odpowiada Joanna. Teraz będzie czekać do soboty.

Czeka, siedząc pod ścianą salonu, tak bardzo chciałaby go dotknąć, wstaje, podchodzi, jej ręce

gładko przechodzą przez jego ciało, coraz częściej nie starcza jej wyobraźni, by czuć jego obec-
ność.

Dzwoni do niego do pracy, on wyraźnie cieszy się z jej telefonu, tak jakby czekał, jakby tęsknił,

więc czemu sam nie zadzwonił?

– Przecież mówiłem ci, że zadzwonię w środę – odpowiada, zdziwiony jej pytaniem. Na koniec

jak zwykle dziękuje za telefon, Joannie wydaje się to zabawne, równie dobrze ona mogłaby dzię-
kować, że podniósł słuchawkę.

Razem spędzają sobotni wieczór, a potem sobotnią noc, w niedzielę on wstaje wcześnie, Joanna

słyszy wodę płynącą w łazience, potem Marek ubiera się, je śniadanie, Joanna wie, że już za chwilę
ją pożegna.

– Muszę lecieć – mówi z łagodnym, jakby przepraszającym uśmiechem.
– OK – mówi Joanna, bo wie, że nie ma sensu mówić nic innego.
– Zadzwonię jutro wieczorem – dodaje jeszcze, gdy przytulają się już przy drzwiach, zarzuca

torbę na ramię i wychodzi. Joanna czuje jego pośpiech, choć nie widać go w jego jak zawsze pre-
cyzyjnych ruchach, nigdy nie widać, żeby się spieszył, ale ona wyczuwa jego napięcie, on chce już
wyjść i nie chce, żeby mu w tym przeszkadzała.

Gdy nie widzi jej przez parę dni, zaczyna tęsknić, czekać na spotkanie, cieszyć się na myśl o

nim, potem jeszcze cieszy się, gdy ją widzi, patrzy na nią z zachwytem, Joanna kwitnie, jest coraz
piękniejsza, barwna i radosna, migocze i wiruje mu przed oczami, aż kręci mu się w głowie, patrzy
na nią z zachwytem, ale coraz mniej czuje, już nie wie, czy w ogóle coś czuje, może to nic dziwne-
go, jest w ciągłym stresie z powodu tej pracy, już chciałby być u siebie, tam przemyśli w spokoju
to, co się wydarzyło, tak wiele zawsze się dzieje, za dużo, musi już iść, nie jest gotów na to, aby
wydarzyło się coś jeszcze.

Gra w tenisa, potem wraca do domu, robi sobie popcorn, pije piwo, krótka drzemka i idzie po-

biegać, prysznic, zaraz się weźmie do pracy, ale najpierw wraca myślą do ich spotkania, przypomi-
na je sobie krok po kroku, odtwarza każdą sekwencję, tak, wtedy było przyjemnie, tu mu się podo-
bała, dopiero teraz to wie, gdy rozpamiętuje wszystko w samotności, wtedy już nic nie czuł, zagu-
bił się, dopiero teraz wie, że było fajnie, o niebo fajniej niż z panienką z księgowości, jest prawie
pewien, że kocha Joannę, choć dalej podobają mu się inne kobiety, dzisiaj widział taką na kortach,
Joanna powinna być szersza w biodrach, może to jednak nie ona, musi uważać, żeby się w to zno-
wu nie wpieprzyć.

Przez parę dni po spotkaniu będzie o nim myślał, będzie myślał o Joannie niemal w każdej wol-

nej chwili i w chwilach zajętych, nie będzie mógł się skupić na pracy, zresztą po co się skupiać,
skoro i tak nic nie wychodzi, będzie czuł jej dotyk, pamiętał słowa, będzie zastanawiał się, czy ją

107

kocha, czy nie, będzie przeżywał tysiące wątpliwości, będzie ją porównywał z innymi, szukał za i
przeciw, aż zatęskni do następnego spotkania, które skończy, nim ona się nim nasyci.

Pracuje, nie może sobie pozwolić na przerwy, ma za dużo pracy, pracuje, choć nie bardzo może

się skupić, nic nie wychodzi, właśnie dlatego musi więcej pracować, w instytucie i w domu siedzi
przy komputerze, gdzieś jest błąd, musi go znaleźć, wszystko tak pięknie się układało i znowu nic,
ma poczucie, że wszystko przychodzi mu strasznie trudno, męczy się przy tej pracy, w której nie-
mal niczego nie jest pewien do końca, boi się, że to wkrótce się wyda, a myślał, że niedługo habi-
litacja, tak świetnie się zapowiadał, niektórzy już tytułują go profesorem, nie zważając na jego nie-
śmiałe protesty, może jak nim zostanie, to w końcu przestanie się bać. A może będzie się bał jesz-
cze bardziej?

Czy to jest warte tej męki? Co by się stało, gdybym to wszystko rzucił? – pyta siebie, pyta Sie-

pę, ten pewnie wie, jak to jest, gdy się wszystko rozpieprzy do końca, wszystko, na co się praco-
wało całe życie.

– No, co, Siepa, stary durniu, warto było? – nie liczy na odpowiedź, nie jest mu do niczego po-

trzebna, nikt mu nic nie musi mówić, nikomu nie uwierzy, sam, po swojemu, przeżyje swoje życie.

Siedzi i pracuje, sprawiedliwie dzieli myśli między siebie, pracę i Joannę, co jakiś czas patrzy

na zegarek, niedługo z czystym sumieniem będzie mógł się położyć do łóżka.

Ile można tak tańczyć i tańczyć, kręci jej się w głowie, opada bezwładnie na fotel i nawet nie

próbuje tego ukryć.

– Marek, zostań dłużej...
Patrzy na nią z łagodnym uśmiechem i nic nie mówi.
– Marek, czemu do mnie nie dzwonisz, ot, tak sobie, bez wyraźnej przyczyny, czemu nie wpad-

niesz bez uprzedzenia?

Już się nie uśmiecha, dalej milczy, Joanna czuje, że on nic nie powie, nie zgadza się na to, prze-

cież musi w końcu coś powiedzieć, sama coś mówi, słyszy, że zaczyna krzyczeć, jakby wierzyła, że
dzięki temu w końcu ją usłyszy.

– Marek, no, powiedz coś, powiedz cokolwiek, przecież nie możesz tak nic nie powiedzieć –

mówi, choć dobrze wie, że może, nie raz już nie powiedział ani słowa. Marek wstaje, wychodzi do
przedpokoju, nakłada płaszcz, choć jest sobota wieczór, mieli razem spędzić noc, długo na to cze-
kała.

– Marek, nie możesz tak wyjść w pół słowa, w pół rozmowy! Nie możesz tak wyjść, przecież

miałeś zostać na noc – krzyczy przestraszona, bo dobrze wie, że może, próbuje panować nad gło-
sem, wie, że on nie lubi krzyku, wie, że nie będzie z nią rozmawiał takim tonem, chce to cofnąć,
naprawić.

– Nic nie musisz mówić, tylko nie wychodź – prosi cicho, przytulając się mocno do niego.
– Nie ma sensu, żebym został, skoro jesteś taka zdenerwowana – w końcu się odzywa, ale nie

tak, nie tak, przecież już jest spokojna, już nic nie powie, niczego nie będzie chciała, za późno, od-
suwa ją od siebie, zapina płaszcz, bierze torbę, z której jeszcze nie wyjął kosmetyczki i naprawdę
wychodzi. Joanna słyszy odgłos zamykanych drzwi. Słyszy, jak zbiega po schodach.

– Chcę być z tobą częściej, chcę mieszkać z tobą, chcę żyć z tobą, chcę być twoją żoną.
– Przecież pamiętasz, jak to się skończyło. Potrzebuję spokoju, potrzebuję wolności.
– Może potrzeba wolności myli ci się z tym, że mnie nie kochasz?
– Może? Skąd mam to wiedzieć? Muszę mieć spokój, żeby pracować.
– Ale ja tak nie mogę.

108

– Nie chcesz, żebym przyjeżdżał do ciebie?
– Jeśli to ma być tylko w soboty, to nie chcę.
– OK, skoro tak chcesz, to dam ci spokój.

No i dobrze, co za absurd, żebym miał z nią razem mieszkać, niby co ona takiego w sobie ma, jest

tyle kobiet, które bardziej mi się podobają, a ta ciągle czegoś ode mnie chce, przyczaiła się, udawała,
że nic nie chce, żeby uśpić moją czujność, a teraz znowu rości sobie prawa, chciałaby być moją żoną,
mój mąż po pracy wraca prosto do domu, niedoczekanie, nie dam się w to więcej wciągnąć.

W sobotę jest jakiś nieswój, po tenisie wraca do domu, bierze prysznic i idzie biegać, wraca, je,

pracuje, niby wszystko jak zwykle, ale cały czas doskwiera mu świadomość, że dziś jej nie zoba-
czy, przecież zawsze w soboty się z nią spotykał, niby czemu teraz nie może, co za absurd, żeby nie
mógł się z nią zobaczyć, skoro do niej tęskni.

W poniedziałek jest już prawie pewien, że ją kocha, pamięta włosy rozrzucone na poduszce, jej od-

dech na swojej twarzy, żadna z mijanych na ulicy kobiet nie wydaje mu się warta uwagi, pamięta ra-
dość Joanny, gdy stawał w progu, chciałby znowu zobaczyć jej oczy, co ja robię, czemu znowu naga-
dałem, że to koniec, nie chce żadnego końca, niech wszystko się zacznie od nowa, dzwoni do Joanny,
nie ma jej w domu, nie szkodzi, już jest spokojny, wie, co robić, wie, że ją kocha, wie, że chce z nią
być, nawet lepiej, że jej nie ma, chce się nacieszyć z odzyskanej jasności, nim się nią podzieli z Joanną.

Codziennie wyobraża sobie to spotkanie, jej radość i swoją radość, dotyk, pocałunek, oddech,

jeszcze nie dzwoni, chce być pewien, że ona też tęskni, niech nic nie zakłóci radości ich spotkania.

Joanna spędza dni i noce w salonie, wpatrując się w ledwie widoczny w mroku zarys jego syl-

wetki, który rozwiewa się, gdy tylko próbuje go dotknąć. Pierwsza nie wytrzymuje, dzwoni do nie-
go w piątek, bo jak bez niego przeżyć kolejną sobotę. Nie musi czekać do soboty, on przyjedzie po
pracy, nie, za długo już czekaliśmy, zaraz u ciebie będę, Joasiu.

Kochają się już w przedpokoju, nim Joanna włożyła różę do wody.
– Niedługo zamieszkam tu z tobą, tylko muszę skończyć tę pracę, kocham cię, nie trać nadziei –

szepcze jej w ucho zaklęcia, żegnając się w niedzielę rano.

Codziennie rano biega, dopiero potem bierze prysznic, je śniadanie i jedzie do redakcji. Zmie-

niła pracę, żeby zarobić na mieszkanie, teraz musi tam być codziennie, czasem za wycieraczką
znajduje różę, był tu o świcie, nim poszedł do pracy. I jak tu zwątpić w jego miłość?

Myśli o nim bez przerwy. Już w sobotę będzie mogła go dotknąć.

– Kochaj mnie więcej albo kochaj mnie mniej – prosi go w któryś niedzielny poranek. – Byle

nie tak. Tak jak jest, jest nie do zniesienia.

Rytm życia wyznaczany przez soboty, w żaden sposób nie może tego zmienić, naprawdę nie

chce tak dłużej, teraz ona marzy o wolności.

– Złożyłam pozew o rozwód – w końcu musiała mu o tym powiedzieć.
– Dlaczego? – pyta zdziwiony.
– Bo przecież nie jesteśmy małżeństwem.

– Masz rację, może to coś zmieni, ja też nie chcę, żeby było tak jak teraz.

109

Wraca z pracy, jak zwykle zagląda do skrzynki, wyjmuje białą kopertę, rozpoznaje jego cha-

rakter pisma, jak zwykle krew nabiega jej do głowy, nie czyta od razu, otwiera drzwi, wchodzi do
domu, zdejmuje płaszcz, zapala papierosa. Dopiero teraz wyjmuje z koperty kartkę, w środku
wiersz pod znanym jej tytułem „pozwól”, ciąg dalszy tamtego, w którym też miała mu pozwolić się
kochać:

Pozwól się kochać
jeszcze trochę
nim zniknę
na zawsze
pozwól się kochać
choć przez chwilę
zanim odejdziesz
pozwól się kochać
bo co jest warte
więcej niż
nasza
miłość

Więc o czym jest ten wiersz? O tym, że ją kocha, czy o tym, że odchodzi, żegna się z nią, czy

wyznaje miłość? Odchodzi, mimo że kocha, czy ona odejdzie mimo jego miłości? Co znaczy jego
prośba? Czy ona może mu na coś pozwolić lub nie? Czy coś to zmieni, jeśli powie, by nie odcho-
dził, jeśli powie, by odszedł? Co on chciał, by z tego wyczytała? Może to nieważne, może przeży-
wa swoją miłość, jasność i wątpliwości, zwycięstwa i klęski, rozstania i powroty we własnym ryt-
mie, nie zwracając na nią szczególnej uwagi?

– Podobał ci się? – pytał zawsze, gdy przeczytała ten czy inny jego wiersz, który zmieniał jej

życie. Czy jej się podobał? Jak zmieścić to, co czuje, w kategoriach estetycznych?

Ten wiersz nie wytrącił jej z równowagi, lekko się tylko zachwiała. Reszty dopełnił telefon.

Zadzwonił w nocy, nie spała, może czekała na ten telefon, jak dobrze, że nie kazał jej czekać

zbyt długo.

– Aśka, przyjedź do mnie – słyszy jego głos, brzmi łagodnie i ciepło, znowu nic nie oddziela ich

od siebie.

– Zaraz będę.

– Cudownie, że jesteś, tak cię kocham, za nic w świecie nie chcę cię stracić.
Joanna rozgląda się po jego mieszkaniu, nie była tu, odkąd zamieszkali razem, tyle nowych rze-

czy, jakieś zdjęcia, kartki, kalendarz, niczego tu nie zna, nie ma śladu jej obecności w jego życiu,
obce mieszkanie nieznanego mężczyzny, uwite gniazdko, w którym Joanna obco się czuje.

Kochają się, znowu kochają się bez końca. Cudowny przebłysk jasności, który każe mu wie-

rzyć, że tak już będzie zawsze, po prostu ją kocha i chce być jej mężem, wreszcie do tego dorósł,
będzie wspaniale, ona nie musi nic robić, wystarczy, że w to uwierzy.

Jeszcze trochę się waha, jeszcze boi się znowu zaufać, łagodny głos sędziny delikatnie ją przy-

nagla. Taka piękna para, na pierwszy rzut oka widać, że się kochają, nie ma mowy o rozkładzie
pożycia, nie ma mowy o nienawiści, sędzina rozmarzona, całą salę opromienia miłość.

– Czy kocha pani męża?

110

– Tak.
– Czy pan kocha żonę?
– Tak, bardzo, najbardziej na świecie, wszystko już będzie dobrze, obiecuję.
– Czy wycofuje pani pozew?
Jeszcze chwila wahania, sędzina patrzy zachęcająco.
– Kocham cię – jeszcze raz mówi Marek, choć już nikt go o to nie pyta, kto by się nie ugiął pod

presją takiej miłości.

Szczęśliwi wybiegają z sądu, trzymając się za ręce jak dzieci, pada deszcz, on okrywa ją swoją

marynarką, jak w dawnych marzeniach o chłopaku, który rzuca jej sweter, łzy mieszają się z desz-
czem, na wargach czuje lekko słony smak szczęścia.

– Wkrótce się do ciebie wprowadzę, zobaczysz, będzie cudownie, tylko ta pieprzona praca nas

rozdziela, zaraz ją skończę i będziemy razem.

Dzwoni do niej codziennie, zapewnia o swojej miłości, w każdą sobotę przyjeżdża z kosme-

tyczką, kochają się do szaleństwa, w niedzielę wstaje wcześnie, by zdążyć na tenisa.

Dalej nic nie wychodzi z tą pracą, znowu wpada w otchłanie zwątpienia, nie wierzy w siebie,

nie wierzy, że uda mu się to zrobić, może nawet nie wierzy już w swoją miłość.

– Sprawdziłem wszystko tysiąc razy. Obliczenia są dobre, tyle że prowadzą do bezsensownych

wyników. Nie mam wyjścia, muszę je trochę nagiąć, pewnie nikt nie będzie tego liczył.

Joanna nie jest zachwycona tym pomysłem, to go złości, zamiast go wspierać, mówi mu o

uczciwości, piczka-zasadniczka, pewnie by chciała, żeby dał dupy, wtedy ona byłaby górą, niedo-
czekanie, nie zobaczy mojej klęski.

– Muszę pracować, nie będziemy się teraz widywać. Zadzwonię do ciebie, jak skończę.
– Może wprowadź się tu w końcu, będziesz pracował, a ja będę o ciebie dbała, pozwól mi choć

patrzeć na ciebie.

– Nie mogę się rozpraszać, zobaczymy się, jak skończę, możesz do mnie dzwonić, kiedy chcesz.

Czasem dzwoni do niego, zdawkowe rozmowy, on nie daje się namówić na spotkanie, nie daje

się namówić na nic.

– Czy to koniec? – pyta Joanna któregoś dnia, wierząc jeszcze, że to tylko praca ich rozdziela.

– Nie wiem, chyba tak.
Jak zwykle dziękuje jej za telefon.

Nie opuszczaj mnie, czemu to znowu się zaczęło, ile razy można przeżywać koniec jednej miło-

ści?

– Esmeraldo, gdzie jesteś? – Joanna przebiega puste korytarze i nigdzie nie może jej znaleźć.

Nikt nie powstrzyma jej przed spadaniem w czarną czeluść.

Co za różnica, czy nie kocha jej dlatego, że nie umie, czy z powodu nieprawidłowego współ-

czynnika, Joanna odkrywa w końcu, że to nie ma znaczenia, po prostu jej nie kocha, nic nie udało
jej się zrobić, nawet nie wie, czy uda jej się to przeżyć.

111

Tym razem lot, nie hamowany nadzieją, trwał znacznie krócej i Joanna bez trudu osiągnęła dno,

gdzie znów zajęła się trawieniem jego i siebie. Proces ten mógłby prowadzić do samozniszczenia,
gdyby nagle nie nadeszło lato, zmieniając nieoczekiwanie kąt padania promieni słonecznych w taki
sposób, że dotarły na dno czarnej dziury, przebiły się przez od dawna zamknięte powieki Joanny i
jak pocałunek księcia obudziły ją do życia.

Powoli, krok po kroku, Joanna wygrzebuje się z otchłani, rozprostowuje zesztywniałe ciało, do

ścierpniętych kończyn zaczyna napływać krew, do głowy nowe myśli i uczucia.

Wróciła do swojego mieszkania, wróciła do pracy, z każdym dniem jest o dzień dalej od tego,

co było.

Dzwonek do drzwi, stoi w progu, bez płaszcza, z plecakiem zamiast torby, opalony, radosny,

Joanna ledwie go poznaje.

– Słuchaj, sprawdziłem to, byłem z taką dziewczyną, o jakiej marzyłem, cudowna, piękna, mło-

da, idealny współczynnik... A jednak wybieram ciebie. Wygrałaś.

– Wygrałam? – pyta Joanna z niedowierzaniem.

– Tak, wygrałaś, będziemy razem.
Nie widać, żeby się cieszyła, może nie chce tej wygranej, może wcale nie chciała grać, ale on

nie zraża się jej brakiem entuzjazmu i przytula ją mocno do siebie. Joanna czuje jego zapach, tylko
nie to, tylko nie to, wydostaje się z jego objęć i odsuwa na bezpieczną odległość.

– Co się stało? – pyta Marek, jakby nie wiedział, co się stało. Joanna też już nie pamięta, co się

stało, może nic, po prostu nie grała w tę grę i chce, żeby on już poszedł.

– Idź już – mówi zdecydowanie.
– Nigdzie nie pójdę. – Marek chwyta ją mocno w ramiona. – Nie zamierzam nigdzie stąd pójść!
– Ale ja chcę, żebyś poszedł.
– To niemożliwe, na pewno tego nie chcesz. Posłuchaj, co do ciebie mówię! Wiem już, że chcę

być z tobą! Musiałem to sprawdzić, nie mogłem inaczej, a teraz jestem pewien, że cię kocham.

Nowy przebłysk jasności, w dodatku poparty dowodami empirycznymi. Mógł być z inną, po

wielekroć wspanialszą, a wrócił do Joanny. Czy wracałby, gdyby jej nie kochał? To musi być mi-
łość. Jak nie wierzyć w to, co oczywiste? Jak się bronić przed spełnieniem własnych marzeń?

Joanna jeszcze próbuje się bronić, ale w jego oczach jest tyle przekonania. Nie raz widziała w

jego oczach przekonanie, jest świadoma ryzyka, ale to wciąga jak nałóg, jak hazard, znowu ma co
przegrywać, póki ma, nie potrafi wstać od stolika.

Jeszcze niby się waha, ale już idzie do łazienki, żeby poprawić makijaż. Nie może go zawieść,

znów musi dojrzeć zachwyt w jego oczach, parę niezgrabnych kroków i łapie rytm, patrzy na jego
radość i tańczy coraz radośniej wokół niego, świat wiruje jak kiedyś, Joanna znów zmienia się w
motyla. Znów stawia wszystko na jedną kartę, która przecież kiedyś musi wygrać.

Kochają się, kochają się bez końca, jak cudownie czuć jego zapach, jak cudownie, że jest tak

blisko, nie do uwierzenia, że on naprawdę ją kocha, nie do uwierzenia, ale Joanna znów w to wie-
rzy.

Siedzą w kuchni przy stole, jedzą kolację, piją wino, jest wspaniale jak zawsze, gdy on jest,

ostatnio jest często, więc często jest wspaniale, nadrabiają stracony czas, to co było, już się nie li-
czy, liczy się tylko miłość, która przeszła zwycięsko kolejną próbę.

112

W jej domu jest coraz więcej jego rzeczy, coraz więcej tu jego, jakoś uporał się z tą pracą, nikt

się nie zorientował, że coś jest nie tak, nic go już nie gnębi, nic nie oddziela go od Joanny.

Czeka na nią na dworcu. Skąd wiedział, kiedy przyjedzie? Zawsze wie, jak ją zachwycić.
– Cudownie, że jesteś.
– Cudownie, że jesteś.

Często zostaje na noc, śpi spokojnie, wtulony w Joannę, ona wtula się w niego, idealne dopaso-

wanie ciał wymuszone szerokością materaca. Joanna przewraca się na drugi bok, on wtedy też musi
zmienić pozycję, nim odwróci się do niej tyłem, całuje ją, ona kładzie nogę na jego boku, on przy-
ciąga ją lekko do siebie, znowu idealne dopasowanie, śpią spokojnie aż do następnej zmiany pozy-
cji.

Jest naprawdę, jest często, całkowicie, do końca. Wspaniały, fantastyczny, jedyny. Już nie stoi

w progu, śmiało wkracza do jej domu, śmiało zanurza się w ich wspólne życie. Chodzą na piwo, do
znajomych, na koncerty. Znowu ogarnia ich to wariactwo. Kochają się w samochodzie, kochają się
w drodze z samochodu do domu, jest ciemno, jest noc, nikt nie zauważy, kochają się w domu, ko-
chają się aż do bólu, nieprzytomnie, do szaleństwa.

– Kochana, cudowna, jedyna – słyszy jego szept, jego słowa, dla których jest gotowa na wszyst-

ko. Poszłaby za nim na koniec świata, w ogień skoczyła, oddała drugą nerkę, byleby jeszcze raz
usłyszeć ten szept.

Czeka na niego w gorsecie i pończochach, czeka na niego w wannie, czeka na niego owinięta w

ręcznik, on rzuca wszystko i jest u niej w kilka minut po jej telefonie, szybki prysznic i wraca do
pracy, wieczorem znów będą razem, on coraz rzadziej wraca na noc do swojego mieszkania.

– Nie chcę tak dłużej, chcę, żebyśmy razem mieszkali, chcę być z tobą zawsze i wszędzie – to

on mówi, mówi to sam z siebie, radośnie patrząc w zdziwione oczy Joanny. – Sprzedamy dwa i
kupimy jedno mieszkanie. Po wakacjach wszystkim się zajmę. Za trzy miesiące będziemy miesz-
kać razem.

Z grupą jego znajomych jadą nad jezioro. Ma znajomych, to kolejna nowość, tak wiele się

ostatnio zmieniło w jego życiu. Rozstawiają namiot, obok nich młoda panienka z jakimś facetem,
Joanna gotuje obiad, na który Marek zaprasza sąsiadów.

– To ta laska, z którą wygrałaś – szepcze, gdy nadchodzą.
Jak strzał snajpera, nic go nie zapowiadało. Joanna z uśmiechem podaje dziewczynie talerz.

O zmroku pływają w jeziorze, Joanna wychodzi na brzeg, wyciera się i patrzy w gładką taflę, na

której nigdzie nie widać Marka. Woła go, wokół cisza, która powinna ją zaniepokoić, ale Joanna
wsłuchuje się w nią spokojnie, może coś mu się stało, może powinna wezwać pomoc, zaraz to zro-
bi, jeszcze chwila, sięga po papierosa, gdy kończy palić, dostrzega jego głowę, z niechęcią patrzy,
jak wychodzi z wody, otrząsa się radośnie i całuje ją mokrymi ustami, w nocy kochają się namięt-
nie, choć Joanna wolałaby nie być tutaj, tak strasznie chciałaby stąd wyjechać, ale nie ma jak, musi
wytrwać, jeszcze trochę i zgarnie całą pulę.

Po wakacjach wszystko wraca do starego rytmu, spotykają się głównie w soboty, Marek przy-

jeżdża z kosmetyczką, ma u niej trochę rzeczy na zmianę.

113

Jesteś tu? – pyta tylko w myślach, nie ma odwagi o nic go pytać, nie ma odwagi patrzeć na nie-

go, zerka jedynie ukradkiem, wsłuchuje się w słowa, które nie padają, których nie chce mu się po-
wiedzieć, bo nie ma jasności, bo nie ma pewności, nic nie mówi, ona o nic nie pyta, porusza się po
omacku, nie umie nic wyczytać z jego twarzy, z jego ruchów, z jego słów, które nie wykraczają
poza uprzejmą konwersację, z jego wzroku, który jest coraz bardziej nieobecny.

– Zadzwonię w środę – mówi wychodząc i Joanna wie, że on na pewno nie zadzwoni wcześniej.

– Słuchaj, przez jakiś czas nie będziemy się spotykać.
– Dlaczego?
– Muszę coś sprawdzić. W sobotę przyjadę po rzeczy.

Nie, to nie może być prawda, ona nie chce tego raz jeszcze przeżywać, wchodzi do salonu, chce

mu o tym powiedzieć, nie zgodzi na to, żeby znowu odszedł, jak zwykle siada pod ścianą, ale w
mroku nie dostrzega jego sylwetki. Podchodzi do fotela, który naprawdę świeci pustką, i wpatruje
się w wyliniały aksamit. Jak to możliwe, że Marka tu nie ma, skoro go stąd nie wypuszczała, powi-
nien być zawsze, choćby nie wiadomo, co się działo. A jego nie ma. Joanna jest przerażona tym, że
nie może go przywołać. Jeszcze próbuje, zamyka oczy, przypomina sobie każdy szczegół, jego
czoło, dłonie, stopy, zapach i nic z tego, nie potrafi go złożyć z tych kawałków, rozsypują się za
każdym razem, gdy próbuje go posadzić w fotelu.

Musi spojrzeć na niego choć z daleka, umrze, jeśli go nie zobaczy, jak odłączona od kroplówki,

od tlenu, od respiratora, jedzie i czeka pod domem, żeby go widzieć choć przez chwilę, świeżym
obrazem wypełnić opuszczony salon, jest już ciemno, gdy w końcu nadchodzą.

Przytulają się i śmieją radośnie, tak jak oni w najlepszych chwilach, Marek nie widzi jej, choć

stoi niedaleko, nie widzi nic poza tą, której stukot obcasów boleśnie wbija się w głowę Joanny.

Ostrożnie wiezie świeży obraz w skołatanej głowie, dowozi bezpiecznie, ale nie może przywo-

łać salonu, salon stoi chyba jak stał, ale jest w nim ciemno i Joanna nie umie zapalić światła, bez-
skutecznie szuka wyłącznika, co za głupia nazwa, jej chodzi o włącznik, w końcu postanawia zbu-
dować prawdziwy salon, wtedy zostanie jej więcej wyobraźni, by posadzić w nim Marka.

Zrobi go w dużym pokoju, prawdziwy salon nie może być ciasny, trzeba usunąć wszystkie me-

ble, materac i regał z książkami wysuwa do małego pokoju, z którego bierze fotel, stary wyliniały
fotel, wstydliwie skrywany dotąd pod wełnianą kapą, pyszni się teraz na środku pustego pokoju,
tak jak w tamtym salonie w jej głowie. Joanna rozgląda się nerwowo, musi jeszcze wyrzucić stąd
szafę, szafa nie mieści się ani w kuchni, ani w małym pokoju, ani w przedpokoju, w końcu Joannie
udaje się wypchnąć ją na klatkę schodową razem z ciuchami, które nie są jej już do niczego po-
trzebne, kupowała je, żeby mu się podobać, i nie zdały się na nic, nie zmieniły jej w tę, którą on
może pokochać, jeszcze zdjęcia, odrywa i drze na kawałki przyczepione do szafy fotografie, na
których wyglądają, jakby byli szczęśliwi, w końcu wraca do salonu, ostrożnie sadza w fotelu świe-
ży obraz Marka, siada pod ścianą i patrzy. Im dłużej patrzy, tym bardziej Marek staje się przezro-
czysty.

Gdy przyjeżdża w sobotę po rzeczy, jego obraz już się rozpłynął.
– Wyprowadzasz się? – pyta, widząc szafę na klatce i pusty pokój.
– Nie, tylko przemeblowuję, usiądź tu na chwilę, niech cię zapamiętam, bo coraz trudniej mi

sobie ciebie wyobrażać. – Joanna jest rozgorączkowana, wyciera ręką spocone czoło, nerwowo
zagryza suche wargi, choć kręci się wokół niego, zdaje się go ledwie dostrzegać. On zagłębia się w
fotelu i przygląda się jej zaniepokojony. Ona siada pod ścianą i patrzy na niego bez słowa.

114

– Muszę lecieć, gdzie są moje rzeczy? – pyta w końcu Marek i podnosi się z fotela.
– Nie wstawaj! – krzyk Joanny wbija go z powrotem w fotel. – Nie idź jeszcze, nic od ciebie nie

chcę, tylko siedź, proszę, w tym fotelu. – Joanna boi się, że jego obraz zniknie wraz z jego odej-
ściem.

– O co ci chodzi, nie będę tu siedział bez sensu. – Marek podnosi się i znowu opada na fotel pod

zadanym jej ręką ciosem. Skąd tu się wziął nóż? – Joanna patrzy zdziwiona, jak dobrze pasuje do
jej dłoni. Nie miała pojęcia, że nóż tak łatwo wchodzi w człowieka.

– Co ty robisz, na Boga, Joaśka – Marek patrzy z przerażeniem w jej nieobecne oczy. – Ratun-

ku! – krzyczy, widząc krew płynącą ze swojego brzucha.

– Cicho – Joanna uderza raz jeszcze, by uciszyć krzyk, który może przywołać sąsiadów. – Cicho

bądź – powtarza, choć on już jest cicho, zsunął się bezwładnie z fotela i patrzy na nią, drżąc z prze-
rażenia.

– Nie bój się, nie zrobię ci nic złego – Joanna zdejmuje koszulkę i na wszelki wypadek knebluje

mu nią usta, podnosi go, sadza w fotelu, idzie do kuchni po sznurek, gdy wraca, on siedzi tak, jak
go posadziła, przywiązuje go, żeby nie mógł spaść ani uciec, idzie po koc i otula go nim troskliwie.

– Kocham cię – szepcze, całując jego czoło, jego oczy, jego delikatne dłonie, spoczywające

bezwładnie na poręczach. – I nie opuszczę cię aż do śmierci.

Siada pod ścianą i patrzy, gotowa siedzieć tu do końca życia.

115

Document Outline

Hanna Samson - Pułapka na motyla

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Hanna Samson Pokój żeńsko męski na chwałę patriarchatu
Światowy Alians Ewangeliczny i katolicyzm ekumeniczna pułapka na Zielonoświątkowców
Christie Agatha Pułapka na myszy
Agatha Christie Pułapka na myszy
Biura podróży zastawiają pułapki na klientów, Kto nas oszukuje
Agatha Christie - Pułapka na myszy, #nowe, CHRISTIE Agatha
Pułapka na Myszy, Slayers fanfiction, Oneshot
Pulapka na sieciowego lamera
3 SERIA UZDRAWIANIE Pułapki na Drodze Stawania się Uzdrowicielem
Hanna Krall taniec na cudzym weselu
Hanna Ożogowska Głowa na tranzystorach
Polakowa Tatiana Żenia i Anfisa 01 Pułapka na sponsora
Darcy Emma Pułapka na milionera(1)
244 Graham Lynne Pułapka na milionera
AGATHA CHRISTIE pulapka na myszy
UOP pułapka na myszy
Polakowa Tatiana Zenia i Anfisa 01 Pulapka na sponsora

więcej podobnych podstron

Hanna Samson Pulapka na motyla

Document Outline