Emisja spalin silników Diesla

Dokument ten został przetłumaczony i zaadoptowany za zgodą Health and Safety Executive (HSE), z oryginału
opublikowanego przez ww. instytucję i dostępnego na stronie internetowej:

TU

http://www.hse.gov.uk/pubns/indg286.ht

m

.

Tłumaczenia dokonano uwzględniając uwarunkowania krajowe, należy się jednak upewnić, czy odpowiednie
polskie prawodawstwo, normy i wymagania zostały w pełni uwzględnione.
Przytaczanie informacji zawartych w dokumencie jest dozwolone pod warunkiem powołania się na tłumaczenie i
oryginał.
Autorzy zarówno oryginalnego dokumentu, jak i tłumaczenia, nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie
informacji w nim zawartych.

Spaliny silników Diesla mogą powodować problemy zdrowotne w bardzo
szerokim zakresie. Ta informacja jest krótkim przewodnikiem dla pracowników
narażonych na emitowane spaliny i zawiera opis metod, jakie można
zastosować do ochrony pracowników i innych osób.


CZYM SĄ SPALINY SILNIKÓW DIESLA?
Spaliny silników Diesla (powszechnie znane jako „spaliny diesla”) są mieszaniną gazów,
par, aerozoli (zdyspergowanych substancji ciekłych) i substancji zbudowanych z małych
cząsteczek. Zawierają one produkty spalania, do których zaliczamy:
•

węgiel (sadzę)

•

azot

•

wodę

•

tlenek węgla

•

aldehydy

•

ditlenek azotu

•

ditlenek siarki

•

wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne.

Cząstki węgla lub sadzy stanowią od 60% do 80% w zależności od użytego oleju
napędowego i typu silnika. Większość zanieczyszczeń jest adsorbowanych na powierzchni
powstałej sadzy. Silniki benzynowe wydzielają więcej tlenku węgla, natomiast dużo mniej
sadzy niż silniki wysokoprężne (diesle).


JAKIE CZYNNIKI WPŁYWAJĄ NA SKŁAD SPALIN SILNIKÓW WYSOKOPRĘŻNYCH?

Ilość i skład spalin silników wysokoprężnych w twoim środowisku pracy może zależeć od
wielu czynników, takich jak:
•

jakość użytego oleju napędowego

•

rodzaj silnika wysokoprężnego, na przykład – standardowy, z turbodoładowaniem,
z bezpośrednim wtryskiem paliwa

1

•

regulacji silnika

•

parametry pompy paliwowej

•

stopień obciążenia silnika

•

temperatura silnika

•

regularność używania silnika.

NA CO WSKAZUJE KOLOR WYDZIELANEGO DYMU?
Dym jest produktem spalania. Pojazdy w twoim miejscu pracy mogą produkować trzy
rodzaje dymów, dwa z nich wskazują na problemy związane z jednostką napędową. Te
trzy typy dymów są następujące:
•

dym niebieski (głównie olej i niespalone do końca paliwo), wskazuje na zły serwis
i nieodpowiednie parametry techniczne silnika

•

dym czarny (sadza, olej i niespalone do końca paliwo), wskazuje na wady
techniczne silnika

•

dym biały (krople wody i niespalone do końca paliwo), produkowany jest wówczas,
gdy silnik jest zimny, zanika w miarę wzrostu jego temperatury.

W przypadku starszych silników, biały dym charakteryzuje się ostrym zapachem, który
może spowodować podrażnienia górnych dróg układu oddechowego.
Jeśli pojazdy w twoim miejscu pracy wydzielają niebieski lub czarny dym, powinieneś
niezwłocznie poinformować pracodawcę w celu podjęcia szybkiej akcji, która rozwiąże ten
problem.


GDZIE WYSTĘPUJE NAJWIĘKSZE PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĘPOWANIA
SPALIN Z SILNIKÓW WYSOKOPRĘŻNYCH?
Możesz być narażony na spaliny diesla, jeśli pracujesz w miejscu, gdzie są używane
ciężkie pojazdy z silnikami wysokoprężnymi, lub w miejscach, gdzie pojazdy wytwarzają
spaliny diesla, takich jak: wjazdy na parkingi lub wyjazdy z nich, bramki, punkty
kontrolne.
Możesz być również narażony na te spaliny, jeśli pracujesz w tunelu lub na placu budowy,
gdzie są używane maszyny wyposażone w silniki wysokoprężne.


SPALINY DIESLA A ZDROWIE
Oddychanie w oparach spalin diesla może wpłynąć na zdrowie. Narażenie na te spaliny
może spowodować podrażnienia oczu lub dróg oddechowych. Skutki narażenia są
z reguły krótkotrwałe i ustępują po oddaleniu się od źródła spalin.
Jednak dłuższe narażenie na spaliny diesla, w szczególności niebieskie i czarne dymy,
może powodować krztuszenie się, brak tchu, problemy z oddychaniem.
Dowiedziono, że w przypadku długo trwającego narażenia na spaliny diesla, sięgającego
nawet 20 lat, występuje zwiększone ryzyko raka płuc. Narażenie na spaliny silników
benzynowych nie niesie ze sobą takiego samego ryzyka (jest ono dużo mniejsze).

2

Kontakt skóry z zimnym olejem napędowym może powodować uczulenia (zapalenie
skóry).
Jeśli sądzisz, że narażenie na spaliny diesla oddziałuje na twoje zdrowie,
powinieneś powiedzieć o tym pracodawcy (bądź kierownikowi) i/lub
specjaliście do spraw BHP, oraz skonsultować się z lekarzem.


CO POWINIEN ZROBIĆ PRACODAWCA, ŻEBY CHRONIĆ TWOJE ZDROWIE ?
W wyniku przyjętych w W. Brytanii w 1994 roku regulacji: „Kontrola substancji
niebezpiecznych dla zdrowia” (COSHH), pracodawca powinien w sposób odpowiedni
i wystarczający oszacować ryzyko utraty zdrowia pracowników zatrudnionych

w warunkach narażenia na spaliny diesla. Pracodawcy powinni podjąć konieczne kroki
zapobiegawcze albo właściwie kontrolować narażenie w miejscu pracy.
Jeśli nie można zapobiec narażeniu, pracodawca będzie musiał rozważyć zastosowanie
kombinacji poszczególnych środków zapobiegawczych spośród następujących:
•

wymiana powietrza na stanowiskach pracy

•

systemy usuwania spalin z układów wydechowych

•

zainstalowanie filtrów na układach wydechowych

•

konwertery katalityczne i inne bardziej uniwersalne środki zapobiegawcze, takie
jak:
– wyłączanie silników maszyn, kiedy jest to tylko możliwe
– trzymanie drzwi i okien otwartych, kiedy to tylko możliwe
– instalowanie wentylatorów na ścianach i sufitach
– rotacyjny system pracy
– zapewnienie odpowiednich środków ochrony indywidualnej (odpowiednich

rękawic w wypadku kontaktu z zimnym lub ciepłym olejem napędowym).

Pracodawca powinien dostarczyć środki ochrony układu oddechowego, ale tylko wtedy,
kiedy zostały wyczerpane inne możliwości ochrony.
Obecność sadzy na ścianach i innych powierzchniach na twoim stanowisku pracy
wskazuje, że występowanie spalin diesla nie jest wystarczająco dokładnie i prawidłowo
kontrolowane.
Poza środkami kontroli omówionymi wyżej pracodawca powinien zapewnić:
•

prawidłowe utrzymywane i odpowiednie, regularne sprawdzanie używanych silników
(maszyn)

•

w razie potrzeby, monitorowanie narażenia na spaliny diesla (patrz artykuł HSE:
„Kontrola spalin silników Diesla w środowisku pracy” – wszystkie szczegóły zawarte
na końcu publikacji)

•

dostarczenie niezbędnych informacji o ryzyku związanym z narażeniem na spaliny
diesla

•

niezbędne informacje oraz szkolenie w zakresie bezpiecznego stosowania środków
kontroli i wszystkich używanych środków ochrony indywidualnej.

3

CO MOŻESZ ZROBIĆ, ABY CHRONIĆ WŁASNE ZDROWIE ?
Możesz zrobić wiele, żeby chronić własne zdrowie przed narażeniem na spaliny silników
Diesla, a mianowicie:
•

zwróć się do swojego pracodawcy o informacje dotyczące zagrożeń związanych ze
spalinami silników wysokoprężnych, przeczytaj je, upewnij się, że wszystko
właściwie zrozumiałeś, i jeśli masz jakieś wątpliwości, szukaj wyjaśnień

•

unikaj narażenia, kiedy to tylko możliwe

•

korzystaj w pełni z dostępnych środków kontrolnych

•

dowiedz się, jak używać dostarczonych środków kontrolnych i zadbaj, abyś potrafił
wykryć każdą usterkę

•

zgłaszaj pracodawcy każdą usterkę, na przykład słabą wentylację

•

trzymaj drzwi i okna otwarte, kiedy to tylko możliwe

•

wyłączaj silniki maszyn, kiedy jest to tylko możliwe

•

dowiedz się, jak prawidłowo używać środków ochrony układu oddechowego i innych
środków ochrony indywidualnej dostarczonych przez pracodawcę

•

utrzymuj środki ochrony indywidualnej w czystości i konserwuj je, przechowuj
w czystych miejscach, przeznaczonych do tego celu przez pracodawcę.

Dodatkowo do tych wytycznych jest jeszcze kilka wskazówek higienicznych, z których
możesz skorzystać:
•

nie jedz ani nie pal w miejscach, gdzie występuje możliwość narażenia

•

myj ręce i twarz przed jedzeniem, piciem i przed wyjściem z pracy

•

unikaj kontaktu skóry z zimnym i gorącym olejem napędowym.

Pamiętaj, że masz obowiązek nie tylko chronić swoje zdrowie i bezpieczeństwo, lecz
także upewnić się, że twoje działania nie narażają innych.


DALSZE DZIAŁANIA
Jeśli masz jakieś obawy lub problemy dotyczące narażenia na spaliny silników Diesla,
poproś swojego kierownika lub specjalistę od spraw BHP o omówienie ich z pracodawcą.
Jeśli to nie jest możliwe, możesz skontaktować się z infolinią HSE (Health and Safety
Executive), tel.: [phone].
Dodatkowo HSE wydało bardziej szczegółowy poradnik przeznaczony dla pracodawców
i osób prowadzących własną działalność, instruujący jak kontrolować narażenie na
spaliny silników Diesla. Publikacja ta jest dostępna w HSE Books pod tytułem „Kontrola
narażenia na spaliny silników Diesla w miejscu pracy” HSG187 ISBN 0 7176
1662 2.

4

Publikacje, odpłatne i gratisowe, można zamówić pocztą:
HSE Books,
PO Box 1999,
Sudbury,
Suffolk CO10 6FS
Tel.: [phone]
Fax: [phone]

Płatne publikacje HSE są dostępne w dobrych księgarniach.
W razie pytań proszę dzwonić na infolinię HSE: tel.: [phone] lub pisać do Centrum
Informacyjnego: Broad Lane, Sheffield S3 7HQ.
Niniejsza informacja zawiera wskazówki dotyczące dobrych praktyk, które nie są
obowiązujące, lecz mogą być bardzo przydatne w zależności od tego, co chcesz zrobić.

Dokument oryginalny:

Diesel Engine Exhaust Emissions

http://www.hse.gov.uk/pubns/indg286.htm

Tłumaczenie z języka angielskiego:

Wojciech Zatorski

[e-mail]

5