Klaudia Tulin AiU NR 95812

Toyo Ito

Architekt którego zechcę przedstawić jest ubiegłorocznym laureatem najważniejszej
nagrody architektonicznej na świecie- PRITZKER PRIZE. Toyo Ito- to ten japoński
architekt rozpoznawany

wśród studentów architektury jako „ Pan Wycinanka”, swoim

pokaźnym

dorobkiem

i

ideologią

zasłużył

na

dołączenia

do

grona

NAJWYBITNIEJSZYCH ARCHITEKTÓW ŚWIATA.

Tojo Ito urodził się 1 czerwca 1941 roku w Seulu, dzisiejszej Korei Południowej,
niegdyś okupowanej przez Japonię. Mając dwa lata jego rodzina przeniosła się na
Wyspy Japońskie i tam właśnie uczył się i dorastał. O dziwo młody Toyo wybierając
uczelnie nie

myślał wcale o architekturze. Uniwersytet Tokijski wybrał przez

możliwość uprawiania swojego ulubionego sportu- baseballu. Jednak w miarę
zgłębiania wiedzy o architekturze zaczął się w niej odnajdywać i powoli przekształciła
się ona w jego pasję. W 1965 roku ukończył Wydział Architektury. Po studiach
pracował w biurze Kijuonori Kikutakego. To by ważne dla niego początki i lekcja
prawdziwego projektowania. W 1971 roku

założył własne biuro i nazwał je URBOT

(

jest to skrót od Urban Robot , czyli miejski robot ). Po ośmiu latach zmienił nazwę

na Toyo Ito & Associates która obowiązuje do dziś. Nauki u niego pobierali jedni
z wybitniejszych

młodych japońskich projektantów. Byli wśród nich takie Junya

Ishigami, Kumiko Inui, Akihisa Hirata, Sou Fujimoto oraz Kazuyo Sejima i Ryue
Nishizawa. Dwoje ostatnich

„przerosło” mistrza dostając w 2010r. NAGRODĘ

PRITZKERA. Obecnie Toyo Ito prowadzi swoje biuro nie tylko w Tokyo- ma

oddział

również w Barcelonie. Prowadzi liczne wykłady na uczelniach technicznych na całym
świecie. Był wielokrotnie nagradzany, m. in. Złotym Lwem w 2002 i Royal Gold Medal
w 2006r.

Przez 40 lat swojej pracy Toyo przeszedł niesamowity rozwój, przewrót
i przemianowanie, co da

się zauważyć po porównaniu jego pierwszych i ostatnich

dzieł. Architekta można przypisać do twórczości w stylu modernistycznym, ale
to byłoby zbyt proste, bo w każdej z prac odnajdujemy inne jego rodzaje.

P

oczątkowe projekty i realizacje są bardzo minimalistyczne, ale zarazem imponujące

oryginalno

ścią formy. Z czasem Toyo zaczyna doskwierać niedosyt i nuda. Zaczyna

szukać nowych rozwiązań, bawić się formą a w ostateczności i funkcją.

Przez

ponad 20 lat jego twórczość pozostawała w cieniu. Wielki przełom nastąpił

w 1995 roku po wygranym konkursie na obiekt biblioteki w Sandei ( wielofunkcyjny
budynek zwany Medioteqe),

o którym szerzej opowiem w dalszej części. Poniżej

postaram

się krótko omówić pięć wybranych przez siebie realizacji, które ukazują

różnorodność projektową, przy zachowaniu charakterystycznych dla Toya
ma

teriałów- stali, betonu, żelbetu i szkła bez ramowego.

Jego pierwszy słynny projekt to White U - dom jednorodzinny w Tokyo wzniesiony dla
jego siostry w 1976 roku. Parterowy dom, 150m

2

w kształcie litery U, wzniesiony

z betonu zbrojonego, z ograniczon

ą liczbą otworów okiennych i drzwiowych z

ogrodem

w środku. Taki układ budynku miał wpłynąć pozytywnie na wzajemne

relacje domowników. Bryła wyróżnia się w otoczeniu, ale jednocześnie bardzo
dobrze

się wkomponowuje w sąsiedztwo niskiej zabudowy. Szara, smutna, betonowa

forma przekształca się dzięki temu w wyjątkowe dzieło ukazujące japoński
minimalizm.

Klaudia Tulin AiU NR 95812

Przechodz

ąc już do „lat świetności” architekta przedstawiam Serpentine Gallery

w Londynie. Parterowy Pawilon (309 m

2

powierzchni parteru) wzniesiony w 2002 roku

wykonany w

całości z ram stalowych. Ta geometrycznie powycinana elewacja

stanowi jednocze

śnie konstrukcję obiektu. Białe ściany i zakrzywione przeszklenia

sprawiają, że pawilon zdecydowanie dominuje na tle całego parku i jest niewątpliwie
sztuczn

ą formą. Jego wyposażenie również nie jest tradycyjne. Tak jak w większości

swoich projektów Toyo Ito zaprojektował również meble pasujące do charakteru
budynku.

Tama Art. University Library w Tokyo (2004-2007) to kolejna wy

śmienita pod

względem wizualnym i konstrukcyjnym budowla. Ponad Wykonana z betonu
mieszanego,

żelbetu i stali konstrukcja na rzucie skrzywionego prostokąta (boki 46m

i 47m) opieraj

ąca się na 12 krzyżowo przenikających się „ażurowych” ścianach.

Dwie kondygnacje są nadziemne jedna podziemna. Elewacje i ściany wewnętrzne
stanowią arkady o łukach różnej rozpiętości. Wnętrze jest bardzo dobrze doświetlone
i przejrzy

ście zorganizowane. Przeszklenia stanowią ważny element całości. Ponad

5 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni publicznej. Wolnostojąca bryła
harmonizuje z otoczeniem zieleni i wody.

Za- Koenji Public Theatre w Tokyo (2005-

2009) to 6 poziomowy obiekt w którym

3 kondygnacje

mieszczą się pod ziemią. Bryła budynku przypomina czarny węgiel

wrzucony w

środek tkanki miejskiej. Podziurawiony jak ser szwajcarski budynek to

kolejna nietypowa forma,

która wyszła z biura japońskiego architekta. 4977m

2

całkowitej powierzchni, ściany i stropy wykonane ze stalowych ram i żelbetu.
Wn

ętrze budynku finezyjne i bajkowe, jak reszta jego prac. Oświetlone punktowym

sztucznym

światłem zarówno z sufitu jak i przegród.

Ostatnim z dzieł Ito jest Muzeum Architektury w Imabari (2006-2011). Na budynek
składają się dwa połączone z sobą cylindry- stalowy i srebrny. Każdy z „kapeluszy”
ma po dwa pietra i maja razem 360m. W rzucie obiekt przypomina wi

ązanie

chemiczne

rozwiązane metodą graficzną. Czarna bryła jest jakby rzeźbiona poprzez

odcinanie

zbędnych elementów. Nie ma okien, są jedynie doświetlenia wnętrza

poprzez

świetliki w każdej z części. Obiekt usytuowany nad wodą idealnie komponuje

się ze skałami stanowiącymi otoczenie. Schody prowadzą z poziomu na taras
widokowy.

Nadszedł czas opisać PRZEŁOMOWE dzieło mistrza. Medioteqa w Sandei
zaprojektowana w 1995 r i zrealizowana w 2001

roku przyniosła Ito zasłużona sławę

i uznanie w kr

ęgach architektów. Konstrukcja wykonana ze stalowych ram i betonu

zbrojonego. Cienkie

żelbetowe stropy. 36 metrowa, całkowicie przeszklona kostka

o kurtynowych

ścianach, wsparta na 13 różnej średnicy ukośnych wiązkach

stalowych kolumn w których środku poprowadzone są wszelkie przewody
techniczne. Jednak nie tylko nowatorskie

rozwiązania technologiczne czynią

z Medioteqi wyj

ątkowy obiekt. To zerwanie z dotychczasowym stereotypem funkcji

miejsc publicznych, Ito w swoim 9 poziomowym projekcie ( 2 pietra podziemne)
zaproponował połączenie różnych usług wspólnie je ze sobą łącząc. W budynku
konkursowym mia

ła znajdować się jedynie biblioteka. Architekt w obiekcie poza

funkcj

ą wiodącą umieścił w nim również galerie, bibliotekę audiowizualną, studio

fil

mowe i kawiarnię. Ten wielofunkcyjny budynek nie można było nazwać już

biblioteką, nie znaleziono również żadnego odpowiednika więc wymyślono nowa

Klaudia Tulin AiU NR 95812

nazwę- Medioteqa, która przyjęła się i jest powszechnie używana dla podobnych
obiektów.

Odate Dome w Odate, Akita (1993-1997) to rekompensata

niespełnionych marzeń

o sportowej karierze architekta. Ponad

23tyś m

2

powierzchni, 178m

wzdłuż głównej

osi i 157m po krótszej osi. Ito wykorzystuje w nim najnowsze technologie i zbliża
ludzi do architektury. Do budowy

użyto drewno klejone ( cydr Akita). Budynek

zbudowany z kombinacji stali i drewna, jego parter otwarty do ujawnienia lewej
kolumny,

które przenoszą kopułę i stwarzają poczucie przejrzystości między

wnętrzem i otoczeniem. Nawet fasada na parterze jest wciśnięta do środka tak,
że kopuła wydaje się unosić nad powierzchnią. Jej faktura przypomina skórę piłki
do baseballa.

Ponadto, forma kopuły jest dobrze przemyślane, zwracając szczególną

uwagę na wiatr. Konstrukcja dachu minimalizuje wpływ monsunów zimowych
i znacznie zwiększa wentylację latem. W zakresie oświetlenia, znaczna ilość
naturalnego światła gwarantowane jest przez cały rok. To zarówno ograniczenia
emisji i wzmacnia jakość przestrzeni w środku. Jest on używany nie tylko jako areny
uniwersalnego dla baseball, piłki nożnej, tenisa, tor pola i innych sportów, ale także
jako miejsce publicznych

wydarzeń.

Ostatnim omawianym przeze mnie obiektem jest sztandarowy, (tu

ż za Medioteqą

w Sandei) TOD

’s w Omotosando w Tokyo wybudowany w 2002 roku.

Charakterystyczna organiczna elewacja przypominaj

ąca konary drzew stanowi

jednocze

śnie konstrukcję obiektu. Wewnątrz nie ma ani jednej podpory. Cienkie

żelbetowe stropy. Otwory pomiędzy „konarami” wypełnione są podtynkowym
bezramowym szkłem montowanym bezpośrednio w ścianę. Ornament elewacji to
formowany

żelbet grubości 30 cm. Rzut budynku mieści się w kształcie litery

L. Rozpi

ętość budynku waha się od 10 do 15 m. Na 7 nadziemnych kondygnacjach

znajdują się biura i sklepy. Wewnątrz zastosowano materiały z „wyższej półki”
tj. marmur, trawertyn a podłogi z orzecha. Światło jest dozowane poprzez otwory
i wspomagane żarówkami halogenowymi oświetlającymi eksponowane towary
i witryny sklep

ów. Przestrzeń wewnątrz jest bardzo dobrze zorganizowana.

Z twórczością Toya Ito zetknęłam się po raz pierwszy cztery lata temu, poszukując
inspiracji przy urbanistycznym konkursie na jeden z kolejowych

kwartałów Osaki.

Wymyślone przeze mnie wówczas budynki ukwiały znalazły swoje odzwierciedlenie
w

rzeczywistości właśnie poprzez organiczne realizacje Ito. Jego budynki

uświadamiają mi, że nie ma granic między wyobraźnią, fantazyjnością form a ich
realizacją, trzeba tylko właściwie dobrać rozwiązania technologiczne, a jeśli ich nie
ma to dążyć do ich uzyskania. Architekt ma również jedna bardzo ważną cechę
- nigdy tak

do końca nie jest zadowolony ze swojego projektu. Wie, że może

zaprojektować coś jeszcze lepszego i jest nastawiony na dalszy rozwój. Wieczny
eksperymentator.