Identyfikacja znaków manipulacyjnych, niebezpieczeństwa i ekologicznych

Znakowanie - zespół czynności wyrażających się w określeniu:
- gdzie znak powinien być umieszczony,
- jak powinien być wykonany (kształt, forma znaku),
- jak powinien być naniesiony na opakowanie.

Certyfikację prowadzą akredytowane jednostki certyfikujące (np. COBRO).

Znaki umieszczone na opakowaniach za pomocą których przekazywane są podstawowe informacje o produktach
i opakowaniach można podzielić na:



obligatoryjne, tzn. takie, bez których zapakowany produkt nie może być wprowadzony do obrotu,



nieobligatoryjne, dobrowolne stosowane przez firmy, głównie w celu kształtowania określonego wyobrażenia

o produkcie czy firmie.

Rodzaje znaków na opakowaniach:

Opakowania zawierają znaki graficzne, które możemy podzielić na:

 Znaki zasadnicze - umożliwiają identyfikację wyrobu i wytwórcy. Należą do nich:



nazwa wyrobu (np. cukier),



znak firmowy (np. nazwa zakładu wytwarzającego, pakującego),



adres,



zastosowanie wyrobu (np. napój orzeźwiający, środek owadobójczy).

 Znaki informacyjne – informuje o niektórych cechach wyrobu w celu bliższego poznania jego właściwości,

przydatności , np.:



skład wyrobu,



jego ilość



data produkcji,



gatunek



kraj pochodzenia wyrobu,



termin przydatności do spożycia,



sposób użycia.



numer serii produkcji,

należą do nich również :



znak jakości „Q”,



znak bezpieczeństwa „B”,



znak zgodności z normą „PN”,

 Znaki niebezpieczeństwa - wskazują na niebezpieczne dla ludzi i otoczenia cechy wyrobu, np. materiały

wybuchowe, materiały ciekłe, materiały palne, materiały promieniotwórcze, materiały wyłącznie dla zwierząt.

 Znaki manipulacyjne - wskazują na konieczność określonego sposobu obchodzenia się z wyrobem w czasie

przemieszczania i użytkowania, np. „tu otwierać”.

 Znaki ekologiczne

ZNAKI INFORMACYJNE:

 gatunkowość (gatunek lub klasa towaru),
 jakość (rys. 1),
 skład (zasadnicze składniki),
 numer serii produkcyjnej,
 ilość wyrobu,
 numer normy, wg której jest wyprodukowany,
 numer kontroli jakości (KJ)
 numer kontrolera zakładu pakującego wyrób,
 kraj pochodzenia wyrobu,
 sposób użycia,
 datę produkcji (lub pakowania),
 termin przydatności do spożycia,
 datę ważności
 znak bezpieczeństwa (rys. 2), stosowany w przypadku niektórych towarów określonych odpowiednimi

rozporządzeniami (PN-90/O-79251).

Rys.1. Znaki wyższej jakości wyrobu:
a - międzynarodowy znak jakości
b - państwowy znak jakości

Źródło: PN - 90/O – 79251. Opakowania jednostkowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 2. Znak bezpieczeństwa stosowany na opakowaniach jednostkowych niektórych towarów

Źródło: PN - 90/O – 79251. Opakowania jednostkowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak bezpieczeństwa „B” – należy do PCBiC, jest obligatoryjny, wydawany dla grup wyrobów, które są określone przez
prezesa PCBiC.

PN

Rys. 3. Znak zgodności z polską normą PN.

Znak zgodności z polską normą „PN” - na rynku dóbr przemysłowych, nie jest obligatoryjny, ma charakter promocyjny,
świadczy o gwarancji jakości wyrobu, nadawany jest firmom przez PKN (Polski Komitet Normalizacyjny).

CE

Rys.4. Znak jakości wyrobu w UE.

Znak CE – jest znakiem obligatoryjnym w Unii Europejskiej, który informuje, że jakość wyrobu jest zgodna z
wymaganiami odpowiedniej dyrektywy UE i są spełnione wszystkie procedury związane ze sprawdzeniem czy zostały te
wymagania spełnione.

Rys. 5. Znak jakości „Teraz Polska”.

Źródło: Znaki towarowe. Strona internetowa:

http://www.carpent-tua.resam.com.pl

Znak jakości „TERAZ POLSKA” (rys. 5) jest to znak nadawany towarom produkcji krajowej o najwyższym standardzie
międzynarodowym.

Do stosunkowo nowych znaków informacyjnych stosowanych na opakowaniach jednostkowych należą znaki
informacyjne o możliwości: biologicznego rozkładu zawartości opakowania, odzysku opakowania.

Rys. 6. Pętla Mobiusa.

℮

Rys. 7. Oznaczenie gwarantowanej objętości lub masy zawartości z dokładnością do 1%.

Sposobem

identyfikacji

towarów

jest

ich

oznaczanie

za

pomocą

symbolik

kodu

kreskowego.

Kody kreskowe, to określona kombinacja liniowo ułożonych, jasnych i ciemnych kresek, o zróżnicowanych szerokościach,
odzwierciedlających w usystematyzowany sposób, ciąg ściśle określonych znaków.

Ta najprostsza definicja kodu kreskowego wymaga już w tej chwili modyfikacji, gdyż najnowsze kody kreskowe nie
zawsze mają postać równolegle do siebie ułożonych pasków czy kresek, lecz również prostokątów lub kresek ułożonych
piętrowo tzw. kody dwuwymiarowe. W tym świetle, kody kreskowe należy zdefiniować jako specjalny, graficzny obraz
znaków czytelnych wzrokowo.

ZNAKI NIEBEZPIECZEŃSTWA

Dąży się do tego aby wszystkie znaki niebezpieczeństwa na całym świecie były ujednolicone niezależnie od środka
transportu, na którym przewożone są ładunki niebezpieczne.

Lista międzynarodowych konwencji transportowych:

1. Kodeks IMDG: Międzynarodowy kodeks morski w sprawie towarów niebezpiecznych.
2. ADNR: Ustalenie warunków przewożenia substancji niebezpiecznych Renem (1970) .
3. ADR: Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (1957).
4. COTIF: Konwencja o międzynarodowym przewozie kolejami towarów niebezpiecznych (1985).
5. RID: Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (1985).
6. Konwencja SOLAS: Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu [43]).
7. Konwencja MARPOL: Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki
(1973/1978).
8. Konwencja z Chicago: Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (1944), której załącznik 18 traktuje
o przewozie towarów niebezpiecznych transportem lotniczym.

We wszystkich tych konwencjach za priorytetowe uznaje się właściwe opakowanie i oznakowanie ładunków, w celu
ograniczenia do minimum zagrożenia dla ludzi i środowiska.

Towary niebezpieczne, ze względu na rodzaj stwarzanego zagrożenia podzielono na 9 klas, a pięć z nich dodatkowo
na podklasy. Rodzaj niebezpieczeństwa sygnalizowany jest przez umieszczenie na opakowaniach odpowiedniej nalepki
z piktogramem i numerem klasy.

Wyróżnia się następujące klasy materiałów niebezpiecznych:

 klasa 1 - materiały i przedmioty wybuchowe (6 podklas),
 klasa 2 - gazy sprężone, skroplone lub rozpuszczone pod ciśnieniem (3 podklasy),
 klasa 3 - ciecze łatwopalne,
 klasa 4 – materiały stałe łatwopalne (3 podklasy),
 klasa 5- materiały utleniające i nadtlenki organiczne (2 podklasy),
 klasa 6 - materiały toksyczne i zakaźne (2 podklasy),
 klasa 7 - materiały promieniotwórcze,
 klasa 8 - materiały powodujące korozję,
 klasa 9 - różne materiały i przedmioty niebezpieczne.

Rys. 8. Nalepki klasy 1 – Materiały wybuchowe, podklasa 1 i 6. - umieszczone na nalepce litery oznaczają grupy
„zgodności”: A i N.

Rys. 9. Nalepki klasy 2. - Gazy sprężone, skroplone lub rozpuszczone pod ciśnieniem.

Rys. 10. Nalepki klasy 3. - Ciecze łatwopalne

Rys. 11. Nalepki klasy 4, podklasy 4.1. - Łatwopalne ciała stałe

Rys. 12. Nalepka klasy 4, podklasy 4.2. - Substancje samozapalne.

Rys. 13. Nalepka klasy 4, podklasy 4.3. Substancje wydzielające gazy łatwopalne w stanie wilgotnym.

Rys. 14. Nalepka klasy 5, podklasy 5.1 - Substancje utleniające.

Rys. 15. Nalepka klasy 5, podklasy 5.2 - Nadtlenki organiczne.

Rys. 16. Nalepka klasy 6, podklasy 6.1 - Materiały toksyczne.

Rys. 17. Nalepka klasy 6, podklasy 6.2 - Materiały zakaźne.

Rys. 18. Nalepki klasy 7. - Materiały promieniotwórcze.

a

b

Rys. 19. Nalepka klasy 8 - Materiały powodujące korozję (a.) i klasy 9 – Inne niebezpieczne (b.)

ZNAKI MANIPULACYJNE

Wskazują na konieczność zastosowania określonego sposobu postępowania z opakowaniem czasie manipulacji
związanych ze:

 składowaniem,
 przemieszczaniem,
 użytkowaniem.

Wyróżnia się 19 znaków manipulacyjnych:

Rys. 20. „Ostrożnie, kruche”

Rys. 21. „Hakami bezpośrednio nie zaczepiać”

Rys. 22. „Góra, nie przewracać”

Rys. 23. „Chronić przed nagrzaniem (ciągłym)”

Rys. 24. „Miejsce zakładania zawiesi”

Rys. 25. „Chronić przed wilgocią”

Rys. 25. „Środek ciężkości”

Rys. 26. „Nie podnosić wózkami”

Rys. 27. „Nie toczyć”

Rys. 28. „Tu chwytać”

Rys. 29. „Przestrzegać zakresu temperatury”

Rys. 30. ”Opakowanie hermetyczne”

d)

Rys. 31. „Ograniczenie piętrzenia” (a,b,c) i
„Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia” (d).

Rys. 32. ”Chronić przed promieniowaniem”

Rys. 33. ”Produkty szybko psujące się”

Rys. 34. ”Żywe zwierzęta”

Rys. 35. ”Podnosić bezpośrednio za ładunek”

Rys. 36. ”Tu otwierać”

ZNAKI EKOLOGICZNE
Źródło: ekologia.pl

Zadaniem tych znaków jest pokazanie, że oferowany produkt posiada pewne unikatowe cechy.

Oznaczenia ekologiczne w sposób pozytywny wyróżniają produkt świadcząc o tym, że spełnia on kryteria poszanowania
środowiska, zarówno z punktu widzenia wszystkich obowiązujących norm, jak i oceny jego uciążliwości dla środowiska
naturalnego.

Znaki ekologiczne posiadają kilka rodzajów etykiet ekologicznych:

 Etykiety informujące o rodzaju tworzywa, którego użyto do produkcji produktu lub opakowania: PET, HDPE, PVC,

LDPE, PP, PS, OTHER. Symbolem graficznym są w tym wypadku trzy zawracające strzałki, tworzące trójkąt (tzw.
pętla Mobiusa), w którego środku znajduje się cyfra od 1 do 7 informująca o rodzaju tworzywa: np. 1 to PET, 7 –
inne.

 Etykiety sygnalizujące możliwość ponownego przetworzenia opakowania. Symbol przedstawia dwie, skierowane

przeciwnie, poziome strzałki.

 Etykiety informujące o ekologicznym charakterze produktu lub opakowania.
 Etykiety określające zawartość materiału wtórnego.
 Etykiety określające przydatność do obowiązującego w danym kraju systemu gospodarki opakowaniami

poużytkowymi.

Znaki ekologiczne dzielimy na:

 znaki produktu
 znaki opakowania
 znaki żywności

Przykłady znaków ekologicznych dotyczące produktu:

Bezpieczny dla ozonu.

Ten symbol informuje konsumenta, że produkt nie zawiera freonów, które niszczą warstwę ozonową, a tym samym
przyczyniają się do globalnego ocieplenia klimatu.

Na produktach tego typu (np.kosmetyki) można spotkać napisy: „Ozon Friendly” (Przyjazny dla ozonu) oraz „CFC* free”
(bez chlorofluorowęglowodorów).

Niebieski Anioł.

Znak ten został wymyślony przez niemieckie Ministerstwo Środowiska. Po raz pierwszy przyznano go w 1978 roku. Jest
najstarszym oznaczeniem ekologicznym tego typu na świecie. Można go spotkać na produktach różnego rodzaju - od piły
mechanicznej,

przez

zegarki,

do

komputerów.

Pomaga

identyfikować

ponad

10

tys.

produktów.

Znak jest przyznawany przez jury, które decyduje zgodnie z kryteriami określonymi przez instytucje naukowe
i niemieckie ministerstwo środowiska. O przyznaniu znaku decydują m.in. oszczędność w zużyciu energii, wpływ
zastosowanych materiałów na środowisko i możliwości przetworzenia produktu.

Znak Ecolabel.

Znak ten (zwany też Stokrotką lub Margerytką) został ustanowiony przez Komisję Europejską w 1992 roku. Jest głównym
europejskim wyróżnieniem przyznawanym wyrobom spełniającym wyższe normy środowiskowe. Ecolebel informuje
konsumenta, że produkty nie są szkodliwe dla środowiska - tj. spełniają określone kryteria unijne, ustalone
w porozumieniu m.in. z przedstawicielami przemysłu, konsumentów, organizacji środowiskowych, handlu i władz
publicznych. Obecnie kryteria opracowane i przyjęte przez Komitet EUEB (European Union Ecolabelling Board) obejmują
24 kategorie produktów, które mogą być oznaczone przez Ecolebel. Na liście znajdują się różnorodne wyroby i usługi,
poczynając od pralek i telewizorów, przez wyroby papierowe, na hotelarstwie kończąc.

Energy Star.

To ekologiczny znak specjalnego programu Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (U.S. Environmental Protection
Agency) i Amerykańskiego Departamentu Energii (U.S. Department of Energy). Jest przyznawany jako wyróżnienie dla
energooszczędnych produktów. Energy Star istnieje od 1992 roku. Jest spotykany na całym świecie. Na liście produktów
oznaczonych tym znakiem są m.in. sprzęt biurowy, RTV, AGD, sprzęt ogrodniczy, urządzenia klimatyzacyjne i systemy
oświetleniowe.

Fair Trade.

Międzynarodowy znak „Fair Trade” przyznawany jest przez organizacje zrzeszone w Fairtrade Labeling Organizations
International. Fair trade (Uczciwy Handel) - znak ten to coś więcej niż znak ekologiczny.

Znajdziemy go przede

wszystkim na produktach importowanych z krajów ubogich. Dzięki niemu możemy mieć pewność, że ludzie, którzy
pracowali przy wytworzeniu danego produktu np. na plantacjach kawy czy kakao nie byli wykorzystywani. Produkty
oznaczone tym znakiem muszą spełniać prócz kryteriów ekologicznych m.in.: kryterium poziomu płac, kryterium
równych płac dla kobiet, ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy.

FSC.

Znak przeznaczony dla produktów gospodarki leśnej

Nie testowane na zwierzętach.

Jest to jeden ze znaków, którym sygnuje się produkty nie testowane na zwierzętach. Dodatkowo mogą być one
opatrzone literami BWC - Beauty Without Cruelty (piękno bez okrucieństwa) lub hasłem Animal Friendly (przyjazny dla
zwierząt). Najczęściej stosują go producenci kosmetyków. Firmy same decydują o umieszczeniu znaku na produkcie.
To, czy informacja jest prawdziwa powinny weryfikować organizacje konsumenckie.

Znak ekologiczny EKO.

Jest przyznawany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji od 1998 roku. Mogą go otrzymać usługi i wyroby krajowe i
zagraniczne, które spełniają wymagające kryteria ochrony zdrowia, środowiska i ekonomicznego wykorzystania zasobów
naturalnych.

Zielony punkt.

Zielony punkt widnieje na kartonach, puszkach, butelkach i innych produktach. Jest jednym z najczęściej stosowanych
znaków na świecie. Oznacza, że producent wniósł wkład finansowy w budowę i funkcjonowanie systemu odzysku i
recyklingu odpadów opakowaniowych.

W Polsce system jest tworzony przez firmę Rekopol Organizacja Odzysku S.A.

Trzeba pamiętać, że znak nie określa jakości ekologicznej produktu. Przedsiębiorca wprowadzający produkt na rynek
musi natomiast zapewnić zebranie i przetworzenie określonego procentu zużytych do produkcji opakowań.
Zielony punkt jest zarejestrowany w ponad 170 państwach. Korzysta z niego 98 000 przedsiębiorstw. Każdego roku
umieszcza się go na około 460 mld produktów!

Znak Zielone Płuca Polski.

Znak Zielone Płuca Polski informuje o wysokiej jakości usług i produktów oraz o ich przyjaznym dla środowiska
charakterze. Ma on podnosić renomę danego produktu lub usługi oraz pomóc w ich efektywnej sprzedaży. Właścicielem
znaku jest Fundacja Zielone Płuca Polski. O przyznanie znaku mogą ubiegać się przedsiębiorstwa, instytucje i osoby
prawne, które prowadzą działalność na terenie Zielonych Płuc Polski. Ten wyjątkowy pod względem ekologicznym
obszar zajmuje obecnie około 20% powierzchni kraju. Położony jest w północno- wschodniej części Polski. Obejmuje
następujące województwa: warmińsko-mazurskie, podlaskie, część województwa mazowieckiego, kujawsko-
pomorskiego i pomorskiego. Warunkami przyznania znaku są bezpieczeństwo dla zdrowia i środowiska, odpowiednia
kontrola wytwarzania towarów, a także potwierdzenie, że towar lub usługa są nowoczesne i poszukiwane na rynku
(dyplomy, wyróżnienia, certyfikaty).

Znak nadawany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A.

Mogą otrzymać go producenci, którzy respektują europejskie normy ekologiczne, tj. m.in. nie stosują chemicznych
środków ochrony roślin i nawozów syntetycznych.

EU Energy Label.

Znak informujący o klasie zużycia energii przez produkt.

Przykłady znaków ekologicznych dotyczące opakowania:

Opakowanie wielokrotnego użytku.

Znak ten pojawia się na opakowaniach przydatnych do wielokrotnego użytku. Takie opakowania, po wykorzystaniu, nie
stają się odpadem. Projektuje się je specjalnie z myślą o ponownym użyciu do tego samego celu. Muszą nadawać się do
użyciu co najmniej dwukrotnie.

Znak przydatności opakowania do recyklingu.

Nadaje się do recyklingu.

Znak ten umieszczany jest na produktach (np. z tworzyw sztucznych, aluminiowych puszkach), które mogą być
powtórnie wykorzystane czyli poddane recyklingowi. Jeśli obok strzałek jest dodatkowo cyfra i napis, oznaczają one
nazwę surowca użytego do produkcji. Jeśli w pętli jest liczba oznacza ona, ile procent surowców wykorzystanych do
produkcji danego przedmiotu pochodziło z recyklingu.

Dbaj o czystość, wyrzuć do kosza.

To prośba, którą kieruje do nas producent. Znak ma przypominać nam, aby opakowanie po wykorzystanym produkcie
trafiło tam, gdzie jego miejsce - tj. do pojemnika na śmieci.

Opakowanie biodegradowalne.

Znak jest przeznaczony dla opakowań, które rozkładają się podczas kompostowania. Produkty z tym znakiem są w pełni
biodegradowalne i mogą być kompostowane wraz z odpadami organicznymi.

Opakowania zawierające produkty ulegające biodegradacji.

Opakowania nie powodujące zanieczyszczenia środowiska. Znak stosowany w Europie.

Oznaczenie opakowania aluminiowego przeznaczonego do odzysku.

Znak stosowany w Europie, USA, Kanadzie.

Przykłady znaków ekologicznych dotyczące żywności:

Bio-Siegel.

Niemiecki certyfikat ekologicznego rolnictwa. Logo Bio-Siegel może być używane przez wszystkich producentów,
przetwórców i sprzedawców, którzy poddali swoją działalność kontroli zgodności z normami określonymi w
Rozporządzeniu EWG 2092/91 i przeszli ją pomyślnie. Pod koniec 2007 roku w Informacji Bio-Siegel zgłoszonych było
42825 produktów. Jednolite logo wprowadzono w 2001 roku

Dolphin safe.

Amerykański znak stanowiący własność Earth Island Institute. Wprowadzono go w 1990 roku. Dotyczy bezpiecznego dla
delfinów połowu tuńczyka. Oznacza, że połów tuńczyka był prowadzony zgodnie ze standardami EII, tj. w sposób
bezpieczny dla delfinów (np.: nie używano sieci dryfujących). Znak ma zastosowanie międzynarodowe. Pełni podobną
funkcję do znaku USDA and Earth Island Institute

Szwedzki znak żywności ekologicznej.

KRAV istnieje od 1985 roku. Jest przyznawany przez Związek Plantatorów Upraw Ekologicznych. Produkty oznaczone
tym znakiem zostały wytworzone bez użycia sztucznych nawozów i chemicznych środków ochrony roślin

Produkcja ekologiczna.

Znak rolnictwa ekologicznego jest przyznawany ekologicznym gospodarstwom. Liczy się przyjazna środowisku
produkcja! Powinna ona przebiegać zgodnie z unijnymi rozporządzeniami i pod nadzorem jednostek certyfikujących.
Produkt oznaczony tym znakiem musi składać się ze składników, spośród których conajmniej 95% kwalifikuje się jako
ekologiczne (wg unijnych kryteriów). Produkty oznaczone tym znakiem pochodzą bezpośrednio od producenta lub są
sprzedawane w zamkniętym i zabezpieczonym opakowaniu

Soil Association.

Pomaga identyfikować produkty, które otrzymały certyfikat rolnictwa ekologicznego w Wielkiej Brytanii.

ECOCERT.

Certyfikat żywności ekologicznej m.in. we Francji. ECOCERT jest instytucją wydającą świadectwa weryfikujące
dostosowanie produktów ekologicznych do standardów obowiązujących w Europie, Japonii i Stanach Zjednoczonych.
Wykonuje usługi w zakresie kontrolowania i wystawiania świadectw w około 70 krajach poza Unią Europejską, na
wszystkich kontynentach. Każdy produkt oznaczony znakiem ECOCERT jest certyfikowany osobno. Potwierdza wysoką
jakoś żywności, jej organiczny charakter i pochodzenie z ekologicznych gospodarstw.

Ekoland.

Najlepiej rozpoznawalny w Polsce znak przeznaczony dla ekologicznej żywności. Przyznaje go Polskie Stowarzyszenie
Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi. Gospodarstwa, które ubiegają się o przyznanie znaku muszą spełnić
szereg kryteriów, m.in.: użytkować działki w sposób służący zachowaniu bioróżnorodności, nie stosować wypalania traw,
planować wypas zwierząt tak, aby nie zagrażał on ptakom łąkowym i cennym gatunkom roślinności dzikiej, a także
chronić glebę i wodę. Gospodarstwa, które chcą posługiwać się znakiem Ekolandu nie mogą też produkować żywności
modyfikowanej genetycznie (GMO).

Sposób nanoszenia. Znaki powinny być nanoszone na opakowania za pomocą drukowania, wypalania, tłoczenia
i litografowania, tak, aby były odporne na działanie wilgoci oraz na ścieranie.

Wielkość znaków jest uzależniona od wielkości opakowania oraz wymagań estetyki i reklamy. Znaki niebezpieczeństwa
i manipulacyjne umieszcza się na opakowaniach jednostkowych, w miejscach najbardziej widocznych lub w miejscach,
do których się bezpośrednio odnoszą (np. ”Tu otwierać”).

Barwa. Znaki manipulacyjne mają barwę czarną na tle kontrastowym, albo barwę białą lub jasnożółtą na tle ciemnym.
Barwę znaków niebezpieczeństwa określa PN-90/O-79251 i Kodeks IMDG. Barwa pozostałych znaków może być
dowolna i zależy od wymagań estetyki, reklamy i przyjętych zwyczajów.