1

PRAWO GOSPODARCZE UE

dr Piotr Wawrzyk (egzamin ustny – 1 pyt. z wykładu i 1 pyt. z ćw.)

1. Pojęcie rynku wewnętrznego

RYNEK WEWNĘTRZYNY

01. 07. 1968 r. – ustanowienie rynku wewnętrznego UE

Rynek wewnętrzny – obszar bez granic wewnętrznych (brak barier administracyjnych,
organizacyjnych i finansowych), zapewniający przepływ osób, towarów, kapitału i usług

2. Zasady rynku wewnętrznego (zasada lojalności, zasada subsydiarności,

zasada proporcjonalności i zasada równowagi instytucjonalnej)

ZAKAZ DYSKRYMINACJI



nie można źle traktować osoby, towary, usługi i kapitał z innego państwa



nadzorowane przez Komisję Europ.



konsekwencje: jeżeli chodzi o przepisy – obowiązek ich zmiany, a gdy mówimy o

istniejących przepisach, które szanują zakaz dyskryminacji – przestrzeganie przez
urzędników (kary pieniężne)



Grecja (Kreta) – ze względu na odpady śmieci została nałożona kara w wysokości

25 tys. dol. za każdy dzień łamania prawa

ZASADA LOJALNOŚCI (SOLIDARNOŚCI)



jeden za wszystkich, wszyscy za jednego



włączenie się do pewnego rodzaju zmian prawnych



egzekwowanie przepisów przyjętych na szczeblu unijnym



wykonawcą są Państwa Członkowskie



solidarne występowanie poza granicami Unii (np. wspólna polityka rybołówstwa – to

Unia negocjuje łowiska i rozdziela je między Państwa Członkowskie)

ZASADA SUBSYDIARNOŚCI



wprowadzona przez Traktat z Mastricht



określa kiedy Wspólnota może podejmować działania w określonej dziedzinie ze

względu na cele traktatowe



kompetencje wyłączne Wspólnoty (polityka rolna, handlowa)



kompetencje dzielone z Państwami Członkowskimi (wspólne zwalczanie terroryzmu,

transport)



kompetencje wyłączne Państw Członkowskich (prawo własności, organizacja

systemu zdrowia, kultury)



Hiszpan ma posiadłość rolną we Francji. Francja odmawia mu udzielenia dopłat do

rolnictwa => wykonywanie pr. własności; zakaz dyskryminacji ze względu na
obywatelstwo

ZADASA PROPORCJONALNOŚCI



wspólnota może podejmować działania tylko w niezbędnym/minimalnym zakresie



środki podejmowane przez władze krajowe muszą być proporcjonalne do potrzeb

ZASADA RÓNOWAGI INSTYTUCJONALNEJ



tworzenie prawa, każda instytucja posiada kompetencje do tworzenia prawa



instytucja, która nie została uwzględniona może zaskarżyć to

 Komisja UE – przedstawia Radzie i Parlamentowi

2

 Rada – jeśli dokument prawny jest przyjęty niezgodnie z wytycznymi Rady

to jest nieważny

 Trybunał



skarga na zaniechanie – na nie wykonanie ciążącego na danej jednostce obowiązku

=> (rezultat) niezwłoczne podjęcie działania

3. Swoboda przepływu towarów

SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW – brak ograniczeń w przepływie towarów

Zakres podmiotowy:

Towar

1. towar wspólnotowy (wytworzony we Wspólnocie)
2. pochodzący z kraju trzeciego, legalnie dopuszczony do obrotu w jednym z krajów

wspólnotowych

3. wszelkie produkty posiadające wartość wymierną w pieniądzu i mogące jako takie

stanowić przedmiot transakcji handlowych (również: energia elekt., gaz, śmieci,

monety wycofane z obiegu, dzieła sztuki)

Zakres przedmiotowy:

Brak ograniczeń ze względu na:

1. unię celną

a. zniesienie ceł oraz środków równoważnych do ceł jak np. składowanie lub inne

opłaty administracyjne (każda opłata pobierana w związku z przekroczeniem
granicy

b. wspólna taryfa wewnętrzna

c. formalność administracyjna na arenie Wspólnoty
d. wzajemne uznawanie norm – towar musi być dopuszczony we wszystkich

pozostałych państwach Wspólnoty, gdy jeden z Członków ten towar dopuści

2. zakaz ograniczeń ilościowych oraz środków o skutkach podobnych

a. kontyngenty

b. zwyżka cen
c. zakładanie ograniczeń przez importera/eksportera

Podobieństwo towarów



klasyfikowane w taki sam sposób ze względu na kwestie podatkowe, celne,

statystyczne



zaspakajające te same potrzeby użytkownika i mogą być używane zamiennie

Wyjątki (co wolno):



ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny



zagrożenie dla zdrowia publicznego ludzi, roślin i zwierząt



ochrona dóbr kultury i wytworów artystycznych



ochrona własności przemysłowej (np. patent) i intelektualnej (np. prawo autorskie)

=> można to ominąć poprzez wypłacenie wynagrodzenia lub tantiemów



ochrona praw konsumenckich => do dostępności danego towaru (np. przez

Internet), pełne informacje o danym produkcie =>

wyjątki dla restrykcji –

stosowane

proporcjonalnie do danego zagrożenia; wszystkie te środki nie może prowadzić do

bezpodstawnego dopuszczania/stosowania danego produktu

Towarami nie są, np.



pieniądze (dotyczy swobody przepływu kapitału)



ulotki, druki reklamowe (dotyczy swobody przepływu usług)



audycje telewizyjne i radiowe (dotyczy swobody przepływu usług)

3

4. Swoboda przepływu osób

Zakres podmiotowy:

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB – przemieszczanie się przez granicę obywateli Państw
Członkowskich

Zakres przedmiotowy:



praca



nauka/studia



osiedlenie się po zakończeniu aktywności zawodowej

Praca: zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo w dziedzinie zatrudnienia,

wynagrodzenia i innych warunków pracy. Związki zawodowe powinny dbać o prawa
pracowników. Ubezpieczenia zdrowotne i społeczne. Takie same formy zakończenia pracy.

Zasiłek dla bezrobotnych. Pomoc socjalna.

Pracownikiem jest osoba fizyczna, która świadczy pracę o pewnej wartości ekonomicznej,

praca ta ma być świadczona na rzecz innej osoby lub pod kierownictwem innej osoby (ta
cecha pozwala na rozróżnienie pracowników od osób pracujących na zasadzie samo

zatrudnienia). Bez znaczenia jest natura stosunku prawnego łączącego pracownika z

pracodawcą. Zatrudnienie jest efektywne i rzeczywiste, a zatrudnienie może być w
niepełnym wymiarze.

Wyłączenia terytorialne:



w niektórych państwach przez jakiś okres nie można pracować (Polacy – Niemcy i

Francja; w Danii – Wyspy Owcze ze względu na ochr. śr. i zatrudnienie i Grenlandia
ze względu na ochr. śr.; Góra Athos w Grecji – znajduje się tam klasztor cerkiewno-

protestancki)

Wyjątki merytoryczne:



niektóre funkcje są niedostępne – zakaz zatrudnienia w administracji osób z innego

państwa =>

można odmówić zatrudnienia gdy wykonywanie danej pracy związane jest z

kształtowaniem prawa dla obywateli, ze względu na patriotyzm



ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego – odmowa wjazdu, zatrudnienia oraz

deportacja =>

faktyczne zagrożenie



ochrona zdrowia publicznego- odmowa wjazdu, zatrudnienia oraz deportacja =>

niedopuszczenie do przekroczenia granicy przez daną osobę, ale po jej wjeździe już nie ma takiej
możliwości



ochrona moralności publicznej =>

np. prostytucja, turystyka aborcyjna

Swoboda przepływu pracowników wiąże się z uprawnieniami, które prawo przyznaje

członkom rodzin pracowników migrujących. Prawodawca wspólnotowy przyznał rodzinie

pracownika migrującego prawo do pobytu, podjęcia pracy i kształcenia się w państwie
przyjmującym. Członkowie rodziny mają prawo do podjęcia pracy na całym terytorium

państwa, w którym pracownik jest zatrudniony. Dzieci pracownika migrującego podlegają
systemowi edukacji, który funkcjonuje w danym państwie oraz korzystają z nauki zawodu i

ze szkolenia zawodowego według reguł adresowanych do obywateli państwa przyjmującego

(tj. tego, w którym pracownik migrujący jest zatrudniony).
Prawo wspólnotowe definiuje członka rodziny pracownika. Członkiem rodziny jest:

małżonek, dziecko do 21 roku życia lub będące na utrzymaniu pracownika, konkubent.

4

5. Swoboda świadczenia usług

SWOBODA PRZEPŁYWU USŁUG – obejmuje wszystko to co nie obejmują pozostałe
swobody

Zakres podmiotowy:

Usługa => odpłatna (usługodawca otrzymuje ekwiwalent – nie koniecznie

pieniężny) działalność (usługi rzemieślnicze, doradcze), która ma określony horyzont

czasowy (zawsze ma określony czas działania –

gdy nie ma określonego czasu to NIE

mówimy o usłudze, ale o przedsiębiorczości

).

Odpłatność jest koniecznym elementem pozwalającym uznać dane świadczenie za usługę.

Odpłatność świadczy o istnieniu gospodarczego związku występującego pomiędzy usługą a

świadczeniem wzajemnym. O zakwalifikowaniu danego działania jako odpłatnego nie może
decydować fakt, czy usługobiorca płaci za usługę. Płacić może osoba trzecia, nie będąca

usługobiorcą - wtedy przesłanka odpłatności jest spełniona.

Zakres przedmiotowy:

Element trans graniczny (przekroczenie granicy przez coś lub kogoś)

1. granicę przekracza usługobiorca (również z państw trzecich)
2. granicę przekracza usługodawca

3. granicę przekracza sama usługa

4. usługodawca pochodzi z jednego państwa a usługobiorca jest obywatelem

innego państwa, a usługa jest na terenie państwa jeszcze innego (np. obyw.

Hiszpanii świadczy usługę w Niemczech dla obyw. Francji)

Usługi wynikają z działalności gospodarczej => forma prawna, nieograniczony horyzont

czasowy

Usługą jest przewożenie towarów, swobodą przepływu osób oraz przepływ kapitału

Wyjątki:



zatrudnienie w admin. publicznej – wykonywanie usługi na rzecz admin. publicznej

(w Belgii – adwokaci, gdy brakuje sędziów mogą być oddelegowani do tych

czynności; obywatele innych Państw Członkowskich mogą udzielać takich usług, gdyż
nie należą do admin. publicznej i są zależni od jakichś firm)



ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego (ważne jest zachowanie konkretnej

osoby w danym momencie, sprawdzenie czym się zajmuje i jaki jest zakres jej
obowiązków)



ochrona zdrowia publicznego (choroby zakaźne)



ochrona moralności publicznej

6. Wzajemne uznawanie kwalifikacji

Zakres podmiotowy:

Wzajemne uznawanie kwalifikacji => wzajemne uznawanie dyplomów,
świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji oraz do

koordynowania wykonywania działalności prowadzonej na własny rachunek

Zakres przedmiotowy:

1. zawody regulowane – minimalny poziom wiedzy potrzebny w tym zawodzie

(program studiów) oraz zasady na jakich mogą świadczyć swoje usługi (kwestie

językowe, korporacje zawodowe, staż – doświadczenie)

5

a. zawody prawnicze

b. zawody medyczne

c. architekci

2. zawody nieregulowane – nie wymagają ukończenia studiów wyższych, ale muszą

mieć potwierdzone inne umiejętności jakimś dokumentem (dyplom ukończenia) =>
ETS – jeżeli dana osoba w swoim kraju wykonywała jakąś działalność to nie ma

podstaw do odmówienia tego zawodu w innym kraju

3. zawody pozostałe (np. sprzątanie)

7. Wykonywanie wolnych zawodów

Zakres podmiotowy:

Wykonywanie wolnych zawodów => osobiste świadczenie usług, co jest
warunkiem koniecznym, aby dany zawód uznać za wolny. Nie oznacza to jednak, że

wykonywanie wolnego zawodu to prowadzenie działalności dochodowej bez

zatrudniania kogokolwiek do pomocy. Działalność nie traci przymiotu wykonywanej w
ramach wolnego zawodu, jeżeli przy świadczeniu usług zatrudniane są osoby, które

nie wykonują czynności związanych bezpośrednio z tym wolnym zawodem. Dotyczy
to osób zatrudnionych wyłącznie do prac o charakterze pomocniczym, tj. np. do

prowadzenia kasy i księgowości, prac porządkowych, przyjmowania zleceń na usługi,

pracowników obsługi biurowej, kierowców itp. Świadczenie usług osobiście wynika z
przepisów prawa regulującego wolne zawody czy też ze specyfiki czynności

faktycznych i prawnych związanych z wykonywaniem wolnych zawodów.

Zakres przedmiotowy:

Do klasycznych wolnych zawodów zaliczymy w pierwszym rzędzie:



adwokatów i radców prawnych



lekarzy i lekarzy weterynarii



farmaceutów



architektów



inżynierów budownictwa i urbanistów



rzeczników patentowych



innych szeroko pojętych ekspertów z różnych dziedzin (tłumacze przysięgli, doradcy

podatkowi, rzeczoznawcy).

Co do innych zawodów, jak literaci (pisarze), publicyści czy dziennikarze– nie ma

konkretnych jak dotąd regulacji prawnych.

8. Swoboda przepływu kapitału i płatności

Zakres podmiotowy:

Kapitał – to nie tylko środki finansowe, ale także działania polegające na

inwestowaniu środków finansowych i nie tylko:

1. działalność o charakterze bankowym – posiadanie jednolitej licencji

bankowej

a. kapitał zakładowy 5 mln. EUR

b. przedstawienie projektu działalności – w jaki sposób będzie

dokonywany kontakt z klientem

i. proponowany zakres dział. bankowej

ii. kim są właściciele banku

iii. wskazanie osób pełniących funkcje nadzorcze w banku

2. działalność o charakterze ubezpieczeniowym – posiadanie

jednolitej licencji ubezpieczeniowej

a. wskazanie sposobu dystrybucji polis

6

b. określenie działalności ubezpieczeniowej

3. inwestowanie środków finansowych jako inne dobra niż

pieniężne – NIERUCHOMOŚCI

a. nieruchomość na cele inwestycyjne – w zależności od tego gdzie

się chce ktoś osiedlić

b. drugie domy – przebywanie przez jakiś okres czasu (przepisy

utrudniające uzyskanie z niektórych uprawnień np. wybory
lokalne)

c. zakup nieruchomości rolnej – uzależnienie nabycia nieruchomości

od wcześniejszego zamieszkiwania na tym terenie

i. uzależnienie nabycia nieruchomości od uzyskania

odpowiednich kwalifikacji lub posiadania odpowiednich
doświadczeń

ii. te same zasady muszą dotyczyć swoich własnych obywateli

4. dobra kultury – dzieła sztuki (są to towary posiadające wartość

artystyczną)

a. Grecja i Włochy – możliwość nabycia, ale bez możliwości wywozu

Wyjątki(czego nie wolno):



wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między Państwami Członk. oraz między

Państwami Członk. a państwami trzecimi



wszelkie ograniczenia w płatnościach między Państwami Członk. oraz między

Państwami Członk. a państwami trzecimi

9. Swoboda przedsiębiorczości

Zakres podmiotowy:

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

1. działalność gospodarcza – prowadzenie samodzielnej działalności o charakterze

gospodarczym za pomocą odpowiednich urządzeń przez czas nieokreślony, w
innym Państwie Członkowskim

a. pierwotna – os. fizyczna przemieszcza się z jednego państwa do drugiego i

tam zakłada działalność gospodarczą

b. wtórna – os. fizyczna, która już taką działalność prowadzi

2. trans graniczność
3. stałość – szereg czynności przez czas nieokreślony polegający na działalności

gospodarczej

Zakres przedmiotowy:

Realizacja:



Państwa Członkowskie – własność poszczególnych krajów, inne osoby posiadające

prawo władcze



osoby fizyczne (samodzielnie podjęta dział. gosp.) bądź osoby prawne

(przedsiębiorstwo => podmiot gospodarczy niezależnie od formy prawnej <również
org. charytatywne, organizacyjne>, który działa na podstawie prawa krajowego

jednego z Państw Członkowskich w celu osiągnięcia zysku albo non-profit)

Zakres swobody:



zakaz dyskryminacji dot. tylko elementu trans granicznego (nie mogą być gorzej

traktowane niż pochodzące z tego kraju)



powiązanie między swobodą przedsiębiorstwa a innymi swobodami (np. swobodą

usług)

7

Wyjątki:



wykonywanie władzy publicznej



względy bezpieczeństwa i porządku państwowego (np. handel bronią, substancje

psychotropowe)



zdrowie publiczne (choroby zakaźne)

Prawa towarzyszące:



prawo wjazdu albo prawo pobytu (wymogi formalne i nie może być większych

obciążeń niż od obywateli danego państwa => korzystanie tylko ze swobody

przedsiębiorczości, a nie jako pracownik)



warunki prowadzenia działalności gospodarczej (korzystanie ze wsparcia państwa,

ulgi podatkowe itp.)



prawo do pozostania po zakończeniu działalności gospodarczej

o starania o rozpoczęcie innej działalności gospodarczej (również osoba która

robi analizę, badania rynku)

o zakończenie działalności gospodarczej i przejście do struktur pracowniczych

(może się zatrudnić) => swoboda przepływu osób

o po zakończeniu aktywności zawodowej => swoboda przepływu osób



obowiązkowa przynależność do korporacji handlowej lub samorządu

10. Reguły konkurencji

REGUŁY KONKURENCJI

1. przedsiębiorstwa

a. działalność ograniczenia konkurencji poprzez umowy między przedsiębiorcami
b. nadużywanie pozycji dominującej na rynku

c. prewencyjna kontrola koncentracji

2. władze państwowe

a. monopole państwowe

b. niedozwolona pomoc państwa

Porozumienia ograniczające konkurencję – przedsiębiorstwa porozumiewają się
między sobą w celu wyeliminowania lub ograniczenia konkurencji



umowy zawierane przez przedsiębiorstwa w formie dokumentów podpisane przez

władze podmiotów gospodarczych



związki przedsiębiorstw (izby, stowarzyszenia, korporacje), które uniemożliwiają

szerzenie się konkurencji



uzgodnione praktyki – efektem jest ograniczenie konkurencji lub jej wyeliminowanie

o porozumienia, które mają istotny wpływ na handel między Państwami

Członkowskimi (nie muszą to być podmioty z różnych państw)

o porozumienia doprowadzające do ograniczenia konkurencji (postanowienie w

gorszej pozycji firm, które nie są objęte jakąś umową itp.)

 poroz. cenowe
 poroz. kontyngentowe (ilościowe)
 poroz. terytorialne = poroz. o podziale rynku albo źródeł

zaopatrzenia => poroz. terytorialne

 poroz. dyskryminujące
 poroz. wiązane (obok świadczenia głównego – świadczenie

dodatkowe <nie związane ze św. głównym>)

Skutki prawne – nie ma żadnych, są one NIEWAŻNE



Komisja Europejska



Krajowe podmioty ochronne przeciw konkurencji (np. UOKiK – odstąpienie lub kary

finansowe)

Wyłączenia:

1. indywidualne

8

2. grupowe (sektorowe w określonych dziedzinach)

Czego dotyczą:



działalności naukowo-badawczej



wspólnego wykorzystywania badań lub wspólnych zakupów np. osiągnięć

technicznych



wspólnego prowadzenia badań bez możliwości z nich korzystania

Zakaz monopoli

Monopol to struktura rynkowa charakteryzująca się:



występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy lub producenta danego towaru,

który kontroluje podaż i ceny, oraz wielu odbiorców



występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek (np.

ustawodawstwo, patenty, koszty itp.)



unikatowością produktu monopolu (nie posiada on dobrego lub bliskiego substytutu)

Monopol może mieć charakter:



państwowy - kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować

określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi (np. monopol spirytusowy,
monopol loteryjny itp.)



wymuszony - kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na

rynku, że pozostali producenci bankrutują



naturalny - wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów

technicznych konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np.
koleje żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu, telekomunikacja itp.)

W przypadku monopolów naturalnych i wymuszonych w wielu krajach świata tworzone jest

specjalne prawodawstwo, które reguluje zmonopolizowany rynek, w sposób sztuczny

tworząc na nim warunki do powstania i rozwoju konkurencji.

Kartele – umowa państw lub przedsiębiorstw posiadających decydujący wpływ w tej samej
lub podobnej branży, mająca na celu kontrolę nad rynkiem i jego regulację (ceny, podaży,

popytu). Nie jest to oddzielna instytucja.

Państwa pozostające poza kartelem nazywane są outsiderami. Są one niszczone przez
kartele drogą konkurencji, jeśli staną na drodze ich interesów. Zazwyczaj są bardzo trwałe.

W listopadzie 2006 roku Unia Europejska ukarała karą grzywny w wysokości 519 mln

euro uczestników kartelowej zmowy cenowej na rynku produktów gumowych.

Według inspektorów, w 1996-2002 kartel sztucznie kontrolował ceny kauczuku
syntetycznego, co wymiernie odbiło się na cenach opon. Obok największych

europejskich koncernów: ENI, SHELL, karę zapłaci też czeski Unipetrol (należy do
PKN Orlen) oraz Trade-Stomil. Kary nie zapłaci koncern Bayer, który doniósł o

procederze i współpracował z unijną komisją ds. konkurencji – case od Wawrzyka.

Pozycja dominująca – firma może dyktować swoje warunki na rynku (nie jest to zależne

od procentowego udziału w rynku) => decyduje o danym rynku (np. ceny, ilość)

Zakazywane jest nadużywanie tej dominacji, ale dozwolone jest posiadanie pozycji
dominującej (np. gdy firma ma patent na coś i nie chce odsprzedać tego prawa)

Zakazane:



narzucanie uciążliwych cen i warunków umów



ograniczenia produkcji (kontyngentowe)



stosowanie zróżnicowanych warunków umów

Inne formy pozycji dominującej – np. odmowa dostępu do urządzeń technicznych

9

Działania o charakterze dopuszczalnym



prorozwojowe



na rzecz konsumenta

Sposoby egzekwowania



organizacje krajowe



Komisja Europejska

Pomoc państwa – nie ma charakteru niedozwolonego:

1. przekazywanie śr. finansowych

2. dotacje
3. gwarancje kredytowe

4. bezpłatne przekazanie nieruchomości

5. zmniejszenie obciążeń przedsiębiorstwa

Zakazane:



faworyzowanie beneficjentów tej pomocy



charakter antykorupcyjny



wpływanie na handel wewnątrz wspólnotowy

(wszystkie muszą być spełnione ŁĄCZNIE – test prywatnego inwestora)

Pomoc dozwolona – bezwzględnie dozwolone



pomoc socjalna



pośrednio do konsumentów a bezpośrednio do przedsiębiorców - sprzedawanie

poniżej kosztów produkcji (np. bilety ulgowe



w przypadku klęsk żywiołowych



pomoc publiczna polegająca na usunięciu skutków podziału Niemiec

Zakres pomocy – względnie dopuszczalnej



podmioty publiczne – pomoc prorozwojowa



finansowanie kultury



pomoc regionalna (np. bezrobocie)



podtrzymywanie przedsiębiorstw, które bez tego by sobie nie poradziły

o górnictwo/hutnictwo
o przekazywanie udziałów w innych firmach

Inne formy:



tworzenie małych i średnich przedsiębiorstw



wspieranie szkoleń pracowników



pomoc dla firm na zatrudnienie nowych pracowników



możliwość ubiegania się przez podmioty o dofinansowanie do badań



wspieranie ochrony środowiska



pomoc dla firm w trudnej sytuacji finansowej



np. zwolnienie z określonych podatków

Egzekucja => Komisja Europejskiego (nakazanie zwrotu pieniędzy – należności)

11. Unia walutowa

Tworzenie unii:

Unia walutowa – może następować w co najmniej 3 etapach:

1. unia celna
2. utworzenie rynku wewnętrznego

3. unia walutowa – wprowadzenie tej samej waluty dla państw, które chcą do tego

przystąpić

10

Traktat z Maastricht (1992r.) => tworzy Unię Europejską i zawiera w swoich przepisach

utworzenie unii walutowej i określa jakie (niektóre) państwa mogą przystąpić do strefy
euro

Państwa jakie nie chcą przystąpić do strefy euro – Wlk. Brytania, Dania i Szwecja

Warunki konwergencji:

Warunki uczestnictwa - kryteria konwergencji. Wyróżnia się kryteria konwergencji
nominalnej oraz kryteria konwergencji prawnej. Do pierwszej grupy zalicza się:



kryterium stabilności cen (inflacyjne) - zgodnie z nim inflacja w ciągu 2 lat nie może

przekroczyć 1,5 pkt. procentowego inflacji w trzech państwach Unii Europejskiej o

najbardziej stabilnych cenach



kryterium fiskalne - państwo w momencie badanie nie może być objęte procedurą

nadmiernego deficytu – przekraczający 3 % PKB



kryterium kursu walutowego - państwo przez minimum dwa lata musi uczestniczyć w

Mechanizmie Kursów Walutowych - w tym czasie nie może dochodzić do poważnych

wahań kursów walut (nie więcej niż ±15% do ustalonej początkowo wartości)



kryterium stóp procentowych - w ciągu roku średnia długoterminowa stopa

procentowa nie może przekroczyć o więcej niż 2 pkt. procentowe średniej z
analogicznych stóp procentowych trzech państw Unii Europejskiej o najbardziej

stabilnych cenach



dług publiczny nie może być większy niż 60% PKB

Litwa przed przystąpieniem do strefy euro miała inflację przekraczająca 0,1pkt. procentowego

Rys historyczny:

a) od 1994 do 1998 r. – dostosowanie gospodarki państw do przystąpienia do strefy

euro

b) od 01. 01. 1999 r. – powstanie Europejskiego Banku Centralnego

problemy związane z powstaniem:

i. stanowisko prezesa banku – została nim najpierw Holender, a

następnie Francuz (konflikt stworzył się między Francją i Niemcami)

ii. siedziba banku – Frankfurt nad Menem

c) od 01. 01. 2002 r. – euro wchodzi do powszechnego obiegu (tylko Grecja w tym

czasie nie weszła do tej strefy zrobiła to w 2004 r. wraz z Słowenią i Slowacją; w
2011 r. - Estonia)

Instytucje unii:

Europejski Bank Centralny:



12 państw



kapitał zakładowy – 5 mld euro



obecnie podwyższa się kapitał zakładowy o kolejne 5 mld euro

Główne funkcje banku:

 decyduje o skali wielkości emisji euro
 określa skalę emisji euro, która jest realizowana przez poszczególne kraje
 dbanie o stabilizację głównej waluty

a. stopy procentowe długoterminowe
b. operacje wolnego rynku – przeprowadzanie operacji na rynkach walutowych

(euro nie ma pokrycia w złocie, a w dolarach i w przypadku spadku dolara
spada również wartość euro)

i. skupowanie wspólnej waluty

ii. skupowanie innej waluty

iii. sprzedaż euro bądź innej waluty

11

Pakt Stabilności i Wzrostu:

Pakt Stabilności i Wzrostu (Stability and Growth Pact) – dokument ten zakłada, iż

kryteria fiskalne z Maastricht są nie tylko warunkiem przyjęcia do Europejskiej Unii
Monetarnej, lecz będą obowiązywać kraje członkowskie już po przyjęciu do unii walutowej.

Pakt zobowiązuje kraje Unii Gospodarczej i Walutowej do utrzymywania równowagi
budżetowej w średnim okresie, który obejmuje pełny cykl koniunkturalny. Wszystkie

gospodarki muszą systematycznie przedkładać i aktualizować programy makroekonomiczne

(programy stabilizacji gospodarczej i programy konwergencji), na podstawie których
Komisja Europejska oraz Komitet Ekonomiczno – Finansowy ocenia ich sytuację

gospodarczą. Ma to zapewniać stabilny i dobry stan finansów publicznych w celu poprawy
warunków osiągnięcia wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego. Reguły paktu mają

także zapobiegać nadmiernemu rozluźnieniu polityki fiskalnej w okresie dobrej koniunktury,

kiedy istnieje realna możliwość wykorzystania rosnących wpływów podatkowych do
zwiększania wydatków państwowych. W praktyce oznacza to, że państwa nie powinny

przekraczać wartości progowej deficytu (3% PKB), a w okresie wzrostu gospodarczego
dążyć do generowania nadwyżki budżetowej.

Euro:

Euro = > to nowa waluta europejska, która na mocy Traktatu z Maastricht obowiązuje na
obszarze Unii Gospodarczej i Walutowej od dnia 1 stycznia 1999 r.

Główne ekonomiczne korzyści z wprowadzenia euro:



wyeliminowanie niepewności co do kształtowania się kursów walutowych powinno

ułatwić podejmowanie racjonalnych długoterminowych decyzji ekonomicznych i tym
samym umożliwić bardziej efektywną alokację zasobów



integracja i większa efektywność rynków finansowych



obniżka kosztów transakcyjnych dzięki eliminacji kosztów wymiany walut oraz

kosztów transakcji zabezpieczających przed ryzykiem kursowym w obrębie walut

strefy euro



większa przejrzystość cen



stopniowe wyrównywanie się cen na te same produkty we wszystkich krajach unii

walutowej

Do wymiernych kosztów wprowadzenia euro należą:



koszty adaptacji do euro systemów informatycznych oraz procesów operacyjnych



koszty szkolenia pracowników oraz partnerów biznesowych



koszty adaptacji urządzeń posługujących się gotówką (bankomaty, automaty do

sprzedaży towarów itd.)



utrata przez banki części dochodów z transakcji na rynku walutowym

12. Wspólna polityka handlowa

Zakres podmiotowy:

Wspólna polityka handlowa – reguluje stosunki gospodarcze między Unią a państwami
trzecimi. Oddziałuje na rozmiary, kierunki oraz strukturę obrotów handlowych Wspólnoty z
zagranicą. Wyłączną kompetencję w tym zakresie ma cała Unia, a nie Państwa
Członkowskie.

12

Zakres przedmiotowy:

Środki realizacji:

1. umowy handlowe – porozumienia zakładające sposób uzyskania towarów z

innych krajów na rzecz Państw Członkowskich (Rada określa konkretne
wytyczne dla Komisji, która negocjuje te warunki, jeśli natomiast stanowisko

innego państwa jest inne Komisja musi zwrócić się do Rady o zmianę
stanowiska negocjacyjnego w tej sprawie) – na zawarcie umowy hand. musi

się zgodzić Rada i Parlament

2. działania o charakterze ogólnym

a) wspólna taryfa celna
b) cła antydumpingowe (z kraju trzeciego na obszar wspólnoty jest

wprowadzany towar po cenie niższej niż cena jaka jest w

państwach unii poprzez działania producenta)

i. cena jest na tyle niska iż prowadzi do istotnej szkody

państw producentów

ii. niska cena nie wynika z dofinansowania produkcji

przez organy państwa

iii. cena nie jest uzasadniona ekonomicznie

Postępowanie antydumpingowe:



rozeznanie w cenach danego towaru na terenie Unii



porównanie ceny towaru z państwa trzeciego z cenami w Unii



jeśli cena z państwa trzeciego jest niska należy nałożyć odpowiednie cła, które

wyrównają tą różnicę

3. przeciwdziałanie subsydiowaniu eksportu (poprzez działania rządu)



dozwolone jest subsydiowanie o charakterze wybiórczym:

 regionalne
 socjalne (wsparcie produkcji dóbr podstawowych)
 badania naukowo-techniczne

W przypadku niedozwolonego subsydiowania należy nałożyć opłaty na granicy, gdy

chodzi o poważną szkodę dla producentów.

4. środki ochronne

a) spełnienie takich samych norm jakościowych
b) limitowanie danych środków na rynku (kontyngenty, plafony)

c) dodatkowe badania norm jakościowych

13. Wspólna polityka rolna

Zakres podmiotowy:

Wspólna polityka rolna – wszystkie przedsięwzięcia dotyczące sektora rolnego,

podejmowane przez Wspólnotę Europejską w celu wypełnienia postanowień zapisanych w

traktatach rzymskich. Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo, uprawę winorośli oraz ogrodnictwo.

Zakres przedmiotowy:

Wspólna polityka rolna



działania skierowane do wewnątrz Unii



działania skierowane na zewnątrz Unii

13

Działania wewnętrzne

Cele:

 dostępność do produktów żywnościowych
 zapewnienie opłacalności rolnej

o zwrot kosztów produkcji
o utrzymania rolników

 wspólna organizacja rynków rolnych (szczególne wytyczne dla poszczególnych

rynków)

o określenie sposobu produkcji (zasady sanitarne, dystrybucja)
o zasady skupu (tak aby nie stracić)
o skup interwencyjny
o kwotowanie produkcji

 rozwój obszarów wiejskich- unowocześnienie terenów wiejskich

o przejmowanie gospod. rolnych za rentę strukturalną
o wspieranie aktywizacji zawodowej (młodych osób oraz kobiet)
o unowocześnienie infrastruktury obszarów wiejskich
o działania proekologiczne (budowa oczyszczalni i zakładów utylizacji odpadów)
o wspieranie ekologicznej produkcji rolnej

Mamy też do czynienia z dopłatami bezpośrednimi

a. do wielkości gospodarstwa (np. Polska)

b. od wielkości produkcji

Działania zewnętrzne

a. cła ochronne (opłaty wyrównawcze)
b. eksport do krajów trzecich (subsydiowanie eksportu)

Nadprodukcja żywności oznacza, że państwa zaczynają subsydiować eksport tych towarów

oraz przeprowadzają akcje charytatywne/humanitarne

14. Wspólna polityka środowiska

Zakres podmiotowy:

Wspólna polityka środowiska – wszystkie przedsięwzięcia dotyczące polityki
ekologicznej; przyczynianie się do zrównoważonego i trwałego rozwoju działań

gospodarczych oraz zapewnienie wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska
naturalnego. Ochrona środowiska jest realizowana w procesach 4-letnich.

Zakres przedmiotowy:

Zasady ochrony środowiska:

a. subsydiarności (pomocniczości) – dot. podziału kompetencji, gdy ze względu na

realizację celów politycznych ważniejsze jest podjęcie działań na szczeblu
wspólnotowym

b. przezorności – ten kto zamierza podjąć działalność musi udowodnić, że nie będzie

ona miała negatywnego wpływu na środowisko naturalne

c. stosowanie działań zapobiegawczych (prewencji) – jeżeli podejmuje się jakieś

działania to należy uzyskać pozwolenie od odpowiedniej władzy krajowej

d. naprawienie szkód przede wszystkim u źródła

e. „zanieczyszczający płaci”

f. integracji – integracja z innymi politykami (transportem, rolnictwem itd.)

Obecny plan ochrony śr. dot :

 integracji z innymi politykami
 realizacja pakietu klimatycznego
 ochrona śr. w relacjach z państwami trzecimi

14

15. Wspólna polityka transportowa

Zakres podmiotowy:

Wspólna polityka transportowa - jeden z filarów rozwoju gospodarek państw
członkowskich. Sprawne funkcjonowanie przewozów istotnie wpływa na efektywność

gospodarowania i korzyści z niej płynące.

Transport:

o drogowy/lądowy

 osobowy
 towarowy

o morski

 śródlądowy
 wodny/pełnomorski

o lotniczy

Zakres przedmiotowy:

1. Transport drogowy

i.

odpowiednia zdolność finansowa na prowadzenie działalności

ii.

podmiot ubiegający się o prawo wykonywania usług przewoźnika powinien

posiadać nieposzlakowaną opinię

iii.

właściwe kwalifikacje zawodowe

iv.

posiadać odpowiedni personel z uprawnieniami

2. Transport kolejowy

i.

odpowiednia zdolność finansowa na prowadzenie działalności

ii.

podmiot ubiegający się o prawo wykonywania usług przewoźnika powinien

posiadać nieposzlakowaną opinię

iii.

właściwe kwalifikacje zawodowe

iv.

wyłączenie z zasady konkurencji gdy chodzi np. o PLK (Polskie Linie Kolejowe),

które mogą być zarządzane przez jeden podmiot gospodarczy jak również
przez państwo

3. Transport kombinowany (multimodalny)

i.

zastąpienie tr. drogowego na tr. kolejowy bądź morski

a. odciążenie infrastruktury drogowej

b. poprawa bezpieczeństwa
c. ochrona środowiska

d. dofinansowanie z Unii

4. Transport lotniczy

i.

jeśli chodzi o porty lotnicze to stawki muszą być takie same dla wszystkich

przewoźników

ii.

kwestia udziałów - przedsiębiorstwo przewoźnika lotniczego musi być

własnością bezpośrednio lub poprzez większościowy udział Państw Człon. lub
podmiotów z takich krajów

iii.

klauzula usług publicznych - swoboda prowadzenia działalności w sferze

transportu lotniczego

iv.

warunki dopuszczenia do tr. lotniczego:

a. zabezpieczenie finansowe
b. odpowiednia flota

c. przydzielenie czasu operacji w portach lotniczych

d. odpowiedzialność cywilna przewoźników lotniczych

Jednolita europejska przestrzeń powietrzna



stworzenie wspólnego systemu zarządzania przestrzenią powietrzną (Eurocontrol)



ustanowienie jednego europejskiego organu regulacyjnego



stopniowe zintegrowanie cywilnego i wojskowego zarządzania przestrzenią

15



wprowadzenie nowoczesnych technologii



lepsze wykor4zystanie zasobów ludzkich przy kontroli ruchu powietrznego



wykorzystywanie przez firmy osiągnięć związanych z ochroną środowiska

5. Transport morski

i.

wyjątek: nałożenie sankcji na przewoźników z państwa trzeciego jeżeli

prowadzą praktyki dyskryminujące innych przewoźników

ii.

bardzo istotne są również konwencje międzynarodowe dot. tr. Morskiego

iii.

warunki dopuszczenia do tr. morskiego:

a. odpowiednia zdolność finansowa na prowadzenie

działalności

b. podmiot ubiegający się o prawo wykonywania usług

przewoźnika powinien posiadać nieposzlakowaną opinię

c. właściwe kwalifikacje zawodowe

d. patent szypra (jest uznawany we wszystkich krajach,

ujednolicony system jego wykonywania) – nie jest to

zawód regulowany

16. Wspólna polityka energetyczna

Zakres podmiotowy:

Wspólna polityka energetyczna – jest to sektor energetyczny, na który składają się

procesy pozyskiwania źródeł energii, wytwarzanie energii oraz dostarczania energii do jej

odbiorców końcowych.

Energia elektryczna – jest towarem i podlega swobodzie przepływu towarów

Zakres przedmiotowy:

1. linie przesyłowe i dystrybucyjne



działalność w sytuacjach kryzysowych (np. w przypadku awarii) –

tworzy się most energetyczny połączenia sieci różnych państw i

możliwości przesyłania energii z innych państw => jest to również

zasada solidarności



kryzys dostaw surowców energetycznych – prawo wtórne (pr.

zaopatrzenia w surowce) => jedno lub kilka państw jeśli zostanie
odcięte od dostaw surowców energetycznych zwraca się o pomoc do

Komisji Europ., która określa tą pomoc w zależności od jego położenia i

rzeczywistych potrzeb



państwa muszą gromadzić i nadzorować rezerwy

2. integracja polit. energetycznej z polit. ochrony środowiska



stosowanie przez zakłady produkujące energię takich technologii, aby

zanieczyszczać środowiska



uzyskiwanie energii odnawialnej (wiatrowej lub wodnej)

3. aspekt międzynarodowy



trzy głowne kierunki zaopatrzenia w surowce

o Norwegia
o Algieria, Maroko
o Rosja (40%)

Gazociąg Nabucco - nazwa proponowanego gazociągu, którym transportowany będzie gaz
ziemny z Iranu, Azerbejdżanu, Rosji lub wschodniej części Turcji do Austrii poprzez
Bułgarię, Rumunię i Węgry. Zdaniem niektórych ekspertów, Nabucco ma stanowić
alternatywę wobec rosyjskiego monopolu na dostawy gazu do Europy Środkowo-

16

Wschodniej. Nabucco będzie mógł przesyłać gaz m.in. z Iranu, Azerbejdżanu i Turkme-
nistanu do Europy.

17. Oszustwa na szkodę budżetu WE

Zakres podmiotowy:

Oszustwa na szkodę budżetu => działania, które wpływają na wydatki oraz

wpływy do budżetu Unii Europejskiej

Zakres przedmiotowy:

1. przedstawienie nieprawdziwych informacji i dokumentów

2. przeznaczenie pieniędzy pochodzących z budżetu na inny cel niż pierwotnie

przewidziany

a. Wspólna Polityka Rolna – wyłudzanie dopłat bezpośrednich (Grecja)
b. zamówienia publiczne np. na budowę stadionów (Włochy- tzw.

autostrada alpejska)

Najwięcej nieprawidłowości wykazują:



Belgia



Francja



Niemcy



Bułgaria



Rumunia

Zasady jurysdykcji:

KARY:



finansowe



pozbawienie wolności dla osób fizycznych (do 12 mies.)

Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych [OLAF]

o

podlega administracyjnie Komisji Europ.

o

zasady działania (forma dochodzeniowo-śledcza)

 dochodzeniowo-śledcze
 administracyjne

o

gdzie są prowadzone działania

 dochodzenia wewnętrzne
 dochodzenie zewnętrzne

 w państwach trzecich (gdy pieniądze otrzymane od Unii są

źle gospodarowane; Komisja Europ. zawsze w umowie

zawiera klauzulę o tym, że OLAF może prowadzić

dochodzenie



prawo do kontrolowania pomieszczeń danej

firmy



prawo dostępu do dokumentów związanych z

otrzymaniem pieniędzy europejskich



spotkania z pracownikami, również poza

terenem firmy

a następnie sporządza raport; nie może podać takiej firmy
do sądu, ale może ten raport przekazać odpowiedniemu

organowi w danym państwie, które na tej podstawie mogą
wyciągnąć odpowiednie konsekwencje)

 w admin. Państw Człon.
 W instytucjach Państw Człon.

17

18. Zwalczanie korupcji

Zakres podmiotowy:

Korupcja => nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych

korzyści.

Zakres przedmiotowy:

Korupcja:



bierna (przyjmowanie korzyści finansowych dla siebie lub osób wskazanych)



czynna (przekazywanie korzyści finansowych osobie wskazanej lub jakiemuś

urzędnikowi)

Zasady jurysdykcji:

1. sektor publiczny

a. urzędnicy krajowi – kary dyscyplinarne

b. urzędnicy wspólnotowi – pozbawienie wolności do 12 mies.

2. sektor prywatny (zakłócenie wolnej konkurencji)

a. ukaranie podmiotu gospodarczego

i. brak możliwości ubiegania się o środki finansowe i dotacje

ii. sądowy nadzór nad działalnością

iii. zajęcie części majątku związanego z daną działalnością

iv. sądowy nakaz likwidacji osoby prawnej

b. pozbawienie wolności od roku do 3 lat

19. Zwalczanie prania pieniędzy

Zakres podmiotowy:

Pranie pieniędzy => wprowadzenie nielegalnych pieniędzy do legalnego obrotu

Zakres przedmiotowy:

Pranie pieniędzy:



bierne (przyjmowanie korzyści finansowych dla siebie lub osób wskazanych)



czynne (przekazywanie korzyści finansowych osobie wskazanej lub jakiemuś

urzędnikowi)

Zasady jurysdykcji:

1. sektor publiczny

a. urzędnicy krajowi – kary dyscyplinarne
b. urzędnicy wspólnotowi – pozbawienie wolności do 12 mies.

2. sektor prywatny (zakłócenie wolnej konkurencji)

a. ukaranie podmiotu gospodarczego

i. brak możliwości ubiegania się o środki finansowe i dotacje

ii. sądowy nadzór nad działalnością

iii. zajęcie części majątku związanego z daną działalnością

iv. sądowy nakaz likwidacji osoby prawnej

b. pozbawienie wolności od roku do 3 lat

Obowiązek ciążący na podmiotach gospodarczych – struktura monitorująca dane działania
finansowe

(w Polsce takim organem jest w Min. Finansów – Główny Inspektor Informacji Finansowej)

18

20. Okresy przejściowe dotyczące Polski, ustanowione w Traktacie akcesyjnym

1994 r. – wniosek o członkostwo
1999 r. – rozpoczęcie negocjacji

SCREENING (przegląd) – sprawdzenie na ile dane państwo jest przygotowane do wejścia do

Unii

Rolnictwo:

 55 problemów negocjacyjnych
 kwestia instrumentów wsparcia finansowego dla polskich producentów rolnych –

płatności bezpośrednie

 sprawy dotyczące organizacji rynków oraz norm weterynaryjnych, fitosanitarnych i

sanitarnych

 ochrona nazw dla niektórych produktów krajowych
 3-7 lat okresu przejściowego na dzierżawę nieruchomości
 12 lat na zakup ziemi rolnej

Przepływ kapitału:



przełomowym momentem w tej dziedzinie negocjacji było przyjęcie ustawy Prawo

działalności gospodarczej w 1999 r.



zrównanie praw przedsiębiorców krajowych i zagranicznych



zakup ziemi przez cudzoziemców – 12 lat jeśli chodzi o zakup ziemi rolnej i 5 lat

jeśli chodzi o zakup drugich rezydencji

Ochrona środowiska:



poprawa sytuacji ekologicznej (okres przejściowy do ok. 20 lat)



stworzenie odpowiedniej infrastruktury ekologicznej w aglomeracjach miejskich



ograniczenie działalności przemysłu ciężkiego (górnictwo, hutnictwo, ciężka chemia)



dostosowanie instytucji oraz personelu do polityki ekologicznej

Pozycja Polski w Unii:

o

Rada UE – 27 głosów przy systemie nicejskim

o

Eurodeputowani – ok. 50 osób

o

przedstawiciel w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości

o

Członek Komisji Europeskiej

 obecnie - Janusz Lewandowski (budżet)
 wcześniej – Danuta Hubner (polityka regionalna).