technik_uslug_poczt_i_tel_421[01]_Z5.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Krzysztof Heljak

Przewóz poczty i wymiana ładunków pocztowych
421[01].Z5.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Transport w działalności pocztowej

4.1.1.

Materiał nauczania

4.1.2.

Pytania sprawdzające

4.1.3.

wiczenia

4.1.4.

Sprawdzian postępów

4.2. Zasady przewozu poczty

4.2.1.

Materiał nauczania

4.2.2.

Pytania sprawdzające

4.2.3.

wiczenia

4.2.4.

Sprawdzian postępów

4.3. Wymiana ładunków pocztowych

4.3.1.

Materiał nauczania

4.3.2.

Pytania sprawdzające

4.3.3.

wiczenia

4.3.4.

Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o świadczeniu przesyłek listowych

w obrocie krajowym i zagranicznym na podstawie obowiązujących instrukcji i regulaminów.
UmoŜliwi zapoznanie się z warunkami nadawania przesyłek i stosowanymi do nich usługami
komplementarnymi  oraz  cennikiem  opłat  za  usługi  pocztowe  w  obrocie  krajowym
i zagranicznym. Korzystając z poradnika, zdobędziesz wiedzę o organizacji pocztowej słuŜby
nadawczej,  o  zasadach  przyjmowania  przesyłek  listowych  nadawanych  tak  przez  klienta
indywidualnego,  jak  i    masowego,  o  formach  uiszczania  opłat  oraz  stosowanej  kontroli
w placówce nadawczej i oddawczej.

W poradniku zamieszczono:

−−−−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−−−−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−−−−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia załoŜonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−−−−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

−−−−

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−−−−

sprawdzian postępów,

−−−−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−−−−

literaturę uzupełniającą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

421[01].Z5

Ekspedycja i przewóz poczty

421[01].Z5.01

Organizowanie prac rozdzielczo-ekspedycyjnych

421[01].Z5.02

Opracowywanie przesyłek przeznaczonych

do odprawy

421[01].Z5.03

Przewóz poczty i wymiana

ładunków pocztowych

421[01].Z5.04

Rozbiór ładunków oraz opracowywanie odsyłek

Schemat układu jednostek modułowych w module 421[01]Z5

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−−−−

określać rolę transportu w pocztowym procesie produkcyjnym,

−−−−

korzystać z aktów prawnych i innych aktów normatywnych obowiązujących
w prowadzeniu działalności pocztowej,

−−−−

określać znaczenie jednostek ekspedycyjno-rozdzielczych dla świadczenia usług
pocztowych,

−−−−

sporządzać protokoły, sprawozdania, raporty i notatki słuŜbowe,

−−−−

organizować prace rozdzielczo-ekspedycyjne,

−−−−

opracowywać przesyłki przeznaczone do odprawy,

−−−−

dokonywać wymiany ładunków pocztowych,

−−−−

dokonywać rozbioru ładunków,

−−−−

opracowywać otrzymane odsyłki,

−−−−

obsługiwać urządzenia techniczne na stanowisku pracy,

−−−−

organizować stanowisko pracy,

−−−−

przestrzegać zasad BHP,

−−−−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−−−−

określić rolę transportu w działalności pocztowej,

−−−−

scharakteryzować rodzaje ładunków pocztowych,

−−−−

zastosować zasady dokonywania wymiany ładunku między placówką i samochodowym
kursem pocztowym,

−−−−

określić zasady wymiany poczty kursami lotniczymi i pocztowo-samochodowymi,

−−−−

wypełnić wykazy ładunku,

−−−−

sporządzić dokumenty zdawcze,

−−−−

skorzystać z mapy połączeń pocztowych,

−−−−

posłuŜyć się spisem kursów pocztowo-kolejowych,

−−−−

posłuŜyć się planem wymiany poczty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Transport w działalności pocztowej

4.1.1. Materiał nauczania

Słowniczek

1) konwój pocztowy na kolei – przewóz ładunków pocztowych pod nadzorem pracownika

poczty,

2)  konwój kolejowy – przewóz ładunków pocztowych pod nadzorem pracownika kolei,
3)  konwój pocztowy – przewóz ładunków pocztowych pod nadzorem pracownika poczty,
4)  konwój  wartości  pienięŜnych  –  transport  wartości  pienięŜnych  chroniony  przez

konwojentów
– pracowników ochrony, wyposaŜonych w broń palną,

5)  kurs pocztowy – obieg środka transportu przewoŜącego ładunek pocztowy,
6)  placówka końcowa – placówka pocztowa, w której kurs pocztowy kończy bieg,
7)  placówka  wyjściowa  (początkowa)  –  placówka  pocztowa,  z  której  kurs  pocztowy

rozpoczyna bieg,

8) przewoźnik – jednostka organizacyjna Poczty Polskiej (PP) lub osoba prawna zajmująca

się przewoŜeniem przesyłek i ładunków pocztowych,

9) punkt rozdzielczo-przeładunkowy (PRP) – placówka pocztowa wykonująca czynności

przeładunkowe między kursami. W uzasadnionych przypadkach w punkcie rozdzielczo-
-przeładunkowym mogą być wykonywane czynności rozdzielcze,

10) system teleinformatyczny – oprogramowanie i wyposaŜenie techniczne umoŜliwiające

rejestrację, rozdział i śledzenie przesyłek oraz opakowań zbiorczych, jak równieŜ
wspomagające ich rozdział,

11) wydział, węzeł ekspedycyjno-rozdzielczy (WER, węzeł pocztowy, węzeł) – placówka

pocztowa,  której  podstawowym  zakresem  działania  są  czynności  rozdzielczo-
ekspedycyjne  i  przewozowe  (Instrukcja  technologiczna  II  P  8  w  zakresie ekspediowania
i  przewozu  poczty  wprowadzona  zarządzeniem  nr  48  Dyrektora  Generalnego  Poczty
Polskiej z dnia 12 maja 2003 r. z późniejszymi zmianami).

4.1.1.1. Definicja transportu pocztowego i komunikacji pocztowej

Podstawowym obowiązkiem poczty jest przewoŜenie przyjętych przesyłek pocztowych

z miejsca ich nadania do miejsca przeznaczenia. Wykonanie tych czynności wiąŜe się ze
spełnieniem przez pocztę tradycyjnych funkcji przewoźnika publicznego, tj. przedsiębiorstwa
ś

wiadczącego usługi dla wszystkich ludzi, gospodarki narodowej oraz organów władzy

i administracji państwowej, będących nadawcami przesyłek. Łączność i transport zaliczane są
do  sfery  produkcyjnej,  które  tworzą  dochód  narodowy.  Działalność  gospodarcza  łączności
przynosi  efekty  ekonomiczne  zarówno  w  formie  bezpośredniej,  tj.  przez  odprowadzanie  do
budŜetu  państwa  podatków  (z  wypracowanego  zysku),  jak  i  w  formie  pośredniej  poprzez
przyczynianie  się  do  tempa  wzrostu  i  polepszenia  wyników  finansowych  poszczególnych
jednostek organizacyjnych, funkcjonujących w róŜnych działach gospodarki narodowej.

wiadczenie podstawowych usług pocztowych wiąŜe się z koniecznością ustawicznego

przewoŜenia przesyłek pocztowych z miejsc ich nadania do miejsc ich przeznaczenia
w ramach sieci komunikacji pocztowej. Usługi te mogą być wykonywane tylko za pomocą

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodków transportowych. Pokonywanie przestrzeni jest najczęściej określone jako transport

lub  komunikacja.  Transport  to  „przewoŜenie,  przenoszenie,  przemieszczanie,  zaś
komunikacja  to  powiązanie,  połączenie,  łączność”.  Zgodnie  z  etymologią  terminu
„komunikacja”,  przedmiotem  jej  jest  łączność,  czyli  wszelkiego  rodzaju  kontakty
nawiązywane  pomiędzy  poszczególnymi  podmiotami.  Wynikiem  tych  kontaktów  jest
przekazywanie  informacji,  czyli  wiadomości,  niezaleŜnie  od  tego,  czy  zjawisko  to  dokonuje
się  w  sposób  świadomy,  czy  niezamierzony.  Proces  przekazywania  informacji  odbywa  się
w komunikacji  za  pośrednictwem  środków  przemieszczania,  jak  i  bez  uŜycia  tych  środków.
W  pierwszym  przypadku  przemieszczanie  wiadomości  będzie  normalną  działalnością
transportową,  polegającą  na  przewoŜeniu  przesyłek  pocztowych  z  wykorzystaniem
odpowiednich  środków  transportowych.  W  drugim  zaś  przypadku,  kiedy  drogę  między
nadawcą  a  odbiorcą  przekazywana  wiadomość  pokonuje,  przybierając  postać  np.  fali
elektromagnetycznej

czy

sygnału

wietlnego,

mamy

czynienia

niewątpliwie

z komunikacją,  a  nie  z  transportem.  Transport  to  działalność  ludzka,  polegająca  na
przemieszczaniu  ludzi,  dóbr  i  wiadomości  przy  uŜyciu  odpowiednich  przedmiotów  pracy,
zwanych  środkami  transportowymi.  PowaŜna  część  działalności  związanej  z  pokonywaniem
przestrzeni  stanowi  jednocześnie  działalność  transportową  i  komunikacyjną.  Działalności
transportowej  towarzyszy  z  reguły  wielostronne  nawiązywanie  łączności  między
poszczególnymi  uczestnikami  procesu  przewozowego.  Z  kolei  działalność  komunikacyjna
często  nie  jest  bezpośrednio  powiązana  z  transportem.  Występuje  zatem  komunikacja,  która
oprócz  rozciągania  się  na  wiele  operacji  transportowych,  obejmuje  takŜe  dziedziny
nawiązujące  łączność,  ale  nie  będące  transportem,  nie  korzystając  z  pośrednictwa
jakichkolwiek  środków  transportowych.  Oprócz  tego  występuje  równieŜ  transport będący po
części  komunikacją,  a  po  części  nie  mieszczący  się  w  pojęciu  komunikacji.  Zatem  pojęcia
transportu  i  komunikacji  nie  są  sobie  przyporządkowane  ani  nie  stanowią  pojęć  w  pełni
rozłącznych. Są to dwa pojęcia o krzyŜujących się zakresach. Na podstawie powyŜszej analizy
moŜna stwierdzić, Ŝe „transport jest to techniczne, organizacyjne i ekonomiczne wydzielenie
z innych  czynności,  celowe  przemieszczanie  wszelkich  ładunków  i  osób”  (Piskozub  A.:
Gospodarowanie w transporcie. WKŁ, Warszawa 1982).

Ze względu na uŜywane środki przewozowe transport moŜna podzielić na:

−

samochodowy,

−

lotniczy,

−

morski (Ŝegluga przybrzeŜna i dalekomorska),

−

kolejowy,

−

wodny śródlądowy,

−

specjalny (rurociągi, kolejki linowe).
Z wyjątkiem dwóch ostatnich gałęzi wszystkie ww. gałęzie transportu są wykorzystywane

w  przewozie  ładunków  pocztowych.  Transportem  pocztowym  nazywamy  ogół  środków
pocztowych  i  czynności  związanych  z  celowym  przemieszczaniem  przesyłek  pocztowych
według zasad określonych w planach komunikacji pocztowej. Transportem przesyłek zajmuje
się  wydzielona  słuŜba  przewozowa,  wspomagana  przez  słuŜby  rozdzielczo-ekspedycyjne,
funkcjonujące we wszystkich urzędach węzłowych na terenie całego kraju.

W fazie przewozu ładunków pocztowych moŜna wyodrębnić trzy zasadnicze etapy, które

obrazuje rys. 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Fazy przewozu w procesie produkcyjnym usług pocztowych [1]

W pierwszej fazie wykonywane są czynności związane ze zbiórką przyjętych w placówce

przesyłek pocztowych, ich opracowaniem według miejsca ich przeznaczenia i dróg
kierowania, formowaniem i składowaniem ładunku, a następnie z jego przekazaniem do
wyznaczonego kursu pocztowego.

Faza przewozowa obejmuje nie tylko transport, ale równieŜ opracowywanie odsyłek

w pocztach ruchomych oraz wymianę ładunku na trasie, tj. przyjmowanie i wydawanie
ładunków pocztowych przydroŜnym urzędom pocztowym lub kursom pocztowym.

W końcowej fazie występują czynności związane z wyładunkiem ładunku pocztowego,

przetransportowaniem go do urzędu. Po rozbiorze ładunku przesyłki kierowane są do wydania
adresatowi w urzędzie pocztowym lub do doręczenia przez listonosza.

Całość procesu zamykającego przyjęcie, transport i doręczenie przesyłek określane jest

jako  przemieszczanie.  W  procesie  tym  decydującym  czynnikiem  jest  etap  transportu.  Pełni
bowiem następujące funkcje:
1)  stanowi ogniwo pocztowego procesu produkcyjnego,
2)  jest  technicznym  instrumentem  działalności  poczty  w  realizacji  usług  przewozu

i wymiany ładunków pocztowych,

3)  pełni funkcję obsługową,
4)  zapewnia ciągłość produkcyjną w jednostkach organizacyjnych poczty,
5)  umoŜliwia realizację zadań koncentracji, specjalizacji i kooperacji jednostek pocztowych,
6)  stanowi  ekonomiczne  kryterium  i  element  przestrzennego  zagospodarowania  sieci

jednostek pocztowych (lokalizacji i rejonizacji),

7) jest źródłem korzyści i zysków działalności pocztowej,
8) realizuje funkcje substytucyjne i komplementarne.

Prawidłowy wybór środka transportu ma więc dla poczty bardzo duŜe znaczenie. Wybór

ten jest głównie zaleŜny od następujących czynników:

−

odległości między urzędami pocztowymi a lokalnym węzłem,

−

stanu dróg,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rodków transportowych będących w dyspozycji,

−

wielkości obrotu pocztowego,

−

czasu potrzebnego do opracowania przesyłek,

−

warunków ekonomicznych.
Ponadto środkom transportowym przy ich wyborze stawia się dodatkowo określone

wymagania, jakim winny one odpowiadać i wśród których podstawową rolę odgrywa:

−

punktualność i niezawodność niezaleŜnie od pory roku, warunków meteorologicznych
i drogowych,

−

szybkość kursu,

−

zapewnienie bezpieczeństwa przesyłek w czasie transportu,

−

racjonalne wykorzystanie taboru w ciągu całego roku,

−

moŜliwość zmniejszenia wydatków eksploatacyjnych oraz samego kosztu transportu bez
obniŜania jakości usług.
Poczta Polska, realizując swoje usługi przewozowe, współpracuje ściśle z obcymi

przewoźnikami,  czerpiąc  stosownie  do  potrzeb  z  oferowanych  przez  tych  przewoźników
zdolności  przewozowych.  Istotna  jest  w  tym  przypadku  powierzchnia  ładunkowa  oddana  do
dyspozycji  poczty,  a  takŜe  zgłoszona  częstotliwość  organizowanych  kursów  na  określonym
szlaku. Partnerami publicznego operatora pocztowego są w tym względzie tacy przewoźnicy,
jak:  Polskie  Koleje  Państwowe,  Państwowa  Komunikacja  Samochodowa,  Polskie  Linie
Lotnicze „LOT” oraz obce towarzystwa lotnicze, armatorzy morscy: Polska śegluga Morska,
Polska  śegluga  Bałtycka  –  i  utworzone  na  bazie  tych  armatorów  spółki  oraz  towarzystwa
parające  się  przewozami  ładunków  pocztowych,  w  tym  równieŜ  drogą  morską.
Przedsiębiorstwo  pocztowe  współpracuje  z  wyŜej  wymienionymi  przewoźnikami,  występuje
w  roli  zleceniodawcy  usług  przewozowych,  których  to  przewoźników  w  pewnym  sensie
moŜna określić mianem podwykonawców zadania polegającego na przemieszczaniu przesyłki
pocztowej  od  nadawcy  do  adresata.  Łączy  się  to  z  faktem,  Ŝe  poczta  dla  jej  klientów  jest
jedynym  przewoźnikiem  przesyłki  pocztowej  na  całej  trasie  przewozu  przesyłki
i  instytucją  przejmującą  od  tychŜe  klientów  pełną  odpowiedzialność  za  powierzone  do
przewozu przesyłki i mienie stanowiące zawartość tych przesyłek.

Przewozy ładunków pocztowych w obrocie międzynarodowym wymuszają konieczność

współdziałania

poczty

wieloma

innymi

przedsiębiorstwami

instytucjami

zabezpieczającymi  szybkie,  terminowe  i  bezpieczne  dostarczenie  adresatowi  nadanej
przesyłki  pocztowej,  np.  z  organami  administracji  celnej  (odprawa  celna  wywozowa  dla
przesyłek  nadanych  w  kraju  za  granicę  i  odprawa  celna  przywozowa  dla  przesyłek
przeznaczonych do adresatów zamieszkałych na terenie Polski).

4.1.1.2. Ekonomiczne wykorzystanie transportu samochodowego

KaŜda działalność moŜe pociągać za sobą mniejsze lub większe koszty. Poczta,

wykonując  podstawowe  działania,  jakimi  są  terminowe  i  dobre  jakościowo  usługi,  nie  moŜe
pomijać  ekonomicznej  strony  swej  działalności.  Z  tego  względu  naleŜy  zawsze  mieć  na
uwadze  dąŜenie  do  lepszego  wykorzystania  środków  przewozowych  i  doskonalenia
organizacji ich obiegu.

Transport samochodowy jest bardzo elastyczny i szybki. UmoŜliwia dostosowanie tras

i czasu przewozu do istniejących potrzeb, a takŜe dostosowanie ładowności i kategorii
samochodu do ładunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na proces transportowy składają się następujące czynności:

−

przygotowanie ładunku do transportu,

−

czynności dokumentacyjno-organizacyjne,

−

załadunek,

−

przewóz,

−

wyładunek,

−

przekazanie ładunku.
Jak widać, sam przewóz jest tylko częścią całego procesu transportowego.
Przygotowanie do transportu ładunku pocztowego w mniejszych urzędach nie stanowi

większego  problemu,  poniewaŜ  odbywa  się  ono  na  jednym  stanowisku  ekspedycyjnym.
W duŜych  urzędach  węzłowych  ładunek  przekazywany  do  samochodu  moŜe  pochodzić
z kilku  rozdzielni  i  stanowisk  pracy.  Proces  zbierania,  uporządkowania  ładunku
i sporządzenia  ostatecznych  dokumentów  przewozowych  jest  czasochłonny  oraz  wymaga
wstępnych  przemieszczeń  do  punktu  zbiorczego.  Po  skompletowaniu  ładunek  jest
przekazywany

konwojentowi

obsługującemu

kurs.

Przekazywanie

ładunku

oraz

przemieszczanie do miejsca załadunku powinno poprzedzać podstawienie samochodu pod
rampę załadunkową. Chodzi o to, aby środek transportu nie stał bezczynnie. JeŜeli
konwojentem jest kierowca, to powinien otrzymać ładunek przygotowany przez pracowników
słuŜby wewnętrznej.

Czynności

dokumentacyjno-organizacyjne

sprowadzają

się

sporządzenia

i skompletowania  dokumentów  zdawczych  oraz  sprawdzenia  zgodności  przyjmowanego
ładunku  z  dokumentami.  Aby  skrócić  ten  proces,  przygotowany  ładunek  powinien  być
ułoŜony  partiami,  tak  jak  jest  zapisany  w  dokumentach.  Pozwoli  to  na  szybkie  porównanie,
bez potrzeby wyszukiwania poszczególnych przedmiotów w ogólnej masie ładunku.

Przewozy poczty charakteryzują się duŜą liczbą przedmiotów ładunku, ale małą masą.

Dlatego  proces  załadunku  przesyłek  pocztowych  (drobnicy)  jest  słabym  ogniwem  całego
procesu  transportowego.  Przy  większej  liczbie  przedmiotów  ładunku  zwiększa  się  czas
postoju  środka  transportu.  WydłuŜone  postoje  zmniejszają  liczę  obiegów  środka  transportu,
a przez  to  wzrasta  zapotrzebowanie  na  te  środki.  Powinno  się  więc  proces  załadunku
mechanizować  i  konteneryzować,  aby  skrócić  czas postoju i zwiększyć częstotliwość obiegu
ś

rodków transportu.

W procesie przewozu naleŜy dostosować trasy obiegu środków transportu do strumienia

przesyłek oraz rodzaj pojazdu do masy przewoŜonego ładunku. Środek transportu musi
zabezpieczać ładunek przed zagubieniem w czasie transportu.

W czasie wyładunku obowiązują te same sposoby postępowania co przy załadunku.

Urzędy dokonujące wymiany powinny być tak przygotowane, aby sprawnie dokonać odbioru
ładunku, bez przedłuŜania czasu postoju środka transportu. Usprawnienie procesu wyładunku
odbywa się według tych samych zasad co załadunek.

Przekazanie przywiezionego ładunku jest końcowym etapem w procesie transportu.

Sprawność  przekazania  w  duŜej  mierze  zaleŜy  od  obu  stron,  tj.  zdającego  i  przyjmującego.
Zdający powinien mieć pogrupowany ładunek według zapisu w dokumentach zdawczych oraz
ułoŜony  w  dogodnym  do  wyładunku  miejscu.  Odbierający  powinien  przybyć  na  miejsce
wyładunku  z  odpowiednią  ilością  środków  transportu  wewnętrznego  oraz  dysponować
odpowiednią  liczbą  ludzi,  aby  dokonać  dokładnego  i  szybkiego  przyjęcia  oraz  umoŜliwić
planowy odjazd obiegającemu pojazdowi.

Ekonomiczne wykorzystanie transportu samochodowego zaleŜy od poprawności

zaplanowania  tras  obiegu.  Planując  je,  naleŜy  mieć  na  uwadze  tzw.  puste  przebiegi.
Najkorzystniejsze  są  trasy  okręŜne  oraz  relacje,  na  których  pojazd  przewozi  ładunek  w  obie
strony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Analiza obecnie eksploatowanych systemów transportu opartych głównie na połączeniach

samochodowych wykazuje, Ŝe do spełnienia załoŜeń będą potrzebne zmiany zmierzające
w kierunku skrócenia czasu, opracowania i skrócenia czasu przewozu przesyłek.

System transportu powinien przyspieszyć przebieg przesyłek, tak aby poddane procesom

opracowania w urzędach nadawczych i węzłach rozdzielczych trafiły do słuŜb oddawczych
w limitowanym czasie. O wyborze środków transportu powinny decydować:

−

koszt transportu,

−

ilość przewoŜonych przesyłek kaŜdego asortymentu,

−

wysokość opłaty taryfowej,

−

stan sieci komunikacyjnej w kraju (koleje, drogi, sieci lotnicze).
Dokonując przeglądu aktualnie wykorzystywanych technik i technologii naleŜy zwrócić

uwagę na przodujących publicznych operatorów pocztowych na świecie. W ten sposób moŜna
dokonać konfrontacji stosownych rozwiązań z moŜliwościami ich wpływu na poziom jakości
ś

wiadczonych usług oraz obsługę klientów poczty.

Przykładem przedsięwzięć realizowanych obecnie przez tych operatorów pocztowych

mogą być:
1) wprowadzenie automatycznych systemów do segregacji i kodowania przesyłek (listowych

i paczkowych),

2) nowoczesny system transportu, ekspedycji i dystrybucji przesyłek pocztowych,
3) informatyzacja i komputeryzacja operatorów pocztowych, wprowadzenie zintegrowanych

systemów teleinformatycznych oraz usług poczty elektronicznej,

4) samoobsługowe urządzenia dla klientów.

W zakresie transportu moŜna wykorzystać doświadczenia tych operatorów, próbując

przenieść  je  na  działalność  Poczty  Polskiej.  Modernizacja  systemu  transportu  i  dystrybucji
przesyłek  pocztowych  oraz  organizacji  pracy  urzędów  węzłowych  powinna  poprawić
funkcjonowanie,  umoŜliwiając  obsługę  zwiększonego  obrotu  pocztowego.  Przykładem moŜe
być  rozwiązanie  niemieckich  operatorów  German  Parcel  Service  i  Deutscher  Paket  Dienst
polegające na stworzeniu systemu transportu, przeładunku i segregacji opartego o nowoczesne
technologie  zlokalizowane  w  węzłach  rozdzielczych,  umoŜliwiające  opracowanie
i odprawienie  około  23  tys.  przesyłek  na  godzinę  w  jednym  węźle.  Tak  na  przykład  węzeł
paczkowy  w  Hamburgu  moŜe  obsługiwać  około  360  tys.  przesyłek  paczkowych  na  dobę.
Dzięki  zastosowanym  rozwiązaniom  moŜna  wpływać  na  czasowe  kryteria  jakości  usług
pocztowych: szybkość i terminowość przebiegu.

DąŜenia te moŜna odnieść takŜe do działania szwajcarskiego operatora pocztowego, który

wykorzystuje do obrotu system przewozu ładunków pocztowych w zunifikowanych
pojemnikach.

Działania

pozwalają

poprawę

wskaźników

terminowości

i bezpieczeństwa, poprawiając jednocześnie warunki pracy.

NaleŜy takŜe zwrócić uwagę na rozwój środków transportowych wykorzystywanych

w  komunikacji  pocztowej,  zwłaszcza  transportu  samochodowego,  wyraŜający  się
w szczególności  wprowadzeniem  do  eksploatacji  nowych  pojazdów  samochodowych  lepiej
przystosowanych  do  przewozu  ładunków  pocztowych  oraz  do  wielkości  obrotu  pocztowego
w poszczególnych  kursach  pocztowych.  Najbardziej  zaawansowane  wśród  operatorów
europejskich  technologie  transportu  samochodowego  przystosowane  do  prac  poczty  i  jej
pracowników  stosuje  brytyjski  i  niemiecki  operator  pocztowy.  Działania  te  umoŜliwiają
kształtowanie  bezpieczeństwa  obrotu,  wzrost  szybkości  przewozu,  punktualność,  a  tym
samym wpływ na terminowość przebiegu przesyłek.

Starając się spełnić te wymagania przy występujących ograniczeniach finansowych,

Poczta Polska winna koncentrować swoje poczynania na:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1) tworzeniu

nowocześnie

wyposaŜonych

urzędów

rozdzielczo-ekspedycyjnych,

umoŜliwiających skoncentrowanie i sprawne opracowanie przesyłek,

2) modernizacji środków transportu pocztowego, w tym wprowadzeniu samochodów

typowo specjalistycznych.
Planowana realizacja sieci autostrad w Polsce przemawia za rozpatrzeniem zmian

organizacji  sieci  pocztowej  opartej  na  węzłach  lokalizowanych  w  dogodnych  punktach
autostrad,  zapewniających  najlepsze  połączenia  pomiędzy  węzłami  i  umoŜliwiających
tworzenie  strumieni  przepływu  przesyłek  pocztowych.  W  ten  sposób  poczta  bazująca  na
transporcie samochodowym winna dąŜyć stosunkowo szybko do uzbrojenia swego potencjału
w  nowoczesny  transport  samochodowy  oraz  budowy  urzędów  spełniających  rolę  węzłów
w sieci  pocztowej  (CER,WER).  Za  wzór  moŜe  tu  posłuŜyć  Poczta  Niemiecka,  w  której
zrealizowana  została  koncepcja  z  1992  roku,  dotycząca  budowy  33  terminali  pocztowych
zlokalizowanych  przy  autostradach  powiązanych  transportem  samochodowym  z  380  bazami
doręczeniowymi  na  terenie  całych  Niemiec.  Celem  tego  zamieszania  było  przyśpieszenie
terminu  doręczania  przesyłek,  dotarcie  do  najmniejszej  miejscowości  i  zastosowania
jednakowych cen dla klienta.

Do czasu wybudowania autostrad i urzędów zlokalizowanych przy nich naleŜałoby

dokładnie  na  bieŜąco  analizować  przewóz  ładunków  pocztowych  w  oparciu  o  rachunek
ekonomiczny,  a  takŜe  rozszerzyć  moŜliwości  stosowania  połączeń  lotniczych  wraz  ze
zwiększeniem  ilości  przewoŜonego  ładunku,  by  zapewnić  terminowość  przebiegu  przesyłek,
w tym głównie ekspresowych, wymagających szybkiego doręczenia.

Pojęcie efektywności sprowadza się do określenia relacji pomiędzy korzyściami

a nakładami.  NaleŜy  je  takŜe  rozumieć  jako  maksymalizację  produkcji  wynikającą
z właściwej  alokacji  zasobów  przy  danych  ograniczeniach  podaŜy  (kosztów  ponoszonych
przez  producentów)  i  popytu  (preferencji  konsumentów).  Z  reguły  w  ujęciu  ekonomicznym
osiągane  korzyści  traktowane  są  jako  zysk  lub  dochód.  WyróŜnia  się  następujące  kryteria
efektywności:
1)  operacyjne  –  związane  z  organizacją  i  przebiegiem  działania  oraz  wyróŜniające

najogólniej fakt osiągnięcia celu,

2) ekonomiczne – związane z wielkością efektów dodatnich i ujemnych, wyraŜających

korzystność danej działalności,

3)  informacyjne – związane z organizacją i przebiegiem procesów informacyjnych,
4)  techniczne – związane ze sprawnością elementów, głównie środków technicznych,
5)  eksploatacyjne  –  związane  z  funkcjonowaniem  elementów  i  środków  działania  oraz

wyraŜające ich wpływ na zdolność do sprawnego funkcjonowania w określonym czasie.
PowyŜsze kryteria efektywności moŜna odnieść do działalności pocztowej i transportu

pocztowego.  Transport  pocztowy  moŜe  być  takŜe  elementem  stymulującym  efektywność
przedsiębiorstwa pocztowego, słuŜącym pełnemu zaspokojeniu potrzeb przewozowych poczty
przy  jak  najniŜszych  kosztach.  W  ramach  efektywności  duŜą  rolę  naleŜy  przypisać
działalności transportowej, zwłaszcza poprzez:
1)  ograniczenie przebiegów próŜnych,
2)  moŜliwość  zmiany  środka  transportu  w  połączeniach  czasowo  przeciąŜonych  lub

niedociąŜonych,

3)  elastyczność w organizacji przewozów,
4)  pełne wykorzystanie ładowności pojazdów,
5)  koordynację działań poczty i jej przewoźników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Co to jest transport?
2.  Jaki jest podział transportu?
3.  Co to jest transport pocztowy?
4.  Jakie fazy przewozu występują w procesie produkcyjnym usług pocztowych?
5.  Jakie funkcje w procesie transportowym przesyłek pocztowych pełni transport?
6.  Od jakich czynników zaleŜy prawidłowy wybór środka transportu do przewozu poczty?
7.  Jakie wymagania powinien spełniać transport przy przewozie przesyłek pocztowych?
8.  Kto to jest przewoźnik?
9.  Jakich  znasz  przewoźników,  którzy  przewoŜą  ładunki  pocztowe?  Określ,  na  jakich

zasadach.

10.  Jakie czynności składają się na proces transportowy?
11.  Jakie elementy występują w procesie transportowym poczty?
12.  Jakie załoŜenia naleŜy uwzględnić przy wyborze środka transportu do przewozu poczty?
13.  Jakie  przedsięwzięcia  podejmują  operatorzy  pocztowi  w  zakresie  wykorzystywanych

technik i technologii?

14. Na jakich wymaganiach powinna skoncentrować się poczta w zakresie zapewnienia

bezpieczeństwa obrotu, wzrostu szybkości przewozu i punktualności przesyłek
pocztowych?

15. Jakie kryteria efektywności naleŜy przypisać działalności transportowej?
16. Jaki transport samochodowy naleŜy stosować przy przewozie ładunków pocztowych

z uwzględnieniem jego ekonomicznego wykorzystania?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W związku z uruchomieniem nowego urzędu pocztowego w miejscowości X

zlokalizowanej 5 km od trasy, na której przebiega droga kursu samochodowego w relacji
Ś

winoujście – Szczecin, dokonaj, uwzględniając kryteria efektywności, oceny włączenia tego

urzędu do wymiany poczty z tym kursem. Wiadomo jest, Ŝe w miejscowości tej
zlokalizowany jest masowy klient, który nadaje co drugi dzień znaczne ilości paczek o duŜych
gabarytach. Kurs ten obsługuje mały samochód.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w poradniku dla ucznia kryteria efektywności przypisywanej działalności

transportowej,

2)  ustalić potrzebę zaplanowania do obsługi kursu samochodu o większym tonaŜu,
3)  ustalić dni obiegu tego kursu z uwzględnieniem uŜywanych do obsługi samochodów,
4)  opisać i wskazać czynniki, które naleŜy uwzględnić przy zmianie komunikacji pocztowej

mającej wpływ na zapewnienie wymian poczty z tym urzędem.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

komputer z drukarką,

−

wykaz transportu w dyspozycji przewoźnika,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

cennik stosowany przez przewoźnika (w ramach ćwiczenia moŜna przygotować
przykładowe cenniki bądź posłuŜyć się cennikami znalezionymi w Internecie).

Ćwiczenie 2

Otrzymałeś polecenie zaplanowania kursu pocztowego na trasie pomiędzy dwiema

miejscowościami oddalonymi od siebie o 150 km. Na trasie tej masz do wyboru moŜliwość
skorzystania z następujących przewoźników:

−

Państwowa Komunikacja Samochodowa,

−

Polskie Koleje Państwowe,

−

transport branŜowy,

−

transport prywatny.
WskaŜ – po przeprowadzonej analizie – ekonomiczne wykorzystanie transportu, który

zaplanowałeś do obsługi kursu pocztowego na trasie pomiędzy tymi miejscowościami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w poradniku dla ucznia informacje związane z ekonomicznym wykorzystaniem

transportu,

2) ustalić czynniki, które Twoim zdaniem mają znaczenie przy planowaniu przewoźnika,
3) podać przykłady róŜnych uwarunkowań, które mogłyby mieć wpływ na zmianę

dokonanego przez Ciebie wyboru.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

komputer z drukarką i dostępem do Internetu,

−

kalkulator,

−

cenniki poszczególnych przewoźników.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zdefiniować pojęcie transportu?

określić, co to jest transport pocztowy?

wskazać fazy przewozu występujące w procesie produkcyjnym
usług pocztowych?

omówić funkcje, jakie pełni transport w procesie transportowym
przesyłek pocztowych?

wskazać, od czego zaleŜy prawidłowy wybór środka transportu
do przewozu poczty?

określić wymagania stawiane przy przewozie przesyłek pocztowych?

zdefiniować pojęcie przewoźnik?

wymienić przewoźników?

wskazać zasady współpracy poczty z przewoźnikiem?

10)

omówić czynności składające się na proces transportowy?

11)

wskazać załoŜenia, które naleŜy uwzględnić przy wyborze
ś

rodka transportu do przewozu poczty?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.

Zasady przewozu poczty

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.1.1. Organizacyjne formy transportowej obsługi pocztowej

Rozpatrując organizacyjne formy transportowej obsługi pocztowej naleŜy zwrócić uwagę

na infrastrukturę ekonomiczną i branŜową transportu. MoŜna ją podzielić na 2 grupy, tj.
branŜową infrastrukturę podstawową i pomocniczą.
W ramach pierwszej grupy wyodrębnia się następujące składniki infrastruktury ekonomicznej
transportu:

−

drogi transportowe (m.in.: kolejowe, samochodowe, szlaki wodne, mosty, budowle
inŜynierskie itp.),

−

urządzenia i wyposaŜenie węzłów transportowych (m.in.: dworce, porty, bocznice),

−

urządzenia  i  wyposaŜenie  niezbędne  do  funkcjonowania  dróg  i  węzłów  transportowych
(m.in.:  wyposaŜenie  energetyczne,  urządzenia  łączności,  urządzenia  zabezpieczenia
ruchu, zaopatrzenie w wodę, gaz).
Do  pomocniczych  składników  infrastruktury  ekonomicznej  transportu  zaliczono

natomiast:

−

urządzenia i wyposaŜenie ułatwiające i usprawniające funkcjonowanie węzłów
transportowych, np. ekspedycje towarowe,

−

urządzenia i wyposaŜenie umoŜliwiające przeładunek i czasowe składowanie ładunków
w punktach węzłowych transportu, np. przeładunkowy,

−

urządzenia i wyposaŜenie zabezpieczające trwałość i eksploatację techniczną składników
infrastruktury ekonomicznej, np. warsztaty naprawcze.
WaŜną rzeczą jest podkreślenie faktu, iŜ infrastruktura transportu jest jednocześnie

infrastrukturą poczty. Poczta, wykorzystując działalność transportową jako instrument słuŜący
do realizacji usług, wykorzystuje infrastrukturę transportu bezpośrednio lub pośrednio
poprzez przewoźników, którzy świadczą poczcie usługi.

Elementem sieci połączeń pocztowych są między innymi elementy infrastrukturalne, do

których zalicza się przede wszystkim:

−

sieć placówek nadawczo-oddawczych,

−

węzły pocztowe.
Sieć ta ma zapewnić całemu społeczeństwu swobodny dostęp do pełnego zakresu usług

pocztowych oraz świadczenie ich na odpowiednim poziomie.

Kursy pocztowe i urzędy węzłowe dzielą się w ramach tzw. komunikacji pocztowej

zapewniającej terminowy i bezpieczny przewóz przesyłek z urzędu pocztowego nadawczego
do urzędu pocztowego oddawczego.

„Pod określeniem komunikacja pocztowa rozumiemy węzły pocztowe, łącznie z siecią

kursów  pocztowych,  których  zadaniem  jest  powiązanie  między  sobą  tych  węzłów
z podległych  im  komunikacyjnych  urzędów  pocztowych.  Głównym  zadaniem  komunikacji
pocztowej  jest  zagwarantowanie  szybkiego  przebiegu  przesyłek”  (Rudowski  L.:  Wpływ
poszczególnych elementów komunikacji pocztowej na czas przebiegu przesyłek pocztowych.
„Technika  i  Eksploatacja  Poczty”  4/94,  Centrum  Badawczo-Szkoleniowe  Poczta  Polska,
Warszawa 1994).

Kursy pocztowe w sieci komunikacji pocztowej funkcjonują jako wewnątrzwęzłowe

i międzywęzłowe. Wewnątrzwęzłowe obsługują połączenia w relacjach: placówki pocztowe –
urząd węzłowy jako kursy zwózkowe oraz w relacjach: urząd węzłowy – placówki węzłowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

jako kursy rozwózkowe. Kursy międzywęzłowe obsługują połączenia w relacjach: urząd
węzłowy – urząd węzłowy.

Przewóz ładunku kursem pocztowym obejmuje:

−

wymianę ładunku pocztowego z urzędem pocztowym,

−

transport ładunku między kolejnymi urzędami pocztowymi.
Urzędy węzłowe w sieci komunikacji pocztowej pełnią rolę obsługową, tzn. dostarczony

kursem zwózkowym ładunek pocztowy urząd węzłowy opracowuje i przekazuje do
docelowego transportu.

Proces opracowywania przesyłek pocztowych w urzędzie węzłowym składa się

z następujących operacji:

−

przyjęcia

przesyłek

pocztowych

rodka

transportu

kursu

pocztowego

(wewnątrzwęzłowego zwózkowego lub międzywęzłowego),

−

transportu wewnętrznego,

−

rozdziału,

−

czasowego magazynowania rozdzielonych przesyłek pocztowych przed ich przekazaniem
do kursu pocztowego,

−

przekazania przesyłek pocztowych do środka transportu kursu pocztowego
(międzywęzłowego lub wewnątrzwęzłowego rozwózkowego).
Zatem podstawowym warunkiem prawidłowego przemieszczania przesyłek pocztowych

jest  właściwie  zorganizowana  i  dobrze  funkcjonująca  sieć  połączeń  komunikacji  pocztowej.
Sieć  komunikacji  pocztowej  składa  się  z  dwóch  podstawowych  elementów,  tj.  szlaków
komunikacyjnych  i  węzłów  pocztowych.  Szlakiem  komunikacyjnym  jest  kaŜda  droga
traktowa, kolejowa, wodna lub lotnicza wyznaczona do przewozu ładunków pocztowych przy
pomocy odpowiedniego środka przewozowego, tj. wagonu pocztowego, samochodu, autobusu
itp. Węzłem pocztowym jest miejsce zbiegu róŜnych dróg komunikacji pocztowej, w którym
wyznaczony  urząd  pocztowy  spełnia  czynności  przeładunkowe  lub  przeładunkowo-
przekartowawcze.  Czynności  przeładunkowe  polegają  na  przyjmowaniu  ładunków
pocztowych z jednych kursów i przekazywaniu ich w takim samym stanie do innych kursów,
natomiast  czynności  przekartowawcze  są  bardziej  złoŜone,  gdyŜ  polegają  na  otwieraniu
odsyłek  z  przyjętych  ładunków  i  dzieleniu  przesyłek  według  ich  miejsca  przeznaczenia,  tj.
według kierunków ich dalszego przewozu środkami komunikacji pocztowej.

Sieć połączeń pocztowych słuŜy nie tylko do transportu ładunków pocztowych między

róŜnymi  miejscowościami,  ale  obejmuje  równieŜ  ruch  przesyłek  w  obrębie  tej  samej
miejscowości. Zalicza się do niego przewóz przesyłek między róŜnymi urzędami tego samego
miasta  lub  między  urzędem  a  dworcem  kolejowym  lub  autobusowym.  Obiegi  tych  kursów
muszą  być  zharmonizowane  z  kursami  zamiejscowymi.  Z  tego  teŜ  względu  drogi
miejscowego przemieszczania przesyłek uwaŜa się za część składową ogólnej sieci połączeń
pocztowych. W krajowej sieci połączeń pocztowych funkcjonują obecnie 52 węzły pocztowo-
komunikacyjne    (wśród  nich  spełniające  szczególne  znaczenie  Wydziały  Ekspedycyjno-
Rozdzielcze), połączone międzywęzłowymi kursami pocztowymi.

4.2.1.2. Węzły pocztowe

Sprawne funkcjonowanie transportu pocztowego umoŜliwia prawidłowe funkcjonowanie

(przebieg przesyłek pocztowych) całej struktury Poczty Polskiej. Rolą transportu pocztowego
jest przewóz przesyłek między urzędami nadawczymi a urzędami oddawczymi. WaŜną rolę
pełnią węzły ekspedycyjno-rozdzielcze, które powiązane siecią komunikacyjną pomiędzy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

tymi urzędami gwarantują stałe zapewnienie sprawnego oraz terminowego opracowania
i przebiegu przesyłek pocztowych.

Szczególna rola urzędu węzłowego polega na rozbiorze ładunków pocztowych, które

nadeszły z innych węzłów i z nadawczych urzędów (punktów pocztowych) przynaleŜnych do
niego, a następnie na podziale przesyłek i sporządzeniu opakowań zbiorczych dla wszystkich
węzłów  i  urzędów  oddawczych  przynaleŜnych.  Komunikacyjną  rolą  węzła  jest  zapewnienie
zbiórki  przesyłek  z  podległych  urzędów  nadawczych  (punktów  pocztowych)  poprzez  punkty
rozdzielczo-przeładunkowe, a następnie opracowanie i wyekspediowanie.

W obecnie obowiązującej komunikacji pocztowej funkcjonują 52 węzły pocztowe,

opracowujące przesyłki ekonomiczne i priorytetowe (rys. 2).

Rys. 2. Lokalizacja węzłów pocztowych w kraju [opracowanie własne]

Na rysunku 3 przedstawiono mapę lokalizacji węzłów ekspedycyjno-rozdzielczych

z przypisanymi urzędami pocztowymi obsługiwanymi przez dany węzeł na terenie Polski,
a na rysunku 4 – czasy bezpośredniego przejazdu do obsługiwanych urzędów pocztowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.1.4. Węzły i kursy pocztowe

Rolą urzędu węzłowego jest rozbiór ładunków pocztowych, które nadeszły do niego

z innych  węzłów  i  z  nadawczych  urzędów  przynaleŜnych  do  niego,  podział  i  sporządzenie
odsyłek  dla  wszystkich  węzłów  i  urzędów  oddawczych  sobie  przynaleŜnych,  zbiórka
z podległych  urzędów  nadawczych  poprzez  punkty  rozdzielczo-przeładunkowe  całości
materiału  listowego  przeznaczonego  do  opracowania  i  wyekspediowania  do  innych  urzędów
węzłowych,  jak  równieŜ  do  urzędów  oddawczych  na  obszarze  działania  tego  węzła.
Nadawczo-oddawczy  urząd  pocztowy  przesyłki  do  własnych  rejonów  doręczeń  pozostawia
w urzędzie, nie przekazuje ich do urzędu węzłowego.

Jeśli chodzi o obrót paczkami pocztowymi, to w sieć bezpośrednich wymian z kursami

międzyokręgowymi  zostały  włączone  równieŜ  punkty  rozdzielczo-przeładunkowe,  np.  na
terenie  CUP  OR  Szczecin  są  to:  Stargard  Szczeciński,  Choszczno,  Szczecinek.  Wszystkie
CER,  WER,  urzędy  węzłowe,  punkty  rozdzielczo-przeładunkowe  oraz  urzędy  wykonujące
czynności nadawczo-oddawcze tworzą sieć pocztową.

4.2.1.5. Plany przewozu i wymiany poczty

Utworzenie i funkcjonowanie sieci opiera się na planach przewozu i wymiany poczty.

Sieć  połączeń  międzywęzłowych  tworzona  jest  na  naradach  kursowo-odsyłkowych
organizowanych  przez  Centrum  Usług  Pocztowych.  Do  tak  opracowanych  planów  połączeń
pocztowych  tworzy  się  sieć  połączeń  wewnątrzregionalnych  (między  węzłami  i  punktami
rozdzielczo-przeładunkowymi)  oraz    kursy  traktowe  i  miejscowe.  Materiał  ten  opisano
szeroko  w  poradniku  dla  ucznia  w  module  „Organizowanie  prac  ekspedycyjno-
rozdzielczych”.

4.2.1.6. Opakowania zbiorcze

Przekazywanie

przesyłek

następuje

najczęściej

opakowaniach

zbiorczych.

Opakowaniem  zbiorczym  jest:  worek  pocztowy,  kontener  (pojemnik  przejezdny),  kaseta,
paleta,  skrzyniopaleta.  Wybór  opakowania  zbiorczego  zaleŜy  od  ilości  i  wielkości
przekazywanego  ładunku  pocztowego,  a  takŜe  od  moŜliwości  jego  zabezpieczenia.
Najczęściej

stosowanym

opakowaniem

zbiorczym

przekazywania

przesyłek

rejestrowanych

jest

worek

odsyłkowy.

Worek

pocztowy

zaopatrzony

w  biegnący  wzdłuŜ  pas  w  kolorze  czerwonym  przeznaczony  jest  do  przewozu  odsyłek
ekonomicznych  drogą  lądową.  Worek  w  kolorze  niebieskim  lub  z  pasem  w  kolorze
niebieskim biegnącym wzdłuŜ niego przeznaczony jest do przewozu przesyłek priorytetowych
drogą  lądową.  Do  przewozu  poczty  priorytetowej  drogą  lotniczą  słuŜą  worki  poliestrowe
koloru beŜowego z biało-czerwonym paskiem.

Do przewozu przesyłek kurierskich EMS i Pocztex uŜywa się dwóch rodzajów worków:

do przesyłek Pocztex w obrocie krajowym – w pionowe pasy pomarańczowe i niebieskie, do
przesyłek  EMS  w  obrocie  zagranicznym  –  w  kolorze  pomarańczowym.  Prawidłowo
sporządzona  odsyłka  w  worku  odsyłkowym  jest  pewnym  zabezpieczeniem  dla  znajdujących
się  w  niej  przesyłek.  Do  przekazywania  większej  ilości  przesyłek,  szczególnie  zwykłych,
wykorzystuje  się  kontenery,  kasety  i  palety  oraz  skrzyniopalety.  Oprócz  palet  kaŜde
opakowanie  zbiorcze  powinno  być  zaopatrzone  w  nazwę  urzędu  macierzystego  oraz  numer
ewidencyjny.  KaŜde  tak  opisane  opakowanie  podlega  niezwłocznemu  zwrotowi  do  urzędu
macierzystego.  NaleŜy  przekazywać  w  nich  posiadane  pod  adresem  tego  urzędu  węzłowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przesyłki,  a  w  razie  ich  braku  –  naleŜy  zwrócić  puste.  Obrót  opakowaniami  zbiorczymi
podlega  ewidencji  w  sumariuszu,  do  którego  wpisów  dokonuje  się  na  podstawie  innych
dokumentów  zdawczych  (wykazy  ładunku).  Gospodarowanie  opakowaniami  zbiorczymi
opisano  w  poradniku  ucznia  w  module  „Opracowywanie  przesyłek  przeznaczonych  do
odprawy”.

4.2.1.7. Rodzaje kursów pocztowych

Podział ze względu na wykonywane czynności i uŜywane środki transportu.
Kursy pocztowe dzieli się na:

1. ze względu na uŜyty środek transportu:

−

samochodowe,

−

kolejowe,

−

lotnicze.

2. ze względu na wykonywane czynności:

−

manipulacyjne  (ambulans  pocztowy,  konwój  pocztowo-samochodowy,  konwój
pocztowo-lotniczy)  –  to  kursy,  w  których  obsada  kursu  dzieli  i  dokonuje
dwustronnych  wymian  przedmiotów  ładunku,  zwykłe  –  kurs  pocztowy,  w  którym
urząd  ekspediujący  sporządza  komplet  dokumentów  zdawczych  dla poszczególnych
wymian,  rolą  konwojenta  –  kierowcy  jest  wydawanie  dla  poszczególnych  placówek
zapisanych  w  wykazach  ładunku  przedmiotów  ładunku  i  gdy  wskazuje  na  to  plan
wymiany,  odbieranie  ładunku  adresowanego  do  urzędu  wyjściowego,  będącego
przełoŜeństwem kursu,

−

zamknięte (jak wskazuje nazwa, kurs jest zamknięty, dokumenty zdawcze – wykazy
ładunku często zamknięte łącznie z ładunkiem lub w posiadaniu kierowcy
samochodu; ładunek w urzędzie ekspediującym powinien być tak zabezpieczony, aby
nie uległ uszkodzeniu).

3. ze względu na obsługę:

−

pod nadzorem pracownika poczty,

−

pod nadzorem pracownika przewoźnika,

−

pod ochroną pracownika ochrony wyposaŜonego w broń palną.

4. ze względu na okresowość i częstotliwość obiegu:

−

planowe (obiegające zgodnie z ustalonymi planami wymiany i tabelkami
kursowymi),

−

doraźne – zaprowadzane w miarę potrzeb, gdy wymaga tego ilość ładunku do
przewiezienia (do danego urzędu oddawczego punktu rozdzielczo-przeładunkowego
czy węzłowego).

KaŜdym kursem pocztowym, niezaleŜnie od podziału, zarządza wyznaczony urząd

pocztowy. Mówimy wtedy, Ŝe urząd ten jest przełoŜeństwem kursu.

4.2.1.8. Sieć połączeń pocztowych

Siecią pocztową jest sieć urzędów pocztowych na terenie Polski. Siecią połączeń

pocztowych jest sieć urzędów pocztowych wraz z siecią łączących ich kursów pocztowych.
Kursy pocztowe obiegające w całej sieci pocztowej dzieli się na:

−

kursy międzywęzłowe – czyli takie, które przewoŜą ładunki pocztowe w relacjach między
węzłami pocztowymi (CER/WER – węzeł pocztowy, węzeł pocztowy – węzeł pocztowy),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

kursy traktowe (wewnątrzwęzłowe) – czyli takie, które przewoŜą ładunki pocztowe
w

relacjach między urzędem węzłowym a punktem rozdzielczo-przeładunkowym oraz

urzędem oddawczym w obrębie jednego węzła, a takŜe zbierające ładunki pocztowe
z urzędów nadawczych i przewoŜące je do punktów rozdzielczo-przeładunkowych lub
urzędów węzłowych,

−

kursy  miejscowe  –  czyli  kursy,  które  przewoŜą  ładunki  między  urzędem  węzłowym  lub
punktem  przeładunkowym  a  urzędem  nadawczym  i  oddawczym  w  obrębie  jednego
miasta.
Podstawowym  warunkiem  prawidłowego  przemieszczania  przesyłek  pocztowych  jest

właściwie  zorganizowana  i  dobrze  funkcjonująca  sieć  połączeń  komunikacji  pocztowej.
Składa  się  ona  z  dwóch  podstawowych  elementów:  węzłów  pocztowych  i  szlaków
komunikacyjnych.
Węzeł  pocztowy  –  to  zbieg  dróg  komunikacji  pocztowej,  na  przecięciu  których  wyznaczony
urząd pocztowy spełnia czynności przeładunkowe i rozdzielczo-przeładunkowe.
Szlak komunikacyjny – to kaŜda droga: traktowa, kolejowa, lotnicza lub wodna wyznaczona
do przewozu poczty za pomocą odpowiednich środków transportu.
Sieć  połączeń  pocztowych  planuje  się  i  koryguje  na  bieŜąco  w  ramach  całego
przedsiębiorstwa.

Rys. 5. Schemat sieci połączeń pocztowych [opracowanie własne]

4.2.1.9. Planowanie przewozu poczty

W zaleŜności od potrzeb, lecz nie rzadziej niŜ raz w roku, odbywa się centralna

konferencja kursowo-odsyłkowa.

Uczestniczą w niej słuŜby komunikacyjne Poczty Polskiej, składające się głównie

z pracowników DOP i niektórych węzłów pocztowych oraz przedstawiciele przewoźników
ś

wiadczących transport na rzecz poczty.

W wyniku pracy konstruktorów planów komunikacji pocztowej rozwija się koncepcja

usprawniania przewozów poczty w miarę moŜliwości i warunków ekonomicznych w kraju.

Efektem końcowym pracy tych zespołów są dokumenty przeznaczone do celów

słuŜbowych:

−

„Ogólnokrajowy przegląd kierowania przesyłek pocztowych”,

−

„Ogólny spis kursów i przegląd połączeń pocztowych”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Temat ten omówiono szeroko w poradniku dla ucznia w module „Organizowanie prac

ekspedycyjno-rozdzielczych”.

Po dokonaniu ustaleń w sprawach przewozu i transportu przesyłek pocztowych na

obszarze kraju następuje opracowanie planów wewnątrzwęzłowych. Konstrukcją tych
dokumentów zajmują się zespoły planistów, którzy opracowują dla węzła:

−

zegar  wiązań  –  czyli  spis  kursów  nadchodzących  i  odchodzących  do  i  z  urzędu/węzła
w ciągu  doby  zegarowej.  Zawiera  on  informacje  o  czasie  przyjazdu  i  odjazdu  kursów,
niezbędne  do  opracowania  wewnętrznych  terminów  kontrolnych  dla  procesów
eksploatacyjnych (rys. 6),

Rys. 6. Zegar wiązań [druk nakładu Poczty Polskiej]

−

plan  kierowania  przesyłek  –  indywidualny  dla  kaŜdego  urzędu  i  kursu  pocztowego,
określający  zasady  ekspediowania  przyjętych  przesyłek  pocztowych.  Podaje  szczegółowo
rodzaj  i  kolejność  sporządzania  odsyłek,  z  jednoczesnym  wskazaniem  tych  urzędów,  do
których  są  one  odprawiane  za  pośrednictwem  odpowiednich  (zaplanowanych)  kursów
pocztowych. Poszczególne odsyłki oraz wskazówki dotyczące ich odprawiania umieszcza się
według kolejności podanej w planie wymiany poczty danego urzędu pocztowego (rys. 7),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Tabelka kursowa – dla kursów pocztowych o róŜnym zasięgu. Jest rozkładem jazdy
uwzględniającym rodzaj ładunku, trasę przejazdu i dni tygodnia, w których kurs
obsługuje trasę (rys. 9).

Rys. 9. Tabelka kursowa [druk nakładu Poczty Polskiej]

Plany komunikacyjne muszą uwzględniać potrzeby w zakresie terminowego przewozu

róŜnych kategorii przesyłek i wielkości ładunków pocztowych.
Jednym z elementów jakości usług pocztowych jest terminowość (Dyrektywy pocztowe UPU,
Ustawa  z  dnia  12  czerwca  2003  r.  –  Prawo  pocztowe,  Ustawa  z  dnia  18  marca  2004r.
o  zmianie  ustawy  –  Prawo  pocztowe,  Rozporządzenie  Ministra  Infrastruktury  z  dnia
09.01.2004r. w sprawie Wykonywania Powszechnych Usług Pocztowych (Dz. U. nr 5 z dnia
15  stycznia  2004  r.,  poz.  34  z  późniejszymi  zmianami).  Dla  jej  osiągnięcia,  dla
poszczególnych  kategorii  przesyłek  listowych  i  paczkowych,  opracowane  zostały
determinanty czasowe:
1.  w ruchu krajowym w kategoriach:

−

priorytetowe – z terminem doręczenia D+1,

−

ekonomiczne – z terminem doręczenia D+3,

2. w ruchu za granicę:

−

priorytetowe – z terminem doręczenia:

−

D+3 – dla krajów europejskich,

−

D+6 – dla pozostałych krajów,

−

ekonomiczne:

−

dla krajów europejskich – z terminem doręczenia D+6,

−

pozostałe kraje – w zaleŜności od drogi kierowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dla przesyłek priorytetowych zarówno w ramach usługi listowej, jak i paczkowej

granicznymi godzinami nadania są:

−

15.00 – w placówkach pocztowych zlokalizowanych na obszarach wiejskich,

−

17.00 – w placówkach pocztowych zlokalizowanych na terenach miast siedzib punktów
przeładunkowych,

−

18.00 – na terenach miast siedzib urzędów węzłowych.
Uwzględniając powyŜsze determinanty czasowe dla przebiegu przesyłek listowych

i paczkowych, poniŜej zaprezentowano załoŜenia komunikacji pocztowej.
Przykład 1

Czasy graniczne związane z opracowywaniem przesyłek listowych w węźle (wynikające

z czasu przebiegu D+1) na przykładzie CER Warszawa:

−

do godz. 15.00 – nadawanie przesyłek w placówkach wiejskich,

−

w  godz.  15.00–17.00  –  nadawanie  przesyłek  w  urzędach  pocztowych  zlokalizowanych
w  miastach  nie  będących  siedzibami  punktów  przeładunkowych  (w  zaleŜności  od
skomunikowania),

−

do godz.17.00 – nadawanie przesyłek w urzędach pocztowych zlokalizowanych
w miastach
w siedzibach punktów przeładunkowych,

−

do godz. 18.00 – nadawanie przesyłek listowych w Warszawie,

−

do godz. 20.00 – ostatni kurs przyjeŜdŜający do CER z obszaru działania węzła
warszawskiego,

−

do godz. 19.30 – ostatni kurs skrzynkowy z terenu miasta Warszawy,

−

do godz. 22.00 – rozdział przesyłek w CER,

−

do godz. 3.30 – nadejście do CER ostatniego kursu międzywęzłowego,

−

do godz. 6.30 – wyjazd ostatniego kursu do obszaru działania węzła warszawskiego,

−

do godz. 7.00 – wyjazd ostatniego kursu do urzędów zlokalizowanych na obszarze miasta
Warszawy.
Dla zapewnienia terminowego przewozu listowych przesyłek priorytetowych

i kurierskich  EMS-Pocztex  (Instrukcja  ogólna  w  zakresie  przesyłek  pocztowych  –  II  P  4,
stanowiąca załącznik do zarządzenia nr 44 Dyrektora Generalnego Poczty Polskiej z dnia 30
kwietnia  2002  r.  z  późniejszymi  zmianami.  Regulamin  świadczenia  usługi  przesyłki
kurierskiej  EMS-Pocztex  w  obrocie krajowym przez jednostki organizacyjne PP, stanowiący
załącznik do zarządzenia nr 8 Dyrektora Generalnego Poczty Polskiej z dnia 11 lutego 2002
r.)  funkcjonują  w  przewozie  krajowym  nocne  połączenia  lotnicze  jako  zasadnicza  droga
transportu  dla  tych  przesyłek  między  wyznaczonymi  węzłami  w  kraju.  Rolę  uzupełniającą
spełniają  tu  kursy  samochodowe  o  zasięgu  międzyokręgowym  i  międzywęzłowym,
gwarantujące dostarczenie przesyłek w godzinach nocnych. W tabeli 1 przedstawiono godziny
przylotów i odlotów przykładowych lotniczych kursów pocztowych połączonych z Warszawą.

Tabela 1. Godziny przylotu do Warszawy i wylotu z Warszawy przykładowych pocztowych kursów lotniczych

[opracowanie własne]

do Warszawy

z Warszawy

PrzełoŜeństwo

kursu

wylot

przylot

wylot

przylot

Olsztyn

20:10

23:20

23:50

3:00

Białystok

20:05

23:20

23:50

3:05

Lublin

20:15

23:20

23:50

2:50

Kielce

19:50

23:25

00:10

3:50

Łódź

21:00

23:15

23:50

2:05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykład 2

Czasy graniczne związane z opracowywaniem paczek (wynikające z czasu przebiegu

D+1):

−

do godz. 15.00 – nadawanie paczek w placówkach wiejskich,

−

w godz. 15.00–17.00 – nadawanie przesyłek w urzędach pocztowych zlokalizowanych
w miastach nie będących siedzibami punktów przeładunkowych (w zaleŜności od
skomunikowania),

−

do godz.17.00 – nadawanie paczek w urzędach pocztowych zlokalizowanych w miastach,

−

do godz. 18.00 – nadawanie paczek w urzędach pocztowych na obszarze miasta
Warszawy,

−

do godz. 20.00 – ostatni kurs przywoŜący paczki z obszaru działania węzła
warszawskiego,

−

do godz. 22.00 – zakończenie rozdziału paczek w CER,

−

do godz. 4.00 – nadejście do CER ostatniego kursu międzywęzłowego,

−

do godz. 6.30 – wyjazd ostatniego kursu na obszar działania węzła warszawskiego,

−

do godz. 7.00 – wyjazd ostatniego kursu z paczkami dla prawobrzeŜnej części Warszawy.
Do przewozu pocztowych paczek priorytetowych (Instrukcja technologiczna w zakresie

paczek pocztowych oraz listów wartościowych w obrocie krajowym – II P 6, stanowiąca
załącznik do zarządzenia nr 95 Dyrektora Generalnego Poczty Polskiej z dnia 5 października
1999 r. z późniejszymi zmianami) między węzłami zastosowano sieć połączeń funkcjonującą
na bazie kursów pocztowo-samochodowych.

Uzupełnieniem sieci komunikacji pocztowej są obiegające w sieci kolejowej konwoje

pocztowe (dawne ambulanse pocztowe) w wagonach pocztowych (rys. 12), konwoje
pocztowe obiegające w urządzeniach kolejowych – wagony bagaŜowe (rys. 13) i konwoje
pocztowo-samochodowe krajowe – KPS (rys. 14).

Rys. 12. Sieć połączeń kolejowych [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.1.10.

Obsługa kursów

KaŜdy kurs pocztowy posiada swoją obsługę, którą moŜe stanowić pracownik Poczty

Polskiej,  pracownik  Centrum  Pocztex  lub  pracownik  przewoźnika,  np.  PKP,  LOT,  PKS.
Obsługujący  kurs  jest  odpowiedzialny  za  bezpieczeństwo  przewoŜonego  ładunku.  Jeśli
wynika  to  z  planów  wymiany,  odpowiada  takŜe  za  prawidłowość  i  terminowość  wymian
ładunku.

4.2.1.11.

Plany obiegu kursów

Kursy pocztowe obiegają według planów obiegu kursów, którymi są plany wymiany wraz

z  planami  kierowania  oraz  tabelki  kursowe.  Ramowa  sieć połączeń pocztowych opracowana
jest  centralnie  i  zawarta  jest  w  „Ogólnym  spisie  kursów  pocztowych”.  Zawarte  są  w  nim
połączenia między węzłami. W oparciu o nie jest tworzona sieć połączeń w ramach CUP OR
oraz  w  węzłach.  WaŜnym  podręcznikiem  jest  „Wykaz  węzłów  rozdzielczych  i  sektorów
PNA”.

4.2.1.12.

Plany wymiany poczty i plany kierowania przesyłek

Dla urzędu pocztowego:
Sporządzanie, przewóz i otrzymywanie odsyłek planowych odbywa się na podstawie

planów wymiany poczty. Oznacza to, Ŝe cały obrót planowymi kursami odbywa się na tej
właśnie podstawie. Właściwie sporządzone plany wymiany poczty zapewniają terminowe
przekazanie w odsyłkach przesyłek od nadawcy do adresata. Uwzględnia się w nich całą sieć
połączeń pocztowych, łącznie z planowaniem wymian ładunków w poszczególnych urzędach,
gdzie dokonywane są wymiany.

Aby właściwe przesyłki trafiły do odpowiednich odsyłek konieczne jest sporządzenie

planów kierowania przesyłek. Plan kierowania wprowadza się do uŜytku nierozłącznie
z planem wymiany poczty jako jego niezbędne i konieczne uzupełnienie. Obecnie, gdy uległy
likwidacji urzędy sektorowe, a ich rolę przejęły urzędy węzłowe, zmieniło się podejście do
sporządzania planów kierowania. Pozostały trzy relacje kierowania przesyłek:

−

urząd nadawczy – węzeł,

−

węzeł – węzeł,

−

węzeł – urząd oddawczy.
Jedynie przesyłki do własnych rejonów doręczeń pozostają w urzędach nadawczo-

-oddawczych. Pozostałe, po wstępnym opracowaniu, ekspediowane są do urzędów
węzłowych, gdzie opracowywane są zgodnie z obowiązującymi planami komunikacyjnymi.

Plan wymiany poczty, w którym zapisano wszystkie przewoŜone odsyłki, stał się planem

kierowania  przesyłek.  Plany  wymiany  poczty  oraz  plany  kierowania  powinny  posiadać
zarówno  urzędy  pocztowe,  jak  i  kaŜdy  kurs  pocztowy  niezaleŜnie  od  trasy  przebiegu  czy
uŜytego  środka  transportu.  Spójny,  ogólnopolski  system  połączeń  pocztowych  gwarantuje
prawidłowe  funkcjonowanie  Poczty  Polskiej.  WaŜną  umiejętnością  pracowników  słuŜb
ekspedycyjnych  i  rozdzielczych  jest  umiejętność  czytania  i  stosowania  planów  wymiany
poczty  oraz  planów  kierowania  przesyłek  pocztowych.  Koniecznością  staje  się  biegła
znajomość  stosowanych  w  tych  dokumentach  określeń  i  skrótów. Plany wymiany poczty dla
urzędu  pocztowego  zawierają  informacje  dotyczące  planowanych  nadchodzących
i sporządzanych odpraw. Plan ten określa, o której godzinie, za pośrednictwem jakiego kursu
i  jakie  nadejdą  planowe  odsyłki.  Z  planów  wymiany  wynika  równieŜ,  o  której  godzinie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i w jakie dni, za pośrednictwem jakiego kursu naleŜy przekazać sporządzone własne odsyłki
do określonego w tym planie urzędu węzłowego czy teŜ oddawczego.

Z ustalonych terminów kontrolnych w urzędzie wynika, o której godzinie naleŜy

sporządzić odsyłki do danego kursu. Plany wymiany poczty dla ambulansu pocztowego, kursu
pocztowo-samochodowego i kursu pocztowo-lotniczego są takie same. W kaŜdym z nich
zawarte są informacje o:

−

czasie odjazdu i planowanych czasach poszczególnych wymian ładunku i czasie
zakończenia jazdy (lotu),

−

planowych nadchodzących odsyłkach,

−

planowych  sporządzanych  wykazach  ładunku  dla  poszczególnych  urzędów  i  kursów
stycznych  do  tego  kursu  i  wynikającej  z  nich  konieczności  grupowania  odsyłek
i przesyłek luzem do wydania.
Po  przeprowadzonych  ostatnio  zmianach  w  komunikacji  pocztowej,  w  wyniku  której

likwidacji  uległy  sektory,  kierowanie  przesyłek  i  odsyłek  wychodzących  z  węzła  sprowadza
się  do  kierowania  do  innego  węzła.  Pomimo  usunięcia  pojęcia  „sektor”  ze  słownika
pocztowego  będzie  on  funkcjonować  jeszcze  długo.  Biegła  znajomość  przynaleŜności
„sektorów” do węzłów jest podstawą w pracy słuŜb rozdzielczych i ekspedycyjnych kaŜdego
urzędu pocztowego.

Dla kursu pocztowo-samochodowego:
Plany wymiany poczty i plany kierowania przesyłek kursów pocztowo-samochodowych

są  takie  same  jak  dla  ambulansów  pocztowych.  Jedną  z  podstawowych  róŜnic  jest  to,  Ŝe  do
ambulansu  pocztowego  na  kolei  wysłannicy  urzędu  pocztowego  mającego  z  nim  wymianę
zgłaszają  się  w  określonym  czasie  na  peronie  stacji  kolejowej.  Natomiast  kurs  pocztowo-
samochodowy  najczęściej  podjeŜdŜa  pod  rampę  wyładowczą  urzędu  pocztowego.  Sposób
dokonania  wymiany  jest  taki  sam:  jako  pierwszy  ładunek  przekazuje  kurs  pocztowy,
a następnie urząd pocztowy.

Dla kursu pocztowo-lotniczego:
Plany wymiany poczty i plany kierowania przesyłek dla kursów pocztowo-lotniczych są

podobne  jak  dla  kursów  wyŜej  omówionych.  Kursami  lotniczymi  nie  przewozi  się  paczek
pocztowych,  takŜe  priorytetowych.  Za  to  przewozi  się  przesyłki  kurierskie  EMS  i  Pocztex,
nawet jeśli są większych wymiarów i przewoŜone są jako pakiety. Tymi kursami przewoŜone
są  tylko  przesyłki  priorytetowe  i  przesyłki  kurierskie.  Nie  przewozi  się  Ŝadnych  przesyłek
ekonomicznych.  Ładunek  do  kursu  lotniczego  powinien  być  sporządzany  z  takim
wyliczeniem,  aby  wymiana  mogła  się  odbyć  przed  planowym  odlotem  samolotu.
Poszczególne  partie  rodzajów  ładunku  powinny  być  odpowiednio  pogrupowane  wraz
z przynaleŜnymi dokumentami zdawczymi. Wymiana między wysłannikami urzędu a kursem
lotniczym  ma  charakter  jednostronny.  Wymianę  ładunku  poprzedza  wręczenie  waŜnych
wykazów  ładunku.  Przekazywany  ładunek  powinien  być  liczony  przez  obie  strony,  a  strona
przyjmująca  zobowiązana  jest  do  sprawdzenia  stanu  zewnętrznego  przedmiotów  ładunku
i porównania ilości przyjętych przedmiotów z wpisami w wykazach. Przekazujący ładunek ma
obowiązek zapowiadania poszczególnych grup ładunku oraz cech przedmiotów. Do przewozu
lotniczego  nie  wolno  przekazywać  przesyłek  uszkodzonych.  Po  zakończeniu  przekazywania
ładunku do samolotu konwojent powinien przeszukać środek transportu w celu sprawdzenia,
czy nie pozostały w nim jakieś przedmioty ładunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie znasz składniki infrastruktury ekonomicznej transportu?
2.  Jakie elementy infrastrukturalne naleŜy uwzględnić w sieci połączeń pocztowych?
3.  Co rozumiesz pod określeniem komunikacja pocztowa?
4.  Co to jest kurs międzywęzłowy?
5.  Jakie czynności obejmuje przewóz ładunku kursem pocztowym?
6.  Z  jakich  czynności  składa  się  proces  opracowywania  przesyłek  pocztowych  w  urzędzie

węzłowym?

7.  Jaka jest liczba węzłów pocztowych i ich powiązanie?
8.  Jaka jest rola CER (WER) przy wykonywaniu zadań komunikacji pocztowej?
9.  Jaki jest podział kursów pocztowych ze względu na uŜyty środek transportu?
10.  Jaki jest podział kursów pocztowych ze względu na wykonywane przez nie czynności?
11.  Jaki jest podział kursów pocztowych ze względu na ich obsługę?
12.  Jaki jest podział kursów pocztowych ze względu na okresowość i częstotliwość obiegu?
13.  Co to są kursy traktowe?
14.  Czym kurs traktowy róŜni się od kursu miejscowego?
15.  W jaki sposób następuje planowanie przewozu poczty?
16.  Jakie dokumenty powstają przy planowaniu komunikacji pocztowej?
17.  Jakie  załoŜenia  komunikacji  pocztowej  naleŜy  uwzględnić  przy  prawidłowym

zaplanowaniu kursów pocztowych?

18. Jaki jest wpływ funkcjonowania komunikacji lotniczej na przewóz ładunków

pocztowych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj na planszy model komunikacji pocztowej polegający na wyznaczeniu

miejscowości,  w  której  będzie  funkcjonował  urząd  węzłowy  powiązany  z  innymi  urzędami
pocztowymi  zlokalizowanymi  na  terenie  obsługiwanym  przez  ten  urząd  węzłowy.  Jako
załoŜenia przyjmij warunki poznanej komunikacji pocztowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować planszę, na którą naniesiesz lokalizację urzędów pocztowych,
2) wyznaczyć jedną z lokalizacji na urząd węzłowy,

3) zaznaczyć liniami zaplanowane połączenia pocztowe,

4) wskazać przy urzędach i urzędzie węzłowym czasy przyjazdu i odjazdu kursów,

5) odszukać w poradniku dla ucznia informacje związane z załoŜeniami komunikacji

pocztowej.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

plansza (kartka brystolu formatu A3),

−

przybory,

−

komputer z drukarką (istnieje moŜliwość wykonania tego zadania w programach
graficznych zainstalowanych na komputerze).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Jesteś pracownikiem firmy, której szef polecił przygotowanie i wysyłkę dokumentów na

postępowanie przetargowe związane z działalnością firmy. Przygotowanie polega na
skompletowaniu

wszystkich

dokumentów,

przygotowaniu

odpowiedniej

przesyłki

i przekazaniu  jej  do  urzędu  pocztowego  w  takim  czasie,  który  zagwarantuje  dotarcie  tej
przesyłki  do  miejscowości  oddalonej  od  miejsca  nadania  o  300  kilometrów  do  godziny  10
następnego  dnia.  Komunikując  się  z  najbliŜszym  urzędem  pocztowym,  ustal,  jakie  są
moŜliwości zapewnienia dotarcia przesyłki w określonym czasie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) ustalić, jaki rodzaj przesyłki musisz nadać w urzędzie pocztowym,
2) ustalić godziny, których nie moŜesz przekroczyć, chcąc, by przesyłka odeszła planowym

kursem pocztowym,

3) ustalić z pracownikiem urzędu pocztowego informacje związane z godzinami dotarcia

przesyłki do miejscowości, do której wysyłasz przesyłkę,

4) powiadomić oczekującego w tej miejscowości o wszystkich informacjach związanych

z nadaniem przesyłki i przewidywanych godzinach jej doręczenia,

5) wyszukać w poradniku dla ucznia informacje związane z planowaniem komunikacji

pocztowej.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

informator o usługach pocztowych,

−

spis telefonów,

−

komputer z drukarką i dostępem do Internetu.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić składniki infrastruktury ekonomicznej transportu?

określić pojęcie komunikacja pocztowa?

wyjaśnić, co to jest kurs międzywęzłowy?

wskazać na czynności, które obejmuje przewóz ładunku
kursem pocztowym?

scharakteryzować czynności składające się na proces opracowywania
przesyłek pocztowych w urzędzie węzłowym?

wskazać na powiązania urzędów węzłowych?

omówić rolę CER/WER w wykonywaniu zadań komunikacji
pocztowej?

wymienić podział kursów pocztowych ze względu na uŜyty środek
transportu?

omówić kursy pocztowe ze względu na wykonywane czynności?

10)

wymienić podział kursów pocztowych ze względu na ich obsługę?

11)

wyjaśnić, co to jest kurs traktowy?

12)

wyjaśnić róŜnicę pomiędzy kursem traktowym a kursem
miejscowym?

13)

scharakteryzować planowanie komunikacji pocztowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.

Wymiana ładunków pocztowych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.1.1. Formowanie ładunków pocztowych

Przed przekazaniem ładunku do odprawy następuje jego formowanie (kompletowanie).

W  małych  urzędach,  gdzie  występuje  niewielki  zakres  prac  ekspedycyjnych,  formowanie
polega  na  zebraniu  w  jedną  całość  odsyłek  listowych  i  ładunku  paczkowego.  Zakres  ten
uzaleŜniony  jest  od  wielkości  obrotu  pocztowego  oraz  obiegającego  środka  transportu
przewoŜącego pocztę. W duŜych urzędach węzłowych (WER, CER) szczególnego znaczenia
nabiera  kwestia  kompletowania  ładunku  przeznaczonego  do  kursów  międzywęzłowych.
Poszczególne grupy rodzajowe takiego ładunku, składające się na całość, to:

−

paczki zwykłe, przesyłki pobraniowe,

−

paczki i przesyłki pobraniowe z zadeklarowaną wartością,

−

odsyłki listowe (wartościowe, z kartą i bez karty), w tym EMS i Pocztex.
Formułując ładunek, przesyłki stanowiące przedmioty ładunku naleŜy umieszczać

w opakowaniach zbiorczych, tak by odprawa przygotowanego ładunku odbywała się sprawnie
i szybko. Zebrany w jedną całość ładunek naleŜy wpisać do wykazów ładunku i pogrupować
według kolejności przekazywania.

4.3.1.2. Rodzaje ładunków pocztowych

RozróŜnia się następujące rodzaje ładunków pocztowych:

−

Z – zbiorowy, obejmujący wszystkie rodzaje odsyłek i inne przedmioty ładunku
przewoŜone luzem,

−

P – paczkowy dla odsyłek paczkowych i paczek przekazywanych luzem (z zadeklarowaną
wartością i zwykłych),

−

WK – listowy dla odsyłek listowych i przesyłek listowych przekazywanych luzem.
Do ładunków Z i P naleŜy dołączać przesyłki pobraniowe przesyłane luzem. Ładunki

pocztowe  dzielą  się  na  planowe  i  pomocnicze.  Ładunkami  planowymi  są  odsyłki  i  ładunki
ujęte w planie wymiany poczty. Ładunki planowe dzielą się na stałe i doraźne. Ładunki stałe
sporządza  się  nawet  przy  braku  przesyłek.  Ładunki  doraźne  sporządza  się  tylko
w przypadkach posiadania przedmiotów ładunku. Ładunki doraźne oznacza się przez dodanie
do  znaku  rodzaju  odsyłki  litery  „d”,  np.  Ld.  Pomocniczymi  mogą  być  wszystkie  rodzaje
ładunków.  Ładunki  pomocnicze sporządzane są w razie potrzeby do placówek pocztowych i
kursów.

4.3.1.3. Ogólne zasady wymiany poczty

Wymiana to przekazanie komuś czegoś w zamian za coś innego. Zasada ta stosowana jest

powszechnie w przewozie poczty. Występuje ona zawsze przy dokonywaniu wymian ładunku
pocztowego.  Wymiana  poczty  odbywa  się  na  podstawie  dokumentu  zdawczego,  jakim  jest
wykaz  ładunku  (sporządzanie  tego  dokumentu  omówiono  w  module  „Opracowywanie
przesyłek  przeznaczonych  do  odprawy”).  Przed  rozpoczęciem  wymiany  zawsze  naleŜy
upewnić  się,  czy  wymiana  nastąpi  pomiędzy  właściwymi  osobami,  tj.  pracownikiem  urzędu
pocztowego,  punktu  pocztowego  i  kursu  pocztowego.  Pewność  tę  uzyskamy,  gdy  osoby  te

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wymienią  się  waŜnymi  wykazami  ładunku.  Strona  przyjmująca  wykaz  ładunku  stronie
zdającej  ma  obowiązek  sprawdzić  autentyczność  otrzymanego  wykazu.  Wykaz  taki  jest
jednocześnie  upowaŜnieniem  do  odbioru  ładunku  od  pracownika  zdającego  i  stanowi
pokwitowanie za wydany ładunek.

Wymiana ładunku między placówką pocztową a kursem pocztowym moŜe mieć charakter

jednostronny  lub  dwustronny.  Podczas  wymiany  jednostronnej  tylko  jedna  strona przekazuje
swój  ładunek  drugiej  stronie.  Podczas  wymiany  dwustronnej  obie  strony  przekazują
wzajemnie  swoje  ładunki.  Wymianę  ładunku  poprzedza  wręczenie  wykazów  ładunku  (wraz
z załącznikami).  Przy  przekazywaniu  duŜej  ilości  przedmiotów  ładunku  rejestrowanych
sumarycznie  dopuszcza  się  podsumowanie  wykazu  po  zakończeniu  wymiany.  Pracownik
placówki  pocztowej  dokonujący  wymiany  ma  obowiązek  odebrania  i  przekazania  ładunku
bezpośrednio z i do kursu pocztowego. Przy wymianie odbywającej się na zapleczu lub przed
placówką  pocztową  jako  pierwszy  wręcza  swój  wykaz  pracownik  obsługujący  kurs.  Przy
wymianie  odbywającej  się  w  oddaleniu  od  placówki  pocztowej  jako  pierwszy  wręcza  swój
wykaz  pracownik  placówki  pocztowej.  Strona  nie  przekazująca  ładunku  wręcza  drugiej
stronie wykaz próŜny. Podczas wymiany dwustronnej jako pierwszy przekazuje swój ładunek
pracownik kursu, a dopiero po tym przekazuje swój ładunek pracownik placówki pocztowej.
Pracownik  otrzymujący  wykaz  ładunku  ma  obowiązek  sprawdzić  jego  waŜność  przed
oddaniem swego ładunku.

Za niewaŜny uznaje się wykaz ładunku:

−

bez odcisku datownika placówki pocztowej lub kursu pocztowego wystawiającego,

−

z niewłaściwą datą w odcisku datownika,

−

z nieczytelnym odciskiem datownika,

−

niezaadresowany, zaadresowany do innego odbiorcy,

−

bez podpisu, niepodsumowany,

−

noszący ślady wycierania,

−

posiadający skreślenia niepotwierdzone w przepisowy sposób.

Postępowanie z wykazem niewaŜnym określone jest w poradniku ucznia „Rozbiór

ładunków oraz opracowywanie odsyłek”.

W przewozie ładunków pocztowych dość często stosowana jest wymiana jednostronna.

Polega ona na przekazywaniu ładunku tylko przez jedną stronę w zamian za wykaz próŜny.

Ładunek do wymiany powinien być przekazywany według poszczególnych grup

rodzajowych z zachowaniem następującej kolejności:

−

odsyłki awizowane i wartościowe,

−

odsyłki EMS, odsyłki Pocztex,

−

odsyłki priorytetowe,

−

przesyłki priorytetowe,

−

odsyłki ekonomiczne,

−

przesyłki ekonomiczne,

−

inne przedmioty ładunku.

Przekazywany ładunek powinien być liczony przez zdającego i przyjmującego

z równoczesnym  zwracaniem  uwagi  na  stan  zewnętrzny  przyjmowanych  przedmiotów
ładunku.  Przyjmujący  ma  obowiązek  porównywania  liczby  przyjętych  przedmiotów  ładunku
kaŜdej  z  grup  rodzajowych  z  wpisami  do  wykazu  ładunku.  W  przypadku  przyjmowania
przedmiotów awizowanych naleŜy bezwzględnie sprawdzić ich zabezpieczenie i toŜsamość.

Pracownik zdający swój ładunek ma obowiązek zapowiadania poszczególnych grup

ładunku w toku przekazywania oraz cech przedmiotów, np. awizowana, cięŜka, ostroŜna itd.
Obsługa kursu samochodowego wydaje ładunek zgodnie z kolejnością ułoŜenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w samochodzie.  JeŜeli  podczas  wymiany  stwierdzi  się  brak  lub  uszkodzenie  przedmiotu
ładunku,  naruszenie  zamknięcia  i  zabezpieczenia,  strona  przyjmująca  powinna  zaŜądać  od
zdającego  potwierdzenia  tego  faktu  w  wykazie  ładunku  (sposób  postępowania  z  tą
nieprawidłowością opisano w poradniku dla ucznia „Rozbiór ładunków oraz opracowywanie
odsyłek”).  Uszkodzonych  przedmiotów  ładunku  nie  wolno  oddawać  do  przewozu  bez
uprzedniego  zabezpieczenia  lub  przepakowania.  Po  dokonaniu  wszystkich  wymian  ładunku
konwojent kursu pocztowego powinien przeszukać środek transportu w celu sprawdzenia, czy
nie  pozostały  w  nim  przedmioty  ładunku.  Wymianę  ładunku  naleŜy  przeprowadzać
z zachowaniem bezpieczeństwa ale sprawnie, tak aby nie przedłuŜać planowego postoju kursu
pocztowego.

4.3.1.4. Przygotowanie ładunku do wymiany

Wymiana poczty odbywa się w ściśle określonym miejscu i czasie. Aby mogła nastąpić,

muszą  być  do  niej  przygotowane  równocześnie  obie  strony,  tj.  przekazująca  i  przyjmująca.
JeŜeli wymiana odbywa się w miejscu poza urzędem pocztowym, np. na dworcu kolejowym,
to  na  wyznaczone  miejsce  w  określonym  czasie  powinni  przybyć  wysłannicy  ekspedycji
urzędu  wraz  z  własnym  ładunkiem.  Obsługa  kursu  powinna  być  przygotowana  na  to,  aby
z chwilą podjazdu do miejsca wymiany rozpocząć proces wymiany.

Przybycie na wyznaczone miejsce i w wyznaczonym czasie wysłanników urzędu zwykle

poprzedza

sporządzenie

odsyłek

skompletowanie

ładunku

urzędzie

oraz

przetransportowanie go na miejsce wymiany. W zaleŜności od lokalizacji urzędu dostarczenie
ładunku  na  miejsce  wymiany  moŜe  się  odbywać  w  róŜny  sposób.  JeŜeli  urząd  znajduje  się
w miejscu  wymiany,  np.  na  dworcu,  to  moŜe  się  to  odbyć  za  pomocą  transportu
wewnętrznego (elektrowózki, wózki peronowe). JeŜeli wymiana następuje w duŜej odległości
do  urzędu,  to  odbywa  się  za  pomocą  samochodu,  który  musi  dojechać  do  miejsca  wymiany.
Taka  sytuacja  warunkuje  przygotowanie  ładunku,  który  musi  odbywać  się  z  odpowiednim
wyprzedzeniem. Czas rozpoczęcia przygotowania ładunku w urzędzie musi być tak obliczony,
aby moŜna było wykonać wszystkie czynności i przybyć na miejsce wymiany nie później niŜ
o czasie przyjazdu kursu.

Pracownik urzędu odbierający ładunek do wymiany jest odpowiedzialny za ilość i stan

ładunku,  który  przyjął  i  pokwitował  aŜ  do  momentu  przekazania  go  stronie  przyjmującej
i przyjęcia  go  bez  zastrzeŜeń.  Z  tego  powodu  obowiązany  jest  dopilnować,  aby  podczas
przewoŜenia,  przekładania  oraz  przekazywania  nie  nastąpił  ubytek  lub  nie  nastąpiło
naruszenie stanu zewnętrznego przyjętego ładunku. Przygotowany do wymiany ładunek moŜe
się składać w poszczególnych dniach z róŜnych ilości przedmiotów ładunku. Chcąc dokonać
sprawnej  wymiany  poczty  uwzględniającej  ilość  ładunku,  do  pomocy  przy  wymianie  naleŜy
kierować  zwiększoną  ilość  pracowników.  W  takiej  sytuacji  kaŜdy  z  pracowników  powinien
być odpowiedzialny za przydzieloną do ochrony część ładunku pocztowego.

4.3.1.5.

Przekazywanie przesyłek i przedmiotów ładunku wewnątrz placówki
pocztowej

Przy przekazywaniu przesyłek i przedmiotów ładunku wewnątrz placówki pocztowej

naleŜy  przestrzegać  przepisów  oraz  zwracać  uwagę  na  zapewnienie  bezpieczeństwa  obrotu
pocztowego.  Przesyłki  rejestrowane  i  odsyłki  przekazuje  się  za  pokwitowaniem  w
dokumentach zdawczych. Wzajemne przekazywanie przesyłek między okienkiem pocztowym
a zapleczem (ekspedycją) placówki odbywa się na podstawie karty odsyłkowej. Pokwitowanie
polega  na  umieszczeniu  przez  odbierającego  w  kopii  dokumentu  zdawczego  adnotacji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„otrzymałem”  i  złoŜeniu  podpisu.  W  uzasadnionych  przypadkach  odnotowuje  się  takŜe  czas
(godzinę  i  minutę)  przekazania.  JeŜeli  przyjmujący  jest  wyposaŜony  w  datownik,  zamiast
adnotacji  umieszcza  odcisk  datownika.  Pokwitowanie  obejmuje  takŜe  dokumenty  będące
załącznikami  do  karty  odsyłkowej  lub  wykazu  ładunku.  Pracownik  odbierający  przesyłki
rejestrowane  i  przedmioty  ładunku  powinien  sprawdzić  ich  stan  zewnętrzny  i  liczbę,  a  przy
rejestrowanych  szczegółowo  takŜe  toŜsamość.  JeŜeli  przekazywanie  odbywa  się  kilka  razy
w ciągu  zmiany,  to  zamiast  oddzielnych  dokumentów  moŜna  sporządzić  jeden  dokument,
w którym  kaŜdorazowo  będzie  kwitowany  odbiór.  W  systemie  teleinformatycznym
przekazywanie przesyłek i odsyłek moŜe odbywać się na podstawie wewnętrznego dokumentu
zdawczego.  JeŜeli  przesyłki  rejestrowane  lub  przedmioty  ładunku  przekazuje  pracownik
pośredniczący,  to  kwituje  ich  odbiór  w  dodatkowej  (drugiej)  kopii  dokumentu.  Wówczas
oryginał przekazuje wraz z przesyłkami, a pokwitowaną kopię zwraca jako dowód naleŜytego
przekazania.  W  placówkach,  w  których  słuŜba  jest  pełniona  na  zmiany,  przekazywanie
przesyłek  rejestrowanych  i  przedmiotów  ładunku  odbywa  się  na  podstawie  dokumentów
zdawczych,  sporządzanych  pod  adresem  zmiany  przyjmującej  słuŜbę.  Z  większych  ilości
przesyłek  powinny  być  sporządzane  odsyłki  pomocnicze  pod  adresem  placówek,  do  których
wyekspediowane  będą  przez  zmianę  następną.  Przekazywanie  przesyłek  rejestrowanych
w węzłach  o  duŜym  obrocie  przesyłek  moŜe  być  uproszczone,  jednak  uregulowane
wewnętrznym zarządzeniem kierownika węzła.

4.3.1.6. Wymiana ładunku z konwojami pocztowymi

Konwoje pocztowe dzielą się na zwykłe i manipulacyjne. W konwoju wartości

pienięŜnych  osoba  transportująca  wartości  pienięŜne  dokonuje  wymiany  na  podstawie
odrębnych  dokumentów.  W  konwoju  zwykłym  konwojent  dokonuje  wymiany  na  podstawie
wykazów  sporządzonych  przez  placówkę  wyjściową  konwoju  i  adresowanych  do  innych
placówek,  z  którymi  konwój  wymienia  pocztę.  W  konwoju  manipulacyjnym  konwojent
otrzymuje ładunki na podstawie wykazów adresowanych do konwoju. Otrzymane przedmioty
ładunku  segreguje  i  wymienia  na  podstawie  wykazów,  które  sam  sporządza.  W  adresie
wykazu dla konwoju wymienia się rodzaj kursu, numer oraz nazwy miejscowości wyjściowej
i końcowej, np.:

−

kps 14/103 Poznań – Warszawa,

−

kp w poc. 77101 Iława – Olsztyn.

W przypadku kursu okręŜnego wymienia się równieŜ nazwę miejscowości zwrotnej, np.:

kps  14/111  Poznań  –  Bydgoszcz  –  Poznań.  Wymiana  powinna  być  dokonana  w  granicach
planowego  czasu  postoju  kursu.  KaŜde  przekroczenie  czasu  postoju  winno  być  odnotowane
w sprawozdaniu słuŜbowym z obiegu kursu. KaŜde skrócenie planowego postoju pociągu bez
zgody obsługi kursu, w którym obiega konwój pocztowy, uniemoŜliwiające dokonanie pełnej
wymiany  ładunku,  naleŜy  odnotować  w  sprawozdaniu.  Gdy  obsługa  pociągu  da  sygnał
odjazdu, naleŜy natychmiast wstrzymać wymianę i zamknąć drzwi. Placówki pocztowe, które
tylko odbierają ładunki z konwoju zwykłego, adresują wykazy próŜne do placówki końcowej.
Konwoje  zwykłe,  które  tylko  przyjmują  ładunki,  wydają  jako  pokwitowanie  wykazy  próŜne,
sporządzone przez placówkę początkową. Placówka pocztowa, która przekazuje do konwoju
zwykłego większe ilości wykazów bezpośrednich, moŜe sporządzić dodatkowo wykaz ogólny
adresowany do konwoju, w którego kopii konwojent kwituje odbiór całości ładunku zamiast
w  poszczególnych  wykazach  adresowanych  do  poszczególnych  placówek  pocztowych.  Po
obsłuŜeniu konwoju konwojent przekazuje do placówki końcowej otrzymane wykazy próŜne
oraz (o ile zostały sporządzone) wykazy ogólne z placówek pocztowych. Dowodem przyjęcia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ładunku z konwoju zwykłego przez końcową jest podpis pracownika przyjmującego, złoŜony
w wykazach przywiezionych przez konwojenta i w jego obecności.

4.3.1.7. Wymiana ładunku przy zastosowaniu samochodów zamkniętych

Wymiana ładunku pocztowego przy zastosowaniu samochodów zamkniętych polega na

przewozie  ładunków  pod  zamknięciem,  bez  potrzeby  przydzielania  pracownika  (-ów)  do
obsługi  kursu.  Kursy  samochodów  zamkniętych  mogą  być  planowe  lub  doraźne.
Samochodami  zamkniętymi  przewozi  się  ładunki  między  dwiema  placówkami  pocztowymi.
Placówka  wysyłająca  dokonuje  załadunku,  ułoŜenia,  sporządzenia  dokumentów,  zamknięcia
i zabezpieczenia  samochodu,  a  w  przypadku  kursu  doraźnego  dodatkowo  zawiadamia
placówkę  przeznaczenia.  Wykaz  ładunku  zaadresowany  do  placówki  przeznaczenia
przekazuje się za pośrednictwem kierowcy. Załadunek i rozładunek samochodu zamkniętego
musi odbywać się komisyjnie. Przed otwarciem samochodu naleŜy sprawdzić jego zamknięcie
i  zabezpieczenie,  a  po  otwarciu  stan  przedmiotów  ładunku.  Po  zakończeniu  rozładunku
samochodu  naleŜy  sprawdzić,  czy  nie  pozostały  w  nim  przedmioty  ładunku.  Samochodami
zamkniętymi  przewozi  się  wszystkie  rodzaje  przedmiotów  ładunku  z  wyjątkiem
awizowanych.

4.3.1.8. Wymiana ładunku z konwojami kolejowymi

Konwojem kolejowym nazywamy przewóz ładunku pocztowego pod bezpośrednim

nadzorem  pracownika  kolei,  wchodzącego  w  skład  obsługi  pociągu.  W  konwoju  kolejowym
przewozi  się  odsyłki  listowe  z  kartą  i  bez  karty.  Odsyłki  przewoŜone  konwojem  kolejowym
muszą  być  zabezpieczone  plombą.  Ładunki  do  konwojów  przekazuje  się  na  podstawie
wykazów adresowanych bezpośrednio do poszczególnych placówek pocztowych. Nad tytułem
wykazu  adresowanego  do  placówki  pocztowej  pisze  się  „kk  poc.  nr....”  oraz  nazwę  stacji
początkowej
i  końcowej,  między  którymi  konwój  obiega.  Pracownik  kolei  wchodzący  w  skład  obsługi
pociągu kwituje odbiór ładunku na kopii wykazu. Odbiór ładunku z konwoju odbywa się po
uprzednim wręczeniu wykazu próŜnego.

4.3.1.9. Wymiana ładunków z kursami autobusowymi

Przewóz ładunków pocztowych autobusami moŜe odbywać się pod nadzorem pracownika

poczty  lub  obsługi  autobusu.  W  przypadku  przewozu  pod  nadzorem  pracownika  poczty
postępuje  się  tak  jak  przy  konwojach  pocztowych.  W  przypadku  przewozu  pod  nadzorem
obsługi  autobusu  postępuje  się  tak  jak  przy  konwojach  kolejowych.  Pracownik  placówki
pocztowej  zgłaszający  się  do  wymiany  ma  obowiązek  udzielić  obsłudze  autobusu  pomocy
w załadowaniu lub wyładowaniu ładunku pocztowego.

4.3.1.10.

Przewóz poczty drogą lotniczą

Przewóz poczty drogą lotniczą odbywa się pod nadzorem pracownika pocztowego

i według  zasad  ustalonych  dla  manipulacyjnego  konwoju  pocztowego.  PrzełoŜeństwo  kursu
wyposaŜa  obsadę  w  niezbędne  środki  łączności  bezprzewodowej.  Węzeł  właściwy  dla
lokalizacji  danego  portu  lotniczego  obowiązany  jest  zapewnić  przeszkolenie  wszystkich
pracowników (w tym takŜe kierowców) wjeŜdŜających na dane lotnisko z zakresu przepisów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

BHP  oraz  poruszania  się  po  lotnisku.  Wjazd  i  wyjazd  z  lotniska  oraz  przebieg  wymiany
ładunku  odbywa  się  w  uzgodnionym  miejscu  i  w  sposób  uzgodniony  z  Zarządem  Portu
Lotniczego.  Ładunek  kierowany  do  przewozu  lotniczego  powinien  mieć  podaną
w dokumentach  zdawczych  i  na  chorągiewkach  (kartkach  adresowych)  wagę  ładunku,  której
ogólna  wielkość  na  kaŜdy  odcinek  lotu  nie  moŜe  przekraczać  dopuszczalnego  udźwigu
samolotu. Przekazywanie przedmiotów ładunku do samolotu odbywa się według wskazówek
konwojenta  kpl.  Ładunek  w  samolocie  powinien  być  rozmieszczony  według  kolejności
wydawania  i  zapewniać  pogrupowanie  na  poszczególne  kierunki.  Kapitan  samolotu  moŜe,
z uwagi  na  bezpieczeństwo  lotu,  nakazać  inne  rozmieszczenie  ładunku.  Szczegółowe  zasady
przewozów  poczty  drogą  lotniczą  reguluje  Instrukcja  technologiczna  w  zakresie  nocnych
przewozów lotniczych II P 15.

4.3.1.12.

Dokonywanie wymiany w urzędzie węzłowym z kursami pocztowymi
zbiórkowymi

Gotowy, sformowany ładunek przekazuje się zgodnie z ogólnymi zasadami dokonywania

wymian.  Przekazywanie  ładunku  odbywa  się  zgodnie  z  kolejnością  podaną  wcześniej.
Podstawą dokonywania wymiany jest plan wymiany poczty. Przekazywanie ładunku odbywa
się w 2 fazach. W pierwszej fazie do węzła przekazywane są odsyłki i przesyłki priorytetowe,
które  po  opracowaniu  w  węźle  przekazywane  są  do  kursów  ustalonych  specjalnie  dla
przesyłek  priorytetowych.  W  drugiej  fazie,  najczęściej  juŜ  po  zamknięciu  urzędu,  do  węzła
przekazywane  są  odsyłki  i  przesyłki  ekonomiczne  oraz  priorytetowe  przyjęte  po  godzinie
granicznej.

4.3.1.13.

Wymiana

poczty

pojemnikach,

kontenerach

(pojemnikach

przejezdnych), na paletach, skrzyniopaletach

Nowe technologie wprowadzone w celu ułatwienia i udoskonalenia wymian pocztowych

wymogły na ich twórcach konieczność dostosowania odpowiednich opakowań zbiorczych do
ich realizacji. W pojemnikach i kontenerach przekazywane są przesyłki rejestrowane i zwykłe.
Nie ma problemu z zabezpieczeniem, w razie konieczności opakowanie takie zabezpiecza się
plombą. Pojemniki, które są wykorzystywane do przekazywania przesyłek pocztowych
przystosowane

są

automatycznych

maszyn

rozdzielczych

wykorzystywanych

w rozdzielniach  duŜych  urzędów  węzłowych  (CER,  WER).  Kontenery  i  palety  transportowe
wykorzystuje się do przekazywania przesyłek, a takŜe ładunków pocztowych. Przy niewielkiej
mechanizacji słuŜb ekspedycyjno-rozdzielczych znacznie poprawia się skuteczność ich pracy.
Zmniejsza  się  pracochłonność  słuŜb  ekspedycyjnych.  Przy  przekazywaniu  rejestrowanych
przedmiotów  ładunków  w  pojemnikach  i  kontenerach  karta  odsyłkowa  lub  specjalna
wkładana jest do wewnątrz tego opakowania, a w wykazie ładunku opakowanie to zapisuje się
w  pozycji  „opakowanie  zbiorcze”.  Na  paletach  przekazywane  są  częstokroć  zwykłe  paczki
pocztowe,  szczególnie  niewielkich  wymiarów.  Ilość  przekazanych  w  ten  sposób  paczek
zapisana jest w wykazie ładunku. W skrzyniopaletach przekazywany jest materiał zwykły, nie
wymagający  zabezpieczania  (przesyłki  reklamowe,  przesyłki  zwykłe  –  od  masowych
nadawców).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.1.14.

Wymiana poczty z zagranicą

Wymiana poczty z zagranicą, w której najwaŜniejszymi ogniwami są: Centrum

Ekspedycyjno-Rozdzielcze w Warszawie oraz urzędy wymiany funkcjonujące przy
CER/ WER, polega na przekazywaniu i odbiorze odsyłek listowych i paczkowych za granicę
i z zagranicy, a takŜe przekazywanie odsyłek tranzytowych. W wymianie poczty z zagranicą
naleŜy wyszczególnić dwa strumienie przesyłek:

−

listowy;

−

paczkowy.

A  w  nich,  podobnie  jak  w  przypadku  przesyłek  krajowych,  jest  strumień  przesyłek
priorytetowych oraz ekonomicznych. Sposób opracowania listowych przesyłek zagranicznych
jest  na  terenie  kraju  podobny  jak  dla  przesyłek  krajowych.  RóŜnica  polega  na  tym,  Ŝe
wszystkie kierowane są do CER Warszawa. Obrót paczkowy w relacjach międzynarodowych
podlega  wszelkim  rygorom  obrotu  towarowego,  dlatego  podlega  obowiązującym  przepisom
celnym  zarówno  w  kraju  nadania,  jak  i  odbioru.  Nadawca  paczki  przed  jej  nadaniem
zobowiązany jest zapoznać się z ograniczeniami w przyjęciu paczki w kraju adresata. Paczka
pocztowa,  czy  to  zwykła,  czy  z  zadeklarowaną  wartością,  ekonomiczna  czy  priorytetowa,
która  została  nadana  w  dowolnym  urzędzie  pocztowym  kierowana  jest  do  urzędu  wymiany,
który  opracowuje  paczki  do  danego  kraju  –  zgodnie  z  Cennikiem  za  usługi  w  obrocie
zagranicznym.  Po  dokonaniu  niezbędnych  czynności  celnych  –  wywozowych  z  paczek
formuje  się  odsyłki  paczkowe.  Przesyłki listowe w obrocie międzynarodowym przesyłane są
między  wszystkimi  krajami  świata,  natomiast  obrót  paczkowy  jest  ograniczony.  Oznacza  to,
Ŝ

e paczki pocztowe moŜna wysyłać do tych krajów, które zostały wyszczególnione w Cenniku

za usługi pocztowe w obrocie zagranicznym (zarządzenie nr 114 Dyrektora Generalnego
Poczty Polskiej z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie Cennika opłat za usługi pocztowe
w obrocie zagranicznym).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są rodzaje ładunków pocztowych?
2.  Jakie ogólne zasady obowiązują przy wymianie poczty?
3.  Czym róŜni się wymiana poczty jednostronnej od dwustronnej?
4.  Kiedy wykaz ładunku naleŜy traktować jako niewaŜny?
5.  Według  jakich  grup  rodzajowych  i  w  jakiej  kolejności  naleŜy  przekazywać  ładunek

pocztowy?

6.  Jakie czynności wykonują pracownicy podczas wymiany poczty?
7.  Na czym polega formowanie (kompletowanie) ładunków pocztowych?
8.  Jaki  jest  sposób  postępowania  pracowników  słuŜb  ekspedycyjnych  z  ładunkiem

przygotowanym do wymiany aŜ do momentu rozpoczęcia wymiany?

9. Jaki jest sposób przekazywania przesyłek i przedmiotów ładunku wewnątrz placówki

pocztowej?

10. Na czym polega wymiana ładunku z konwojem pocztowym?
11. Jakie zasady obowiązują przy wymianie ładunku pocztowego przy zastosowaniu

samochodów zamkniętych?

12.  Jak powinna przebiegać wymiana ładunków pocztowych z konwojem kolejowym?
13.  Jak powinno funkcjonować przekazywanie ładunków pocztowych do kursów lotniczych?
14.  Jak powinna przebiegać wymiana ładunku pocztowego z kursem autobusowym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Jakie zasady obowiązują przy zbiórce ładunku z urzędów pocztowych i przekazywaniu

do urzędów węzłowych?

16. Na czym polega wymiana poczty za pośrednictwem pojemników, kontenerów i palet?
17. Jakie zasady obowiązują przy wymianie poczty z zagranicą?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W urzędzie pocztowym do godziny 17:00 przyjęto od klientów:

−

3 paczki z zadeklarowaną wartością,

−

13 paczek zwykłych,

−

8 przesyłek pobraniowych .
Z przejętych wcześniej listów poleconych sporządziłeś odsyłkę z kartą.
Twoim zadaniem jest przygotować ładunek pocztowy, zapisać do dokumentu zdawczego

i dokonać wymiany poczty z kursem zbiórkowym, który przyjedzie do urzędu o godzinie
17:30.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  sporządzić odsyłkę z kartą,
2)  skompletować ładunek poczty,
3)  zapisać przedmioty ładunku do dokumentu zdawczego,
4)  dokonać wymiany ładunku z kursem pocztowym,
5)  wyszukać  w  poradniku  dla  ucznia  informacje  dotyczące  wymiany  poczty  w  urzędzie

pocztowym z kursem pocztowym.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

dokumenty (druki) pocztowe,

−

instrukcje technologiczne,

−

komputer z drukarką,

−

rekwizyty pocztowe,

−

przybory.

Ćwiczenie 2

Obsługujesz konwój pocztowy w wagonie bagaŜowym. Na trasie jazdy w miejscowości

X, w której kurs ma zgodnie z planem wymiany poczty wymianę poczty, zgłosił się wysłannik
urzędu  pocztowego,  który  przed  wymianą  przekazał  Ci  wykaz  ładunku.  W  formie  opisowej
wyjaśnij,  jakie  warunki  musi  spełnić  wykaz  ładunku,  by  moŜna  było  dokonać  wymiany
poczty. WskaŜ, kiedy wykaz ładunku jest niewaŜny i jak dokonuje się w nim poprawek.
X – wybrany kurs z podręcznika pocztowego „Spis kursów pocztowych”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w podręczniku pocztowym „Spis kursów pocztowych” kurs, który zgodnie

z poleceniem obsługujesz,

2) zapoznać się z planem wymiany poczty tego kursu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  upewnić się, jakie odsyłki powinny być zakartowane w wykazie ładunku,
4)  wystawić wykaz ładunku,
5)  opisać,  kiedy  wykaz  ładunku  jest  niewaŜny  i  w  jaki  sposób  dokonuje  się  poprawek

w dokumentach,

6) wyszukać w poradniku dla ucznia informacje dotyczące sporządzania wykazów ładunku.

WyposaŜenie stanowiska:

−

podręczniki pocztowe komunikacyjne,

−

plan wymiany poczty,

−

dokumenty (druki) pocztowe,

−

instrukcje technologiczne,

−

komputer z drukarką,

−

rekwizyty pocztowe,

−

przybory.

Ćwiczenie 3

Do urzędu pocztowego, w którym pracujesz na stanowisku ekspedienta, podjechał

samochód obsługujący kurs pocztowy rozwózkowy. Konwojent kursu podał Ci wykaz
ładunku, w którym urząd węzłowy zakartował przedmioty ładunku w ilości:

−

1 odsyłka wartościowa,

−

2 odsyłki z kartą,

−

3 odsyłki listowe bez karty,

−

4 pakiety,

−

5 paczek zwykłych,

−

1 paczka z zadeklarowaną wartością.

Twoim zadaniem jest przyjąć ten ładunek, a na potwierdzenie zgodności przyjęcia ładunku
wydać wykaz ładunku „próŜny” (wcześniej przygotowany przez Ciebie).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z planem wymiany urzędu pocztowego,
2)  przypomnieć sobie sposób sporządzania dokumentów zdawczych,
3)  przypomnieć sobie rodzaje przedmiotów ładunku oraz sposób ich kartowania,
4)  sprawdzić waŜność otrzymanego dokumentu zdawczego,
5)  przyjąć ładunek i potwierdzić jego zgodność oraz stan zabezpieczenia,
6)  wydać konwojentowi kursu wykaz ładunku „próŜny”.

WyposaŜenie stanowiska:

−

podręczniki pocztowe komunikacyjne,

−

plan wymiany poczty,

−

dokumenty (druki) pocztowe,

−

instrukcje technologiczne,

−

komputer z drukarką,

−

rekwizyty pocztowe,

−

przybory,

−

atrapy odsyłek i przesyłek (np. przygotowane wcześniej na zajęciach).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić i omówić rodzaje ładunków pocztowych?

omówić ogólne zasady obowiązujące przy wymianie poczty?

wskazać na róŜnice pomiędzy wymianą dwustronną a jednostronną?

określić, kiedy wykaz ładunku jest niewaŜny?

wskazać kolejność przekazywania poszczególnych grup
przedmiotów ładunku podczas wymiany poczty?

wymienić czynności wykonywane przez uczestników wymiany
poczty?

dokonać skompletowania ładunku pocztowego?

wyjaśnić sposób przekazywania przesyłek i przedmiotów ładunku
wewnątrz placówki pocztowej?

omówić sposób wymiany poczty z konwojem kolejowym?

10)

omówić zasady wymiany poczty za pośrednictwem kursów
pocztowych obsługiwanych samochodem zamkniętym?

11)

wyjaśnić róŜnicę pomiędzy kursami rozwózkowymi a zbiórkowymi?

12)

wskazać sposób wymiany poczty z kursem autobusowym?

13)

omówić przemieszczanie przesyłek w pojemnikach i kontenerach?

14)

scharakteryzować wymianę poczty z zagranicą?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Tylko jedna jest

prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedź zaznacz

znakiem X.

6.  Błędne zaznaczenie zaznacz kółkiem, następnie zakreśl właściwą odpowiedź.
7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8.  Jeśli  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  odłóŜ  jego  rozwiązanie  na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Kursy komunikacji pocztowej to

a)  kursy posłańcze.
b)  kursy wagonów kolejowych.
c)  konwoje pocztowo-samochodowe, konwoje pocztowe, kursy lotnicze.
d)  kursy autobusów PKS.

2. Przewoźnikiem nazywamy

a) konwojenta pocztowego przewoŜącego ładunek pocztowy.
b) jednostkę organizacyjną Poczty Polskiej lub osobę prawną zajmującą się

przewoŜeniem przesyłek i ładunków pocztowych.

c) pracownika poczty doręczającego paczki.
d) listonosza obsługującego rejon samochodem osobowym (autorejon).

3. Kursy pocztowe ze względu na obsługę dzielą się na

a) pod nadzorem pracownika poczty, pod nadzorem pracownika przewoźnika, pod

nadzorem pracownika ochrony wyposaŜonego w broń palną.

b)  manipulacyjne, zwykłe, zamknięte.
c)  samochodowe, kolejowe, lotnicze.
d)  planowe i doraźne.

4. Przewóz poczty odbywa się na podstawie dokumentów zdawczych, do których zaliczamy

a)  kartę doręczeń, księgę oddawczą.
b)  sumariusz, kartę specjalną, kartę doręczeń.
c)  kartę odsyłkową, wykaz ładunku, sumariusz.
d)  kartę specjalną, kartę odsyłkową, wykaz ładunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wykaz ładunku słuŜy do

a) zapisywania przesyłek przekazywanych w odsyłce lub między stanowiskami pracy

w urzędzie pocztowym.

b) zapisywania przedmiotów ładunku i jest dokumentem upowaŜniającym do

przeprowadzenia wymiany poczty.

c) zapisywania przesyłek listowych rejestrowanych i jest dokumentem dodatkowym.
d) kierowania przesyłek zgodnie z planem wymiany poczty.

6. Tabelka kursowa

a) zawiera informacje dotyczące opracowywania i kierowania przesyłek odprawianych

w poszczególnych odprawach.

b) zawiera informacje o przygotowaniu przesyłek do odprawy i polega na

posegregowaniu ich według rodzajów i miejsc przeznaczenia oraz zgromadzenia
w odpowiednie zbiory.

c) jest planem jazdy kursu samochodowego, określającym trasę, dni tygodnia, godziny

jazdy kursu oraz termin obowiązywania.

d) jest planem określającym sposób postępowania z przesyłkami w zakresie ich

doręczania.

7. Kursem komunikacyjnym nazywamy

a)  obieg środka transportu przewoŜącego pocztę.
b)  urząd pocztowy, do którego odsyłka lub dokumenty są kierowane.
c)  urząd, do którego dosyła się przesyłki niedoręczalne.
d)  urząd pocztowy zlokalizowany na drodze kursów pocztowych.

8. Zadaniem komunikacji pocztowej jest

a)  sprawna łączność pomiędzy placówkami pocztowymi.
b)  sporządzanie planów wymiany poczty.
c)  organizowanie kursów pocztowych.
d)  zebranie  przesyłek  z  placówek  nadawczych  po  zakończeniu  obsługi  klientów

i dowiezienie ich do placówek oddawczych.

9. Obieg kursów pocztowych odbywa się na podstawie

a)  planu wymiany poczty i tabelki kursowej.
b)  planu kierowania przesyłek.
c)  planu obsługi poczt ruchomych.
d)  rozkładu jazy PKP.

10. Odprawa, przewóz i wymiana odsyłek planowych odbywa się na podstawie

a)  tabelek kursowych, zegarów wiązań.
b)  wewnętrznych terminów kontrolnych.
c)  planów  wymiany  poczty  dla  urzędu,  konwoju  pocztowego,  konwoju  pocztowo-

lotniczego.

d) planów obsługi poczt ruchomych.

11. Kursy pocztowe ze względu na okresowość i częstotliwość obiegu dzielą się na

a)  obiegające codziennie, obiegające w dni robocze.
b)  planowe i doraźne.
c)  manipulacyjne.
d)  zamknięte.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Kursy traktowe to

a)  ambulanse pocztowe, konwoje pocztowe, kursy lotnicze.
b)  konwoje kolejowe, kursy posłańcze.
c)  kursy samochodowe, konne, posłańcze.
d)  takie,  które  przewoŜą  ładunki  pocztowe  w  relacjach  między  urzędem  węzłowym

a punktem rozdzielczo-przeładunkowym oraz urzędem oddawczym w obrębie
jednego węzła, a takŜe zbierające ładunki pocztowe z urzędów nadawczych
i przewoŜące je do punktów rozdzielczo-przeładunkowych lub urzędów węzłowych.

13. Kursem międzywęzłowym jest

a) kurs, który przewozi ładunki pocztowe między urzędem węzłowym lub punktem

przeładunkowym a urzędem nadawczym i oddawczym w obrębie jednego miasta.

b) kurs, który przewozi ładunki pocztowe w relacjach między węzłami pocztowymi

(CER/WER – węzeł pocztowy, węzeł pocztowy – węzeł pocztowy).

c) kurs, który przewozi ładunki pocztowe zbierane ze skrzynek nadawczych do urzędu

węzłowego.

d) kurs, który słuŜy do dowiezienia ładunków pocztowych do samolotów (kursy

lotnicze).

14. Zegar wiązań jest

a) spisem kursów nadchodzących i odchodzących do i z urzędu/węzła w ciągu doby

zegarowej. Zawiera informacje o czasie przyjazdu i odjazdu kursów niezbędnych do
opracowania wewnętrznych terminów kontrolnych dla procesów eksploatacyjnych.

b) wykazem kursów powiązanych pomiędzy sobą poprzez skomunikowanie ich

w czasie.

c) wykazem określającym zasady ekspediowania przyjętych przesyłek pocztowych.
d) dokumentem sporządzanym dla urzędów i kursów pocztowych, zawierającym spis

odsyłek otrzymywanych, sporządzanych i wysyłanych przez urząd w ciągu doby.

15. Jakie determinanty czasowe (terminowość) obowiązują dla przesyłek listowych

i paczkowych
a)  priorytetowe z terminem doręczenia D+1, ekonomiczne z terminem doręczenia D+3.
b)  priorytetowe z terminem doręczenia D+1, ekonomiczne z terminem doręczenia D+7.
c)  priorytetowe z terminem doręczenia D+3, ekonomiczne z terminem doręczenia D+7.
d)  priorytetowe z terminem doręczenia D+1, ekonomiczne z terminem doręczenia D+6.

16. Zmiana przepisów obowiązujących godziną graniczną nadania przesyłek priorytetowych

jest godzina 17:00. Zbiórka i dowiezienie kursami do węzła przesyłek trwa 75 min. Kurs,
który  odchodzi  z  węzła  na  lotnisko  w  celu  przekazania  przesyłek  do  samolotu  odjeŜdŜa
o godzinie  19:50.  Określ,  ile  czasu  musi  wystarczyć  pracownikom  na  opracowanie
(podział) tych przesyłek i sporządzenie odsyłek
a)  75 minut.
b)  85 minut.
c)  95 minut.
d)  105 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Przesyłki listowe priorytetowe, EMS i Pocztex przewoŜone są pomiędzy węzłami

kursami lotniczymi. Określ, jakimi kursami przewoŜone są paczki priorytetowe
a)  kursami lotniczymi.
b)  ambulansami pocztowymi, wagonami kolejowymi.
c)  kursami pocztowo-samochodowymi.
d)  konwojami pocztowymi.

18. Określ, które relacje kierowania przesyłek obowiązują obecnie

a) urząd nadawczy – urząd sektorowy, urząd sektorowy – urząd węzłowy, urząd

węzłowy
– urząd węzłowy, urząd węzłowy – urząd sektorowy, urząd sektorowy – placówka
oddawcza.

b) urząd nadawczy – urząd węzłowy, urząd węzłowy – urząd węzłowy, urząd węzłowy

– urząd oddawczy.

c) urząd nadawczy – urząd węzłowy, urząd węzłowy – urząd przeładunkowy, urząd

przeładunkowy – urząd węzłowy, urząd węzłowy – urząd oddawczy.

d) urząd nadawczy – urząd sektorowy, urząd sektorowy – urząd przeładunkowy, urząd

przeładunkowy – urząd węzłowy, urząd węzłowy – urząd węzłowy, urząd węzłowy
– urząd przeładunkowy, urząd przeładunkowy – urząd oddawczy.

19. Przy wymianie ładunku pocztowego naleŜy utrzymać następującą kolejność

a) odsyłki EMS-Pocztex, odsyłki priorytetowe, odsyłki awizowane i wartościowe,

odsyłki ekonomiczne, paczki z zadeklarowaną wartością, paczki zwykłe, inne
przedmioty ładunku.

b) odsyłki awizowane, odsyłki wartościowe, odsyłki EMS-Pocztex, odsyłki

priorytetowe, paczki z zadeklarowaną wartością, odsyłki ekonomiczne, inne
przedmioty ładunku.

c) nie obowiązuje kolejność wymiany ładunku, naleŜy tylko dopilnować zgodności

ilościowej przekazywanych przesyłek i zapewnić ich bezpieczeństwo.

d) odsyłki ekonomiczne, wartościowe, EMS-Pocztex, paczki zwykłe, paczki

z zadeklarowaną wartością i inne przedmioty ładunku.

20. Ładunki pocztowe przekazywane do konwojów kolejowych przekazuje się na podstawie

a) wykazów ładunku pod adresem konwoju kolejowego.
b) wykazów ładunku pod adresem urzędów węzłowych będących przełoŜeństwem

kursu.

c) wykazów ładunku pod adresem bezpośrednio do poszczególnych placówek

pocztowych.

d) wykazów ładunku pod adresem stacji docelowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Przewóz poczty i wymiana ładunków pocztowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1.  Bedronek Cz.: Przewóz Poczty. PWSziP, Warszawa 1986
2.  Piskozub A.: Gospodarowanie w transporcie. WKŁ, Warszawa 1982
3.  Rudowski  L.:  Wpływ  poszczególnych  elementów  komunikacji  pocztowej  na  czas

przebiegu przesyłek pocztowych. „Technika i Eksploatacja Poczty” 4/94. Centrum
Badawczo-Szkoleniowe Poczta Polska, Warszawa 1994

4. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 1995
5. Czasopisma: „Poczta Polska”, „Technika i Eksploatacja Poczty”, „Pocztowa Informacja”.

Wydawnictwo Centrum Zaopatrzenia Poczty

Rozporządzenia

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 9 stycznia 2004 r. w sprawie wykonywania

powszechnych usług pocztowych (Dz. U. Nr 5 z dnia 15 stycznia 2004 r., poz. 34
z późniejszymi zmianami)

2. Instrukcja technologiczna dotycząca ekspedycji i przewozu poczty
3. Instrukcja technologiczna II P 8 w zakresie ekspediowania i przewozu poczty

wprowadzona zarządzeniem nr 48 Dyrektora Generalnego Poczty Polskiej z dnia 12 maja
2003 r. z późniejszymi zmianami

4. Dyrektywy pocztowe UPU, Ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. – Prawo pocztowe, Ustawa

z dnia 18 marca 2004 r. o zmianie ustawy – Prawo pocztowe

5. Instrukcja ogólna w zakresie przesyłek pocztowych – II P 4, stanowiąca załącznik do

zarządzenia nr 44 Dyrektora Generalnego Poczty Polskiej z dnia 30 kwietnia 2002 r.
z późniejszymi zmianami

6. Regulamin świadczenia usługi przesyłki kurierskiej EMS-Pocztex w obrocie krajowym

przez jednostki organizacyjne PP, stanowiący załącznik do zarządzenia nr 8 Dyrektora
Generalnego Poczty Polskiej z dnia 11 lutego 2002 r.

7. Instrukcja technologiczna w zakresie nocnych przewozów lotniczych II P 15.
8. Zarządzenie nr 114 Dyrektora Generalnego Poczty Polskiej z dnia 19 grudnia 2006 r.

w sprawie cennika opłat za usługi pocztowe w obrocie zagranicznym