B

KOLOKWIUM Z GRAMATYKI JĘZYKA STARO-CERKIEWNO-SŁOWIAŃSKIEGO

1

IMIĘ I NAZWISKO

NR INDEKSU

GRUPA

Oto tekst zapisany w języku staro-cerkiewno-słowiańskim1:

Ростиславъ бо, Моравьскъіи кн1зь, богомъ uстимъ, съв7тъ сътвори съ кн1зи

своими и с Моравл1нy, посла къ царю Михаилu, глагол1, людємъ нашимъ

поганьства с1 wтвръгшимъ, и по христіанєскъ с1 законъ дръжащимъ, uчитєл1 нє

имамъ таковаго, ижє бy нъі въ свои јазyкъ истuю в7рu христіаньскuю

сказалъ, да бyша и инъі странъі того зр1щє подобилис1 намъ | То посли намъ, владyкw, єпископа и uчитєл1 таковаго | Wтъ васъ бо на вс1 странy въсєгда

добрyи законъ исходить | Събравъ жє царь съборъ, призва Коньстантина

филосwõа, и сътвори и слъішати р7чь сію и рєчє, филосwõє, в7мь т1 трuдна

сuща, но достоить тєб7 тамо ити | Сіа бо р7чи нє можєть инъ никтожє

исправити, јакожє тъі

Zadanie 1. Który zapis w transkrypcji półfonetycznej tekstu oznaczonego szarym tłem można uznać za prawidłowy i znormalizowany?

a) knęzь posla kъ carju glagolę ljudemъ našimъ poganьstva sę otvrъgšimъ



b) kъnęzь posla kъ carju glagolę ljudemъ našimъ poganьstva sę otъvrъgšimъ



c) kъnęʒь posъla kъ carju glagolę l’udijьmъ našimъ poganьstva



otъvrъgšijimъ

d) kъnęʒь posъla kъ caru glagolę l’udemь našimъ poganьstva otvrъgšijimъ



Zadanie 2. Po uważnym przeczytaniu tekstu ze zwróceniem uwagi na wartości fleksyjne zawartych w nim form wyrazowych, błędy popełnione przez kopistę etc. proszę zakreślić prawidłową odpowiedź (litera P oznacza prawdę, F – fałsz):

a) Rościsław, pobudzony przez Boga, zrobi naradę ze swoimi

P

F

książętami.

b) Nie mamy nauczyciela takiego, który by nam wyjaśnił wiarę.

P

F

c) Od was bowiem na cały kraj zawsze się dobre prawo rozchodziło.

P

F

d) Zebrawszy więc car doradców, przyzywa Konstantyna.

P

F

e) Tej więc prośby nie mógłby nikt inny spełnić, jak tylko ty.

P

F

Zadanie 3. W podanym wyżej tekście znajdują się m.in. wyrazy кн1зи, владyкw, слъішати, których postać scs. jest wynikiem najrozmaitszych procesów fonetycznych.

Proszę alfabetem półfonetycznym zrekonstruować wczesnoprasłowiańską postać tych wyrazów i nazwać procesy, które doprowadziły do ich powstania (dla ułatwienia do rekonstrukcji zostały podane formy podstawowe i znormalizowane).

1 Uwaga, zawiera on liczne błędy w stosunku do klasycznej postaci scs., zwłaszcza w zakresie nosówki ǫ; może ze względu na jego redakcję wschodnią. Oto niektóre z nich: дръжащимъ winno być zapisane дрьж1щимъ, uxитєл1 – uxитєлја, истuю – ист24, христіаньскuю – христіаньск24, бъіша – бъіш1, исходить – исходитъ, сію – сь4, сіа – сє4 itd.

KOLOKWIUM Z GRAMATYKI JĘZYKA STARO-CERKIEWNO-SŁOWIAŃSKIEGO

2

k]n1ś[

 *kъnęgь < *kuningaz, wykazany proces to: III palatalizacja

vladyka

 *voldyka, wykazany proces to: pdsłow. realizacja metatezy

слъішати

 *slyxjati, wykazany proces to: palatalizacja przez j

Zadanie 4. Proszę dokonać analizy fleksyjnej odmiennych wyrażeń w zdaniu M2dr]

cарь сътвори i слъішати р7чь с[4. Dla ułatwienia zanalizowano już jedną z form.

Słowniczek:

sъtvoriti, -rjǫ, -riši – zrobić (tu: wezwać, zaprosić)

rěčь, -i - mowa

ANALIZOWANA

TEMAT

KOŃCÓWKA

WARTOŚCI

CZĘŚĆ MOWY

DAWNY (PIE.)

FORMA

FLEKSYJNY (w

FLEKSYJNA (w

KATEGORII

MORFEM

(w transkrypcji) transkrypcji) transkrypcji)

GRAMATYCZNYCH

TEMATYCZNY

inf.

slyšati

slyša-

-ti

czasownik

-i-

(bezokolicznik)

-o- (odmiana

mǫdrъ

mǫdr-

-r

m. Nom. sg.

przymiotnik prosta)

carь

car-

-ь

m. Nom. sg.

rzeczownik

-jo-

sъtvori

sъtvori-

-ø

3. sg. aor. I

czasowniki

-i-

zaimek

miękkotematowa

jь

j-

-ь

m. Acc. sg.

anaforyczny –jo-

rěčь

rěč-

-ь

f. Acc. sg.

rzeczownik

-i-

zaimek

miękkotematowa

sьjǫ

s-

- ьjǫ

f. Acc. sg.

wskazujący

–ja-

Zadanie 5. W tekście występują różne imiesłowy. Proszę zaznaczyć prawidłową odpowiedź.

a) ustimъ to imiesłów bierny czasu teraźniejszego rodzaju męskiego w mianowniku



liczby pojedynczej w odmianie zaimkowej

b) ōtvrъgšimъ to imiesłów czynny czasu przeszłego rodzaju męskiego w



celowniku liczby mnogiej w odmianie rzeczownikowej

Zadanie 6. Proszę oznaczyć szereg, w którym umieszczono wyłącznie wyrażenia południowosłowiańskie. Wszystkie wyrazy zapisano alfabetem łacińskim.

a. łodja, mołotь, noc, cvesti, vižu



b. mlít, lodь, vidím, vzkvétat, nočь



c. viždam, nošč, mleti, cvetati, lađa

