Katedra Ekonomii i

Polityki Ekonomicznej

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Spółki handlowe kapitałowe

Prawo gospodarcze

Cechą charakterystyczną kodeksu spółek handlowych jest wprowadzenie

rozbudowanych przepisów ogólnych dotyczących spółek kapitałowych (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej). Obejmują one w

Wykład 4 – Spółki handlowe

szczególności tzw. prawo holdingowe (koncernowe) dotyczące nominalnie

wszystkich spółek handlowych, mające jednak zastosowanie przede wszystkim kapitałowe. Transformacja spółek

w przypadku spółek kapitałowych.

handlowych.

Następnie jest regulacja dotycząca spółek kapitałowych w organizacji -

powstają one co do zasady z chwilą zawarcia umowy (podpisania statutu)

Prowadzący:

spółki i trwają do chwili wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców KRS. Wpis do rejestru ma skutek konstytutywny w tym sensie, że powoduje powstanie spółki dr Zbigniew Piepiora

posiadającej osobowość prawną. Już jednak postać spółki kapitałowej w

organizacji posiada zdolność prawną (niepełna osoba prawna), co oznacza, że spółka w organizacji może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym

własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania,

Jelenia Góra 2012

1

pozywać i być pozywaną.

2

Katedra Ekonomii i

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Polityki Ekonomicznej

Spółki handlowe kapitałowe

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Z chwilą wpisu do rejestru spółka w organizacji staje się spółką docelową i staje się podmiotem praw i obowiązków, które dotychczas należały do spółki w Spółki handlowe kapitałowe

organizacji. Spółka w organizacji może także prowadzić działalność

gospodarczą - mimo braku wpisu do rejestru.

Istotą spółek kapitałowych jest brak odpowiedzialności za zobowiązania spółki tak wspólnika spółki z o.o., jak i akcjonariusza spółki akcyjnej, co stanowi Bardzo ważnym elementem regulacji jest art. 17 k.s.h. precyzujący skutki istotny element zachęcający do korzystania z tej formy organizacyjnej

dokonywania czynności prawnych przez zarząd spółki bez wymaganej zgody

działalności – za zobowiązania spółki odpowiada sama spółka całym swoim innego organu (rady nadzorczej lub zgromadzenia).

majątkiem, natomiast ryzyko ekonomiczne wspólników spółek kapitałowych

ogranicza się do ryzyka utraty udziałów (akcji).

Jeżeli wymóg uzyskania takiej zgody wynikał z przepisów prawa, w

szczególności k.s.h., czynność prawna dokonana bez tej zgody korporacyjnej Zarówno umowa spółki z o.o., jak i statut spółki akcyjnej wymagają formy aktu jest nieważna, natomiast jeżeli wymóg uzyskania zgody korporacyjnej wynikał

notarialnego.

tylko z postanowień umowy (statutu) spółki, brak zgody korporacyjnej nie będzie oznaczał nieważności czynności prawnej, co nie wyklucza

odpowiedzialności osób dokonujących takiej czynności prawnej wobec spółki.

3

4

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Spółka ta jest bardzo popularna w obrocie gospodarczym, co wynika m.in. z Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

niskich wymogów co do jej minimalnego kapitału zakładowego - obecnie pięć tysięcy złotych. Spółka z o.o. jest spółką kapitałową, występuje w niej jednak wiele elementów osobowych. Ponadto wspólnicy mogą tak ukształtować

Wnosząc do spółki z o.o. wkłady kapitałowe, wspólnicy otrzymują w zamian umowę spółki, że znacząco wzmocnią elementy osobowe, mogą jednak także

udziały w spółce. Udział to wiązka praw i obowiązków wspólnika w spółce wyeliminować elementy osobowe, znacząco zbliżając typ tej spółki do spółki wyrażony kwotą pieniężną nie mniejszą niż 50 zł.

akcyjnej.

Podstawową zasadą jest, że wkład wspólnika nie może być mniejszy niż

O ile przepis szczególny nie stanowi inaczej, spółka z o.o. może prowadzić wartość nominalna udziału otrzymanego w zamian.

każdą działalność dozwoloną przez prawo, choć w praktyce najczęściej jest to działalność gospodarcza. Istnieje także możliwość powołania i funkcjonowania Suma wartości nominalnej udziałów tworzy kapitał zakładowy spółki.

jednoosobowej spółki z o.o., to znaczy spółki, w której występuje tylko jeden wspólnik - stanowi on wówczas jednoosobowe zgromadzenie wspólników, a

Jest to kategoria inna niż wartość majątku spółki - ta ostatnia może być umowę spółki zastępuje akt założycielski spółki. Zakazane jest jedynie

znacząco wyższa niż wysokość kapitału zakładowego, może także zdarzyć się powołanie jednoosobowej spółki z o.o. przez inną jednoosobową spółkę z o.o.

sytuacja, w której wartość majątku spółki będzie niższa od wysokości kapitału Z uwagi na względy bezpieczeństwa obrotu gospodarczego k.s.h. wprowadza zakładowego (mówimy wówczas o braku pokrycia kapitału zakładowego).

pewne obostrzenia formalne przy funkcjonowaniu jednoosobowych spółek z

5

o.o.

6

1

Katedra Ekonomii i

Katedra Ekonomii i

Polityki Ekonomicznej

Polityki Ekonomicznej

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Sprawy spółki prowadzi jej zarząd, który także reprezentuje spółkę. Obowiązuje Mimo braku pokrycia kapitału zakładowego spółka może dalej funkcjonować, a zasada domniemania kompetencji zarządu, to znaczy należą do niego wszelkie jedyne skutki to niemożność wypłaty wspólnikom dywidendy, natomiast w

te sprawy, które nie zostały w sposób wyraźny przypisane do kompetencji przypadku, gdy brak pokrycia doszedł do połowy wysokości kapitału

innego organu – czy na mocy przepisów ustawowych, czy na mocy

zakładowego - obowiązek zwołania specjalnego zgromadzenia wspólników, na postanowień umowy spółki.

którym musi być podjęta uchwała o dalszym trwaniu spółki (wspólnicy mogą podjąć uchwałę o likwidacji spółki, ale także uchwałę o dalszym trwaniu spółki i Zarząd może być i jednoosobowy, i wieloosobowy, można do niego powoływać pokryciu strat z zysków lat przyszłych).

zarówno wspólników, jak i osoby spoza ich grona. W przypadku zarządu

wieloosobowego jest on organem kolegialnym, w którym członkowie zarządu Liczba udziałów posiadanych przez wspólnika determinuje zakres jego

mają co do zasady równe prawa i obowiązki. Umowa spółki może także

uprawnień - ponieważ w spółkach kapitałowych co do zasady liczba głosów wprowadzić różne kompetencje dla poszczególnych członków zarządu.

zależna jest od liczby posiadanych udziałów.

7

8

Katedra Ekonomii i

Katedra Ekonomii i

Polityki Ekonomicznej

Polityki Ekonomicznej

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Najważniejsze decyzje podejmuje zgromadzenie wspólników, aczkolwiek w

Spółka akcyjna

zakresie spraw wskazanych w przepisach prawa oraz w postanowieniach

umowy spółki.

Spółka akcyjna, aczkolwiek może prowadzić każdą działalność dozwoloną

prawem, jest kluczową formą (typem spółki) dla prowadzenia działalności Nadzór nad spółką należy indywidualnie do wspólników.

gospodarczej, choćby dlatego, że dla niektórych rodzajów działalności jest podstawową formą jej prowadzenia (działalność ubezpieczeniowa, bankowa).

Ponadto w spółce może zostać powołana rada nadzorcza lub komisja rewizyjna lub oba te organy jednocześnie.

Umożliwia też zgromadzenie sporych środków materialnych dzięki emisji akcji, co stanowi także podstawę funkcjonowania publicznego obrotu instrumentami Powołanie organu nadzoru jest obligatoryjne w przypadku, gdy kapitał

finansowymi. W myśl k.s.h. minimalny kapitał zakładowy spółki akcyjnej wynosi zakładowy przekracza 500 tysięcy zł, a wspólników jest więcej niż 25.

100 tysięcy zł. Funkcje kapitału zakładowego są podobne jak w spółce z o.o.

Jeżeli w spółce powołany jest organ nadzoru, wspólnicy w umowie spółki mogą 9

wyłączyć prawo indywidualnej kontroli przysługujące wspólnikom.

10

Katedra Ekonomii i

Katedra Ekonomii i

Polityki Ekonomicznej

Polityki Ekonomicznej

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Transformacja spółek handlowych – pojęcie transformacji spółek

Spółka akcyjna

Cechą charakterystyczną kodeksu spółek handlowych jest to, że wprowadza on Sprawy spółki prowadzi zarząd, który także reprezentuje spółkę; obowiązuje kompleksową regulację dotyczącą łączenia, podziału i przekształcania spółek zasada domniemania kompetencji zarządu.

handlowych. Znaczne zwiększenie znaczenia transformacji gospodarczej wynika z rozwiązań szczególnych, wprowadzonych w k.s.h.

Najważniejsze decyzje określone w k.s.h. i statucie spółki podejmuje walne zgromadzenie akcjonariuszy. W spółce akcyjnej obligatoryjne jest powołanie W przypadku transformacji spółek handlowych dochodzi do sukcesji

rady nadzorczej (co najmniej trzyosobowej, choć w niektórych spółkach wymóg uniwersalnej praw i obowiązków cywilnoprawnych, to znaczy że odpowiednio ten jest podwyższony – np. banki, zakłady ubezpieczeń, spółki publiczne), która do danej reorganizacji wszelkie prawa i obowiązki o charakterze

sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki, ma prawo zawieszania

cywilnoprawnym przechodzą ze spółek wyjściowych na spółki docelowe.

poszczególnych lub wszystkich członków zarządu, delegowania członków rady nadzorczej do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, ponadto Nowość polega na tym, że k.s.h. wprowadził przepisy, na podstawie których statut spółki może rozszerzyć kompetencje rady.

następuje tzw. warunkowa sukcesja uprawnień administracyjnoprawnych, w

11

szczególności zezwoleń, ulg oraz koncesji.

12

2

Katedra Ekonomii i

Katedra Ekonomii i

Polityki Ekonomicznej

Polityki Ekonomicznej

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Transformacja spółek handlowych – pojęcie transformacji spółek

Transformacja spółek handlowych – pojęcie transformacji spółek:

Faza przygotowawcza

Oznacza to, że w procesie transformacji odpowiednie uprawnienia wynikające z decyzji administracyjnych co do zasady przechodzą na spółki docelowe, chyba W ramach fazy przygotowawczej podstawowym elementem jest przygotowanie

że odpowiednia ustawa lub decyzja o przyznaniu takiego uprawnienia wyraźnie planu transformacji. Zawiera on w sobie wskazanie sytuacji początkowej i wyłącza taką sukcesję. Jest to wyjątek od podstawowej na gruncie prawa

pożądanego modelu docelowego oraz wskazanie liczby i wartości udziałów

administracyjnego zasady, że uprawnienia administracyjnoprawne mają

(akcji), które zostaną przyznane wspólnikom spółek wchodzących do danej charakter osobisty, a co za tym idzie uprawniony podmiot nie może

transformacji w spółkach docelowych, oraz wskazanie indywidualnych praw i samodzielnie dysponować tymi uprawnieniami.

obowiązków wspólników w spółkach docelowych.

Procedury przeprowadzania poszczególnych transformacji są odrębnie

Ponadto plan zawiera projekty podstawowych dokumentów, takich jak uchwały, regulowane i różnią się w bardzo wielu aspektach, występują ponadto często które mają być podjęte, czy projekty umów (statutów) spółek docelowych.

procedury szczególne (np. uproszczone). Można jednak wskazać pewne cechy Integralną częścią planu transformacji jest sprawozdanie finansowe spółek wspólne. Procedury transformacji można podzielić na trzy podstawowe etapy: wchodzących do danej transformacji, zawierające ponadto wycenę ich

- faza przygotowawcza,

majątków. Sprawozdanie to podlega obowiązkowemu badaniu biegłego

- faza decyzyjna,

13

niezależnego od spółki.

- faza rejestracji sądowej.

14

Katedra Ekonomii i

Katedra Ekonomii i

Polityki Ekonomicznej

Polityki Ekonomicznej

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Transformacja spółek handlowych – pojęcie transformacji spółek:

Transformacja spółek handlowych – pojęcie transformacji spółek:

Faza decyzyjna

Faza rejestracji

Faza decyzyjna zaczyna się od spełnienia bardzo rozbudowanych obowiązków Skutek prawny transformacji zależy od pozytywnego postanowienia sądu

informacyjnych wobec wspólników spółek wchodzących do danej transformacji, rejestrowego o wpisie danej transformacji do rejestru (faza rejestracji).

na które składają się obowiązek dwukrotnego zawiadomienia wspólników o

planowanej transformacji, obowiązek udostępnienia wspólnikom pełnej

Sąd rejestrowy ma obowiązek zbadania prawidłowości złożonego wniosku o

dokumentacji transformacji oraz obowiązek ustnego przedstawienia

wpis oraz obowiązek zbadania prawidłowości procedury transformacji.

podstawowych elementów danej transformacji na zebraniu (zgromadzeniu)

wspólników, na którym podejmowane są uchwały o transformacji spółki.

W przypadku zaskarżenia uchwały o transformacji sąd rejestrowy może

zawiesić postępowanie rejestrowe do czasu rozstrzygnięcia prawidłowości Kodeks spółek handlowych zawiera liczne wymogi co do podjęcia takiej

uchwały lub – mimo toczącego się postępowania w sprawie zaskarżenia

uchwały. Uchwała o transformacji może być zaskarżona do sądu

uchwały – niezależnie prowadzić postępowanie rejestrowe.

gospodarczego.

15

16

Katedra Ekonomii i

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Polityki Ekonomicznej

Transformacja spółek handlowych – podział spółek

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Podział spółek dotyczyć może jedynie spółek kapitałowych i taka też

sp ka mo e powsta w wyniku podzia u. Kodeks sp ek handlowych

Transformacja spółek handlowych – łączenie spółek

spółka może powstać w wyniku podziału. Kodeks spółek handlowych

przewidział różnorodne sposoby dokonywania podziału, co daje duże

mo liwo ci dokonywania reorganizacji podmiotowo przedmiotowych.

Dozwolone jest łączenie spółek i osobowych, i kapitałowych między sobą, możliwości dokonywania reorganizacji podmiotowo-przedmiotowych.

jednak docelowo w wyniku łączenia może powstać tylko spółka kapitałowa.

Podział spółki może być dokonany:

przez przeniesienie ca ego maj tku sp ki dzielonej na inne sp ki za

Połączenie może być dokonane przez przeniesienie całego majątku spółki

- przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udzia y lub akcje sp ki przejmuj cej, kt re obejmuj wsp lnicy sp ki

(przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka udziały lub akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki

dzielonej (podzia przez przej cie),

przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez

dzielonej (podział przez przejęcie)

przez zawi zanie nowych sp ek, na kt re przechodzi ca y maj tek

przejęcie, inaczej inkorporacja), albo przez zawiązanie spółki kapitałowej, na

- przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek

sp ki dzielonej za udzia y lub akcje nowych sp ek (podzia przez

którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek (podział przez

zawi zanie nowych sp ek),

nowej spółki (łączenie się przez zawiązanie nowej spółki, inaczej fuzja).

zawiązanie nowych spółek)

- przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawi zan sp

lub sp ki (podzia przez przej cie i zawi zanie

Istotą łączenia jest więc koncentracja potencjału gospodarczego w ramach nowo zawiązaną spółkę lub spółki (podział przez przejęcie i zawiązanie

nowej sp ki),

jednego podmiotu. Łączenie spółek podlega szczególnej kontroli wynikającej z nowej spółki)

przez przeniesienie części maj tku sp ki dzielonej na istniej

sp

ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a w niektórych przypadkach

- przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą s ółkę lub na sp

nowo zawi zan (podzia przez wydzielenie).

także z prawa unijnego.

lub na spółkę nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie)

17

18

3

Katedra Ekonomii i

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

Polityki Ekonomicznej

Transformacja spółek handlowych – przekształcanie spółek

Zakres przekształcania spółek jest najszerszy, albowiem każda spółka handlowa może zostać przekształcona w inną spółkę handlową, ponadto spółka cywilna mo e zosta przekszta cona w sp

handlow . Rozwi zanie to u atwia zmian

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorców

może zostać przekształcona w spółkę handlową. Rozwiązanie to ułatwia zmia ę formy prawnej i dostosowanie jej do zmieniających się warunków

gospodarczych.

Transformacja spółek handlowych – podział spółek

Przekształcenie oparte jest o zasadę kontynuacji (zasada tożsamości

podmiotowej spółki przekształcanej i spółki przekształconej). W procedurze Spółki powstałe w wyniku podziału mogą kopiować układ wspólników w spółce przekształcenia występuje zasadnicza odrębność w stosunku do innych

dzielonej, ale możliwe też jest rozdzielenie wspólników pomiędzy spółki transformacji, polegająca na tzw. prawie wspólnika do wyjścia ze spółki.

powstałe w wyniku podziału.

Istotą tej odrębności jest wprowadzenie, oprócz konieczności podjęcia uchwały Podział spółki może więc służyć zarówno reorganizacji sposobu zarządzania o przekształceniu spółki, także indywidualnego prawa wspólników do składania przedsiębiorstwem spółki dzielonej, jak i np. rozwiązaniu konfliktu pomiędzy oświadczenia o uczestnictwie w spółce przekształconej. Wspólnik, który takiego wspólnikami.

oświadczenia nie złoży, nie staje się wspólnikiem spółki przekształconej (w przypadku wpisu przekształcenia do rejestru), nabywa natomiast prawo do wypłaty kwoty odpowiadającej wartości jego udziałów (akcji) w spółce

19

20

przekształcanej.

Literatura:

1. Gnela Bogusława: Prawo handlowe dla ekonomistów, Wyd. Wolters

Kluwer, Warszawa 2010.

2. Stec Mirosław, Mróz Teresa: Prawo Gospodarcze Prywatne, Wyd.

C.H.Beck, Warszawa 2009.

3. Strzyczkowski Kazimierz: Prawo Gospodarcze Publiczne, Wyd.

LexisNexis Polska, Warszawa 2011.

4. Kosikowski Cezary: Publiczne prawo gospodarcze Polski i Unii

Europejskiej, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2010.

5. Hajos-Iwańska Agnieszka, Kołacz Jacek, Lampart Marta: Prawo

Gospodarcze. Kazusy, Wyd. Oficyna, Warszawa 2009.

6. Etel Maciej, Nowikowska Monika, Piszcz Anna, Sieńczyło-Chlabicz

Joanna, Stachurski Wojciech, Żukowska Alicja: Publiczne prawo

gospodarcze. Ćwiczenia, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2010.

7. Kufel Jan, Siuda Wojciech: Prawo gospodarcze dla ekonomistów,

Wyd. Scriptus, Poznań 2001.

8. Siuda Wojciech: Elementy prawa dla ekonomistów, Wyd. Scriptum

2009.

9. Gnela Bogusława: Podstawy prawa dla ekonomistów, Wyd. Wolters

Kluwer, Warszawa 2010.

21

4