człowiek
oprogramowanie
sprz t
Edward Bieleninik
IIS/PWr
1
Edward Bieleninik
IIS/PWr
2
Systemy operacyjne
System operacyjny
u ytkownik
aplikacje
programy
system operacyjny
sprz t
j dro s.o.
wymienne
Edward Bieleninik
IIS/PWr
3
Edward Bieleninik
IIS/PWr
4
Zarz dzanie zadaniami
System operacyjny – zbiór programów zarz dzaj cych prac komputera.
• systemy jednozadaniowe
Podstawowe funkcje:
• systemy wielozadaniowe
• zarz dzanie zadaniami
Sposoby realizacji wielozadaniowo ci:
• zarz dzanie pami ci operacyjn
- wielozadaniowo klasyczna
Przej cie do innego zadania nast puje, gdy bie ce zadanie wymaga np.
• zarz dzanie urz dzeniami zewn trznymi
dost pu do urz dzenia zewn trznego, czyli po napotkaniu przerwania logicznego
Cel:
- podział czasu
• udost pnienie zasobów komputera i ich optymalne wykorzystanie Poszczególnym zadaniom przydziela si z góry okre lon wielko czasu, po czym nast puje przej cie do zadania drugiego.
Edward Bieleninik
IIS/PWr
5
Edward Bieleninik
IIS/PWr
6
Zarz dzanie zadaniami
Zarz dzanie zadaniami
• wieloprzetwarzanie (multiprocessing)
Wykorzystanie dwu lub wi cej procesorów pracuj cych jednocze nie. Kilka zada jest wykonywanych równocze nie ( na ró nych procesorach).
Obsługa w kolejno ci zgłosze (pierwszy przyszedł, pierwszy obsłu ony)) Z wieloprocesorowo ci jest zwi zane przetwarzanie równoległe.
W przetwarzaniu równoległym kilka procesorów równorz dnych ci le współ-
pracuje w wykonywaniu jednoczesnym tego samego zadania.
Przetwarzanie równoległe wymaga, aby program był napisany dla przetwa-rzania równoległego.
Obsługa Round-Robin (w kółko)
Edward Bieleninik
IIS/PWr
7
Edward Bieleninik
IIS/PWr
8
Pami wirtualna
Ze wzgl du na ograniczona wielko pao zazwyczaj rezyduje w niej tylko cz Dwa sposoby przydziału pami ci procesowi:
aktualnie wykonywanych programów.
• podział pami ci
Pozostałe znajduj si na dysku i s pobierane w miar potrzeby.
Pami operacyjna jest dzielona na (stałe lub zmienne) obszary o ró nej wielko ci Czynno wymiany zawarto ci pao i dyskowej jest nazywana swappingiem.
Poszczególnym procesom przydziela si obszary o stałej wielko ci.
Efektywno pracy komputera w istotny sposób zale y od sposobu tej wymiany.
Wymiana procesów pomi dzy pao a pami ci dyskow polega na usuwaniu jednych procesów z pao i zapisywaniu nowych.
• stronicowanie
Dwie strategie wymiany:
Cały obszar pao jest dzielony na stosunkowo niewielkie obszary (strony) o stałej
• pami wirtualna
wielko ci, znacznie mniejsze od obszaru zajmowanego przez proces.
Zatem ka dy proces zajmuje kilka stron.
• segmentacja pami ci
System operacyjny dysponuje w ka dej chwili list wolnych stron i przydziela je procesom. W ten sposób s.o. dzieli ka dy proces na strony i cz z nich
umieszcza w pao, a cz
w pami ci dyskowej. Do pao s przepisywane tylko te strony, które s w danym momencie niezb dne.
Edward Bieleninik
IIS/PWr
9
Edward Bieleninik
IIS/PWr
10
Segmentacja pami ci
Zarz dzanie urz dzeniami zewn trznymi
Programista pisz c program, dzieli go na segmenty.
Dwa poziomy:
Segmenty mog mie stał lub zmienn wielko .
• poziom fizyczny (drajwery urz dze )
Np. programista mo e podzieli obszar pami ci na trzy cz ci: Planowanie kolejno ci operacji, kontrola i naprawa bł dów, obróbka przerwa .
- cz
dla kodu rozkazowego,
- cz
dla danych,
• poziom logiczny
- cz
dla stosu.
Dost p do danych na poziomie logicznym bez znajomo ci organizacji fizycznej.
Edward Bieleninik
IIS/PWr
11
Edward Bieleninik
IIS/PWr
12
Poziom logiczny
Dysk fizyczny jest dzielony na dyski logiczne zwane partycjami/wolumenami.
System folderów i plików.
Plik – zawiera logiczn jednostk informacji np.. program, rysunek, tekst.
Format partycji zale y od rodzaju systemu operacyjnego: Ka dy plik ma nazw umo liwiaj c jego identyfikacj .
• FAT16 - DOS,
Foldery – słu do grupowania plików np. zale nie od ich zawarto ci.
• FAT32 - Win95, Win98, W2K, WinXP
Folder mo e zawiera pliki lub inne foldery.
• NTFS - W2K, WinXP
Najcz ciej struktura folderów jest hierarchiczna.
• NetWare - system Nowell NetWare
Rodzaj i wielko partycji okre la si podczas formatowania dysku.
W niektórych s.o. partycje mo na podzieli na wolumeny.
Edward Bieleninik
IIS/PWr
13
Edward Bieleninik
IIS/PWr
14
Hierarchiczna struktura folderów
Programy narz dziowe
aplikacje
• diagnostyczne
• antywirusowe
• składowania
bdanych
programy
teksty
• kompresji
• do optymalizacji dysków
• odzyskiwanie plików z dysku i ich naprawa
java
pa
p sc
s al
cpp
czytajto
• kodowanie informacji
• monitory sprawno ci
pr1.pas
pr2.pas
pr2.exe
• internetowe
• przechwytywanie ekranów
- folder
- plik
• odinstalowywanie
Edward Bieleninik
IIS/PWr
15
Edward Bieleninik
IIS/PWr
16
Przykładowe systemy operacyjne
• DOS (Disk Operating System)
• Unix
(serwer i stacja)
• Linux (serwer i stacja)
• NetWare (serwer)
• Mac OS
K O N I E C
• Windows’y
- Windows’95 (stacja)
- Windows’98 (stacja)
- Windows NT (serwer lub stacja)
- Windows 2000 (serwer lub stacja)
- Windows Milenium
- Windows XP
(stacja)
- Windows 2003 (serwer)
- Windows Vista
Edward Bieleninik
IIS/PWr
17
Edward Bieleninik
IIS/PWr
18
Windows XP
Windows XP
Funkcje XP dziedziczone z poprzednich Windowsów:
• Windows XP Professional
• obsługa portów USB
• Windows XP Home Edition
• obsługa partycji FAT32 i NTFS
• opcja Windows Update
wiatowa premiera w 2001 roku. Dost pna jest polska wersja.
• porz dkowanie dysku
Dziedziczy cechy Windows Milenium i Windows 98.
• kontroler rejestrów
• zintegrowana kompresja ZIP
• Internet Explorer 6.0
• przyspieszone uruchamianie systemu
• kontrola certyfikacji sterowników
• ochrona plików systemowych
• moduł regeneracji systemu
• szyfrowanie plików
Edward Bieleninik
IIS/PWr
19
Edward Bieleninik
IIS/PWr
20
Windows XP
Funkcje specyficzne dla XP:
rodowisko pracy
• przeł czanie si mi dzy dwoma zalogowanymi kontami
• Pulpit (Desktop)
• zdalny pulpit (Windows Terminal Services)
Główna cz
ekranu pokryta ikonami.
Podwójne klikni cie w ikon powoduje jej uruchomienie (lub otwarcie foldera).
• zdalna pomoc
• Pasek zada
• osobisty firewall
Na samym dole ekranu.
Standardowo znajduje si na nim przycisk Start oraz Zegar, Znacznik klawiatury, Aplikacje aktywne.
• Okna
Okno jest podstawowym elementem w systemie Windows XP. Ka da aplikacja jest wy wietlana w osobnym oknie.
Okna mog by :
- otwierane/zamykane
- powi kszane/pomniejszane
- przesuwane
Edward Bieleninik
IIS/PWr
21
Edward Bieleninik
IIS/PWr
22
Windows XP
Dysk twardy i partycje
Urz dzenia we/wy
Mo na zamontowa od jednego do kilku dysków twardych.
Ka dy dysk mo na podzieli na partycje i dyski logiczne.
Urz dzenia we/wy maja swoje nazwy:
• NULL - puste urz dzenie
FAT-32 - klastry 4kB, 8kB, 16kB
Format wychodz cy z u ycia.
• CON - klawiatura/monitor
NTFS
• COM1 - pierwszy port szeregowy
Podstawowy format dla systemów Windows
• COM2 - drugi port szeregowy
Wi ksze bezpiecze stwo i stabilno systemu.
• LPT1 - pierwszy port równoległy
Umo liwia nadawanie u ytkownikom uprawnie do plików i folderów.
Umo liwia szyfrowanie i kompresj danych.
• LPT2 - drugi port równoległy
• A: - stacja dyskietek
Obok partycji podstawowych mo na utworzy partycj rozszerzon , któr mo na nast pnie podzieli na dyski logiczne.
• C: - dysk twardy
• D:, ... Z: - kolejne dyski
Edward Bieleninik
IIS/PWr
23
Edward Bieleninik
IIS/PWr
24
Przykładowe podziały dysku na partycje Foldery
S tworzone dla uporz dkowania (grupowania) plików.
Maj organizacje hierarchiczn .
Windows XP
W Windows XP wszystkie no niki dyskowe wchodz w skład jednej struktury Windows XP
folderów.
Linux
Operacje na folderach:
Aplikacje
• zakładanie/kasowanie
Archiwum
• kopiowanie/przenoszenie
Edward Bieleninik
IIS/PWr
25
Edward Bieleninik
IIS/PWr
26
Pulpit
Pliki
Plik - logiczna jednostka danych.
Mój komputer
Moje dokumenty
Moje miejsca
Kosz
Operacje na plikach:
sieciowe
• tworzenie/usuwanie
• kopiowanie/przenoszenie
• tworzenie skrótów
Dyskietka A:
Dysk C:
Dysk D:
Dysk X:
• usuwanie do kosza
Pakowanie/archiwizacja, kompresja
U ytkownicy
Programy
Windows
Edward Bieleninik
IIS/PWr
27
Edward Bieleninik
IIS/PWr
28
Nazwy plików
Uruchamianie aplikacji:
Nazwa pliku składa si z 2 cz ci:
• aplikacje na pulpicie
nazwa_główna.rozszerzenie
Podwójne klikni cie
• aplikacje z menu Start
do 256 znaków
Start/Wszystkie Programy
nc.exe
moje_dane.txt
Jan_Nowak.doc
• aplikacje z okna folderu
Podwójne klikni cie na plik
Rozszerzenie nazwy cz sto wiadczy o zawarto ci plik.
Najcz ciej spotykane rozszerzenia:
.bat
.doc
.txt
.com
.xls
.sys
.exe
.ppt
.gif
.bak
.hlp
.
Edward Bieleninik
IIS/PWr
29
Edward Bieleninik
IIS/PWr
30
Konfiguracja Windows XP
Start/Panel Sterowania
• Czcionki
• Data/godzina
• Dodaj/Usu program
• Ekran
Koniec
• Klawiatura
• Konta u ytkowników
• Mysz
• Narz dzia administratora
Drukarki i faksy
Poł czenia sieciowe
Edward Bieleninik
IIS/PWr
31
Edward Bieleninik
IIS/PWr
32