ArteterapiayPracownia literacko-teatralnayScenariusz 1
Scenariusz 1.
Temat: Samodzielnie tworzymy opowiadanie i bajkę
Cele ogólne
– kształcenie umiejętności tworzenia bajki i opowiadania
– bogacenie czynnego słownictwa
– pobudzanie wyobraźni
– wzmacnianie sprawności intelektualnej
– rozwijanie umiejętności logicznego myślenia i tworzenia spójnej wypowiedzi Cele
– rozwijanie umiejętności pisania
szczegółowe
– kształcenie umiejętności opisywania zdarzeń i postaci z wyobraźni
– kształcenie umiejętności określania przyczyn i skutków wydarzeń
– zapoznanie uczestników z cechami bajki i opowiadania
– bogacenie czynnego słownictwa – słownictwo oceniające, opisujące
– kształcenie umiejętności poprawnego i starannego zapisu
– ćwiczenie umiejętności tworzenia dłuższej wypowiedzi ustnej i tworzenia planu swojej wypowiedzi
– rozwijanie zdolności interpersonalnych
– kształcenie umiejętności wyrażania własnych myśli
– kształcenie umiejętności odróżniania elementów świata realnego od elementów świata wymyślonego Metody
– instruktaż
pracy
– rozmowa
– praca w grupie
– praca indywidualna
– burza mózgów
– ćwiczenia językowe
Pomoce
– plansze
dydaktyczne
– hasła wyrazowe
– ilustracje
– bajka
– zeszyt w formacie A4
Wprowadzenie
Prowadzący wyjaśnia uczestnikom potrzebę kształcenia umiejętności tworzenia dłuższej wypowiedzi ustnej i pisemnej. Wskazuje na liczne sytuacje życiowe, w których można się posłużyć opowiadaniem lub jego zmo-dyfi kowaną formą – bajką. Zachęca uczestników do twórczego i jednocześnie logicznego myślenia oraz bu-dowania wypowiedzi spójnych i opartych na planie powiązań przyczynowo-skutkowych.
Adresaci
Uczestnicy warsztatów sprawni intelektualnie (wskazane: rozwinięte myślenie abstrakcyjne) i manualnie (umiejętność pisania) lub z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Przebieg zajęć
Zajęcia I – opowiadanie
1. Rozpoczęcie zajęć – powitanie uczestników.
2. Przedstawienie szczegółowego tematu zajęć – samodzielnie tworzymy opowiadanie lub bajkę.
3. Przedstawienie uczestnikom cech opowiadania. Uczestnicy sami, w czasie burzy mózgów, próbują po-dać cechy: opowiadamy o tym, że coś się wydarzyło, ktoś w tym brał udział, zdarzenia rozgrywały się w określonym miejscu i czasie, jak przebiegały i jak się zakończyły. Prowadzący prezentuje plansze: Majy2013 rok
1
ArteterapiayPracownia literacko-teatralnayScenariusz 1
Plansza 1:
Budowa opowiadania
wstęp (krótki)
rozwinięcie (dłuższe)
zakończenie (krótkie)
Plansza 2:
Cechy opowiadania:
ywstęp, rozwinięcie, zakończenie,
ybohaterowie, czas i miejsce wydarzeń,
yzdania bogate w informacje (mogą zawierać np. elementy opisu postaci lub przyrody), ywydarzenia układają się w ciąg przyczynowo-skutkowy,
yrozwiązanie fabuły w zakończeniu,
ywystępowanie narratora.
4. Zachęcenie uczestników do twórczych działań i pobudzanie logicznego myślenia – uczestnicy opowia-dają głośno wybrane, ciekawe sytuacje ze swojego życia (np. mogą to być opowiadania o wycieczkach, w których uczestniczyli).
5. Wspólne pisanie opowiadania „Nasza przygoda w lesie”. Uczestnicy przedstawiają swoje pomysły, próbują tworzyć wspólnie opowiadanie (prowadzący moderuje i zapisuje na tablicy lub dużej kartce papieru).
6. Wspólne tworzenie planu opowiadania (na podstawie wcześniejszych wypowiedzi ustnych), np.: a) Spotkanie i wspólne wyruszenie na wycieczkę do lasu (określamy czas i miejsce wydarzeń oraz uczestników).
b) W lesie (wykorzystujemy opis krajobrazu).
c) Tajemnicze stworzenie (elementy opisu napotkanego zwierzęcia).
d) Szybka decyzja (uczestnicy mówią o emocjach, sposobie pomocy zwierzęciu).
e) Udana akcja ratunkowa i szczęśliwe zakończenie.
7. Podział uczestników na grupy (tyle grup, ile jest punktów w planie opowiadania). Każda grupa tworzy kilka zdań do przydzielonego punktu.
8. Wspólne zapisanie opowiadania (może pisać prowadzący lub sprawny manualnie uczestnik). Opowiadanie można zapisać w przygotowanym wcześniej np. zeszycie w twardej oprawie w formacie A4. Bę-
dzie to atrakcyjne dla uczestników (powstanie „książka”).
Przykładowe opowiadanie:
Ostatniej niedzieli cała nasza grupa wybrała się na wycieczkę do lasu. Znajduje się on niedaleko za krańcami naszego miasta. Zabraliśmy ze sobą aparaty fotografi czne, koszyki z jedzeniem i sprzęt sportowy: piłki, skakanki i paletki. Cie-szyliśmy się bardzo z naszej wyprawy, bo pogoda była wspaniała – mocne słońce i błękitne niebo.
Droga upłynęła nam miło i wesoło. Śpiewaliśmy piosenki, rozmawialiśmy, podziwialiśmy oznaki wiosny. Co jakiś czas robiliśmy przerwę na odpoczynek, podczas której bawiliśmy się i jedliśmy przyniesione pyszności.
Wkrótce dotarliśmy do lasu. Podziwialiśmy ogromne drzewa ze zwisającymi gałęziami. Jedne z nich były liściaste, inne iglaste, a każde miało inny odcień zieleni. Na gałęziach siedziały ptaki, słyszeliśmy jak wesoło szczebiotają.
Z przyjemnością szliśmy leśną drogą, porośniętą miękkim mchem. Przy drodze rosły drobne kolorowe kwiaty.
W pewnej chwili coś poruszyło się między krzakami. Przystanęliśmy wystraszeni, bo nie wiedzieliśmy, co tam jest. Ba-liśmy się, że to może być jakieś groźne zwierzę. Nasz opiekun był jednak odważny – podszedł, rozchylił gałęzie i zo-2
Majy2013 rok
ArteterapiayPracownia literacko-teatralnayScenariusz 1
baczyliśmy małe stworzonko. Było brązowe, ledwo stało na cienkich nóżkach i patrzyło na nas wielkimi, przestraszo-nymi oczami. To była mała sarenka, która widocznie odłączyła się od matki.
Byliśmy bardzo wzruszeni, bo żal nam się zrobiło zwierzątka. Zaczęliśmy dyskutować, co można zrobić, żeby nie zostało samo w lesie i nie umarło z głodu i pragnienia. Podjęliśmy wspólną decyzję, że zadzwonimy do leśniczego i poprosimy, żeby przyjechał na miejsce i zajął się małą sarną. Nasz opiekun miał telefon komórkowy, więc udało nam się poinformować leśniczego o zwierzęciu i miejscu naszego pobytu.
Owinęliśmy zwierzę w koc, który mieliśmy przy sobie i zaczekaliśmy na przyjazd leśniczego, który pochwalił nas i podziękował za uratowanie sarenki. Byliśmy z siebie dumni i w wesołych nastrojach wróciliśmy z wycieczki. Długo będziemy pamiętać tę przygodę.
9. Zakończenie zajęć – podziękowanie uczestnikom i zachęcenie do tworzenia własnych opowiadań.
Uwaga: Prowadzący powinien zachęcać uczestników do dłuższych wypowiedzi, gdyż budzi to inwencję twórczą. Powinien także zadawać dodatkowe pytania, aby ukierunkować uczestników (np. pytać, jaka była pogoda w czasie zdarzenia, jak wyglądał krajobraz, w co byli ubrani, jakie dźwięki słyszeli dookoła itp.).
Zajęcia II – bajka
1. Rozpoczęcie zajęć – powitanie uczestników.
2. Wprowadzenie: Bajka to opowiadanie zawierające elementy fantastyki. Uczestnicy, pod kierunkiem prowadzącego, wypowiadają się, co to jest fantastyka. Prowadzący zwraca uwagę uczestników na znacze-nie słowa „fantastyczny” – zmyślony, nierzeczywisty.
3. Burza mózgów – uczestnicy wymieniają przedmioty, postaci i wydarzenia fantastyczne, prowadzący zapisuje je w tabeli.
Przedmioty fantastyczne
Postaci fantastyczne
Wydarzenia fantastyczne
czarodziejska różdżka
smoki
znikanie
latająca miotła
wróżki
latanie na miotle/dywanie
latający dywan
czarodzieje
czary
cudowny stoliczek
krasnoludki
przenoszenie się w czasie
inne
inne
inne
4. Zwrócenie uwagi uczestników na występowanie w bajkach postaci, przedmiotów i wydarzeń rzeczywi-stych. Podawanie przykładów (burza mózgów):
ypostaci, np.: król, królowa, książę, służąca,
ywydarzenia, np.: wyruszenie w podróż, ślub,
yprzedmioty, np.: jaskinia, drzewa, miecz, korona.
5. Zachęcenie uczestników do wspólnego stworzenia bajki, np. „Bajka o królewnie, która spać nie chciała”
(karta pracy). Uczestnicy wspólnie z prowadzącym ustalają, kto będzie jej bohaterem, prawdopodobne wydarzenia, elementy fantastyczne, dokładny przebieg wydarzeń, zakończenie bajki (praca grupowa).
6. Proponowany schemat i treść bajki:
yKłopoty z królewną
yŻądania królewny
yWróżka i zaczarowane zwierciadło
yRada zwierciadła
yLeśne zawody
Majy2013 rok
3
ArteterapiayPracownia literacko-teatralnayScenariusz 1
yPoszukiwanie królewicza
yMiłosny sukces
7. Uczestnicy wypowiadają się na temat bajki, proponują też inne tematy.
8. Zakończenie zajęć – podziękowanie, pochwalenie wysiłku uczestników. Zapisanie bajki w księdze (zeszyt A4). Można zapowiedzieć uczestnikom, że dalszym ciągiem tych zajęć będzie wystawienie przed-stawienia „O królewnie, która spać nie chciała”, w której wszyscy zagrają.
Inne propozycje tej pracy
Przykładowa bajka (karta pracy) może posłużyć jako podstawa do stworzenia sztuki teatralnej i przeprowa-dzenia warsztatów teatralnych.
Odstępstwa
Przeciwwskazania dla osób mających poważne trudności w komunikacji werbalnej.
Autor: Lucyna Subel
4
Majy2013 rok
ArteterapiayPracownia literacko-teatralnayScenariusz 1
Karta pracy 1
Bajka o królewnie, która spać nie chciała.
Akc ja bajki dzieje się w zamku i w lesie.
Postacie: król, królowa, królewna, czarodziej, krasnoludki [Żwirek i Muchomorek], zwierciadło, królewicz.
Narrator: Był sobie król, była królowa i była też królewna [śpiewa z gitarą].
Zapraszamy was dzisiaj na bajkę o królewnie, która usnąć nie chciała i wszystkim dokuczała.
Scena I
Król: [targa brodę i wąsy] Królowo droga, moja żono, radź co robić, aby królewna zasnęła. Wszak ja już nie mam siły. Mam dwa lata do emerytury, zwolnią mnie z pracy, nie będę mógł pracować w bajkach!
Królowa: Mężu drogi, toż ja nie śpię po nocach, tylko myślę. Chodźmy do wróżki, może ona nam podpowie.
[Wchodzi wróżka, niesie koszyk, kłania się parze królewskiej.]
Królowa: Ratuj moja miła, królewna nie chce spać!
Wróżka: [zagląda do koszyka] Niestety, warsztat pracy wyczerpany. Różdżka straciła energię, zatrute jabłka się wyczerpały, grzebienie straciły zęby. Nic nie poradzę [wychodzi].
Król: I nic nie poradził. Co tu robić? Żono, udaj się do zwierciadła!
Królowa: Defi nitywnie odmówiło współpracy!
Król: Ale idź, błagaj!
Królowa: [podchodzi do zwierciadła, głaszcze je, błaga] Zwierciadełko kochane, ratuj, król posiwiał, ja cierpię na bezsenność, co robić?
Zwierciadło: A mówiłem, żeby nie zmieniać bajki, to nikt mnie nie słuchał. Królewna musi udać się do lasu, jak się zmęczy, to sama zaśnie.
Król: Pobożne życzenia! Wołać mi tu krasnoludki! [klaszcze w dłonie]
Narrator: Czy to bajka, czy nie bajka, myślcie sobie, jak tam chcecie, a ja właśnie wam powiadam, krasnoludki są na świecie.
Król: Żwirku, Muchomorku!
[Krasnoludki wchodzą krasnoludkowym krokiem (dwa do przodu, jeden do tyłu), Muchomorek jęczy z bólu, trzy-ma się za plecy, myli krok.]
Żwirek: Muchomorku, znowu zmyliłeś krok! Jaśnie panie, wołałeś nas?
Król: Trzeba działać, czas ucieka. Co ci się stało, Muchomorku?
Muchomorek: Uczyłem królewnę pląsów. Ja, panie, składam dymisję!
Król: Jaką dymisję? Nie ma mowy! Podnoszę wam pensję o 100 procent!
Żwirek: 200?
Król: 150!
Żwirek: Niech będzie! I jeszcze polisa na życie i od nieszczęśliwych wypadków!
Król: Jestem bankrutem. Zgoda. No to idźcie po królewnę!
[Po chwili słychać hałasy, krzyki, pokazują się krasnoludki, ciągnące królewnę za ręce.]
Majy2013 rok
5
ArteterapiayPracownia literacko-teatralnayScenariusz 1
Królewna: Ręce precz patałachy od królewskiej córy! [odpycha ich, wygładza suknię]
Witaj ojcze, witaj mateczko–macoszko!
Król: Udasz się z krasnoludkami do lasu i tam pozostaniesz, póki nie zaśniesz. Taka jest moja wola!
Król i królowa: [razem] Tak, taka jest nasza wola!
Królewna: Nie, nie, nie i jeszcze raz nie! [tupie nogami]
Król: Ależ córuchno! Obiecuję ci złote góry!
Królewna: Nie!
Król: I nowy laptop!
Królewna: No może… i jeszcze żaglówkę, i wycieczkę w kosmos!
Król: Pójdę z torbami! Niech ci będzie!
Krasnoludki: Żegnaj królu, żegnaj królowo, to już będzie nasz koniec! [wychodzą z opuszczonymi głowami]
Narrator: Żwirek i Muchomorek głowili się i głowili, co wymyślić, aby królewna zasnęła [w tle chodzą krasnoludki, rozmawiają, kłócą się]. Postanowili wymyślić wiele konkurencji, aby zmęczyć królewnę.
[Wchodzą krasnoludki.]
Żwirek: Znowu Muchomorku zmyliłeś krok. No więc tak: najpierw biegi na czas, potem rzut piłką do celu, rzut oszczepem. Może wystarczy?
Scena II biegi na czas
[Przez scenę przebiega królewna, za nią zdyszane krasnoludki.]
Królewna: Szybciej, szybciej ślamazary, ja już 50 razy przebyłam ten dystans, a wy dopiero trzy! [wybiegają]
Scena III
[Słychać okrzyki, gwizdy, przez scenę przebiega zając, krzycząc:] Ratuj się, kto może!
[Za nim krasnoludki, krzycząc:]
Krasnoludki: Rety! Ratuj się, kto może!
[Za nimi królewna z łukiem, wszyscy wybiegają.]
Scena IV
[Królewna strzela piłką do celu. Żwirek ustawia jabłko na głowie Muchomorka, a ile razy ten położy jabłko, Muchomorek mdleje, podtrzymuje go Żwirek.]
Królewna: [krzyczy] Co za słabeusz! Stój prosto, bo ci strącę głowę! [Muchomorek znowu mdleje]
Scena V rzut oszczepem
[Żwirek staje pod drzewem, królewna mierzy. Żwirek przestraszony chwieje się na strony, królewna nie może tra-fi ć, krzyczy:]
Królewna: Ten ma znowu zaburzenia równowagi, co za świta, jeden tchórz, drugi z rozchwianą osobowo-
ścią. A idę lepiej ścigać zające [wybiega, za nią wloką się krasnoludki].
Żwirek: Daj mi Muchomorku walerianę, bo nie wiem, czy to przeżyję.
[Wychodzą, po chwili wbiega królewna, ociera pot z czoła.]
Królewna: Ale męczący to był dzień! [kładzie się i zasypia]
6
Majy2013 rok
ArteterapiayPracownia literacko-teatralnayScenariusz 1
[Po chwili wchodzą krasnoludki, z niedowierzaniem wpatrują się w królewnę, pokazują ją sobie nawzajem.]
Żwirek: No to jeszcze tylko znaleźć królewicza i koniec bajki.
Scena VI
[Wchodzą krasnoludki, rozmawiają.]
Żwirek: Nic z tego nie będzie, jeden był zbyt nieśmiały, drugi za mądry, bo miał trzy doktoraty, trzeci za wy-soki, czwarty za niski… Ilu ich już było, Muchomorku?
Muchomorek: Pamięć mnie już nieco zawodzi, ale chyba 123.
Żwirek: No to koniec, nie ma już kandydatów!
[Nagle robi się ruch, słychać muzykę hip-hop, wchodzi królewicz z odtwarzaczem na uszach, krasnoludki przy-glądają mu się zza drzewa.]
Żwirek: Patrz, Muchomorku, jeszcze jeden, jak myślisz, nada się?
Muchomorek: Dosyć oryginalny, myślę, że się nada!
[Krasnoludki podbiegają do królewicza, pokazują mu królewnę, wołają:]
Krasnoludki: Obudź naszą królewnę!
Królewicz: E tam, na co mi jakaś królewna, ja jestem wolny człowiek.
[Krasnoludki ciągną konia na biegunach, potem królewicza.]
Żwirek: Kwiaty, kwiaty dla królewicza!
Muchomorek: [pokazuje wiązkę łodyg] Były, ale koń je zjadł!
[Królewna wygląda z zaciekawieniem spod chusty, mówi do siebie:]
Królewna: No, ten mi się podoba!
[Krasnoludki ciągną królewicza, ten się opiera. Królewna podbiega do niego, całuje go, królewicz się krzywi, ale słucha, co do niego mówi. Krasnoludki biegną do króla i królowej.]
Scena VII
[Komnata w zamku, królowa drzemie, król moczy nogi w misce. Krasnoludki biegną do króla i królowej, krzyczą:]
Krasnoludki: Będzie ślub, będzie ślub!
Królowa: [zrywa się zaskoczona] Co, gdzie, kiedy? Mężu, korona, berło, musi być godnie!
[Wchodzą królewicz z królewną. Królewicz dalej się opiera, ale królewna go popycha. Klękają.]
Król: Żyjcie długo i szczęśliwie!
Krasnoludki: Nareszcie!
Muchomorek: No to ja na pewno idę teraz na emeryturę! A za pieniądze z polisy pojadę na wczasy do kraju Eskimosów!
Żwirek: I ja też, i ja też! [odchodzą krasnoludkowym krokiem]
Majy2013 rok
7