WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ
ZDOBYCIE PASTY
20 SIERPNIA 1944 R.
WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ
2014
Koncepcja merytoryczna i wstęp
Konrad Skwierczyński
Rysunki
Roman Gajewski
Redakcja techniczna i skład
Bożena Tomaszczuk
© Copyright by Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2014
Osobiste prawa autorskie zastrzeżone
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment utworu nie może być reprodukowany, przechowywany ani przesyłany
w żadnej formie ani żadnymi środkami, bez uprzedniej zgody wydawcy. Utwór nie może też być rozpowszechniany
w oprawie lub okładce innej niż oryginalna oraz w formie innej niż ta, w której został wydany.
ISBN 978-83-63755-49-2
Warszawa 2014
Wydawca i druk
Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej
00-909 Warszawa
www.wceo.com.pl
dobycie PAST-y 20 sierpnia 1944 r. było jednym z najbardziej znaczących sukcesów Polaków
odniesionych podczas trwajÄ…cego 63 dni Powstania Warszawskiego. Usytuowanie budynku
Zoraz jego walory obronne budynku (grubość murów, nowoczesne  ognioodporne stropy,
duża wysokość, a tym samym zasięg ostrzału), jak i wyposażenie (najważniejsza w rejonie środkowej
Wisły centrala telefoniczna na zapleczu frontu wschodniego) sprawiały, że był on bardzo ważnym,
strategicznym obiektem w samym sercu Warszawy. Walki o budynek rozpoczęły się już w pierwszych
godzinach powstania, jednak te najbardziej zacięte trwały od 2 do 20 sierpnia, kiedy to Polacy osta-
tecznie przejęli kontrolę nad PAST-ą, którą utrzymali do dnia kapitulacji.
Pozbawieni odpowiedniego uzbrojenia powstańcy długo nie mogli przełamać obrony niemieckiej
załogi składającej się z ponad 140 żołnierzy i policjantów oraz kilkunastu urzędników, wszystkich
bardzo dobrze uzbrojonych i wyposażonych w broń długą i amunicję. Wobec nieudanych kolejnych
szturmów, powstańcy skoncentrowali swój wysiłek na izolowaniu broniących się Niemców od pomo-
cy z zewnątrz i nieustannym nękaniu ich pojedynczym ogniem z broni ręcznej. Ostateczne odcięcie
od zaopatrzenia i pomocy z zewnątrz na początku drugiej połowy sierpnia osłabiło siły i morale zało-
gi PAST-y, co ostatecznie przyczyniło się do zwycięstwa Polaków.
Powstańcy z Batalionu  Kiliński , na których głównie spoczywał ciężar walk, przeprowadzi-
li w sumie kilka szturmów. Ostatni  decydujący  nastąpił w dniach 19 20 sierpnia. Dn. 20 bm.
o godz. 2 m[in] 30 w nocy oddziały nasze przystąpiły do natarcia. Poprzedziło je staranne przygotowa-
nie minierskie, w którym wzięły udział m.in. kobiety  żołnierze z oddziałów specjalnych Wojskowych
Zakładów Wydawniczych [...]. Teraz przystąpiono do wykurzania Niemców pożarem. Pod gwałtownym
ogniem nieprzyjaciela polewano otwory i ściany gmachu mieszanką benzynową z sikawek strażackich.
Użyto też miotaczy ognia. Po południu 20 sierpnia, powstańcy uzyskali przygniatającą przewagę,
co ostatecznie skłoniło niemiecką załogę do poddania się. W walkach zginęło 38 Polaków, a rannych
zostało 63. Straty niemieckie wyniosły 36 żołnierzy, a ok 120 wzięto do niewoli.
Dnia 22 sierpnia ppłk Franciszek Edward Pfeiffer  Radwan , dowódca Śródmieścia, wydał roz-
kaz specjalny, w którym za zdobycie gmachu PAST-y wyróżnił 53 żołnierzy Batalionu  Kiliński ,
6 żołnierzy z Drużyny Saperów Okręgu i 5 żołnierzy z Kompanii Szturmowej Obszaru. Rtm. Henryk
Roycewicz  Leliwa został awansowany do stopnia majora i odznaczony Orderem Wojennym Virtuti
Militari V klasy.
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Poznaj dzieje oręża polskiego
z komiksów
Wojskowego Centrum Edukacji Obywatelskiej
ISBN 978-83-63755-22-5 WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ
ISBN 978-83-63755-26-3
WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ
WOJSKOWE CENTRUM
EDUKACJI OBYWATELSKIEJ
ISBN 978-83-63755-29-4
ISBN 978-83-63755-49-2