12.05.2011
ACCUSATIVUS DUPLEX
(podwójny biernik)
WYST
PUJE PO CZASOWNIKACH:
-ð habeo, habere, habui, habitum
-ð puto, putare, putavi, putatus uważam kogoÅ› za coÅ›
-ð indico, indicare, indicavi, indicatum
-ð creo, creare, creavi, creatum
mianujÄ™ kogoÅ› kimÅ›
-ð d
signM
, d
sign

re, d
sign

vi, designatum
-ð d
cl

rM
, d
cl

r

re, d
cl

r

v%2Å‚, d
cl

r

tum
-ð facio, facere, feci, factum
-ð efficio, efficere, effeci, effectus czyniÄ™ kogoÅ› kimÅ›
-ð reddo, reddere, reddidi, redditus
-ð appello, appellare, appellavi, appellatus
-ð nomino, nominale, nominavi, nominatum
nazywam kogoÅ›
-ð dícó, dícere, díxí, dictum
PRZYKA
ADY:
(dop.bliższe) (dop. dalsze) ßð oba w Acc.
*ð Claudiam amicam meam habeo.
(Uważam Klaudię za moją przyjaciółkę.)
(dop. bliższe) (dop. dalsze)
*ð Lublinum oppidum pulchrum putamus.
(Uważamy Lublin za pięchne miasto.)
(podm.) (dop. bliższe) (dop. dalsze)
*ð Barba neminem philosophum facit.
(Broda nie czyni nikogo filozofem.)
(podm.) (dop. bliższe) (dop. dalsze)
*ð Divitiae neminem facilem faciunt.
(Bogactwa nie czynią nikogo szczęśliwym.)
capio, capere, cepi, captum  zajmować
neco, necare, necavi, necatus  zabijać
dÄ™leô, dÄ™lÄ™re, dÄ™lÄ™vî, dÄ™lÄ™tum  niszczyć, burzyć
made by koperek©
12.05.2011
HEKSAMETR DAKTYLICZNY (Å‚ac. versus hexameter dactylicus)  najstarsze
znane metrum europejskiej poezji epickiej. Heksametrem napisane sÄ… dwie najstarsze greckie
epopeje Iliada i Odyseja Homera. Stał się kanonicznym wierszem starożytnej epiki greckiej
oraz - po zarzuceniu wiersza saturnijskiego, także łacińskiej.
Heksametr jest wierszem iloczasowym i izochronicznym. Każdy wers składa się dokładnie
z 24 jednostek długości brzmienia, tak zwanych mor, na co składa się
sześć stóp daktylicznych po 4 mory. Każda ze stóp daktylicznych może zostać podmieniona
na spondej, który ma tę samą wartość iloczasową. Ostatnia stopa, o ile jest daktylem,
może być niepełna, zamiast ostatniej sylaby występuje wtedy pauza o długości 1 mory.
Układ sylab długich i krótkich wygląda tak (A - sylaba długa stanowiąca arsę, l - sylaba
długa, b - sylaba krótka, a - sylaba obojętna):
Abb Abb Abb Abb Abb Aa
DEKLINACJA III
Nazywana również "deklinacją i" ze względu na końcówkę -is w dopełniaczu liczby
pojedynczej. Inna nazwa to "deklinacja mieszana", gdyż jest w niej wiele (podobnych)
wzorów odmian.
Według tej deklinacji odmieniają się rzeczowniki wszystkich rodzajów. Wyróżniamy trzy
typy deklinacji trzeciej:
a) SPÓA
GA
OSKOWA
*ð do typu spółgÅ‚oskowego należą rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów.
*ð temat jest zakoÅ„czony na spółgÅ‚oskÄ™ i można go znalez
ć w gen.sg.
po odrzuceniu końcówki;
*ð Abl. sg. zakoÅ„czony jest na "e", gen.plur. na "um", a nom.plur. na "a";
*ð podobnie jak w deklinacji II w odmianie rzeczowników rodzaju nijakiego
równe są sobie przypadki: nominativus, accusativus i vocativus w sing.
i plur Ä…ð Å‚atwo to zapamiÄ™tać jako zasadÄ™ 146 (nom.-1, acc.-4, voc.-6);
*ð do typu spółgÅ‚oskowego należą rzeczowniki nierównozgÅ‚oskowe (nom. sg.
i gen. sg. mają nierówną liczbę głosek), np.
o homo, hominis  człowiek
o orator, orator  mówca
masculinum
o senator, senatoris  senator
o imperator, imperatoris  wódz
made by koperek©
12.05.2011
o soror, sororis  siostra
o uxar, uxoris  żona
o constitutio, constitutioris 
femininum
o inventio, inventioris  wynalazek
o conventio, conventioris 
o lex, legis  ustawa
o nomen, nominis  imiÄ™
o crimen, criminis  zbrodnia
o carmen, carminis  wiersz, pieśń
o opus, operis  dzieło
neutrum
o tempus, temporis  czas
o corpus, corporis  ciało
o ius, iuris  prawo
o caput, capitis  głowa, stolica
*ð należy do niej siedem wyjÄ…tków, nazywanych rodzinÄ… z pieskiem:
o pater, patris  ojciec;
o mater, matris  matka;
o frater, fratris  brat;
o senex, senis  starzec;
o iuvenis, iuvenis  młodzieniec;
o vates, vatis  wieszcz;
o canis, canis  pies;
które są równozgłoskowe.
*ð odmiana
masculinum = femininum
SINGULARIS PLURALIS
Nom. rex
reges
Gen.
regis regum
Dat.
regi regibus
Acc.
regem reges
Abl.
rege regibus
Voc. rex
reges
made by koperek©
12.05.2011
neutrum
SINGULARIS PLURALIS
Nom.
opus opera
Gen.
operis operum
Dat.
operi operibus
Acc.
opus opera
Abl.
opere operibus
Voc.
opus opera
b) SAMOGA
OSKOWA
*ð do tego typu należą rzeczowniki rodzaju nijakiego i przymiotniki
deklinacji III Ä…ð pierwszym przypadku sÄ… zakoÅ„czone na: "e", "al" lub "ar",
np.
o mare
o animal
*ð Abl.sg. rzeczowników typu samogÅ‚oskowego jest zakoÅ„czony na "i",
nom.plur. na "ia", a gen. plur. "ium";
*ð odmiana
neutrum
SINGULARIS PLURALIS
Nom. mare
maria
Gen.
maris marium
Dat.
mari maribus
Acc.
mare maria
Abl.
mari maribus
Voc.
mare maria
made by koperek©
12.05.2011
c) MIESZANA
*ð do typu mieszanego należą rzeczowniki równozgÅ‚oskowe, które w nom. sg.
zakończone są na "is", "es" oraz nierównozgłoskowe takie, które przed
końcówką gen.sg. zostaje temat zakończony kilkoma spółgłoskami, np.
o urbs
o orbis
o ars
*ð wszystkie zakoÅ„czone sÄ… w abl. sing. na "e", a gen.plur. na "ium";
*ð odmiana
SINGULARIS PLURALIS
Nom.
civis cives
Gen.
civis civium
Dat.
civi civibus
Acc.
civem cives
Abl.
cive civibus
Voc. civis
cives
made by koperek©