Elektroniczny układ zapłonowy świetlówki
P R O J E K T Y
Elektroniczny układ
zapłonowy świetlówki,
część 1
kit AVT-441
åwietlÛwka jest lampÄ… wyÅ‚a- z rys. 1). Takie zapalanie nazywa
dowczÄ… wykonanÄ… w postaci szkla- siÍ potocznie zapÅ‚onem ìna zim-
nej rurki wypeÅ‚nionej parami rtÍci noî.
Proponujemy wykonanie
pod niskim ciÅ›nieniem i pokrytÄ… ZapÅ‚on ìna zimnoî jest dla
elektronicznego układu
wewnÄ…trz luminoforem. Na jej Å›wietlÛwki szkodliwy i w ukÅ‚a-
zapÅ‚onowego Å›wietlÛwki,
koÒcach umieszczone sÄ… Å‚arniki- dach praktycznych naleÅ‚y siÍ go
zastÍpujÄ…cego nie tylko
elektrody wolframowe pokryte do- wystrzegaĘ. Substancja czynna
elektromechaniczny zapłonnik,
datkowo substancjÄ… zwiÍkszajÄ…cÄ… znajdujÄ…ca siÍ na elektrodach ule-
ale co waÅ‚niejsze ciÍÅ‚ki
emisjÍ elektronÛw. WyÅ‚adowanie ga szybkiej degradacji, szybko pa-
i nieporÍczny statecznik.
w lampie zachodzi w zakresie ruje i osadza siÍ na koÒcach rury
Mimo dułej prostoty, układ
nadfioletu, a zadaniem luminofo- szklanej tworzÄ…c charakterystycz-
charakteryzuje siÍ duÅ‚ymi
ru jest jego zamiana na światło ne ciemne plamy na luminoforze
walorami ułytkowymi, przede widzialne. juł po kilkunastu zapłonach.
Charakterystyka prÄ…dowo na- TrwaÅ‚ośĘ Å›wietlÛwki zapalanej ìna
wszystkim dułą
piÍciowa Å›wietlÛwki przedstawio- zimnoî jest wiÍc niewielka. Za-
niezawodnością i sprawnością.
na jest na rys. 1. Przy zwiÍksza- pÅ‚on ìna zimnoî czÍsto moÅ‚na
Koszt elementÛw
niu napiÍcia przyÅ‚oÅ‚onego do poznaĘ po charakterystycznych
elektronicznych jest wyłszy
Å›wietlÛwki, aÅ‚ do momentu zapÅ‚o- niebieskawych bÅ‚yskach w okolicy
nił cena układu klasycznego,
nu nic w zasadzie siÍ nie dzieje elektrod powstajÄ…cych w momen-
ale taka inwestycja jest
i przez lampÍ pÅ‚ynie jedynie mi- cie zapÅ‚onu.
opłacalna - czas pracy lampy
nimalny, szczÄ…tkowy prÄ…d. Po Po zapÅ‚onie rozpoczyna siÍ
pod kontrolÄ… elektroniki jest
osiÄ…gniÍciu napiÍcia zapÅ‚onu pary normalna praca. Charakterystycz-
znacznie dłułszy.
rtÍci ulegajÄ… jonizacji, zaczyna nymi i waÅ‚nymi jej parametrami
pÅ‚ynąĘ prÄ…d i napiÍcie na lampie jest to, iÅ‚ w szerokim zakresie
gwaÅ‚townie maleje. WartośĘ na- prÄ…dÛw pÅ‚ynÄ…cych przez Å›wiet-
piÍcia zapÅ‚onu zaleÅ‚y gÅ‚Ûwnie od lÛwkÍ napiÍcie panujÄ…ce na niej
dÅ‚ugoÅ›ci Å›wietlÛwki i im jest ona jest prawie staÅ‚e i zachowuje siÍ
dÅ‚uÅ‚sza tym jest ono wiÍksze, wiÍc tak, jak specyficzna dioda
w praktyce zawiera siÍ w grani- Zenera. WartośĘ prÄ…du nominal-
cach 600..1200V. OczywiÅ›cie do- nego wynika z mocy ìrurkiî, zaÅ›
tyczy to zapÅ‚onu z uprzednio pod- napiÍcie odpowiadajÄ…ce prÄ…dowi
grzanymi elektrodami, czyli tak nominalnemu zaleły przede
zwany zapÅ‚on na ìgorÄ…coî. JeÅ‚eli wszystkim od jej dÅ‚ugoÅ›ci: krÛtkie
elektrody nie zostanÄ… podgrzane, Å›wietlÛwki maÅ‚ej mocy pracujÄ…
zapÅ‚on rÛwnieÅ‚ nastÍpuje, tyle przy ok. 50V, na dÅ‚ugich odkÅ‚ada
tylko Å‚e wartośĘ napiÍcia zapÅ‚onu siÍ nawet i 130V. NajwaÅ‚niejsze
jest istotnie wyÅ‚sza (zaznaczono parametry popularnych Å›wietlÛ-
to linią przerywaną na wykresie wek zostały zebrane w tab. 1.
Elektronika Praktyczna 6/98
61
Elektroniczny układ zapłonowy świetlówki
duje zaindukowanie siÍ w tej cew-
Tabela 1. Podstawowe parametry
ce wysokiego napiÍcia i zapÅ‚on Å›wietlówek TL.
lampy. Po zapÅ‚onie niskie napiÍ- DÅ‚ugość Åšrednica Moc NapiÄ™cie PrÄ…d
pracy nominalny
cie panujÄ…ce na lampie nie po-
[mm] [mm] [W] [V] [A]
zwala ponownie zaÅ›wieciĘ siÍ
600 28 18 58 0,38
neonÛwce zapÅ‚onnika, a wartośĘ
600 36 20 58 0,38
prÄ…du pÅ‚ynÄ…cego przez Å›wietlÛwkÍ
900 28 30 101 0,36
jest ograniczona przez dułą in-
1200 28 36 104 0,42
dukcyjnośĘ dławika.
1200 36 40 104 0,42
Pewny zapÅ‚on Å›wietlÛwki na-
1500 28 58 113 0,63
stÍpuje tylko wtedy, gdy w mo-
1500 36 65 113 0,64
mencie rozwarcia bimetalu napiÍ-
1800 28 70 128 0,7
cie sieci przechodzi przez zero
1800 36 75 131 0,64
Rys. 1. Charakterystyka prÄ…dowo - lub jest bliskie zera - tylko wtedy
1800 36 85 123 0,77
napięciowa typowej świetlówki.
przepiÍcie ma dostatecznÄ… war-
tośĘ. W innym przypadku zapłon Funkcja dławika w układzie elek-
nie nastÍpuje, caÅ‚y proces siÍ tronicznym jest podobna jak
UkÅ‚ad klasyczny powtarza, aÅ‚ ukÅ‚ad ìtrafiî w oko- w ukÅ‚adzie klasycznym i tu rÛw-
i jego wady lice zera. nieÅ‚ ogranicza on prÄ…d Å›wietlÛw-
Z zasady dziaÅ‚ania Å›wietlÛwki Mimo prostoty ukÅ‚ad klasyczny ki, poniewaÅ‚ czÍstotliwośĘ pracy
wynika, Å‚e nie wolno jej zasilaĘ ma sporo wad: ukÅ‚adu jest wielokrotnie wiÍksza
bezpośrednio z sieci energetycz- - prawie zawsze zapłon odbywa od 50Hz, jego indukcyjnośĘ i wy-
nej. UkÅ‚ad sterujÄ…cy lampÄ… musi siÍ na kilka razy, zwiÄ…zane miary (a co najwaÅ‚niejsze straty
bowiem zapewniĘ realizacjÍ trzech z tym oczekiwanie i migotanie mocy w nim) sÄ… niewielkie.
faz: bywa irytujÄ…ce; Za prawidÅ‚owÄ… realizacjÍ faz
- Bezpośrednio po włączeniu do - elektrody są podgrzewane przez grzania elektrod i zapłonu odpo-
sieci konieczne jest podgrzanie krÛtki moment duÅ‚ym prÄ…dem, wiedzialny jest kondensator C
elektrod. Rezystancja zimnej co negatywnie odbija siÍ na i termistor PTC, ktÛrego rezystan-
elektrody wynosi okoÅ‚o 2&! i szy- trwaÅ‚oÅ›ci Å›wietlÛwki; cja roÅ›nie z temperaturÄ…. Po wÅ‚Ä…-
bko rośnie przy podgrzewaniu - podczas pracy lampa migocze czeniu układu do sieci rezystancja
do okoÅ‚o 10&!. Czas podgrzewa- w rytm napiÍcia sieci, co mÍczy termistora jest niewielka (ok.
nia zaleły od wartości przepły- wzrok; 150&!) i dlatego przez łarniki
wajÄ…cego prÄ…du, np. dla Å›wiet- - dÅ‚awik jest elementem ciÍÅ‚kim, pÅ‚ynie prÄ…d i podgrzewa je. Na-
lÛwki o Å›rednicy 36 mm moÅ‚na jego rdzeÒ czÍsto niemile brzÍ- grzewa siÍ rÛwnieÅ‚ termistor i je-
przyjąĘ parametry te jako czy, a straty mocy w nim są go rezystancja stopniowo rośnie.
0,5..0,7A przez 1 sekundÍ. dosyĘ duÅ‚e; W miarÍ wzrostu rezystancji ter-
- Po podgrzaniu do lampy trzeba - proces zapÅ‚onu jest ürÛdÅ‚em mistora roÅ›nie rÛwnieÅ‚ napiÍcie
przyÅ‚oÅ‚yĘ wysokie napiÍcie, tak zakÅ‚ÛceÒ radioelektrycznych. na kondensatorze C. Dzieje siÍ tak
aby nastąpił zapłon. Powyłszych wad pozbawione dlatego, łe jego pojemnośĘ jest
- Po zapłonie wartośĘ prądu pły- są elektroniczne układy zapłonowe tak dobrana, aby tworzył on sze-
nÄ…cego przez lampÍ musi byĘ Å›wietlÛwki (ang. electronic bal- regowy ukÅ‚ad rezonansowy na
stabilizowana (jasnośĘ Å›wiecenia last). Uproszczony schemat takie- czÍstotliwoÅ›ci nieco wiÍkszej od
zaleÅ‚y od wartoÅ›ci tego prÄ…du). go ukÅ‚adu przedstawiony zostaÅ‚ czÍstotliwoÅ›ci pracy ukÅ‚adu. Oczy-
Zadania te w układzie klasycz- na rys. 3. Wyprostowane i odfil- wiście termistor silnie tłumi ten
nym realizowane sÄ… za pomocÄ… trowane napiÍcie sieci jest zamie- obwÛd rezonansowy, ale wÅ‚aÅ›nie
dÅ‚awika i zapÅ‚onnika (neonÛwki niane w ukÅ‚adzie falownika pÛÅ‚- o to chodzi. W miarÍ upÅ‚ywu cza-
z przerywaczem bimetalicznym mostkowego (ang. half bridge) su i wzrostu rezystancji termistora
umieszczonym w tej samej baÒce) w szybkozmiennÄ… (kilkadziesiÄ…t dobroĘ obwodu rezonansowego
wÅ‚Ä…czonego w obwÛd jak na rys. kHz) falÍ prostokÄ…tnÄ… o wspÛÅ‚- roÅ›nie. PowiÍksza siÍ wiÍc napiÍ-
2. Po włączeniu układu do sieci, czynniku wypełnienia bliskim cie na kondensatorze C. W pew-
caÅ‚e napiÍcie zostaje przyÅ‚oÅ‚one 50%. NapiÍcie
do zapÅ‚onnika, neonÛwka zaczyna to podawane
siÍ Å›wieciĘ (przez elektrody lam- jest na elektro-
py pÅ‚ynie juÅ‚ niewielki prÄ…d), dy Å›wietlÛwki
a energia cieplna tego wyładowa- poprzez dła-
nia podgrzewa przerywacz bime- wik L, zaÅ›
talowy (w stanie zimnym styki sÄ… kondensatory
otwarte). Po chwili zapłonnik zo- Cp zamykają
staje zwarty, neonÛwka gaÅ›nie co drogÍ dla prÄ…-
dodatkowo zwiÍksza prÄ…d pod- du zmiennego
grzewajÄ…cy elektrody. StygnÄ…cy bi- realizujÄ…c po-
metal rozwiera obwÛd, duÅ‚y prÄ…d zostaÅ‚e dwa
płynący przy podgrzewaniu przez pasywne ele-
Rys. 2. Klasyczny układ zapłonowy świetlówki ze
dławik szybko zanika, co powo- menty mostka.
starterem.
Elektronika Praktyczna 6/98
62
Elektroniczny układ zapłonowy świetlówki
wanych do pracy w tym charak-
terze nawet 100k&!.
Tak dułe zmiany są potrzebne,
aby wartośĘ napiÍcia zapÅ‚onowego
mogła byĘ dostatecznie duła i, co
wałniejsze, podczas normalnej
pracy straty mocy w tym elemen-
cie były jak najmniejsze. Trzeba
bowiem pamiÍtaĘ, Å‚e podczas pra-
cy na Å›wietlÛwce panuje napiÍcie
rzÍdu 60..100V i pod tym napiÍ-
ciem element bÍdzie znajdowaÅ‚
Rys. 3. Schemat blokowy elektronicznego ukÅ‚adu zapÅ‚onowego. siÍ caÅ‚y czas podczas pracy. Musi
takłe byĘ zdolnym wytrzymaĘ
nym momencie jest ono wystar- - Å›wietlÛwka podczas pracy nie krÛtkotrwaÅ‚e impulsy zapÅ‚onowe
czajÄ…co duÅ‚e, aby nastÄ…piÅ‚ zapÅ‚on. migocze z uwagi na duÅ‚Ä… czÍs- o duÅ‚ej wartoÅ›ci napiÍcia.
Maksymalna wartośĘ napiÍcia totliwośĘ pracy ukÅ‚adu; Na szczÍÅ›cie, dla produkowa-
zapÅ‚onu zaleÅ‚y od wielu czynni- - sprawnośĘ pracy Å›wietlÛwki jest nych specjalnie do tego celu
kÛw, miÍdzy innymi rezystancji istotnie wyÅ‚sza (rys. 4), ukÅ‚ad elementÛw straty mocy sÄ… na
termistora po nagrzaniu i odstÍpie pobiera zatem mniej mocy z sie- poziomie 0,5W, co jest wartoÅ›ciÄ…
czÍstotliwoÅ›ci rezonansowej ob- ci; do przyjÍcia. Termistory PTC do
wodu dÅ‚awik i kondensator od - projektant ma moÅ‚liwośĘ kont- zapÅ‚onu Å›wietlÛwek produkuje
czÍstotliwoÅ›ci pracy falownika. roli prÄ…du podgrzewajÄ…cego elek- wiele firm, z uwagi na ogromnÄ…
OczywiÅ›cie, jeÅ›li zaleÅ‚y nam na trody poprzez dobÛr rezystancji wielkośĘ rynku powstaÅ‚y ostatnio
duÅ‚ym napiÍciu zapÅ‚onu, do ukÅ‚a- PTC, nie ma tutaj szkodliwych nawet takie (np. CERA-MITE
du powinien byĘ montowany ter- skokÛw prÄ…du wpÅ‚ywajÄ…cych na w USA), dla ktÛrych sÄ… to wyroby
mistor o jak najwiÍkszej rezystan- trwaÅ‚ośĘ lampy; gÅ‚Ûwne. Podobny w dziaÅ‚aniu jest
cji ìna ciepÅ‚oî, zaÅ› rezonans - zapÅ‚on Å›wietlÛwki jest szybki (1 termistor sÅ‚uÅ‚Ä…cy do rozmagneso-
obwodu LC powinien lełeĘ do- sekunda) i pewny, nie ma mi- wywania kineskopu w telewizo-
kÅ‚adnie na czÍstotliwoÅ›ci pracy gotania; rach, tak zwany pozystor, jednak
falownika. W ukÅ‚adach praktycz- - napiÍcie zapÅ‚onu narasta pÅ‚yn- do tych celÛw ma on za maÅ‚Ä…
nych obu takich dziaÅ‚aÒ siÍ nie nie aÅ‚ do wartoÅ›ci koniecznej rezystancjÍ (15&!).
stosuje i wrÍcz sÄ… one uwaÅ‚ane za do jonizacji gazu, Å›wietlÛwka
niepoÅ‚Ä…dane. Ustawienie rezonan- nie jest ìatakowanaî impulsami
su dÅ‚awik - kondensator na czÍs- zapÅ‚onowymi o przypadkowej
totliwości falownika lub bardzo (niekiedy bardzo wysokiej) war-
blisko niej powoduje silne prądo- tości.
we obciÄ…Å‚enie elementÛw falow- CenÄ… za te wszystkie dobro-
nika. Z uwagi ił jest to rezonans dziejstwa jest oczywiście spora
szeregowy, prąd płynący w rezo- komplikacja układu oraz wyłszy
nansie jest w przybliÅ‚eniu wiÍk- poziom zakÅ‚ÛceÒ radioelektrycz-
szy od tego, jaki płynie przy nych podczas pracy, zmuszający
normalnej pracy o wielokrotnośĘ do stosowania dodatkowych filt-
wartoÅ›ci dobroci. Potrzebne wtedy rÛw na wejÅ›ciu.
bÍdÄ… silniejsze elementy mocy, co
niepotrzebnie podroÅ‚y konstruk- SÅ‚Ûwko o termistorze
Rys. 4. Sprawność typowej
cjÍ. Wyszukiwanie specjalnych ty- Termistor przeznaczony do
świetlówki w funkcji częstotliwości.
pÛw termistora rÛwnieÅ‚ mija siÍ ukÅ‚adÛw zapÅ‚onowych Å›wietlÛwek
z celem Na szczÍÅ›cie do pewnego musi speÅ‚niaĘ kilka istotnych pa-
zapalenia nawet starej, dÅ‚ugiej rametrÛw. Aby proces podgrzewa-
Å›wietlÛwki wystarczy, jeÅ›li dobroĘ nia elektrod byÅ‚ moÅ‚liwie rÛwno-
ukÅ‚adu rezonansowego bÍdzie rzÍ- mierny, jego rezystancja w stanie
du 3..4, co uzyskuje siÍ z zapa- zimnym powinna rosnąĘ poczÄ…t-
sem nawet przy ustawieniu rezo- kowo powoli, ał do temperatury
nansu LC na pÛÅ‚torej czÍstotli- 50..60oC (rys. 5). Dalszy wzrost
wości falownika. temperatury powinien charaktery-
ZapÅ‚on Å›wietlÛwki i zwiÄ…zany zowaĘ siÍ szybkim wzrostem re-
z nim dramatyczny spadek jej im- zystancji, z poczÄ…tkowych 150&!,
pedancji powoduje silne stÅ‚umie- przy temperaturze 80oC opÛr wy-
nie obwodu rezonansowego i wy- nosi juł około 1k&!.
gaszenie napiÍcia zapÅ‚onowego. W typowej temperaturze pracy
W stosunku do układu klasyczne- 120oC rezystancja elementu prze-
Rys. 5. Charakterystyka typowego
go, układ powyłszy ma szereg kracza 20k&!, a w nowych kon-
termistora PTC do opisywanych
zalet: strukcjach specjalnie przygotowy-
zastosowań.
Elektronika Praktyczna 6/98
63
Elektroniczny układ zapłonowy świetlówki
Opis układu takiej wartości, łe
Schemat elektryczny urzÄ…dze- rdzeÒ transformatora
nia przedstawiono na rys. 6. Aby siÍ nasyci. W tej chwi-
zakÅ‚Ûcenia wytwarzane przez li zmieniajÄ… znak prÄ…-
układ w jak najmniejszym stopniu dy płynące w uzwoje-
przedostawaÅ‚y siÍ do sieci ener- niach ìDî i ìBî, T2
getycznej, na wejÅ›ciu ukÅ‚adu za- zatyka siÍ i zaczyna
stosowany zostaÅ‚ ìporzÄ…dnyî filtr przewodziĘ T1. PrÄ…d
skÅ‚adajÄ…cy siÍ ze skompensowane- pÅ‚ynÄ…cy przez uzwoje-
go prÄ…dowo dÅ‚awika Dl1 i dwÛch nie TR1C znÛw zaczy-
kondensatorÛw C1 i C2. Rezystor na powoli narastaĘ
R1 zapobiega mołliwości porałe- (płynąc tym razem
nia od naÅ‚adowanych pojemnoÅ›ci w gaÅ‚Ízi od plusa po-
filtru. Dalej napiÍcie sieci jest przez T1 i TR1C i C11
prostowane i filtrowane za pomo- do masy) ał do mo-
cÄ… kondensatora C3. Rezystor R2 mentu nasycenia rdze-
ogranicza impuls prÄ…du w mo- nia. I w taki sposÛb
mencie wÅ‚Ä…czenia do sieci do proces ten siÍ powta-
wartości bezpiecznej dla diod rza.
mostka. Naleły koniecznie
Falownik wykonany zostaÅ‚ zapamiÍtaĘ, Å‚e para-
w postaci oscylatora samowzbud- metry TR1, a wiÍc typ
nego i pracuje na czÍstotliwoÅ›ci i materiaÅ‚ z jakiego zo-
20 kHz. Jego gÅ‚Ûwnymi elemen- staÅ‚ wykonany rdzeÒ,
tami sÄ… tranzystory T1 i T2 oraz liczby zwojÛw (szcze-
transformator TR1. Dodatkowe ele- gÛlnie w sekcji ìCî)
menty R7, C6 i R8, C7 tworzÄ… decydujÄ… w gÅ‚Ûwnej
znane z techniki impulsowej ukÅ‚a- mierze o czÍstotliwoÅ›-
dy polepszajÄ…ce komutacjÍ tran- ci pracy ukÅ‚adu. Uzys-
zystorÛw, zaÅ› kondensatory C5 kanie duÅ‚ych czÍstot-
i C8 dopasowują tranzystory do liwości wymaga uły-
transformatora. Z kolei rezystory cia Å‚atwo nasycajÄ…cych
R10 i R9 umieszczone w emite- siÍ ferrytÛw, a zatem
rach niwelujÄ… rozrzut parametrÛw o duÅ‚ej przenikalnoÅ›ci
pomiÍdzy T1 i T2. Szybkie diody magnetycznej (nawet
D6 i D7 zabezpieczajÄ… klucze 6000!).
przed odwrotnÄ… polaryzacjÄ…. DrugÄ…, rÛwnie waÅ‚-
CzÍstotliwośĘ pracy 20kHz zo- nÄ…, rzeczÄ… jest to, Å‚e
staÅ‚a wybrana na tyle duÅ‚a, aby czÍstotliwośĘ pracy
elementy indukcyjne mogły mieĘ układu nie jest stała.
maÅ‚e wymiary i ukÅ‚ad nie gene- Nie wdajÄ…c siÍ
rowaÅ‚ szumÛw w paÅ›mie akus- w szczegÛÅ‚y dlaczego
tycznym. Jest jednoczeÅ›nie na tak siÍ dzieje, moÅ‚na
tyle niska, ił straty mocy w dła- jedynie powiedzieĘ, łe
wiku i pojemnoÅ›ciach sÄ… jeszcze czÍstotliwośĘ pracy
małe. rośnie przy wzroście
Aby zrozumieĘ działanie ukła- obciąłenia (np. przy
du falownika (oczywiście w spo- rezonansie w momen-
sÛb mocno uproszczony i skrÛto- cie zapalania lampy).
wy), trzeba zaÅ‚oÅ‚yĘ, Å‚e np. tran- Na szczÍÅ›cie w przy-
zystor T2 właśnie zaczął przewo- padku opisywanego
dziĘ i jego napiÍcie na kolektorze ukÅ‚adu jest to zjawis-
jest bliskie zera. Od plusa zasi- ko korzystne i pozwa-
lania, przez C10 i uzwojenie TR1C lajÄ…ce z wiÍkszym
pÅ‚ynie wiÍc prÄ…d. Jego wartośĘ marginesem dobieraĘ
narasta, rośnie teł wartośĘ stru- elementy układu
mienia magnetycznego w rdzeniu wspÛÅ‚pracujÄ…cego ze
TR1. Uzwojenia TR1 sÄ… wÅ‚Ä…czone Å›wietlÛwkÄ….
w takim porządku, łe w takiej Po włączeniu do
chwili prÄ…d indukowany w czÍÅ›ci sieci praca oscylatora
TR1D podtrzymuje przewodzenie wymaga zainicjowania
T2 i jednoczeÅ›nie w sposÛb pew- za pomocÄ… specjalnego
ny blokuje T1. Stan taki trwa do układu startowego,
momentu, aÅ‚ prÄ…d naroÅ›nie do gdyÅ‚ zarÛwno tranzys-
Rys. 6. Schemat elektryczny układu.
Elektronika Praktyczna 6/98
64
Elektroniczny układ zapłonowy świetlówki
tor T1, jak i T2 nie przewodzÄ….
WYKAZ ELEMENTÓW
TworzÄ… go rezystory R3 i R5,
kondensator C4 oraz diak i dioda
Rezystory D5, D6, D7: BA159
D5. W momencie włączenia ukła-
(o mocy 0,25W o ile nie podano T1, T2: MJE 13005
du do sieci rozpoczyna siÍ Å‚ado-
inaczej) T3: BC547B
wanie kondensatora C4 poprzez
R1, R12: 1M&! DI1: diak lub dynistor na napięcie
rezystor R3. W momencie, gdy
R2: 2,2&!/5W z zakresu 30..40V, np. KR106,
DB3C548 (SGS) napiÍcie na C4 przekroczy war-
R3: 330k&!/0,5W
Różne tośĘ progową, przełączania diaka
R4: 270k&!/0,5W
R5: 22&! Dł1: dławik przeciwzakłóceniowy (30..40V w zalełności od typu),
Dps U21L21 (Polfer) kondensator ten zostaje elektrycz-
R6: 1k&!
TR1: oscylator - uzwojenia wg nie dołączony przez zwarty diak
R7, R8: 5,6&!
opisu w tekście (EP7/98), rdzeń
do bazy T2 wprowadzajÄ…c go na
R9, R10: 2,2&!/0,5W
pierścieniowy RP12.5x7.5x4.8
krÛtkÄ… chwilÍ w stan przewodze-
R11: 10k&!
z materiału F2001
nia i falownik startuje. Rezystor
Kondensatory
Dł2: dławik wg opisu w tekście
R5 ogranicza impuls prÄ…du star-
C1, C2: 220nF/250VAC (400VDC) 
(EP7/98), rdzeń E30/7 z materiału
KMP-10 towego do wartości bezpiecznej
F807 i karkas E30/2010
C3: 33µF/350V (16 mm x 30 mm) dla zÅ‚Ä…cza BE T2.
PTC: termistor PTC o rezystancji ok.
Aby impuls startowy był tylko
C4: 100nF/63V
150&! w temperaturze 25oC, np.
jeden, konieczne jest uniemołli-
C5, C8: 1nF/63V
CERA-MITE nr 307C1306, Philips
wienie procesu ponownego Å‚ado-
C6, C7: 2,2 nF/63V
2322-66193114 lub 2322-661-93102,
wania kondensatora C4. Realizuje
C9: 470nF/63V
SIEMENS B59150-J120-A20 lub
to dioda D5. W chwili, gdy na-
C10, C11: 470nF/250V  KMP-30
B59200-J120-A20
piÍcie na kolektorze spada do
C12: 8,2 nF/1200V (najlepiej
ZÅ‚Ä…cza ARK: jedno czterogniazdo-
KFMP) dla 20W, lub 10nF/1000V wartości bliskich zeru, D5 prze-
we o rastrze 5 mm i jedno
Półprzewodniki wodzi i C4 zostaje rozładowany.
dwugniazdowe o rastrze 7,5 mm.
M1: mostek okrągły 1A/250VAC, Poniewał stała czasowa R3, C4
Radiatory dla T1 i T2: blaszka
np. B250C1000 jest wielokrotnie wiÍksza od okre-
aluminiowa lub miedziana
DZ1: BZY 79C33 (33V Zener) su drgaÒ falownika, Å›rednie na-
o grubości ok. 1 mm i o wymia-
DZ2: BZY 79C8V2 (8,2V Zener) piÍcie na C4 podczas pracy jest
rach 40 x 28 mm: 2 sztuki, żarówka
D1, D2, D3, D4: 1N4148 bliskie zera.
220V/100W do uruchomienia
Robert Magdziak, AVT
Elektronika Praktyczna 6/98
65