background image

Mistrzowie kina amerykańskiego – 

ORSON WELLES

 

Reżyser kultowy

 niezwykła relacja z publicznością: zawsze mówił we własnym imieniu (obecność w dziele)

uczciwość wobec widza (partner)

osobiste wyznanie, ekshibicjonizm, narcyzm

spektakularne rozwiązanie

najprostsze emocje odbiorcy

bezkompromisowość w definiowaniu świata, ale  w subtelny sposób sugerował drugie dno 
natury ludzkiej i sytuacji

w pierwszej warstwie – proste rozwiązania, czytelne symbole

w drugiej warstwie – subtelny niepokój, podważał autentyczność przedstawianego świata 

 

to gwarantowało zwycięstwo prawdy, sprawiedliwości i dobra

niezmienność poruszanych tematów 

 spójność twórcza

MOTYWY FUNDAMENTALNE: zło, prawda, wierność, poczucie straty

ambiwalentny stosunek do sztuki (kreacji)

nierówność filmów 

 ciągłe poszukiwanie

ur. 1915 

 osierocony przez matkę (pianistkę) / podróżował z ojcem / wcześn9ie w teatrze/ 

malarstwo i rysunek (dzieki temu rewolucyjne zmiany w postrzeganiu planu filmowego)

zaczynał jako aktor na Broadwayu

1937 założył awangardowy Mercury Theatre (potem także teatr radiowy MT on the air) 

 

adaptacje „Wojny Światów” Herberta Georga Wellsa (Amerykanie myśli, że Marsjanie 
zaatakowali New Jersey

1939 – kontrakt z wytwórnią RKO i rozpoczął pracę nad „Obywatelem Kanem”

potem do końca życia reżyserował, pisał scanariusze i grał w filmach – zmarł w Hollywood w 
1985 roku

w świat filmu wszedł z doświadczeniem plastycznym i teatralnym

 

„Obywatel Kane” 

 poszukiwanie prawdy i niemożliwość jej odnalezienia

      

 reżyser sam gra tytułową postać (w różnym wieku)

      

 bohaterowie są ułomni – tak jak widzowie

      

 tragizm ma źródło w człowieku

      

 Kane – postać tragiczna i groteskowa zarazem/ dziedzic  

           ogromnej fortuny, która spodziewała się nagle
      

 obsesja dzieciństwa, czas skradziony 

 wybudował sobie 

           własny świat marzeń i iluzji (Xanadu) a la Babilon
      

 bohater czuje się dobrze przy Susan –drugiej żonie (ona miała

           być śpiewaczką  bez głosu, a on bohaterem bez powodu) są do 
           siebie podobni
      

 niemoc miłości Kane’a/ jest pionkiem

      

 „Różyczka” – nazwa firmy produkującej saneczki – 

            wypowiedziana w chwili śmierci Kane’a
     

 bohater szukał autentyczności, dlatego w chwili śmierci

          wspomina nieznaczny epizod z dzieciństwa – o saneczkach
     

 puzzle – układane przez Susan w ogromnej sali kominkowej –

          scena jest symboliczna, puzzli jest bardzo dużo, układanie ich to 
          syzyfowa praca (niemożność odkrycia prawdy)
 

przekleństwo Wellesowskiego bohatera – pamięć (bo jest niedoskonała)

bohaterowie są nieszczęśliwi

„Wspaniałość Ambersonów” 1942 

„Intruz” 1942

background image

tragizm wypływa z fatalizmu 

bohater walczy o własne przetrwanie ze świadomością, że zdany jest na siebie

grzechy – pycha i naiwność

„Dama z Szanghaju” 1947 (noir) 

 sentymentalne zakończenie 

 deklaracja wizji 

świata Wellesa

antropomorfizował zło (nie było abstrakcyjne)

zło pochłania swoje narzędzia

„czyści” bohaterowie 

 są narzędziami – młody marynarz z „Damy z Szanghaju” 

 

rejs statkiem – podróż inicjacyjna, w świecie rekinów, które zjadają same siebie 

 

wierzy, że zło go nie dosięgnie, ociera się o koszmar, ponieważ zło jest absolutne i 
jeżeli jest, to nie da się uniknąć jego konsekwencji

apodyktyczny, sadystyczny kaleka, pogardzany przez otoczenie i panujący nad nim

 

przestrzenny model pułapki – miejsce zamknięcia, nie sposób uciec 

 np. 

klaustrofobiczna wieża w kościele w „Intruzie”, gabinet luster w „Damie z Sz...” oraz 
Xanadu w „O.K.”

 

poczucie straty ! –0 w „O.K.” – utrata dzieciństwa i swobodnego rozwoju

 

bohater mówiąc „Różyczka” pragnie odzyskać utraconą niewonność-