Mistrzowie kina amerykańskiego - ORSON WELLES

Reżyser kultowy

niezwykła relacja z publicznością: zawsze mówił we własnym imieniu (obecność w dziele)

• uczciwość wobec widza (partner)

• osobiste wyznanie, ekshibicjonizm, narcyzm

• spektakularne rozwiązanie

• najprostsze emocje odbiorcy

• bezkompromisowość w definiowaniu świata, ale w subtelny sposób sugerował drugie dno natury ludzkiej i sytuacji

• w pierwszej warstwie - proste rozwiązania, czytelne symbole

• w drugiej warstwie - subtelny niepokój, podważał autentyczność przedstawianego świata to gwarantowało zwycięstwo prawdy, sprawiedliwości i dobra

• niezmienność poruszanych tematów spójność twórcza

• MOTYWY FUNDAMENTALNE: zło, prawda, wierność, poczucie straty

• ambiwalentny stosunek do sztuki (kreacji)

• nierówność filmów ciągłe poszukiwanie

• ur. 1915 osierocony przez matkę (pianistkę) / podróżował z ojcem / wcześn9ie w teatrze/ malarstwo i rysunek (dzieki temu rewolucyjne zmiany w postrzeganiu planu filmowego)

• zaczynał jako aktor na Broadwayu

• 1937 założył awangardowy Mercury Theatre (potem także teatr radiowy MT on the air) adaptacje „Wojny Światów” Herberta Georga Wellsa (Amerykanie myśli, że Marsjanie zaatakowali New Jersey

• 1939 - kontrakt z wytwórnią RKO i rozpoczął pracę nad „Obywatelem Kanem”

• potem do końca życia reżyserował, pisał scanariusze i grał w filmach - zmarł w Hollywood w 1985 roku

• w świat filmu wszedł z doświadczeniem plastycznym i teatralnym

• „Obywatel Kane” poszukiwanie prawdy i niemożliwość jej odnalezienia

reżyser sam gra tytułową postać (w różnym wieku)

bohaterowie są ułomni - tak jak widzowie

tragizm ma źródło w człowieku

Kane - postać tragiczna i groteskowa zarazem/ dziedzic
ogromnej fortuny, która spodziewała się nagle

obsesja dzieciństwa, czas skradziony wybudował sobie
własny świat marzeń i iluzji (Xanadu) a la Babilon

bohater czuje się dobrze przy Susan -drugiej żonie (ona miała
być śpiewaczką bez głosu, a on bohaterem bez powodu) są do
siebie podobni

niemoc miłości Kane'a/ jest pionkiem

„Różyczka” - nazwa firmy produkującej saneczki -
wypowiedziana w chwili śmierci Kane'a

bohater szukał autentyczności, dlatego w chwili śmierci
wspomina nieznaczny epizod z dzieciństwa - o saneczkach

puzzle - układane przez Susan w ogromnej sali kominkowej -

scena jest symboliczna, puzzli jest bardzo dużo, układanie ich to
syzyfowa praca (niemożność odkrycia prawdy)

• przekleństwo Wellesowskiego bohatera - pamięć (bo jest niedoskonała)

• bohaterowie są nieszczęśliwi

• „Wspaniałość Ambersonów” 1942

• „Intruz” 1942

• tragizm wypływa z fatalizmu

• bohater walczy o własne przetrwanie ze świadomością, że zdany jest na siebie

• grzechy - pycha i naiwność

• „Dama z Szanghaju” 1947 (noir) sentymentalne zakończenie deklaracja wizji świata Wellesa

• antropomorfizował zło (nie było abstrakcyjne)

• zło pochłania swoje narzędzia

• „czyści” bohaterowie są narzędziami - młody marynarz z „Damy z Szanghaju” rejs statkiem - podróż inicjacyjna, w świecie rekinów, które zjadają same siebie wierzy, że zło go nie dosięgnie, ociera się o koszmar, ponieważ zło jest absolutne i jeżeli jest, to nie da się uniknąć jego konsekwencji

• apodyktyczny, sadystyczny kaleka, pogardzany przez otoczenie i panujący nad nim

• przestrzenny model pułapki - miejsce zamknięcia, nie sposób uciec np. klaustrofobiczna wieża w kościele w „Intruzie”, gabinet luster w „Damie z Sz...” oraz Xanadu w „O.K.”

• poczucie straty ! -0 w „O.K.” - utrata dzieciństwa i swobodnego rozwoju

• bohater mówiąc „Różyczka” pragnie odzyskać utraconą niewonność-

---