Wiedza i Praktyka

Excel w praktyce ©

1

Robert Kuźma, specjalista ds. MS Office

O

ferta wykresów w Excelu jest dość bogata. Mimo to na pewno

czasami odnosisz wrażenie, że określone dane warto przedsta-

wić na takiej prezentacji, której program akurat nie udostępnia.

Wcale to jednak nie oznacza, że wykresu nie można zbudować.

W tym haśle przeczytasz, jak za pomocą dostępnych typów

wykresów (pierścieniowego i punktowego) zbudować zupeł-

nie nową, bardzo efektowną i czytelną prezentację w kształcie

tachometru. Taki wykres idealnie nadaje się do przedstawiania

danych procentowych. Dowiesz się także:



Jak przygotować tabelę danych dla wykresu

tachometrycznego?

W 50/02



Jak dodać etykiety danych?

W 50/06



Jak wykorzystać wykres punktowy

do utworzenia wskaźnika (igły) tachometru?

W 50/11

Dzięki pomysłowemu

połączeniu wykresu

pierścieniowego

i punktowego

możesz przedstawiać

swoje dane na

efektownym wykresie

przypominającym

tachometr.

Wykres tachometryczny – stwórz

efektowną prezentację poziomu

realizacji planu

W 50/01

2

Lipiec 2008

Wiedza i Praktyka

PrzygotoWanie tabeli danych

Przyjmijmy, że dysponujesz tabelą prezentującą

docelową i obecną wielkość obrotów przedsiębiorstwa.

Rys. 1. Przykładowe dane do przedstawienia na wykresie

Wykres tachometru przedstawiał więc będzie wartość

Bieżące jako procentowe zaawansowanie wartości

Planowane. Aby przygotować wykres tachometryczny,

musisz najpierw przygotować specjalną tabelę, w której

obliczysz dane związane z jego podziałką. Zakładając,

że wartości na skali tachometru opisane będą z krokiem

5%, wykonaj w arkuszu tabelę jak na rysunku 2.

Rys. 2. Tworzenie tabeli danych dla wykresu

W 50/02

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

Wiedza i Praktyka

Excel w praktyce ©

3

Bez względu na to, jaką skalę (wielkość kroku) zasto-

sujesz w swoim tachometrze, tabela musi spełniać trzy

podstawowe założenia:

– rozpoczynać się wartością 0,

– kończyć się wartością 100,

– suma wszystkich wartości musi wynosić 200 (łącz-

nie z ostatnią „setką”).

Trzymając się powyższych zasad, możesz dowolnie

kształtować swój wykres, nawet nie zachowując pro-

porcjonalnych, jednakowych wielkości kroku.

tWorzenie Wykresu

PierścienioWego

Tachometr zbudowany będzie na bazie wykresu

pierścieniowego.

Rys. 3. Wykres pierścieniowy

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

W 50/03

4

Lipiec 2008

Wiedza i Praktyka

Aby wstawić taki wykres, wykonaj następujące czyn-

ności:

1.

Zaznacz zakres A6:A27.

2.

Uruchom kreator wykresów (w Excelu 2007: uak-

tywnij kartę Wstawianie i w sekcji Wykresy kliknij

Inne wykresy).

3.

Wybierz typ wykresu Pierścieniowy i podtyp

Pierścieniowy.

4.

Zatwierdź wybór przyciskiem Zakończ.

Żeby wykres pierścieniowy bardziej przypominał

tachometr, musisz go teraz odpowiednio obrócić.

Wskazane będzie również zmniejszenie szerokości

pierścienia.

Wykonaj kolejno następujące czynności:

1.

Kliknij prawym przyciskiem myszy pierścień

wykresu.

2.

Z menu podręcznego wybierz polecenie Formatuj

serie danych.

3.

Przejdź do zakładki Opcje (w Excelu 2007: Opcje

serii).

4.

W sekcji Kąt pierwszego wycinka ustaw wartość 270.

5.

W sekcji Rozmiar otworu pierścienia ustaw wartość

70%.

Po zatwierdzeniu zmian wykres będzie wyglądał jak

na kolejnym rysunku.

obrót

wykresu

W 50/04

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

Wiedza i Praktyka

Excel w praktyce ©

5

Rys. 4. Obrócony pierścień wykresu jest teraz cieńszy

Kolejnym etapem budowy wykresu o kształcie tacho-

metru jest nadanie segmentom właściwej kolorystyki

oraz ukrycie dolnego, największego segmentu.

W tym celu:
1.

Kliknij pierścień, a następnie jeszcze raz dolny,

duży segment.

2.

Użyj prawego przycisku myszy i z menu podręczne-

go wybierz polecenie Formatuj punkt danych.

3.

Przejdź do zakładki Desenie i wybierz opcję Brak

w sekcjach Obramowanie oraz Obszar (w Excelu

2007: w kategorii Wypełnienie ustaw opcję Brak

wypełnienia, a w kategorii Kolor krawędzi opcję

Brak linii).

4.

Teraz w analogiczny sposób nadaj kolory wypełnie-

nia kolejnym zestawom segmentów, by pierścień

przyjął format jak na rysunku 5.

dopasowanie

kolorów

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

W 50/05

6

Lipiec 2008

Wiedza i Praktyka

5.

Usuń również legendę. Kliknij ją lewym przyci-

skiem myszy, a następnie użyj klawisza Delete.

Uzyskasz tym samym więcej miejsca dla

wykresu.

Aby wygodnie zaznaczać kolejne punkty serii danych,

zaznacz dowolny z nich i naciskaj klawisze kierunko-
we

Strzałka w lewo lub Strzałka w prawo.

Rys. 5. Odpowiednia kolorystyka nadaje wykresowi

właściwy wygląd

Aby odbiorca prezentacji od razu zorientował się, że

wykres przedstawia dane procentowe, należy teraz

przyporządkować segmentom odpowiednie ety-

kiety. Wprowadź je do kolumny B zgodnie z rysun-

kiem 6.

etykiety

danych na

wykresie

W 50/06

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

Wiedza i Praktyka

Excel w praktyce ©

7

Rys. 6. Kolumna B zawiera już dane dla etykiet

Aby nie zaciemnić wykresu nadmiarem opisów, zasto-

suj etykiety z 10% krokiem. Sposób przygotowania

różni się w zależności od wersji Excela.

W Excelu 2003 i starszych wersjach:
1.

Kliknij prawym przyciskiem myszy obszar wykresu

i wybierz polecenie Dane źródłowe.

2.

Przejdź do zakładki Serie i kliknij pole Etykiety

kategorii.

3.

Za pomocą myszy zaznacz teraz w arkuszu zakres,

w którym wpisałeś wartości etykiet, czyli B6:B26,

i zatwierdź wybór przyciskiem OK.

4.

Prawym przyciskiem myszy kliknij pierścień wykre-

su i wybierz polecenie Formatuj serie danych.

5.

Przejdź do zakładki Etykiety danych, zaznacz opcję

Nazwa kategorii i zatwierdź ustawienia przyciskiem

OK.

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

W 50/07

8

Lipiec 2008

Wiedza i Praktyka

W Excelu 2007:

1.

Kliknij prawym przyciskiem myszy obszar wykresu

i wybierz polecenie Zaznacz dane.

2.

W sekcji Etykiety osi poziomej (kategorii) kliknij

przycisk Edytuj, a następnie zaznacz myszą w arku-

szu zakres opisów dla etykiet, czyli B6:B26, i dwu-

krotnie zatwierdź wybór przyciskiem OK.

3.

Prawym przyciskiem myszy kliknij pierścień

wykresu i wybierz polecenie Dodaj etykiety danych.

4.

Kliknij ponownie prawym przyciskiem pierścień

wykresu i wybierz polecenie Formatuj etykiety

danych.

5.

W wyświetlonym oknie, w sekcji Opcje etykiet

zaznacz pozycję Nazwa kategorii. Zatwierdź czyn-

ności przyciskiem Zamknij.

Rys. 7. Etykiety już przygotowane

W 50/08

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

Wiedza i Praktyka

Excel w praktyce ©

9

Skoro wykres przedstawiał będzie wartości procen-

towe, musisz teraz odpowiednio przekształcić dane

z tabeli źródłowej.

W tym celu:
1.

Do komórki C4 wpisz prostą formułę:

=B4/B3

2.

Otrzymanej wartości nadaj format procentowy.

Rys. 8. Obliczyłeś procentowy stan zaawansowania planu

PrzygotoWanie danych dla

Wskaźnika tachometru

Masz już gotowy pierścień tachometru i obliczoną

wartość, jaką powinien wskazywać. Czas więc teraz na

przygotowanie danych, które umożliwią zbudowanie

wskaźnika tachometru.

Musisz wykonać następujące czynności:

– przeliczyć wartość procentową na wartość kątową,

– z użyciem funkcji sinus i cosinus obliczyć na pod-

stawie podanej miary łuku współrzędne wierzchoł-

ka wskaźnika tachometru, zakładając jednocześnie

długość igły,

obliczenie

wartości

procentowych

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

W 50/09

10

Lipiec 2008

Wiedza i Praktyka

Przeliczenie

wartości

procentowej

sinus

i cosinus

kąta

– obliczone współrzędne ująć w tabeli danych dla

wykresu punktowego,

– z przygotowanych danych utworzyć wykres punktowy.

Przeliczenie wartości procentowej na kątową jest pro-

ste. Wynik znajduje się pomiędzy 0 dla 100% i 3,14

(pi) dla 0%.

Aby to zrobić:
1.

W komórce D4 wpisz następującą formułę:

=(1-C4)*PI()

Rys. 9. Wartość procentową reprezentuje teraz miara łukowa

Przyjmij teraz w komórce E4 wartość pomiędzy

0 i 1, która stanowić będzie długość igły tachome-

tru. W przykładzie będzie to 0,8. Następnie przygotuj

szkielet tabeli danych dla wykresu punktowego.

W tym celu:

1.

Wpisz do komórek F2 i G2 wartość X i Y oraz

w komórki F3 i G3 wartości 0.

2.

W komórce F3 wpisz formułę:

W 50/10

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

Wiedza i Praktyka

Excel w praktyce ©

11

=COS(D4)*E4

natomiast w G3:

=SIN(D4)*E4

Tym samym obliczyłeś dane niezbędne do utworzenia

wykresu punktowego służącego za wskaźnik w wykre-

sie tachometrycznym. Twój arkusz powinien teraz

wyglądać jak na rysunku 10.

Rys. 10. Niewielka tabela danych dla wykresu punktowego

jest już gotowa

tWorzenie Wskaźnika

tachometru na bazie Wykresu

PunktoWego

Kolejnym etapem Twoich działań powinno być teraz

zbudowanie wykresu punktowego.

W tym celu:

1.

Prawym przyciskiem myszy kliknij obszar wykresu

i wybierz polecenie Dane źródłowe.

2.

Przejdź do zakładki Serie, wybierz przycisk Dodaj

i wciśnij OK.

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

W 50/11

12

Lipiec 2008

Wiedza i Praktyka

Rys. 11. Nowa seria danych spowodowała utworzenie

drugiego pierścienia na wykresie

3.

Kliknij prawym przyciskiem myszy nowy element

wykresu i wybierz polecenie Typ wykresu.

4.

W otrzymanym oknie wybierz typ wykresu

XY (Punktowy) oraz podtyp Wykres punktowy

z punktami danych połączonymi liniami bez znacz-

ników danych (w Excelu 2007: Punktowy z prostymi

liniami).

5.

Wywołaj teraz z menu Wykres polecenie Dane źró-

dłowe (w Excelu 2007: w grupie Narzędzia wykre-

sów, na karcie Projektowanie wybierz polecenie

Zaznacz dane).

6.

W sekcji Serie wybierz Serie2 i zdefiniuj dla warto-

ści X zakres F3:F4, a dla wartości Y zakres G3:G4.

W 50/12

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

Wiedza i Praktyka

Excel w praktyce ©

13

7

. Zatwierdź ustawienia.

Po zmianie typu wykresu dla serii wskaźnika

w Excelu 2007 na wykresie mogą zostać wyświe-

tlone linie siatki wykresu punktowego. Aby uczynić

je niewidocznymi, w grupie Narzędzia wykresów

uaktywnij kartę Formatowanie i jako bieżące zazna-

czenie wybierz Oś pionowa (wartości) – główne linie

siatki, a następnie kliknij polecenie Formatuj zazna-

czenie. W grupie opcji Kolor linii wybierz Linia cią-

gła i jej przezroczystość ustaw na wartość 100%.

Rys. 12. Wykres tachometryczny ma już wskaźnik

Jak zauważyłeś, wskaźnik działa, jednak jego wskaza-

nie nie jest dokładne. Wynika to z faktu, że jego punkt

obrotu zlokalizowany jest w niewłaściwym miejscu

Pozycjonowanie

wskaźnika

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

W 50/13

14

Lipiec 2008

Wiedza i Praktyka

– powinien być w centrum pierścienia tachometru.

Ponadto zbędne są osie wykresu punktowego, które

powinieneś wyłączyć.

W Excelu 2003 i starszych wersjach:

1.

Zaznacz dowolną oś wykresu punktowego i wywo-

łaj polecenie Formatuj osie.

2.

W zakładce Desenie ustaw wszystkie opcje na Brak.

3.

Przejdź do zakładki Skala i ustaw wartość Minimum

na -1, a wartość Maksimum na 1.

4.

Wykonaj te same czynności dla drugiej osi wy-

kresu.

W przypadku Excela 2007:

1.

Zaznacz dowolną oś wykresu punktowego

i wywołaj polecenie Formatuj zaznaczenie na kar-

cie Formatowanie grupy Narzędzia wykresów.

2.

W grupie opcji Kolor linii ustaw wartość Brak linii.

3.

Przejdź do grupy Opcje osi i ustaw wartość

Minimum jako Stała na -1, a wartość Maksimum
jako

Stała na 1.

4.

Opcję Etykiety osi ustaw na wartość Brak.

5.

Wykonaj te same czynności dla drugiej osi wy-

kresu.

Po zatwierdzeniu wszystkich zmian otrzymasz już

poprawnie funkcjonujący wykres, jak to przedstawia

rysunek 13.

W 50/14

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

Wiedza i Praktyka

Excel w praktyce ©

15

Rys. 13. Wykres tachometryczny niemal gotowy

oPtymalizacja i testoWanie

Wykresu

Wykres działa poprawnie, jednak warto wykonać jesz-

cze jedną kosmetyczną zmianę – zwiększenie czytelno-

ści wskaźnika poprzez zmianę jego koloru i grubości.

W tym celu:

1.

Prawym przyciskiem myszy kliknij wykres punkto-

wy (wskaźnik) i wybierz polecenie Formatuj serie

danych.

2.

W wyświetlonym oknie przejdź do zakładki Desenie

i zmień kolor linii na czarny oraz zwiększ jej gru-

bość (w Excelu 2007: odpowiednie opcje znajdziesz

w oknie formatowania serii, w grupie Styl linii).

Teraz możesz przetestować poprawność wskazań

wykresu. W komórce B4 wpisz 125000, wykres powi-

nien wskazać wykonanie planu równe 50%.

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu

W 50/15

16

Lipiec 2008

Wiedza i Praktyka

Rys. 14. Wykres jest efektowny i działa poprawnie

Warto zapamiętać!

√ Polecenia z menu podręcznego myszy są również

dostępne w menu Wykres. Aby mieć dostęp zarów-

no do jednych, jak i drugich, wykres powinien być

uprzednio zaznaczony.

√ Jeśli pracujesz w Excelu 2007, masz do dyspozycji

szerszą paletę kolorów, a zatem możesz zbudować

płynne przejścia tonalne barw pomiędzy kolejnymi

segmentami wykresu.

√ Jeśli parametr Długość (komórka E4) zmienisz na

wartość większą od 1, uzyskasz efekt przecięcia

wskaźnikiem tarczy tachometru. Dzięki temu wska-

zanie będzie jeszcze bardziej wyraźne.

W 50/16

Wykres tachometryczny – stwórz efektowną

prezentację poziomu realizacji planu