MATERIAŁY PŁ

1. WSTĘP DO RACHUNKOWOŚCI

1.1. Formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Spółka cywilna jest najprostszą formą spółki. Aby ją zawrzeć wystarczy umowa pomiędzy
wspólnikami. Dla celów dowodowych umowa spółki cywilnej powinna być sporządzona na piśmie. W
obecnym stanie prawnym spółka cywilna jest już tylko umową pomiędzy zawierającymi tę spółkę
podmiotami. Umowę spółki poświadcza się w urzędzie skarbowym, w miejscu zamieszkania
głównego (pierwszego) wspólnika. Podatek od czynności cywilnoprawnych wynosi 0,5% wartości
wniesionych do spółki maszyn, urządzeń lub wartości niematerialnych. Spółka cywilna nie jest osobą
prawną, nie ma podmiotowości prawnej i nie jest przedsiębiorcą. Przedsiębiorcami są wspólnicy
spółki cywilnej w zakresie wykonywanych przez nich działalności gospodarczej. Spółka cywilna działa
poprzez wspólników, którzy są stronami umowy spółki cywilnej. Spółkę cywilną mogą zawierać
osoby fizyczne jak i osoby prawne. Każdy wspólnik spółki cywilnej będący osobą fizyczną musi
prowadzić indywidualną działalność gospodarczą.
Wspólnicy spółki cywilnej występują wspólnie o nadanie REGON- u, a następnie w urzędzie
skarbowym właściwym dla siedziby spółki dokonują zgłoszenia identyfikacyjnego na druku NIP – 2.
Do zgłoszenia tego dołączają umowę spółki, zaświadczenia wspólników o wpisie do ewidencji
działalności gospodarczej i dokument potwierdzający prawo do dysponowania lokalem,
nieruchomością, w której prowadzona będzie działalność.
Z powodu okoliczności dokonania przez wspólników odrębnych wpisów do ewidencji działalności
gospodarczej spółka cywilna nie będzie mogła skorzystać z możliwości składania jednego łącznego
wniosku rejestracyjnego. Wnioski takie mogą natomiast składać poszczególni wspólnicy.
Spółka cywilna określona jest jako jednostka organizacyjna nie mającą osobowości prawnej.
Jest podatnikiem podatku VAT, posiada własny NIP i REGON. O Ich nadanie wspólnicy występują w
imieniu spółki. Spółka utrzymała także bez zmian status pracodawcy. Jest płatnikiem podatków i
składek za pracowników i składa do urzędu skarbowego i ZUS stosowne deklaracje.
Podatnikami podatku dochodowego w spółce cywilnej są poszczególni wspólnicy. Muszą oni wybrać
jedną wspólną formę opodatkowania, tzn. albo zasady ogólne, albo ryczałt, albo kartę podatkową,
ale w ramach opodatkowania na zasadach ogólnych każdy wspólnik może wybrać dowolne
opodatkowanie wg skali lub wg stawki liniowej 19%. Każdy wspólnik płaci podatki odpowiednio do
przypadającej na niego części przychodu i kosztów jego uzyskania.
Każdemu ze wspólników przysługują równe prawa (proporcjonalnie do posiadanych udziałów) do
wspólnego majątku wspólników. Majątek wspólny jest niezależny od ich majątku osobistego. W
czasie trwania spółki jest on nienaruszalny, nie może być przez wspólnika wycofany, zbyty, a udziały
w spółce mogą być przekazane osobie trzeciej tylko za zgoda pozostałych wspólników i tylko w
formie wystąpienia ze spółki i przyjęcia nowego wspólnika. Za zaległości podatkowe spółki i
wspólników, wynikające z działalności spółki, a także za inne zobowiązania spółki odpowiadają
wspólnicy majątkiem wspólnym i solidarnie każdy ze wspólników całym swoim majątkiem osobistym.
Wierzyciele mają całkowita dowolność majątku, którego wspólnika i w jakiej kolejności zaspokoją
swoje roszczenia. Spółka cywilna może z woli wspólników, przekształcić się w spółkę jawna na
podstawie art. 26 § 4 lub wybrać drogę przekształcenia wg art. 551 ksh w którąkolwiek spółkę prawa
handlowego. Od 8 stycznia 2008 roku nie ma już obowiązku przekształcenia spółki cywilnej w spółkę
jawną z uwagi na wielkość obrotów.

Spółką jawną jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Każdy
wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z
pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Nazwa spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy
(nazwy) wszystkich wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. Dopuszczalne jest
używanie w obrocie skrótu „sp. j.”.Umowa spółki musi być zawarta na piśmie pod rygorem

nieważności. Spółki jawne, których dochód nie przekracza 1 200 000 euro, nie są zobowiązane do
prowadzenia pełnej księgowości. Podatek od towarów i usług (VAT), naliczany jest od spółki,
natomiast podatek dochodowy bezpośrednio od wspólników. Jeżeli majątek spółki nie wystarcza na
spłatę udziałów i długów, niedobór dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy,
a w ich braku w stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w stracie. W przypadku niewypłacalności
jednego ze wspólników, przypadającą na niego część niedoboru dzieli się między pozostałych
wspólników w takim samym stosunku.

Spółka partnerska jest to spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu
wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania następujących
wolnych zawodów:
- adwokat,
- architekt,
- aptekarz,
- lekarz,
- lekarz stomatolog,
- lekarz weterynarz,
- pielęgniarka,
- położna,
- inżynier budowlany,
- biegły,
- notariusz,
- radca prawny,
- księgowy,
- biegły rewident,
- doradca podatkowy,
- broker ubezpieczeniowy,
- rzeczoznawca majątkowy,
- rzecznik patentowy,
- tłumacz przysięgły.
W kodeksie jest to katalog zamknięty, ale jest dopuszczalne skorygowanie tej listy odrębną ustawą, i
chyba niedługo to się stanie, bo pominięto niektóre zawody, np. geodetów a farmaceutów
ograniczono tylko do aptekarzy.
Nazwa spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko, co najmniej jednego partnera, dodatkowe
oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu
wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. p.”. Umowa spółki od 8
stycznia 2009 roku nie musi być sporządzona w formie aktu notarialnego, wystarczy forma pisemna.
Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem
przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące
następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę
lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu
usług związanych z przedmiotem działalności spółki. W przypadku utraty przez partnera uprawnień
do wykonywania wolnego zawodu, powinien on wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku
obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu. Wystąpienie następuje przez
pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania
spółki. Spadkobierca partnera nie wstępuje do spółki w miejsce zmarłego partnera, chyba, że umowa
spółki stanowi inaczej.

Spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod
własną nazwą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki, co najmniej jeden wspólnik
odpowiada bez ograniczenia – komplementariusz, a odpowiedzialność, co najmniej jednego
wspólnika – komandytariusza jest ograniczona. Nazwisko komandytariusza nie może być
zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy)
komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak
komplementariusz. Nazwa spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku
komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie
w obrocie skrótu „sp.k.”. Umowa spółki powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego. Forma
spółki komandytowej umożliwia dość proste powiększenie aktywów spółki, gdyż ograniczona
odpowiedzialność komandytariuszy, bez potrzeby osobistego angażowania się, jest dla wielu bardzo
atrakcyjnym sposobem inwestowania. Spółka komandytowa podobnie jak jawna, nie jest osobą
prawną, a więc opodatkowany jest dochód każdego ze wspólników. Spółka nie zależnie od wielkości
przychodów prowadzi zawsze pełna księgowość.

Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa
pod własną nazwą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki, co najmniej jeden wspólnik
odpowiada bez ograniczenia – komplementariusz, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.
Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić nie mniej niż 50 000 złotych.
Spółka komandytowo-akcyjna powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz
dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo- akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie
skrótu „S.K.A.”. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie
spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki
akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz. Akcjonariusz jest
obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie. Osoby podpisujące statut są założycielami
spółki. Statut powinni podpisać wszyscy komplementariusze. Statut spółki komandytowo-akcyjnej
powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Zalety tej spółki nie zostały do tej pory przez inwestorów docenione ta forma prowadzenia
działalności jest doskonałym sposobem dla ustabilizowanych spółek rodzinnych, na bezpieczne jej
dekapitalizowanie poprzez emisję akcji czy obligacji, bez obawy utraty kontroli nad spółką.
Zarządzanie spółką pozostaje, bowiem zawsze w rękach komplementariusza, którym najczęściej jest
właściciel. Spółka korzysta z wszelkich przywilejów, jakie przysługują spółkom akcyjnym, łącznie z
możliwością notowania na giełdzie. Jednocześnie, ponieważ nie posiada osobowości prawnej,
pomimo obowiązku prowadzenia pełnej księgowości, korzysta z opodatkowania na podstawie ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób.
Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Wspólnicy nie
odpowiadają za zobowiązania spółki. Spółka posiada osobowość prawną. Kapitał zakładowy spółki
dzieli się na udziały. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić od 8 stycznia 2009 roku, co najmniej
5 000 złotych. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych. Udziały nie mogą być
obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Nazwa spółki może być obrana dowolnie; powinna
jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Dopuszczalne
jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”
Jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od
dnia zawarcia umowy spółki albo, jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się
prawomocne, umowa spółki ulega rozwiązaniu. Po zarejestrowaniu spółki zarząd powinien, w
terminie dwóch tygodni, złożyć we właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpis
umowy spółki ze wskazaniem sądu, w którym spółka została zarejestrowana oraz daty i numeru
rejestracji. Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równe prawa i

obowiązki w spółce. Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie
powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. W wyniku
podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 złotych. Umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć
wstąpienie do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. Zarząd jest obowiązany
prowadzić księgę udziałów, do której należy wpisywać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę
każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz ustanowienie zastawu lub
użytkowania i wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a także wszelkie zmiany
dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów. Wspólnik ma prawo do udziału w zysku
wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą
zgromadzenia wspólników. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym
udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku.
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby
członków. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników. Członek zarządu
może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Każdy członek zarządu ma prawo i
obowiązek prowadzenia spraw spółki. Każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej
uchwały zarządu sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Umowa spółki może
ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy. W spółkach, w których kapitał
zakładowy przewyższa kwotę
50 000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, powinna być ustanowiona rada
nadzorcza lub komisja rewizyjna. Rada nadzorcza składa się, co najmniej z trzech członków
powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Członków rady nadzorczej powołuje się na rok.
Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej
działalności. Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy po
upływie każdego roku obrotowego. Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników zwołuje tylko się w
przypadkach określonych w umowie spółki, a także, gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania
zgromadzeń uznają to za wskazane.
Podwyższenie i obniżenie kapitału zakładowego zarząd zgłasza do sądu rejestrowego.
Jak już wiemy od momentu rejestracji spółka ma osobowość prawną, może zaciągać zobowiązania i
nabywać prawa. Ma to kapitalne znaczenie przy prowadzeniu inwestycji, a także w kontaktach z
kapitałem zagranicznym. Rozmowy z bankami i kontrahentami z kapitałem zagranicznym odbywają
się już na innym poziomie niż w przypadku spółek osobowych. Niestety tak wychwalana ograniczona
odpowiedzialność nie jest wcale tak jednoznacznie ograniczona. Spółka faktycznie odpowiada przed
wierzycielami do wysokości udziałów wspólników plus majątek spółki. Jeśli majątku spółki nie
wystarczy, odpowiadają wszyscy członkowie zarządu całym swoim majątkiem.
Ograniczoność odpowiedzialności obejmowała również zobowiązania wobec skarbu państwa, w więc
ZUS-u i urzędu skarbowego. W marcu 1993 roku Sejm uchylił ograniczoną odpowiedzialność
wspólników spółki z o.o. i komandytowej za zobowiązania podatkowe spółki a także za zobowiązania
wobec ZUS, choć te ostatnie wymagają uruchomienia drogi sądowej. Obowiązująca od 1 stycznia
1998 roku ordynacja podatkowa rozszerzyła te odpowiedzialność również na członków zarządu
spółki. Odpowiadają oni za zaległości podatkowe spółki za podatki pobrane i nie wpłacone, a także za
podatki nie pobrane przez spółkę działającą w roli płatnika (podatek od wynagrodzeń), za odsetki za
zwlokę od zaległości podatkowych oraz za koszty postępowania egzekucyjnego.
Spółki z ograniczona odpowiedzialnością tak jak pozostałe spółki kapitałowe, płacą podatek
dochodowy w wysokości 19% dochodu spółki.

Spółka akcyjna może być zawiązana przez jedną albo więcej osób. Statut spółki akcyjnej powinien
być sporządzony w formie aktu notarialnego. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki.
Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie. Akcjonariusze nie
odpowiadają za zobowiązania spółki. Spółka akcyjna posiada osobowość prawną.

Nazwa spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka

akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.A.”. Kapitał zakładowy spółki powinien
wynosić, od 8 stycznia 2009 roku co najmniej 100 000 złotych. Wartość nominalna akcji nie może być
niższa niż 1złoty. Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji. Wpłaty na
akcje powinny być dokonane bezpośrednio lub za pośrednictwem domu maklerskiego, na rachunek
spółki w organizacji prowadzony przez bank w Rzeczypospolitej Polskiej. W aktach notarialnych o
zawiązaniu spółki powinno być stwierdzone, że każdy z przyszłych akcjonariuszy, podpisujących akt,
zapoznał się ze sprawozdaniem założycieli oraz opinią biegłego rewidenta, Akcje są niepodzielne.
Akcje mogą być imienne lub na okaziciela. Akcje są zbywalne. Wobec spółki uważa się za
akcjonariusza tylko tę osobę, która jest wpisana do księgi akcyjnej lub posiadacza akcji na okaziciela, z
uwzględnieniem przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi.
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby
członków. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza. W spółce akcyjnej ustanawia się
radę nadzorczą. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich
dziedzinach jej działalności. Rada nadzorcza nie ma prawa do wydawania zarządowi wiążących
poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech
członków powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie a kadencja członka rady
nadzorczej nie może być dłuższa niż pięć lat. Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w
terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Walne zgromadzenie zwołuje
zarząd.
Za zobowiązania spółki akcjonariusz nie odpowiada swym osobistym majątkiem, lecz wyłącznie
wkładem kapitału. Za zobowiązania spółki odpowiada ona sama jako samodzielny podmiot prawny.

1.2. Co to jest rachunkowość?

Jest to proces ciągłego w czasie obserwowania, mierzenia, rejestrowania, przetwarzania,
prezentowania i interpretowania operacji gospodarczych wyrażanych w pieniądzu.

Rachunkowość zarządcza wykorzystuje dane w procesie rachunkowości finansowej do sporządzania
raportów, analiz dla podmiotów wewnętrznych (zarząd, kierownictwo)
Rachunkowość finansowa to ewidencja zdarzeń gospodarczych, zajmuje się zapisem zdarzeń
gospodarczych udokumentowanych, przedstawionych w ujęciu wartościowym, mających wpływ na
majątek i/lub kapitały.
Kalkulacja jest to ustalenie kosztu jednostkowego produktu (wyrobu gotowego) lub usługi.
Sprawozdawczość zewnętrzna adresowana jest do US, ZUS, NIK, GUS, inwestora, kontrahenta
(bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływu środków pieniężnych)
Sprawozdawczość wewnętrzna określa ją kierownik jednostki, np. główny księgowy (zestawienia
sprzedaży)
Płynność finansowa to zdolność do terminowego regulowania swoich zobowiązań. Czas, w jakim
dany składnik majątku możemy zamienić na pieniądze.
Funkcje rachunkowości:
1) funkcja kontrolna dostarcza informacji dla organu kontroli zewnętrznej – inwentaryzacja –
obowiązek kontroli stanu posiadania.
2) funkcja informacyjna dostarcza informacji dla potrzeb zarządzania daną jednostką
gospodarczą.
3) funkcja analityczna – umiejętność analizy.

Polityka rachunkowości
Kierownik jednostki ustala i wprowadza dokumentację przyjętych zasad prowadzenia rachunkowości.
Składają się na nią dokumenty dotyczące:
1) wprowadzenia polityki rachunkowości w życie (data rozpoczęcia działalności i
prowadzenie ksiąg rachunkowych)
2) określenia roku obrotowego i okresów sprawozdawczych
- rok obrotowy to kolejne 12 miesięcy
- okresy sprawozdawcze są miesięczne
Przy rozpoczęciu działalności pierwszy rok może być krótszy lub dłuższy od 12 miesięcy.

Przykład:

Rozpoczęcie

Rok

Zakończenie

działalności

obrotowy

roku

02/2011

02/2012

12/2011

11/2011

11/2012

12/2012

3) metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego (ustalić i nie
zmieniać)
4) sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, zakładowego planu kont, wykazu ksiąg
rachunkowych, opisu systematycznego przetwarzania danych, systemu służącego ochronie
danych.
Do wszelkich spraw nieuregulowanych można stosować:
- KSR – krajowe standardy rachunkowości
- MSR – międzynarodowe standardy rachunkowości

Zasady rachunkowości
Zasada true and fair viev (prawdziwości, rzetelnego przeglądu) – nakłada obowiązek
odzwierciedlania rzeczywistej sytuacji majątkowej i finansowej. W tym celu konieczne jest:
- prowadzenie bieżącej rejestracji operacji gospodarczej w sposób gwarantujący rzetelne, prawidłowe
i kompletne ich ujęcie,
- dokonywanie ich zapisów w porządku chronologicznym i systematycznym,
- udokumentowania zapisów.
Zasada memoriału – zasada ta wiąże się z następującymi ustaleniami:
- w księgach rachunkowych i wynikach finansowych nie zależnie od momentu zapłaty należy
obowiązkowo uwzględniać wszystkie osiągnięte i przysługujące przychody ze sprzedaży i inne
przychody oraz wszystkie obowiązujące za dany rok koszty uzyskania przychodu,
- zachowanie współmierności przychodów i kosztów oraz ustalenie wyniku finansowego wymaga
odrębnego wykazania w aktywach kosztów przyszłych okresów, a pasywach przychodów przyszłych
okresów.
Zasada periodyzacji wiąże się z obowiązkiem prowadzenia ewidencji gospodarczej z podziałem na
okresy sprawozdawcze (miesiące). Wszystkie operacje za dany okres powinny umożliwiać terminowe:
- sporządzanie zestawień obrotów i sald,
- opracowanie deklaracji podatkowych,
- dokonania rozliczeń finansowych.
Zasada istotności – według, której dokonując wyboru rozwiązań dopuszczonych ustawą i
dostosowując je do potrzeb jednostki należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich
zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. W
ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości można stosować uproszczenia, jeżeli nie wywiera
to istotnie ujemnego wpływu na rzetelność obrazu jednostki.

Zasada ciągłości – polega na stosowaniu w kolejnych latach przyjętego sposobu postępowania.
Dotyczy to w głównej mierze sposobów wyceny składników majątku.
Zasada ostrożnej wyceny – przejawia się w sposobie podejścia do:
- sposobów wyceny składników majątkowych,
- zaliczenia przychodów, kosztów, strat i zysków do wyniku danego okresu.
Zasada wyższości treści nad formą – oznaczająca, że określone zdarzenia muszą być ujęte w
księgach, a następnie wykazane w sprawozdaniach finansowych zgodnie z ich treścią i rzeczywistością
ekonomiczną, nawet jeśli z formalnego punktu widzenia nie powinny się tam znaleźć.
Zasada kontynuacji działalności – według której przyjmuje się założenie, że jednostka ani nie
zamierza, ani nie jest zmuszona do likwidacji lub istotnego uszczuplenia skali swojej działalności.
Przyjęcie założenia o kontynuacji działalności umożliwia zastosowanie określonych reguł wyceny
(pomiaru). Odejście od zasady kontynuacji (a więc gdy jej założenie nie jest zasadne) nakłada na
jednostkę szereg dodatkowych obowiązków i zmianę stosowania reguł wyceny.
Jednostki obowiązane są stosować określone prawem bilansowym zasady rachunkowości, rzetelnie i
jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.

1.3. Urządzenia księgowe

1) Dziennik
2) Księga Głowna
3) Księgi pomocnicze
4) Zestawienie obrotów i sald
5) Inwentarz

Dziennik – zdarzenia gospodarcze są ujmowane chronologicznie w poszczególnych okresach
sprawozdawczych. Zapisy w dzienniku dokonywane są na podstawie sprawdzonych i
zaakceptowanych dowodów księgowych. Sumy zapisów ustalane są narastająco od początku roku.
Obroty dziennika muszą być zgodne z obrotami w zestawieniu obrotów i sald. Każdy zapis powinien
zawierać:
- liczbę pojedynczą,
- datę,
- rodzaj dowodu księgowego,
- treść operacji,
- kwotę.

Przykład:

L.p.

Data

Dow księgowy

Treść

Kwota

02/01/20..

KP 1/01

zapłata za fakturę nr 151819/20..

1000,00

03/01/20..

KW 1/01

wypłata zaliczki dla pracownika

200,00

Księga główna – są to konta syntetyczne ujęte zakładowym planem kont. Na nich dokonuje się
ewidencji operacji gospodarczych w porządku systematycznym zgodnie z zasadą podwójnego zapisu.
Podstawą zapisu w księdze głównej są zapisy w dzienniku. Konta księgi głównej są bazą dla
sprawozdań finansowych.

Przykład:

Dt Kasa Ct

Dt Należ/odb Ct

Dt Inne rozr - prac Ct

(1) 1000

200
(2)

1000
(1)

(2) 200

Księgi pomocnicze – konta analityczne

Dt Odbiorca „A” Ct

Dt Zaliczki Ct

1000 (1’)

(2’) 200

Zestawienie obrotów i sald – sporządzane jest na podstawie zapisów na kontach księgi głównej
obowiązkowo na koniec każdego okresu sprawozdawczego nie rzadziej niż na koniec miesiąca.
Zestawienie nazywane jest wstępnym bilansem. Umożliwia wyłapanie błędów związanych z zasadą
podwójnego zapisu.
Każde zestawienie powinno zawierać:
- symbole lub nazwy kont,
- salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych,
- obroty za okres sprawozdawczy,
- obroty narastająco od początku roku obrotowego,
- salda na koniec okresu sprawozdawczego,
- sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych,
- sumę obrotów za okres sprawozdawczy,
- sumę obrotów narastająco od początku roku obrotowego,
- sumę sald na koniec okresu sprawozdawczego.

Przykład:

Nazwa konta

Obroty

Saldo końcowe

(symbol)

Kasa

1000

200

800

Należ/odb

1000

Rozr/prac

200

Razem

1200

1000

Inwentarz – to wykaz aktywów i pasywów zestawiony zgodnie z wynikami inwentaryzacji. Inwentarz
sporządzają jednostki, które wcześniej nie prowadziły ksiąg rachunkowych. Wyliczone pozycje są
odzwierciedleniem bilansu otwarcia. Przy kontynuacji działalności rolę inwentarza pełni zestawienie
obrotów i sald.

Księgi rachunkowe

Otwiera się na dzień:
- rozpoczęcia działalności,
- początek każdego roku obrachunkowego,
- zmiany formy prawnej,
- rozpoczęcie likwidacji, upadłości.
W przypadku zmiany formy prawnej za datę otwarcia ksiąg uważa się dzień rejestracji w Sądzie
Gospodarczym. W przypadku likwidacji lub upadłości wiążąca jest data, z którą zgłaszane jest
zdarzenie.

Prowadząc ewidencję w księgach rachunkowych należy przestrzegać podstawowych zasad:
1) ewidencja w księgach rachunkowych prowadzona jest w języku polskim i w polskiej
walucie,
2) ewidencja prowadzona jest w sposób trwały i czytelny,
3) zapisy w dzienniku dokonywane są w porządku chronologicznym,
4) zapisów na kontach księgi głównej dokonuje się zgodnie z zakładowym planem kont, w
porządku systematycznym,
5) do uszczegółowienia zapisów na kontach księgi głównej prowadzi się konta ksiąg
pomocniczych w formie kont analitycznych.
Zapisy w księgach rachunkowych mogą być dokonywane na trzy sposoby: ręcznie, maszynowo lub
komputerowo, przy czym obecnie najczęściej stosowaną metodą jest metoda komputerowa. Jednak
bez względu na technikę prowadzenia ewidencji księgowej, musi być ona sporządzona terminowo i
czytelnie.
Dane muszą być:
1) kompletne,
2) wiarygodne, czyli odzwierciedlające rzeczywistość,
3) użyteczne, czyli nadające się do wykorzystania,
4) istotne, czyli potrzebne przy podejmowaniu decyzji,
5) porównywalne, czyli dające się porównywać w różnych okresach.

Przy prowadzeniu ewidencji operacji gospodarczych z użyciem komputera konieczne jest
zachowanie wszystkich wymogów stawianych przed rachunkowością, a więc należy:
1) skompletować dokumentację systemu przetwarzania danych,
2) zapewnić możliwość sporządzania różnego rodzaju zestawień ewidencyjnych,
3) umożliwić wydrukowanie zapisów księgi głównej i ksiąg pomocniczych nie rzadziej niż raz
na rok, na koniec roku obrotowego, a dziennika nie rzadziej niż raz na miesiąc, na koniec
każdego miesiąca,
4) zapewnić właściwe zachowywanie danych,
5) umożliwić ustalenie osób zlecających dokonywanie ewidencji poszczególnych operacji
gospodarczych,

6) zapewnić automatyczne nadawanie numeru każdemu wprowadzanemu zapisowi
księgowemu,
7) uniemożliwić dostęp do modyfikacji danych, z wyjątkiem zapisów korygujących,
8) zapewnić automatyczne numerowanie stron i umieszczanie nazwy systemu
informatycznego na każdej wydrukowanej kartce,
9) zapewnić możliwość konstrukcji w każdym momencie raportu o stanie finansowym danej
jednostki i możliwość przeprowadzenia wszechstronnej analizy zaszłości gospodarczych.
Zamyka się na dzień:
- kończący rok obrotowy,
- zakończenia działalności, likwidacji, upadłości,
- poprzedzający zmianę formy prawnej, postawienia w stan likwidacji, upadłości.

1.4. Dokumentacja księgowa

Podstawą zapisu w księgach rachunkowych jest dowód księgowy, który potwierdza fakt zaistnienia
operacji gospodarczej.

Każdy dowód księgowy powinien zawierać:
1) wskazanie stron uczestniczących w operacji gospodarczej,
2) nazwę dokumentu i jego numer,
3) datę wystawienia dokumentu i datę powstania zdarzenia gospodarczego,
4) opis zaistniałego zdarzenia gospodarczego,
5) wartość operacji,
6) podpis wystawcy dowodu.

Klasyfikacja dowodów księgowych:
1) Ze względu na jednostkę wystawiającą dowody księgowe dzielimy na:
- obce (np. FV zakupu)
- własne (np. PK, FV sprzedaży)
2) Ze względu na odtwarzanie operacji :
- pierwotne (np. FV sprzedaży)
- wtórne (np. KP do FV sprzedaży)
3)Ze względu na rodzaj dokumentów gospodarczych:
- dotyczących składników aktywów trwałych (np. OT, LT, FV zakupu, umowa cywilna kupna-
sprzedaży),
- dotyczących operacji pieniężnych (np. KP, KW),
- dotyczących zapasów (np. Pz, Wz, Pw, Rw)

Dowód księgowy powinien zawierać co najmniej (art. 21):
- rodzaj dowodu, nr identyfikacyjny,
- strony transakcji,
- datę wykonania operacji, datę sporządzenia dokumentu,
- opis operacji i wartość
- dekretację.

Organizacja obiegu dokumentów
Za obieg i emisję dokumentów odpowiada kierownik jednostki. Powinien on określić:
- które dowody stanowią podstawowe zapisów w księgach,
- osoby zobowiązane i upoważnione do kontroli dowodów księgowych.

Przechowywanie:
Sposób i czas przechowywania dokumentów wynika z obowiązujących przepisów. Księgi rachunkowe,
dowody księgowe, dokumenty inwentaryzacyjne i sprawozdania finansowe należy przechowywać w
należyty sposób i chronić przed niedozwolonymi zmianami, nieupoważnionym rozpowszechnianiem,
uszkodzeniem lub zniszczeniem.

Zbiory dokumentów przechowuje się co najmniej przez okres (Art.74):
1) księgi rachunkowe – 5 lat,
2) dowody księgowe dotyczące wpływów ze sprzedaży detalicznej – do dnia zatwierdzenia
sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy, nie krócej jednak niż do dnia rozliczenia osób,
którym powierzono składniki aktywów objęte sprzedażą detaliczną,
3) dowody księgowe dotyczące wieloletnich inwestycji rozpoczętych, pożyczek, kredytów oraz umów
handlowych, roszczeń dochodzonych w postępowaniu cywilnym lub objętych postępowaniem
karnym albo podatkowym – przez 5 lat od początku roku następującego po roku obrotowym, w
którym operacje, transakcje i postępowania zostały ostatecznie zakończone, spłacone, rozliczone
lub przedawnione,
4) dokumentacje przyjętego sposobu prowadzenia rachunkowości – przez okres nie krótszy od 5 lat
od upływu jej ważności,
5) dokumenty inwentaryzacyjne – 5 lat
6) pozostałe dowody księgowe i dokumenty – 5 lat,
7) zatwierdzone roczne sprawozdania finansowe podlegają trwałemu przeszukiwaniu,

Powyższe okresy przechowywania oblicza się od początku roku następującego po roku

obrotowym, którego dane zbiory dotyczą

Karty wynagrodzeń pracowników bądź ich odpowiedniki należy przechowywać przez okres
wymaganego dostępu do tych informacji, wynikający z przepisów emerytalnych, rentowych lub
podatkowych, nie krótszy jednak niż 5 lat. A ponadto w myśl ustawy o narodowym zasobie
archiwalnym i archiwach (art. 51u.) w przypadku postawienia pracodawcy w stan likwidacji lub
ogłoszenia jego upadłości pracodawca wskazuje podmiot prowadzący działalność w dziedzinie
przechowywania dokumentacji, któremu zostanie ona przekazania do dalszego przechowywania,
zapewniając na ten cel środki finansowe na czas, jaki pozostał do końca 50-letniego okresu
przechowywania dokumentacji liczonego:
- od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy – dla dokumentacji osobowej,
- od dnia wytworzenia – dla dokumentacji płacowej.

Dokumenty kontroluje się pod względem:
1) formalnym,
2) rachunkowym,
3) merytorycznym.

Kontrola formalna polega na sprawdzeniu, czy dowód został pod względem technicznym prawidłowo
wystawiony i cz y zawiera wszystkie niezbędne elementy.

Kontrola rachunkowa to sprawdzenie poprawności zapisanych na dowodzie obliczeń
arytmetycznych.

Kontrola merytoryczna oznacza sprawdzenie rzetelności danych, celowości dokonanej operacji,
podstaw prawnych oraz czy dowód został wystawiony przez właściwy organ.

Rodzaje dokumentów księgowych:
FV

- „Faktura VAT”

- „Kasa przyjmie”

- „Kasa wypłaci”

- „Raport kasowy”

- „Przyjęcie środka trwałego”

- „Likwidacja środka trwałego”

- „ Wydanie z magazynu na zew.”

- „Przyjęcie do magazynu z zew.”

- „Przyjęcie wyrobów gotowych”

- „Rozchód wyrobów gotowych”

- „Zwrot wewnętrzny materiałów”

Mm - „Przeniesienie między magazynowe”
PK

- „Polecenie księgowe”

- „Protokół zdawczo – odbiorczy”

- „Wyciąg bankowy”

1.5. Plan kont

ZESPÓŁ „0” – aktywa trwałe
ZESPÓŁ „1” – środki pieniężne i tzw. krótkoterminowe aktywa finansowe
ZESPÓŁ „2” - rozrachunki
ZESPÓŁ „3” – materiały i towary
ZESPÓŁ „4” - koszty rodzajowe
ZESPÓŁ „5” – koszty wg typów działalności
ZESPÓŁ „6” – produkty
ZESPÓŁ „7” – przychody i koszty
ZESPÓŁ „8” – kapitały, rezerwy, wynik finansowy
ZESPÓŁ „9” – konta pozabilansowe

Zakładowy plan kont powinien zawierać:

1) wykaz kont,
2) określenie zakresu tworzenia i sposobu prowadzenia ewidencji szczegółowej,
3) postanowienia dotyczące:
- techniki prowadzenia ksiąg i ich zakresu,
- zasad księgowania operacji na kontach,
- zasad budowy rachunku kosztów,
- wariantu rachunku zysków i strat,
- zasad wyceny składników aktywów i pasywów,
- sposobu umarzania majątku trwałego.

2. ZASOBY MAJĄTKOWE I ŹRÓDŁA ICH FINANSOWANIA

2.1. Istota i klasyfikacja zasobów majątkowych

Zasoby majątkowe są to kontrolowane przez jednostkę aktywa o wiarygodnie określonej wartości,
powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które zgodnie z oczekiwaniem spowodują w przyszłości
wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Wyszczególnienie poszczególnych składników
majątkowych (aktywów) w sprawozdaniu bilansowym wymaga, aby zostały spełnione poszczególne
warunki:
1. Muszą być kontrolowane przez jednostkę, co oznacza że jednostka posiada zdolność do
sprawowania kontroli nad dopływem korzyści do podmiotu; posiada tytuł prawny do sprawowania
takiej kontroli, przez co ogranicza dostęp do ich korzyści osobom trzecim. Takim tytułem prawnym
może być np. tytuł własności, posiadanie praw autorskich lub umowa leasingu danego aktywu.
2. Powinny w przyszłości spowodować wpływ korzyści ekonomicznych np.:
- wykorzystanie składnika do produkcji wyrobów lub usług,
- wykorzystanie do spłat zobowiązań.
3. Musi istnieć wysokie prawdopodobieństwo dopływu przyszłych korzyści do jednostki, np. korzyści
płynące ze sprzedaży danego składnika.
4. Istnieją możliwości wiarygodnego pomiaru wartości składników aktywów np. według ceny zakupu,
kosztu wytworzenia.

Podmioty gospodarcze w zależności od rodzaju działalności posiadają różnego rodzaju zasoby
majątkowe w postaci:
- zasobów rzeczowych,
- zasobów finansowych,
- zasobów pieniężnych,
- należności
Z punktu widzenia funkcji, jaką pełnią zasoby majątkowe w procesie działalności podmiotów
wyróżnia się:

ZASOBY MAJĄTKOWE z punktu widzenia funkcji ekonomiczne

Rzeczowe

Środki pracy

Przedmiot pracy

Produkty pracy

Nakłady nierozliczone

- maszyny
- śr. transportu
- budynki
- inne środki
trwałe

- materiały
- surowce

- wyroby gotowe
- zakończone usługi
- półprodukty
- produkcja w toku
- towary

- rozliczenia
międzyokresowe kosztów

Finansowe

Aktywa pieniężne

Obce instrumenty

kapitałowe

Prawo do otrzymania

aktywów pieniężnych

Prawo do wymiany

instrumentów

kapitałowych

- krajowe środki
pieniężne
- waluty obce

- akcje
- udziały
- obligacje
- bony
- inne pap. wartościowe

- udzielone pożyczki
- lokaty

- obligacje zamienne na
Akcje
- opcje kupna/sprzedaży

Należności

Z tytułu dostaw i

usług

Z tytułów

publicznoprawnych

Z tytułu rozrachunków z

pracownikami

Z innych tytułów

- za sprzedane
wyroby gotowe i
usługi
- za sprzedane
towary i materiały

- podatków
- ubezpieczeń
społecznych
- ceł
- dotacji

- zaliczek
- wynagrodzeń

- odszkodowań
- sprzedaży śr. trwałych
- sprzedaży aktywów
finansowych

Oddzielnym terminem określone zostały zasoby nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych
wynikających z przyrostu wartości zapasów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek,
dywidend lub innych pożytków - są to tzw. inwestycje.
Inwestycje są to aktywa posiadane przez jednostkę celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych
wynikających z przyrostu wartości tych aktywów. Zalicza się do nich aktywa finansowe jak również
aktywa rzeczowe, tj. te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane
przez jednostkę, lecz są posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia tych korzyści.

Przez aktywa finansowe rozumie się pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne
jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymywania aktywów pieniężnych lub prawo
wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie korzystnych dla niej
warunkach.
Ze względu na okres użytkowania, okres zbycia lub płatności zasoby majątkowe mogą mieć charakter
długo- lub krótkoterminowy, a zatem mogą zostać zaliczone do zasobów trwałych lub obrotowych.

Składniki o charakterze długotrwałym charakteryzuje dłuższy niż 12-miesięczny od dnia bilansowego
okres:
a) zbycia lub zużycia aktywów rzeczowych,
b) zbycia, płatności lub wymagalności aktywów finansowych i należności.

Natomiast składniki o charakterze krótkoterminowym to takie składniki, które są przeznaczone do
zbycia lub zużycia względnie są płatne lub wymagane w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego (z
wyjątkiem należności z tytułu dostaw i usług), które bez względu na okres płatności zaliczane są do
krótkoterminowych.

Zasoby majątkowe dzielą się na: zasoby trwałe i zasoby obrotowe, które w sprawozdaniu
bilansowym, tj. w bilansie, określone zostały jako:

A. AKTYWA TRWAŁE

B. AKTYWA OBROTOWE

A. AKTYWA TRWAŁE

Aktywa trwałe w klasyfikacji bilansowej występują w pięciu grupach:

I. Wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

I. Wartości niematerialne i prawne to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do
gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż
rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

I. Wartości niematerialne i prawne

Wartości

niematerialne

Koszt zakończonych prac

rozwojowych

- koszt prac rozwojowych prowadzących przez
jednostkę na własne potrzeby – poniesione przez
rozpoczęciem produkcji lub zastosowaniem
technologii

Wartość firmy

- różnica między ceną nabycia określonej jednostki lub
zorganizowanej jej części, a niższą od niej wartością
godziwą przejętych aktywów netto, to jest aktywów
pomniejszonych o przyjęte zobowiązania

Nabyte prawa majątkowe

Inne wartości

niematerialne i prawne

a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne,
licencje, koncesje
b) prawa do: wynalazków, patentów, znaków
towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych
c) know-how

Zaliczki

Zaliczki na wartości

niematerialne i prawne

- środki pieniężne wypłacone dostawcy na poczet
zamówionych u niego wartości niematerialnych i
prawnych

II Rzeczowe aktywa trwałe dzielą się na:

II Rzeczowe aktywa trwałe

Środki trwałe

rzeczowe

aktywa

trwałe

przewidywanym okresie ekonomicznej
użyteczności dłuższym niż rok, kompletne
i zdatne do użytku, przeznaczone na
potrzeby jednostki, a także środki trwałe
używane na podstawie umowy najmu,
dzierżawy lub leasingu – zaliczone do
aktywów

jednostki,

jeśli

spełniają

warunki

określone

ustawie

rachunkowości

a) grunty, w tym prawo użytkowania
wieczystego gruntu,
b) budynki, budowle, a także będące
odrębną własnością lokale, spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu
mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do
lokalu użytkowego,
c) maszyny, urządzenia techniczne,
d) środki transportu,
e) inne środki trwałe, w tym ulepszenia w
obcych środkach trwałych

Środki trwałe w

budowie

To środki trwałe w okresie ich budowy,
montażu lub ulepszenia już istniejącego
środka trwałego

- ogół kosztów pozostających w
bezpośrednim związku z nabyciem,
wytworzeniem lub ulepszeniem środka
trwałego

Zaliczki na środki

trwałe w budowie

Środki pieniężne przekazane dostawcy
nas

poczet

zamówionych

środków

trwałych lub środków trwałych w
budowie

- pieniądze wpłacone przed otrzymaniem
zamówionych przedmiotów

III. Należności długoterminowe obejmują wynikające z kontraktu prawa do otrzymania aktywów
pieniężnych od innej jednostki gospodarczej, które staja się wymagalne w okresie dłuższym niż 12
miesięcy od dnia bilansowego . Należności długoterminowe nie obejmują należności z tytułu dostaw
i usług, które to nie zależnie od terminu zapłaty zaliczane są do należności krótkoterminowych, czyli
aktywów obrotowych jednostki.
Należności długoterminowe dzielą się następująco:

III. Należności długoterminowe

Od jednostek powiązanych

- należności od jednostek wchodzących w skład grupy jednostek obejmujących
jednostkę dominującą lub znaczącego inwestora, jednostki zależne,
współzależne i stowarzyszone

Od pozostałych jednostek

- należności od pozostałych jednostek

IV. Inwestycje długoterminowe to aktywa posiadane przez jednostkę w celu uzyskania korzyści
ekonomicznych w postaci przyrostu wartości tych zasobów, uzyskanych odsetek, dywidend lub
innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz
nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są używane przez jednostkę, lecz są
posiadane przez nią w celu osiągnięcia tych korzyści. Aktywa te nie są przeznaczone do szybkiej
realizacji.
Inwestycje długoterminowe dzielą się następująco:

IV. Inwestycje długoterminowe

Nieruchomości

Inwestycją długoterminową są te
nieruchomości

oraz

wartości

niematerialne i prawne, których
jednostka nie przeznacza do
używania na własne potrzeby;
pożytkiem

posiadania

wymienionych

zasobów

jest

wzrost ich wartości rynkowej

- grunty,
- prawo wieczystego użytkowania
gruntu,
- budynki, budowle,
- lokale, będące odrębną
własnością,
- nabyte prawa majątkowe np.:
znak towarowy, licencje

Wartości niematerialne i prawne

Długoterminowe aktywa finansowe
a) w jednostkach powiązanych
b) w pozostałych jednostkach

- udziały i akcje,
- inne papiery wartościowe,
- udzielone pożyczki,
- inne długoterminowe aktywa finansowe,
- lokaty bankowe.

Inne inwestycje długoterminowe

- dzieła sztuki,
- metale szlachetne,
- eksponaty muzealne

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe oznaczają rozliczenia, które trwają dłużej niż 12
miesięcy od dnia bilansowego. Dzielą się na:

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa z tytułu odroczonego podatku

dochodowego

Podatek odroczony jest skutkiem istniejących rozbieżności między
prawem bilansowym a prawem podatkowym w zakresie
uwzględniania przychodów i kosztów w podstawie opodatkowania
podatkiem dochodowym.
Różnice te mogą mieć charakter trwały lub przejściowy. Jeżeli
występują ujemne różnice przejściowe między wartością bilansową
aktywów i pasywów a ich wartością podatkową, to jednostka tworzy
tzw. aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Różnice te to kwoty, które w przyszłości spowodują zmniejszenie
podstawy

obliczenia

podatku

dochodowego

jednocześnie

zmniejszenie podatku. Natomiast w obecnym okresie należy zapłacić
większy podatek dochodowy.

Inne rozliczenia międzyokresowe

Nakłady poniesione w danym okresie sprawozdawczym a dotyczące
przyszłych okresów sprawozdawczych; rozliczenie ich w ciężar kosztów
działalności kolejnych okresów sprawozdawczych następuje stosownie
do upływu czasu, wielkości świadczeń lub uzyskiwanych przychodów.

B. AKTYWA OBROTOWE

Aktywa obrotowe mają postać:

- zasobów rzeczowych (zapasów),
- należności krótkoterminowych,
- zasobów finansowych, ujętych w grupie „inwestycji krótkoterminowych”,
- rozliczeń międzyokresowe, które trwają nie dłużej niż 12 miesięcy.

Aktywa obrotowe w klasyfikacji bilansowej dzielą się na:

I. Zapasy

II. Należności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

I. Zapasy stanowią rzeczowe składniki obrotowe, mają postać materiałów nabytych w celu zużycia na
własne potrzeby, wytworzonych lub przetworzonych przez jednostkę produktów gotowych
(wyrobów i usług) zdatnych do sprzedaży, produkcji w toku lub półproduktów oraz towarów
nabytych celem odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

Zapasy dzielą się na:

I. Zapasy

Materiały

- rzeczowe składniki majątkowe nabyte z przeznaczeniem do zużycia
- zużywające się całkowicie w jednym cyklu produkcyjnym (nawet jeśli
trwa on dłużej niż 12 miesięcy):
a) materiały podstawowe,
b) materiały pomocnicze,
c) paliwo,
d) części zamienne do maszyn i urządzeń,
e) opakowania
f) odpady.

Półprodukty i produkty w toku

- półprodukty: produkty pracy otrzymane z zakończonych faz
produkcyjnych, przekazane do magazynu z przeznaczeniem do
dalszego przerobu w tej samej jednostce lub do sprzedaży na
zewnątrz,
- produkty w toku: część produkcji nie zakończonej, znajdująca się w
trakcie procesu produkcyjnego; produktami w toku są też rozpoczęte,
ale nie zakończone do końca okresu sprawozdawczego usługi.

Wyroby gotowe

- produkty własnej produkcji przeznaczone do sprzedaży

Towary

- składniki majątku zakupione celem odsprzedaży w nienaruszonym
stanie

Zaliczki na dostawy

- środki pieniężne przekazane dostawcom na poczet zamówionych
zasobów rzeczowych (materiałów, towarów)

II. Należności krótkoterminowe oznaczają prawa do otrzymania aktywów pieniężnych od innych
jednostek z tytułu świadczeń wykonanych na ich rzecz. Grupa ta obejmuje ogół należności z tytułu
dostaw i usług bez względu na okres wymagalności.
Należności krótkoterminowe dzielą się następująco:

II. Należności krótkoterminowe

Należności od jednostek

powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
- do 12 miesięcy,
- powyżej 12 miesięcy
b) inne

Należności od pozostałych

jednostek

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
- do 12 miesięcy,
- powyżej 12 miesięcy
b) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, dotacji,
c) inne:

- od pracowników,
- od udziałowców,
- pozostałe,
d) dochodzone na drodze sądowej

III. Inwestycje krótkoterminowe obejmują aktywa finansowe, w tym aktywa pieniężne oraz
instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, które są przeznaczone do szybkiej
realizacji. Do aktywów pieniężnych zalicza się krajowe środki płatnicze, waluty obce, dewizy, jak
również inne aktywa finansowe, w tym w szczególności naliczone odsetki od aktywów finansowych.
Inwestycje krótkoterminowe dzielą się następująco:

III. Inwestycje krótkoterminowe

Krótkoterminowe aktywa finansowe

a) w jednostkach powiązanych
b) w pozostałych jednostkach

a) udziały i akcje,
b) inne papiery wartościowe
c) udzielone pożyczki
d) inne krótkoterminowe aktywa finansowe
- krótkoterminowe inwestycje o dużej płynności, płatne lub
wymagalne w okresie powyżej 3 miesięcy do roku (np.: czeki,
weksle obce, bony oszczędnościowe, lokaty terminowe, bony
skarbowe itp.)
e) środki pieniężne i aktywa pieniężne
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych
- inne środki pieniężne (np. czeki, weksle obce płatne w okresie 3
miesięcy oraz środki pieniężne w drodze)
- inne aktywa pieniężne (naliczane odsetki od aktywów
finansowych takich jak: lokaty, pożyczki, obligacje, bomy
skarbowe)

Inne inwestycje krótkoterminowe

- inwestycje krótkoterminowe niemające postaci aktywów
finansowych (dzieła sztuki, metale szlachetne itp.)

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe dotyczą nakładów poniesionych w danym okresie
sprawozdawczym przypadającym do rozliczenia w okresie 12 miesięcy. Przykładowo, opłacone w
danym roku obrotowym prenumeraty czasopism lub zawarte ubezpieczenia majątkowe. Stanowią
składnik aktywów w bilansie jako tzw. nakłady (koszty) aktywowane.

2.2.Klasyfikacja zasobów majątkowych

Zadanie 1 - przykład

Przedsiębiorstwo produkcyjne AGAT Sp. Z o.o. w Katowicach posiadało w dniu 31 grudnia 20__
następujące zasoby majątkowe:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Samochody ciężarowe

50.000

Materiały podstawowe

22.000

Program komputerowy „SYMFONIA F-K”

8.000

Licencja do programu „SYMFONIA F-K”

10.000

Materiały biurowe

12.000

Budynek administracji

120.000

Środki pieniężne na rachunku bankowym

42.000

Kwoty należne z tytułu sprzedanych produktów

23.000

Wyroby gotowe

10.000

Paliwo

5.000

Rozpoczęta budowa hali produkcyjnej

110.000

Udziały w innych jednostkach

17.000

Gotówka w kasie

8.000

Ogółem

437.000

Polecenia:
1. Dokonaj klasyfikacji poszczególnych składników majątkowych.
2. Ustal wartość zasobów trwałych i zasobów obrotowych, z zastosowaniem klasyfikacji bilansowej.

Rozwiązanie:
Ustalenie zasobów trwałych

Do grupy zasobów trwałych zalicza się takie zasoby majątkowe, których okres ekonomicznej
użyteczności jest dłuższy niż 1 rok bądź przeznaczone są do zbycia w okresie dłuższym niż 12
miesięcy, licząc od daty ich nabycia.
W przedsiębiorstwie AGAT do aktywów trwałych zaliczyć należy następujące składniki:

I Wartości niematerialne i prawne

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Program komputerowy „SYMFONIA F-K”

8.000

Licencja do programu „SYMFONIA F-K”

10.000

II Rzeczowe aktywa trwałe

Lp.

Wyszczególnienie

Środki trwałe

w budowie

Zaliczki na

środki trwałe

Razem

Samochody ciężarowe

50.000

Budynek administracji

120.000

Rozpoczęta budowa hali

110.000

Razem

170.000

110.000

280.000

IV. Inwestycje długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Udziały w obcych jednostkach

17.000

Aktywa trwałe stanowią zatem:

Lp.

Aktywa trwałe

Kwota

Wartości niematerialne i prawne

18.000

Rzeczowe aktywa trwałe

280.000

III

Należności długoterminowe

Inwestycje długoterminowe

17.000

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Razem

315.000

Ustalenie aktywów obrotowych
Do grupy aktywów obrotowych zaliczane są zasoby majątkowe przeznaczone do zużycia lub zbycia,
bądź są płatne i wymagalne w ciągu 12 miesięcy.
W przedsiębiorstwie AGAT do tej grupy zaliczone zostały:

I Zapasy

Lp.

Wyszczególnienie

Materiały

Produkty

gotowe

Razem

Materiały podstawowe

22.000

Materiały biurowe

12.000

Paliwo

5.000

Wyroby gotowe

10.000

39.000

10.000

49.000

II Należności krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Z tytułu

dostaw i usług

Z tytułu

podatków,

ceł, ub.

społecznych

Inne

należności

Razem

Kwoty należne z tytułu
sprzedanych wyrobów
gotowych

23.000

Razem

23.000

III Inwestycje krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Razem

Udziały

/akcje

Środki

pieniężne

w kasie

Środki

pieniężne

rachunkach

bankowych

Inne

środki

pieniężne

Środki pieniężne na
rachunku bankowym

42.000

Gotówka w kasie

8.000

Razem

8.000

42.000

50.000

Aktywa obrotowe stanowią zatem:

Lp.

Aktywa obrotowe

Kwota

Zapasy

49.000

Należności krótkoterminowe

23.000

III

Inwestycje krótkoterminowe

50.000

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Razem

122.000

ZESTAWIENIE ZASOBÓW MAJĄTKOWYCH

AKTYWA TRWAŁE

315.000

AKTYWA OBROTOWE

122.000

AKTYWA (A+B)

437.000

Zadanie 2

Przedsiębiorstwo WENUS Sp. z o.o. w Sopocie posiadało na dzień 31 grudnia 20__ następujące

zasoby majątkowe:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Tokarki

60.000

Zestawy komputerowe

12.000

Licencja na używanie programu komputerowego „OPTIMA”

8.000

Palety drewniane

2.000

Budynek administracji

250.000

Zakupione prawo do licencji technologicznej

42.000

Maszynę produkcyjną, nieoddaną do użytku z powodu jej
niezainstalowania

155.000

Surowce do produkcji wyrobów gotowych

10.000

Paliwo

8.000

Udziały objęte w firmie Omega Sp. z o.o.

17.000

Grunt, zakupiony celem budowy magazynu i parkingu

30.000

Akcje zakupione na giełdzie celem odsprzedaży

11.000

Środki pieniężne na rachunku bankowym

20.000

Gotówka w kasie

1.500

Kwoty należne z tytułu sprzedanych wyrobów gotowych

15.600

Zaliczki wypłacone pracownikom na poczet wynagrodzeń

4.800

Kwoty należne od ZUS z tytułu wypłaconych pracownikom zasiłków
chorobowych

1.200

Artykuły zakupione celem sprzedaży

18.000

Czeki otrzymane za sprzedane wyroby gotowe

12.500

Ogółem

678.600

Polecenia:

1. Dokonaj klasyfikacji posiadanych zasobów majątkowych, stosując obowiązujący podział bilansowy

aktywów,

2. Dokonaj wyceny poszczególnych grup zasobów majątkowych,

3. Ustal wysokość posiadanych aktywów przedsiębiorstwa.

Rozwiązanie:

A. Ustalenie aktywów trwałych

I. Wartości niematerialne i prawne

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Razem

50.000

II. Rzeczowe aktywa trwałe

Lp.

Wyszczególnienie

Środki trwałe

w budowie

Zaliczki na

środki trwałe

Razem

507.000

IV. Inwestycje długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Razem

17.000

B. Ustalenie aktywów obrotowych

I. Zapasy

Lp.

Wyszczególnienie

Materiały

Towary/

Wyr. gotowe

Razem

38.000

II. Należności krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Z tytułu

dostaw i usług

Z tytułu

podatków,

ceł, ub.

społecznych

Inne

należności – z

tytułu

wynagrodzeń

Razem

21.600

III. Inwestycje krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Razem

Udziały

/akcje

Środki

pieniężne

w kasie

Środki

pieniężne

rachunkach

bankowych

Inne

środki

pieniężne

Razem

45.000

ZESTAWIENIE ZASOBÓW MAJĄTKOWYCH

AKTYWA

TRWAŁE

I. Wartości niematerialne i prawne

50.000

II. Rzeczowe aktywa trwałe

507.000

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

17.000

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

574.000

AKTYWA

OBROTOWE

I. Zapasy

38.000

II. Należności krótkoterminowe

21.600

III. Inwestycje krótkoterminowe

45.000

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

104.600

AKTYWA (A+B)

678.600

Zadanie 3

Przedsiębiorstwo AGATA Sp. z o.o. w Koszalinie posiadała na dzień 31 grudnia 20__ zasoby
majątkowe o wartości 1.114.300 zł, które obejmowały następujące składniki:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Nabyte prawo do spółdzielczego lokalu użytkowego

250.000

Czteroletnie obligacje państwowe

30.000

Zestawy komputerowe

36.000

Środki pieniężne przekazane na zakup materiałów podstawowych

15.000

Zakupiony samochód ciężarowy wymagający remontu

41.000

Nabyte prawo wieczystego użytkowania gruntu

17.500

Kwoty od kontrahentów z tytułu sprzedanych wyrobów gotowych

36.300

Wyprodukowane wyroby gotowe

152.000

Maszyny produkcyjne

153.300

Części zamienne do maszyn i urządzeń

18.200

Środki czystości

19.100

Weksel obcy o terminie wykupu 60 dni

19.000

Artykuły odkupione celem odsprzedaży

91.500

Koncesja na wykonywanie przewozów zagranicznych

38.100

Akcje zakupione na rynku papierów wartościowych z przeznaczeniem
do zbycia w ciągu 12 miesięcy

50.000

Kwoty należne od innych podmiotów płatne w okresie 20 miesięcy

16.000

Licencję programu komputerowego SYMFONIA

7.200

Kwoty z tytułu nadpłaconego podatku dochodowego

6.200

Środki pieniężne w banku

110.600

Środki pieniężne w kasie

4.800

Produkty znajdujące się toku procesu produkcyjnego

2.500

Ogółem

1.114.300

Polecenia:
1. Dokonaj klasyfikacji posiadanych zasobów majątkowych, stosując obowiązujący podział bilansowy
aktywów,
2. Dokonaj wyceny poszczególnych grup zasobów majątkowych,
3. Ustal wysokość posiadanych aktywów przedsiębiorstwa.

Rozwiązanie:

A. Ustalenie aktywów trwałych

I. Wartości niematerialne i prawne

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Razem

45.300

II. Rzeczowe aktywa trwałe

Lp.

Wyszczególnienie

Środki trwałe

w budowie

Zaliczki na

środki trwałe

Razem

497.800

III. Należności długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Razem

16.000

IV. Inwestycje długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Razem

30.000

B. Ustalenie aktywów obrotowych

I. Zapasy

Lp.

Wyszczególnienie

Materiały

Towary/

Wyr. gotowe

Razem

298.300

II. Należności krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Z tytułu

dostaw i usług

Z tytułu

podatków,

ceł, ub.

społecznych

Inne

należności – z

tytułu

wynagrodzeń

Razem

42.500

III. Inwestycje krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Razem

Udziały

/akcje

Środki

pieniężne

w kasie

Środki

pieniężne

rachunkach

bankowych

Inne

środki

pieniężne

Razem

184.400

ZESTAWIENIE ZASOBÓW MAJĄTKOWYCH

AKTYWA

TRWAŁE

I. Wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

I. Zapasy

AKTYWA

OBROTOWE

II. Należności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

AKTYWA (A+B)

2.3. Istota i klasyfikacja źródeł finansowania zasobów majątkowych

Źródła finansowania zasobów majątkowych jednostki określone są w bilansie jako pasywa.

Pasywa dzielą się na dwie grupy:

A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY

B. ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY
Kapitały (fundusze) własne stanowią równowartość aktywów sfinansowanych przez właścicieli w
momencie założenia przedsiębiorstwa oraz uzyskanych w trakcie prowadzenia działalności.

Kapitały (fundusze) własne w klasyfikacji bilansowej dzielą się następująco:

A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY

Kapitał (fundusz) podstawowy

W zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa wyróżnia się:
- kapitał zakładowy: w spółkach kapitałowych, tj. w spółkach z
ograniczoną odpowiedzialnością oraz w spółkach akcyjnych wykazuje
się w wysokości określonej w umowie lub statucie i wpisanej w
rejestrze sądowym
- kapitał właścicieli: w spółkach jawnych
- kapitał założycielski: w przedsiębiorstwach państwowych
- fundusz udziałowych: w spółdzielniach

Należne wpłaty na kapitał

podstawowy (wielkość ujemna)

Zadeklarowane w umowie lub statucie i wpisane w rejestrze sądowym a
niewniesione wkłady kapitałowe w spółkach kapitałowych oraz
nieopłacone udziały w spółdzielniach – ujmuje się wartości ujemnej

Udziały (akcje) własne

(wielkość ujemna)

Własne akcje (udziały) przeznaczone do sprzedaży – pomniejszające
kapitał podstawowy

Kapitał (fundusz) zapasowy

Tworzony z efektów gospodarowania, tj. z wypracowanego zysku lub
zgodnie z obowiązującymi przepisami. W zależności od formy prawnej
przedsiębiorstwa wyróżnia się:
- kapitał zapasowy: w spółkach kapitałowych
- fundusz przedsiębiorstwa: w przedsiębiorstwach państwowych
- fundusz zasobowy: w spółdzielniach
Kapitał zapasowy przeznaczony jest na pokrycie straty bilansowej lub
powiększenie kapitału zakładowego.

Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

Powstaje w wyniku aktualizacji wyceny, tj. wzrostu wartości
długoterminowych aktywów finansowych; może być przeznaczony na
powiększenie kapitału (funduszu) zapasowego lub innego o podobnym
charakterze. Kapitał ten zmniejszają odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości

długoterminowych

aktywów

finansowych

uprzednio

aktualizowanych.

A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY

VI.

Kapitał rezerwowy z dopłat

wspólników

Pozycja ta wystąpi w przypadku powzięcia uchwały wspólników spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością odnośnie do dokonania dopłat do

kapitału własnego. Wykazywana jest dopóty, dopóki kapitał ten
(dopłaty) nie zostanie użyty w sposób uzasadniony jego odpisanie.

VII.

Uchwalone, lecz niewniesione

dopłaty (wielkość ujemna)

Pozycja ta wystąpi, jeśli wspólnicy nie wniosą uchwalonych przez siebie
dopłat do kapitału

VIII.

Pozostałe kapitały (fundusze)

rezerwowe

Tworzone zgodnie ze statutem lub umową spółki

IX.

Zysk (strata) z lat ubiegłych

Kwota nie podzielonego zysku z lat ubiegłych lub nie pokryta strata
bilansowa.

Zysk (strata) netto

Osiągnięty w danym roku obrotowym zysk lub poniesiona strata w
działalności gospodarczej

XI.

Odpisy z zysku netto w ciągu roku

obrotowego (wartość ujemna)

Jeżeli w myśl odrębnych przepisów w ciągu roku obrotowego
dokonywane są wypłaty na poczet zysku finansowego (dywidendy)
bieżącego roku obrotowego, to wykazywane są w tej pozycji ze znakiem
ujemnym. Wypłaty z zysku mogą wystąpić w jednoosobowych spółkach
Skarbu Państwa, przedsiębiorstwach państwowych, a także w spółkach
kapitałowych w przypadku wypłat wspólnikom zaliczek ( w ciągu roku
obrotowego) na poczet dywidend za dany rok obrotowy

B. ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA
Przez zobowiązania należy rozumieć wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania
świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub
przyszłych aktywów jednostki.
Rezerwy są to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Rezerwy tworzy
się bieżąco, nie później niż na dzień bilansowy, na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa
przyszłe zobowiązania, których kwotę można w wiarygodny sposób oszacować, a w szczególności na
straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji
kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego. Celem tworzenia rezerw jest
wykazywanie urealnionych wyników finansowych firmy oraz przygotowanie środków do poniesienia
przyszłych obciążeń. Tworzone rezerwy obciążają odpowiednio pozostałe koszty operacyjne, koszty
finansowe lub straty nadzwyczajne, zależnie od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązania się
wiążą. Rezerwy ze swej istoty obarczone są pewnym stopniem niepewności odnośnie terminu
wymagalności oraz kwoty rezerwy, jednak świadczą o podjętym przez jednostkę zabezpieczeniu
przed ryzykiem pomniejszenia zasobów majątkowych. Powstanie zobowiązania, na które uprzednio
utworzono rezerwę, zmniejsza rezerwę. Natomiast, kiedy ryzyko nie wystąpi – rezerwę rozwiązuje
się, powiększając przychody.

Zobowiązania dzielą się na:
- długoterminowe
- krótkoterminowe
Zobowiązania krótkoterminowe to ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług bez względu na okres
wymagalności, a także całość lub część pozostałych zobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu
12 miesięcy od dnia bilansowego.
Zobowiązania finansowe oznaczają zobowiązania jednostki zaciągnięte w związku z aktywami
finansowymi, wierzytelnościami (np. obligacjami, wekslami) albo instrumentami finansowymi
(kontrakty future, forward, swap). Ze względu na termin wymagalności zaliczane są do zobowiązań
krótkoterminowych lub długoterminowych, jeżeli jest on dłuższy niż 12 miesięcy.

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania dzielą się w bilansie następująco:

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

I. Rezerwy na zobowiązania obejmują:

I. Rezerwy na zobowiązania

Rezerwa z tytułu odroczonego

podatku dochodowego

Rozbieżności między prawem bilansowym i prawem podatkowym w zakresie
uwzględniana przychodów i kosztów w podstawie opodatkowania podatkiem
dochodowym powodują wystąpienie podatku odroczonego. Jeśli występują
dodatnie różnice przejściowe (różnica w czasie) między wartością bilansową
aktywów i pasywów a ich wartością podatkową, to jednostka tworzy rezerwę z
tytułu odroczonego podatku dochodowego. Rezerwa to kwota podatku
wymagająca w przyszłości zapłaty; w obecnym okresie sprawozdawczym płaci
się mniejszy podatek dochodowy.

Rezerwa na świadczenia

emerytalne i podobne

Rezerwy na przyszłe świadczenia emerytalne tworzone są poprzez odnoszenie
tych rezerw w ciężar kosztów działalności operacyjnej. Rezerwy te dzieli się na:
- długoterminowe
- krótkoterminowe

Pozostałe rezerwy

- długoterminowe
- krótkoterminowe

II. Zobowiązania długoterminowe obejmują:

II. Zobowiązania długoterminowe

Wobec jednostek powiązanych

Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania finansowe ( np. z tytułu leasingu finansowego)
d) inne

III. Zobowiązania krótkoterminowe obejmują:

III. Zobowiązania krótkoterminowe

Wobec jednostek powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
b) inne

Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania finansowe
d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
e) zaliczki otrzymane na dostawy, potwierdzone fakturami VAT
f) zobowiązania wekslowe
g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń
h) z tytułu wynagrodzeń
i) inne

Fundusze specjalne

Tworzone przez jednostkę na podstawie odrębnych przepisów, np. Zakładowy
Fundusz Świadczeń Socjalnych. Fundusze te nie są zaliczane do kapitałów
(funduszy) własnych dlatego wykazuje się je w grupie zobowiązań.

IV. Rozliczenia międzyokresowe

Ujemna wartość firmy

Ujemna wartość firmy wystąpi, kiedy cena nabycia jednostki lub jej
zorganizowanej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów
pomniejszonych o przejęte zobowiązania. Ujemną wartość firmy do wysokości
wartości godziwej nabytych aktywów trwałych zalicza się do rozliczeń
międzyokresowych przychodów, które sukcesywnie zalicza się do pozostałych
przychodów operacyjnych.

Inne rozliczenia międzyokresowe

W pozycji tej mogą wystąpić:
a) rozliczenia międzyokresowe kosztów bierne,
b) rozliczenia międzyokresowe przychodów, które ze względu na okres
rozliczenia otrzymanych kwot dzielone są na:
- długoterminowe
- krótkoterminowe

Biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dokonuje się w wysokości prawdopodobnych
zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających w szczególności:
a) ze świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez kontrahentów jednostki, gdy kwota
zobowiązania za świadczenia nie została jeszcze udokumentowana fakturą dostawcy, ale można ja
oszacować w sposób wiarygodny,
b) z obowiązku wykonania (związanych z bieżącą działalnością) przyszłych świadczeń wobec
nieznanych osób. Wartość tych przyszłych świadczeń (np. z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi
za sprzedane produkty długotrwałego użytku) można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data
powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów obejmują w szczególności:
a) równowartość otrzymanych lub należnych od kontrahentów środków pieniężnych z tytułu
świadczeń, których wykonanie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych (np. otrzymane
zaliczki na dostawy. Otrzymane kwoty rozliczane są stosownie do wykonanych świadczeń, tj.
zwiększają stopniowo przychody danego okresu;
b) środki pieniężne otrzymane (dotacje) na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków
trwałych, w tym także środków trwałych w budowie oraz prac rozwojowych, rozliczane są w
pozostałe przychody operacyjne równolegle do odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych lub
kosztów prac rozwojowych sfinansowanych z tych źródeł obciążających pozostałe koszty
operacyjne jednostki.

2.4. Klasyfikacja źródeł finansowania

Zadanie 4 – przykład

Przedsiębiorstwo usługowe KORAL Sp. Z o.o. w Katowicach rozpoczęło działalność 1 marca 20__ r.
Spółkę utworzyło 6 udziałowców, z których każdy wniósł w formie udziału 2000 zł. Na koniec roku
obrotowego spółka uzyskała dodatni wynik swojej działalności w wysokości 16.200zł. Na koniec roku
Spółka posiadała również następujące zadłużenia:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Z tytułu zaciągniętego na okres 48 miesięcy kredytu w banku Pekao S.A.
w Katowicach

60.000

Z tytułów otrzymanych dostaw materiałów i usług

13.600

Z tytułów niewypłaconych wynagrodzeń

15.300

Naliczonych lecz nie zapłaconych składek ZUS

6.100

Ogółem

95.000

Polecenia:

1. Dokonaj klasyfikacji wyszczególnionych źródeł finansowania zasobów majątkowych spółki,
2. Ustal wartość poszczególnych grup źródeł finansowania,
3. Ustal ogólną wartość źródeł finansowania zasobów majątkowych jednostki.

Rozwiązanie:
Źródłami finansowania spółki KORAL są składniki, które tworzą dwie grupy: kapitał własny
(udziałowy) i zobowiązania.

A. Kapitał własny tworzą:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Kapitał zakładowy (6 udziałów po 2000 zł)

12.000

Zysk (strata) netto

16.200

Razem

28.200

B. Zobowiązania stanowią:

Zobowiązania długoterminowe:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Kredyt bankowy zaciągnięty na 48 miesięcy

60.000

Razem

60.000

Zobowiązania krótkoterminowe:

Lp.

Wyszczególnienie

Zobowiązania krótkoterminowe

Razem

Kredyty,
pożyczki

Z tytułu

dostaw i

usług

Zaliczki

otrzymane

na dostawy

Z tytułu

podatków,

ceł i

ubezpieczeń

społecznych

Z tytułu

wynagrodzeń

Inne

Z tytułu dostaw
materiałów i
usług

13.600

Z tytułu
niewypłaconych
wynagrodzeń

15.300

Z tytułu
niezapłaconych
składek ZUS

6.100

Razem

13.600

6.100

15.300

35.000

Ogólna wartość źródeł finansowania zasobów majątkowych w Spółce KORAL wynosi 123.200 zł.

ZESTAWIENIE ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

KAPITAŁ

WŁASNY

I. Kapitał podstawowy

12.000

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość
ujemna)

III. Udziały (akcje) własne

IV. Kapitał zapasowy

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata)

16.200

RAZEM

28.200

ZOBOWIĄZANIA

I REZERWY NA

ZOBOWIĄZANIA

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

60.000

III. Zobowiązania krótkoterminowe

35.000

IV. Rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

95.000

PASYWA (A+B)

123.200

Zadanie 5

Przedsiębiorstwo usługowe ZOFIA Spółka z o.o. w Krotoszynie rozpoczęło działalność 1 stycznia

bieżącego roku. Spółkę utworzyło 10 udziałowców z których każdy z nich wniósł w formie udziałów

6.000 zł. Na dzień 31 grudnia Spółka uzyskała dodatni wynik swojej działalności w wysokości 8.200 zł.

Na koniec roku obrotowego Spółka posiadała również następujące zadłużenia:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Wobec banku Pekao S.A. – termin wymagalności 36 miesięcy

15.000

Z tytułów otrzymanych materiałów do produkcji

13.000

Z tytułów niewypłaconych wynagrodzeń

11.800

Z tytułu naliczonego, lecz nie zapłaconego podatku dochodowego

1.100

Z tytułu kwot otrzymanych od kontrahentów na poczet zamówionych
wyrobów gotowych

3.600

Z tytułu niewypłaconych ryczałtów, należnych pracownikom

1.500

Razem zadłużenia

46.000

Polecenia:

1. Dokonaj klasyfikacji wyszczególnionych źródeł finansowania zasobów majątkowych Spółki.

2. Ustal wartość poszczególnych grup źródeł finansowania.

3. Ustal ogólną wartość źródeł finansowania zasobów majątkowych.

A. Ustalenie kapitału własnego

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Kapitał podstawowy

Należne wpłaty na kapitał podstawowy

III

Udziały własne

Kapitał zapasowy

Kapitał z aktualizacji wyceny

Pozostałe kapitały rezerwowe

VII

Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII Zysk (strata) netto

Razem

56.200

B. Ustalenie zobowiązań i rezerw na zobowiązania

Zobowiązania długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Razem

15.000

Zobowiązania krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Zobowiązania krótkoterminowe

Razem

Kredyty,

pożyczki

Z tytułu

dostaw i

usług

Zaliczki

otrzymane

na dostawy

Z tytułu

podatków,

ceł i

ubezpieczeń

społecznych

Z tytułu

wynagrodzeń

Inne

Razem

31.000

Ustalenie ogólnej wartości źródeł pochodzenia

ZESTAWIENIE ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

KAPITAŁ

WŁASNY

VIII. Zysk (strata)

RAZEM

ZOBOWIĄZANIA

I REZERWY NA

ZOBOWIĄZANIA

I. Rezerwy na zobowiązania

IV. Rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

PASYWA (A+B)

102.200

Zadanie 6

Przedsiębiorstwo FARO Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej (SP ZOZ) w Kościerzynie

utworzone zostało przez Skarb Państwa i wyposażone w środki trwałe, do których należą:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Budynek szpitalny o wartości

600.000

Urządzenia i aparaty specjalistyczne

100.000

Wyposażenie do diagnostyki

50.000

W ciągu roku obrotowego Szpital dostał od Skarbu Państwa dotację w postaci środków pieniężnych w

kwocie 60.000 zł, które zostały przeznaczone na fundusz zapasowy.

Na koniec bieżącego roku obrotowego Przedsiębiorstwo FARO poniosło stratę z działalności

gospodarczej w wysokości 218.000 zł. Ponadto wystąpiły zadłużenia z tytułu:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Niespłaconego kredytu bankowego – termin spłaty 16 miesięcy

100.000

Otrzymanych dostaw leków

203.000

Zakupionych usług medycznych obcych

32.000

Niewypłaconych pracownikom premii regulaminowych

82.000

Polecenia:

1. Dokonaj klasyfikacji źródeł finansowania zasobów majątkowych, uwzględniając ich klasyfikację

bilansową.

2. Ustal wartość poszczególnych grup źródeł finansowania.

3. Ustal ogólną wartość źródeł finansowania zasobów majątkowych.

ZESTAWIENIE ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

KAPITAŁ

WŁASNY

I. Kapitał podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość

ujemna)

III. Udziały (akcje) własne

IV. Kapitał zapasowy

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata)

RAZEM

ZOBOWIĄZANIA

I REZERWY NA

ZOBOWIĄZANIA

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

PASYWA (A+B)

1.009.000

2.5. Klasyfikacja zasobów majątkowych i ich źródeł finansowania

Zadanie 7

Studio mebli kuchennych KORAL Spółka z o.o., zajmuje się projektowaniem i produkcją mebli

kuchennych, na koniec roku obrotowego posiadało następujące składniki zasobów majątkowych oraz

źródeł finansowania:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Meble kuchenne przeznaczone do sprzedaży

68.000

Zapas desek

28.000

Środki pieniężne w banku

52.000

Maszyn y do obróbki drewna

150.000

Środki pieniężne zapłacone za samochód ciężarowy

25.000

Zestaw komputerowy

6.500

Zakupiony program komputerowy „SYMFONIA”

9.300

Objęcie udziałów Spółki KORAL przez wspólników

300.000

Budynek produkcyjny w okresie przebudowy

150.000

Meble kuchenne znajdujące się w produkcji

18.000

Zakupione akcje przeznaczone do sprzedaży w ciągu następnego roku
obrotowego

20.000

Kredyt bankowy zaciągnięty w Pekao S.A. – termin spłaty 24 miesiące

100.000

Zakupione akcesoria meblowe przeznaczone do montażu

1.800

Weksle obce o terminie wykupu 45 dni

28.000

Gotówkę otrzymaną z tytułu sprzedanych szafek kuchennych

3.100

Obligacje wyemitowane przez Spółkę KORAL z terminem wykupu 3 lata

67.700

Zadłużenie z tytułu zakupu płyt fornirowych o terminie spłaty 15
miesięcy

143.000

Kwoty od kontrahentów z tytułu usług wykonanych na ich rzecz

61.000

Piec gazowy

8.000

Zadłużenie wobec ZUS z tytułu niezapłaconych składek

18.000

Polecenia:

1. Określić nazwy poszczególnych składników, stosując klasyfikację bilansową.

2. Dokonać wyceny poszczególnych grup składników zasobów majątkowych i źródeł ich finansowania.

3.Sformułować podstawową równość księgowości podwójnej.

A. Ustalenie niematerialne trwałych

I. Wartości niematerialne i prawne

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

RAZEM

II. Rzeczowe aktywa trwałe

Lp.

Wyszczególnienie

Środki trwałe

w budowie

Zaliczki na

środki trwałe

Razem

B. Ustalenie aktywów obrotowych

I. Zapasy

Lp.

Wyszczególnienie

Materiały

Półprodukty

i produkty

w toku

Produkty

gotowe

Towary

Zaliczki

dostawy

Razem

RAZEM

II. Należności krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Z tytułu

dostaw i

usług

Z tytułu

podatków, ceł,

ubezpieczeń

społecznych

Inne

Razem

RAZEM

III. Inwestycje krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Razem

Udziały

/akcje

Środki

pieniężne

w kasie

Środki

pieniężne

rachunkach

bankowych

Inne

środki

pieniężne

RAZEM

ZESTAWIENIE ZASOBÓW MAJĄTKOWYCH

AKTYWA

TRWAŁE

I. Wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

AKTYWA

I. Zapasy

II. Należności krótkoterminowe

OBROTOWE

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

AKTYWA (A+B)

A. Ustalenie kapitału własnego

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Kapitał podstawowy

Należne wpłaty na kapitał podstawowy

III

Udziały własne

Kapitał zapasowy

Kapitał z aktualizacji wyceny

Pozostałe kapitały rezerwowe

VII

Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII Zysk (strata) netto

Razem

B. Ustalenie zobowiązań i rezerw na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

RAZEM

III. Zobowiązania krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Zobowiązania krótkoterminowe

Razem

Kredyty,

pożyczki

Z tytułu

dostaw i

usług

Zaliczki

otrzymane

na dostawy

Z tytułu

podatków,

ceł i

ubezpieczeń

społecznych

Z tytułu

wynagrodzeń

Inne

Razem

ZESTAWIENIE ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

KAPITAŁ

WŁASNY

I. Kapitał podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość

ujemna)

III. Udziały (akcje) własne

IV. Kapitał zapasowy

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata)

RAZEM

ZOBOWIĄZANIA

I REZERWY NA

ZOBOWIĄZANIA

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

RAZEM

PASYWA (A+B)

3. BILANS JAKO ELEMENT SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

Sprawozdanie finansowe składa się z:
1) bilansu,
2) rachunku zysków i strat
3) informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe
informacje i objaśnienia.
Bilans jest jednym z elementów sprawozdania finansowego podmiotu. W bilansie wykazuje się stany
aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni obrotowy. Bilans ma formę dwustronnego
zestawienia:
- po stronie lewej wyszczególnia się zasoby majątkowe, czyli aktywa,
- po stronie prawej źródła finansowania czyli pasywa.

BILANS

Na dzień ....................

AKTYWA

PASYWA

Aktywa trwałe

Kapitał własny

Aktywa obrotowe

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Suma bilansowa

Bilans sporządzany jest zgodnie z ujednoliconą formą wynikającą z ustawy o rachunkowości. W
zawiązku z powyższym powinien on spełniać wymogi formalne, czyli zawierać określenie:
- podmiotu sporządzającego bilans,
- momentu bilansowego,
- wyszczególnienie przewidzianych pozycji, grup i ich wartości,
- podpisy osób odpowiedzialnych za rzetelne i prawidłowe sporządzenie bilansu,
- datę sporządzenia bilansu.

Zasady sporządzania bilansu:
1) zasada równowagi bilansowej, która mówi, że aktywa muszą się równać pasywom,
2) zasada wzrastającej płynności aktywów wg której składniki majątkowe są wskazywane w kolejności
zmniejszającego się stopnia ich płynności rozumianej jako łatwość

zamiany

składników

majątkowych na gotówkę,
3) zasada rosnącego stopnia wymagalności pasywów.

Bilans sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, czyli na koniec roku obrotowego, który
z reguły pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Bilans kończący rok obrotowy jest jednocześnie
podstawą do otwarcia ksiąg rachunkowych w nowym roku obrotowym.

Wykazywana w aktywach bilansu wartość poszczególnych grup składników wynika z ich wartości
księgowej ( z zapisów na kontach księgi głównej), skorygowanej o:
1) dotychczasowe umorzenie składników majątku trwałego,
2) odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych,
3) odpisy aktualizujące wartość należności.

Korekty wartości księgowej wykazywane są w informacji dodatkowej, która uzupełnia bilans.
Informacja dodatkowa zawiera istotne dane i informacje do tego, aby sprawozdanie finansowe
przedstawiało rzetelnie i jasno sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.

W praktyce podmioty sporządzają bilanse o różnym stopniu szczegółowości wykazywanych w nich
pozycji, tj.:
a) w wersji uproszczonej,
b) w wersji rozwiniętej.
Bilans w wersji uproszczonej mogą sporządzać jednostki, które w roku obrotowym, za który
sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzednim nie osiągnęły dwóch z następujących
trzech wielkości:
1) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób,
2) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła
równowartości 2.000.000 euro,
3) przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej
nie przekroczyły równowartości 4.000.000 euro.
Oznacza to, że w bilansie uproszczonym wykazywane są tylko grupy składników oznaczone literami i
cyframi rzymskimi. Jednak można wykazywać składniki z większą szczegółowością niż określona w
ustawie, jeśli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki.

Wyrażone w euro wielkości przelicza się według średniego kursu ustalonego przez Narodowy Bank
Polski na dzień 31 grudnia poprzedniego roku.

Uwaga!
Stratę umieszczamy w bilansie w nawiasie np.: (100.000). Taki zapis oznacza kwotę ujemną.

Wersja bilansu uproszczonego
Nazwa jednostki

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

I. Wartości niematerialne i prawne

I. Kapitał podstawowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe

II. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy

III. Należności długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje długoterminowe

IV. Kapitał zapasowy

V. Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

B. Aktywa obrotowe

VI. Kapitał rezerwowy z dopłat

wspólników

I. Zapasy

VII. Uchwalone lecz niewniesione

dopłaty

II. Należności krótkoterminowe

VIII. Pozostałe kapitały rezerwowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IX. Zysk (strata) z lat ubiegłych

IV. Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

X. Zysk (strata) netto

XI. Odpisy z zysku netto w ciągu

roku obrotowego

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania (kapitały obce)

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

Razem Aktywa (A+B)

Razem Pasywa (A+B)

Informacja dodatkowa (przykładowe informacje)

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość na

początek roku

obrotowego

Wartość na

koniec roku

obrotowego

Zmiana

Wersja bilansu rozwiniętego

Nazwa jednostki

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Wartość

PASYWA

Wartość

Rok

Ubiegły

Rok

bieżący

Rok

Ubiegły

Rok

bieżący

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

I. Wartości

niematerialne i prawne

I. Kapitał podstawowy

1. Koszty zakończonych

prac rozwojowych

II. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy

2. Wartość firmy

III. Udziały (akcje) własne

3. Inne wartości

niematerialne i prawne

IV. Kapitał zapasowy

4. Zaliczki na wartości

niematerialne i

prawne

V. Kapitał z aktualizacji

wyceny

II. Rzeczowe aktywa

trwałe

VI. Pozostałe kapitały

rezerwowe

1. Środki trwałe

VII. Zysk (strata) z lat

ubiegłych

a. grunty

VIII. Zysk (strata) netto

b. budynki, lokale i

obiekty inżynierii

lądowej i wodnej

IX. Odpisy z zysku netto w

ciągu roku obrotowego

c. urządzenia

techniczne i maszyny

B. Zobowiązania i rezerwy

na zobowiązania (kapitały

obce)

d. środki transportu

I. Rezerwy na zobowiązania

e. inne środki trwałe

1. Rezerwa z tytułu

odroczonego podatku

dochodowego

2. Środki trwałe w

budowie

2. Rezerwa na świadczenia

emerytalne i

podobne

3. Zaliczki na środki

trwałe w budowie

- długoterminowa

III. Należności

długoterminowe

- krótkoterminowa

1. Od jednostek

powiązanych

3. pozostałe rezerwy

2. Od pozostałych

jednostek

- długotrwałe

IV. Inwestycje

długoterminowe

- krótkotrwałe

1. Nieruchomości

II. Zobowiązania

długoterminowe

2. Wartości

niematerialne i prawne

1. Wobec jednostek

powiązanych

3. Długoterminowe

aktywa finansowe

2. Wobec pozostałych

jednostek

a. w jednostkach

powiązanych

a. kredyty i pożyczki

- udziały lub akcje

b. z tytułu emisji dłużnych

papierów wartościowych

- inne papiery

wartościowe

c. inne zobowiązania

finansowe

- udzielone pożyczki

d. inne

- inne długoterminowe

aktywa finansowe

III. Zobowiązania

krótkoterminowe

b. w pozostałych

jednostkach

1. Wobec jednostek

powiązanych

- udziały lub akcje

a. z tytułu dostaw i usług o

okresie wymagalności:

- inne papiery

wartościowe

- do 12 miesięcy

- udzielone pożyczki

- powyżej 12 miesięcy

- inne długoterminowe

aktywa finansowe

b. inne

4. Inne inwestycje

długoterminowe

2. Wobec pozostałych

jednostek

V. Długoterminowe

rozliczenia

międzyokresowe

a. kredyty i pożyczki

1. Aktywa z tytułu

odroczonego

podatku

dochodowego

b. z tytułu emisji dłużnych

papierów wartościowych

2. Inne rozliczenia

międzyokresowe

c. inne zobowiązania

finansowe

B. Aktywa obrotowe

d. z tytułu dostaw i usług, o

okresie wymagalności:

I. Zapasy

- do 12 miesięcy

1. Materiały

- powyżej 12 miesięcy

2. Półprodukty i

produkty w toku

e. zaliczki otrzymane na

dostawy

3. Produkty gotowe

f. zobowiązania wekslowe

4. Towary

g. z tytułu, podatków, ceł,

ubezpieczeń i

innych świadczeń

5. Zaliczki na dostawy

h. z tytułu wynagrodzeń

II. Należności

krótkoterminowe

i. inne

1. Należności od

jednostek

powiązanych

3. Fundusze specjalne

a. z tytułu dostaw i

IV. Rozliczenia

usług, o okresie

spłaty:

międzyokresowe

- do 12 miesięcy

1. Ujemna wartość firmy

- powyżej 12 miesięcy

2. Inne rozliczenia

międzyokresowe

b. inne

- długoterminowe

2. Należności od

pozostałych

jednostek

- krótkoterminowe

a. z tytułu dostaw i

usług, o okresie

spłaty:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b. z tytułu, podatków,

dotacji, ceł,

ubezpieczeń

społecznych i

zdrowotnych oraz

innych świadczeń

c. inne

d. dochodzone na

drodze sądowej

III. Inwestycje

krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe

aktywa finansowe

a. w jednostkach

powiązanych

- udziały lub akcje

- inne papiery

wartościowe

- udzielone pożyczki

- inne krótkoterminowe

aktywa finansowe

b. w pozostałych

jednostkach

- udziały lub akcje

- inne papiery

wartościowe

- udzielone pożyczki

- inne krótkoterminowe

aktywa finansowe

c. Środki pieniężne i

inne aktywa pieniężne

- środki pieniężne w

kasie i na rachunkach

- inne środki pieniężne

- inne aktywa pieniężne

2. Inne inwestycje

krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe

rozliczenia

międzyokresowe

Razem Aktywa (A+B)

Razem Pasywa (A+B)

Zadanie 8 - przykład

Przedsiębiorstwo produkcyjne KLARA Spółka z o.o. w Częstochowie posiadało w dniu 31 grudnia
następujące zasoby majątkowe oraz źródła ich finansowania.

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Maszyny produkcyjne

114.000

Surowce do produkcji wyrobów

22.000

Nabyte prawo do systemu komputerowego SYMFONIA

38.000

Środki czyszczące, odzież ochronna

12.000

Budynek będący własnością spółki

140.000

Środki pieniężne na rachunku bankowym

62.000

Kwoty od kontrahentów z tytułu sprzedanych produktów

23.000

Wyroby gotowe

36.000

Opakowania

5.000

Zakupione budynki wymagające przystosowania do używalności

117.000

Akcje obcych jednostek zakupione jako lokata finansowa

30.000

Gotówka w kasie

2.000

Kapitał zakładowy

500.000

Zaciągnięty na okres 36 miesięcy kredyt bankowy

40.000

Zadłużenie z tytułu otrzymanych materiałów

33.600

Zadłużenie z tytułu niewypłaconych wynagrodzeń

14.000

Zadłużenie z tytułu naliczonych lecz nie wypłaconych składek ZUS

7.400

Zysk netto

Rozwiązanie
Sporządzenie bilansu poprzedzić należy dokonaniem klasyfikacji podanych składników aktywów i
pasywów do określonych grup bilansowych.

Powiązania poszczególnych składników majątkowych z bilansem są następujące:

Numer
pozycji

bilansowej

Nazwa

Wartość na dzień

31.12.20... r.

Numer pozycji

składnika w

tabeli

Wartości niematerialne i prawne

38.000 3

Rzeczowe aktywa trwałe

371.000 1,5,10

Inwestycje długoterminowe

30.000 11

Zapasy

75.000 2,4,8,9

Należności krótkoterminowe

23.000 7

Inwestycje krótkoterminowe

64.000 6,12

Kapitał podstawowy

500.000 13

Zysk netto

6.000 18

Zobowiązania długoterminowe

40.000 14

Zobowiązania krótkoterminowe

55.000 15,16,17

Ustalenie zysku netto:

W powyższym przykładzie zysk netto można obliczyć następująco:

Aktywa

Pasywa

601.000

Pasywa

Zobowiązania i

rezerwy

Kapitał własny

601.000

95.000

506.000

Kapitał własny

Kapitał

podstawowy

Zysk netto

506.000

500.000

6.000

Po prawidłowym zaszeregowaniu i ustaleniu wyniku finansowego netto, należy wyliczone kwoty
wpisać w odpowiednie pozycje bilansu:

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

439.000

A. Kapitał własny

506.000

I. Wartości niematerialne i

prawne

38.000

I. Kapitał podstawowy

500.000

II. Rzeczowe aktywa trwałe 03

371.000

II. Należne wpłaty na

kapitał

podstawowy

III. Należności

długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje

długoterminowe

30.000

IV. Kapitał zapasowy

V. Długoterminowe

rozliczenia

międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji

wyceny

B. Aktywa obrotowe

162.000

VI. Pozostałe kapitały

rezerwowe

I. Zapasy

75.000

VII. Zysk (strata) z lat

ubiegłych

II. Należności

krótkoterminowe

23.000

VIII. Zysk (strata) netto

6.000

III. Inwestycje

krótkoterminowe

64.000

IX. Odpisy z zysku netto w

ciągu roku obrotowego

IV. Krótkoterminowe

rozliczenia

międzyokresowe

B. Zobowiązania i rezerwy

na zobowiązania

95.000

I. Rezerwy na zobowiązania 24

II. Zobowiązania

długoterminowe

40.000

III. Zobowiązania

krótkoterminowe

55.000

IV. Rozliczenia

międzyokresowe

Razem Aktywa (A+B)

601.000

Razem Pasywa (A+B)

601.000

Zadanie 9

W bilansie przedsiębiorstwa KAMA Spółka z o.o. w Katowicach sporządzonym na dzień 31 grudnia
wystąpiły następujące składniki aktywów i pasywów.

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Zapas surowców

28.000

Wyroby gotowe przeznaczone do sprzedaży

23.000

Grunty nabyte w celu lokaty

80.000

Budynki i budowle wykorzystywane w działalności

105.000

Środki transportu

65.000

Środki pieniężne na rachunku bieżącym w banku

56.000

Czeki i weksle obce płatne w ciągu 3 miesięcy

15.000

Udziały spółki VIGOR

100.000

Udzielone pożyczki płatne w okresie 18 miesięcy

50.000

Zaciągnięty w grudniu kredyt bankowy – okres spłaty 24 miesiące

80.000

Kapitał zapasowy

80.000

Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników

50.000

Kapitał z aktualizacji wyceny

15.000

Zysk z lat ubiegłych

62.000

Kwoty od kontrahentów z tytułu sprzedanych usług o okresie spłaty do

13.100

12 miesięcy

Kwoty od kontrahentów z tytułu sprzedanych wyrobów o okresie spłaty
ponad 12 miesięcy

6.500

Zadłużenie wobec dostawców o okresie spłaty do 12 miesięcy

20.800

Niewypłacone pracownikom kwoty z tytułu odbytych podróży
służbowych

11.000

Zadłużenie wobec ZUS z tytułu niezapłaconych składek na
ubezpieczenie społeczne i zdrowotne

15.000

Strata netto

12.200

21 Kapitał zakładowy

ustalić

Polecenia:
1) Zakwalifikować poszczególne pozycje aktywów i pasywów do odpowiednich pozycji bilansowych.
2) Ustalić wartość poszczególnych grup aktywów i pasywów.
3) Sporządzić bilans w wersji uproszczonej, ustalając wcześniej wartość kapitału udziałowego.
4) Ustalić procent udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa.
5) Ustalić ile wynoszą aktywa netto jednostki

Rozwiązanie:
A. Ustalenie aktywów trwałych

Rzeczowe aktywa trwałe

Lp.

Wyszczególnienie

Środki trwałe

w budowie

Zaliczki na

środki trwałe

Razem

170.000

Inwestycje długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Razem

230.000

B. Ustalenie aktywów obrotowych
Zapasy

Lp.

Wyszczególnienie

Materiały

Towary/

Wyr. gotowe

Razem

51.000

Należności krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Z tytułu

dostaw i usług

Z tytułu

podatków,

Inne

należności – z

Razem

ceł, ub.

społecznych

tytułu

wynagrodzeń

Razem

19.600

Inwestycje krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Razem

Udziały

/akcje

Środki

pieniężne

w kasie

Środki

pieniężne

rachunkach

bankowych

Inne

środki

pieniężne

Razem

71.000

A. Ustalenie kapitału własnego

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Zysk (strata) netto

(12.200)

Razem

194.800

B. Ustalenie zobowiązań i rezerw na zobowiązania
Zobowiązania długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Razem

80.000

Zobowiązania krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Zobowiązania krótkoterminowe

Razem

Kredyty,

pożyczki

Z tytułu

dostaw i

usług

Zaliczki

otrzymane

na dostawy

Z tytułu

podatków,

ceł i

ubezpieczeń

społecznych

Z tytułu

wynagrodzeń

Inne

Razem

46.800

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

I. Wartości niematerialne i

prawne

I. Kapitał podstawowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe

II. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy

III. Należności długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje długoterminowe

IV. Kapitał zapasowy

V. Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

B. Aktywa obrotowe

VI. Kapitał rezerwowy z dopłat

wspólników

I. Zapasy

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych 20

II. Należności krótkoterminowe

VIII. Zysk (strata) netto

III. Inwestycje krótkoterminowe

IX. Odpisy z zysku netto w

ciągu roku obrotowego

IV. Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania

długoterminowe

III. Zobowiązania

krótkoterminowe

IV. Rozliczenia

międzyokresowe

Razem Aktywa (A+B)

Razem Pasywa (A+B)

Obliczenia do polecenia nr 4
Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Suma procentowa

Kapitał własny

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Razem

Obliczenie do polecenia nr 5

Aktywa netto

Aktywa jednostki

Zobowiązania jednostki

Zadanie 10

Spółka akcyjna WENUS w Łodzi na dzień 31 grudnia posiadała następujące składniki aktywów i
pasywów:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Wpłata na zakup lokalu użytkowego

275.000

Samochody osobowe

62.000

Środki pieniężne na rachunku bieżącym w banku

112.000

Akcje firmy ALA przeznaczone do sprzedaży w ciągu 12 miesięcy

28.000

Kwoty z tytułu zrealizowanych dostaw towarów o okresie spłaty 12
miesięcy

53.500

Zakupione prawo do stosowania wzorów zdobniczych

19.000

Zakupione oprogramowanie komputerowe

5.200

Udziały firmy MARKUS Sp. z o.o.

20.000

Kredyt bankowy z terminem spłaty 6 miesięcy

12.000

Zadłużenie wobec ZUS z tytułu nieodprowadzonych składek

8.500

Prawo wieczystego użytkowania gruntu

9.000

Środki pieniężne w kasie

500

Zadłużenie wobec pracowników z tytułu niewypłaconych zobowiązań

12.800

Zadłużenie wobec dostawców towarów o okresie wymagalności
powyżej 12 miesięcy

5.000

Zadłużenie z tytułu niezapłaconych usług o okresie wymagalności do 12
miesięcy

16.100

Kapitał zakładowy

500.000

Kapitał zapasowy

50.000

Kapitał z aktualizacji wyceny

10.300

Należne, lecz niewniesione wkłady na kapitał podstawowy

50.000

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych

10.000

21 Akcje własne do zbycia

10.000

Zysk z lat ubiegłych

5.000

Wynik netto (zysk/strata)

Polecenia:
1) ustalić, jaki wynik netto (zysk czy stratę) osiągnęła Spółka w bieżącym roku sprawozdawczym.
2) Sporządzić bilans na dzień 31 grudnia w wersji uproszczonej.

Rozwiązanie:
A. Ustalenie aktywów trwałych
Wartości niematerialne i prawne

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Razem

24.200

Rzeczowe aktywa trwałe

Lp.

Wyszczególnienie

Środki trwałe

w budowie

Zaliczki na

środki trwałe

Razem

346.000

Inwestycje długoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Razem

20.000

B. Ustalenie aktywów obrotowych
Należności krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Z tytułu

dostaw i usług

Z tytułu

podatków,

ceł, ub.

społecznych

Inne

należności – z

tytułu

wynagrodzeń

Razem

53.500

Inwestycje krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Razem

Udziały

/akcje

Środki

pieniężne

w kasie

Środki

pieniężne

rachunkach

bankowych

Inne

środki

pieniężne

Razem

140.500

A. Ustalenie kapitału własnego

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Udziały i akcje własne (wartość ujemna)

(10.000)

Razem

B. Ustalenie zobowiązań i rezerw na zobowiązania

Zobowiązania krótkoterminowe

Lp.

Wyszczególnienie

Zobowiązania krótkoterminowe

Razem

Kredyty,

pożyczki

Z tytułu

dostaw i

usług

Zaliczki

otrzymane

na dostawy

Z tytułu

podatków,

ceł i

ubezpieczeń

społecznych

Z tytułu

wynagrodzeń

Inne

Razem

64.400

Ustalenie zysku netto:

Aktywa

Pasywa

Zobowiązania i

rezerwy

Kapitał własny

Kapitał

podstawowy

Zysk netto

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

I. Wartości niematerialne i

prawne

I. Kapitał podstawowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe

II. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy

III. Należności długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje długoterminowe

IV. Kapitał zapasowy

V. Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

B. Aktywa obrotowe

VI. Kapitał rezerwowy z dopłat

wspólników

I. Zapasy

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych 20

II. Należności krótkoterminowe

VIII. Zysk (strata) netto

III. Inwestycje krótkoterminowe

IX. Odpisy z zysku netto w

ciągu roku obrotowego

IV. Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania

długoterminowe

III. Zobowiązania

krótkoterminowe

IV. Rozliczenia

międzyokresowe

Razem Aktywa (A+B)

Razem Pasywa (A+B)

Zadanie 11

Spółka z o.o. ALA z siedzibą w Głownie posiada następujące środki gospodarcze i ich źródła

pochodzenia:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Budynki

50.000

Środki pieniężne w kasie

5.000

Samochód ciężarowy

200.000

Środki pieniężne na rachunku bieżącym

100.000

Zobowiązania wobec dostawców

40.000

Produkty gotowe

50.000

Kredyt bankowy krótkoterminowy

10.000

Zapasy materiałów

10.000

Samochód osobowy

120.000

Należności od odbiorców

15.000

Kapitał udziałowy

300.000

Zysk netto

10.000

Kapitał zapasowy

ustalić

Polecenia:

1. Przeprowadzić podział na aktywa trwałe i obrotowe oraz na kapitały własne i obce.

2. Obliczyć wartość kapitału zapasowego.

3. Obliczyć sumę bilansową aktywów i pasywów

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

B. Aktywa obrotowe

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania (kapitały obce)

Razem Aktywa (A+B)

Razem Pasywa (A+B)

Zadanie 12

Przedsiębiorstwo METAL – PLAST Spółka z o.o. na koniec grudnia sporządziło spis z natury, w którym

wyszczególniono następujące składniki majątku i ich źródła pochodzenia:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Programy komputerowe

1.000

Należności od kontrahentów

6.000

Środki pieniężne w kasie

2.000

Samochód ciężarowy

52.000

Zobowiązania wobec dostawców

3.000

Maszyna

10.000

Towary w magazynie

8.000

Kredyt długoterminowy

5.000

Akcje z przeznaczeniem do obrotu

2.000

Środki pieniężne na rachunku bieżącym

10.000

Naliczone a niewypłacone wynagrodzenia

2.000

Kredyt udziałowy

81.000

Polecenie:

1. Sporządzić bilans.

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

B. Aktywa obrotowe

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania (kapitały obce)

4. OPERACJE GOSPODARCZE I ICH WPŁYW NA SKŁADNIKI BILANSU

Bilans jest zestawieniem posiadanych w określonym dniu zasobów majątkowych oraz źródeł ich
pochodzenia. Jednak prowadzenie działalności przez jednostkę powoduje, że stan zaprezentowany w
bilansie zmienia się na skutek wystąpienia zdarzeń gospodarczych.
Działalność gospodarcza podmiotów obejmuje szeroki wachlarz różnorodnych zdarzeń
gospodarczych, jednak nie wszystkie z nich są rejestrowane przez księgowość.
Przedmiotem księgowości są tylko takie zdarzenia, które:
1) wyrażane są wartościowo,
2) wpływają na zmiany w stanie zasobów majątkowych i źródeł ich pochodzenia bądź zmiany
wartościowe procesów gospodarczych realizowanych w jednostce.
Zdarzenia gospodarcze, które spełniają te warunki, nazywane są operacjami gospodarczymi.
Przykładami operacji gospodarczych są:
- zakup materiałów,
- sprzedaż towarów,
- podjecie gotówki z banku do kasy.
Operacja gospodarcza charakteryzuje się następującymi cechami:
1) są wyrażone wartościowo,
2) powodują zmiany w danym podmiocie sprawozdawczym,
3) powodują zawsze zmiany dwóch składników,
4) zmiany te są równoczesne i równe co do wartości.

Rozpatrując wpływ operacji gospodarczych na składniki aktywów i pasywów danego
przedsiębiorstwa, wyróżnia się ich cztery typy. Każda operacja może spowodować zmiany składników
bilansowych w jednej z możliwych czterech sposobów.

Typy operacji gospodarczych:
1) zmniejsza jeden składnik aktywów i jednocześnie zwiększa inny składnik aktywów, czyli
powoduje zmiany tylko w aktywach,
2) zmniejsza jeden składnik pasywów i jednocześnie zwiększa inny składnik pasywów, czyli
powoduje zmiany tylko w pasywach,
3) zwiększa jeden składnik aktywów i zwiększa jeden składnik pasywów, czyli powoduje zmiany w
aktywach i pasywach; zmiany na „plus”,
4) zmniejsza jeden składnik aktywów i zmniejsza jeden składnik pasywów, czyli powoduje zmiany
w aktywach i pasywach; zmiany na „minus”

Typy operacji gospodarczych przedstawić można następująco:

Operacja typu I

A + z – z = P

Suma bilansowa nie zmienia się

Operacja typu II

A = P + z - z

Suma bilansowa nie zmienia się

Operacja typu III

A + z = P + z

Suma bilansowa zwiększa się

Operacja typu IV

A – z = P – z

Suma bilansowa zmniejsza się

gdzie: A – aktywa, P – pasywa, z – zmiana: „+” zwiększenie, „-‘’ zmniejszenie

Operacje gospodarcze, które powodują zmiany w składnikach wyszczególnionych w bilansie, czyli
aktywach i pasywach, określane są jako operacje bilansowe. Natomiast operacje, które związane są
ze zmianą - z jednej strony składnika aktywów i pasywów, a z drugiej strony powodują powstanie
kosztu, straty lub przychodu bądź zysku, określane są jako operacje niebilansowe – wynikowe.

Zadanie 13 – przykład

W przedsiębiorstwie handlowo – usługowym KRAJKA miały miejsce następujące zdarzenia
gospodarcze.
Lp.

Treść zdarzenia gospodarczego

Zdarzenie

gospodarcze

Operacja

gospodarcza

Dział zaopatrzenia wysłał zamówienie na materiały podstawowe do
produkcji wyrobów gotowych na wartość 1.560 zł

Otrzymano i przyjęto do magazynu zakupione u dostawcy materiały
podstawowe o wartości 1.560 zł

Wystawiono polecenie przelewu na kwotę 1.560 zł dotyczące spłaty
zobowiązania wobec dostawcy materiałów

Zgodnie z otrzymanym wyciągiem bankowym nastąpiła spłata
zobowiązania wobec dostawcy ze środków na rachunku bankowym
na kwotę 1.560 zł

Dział kadr zatrudnił na umowę o pracę pracownika, którego
wynagrodzenie netto po potrąceniu wszystkich obciążeń będzie
wynosiło 1.214 zł

Pracownik złożył wniosek na pobranie zaliczki na koszty podróży
służbowej w wysokości 200 zł

W związku z ujawnionym błędem w księgach rachunkowych
wystawiono polecenie księgowania korygujące powstały błąd w
księgach na kwotę 1.225 zł

Kasa wypłaciła nowo zatrudnionemu pracownikowi zaliczkę na
poczet wynagrodzenia w wysokości 300 zł

Polecenia:

Określić i uzasadnić, które z podanych wyżej zdarzeń gospodarczych stanowią lub nie stanowią
operacji gospodarczych.
Rozwiązanie:

Lp.

Zdarzenia gospodarcze

Operacje gospodarcze

Opisane

zdarzenie

nie

stanowi

operacji

gospodarczej, ponieważ nie spowodowało zmian w
składnikach bilansowych podmiotu.

Operacja gospodarcza, ponieważ skutkiem tego zdarzenia
zmiany nastąpiły w dwóch składnikach:
- w stanie materiałów, które zwiększyły się,
- w stanie zobowiązań wobec dostawców, które również
zwiększyły się

Nie jest to operacja gospodarcza, jako że nie
nastąpiły żadne zmiany w składnikach bilansowych;
zmiany te nastąpią w terminie późniejszym

Opisane zdarzenie jest operacją gospodarczą, bowiem
wywołało ono zmiany:
- w stanie posiadanych środków pieniężnych, które
zmniejszyły się oraz
- w stanie zobowiązań wobec dostawców, które również
zmniejszyły się

Nie jest to operacja gospodarcza, ponieważ sam
fakt zatrudnienia pracownika nie wywołuje zmian
w składnikach bilansowych

Nie jest to operacja gospodarcza, ponieważ samo
złożenie wniosku o zaliczkę nie wywołuje zmian.
Dopiero po przyznaniu zaliczki jej wypłata będzie
operacją gospodarczą

Opisane zdarzenie jest operacją gospodarczą, ponieważ
korekta błędu spowoduje zmiany w składnikach, na których
wcześniej dokonano błędnego zapisu.

Opisane zdarzenie jest operacja gospodarczą, ponieważ
nastąpiła zmiana:
- środków pieniężnych w kasie, które zmniejszyły się,
- należności od pracowników, które zwiększyły się

Zadanie 14 - przykład

Przedsiębiorstwo produkcyjno – usługowe KARO Spółka z o.o. zostało zarejestrowana w sądzie
rejestrowym 15 stycznia bieżącego roku. Przedmiotem działalności Spółki jest obróbka drewna. Na
kapitał podstawowy spółki, zgodnie z umową Spółki, złożyło się 20 udziałów po 2.500 zł każdy.
Udziały zostały wpłacone na rachunek bankowy. Działalność gospodarczą rozpoczęto z dniem 1
lutego bieżącego roku.

W ciągu okresu sprawozdawczego (w miesiącu lutym) wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Wartość operacji

Zakupiono grunt przeznaczony do składowania materiałów; zapłata
nastąpiła przelewem z rachunku bankowego

25.000

Otrzymano i przyjęto dostawę bali bukowych zakupionych u
prywatnego właściciela lasu; zapłata za dostawę nastąpi w ciągu 14 dni

10.000

Z zaciągniętego kredytu bankowego spłacono część zobowiązania
wobec dostawcy

5.000

Ze środków na rachunku bankowym spłacono pozostałą część
zobowiązań wobec dostawcy

5.000

Polecenia:

1) Przedstawić posiadane na dzień rozpoczęcia działalności przez jednostkę zasoby majątkowe i ich
źródła finansowania.
2) Określić wpływ operacji gospodarczych na składniki bilansu jednostki.
3) Ustalić stan posiadanych aktywów i pasywów na koniec okresu sprawozdawczego.

Rozwiązanie:
Zasoby majątkowe i ich źródła finansowania na dzień 1 lutego:

Aktywa

Wartość

Pasywa

Wartość

Rachunek bankowy

50.000

Kapitał podstawowy

50.000

Wpływ operacji na bilans:

Aktywa

Pasywa

Nazwa

konta

Nazwa

konta

Rachunek

bankowy

50.000

-25.000

-5.000

20.000

Kapitał

udziałow

50.000

Środki trwałe

+25.000

25.000

Zobowią

zania

wobec

dostawc

ów

+10.000

-5.000

Materiały

+10.000

10.000

Kredyt

bankowy

+5.000

5.000

Suma

50.000

+10.000

-5.000

55.000

Suma

50.000

+10.000

-5.000

55.000

Stan posiadanych aktywów i pasywów na koniec okresu sprawozdawczego:

Aktywa

Wartość

Pasywa

Wartość

A. Aktywa trwałe
Środki trwałe

25.000

A. Kapitał własny
Kapitał udziałowy

50.000

B. Aktywa obrotowe
Materiały
Środki na rachunku

10.000
20.000

B. Zobowiązania i rezerwy
Kredyt bankowy

5.000

Razem

55.000

Razem

55.000

Zadanie 15

Przedsiębiorstwo produkcyjne SZRON Spółka z o.o. wykazała w bilansie na dzień 31 grudnia
następujące składniki:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Środki trwałe

120.000

Materiały

5.000

Należności z tytułu dostaw i usług

12.000

Środki pieniężne w kasie

5.000

Kapitał zakładowy

123.000

Zysk netto

11.000

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług

8.000

W nowym roku obrotowym, w miesiącu styczniu, wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Wartość operacji

Spłacono część zobowiązań gotówką z kasy

3.200

Bank udzielił jednostce kredytu bankowego wpłacając środki pieniężne
na rachunek bankowy

13.500

Przyjęto środki pieniężne do kasy tytułem spłaty należności z tytułu
dostaw

5.600

Przeznaczono wygospodarowany zysk na utworzenie kapitału
zapasowego

11.000

Polecenia:
1) Określić wpływ operacji gospodarczych na składniki bilansu jednostki.
2) Ustalić stan posiadanych aktywów i pasywów na koniec okresu sprawozdawczego.

Aktywa

Pasywa

Nazwa

konta

Nazwa

konta

Środki trwałe

120.000

Kapitał

udziałowy

123.000

Materiały

5.000

Zysk netto

11.000

Należności

12.000

Zobowiąz

ania

8.000

Kasa

5.000

Suma

142.000

Suma

142.000

5. KONTO KSIĘGOWE

4.1. Zapis operacji gospodarczych na kontach bilansowych

Wykazanie zmian zachodzących w poszczególnych składnikach aktywów i pasywów poprzez
sporządzenie bilansu po każdej operacji gospodarczej byłoby w praktyce bardzo pracochłonne, wręcz
niemożliwe. Dlatego bilans sporządza się z reguły raz na koniec roku, natomiast bieżące operacje
gospodarcze rejestruje się na kontach.

Konto jest to podstawowe urządzenie księgowe, które służy do grupowania jednorodnych operacji
gospodarczych.

Konto dwustronne, używane do celów dydaktycznych, to tzw. Konto teowe, nie zawiera ono danych
informacyjnych, a jedynie numer i sumę operacji gospodarczej.

Debet (Dt) Wn

Credyt (Ct) Ma

obroty debetowe

obroty kredytowe

Obrót konta to suma ogólna pojedynczych zapisów po jednej stronie konta. Ustala się go na koniec
każdego miesiąca w celu zamknięcia kont. Obrót może wystąpić po obu stronach konta Dt i Ct lub
tylko po jednej ze stron. Zamknięcie konta oznacza wyliczenie obrotów konta i salda konta.
Saldo konta to różnica między obrotami konta. Może być saldo debetowe lub saldo kredytowe. Jeżeli
obroty stron są równe, saldo wynosi 0.

5.2. Konta bilansowe i zasady ich funkcjonowania

Konta bilansowe to konta służące ewidencji zmian składników bilansowych – aktywów i pasywów.
Każdy składnik bilansowy ma oddzielne konto, którego nazwa odpowiada nazwie składnika bilansu.
Wyróżnia się:
- konta aktywne
- konta pasywne.
Konto bilansowe otwiera się poprzez wpisanie stanu początkowego, czyli wartości składnika
wykazanej w bilansie otwarcia, który jest jednocześnie bilansem zamknięcia roku poprzedniego.
Konto otwiera również pierwsza operacja gospodarcza, która powoduje postanie tego składnika.
Konto bilansowe zamyka się poprzez ustalenie stanu końcowego czyli salda końcowego na koniec
roku obrotowego. Stan końcowy składnika na koniec roku wykazywany jest w bilansie zamknięcia.
Zasady funkcjonowania kont bilansowych aktywów i pasywów opierają się na tej samej zasadzie. Ale
są przeciwstawne. Wynika to z faktu, że aktywa i pasywa umiejscowione są w bilansie po
przeciwstawnych stronach, stąd i zasady ich funkcjonowania są przeciwstawne.

Dt Środki trwałe Ct

Dt Zobowiązania wobec dostawców Ct

Sp.

zwiększenia

zmniejszenia

zwiększenia

Obroty Dt > Obroty Ct

Obroty Dt < Obroty Ct

(Dt)Sk

Sk(Ct)

Suma Dt = Suma Ct

gdzie: Sp. – saldo początkowe, Sk. – saldo końcowe

Konta aktywów funkcjonują następująco:
a) po stronie Dt (Wn)wpisuje się:
- stan początkowy składnika z bilansu otwarcia,
- zwiększenia składnika na skutek zaistniałych operacji;
b) po stronie Ct (Ma) wpisuje się:
- zmniejszenie stanu składnika na skutek zaistniałych operacji.
Konta pasywów funkcjonują następująco:
a) po stronie Ct (Ma) wpisuje się:
- stan początkowy składnika z bilansu otwarcia
- zwiększenia składnika na skutek zaistniałych operacji;
b) po stronie Dt (Wn) wpisuje się:
- zmniejszenie stanu składnika na skutek zaistniałych operacji.
Konta aktywów wykazują salda debetowe, ponieważ obrót Dt jest większy od obrotu Ct. Jeżeli obie
strony są równe saldo jest 0.
Konta pasywów wykazują salda kredytowe, ponieważ obrót Ct jest większy od obrotu Dt. Jeżeli obie
strony są równe saldo jest 0.

5.3. Zasada podwójnego zapisu i konsekwencje jej stosowania

Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach przebiega zgodnie z zasadą podwójnego
zapisu.
Zasada podwójnego zapisu polega na tym, że każda operacja gospodarcza księgowana jest:
- co najmniej na dwóch kontach.
- po przeciwległych stronach Dt i Ct
- w tej samej kwocie.
Zasada podwójnego zapisu jest konsekwencja zasady bilansowej, która wyraża się tym, że aktywa
równają się pasywom. Z zasady podwójnego zapisu wynikają następujące równości:
1) suma sald początkowych Dt wszystkich kont jest równa sumie sald początkowych Ct wszystkich
Kont,
2) suma obrotów Dt wszystkich kont jest równa sumie obrotów Ct wszystkich kont,
3) suma sald końcowych Dt wszystkich kont jest równa sumie sald końcowych Ct wszystkich kont.
Konta, na których dokonuje się zapisu tej samej operacji gospodarczej, noszą nazwę kont
korespondencyjnych
Zapis operacji wymagający księgowania tylko na dwóch kontach to tzw. zapis prosty, zwany również
pojedynczym. Niektóre operacje wymagają księgowania tzw. złożonego, które polega na:
- obciążeniu jednego konta i uznaniu kilku kont lub
- uznania jednego konta i obciążenia kilku kont

5.4. Zestawienie obrotów i sald

Na podstawie zapisów na kontach księgi głównej sporządza się na koniec każdego okresu
sprawozdawczego , nie rzadziej niż na koniec miesiąca, zestawienie obrotów i sald. W zestawieniu
tym suma obrotów Dt wszystkich kont musi się równać sumie obrotów Ct wszystkich kont.
Analogicznie równości muszą zaistnieć między sumą sald Dt i sumą sald Ct wszystkich kont.
Powyższe równości, wynikające z zasady równowagi bilansowej oraz stosowania zasady podwójnego
zapisu, znajdują swoje zastosowanie przy przeprowadzeniu kontroli prawidłowości księgowania.
Kontrola ta dokonywana jest okresowo właśnie za pomocą zestawienia obrotów i sald.
Sporządzenie zestawienia obrotów i sald wymaga:

- ustalenia obrotów Dt i Ct wszystkich kont, wpisania ich do zestawienia, a następnie ustalenia sumy
ich obrotów , przy czym: suma obrotów Dt wszystkich kont musi się równać sumie obrotów Ct
wszystkich kont,
- ustalenia sald końcowych wszystkich kont, wpisania ich do zestawienia, a następnie ustalenia ich
sum: suma sald końcowych Ct wszystkich kont musi się równać sumie sald końcowych Ct
wszystkich kont.
Brak powyższych równości oznacza, że popełniono błędy w księgowaniu operacji gospodarczych,
które wynikają z niezastosowania zasady podwójnego zapisu.
Zadanie 16 – przykład
Bilans spółki FADO S.A. w Chorzowie na dzień 31 grudnia 20... r. wykazywał następujące składniki
aktywów i pasywów.

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

680.000

A. Kapitał własny

694.800

I. Wartości niematerialne i

prawne

I. Kapitał podstawowy

500.000

II. Rzeczowe aktywa trwałe

450.000

II. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy

III. Należności długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje długoterminowe

- udziały i akcje

230.000

IV. Kapitał zapasowy

145.000

V. Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

B. Aktywa obrotowe

141.600

VI. Pozostałe kapitały

rezerwowe

I. Zapasy: materiały

51.000

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych 20

II. Należności krótkoterminowe

- z tytułu dostaw i usług

19.600

VIII. Zysk (strata) netto

49.800

III. Inwestycje krótkoterminowe

- rachunek bankowy

- kasa

60.000

11.000

IX. Odpisy z zysku netto w

ciągu roku obrotowego

IV. Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania

126.800

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania

długoterminowe

- kredyty bankowe

80.000

III. Zobowiązania

krótkoterminowe

- z tytułu dostaw i usług

- z tytułu podatków

30.000

16.800

IV. Rozliczenia

międzyokresowe

Razem Aktywa (A+B)

821.600

Razem Pasywa (A+B)

821.600

W miesiącu styczniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

Z rachunku bankowego spłacono ratę kredytu

bankowego – dowód: WB

3.500

138

130

Przyjęto do magazynu zakupione u dostawcy X

towary – dowód przyjęcia do magazynu Pz

22.000

330

202

Wypłacono z kasy pracownikowi zaliczkę na koszty

podróży służbowej – dowód wniosek o zaliczkę

500

234

100

Odbiorca P uregulował należność za zakupione

towary, dokonując przelewu środków pieniężnych

na rachunek bankowy – WB

15.600

130

201

Spłacono zobowiązanie wobec dostawcy Y za

zakupione materiały – WB

30.000

202

130

Wypłacono z bankomatu środki pieniężne, które

przyjęto do kasy – dowód KP

1.000

100

130

Ze środków pieniężnych w kasie opłacono część

zobowiązań wobec dostawcy X – dowód KW

11.000

202

100

Zwrócono materiały do dostawcy, za które

dostawca wpłacił równowartość do kasy – dowód

Zw i Kp

15.000

100

310

Przekazano środki pieniężne z kasy do banku –

dowód Kw

10.000

130

100

Pracownik zwrócił do kasy niewykorzystaną zaliczkę

– dowód Kp

500

100

234

Polecenia:
1) Otworzyć konta księgi głównej

2) Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej.
3) Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za styczeń br.

Rozwiązanie:

010 Środki trwałe

032 Inwest w udz i ak

310 Materiały

201 Należ od odbior

Sp. 450.000

Sp. 230.000

Sp. 51.000 15.000 (8)

Sp. 19.600 15.600 (4)

450.000

230.000

51.000

15.000

19.600 15.600

450.000 Sk.

230.000 Sk.

36.000 Sk.

4.000 Sk.

450.000 450.000

230.000

51.000

19.600 19.600

130 Rach bankowy

100 Kasa

801 Kapitał podstaw

805 Kapitał zapasowy

Sp. 60.000 3.500 (1)

Sp. 11.000 500 (3)

500.000 Sp.

145.000 sp.

(4) 15.600 30.000 (5)

(6) 1.000 11.000 (7)

(9) 10.000 1.000 (6)

(8) 15.000 10.000 (9)

500.000

145.000

85.600 34.500

(10) 500

Sk. 500.000

Sk. 145.000

51.100 Sk.

27.500 21.500

500.000 500.000

145.000 145.000

85.600 85.600

6.000 Sk.

860 Wynik finansowy

138 Kredyt bankowy

202 Zobow – dostaw

220 Rozrach z US

49.800 Sp.

(1) 3.500 80.000 Sp.

(5) 30.000 30.000 Sp.

16.800 Sp.

(7) 11.000

22.000 (2)

49.800

3.500 80.000

41.000

52.000

16.800

Sk. 49.800

Sk. 76.500

Sk. 11.000

Sk. 16.800

49.800

80.000 80.000

52.000

16.800 16.800

330 Towary

234 Pozost rozr z prac

(2) 22.000

(3) 500 500 (10)

22.000

500 500

22.000 Sk.

22.000 22.000

Zestawienie obrotów i sald na dzień …..

Lp.

Nazwa

konta

Symbol

konta

Obroty

Salda

Środki trwałe

010

450.000

Inwest w udz i akcje

032

230.00

230.000

Materiały

310

51.000

15.000

36.000

Należ od odbior

201

19.600

15.600

4.000

Rach bankowy

130

85.600

34.500

51.100

Kasa

100

27.500

21.500

6.000

Kapitał podstaw

801

500.000

Kapitał zapasowy

805

145.000

Wynik finansowy

860

49.800

Kredyt bakowy

138

3.500

80.000

76.500

Zobow – dostawcy

202

41.000

52.000

11.000

Rozrach z US

220

16.800

Towary

330

22.000

Pozost rozr z prac

234

500

Razem

930.700

799.100

Zadanie 17

Bilans firmy PORTA w Warszawie składa się z następujących aktywów i pasywów:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol

Wartość

Wartości niematerialne i prawne

011

10.000

Środki trwałe

010

25.000

Materiały

310

13.000

Towary

330

8.200

Należności od odbiorców

201

13.100

Krótkoterminowe papiery wartościowe

142

6.300

Rachunek bankowy

130

5.700

Kasa

100

700

Kapitał zakładowy

801

60.000

Kapitał zapasowy

805

11.000

Kredyt bankowy (długoterminowy)

138

5.000

Zobowiązania wobec dostawców

202

3.800

Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

230

3.200

Strata netto

860

(1.000)

W styczniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

Wypłacono pracownikowi zaliczkę na zakup

materiałów biurowych – dowód Kw 1/01

300

234

100

Zwrócono część materiałów do dostawców ze

względu na złą jakość

3.500

202

310

Otrzymano środki pieniężne tytułem spłaty

należności – dowód WB

11.100

130

201

Zakupiono maszynę produkcyjną, którą przyjęto do

używania – OT, FVZ płatna przelewem

12.000

010

202

Przekwalifikowano i przekazano część towarów do

magazynu materiałów celem wykorzystania na

produkcji – dowód Mm

6.800

310

330

Przyjęto do używania zakupiony program

komputerowy – FVZ płatna przelewem

7.000

011

202

Zapłacono przelewem zobowiązania – WB

13.000

202

130

Wypłacono z kasy zaległe wynagrodzenia – LP

400

230

100

Spłacono ratę kredytu z rachunku bankowego – WB

1.000

138

130

Przeksięgowano stratę na kapitał zapasowy

1.000

805

860

Polecenia:
1) Otworzyć konta księgi głównej.
2) Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej.
3) Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za styczeń br.

Rozwiązanie:

Zestawienie obrotów i sald na dzień …..

Lp.

Nazwa

konta

Symbol

konta

Obroty

Salda

Razem

139.100

83.100

Zadanie 18

Zgodnie z zestawieniem obrotów i sald Spółki z o.o. WIATR w Zakopanem sporządzonym za listopad
br. Stany poszczególnych kont przedstawiały się następująco:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol

Wartość

Środki trwałe

010

80.000

Towary

330

20.000

Należności od odbiorców

201

8.000

Należności z tytułu nadpłaconego podatku dochodowego

220

1.000

Rachunek bankowy

130

6.500

Kasa

100

1.500

Kapitał zakładowy

801

72.000

Kapitał zapasowy

805

3.000

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych

851

18.000

Wynik finansowy (Ct)

860

8.000

Zobowiązania wobec dostawców

202

15.000

Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

230

1.000

W grudniu miały miejsce następujące operacje:

Lp.

Treść operacji

Kwota

Podjęto gotówkę z banku do kasy – Kp, WB

1.200

Zaciągnięto kredyt długoterminowy w postaci

środków pieniężnych na rachunku bankowym – WB

50.000

Spłacono przelewem część zobowiązań z tytułu

dostaw i usług – WB

5.000

Przekazano środki pieniężne z rachunku bieżącego

na rachunek Zakładowego Funduszu Świadczeń

Socjalnych – WB

18.000

851

130

Przyjęto do magazynu zakupione towary – Pz, FVZ z

terminem płatności 14 dni

3.100

Przekazano zysk z ubiegłego roku na kapitał

zapasowy - Pk

8.000

860

805

Wypłacono z kasy zaległe wynagrodzenia – Kw

1.000

Przyjęto do magazynu zakupione materiały

podstawowe – Pz, FVZ z terminem płatności

13.800

Wypłacono z kasy pracownikowi z działu zbytu

zaliczkę na zakup materiałów reklamowych –

wniosek o zaliczkę

1.500

Zakupiono akcje spółki KARMEL z przeznaczeniem

na lokatę długoterminową – WB

20.000

032

130

Zwrócono część materiałów dostawcy , jako

nieodpowiadające normą jakościowym – Zw

3.800

Otrzymano przelew z tytułu nadpłaconego podatku

– WB

1.000

220

130

Przyjęto do kasy gotówkę od odbiorcy – Kp

500

Pracownik rozliczył się z pobranej zaliczki:

a) wartość materiałów reklamowych – FVZ, Pz

b) zwrot do kasy niewykorzystanej gotówki - Kp

1300

200

310

100

234

Otrzymano od odbiorcy czek rozrachunkowy z

terminem realizacji do 20 grudnia tytułem spłaty

części należności

5.000

135

201

Zestawienie obrotów i sald na dzień …..

Lp.

Nazwa

konta

Symbol

konta

Obroty

Salda

Razem

250.400

156.100

BILANS

Sporządzony na dzień 31 grudnia 20… r.

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

I. Wartości niematerialne i

prawne

I. Kapitał podstawowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe

II. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy

III. Należności długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje długoterminowe

IV. Kapitał zapasowy

V. Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

B. Aktywa obrotowe

VI. Pozostałe kapitały

rezerwowe

I. Zapasy: materiały

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych 20

II. Należności krótkoterminowe

VIII. Zysk (strata) netto

III. Inwestycje krótkoterminowe

IX. Odpisy z zysku netto w

ciągu roku obrotowego

IV. Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania

długoterminowe

III. Zobowiązania

krótkoterminowe

IV. Rozliczenia

międzyokresowe

Razem Aktywa (A+B)

156.100

Razem Pasywa (A+B)

156.100

5.5. Podział kont

W zależności od potrzeb danego podmiotu odnośnie do rodzaju i zakresu informacji dostarczanych
przez zespół kont, ilość kont wykorzystywana przez poszczególne podmioty jest różna. Proces, który
pozwala na swobodne kształtowanie zbioru kont stosowanego w praktyce to proces podzielności i
łączenia kont.
W procesie podzielności wyróżnia się:
- podział poziomy kont,
- podział pionowy kont.

Podział poziomy kont polega na wprowadzeniu do ewidencji określonego przedmiotu w miejsce
dotychczas stosowanego jednego konta, dwóch lub większej ilości kont bardziej szczegółowych.
Przykładowo konto „Materiały” można podzielić poziomo na kota bardziej szczegółowe, tj.:
„Materiały podstawowe”, „Materiały pomocnicze”, „Materiały biurowe”.

Podział poziomy kont można realizować dwoma sposobami, w wyniku których:

1) konto dzielone przestaje funkcjonować, a jego miejsce zajmują nowe konta utworzone w wyniku
podziału,
2) konto dzielone funkcjonuje nadal, a konta uzyskane z podziału prowadzone są obok konta
dzielonego, jako konta pomocnicze.
W wyniku podziału poziomego, dokonanego sposobem pierwszym z podziału konta syntetycznego
powstają konta syntetyczne bardziej szczegółowe, natomiast konto dzielone przestaje funkcjonować.
Zapis operacji na kontach powstałych z takiego podziału przebiega zgodnie z zasadą podwójnego
zapisu.
Ewidencja syntetyczna

Materiały

podstawowe

Materiały

pomocnicze

Materiały

biurowe

W wyniku podziału poziomego, dokonanego sposobem drugim, powstają konta analityczne
(szczegółowe), a zapis operacji na tych kontach przebiega zgodnie z zasadą zapisu powtarzalnego.
Zasada zapisu powtarzalnego polega na tym, że księgowanie na kontach analitycznych,
prowadzonych do konta syntetycznego, dokonywane jest:
- po tej samej stronie,
- w tej samej kwocie,
- na podstawie tego samego dowodu,
co na koncie syntetycznym. Rezultatem stosowania zapisu powtarzalnego są następujące równości:
1) obrót debetowy konta syntetycznego jest równy sumie obrotów debetowych wszystkich jego kont
analitycznych,
2) obrót kredytowy konta syntetycznego jest równy sumie obrotów kredytowych wszystkich jego
kont analitycznych,
3) saldo Dt lub Ct konta syntetycznego jest równa sumie sald Dt lub Ct wszystkich kont analitycznych.
Na koniec okresu sprawozdawczego sporządza się zestawienie obrotów i sald kont analitycznych, w
celu sprawdzenia powyższych równości.

Ewidencja syntetyczna

Materiały

Ewidencja analityczna

Materiały

podstawowe

Materiały

pomocnicze

Materiały

biurowe

Materiały

Zadanie 19 – przykład

W Przedsiębiorstwie KORA, zajmującym się świadczeniem usług transportowych, zapas materiałów
na 1 marca br. Wyniósł 60.500; zapas ten składał się z następujących grup materiałów:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Paliwo

22.810

Opony

18.190

Pozostałe materiały

19.500

Razem

60.500

W marcu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

Przyjęto do magazynu partię zakupionych opon –

Pz, FVZ płatna przelewem w ciągu 14 dni

13.100

312

202

Przyjęto do magazynu środki czystości – Pz, FVZ

płatna przelewem w ciągu 14 dni

5.170

313

202

Zakupiono cysternę oleju napędowego – FVZ

płatna w ciągu 21 dni

20.500

314

202

Polecenia:
1) Otworzyć konta.
2) Dokonać ewidencji operacji gospodarczych.
3) Zamknąć konta.
4) Powyższe polecenia wykonać według dwóch sposobów podzielności poziomej konta „Materiały”.

Zapis operacji gospodarczych po podziale poziomym konta „Materiały”, w wyniku którego
powstają konta syntetyczne bardziej szczegółowe.

312 Paliwo

313 Opony

314 Pozostałe mat

202 Zobow - dostaw

Sp. 22.810

Sp. 18.190

Sp. 19.500

13.100 (1)

(3) 20.500

(1) 13.100

(2) 5.170

5.170 (2)

43.310

31.290

24.670

20.500 (3)

43.310 Sk.

31.290 Sk.

24.670 Sk.

38.770

43.310

31.290

24.670

Sk. 38.770

38.770

Zapas materiałów na koniec okresu sprawozdawczego wyniósł:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Paliwo

43.310

Opony

31.290

Pozostałe materiały

24.670

Razem

99.270

Zapis operacji gospodarczych po podziale poziomym konta „Materiały”, do którego prowadzone są
konta analityczne.

310 Materiały

202 Zobow - dostaw

Sp. 60.500

13.100 (1)

(1) 13.100

5.170 (2)

(2) 5.170

20.500 (3)

(3) 20.500

38.770

99.270

Sk. 38.770

99.270 Sk.

38.770

Konta analityczne do konta „Materiały”

310-1 Paliwo

310-2 Opony

310-3 Pozostałe mat

Sp. 22.810

Sp. 18.190

Sp. 19.500

(3’) 20.500

(1’) 13.100

(2’) 5.170

43.310

31.290

24.670

43.310 Sk.

31.290 Sk.

24.670 Sk.

43.310

31.290

24.670

Zestawienie obrotów i sald księgi pomocniczej do konta „Materiały”:

Lp.

Nazwa

konta

Obroty

Salda

Paliwo

43.310

Opony

31.290

Pozostałe materiały

24.670

Razem

99.270

Zadanie 20

W Firmie, zajmującej się świadczeniem usług porządkowych i sanitarnych MYJKA zapas materiałów
na dzień 1 kwietnia br. Wyniósł 39.750; zapas ten składał się z następujących grup materiałów:

Lp.

Wyszczególnienie

Wartość

Środki czystości

12.810

Środki dezynfekcyjne

8.440

Materiały biurowe

18.500

Razem

39.750

W kwietniu br. miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

Przyjęto do magazynu partię proszku czyszczącego

– Pz, FVZ płatna przelewem w ciągu 14 dni

5.500

Przyjęto do magazynu partię płynu

dezynfekującego – Pz, FVZ płatna przelewem w

ciągu 14 dni

1.870

Przyjęto do magazynu partię mydła szarego – Pz,

3.850

FVZ płatna przelewem w ciągu 21 dni

Przyjęto do magazynu materiały biurowe – Pz, FVZ

płatna przelewem w ciągu 14 dni

11.500

Z powodu złej jakości zwrócono dostawcy część

otrzymanych materiałów biurowych – Zw, FVZ nie

została zapłacona – Nota korygująca

5.000

Polecenia:
1) Otworzyć konta.
2) Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach syntetycznych.
3) Zamknąć konta.
4) Wykonać powyższe polecenia dwoma sposobami:
a) stosując tylko jedno konto syntetyczne dla ewidencji zapasu materiałów,
b) stosując trzy konta syntetyczne dla ewidencji zapasów materiałów.

Rozwiązanie:

a)

Środki czyszczące

Środki dezynfekujące

Materiały biurowe

Zobow - dostaw

1.870 Sk.

6.500 Sk.

9.350 Sk.

Sk. 17.720

Materiały

Zobow - dostaw

17.720 Sk.

Sk. 17.720

Środki czyszczące

Środki dezynfekujące

Materiały biurowe

1.870 Sk.

6.500 Sk.

9.350 Sk.

Podział pionowy kont stosowany jest w celu uzyskania większej przejrzystości zapisów na kontach, a
także wtedy, gdy ewidencję danego składnika majątku prowadzi się według wartości umownych
różniących się od jego wartości bilansowych. W wyniku podziału pionowego powstają konta:

- korygujące,
- wynikowe.
Konta korygujące spełniają swoja funkcję, kiedy ewidencję danego składnika prowadzi się według
wartości umownych, czyli wartości innych niż wykazywane w bilansie. Przykładowo, środki trwałe
wykazywane są w bilansie według wartości netto ( tj. wartości po uwzględnieniu zużycia środka
trwałego), gdy natomiast ewidencja zmian ilościowo-wartościowych środków trwałych na koncie
„Środki trwałe” przebiega według ich wartości początkowej (historycznej), a nie w wartości netto.
Konta korygujące powstają z podziału pionowego konta podstawowego, aby korygować jego
wartość; nie występują więc samodzielnie.
Konta korygujące mogą :
- zwiększać wartość danego składnika bilansowego; wykazują wówczas takie samo saldo jak saldo
konta podstawowego – salda te są dodawane do siebie,
- zmniejszać wartość danego składnika bilansowego; wykazują wówczas saldo przeciwne do salda
konta podstawowego – saldo konta podstawowego jest pomniejszane o saldo konta korygującego.
Przykładem pionowego podziału konta, w wyniku którego powstaje konto korygujące, jest podział
konta „Środki trwałe”. W wyniku takiego podziału ze strony Ct konta „Środki trwałe” wyodrębnione
zostają operacje gospodarcze związane ze zmniejszeniem wartości środków trwałych; zmniejszeniem
spowodowany jedynie ich zużyciem ekonomicznym lub fizycznym, czyli operacje umorzenia środków
trwałych. Wyodrębnione operacje gospodarcze przeniesione zostają na odrębne konta korygujące
„Umorzenie środków trwałych”.

Konto „Środki trwałe” przed Konto „Środki trwałe” po
podziałem pionowym podziale pionowym

Środki trwałe

Sp. Wartość początkowa

Zmniejszenia z tytułu

zużycia (umorzenie)

Zwiększenia, np. zakup,

Zwiększenia według

Zmniejszenia według

darowizna

Inne zmniejszenia

wartości początkowej

np. sprzedaż, likwidacja

Sk.

Według wartości

początkowej

Umorzenie środków trwałych

Zmniejszenia z tytułu

zużycia (umorzenie)

Po podziale pionowym funkcjonują dwa konta przeznaczone do ewidencji środków trwałych:
1) „Środki trwałe” – konto podstawowe, na którym ustala się stan posiadanych środków trwałych
według ich wartości początkowej, tj. saldo Dt,

2) „Umorzenie środków trwałych” – konto korygujące, którego saldo Ct wykazuje wartość
dokonanego zużycia Środków trwałych.

5.6. Konta wynikowe i zasady ich funkcjonowania

Konta wynikowe otwierane są z chwilą pierwszej operacji. Nie posiadają sald początkowych. Służą do
ustalenia wyniku finansowego, wyróżniamy:
- kosztów i strat nadzwyczajnych,
- przychodów i zysków nadzwyczajnych.
Konta te służą do ujęcia procesów gospodarczych kształtujących wynik finansowy w jednostce.

Osiągnięty wynik finansowy zależy z jednej strony od:
1) uzyskanych przychodów i zysków nadzwyczajnych, które wpływają dodatnio na wynik finansowy,
2) poniesionych kosztów, strat oraz wysokości zapłaconego podatku dochodowego – z drugiej strony
– które wpływają ujemnie na wynik finansowy.
Przez przychody i zyski należy rozumieć uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym
korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości w formie zwiększenia wartości aktywów
albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego w inny
sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub współwłaścicieli.
Przez koszty i straty należy rozumieć uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym
korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości
aktywów albo zwiększenia zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału
własnego lub zwiększenia jego niedoboru w sposób inny niż wycofanie środków przez udziałowców
lub właścicieli.
Przychody, jako zwiększenie wartości aktywów, to przede wszystkim:
- przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych, towarów, materiałów, usług – przychody operacyjne,
- przychody z pozostałej sprzedaży (np. środków trwałych) – pozostałe przychody operacyjne,
- przychody z posiadanych inwestycji (np. odsetki, dywidendy) – przychody finansowe.

Zyski nadzwyczajne oznaczają również zwiększenie wartości aktywów, ale zwiększenie na skutek
zdarzeń trudnych do przewidzenia, np. otrzymanie odszkodowania za straty nadzwyczajne.
Koszty, jako zmniejszenie wartości aktywów, to przez wszystkim:
- zużycie środków pracy, przedmiotów pracy oraz samej pracy, związane z działalnością gospodarczą
prowadzoną w celu uzyskania przychodów; kosztem są także zakupione przez jednostkę usługi obce i
płacone opłaty i podatki o charakterze kosztowym (np. podatek od nieruchomości) – koszty
operacyjne,
- zmniejszenie zasobów poza normalna działalnością operacyjną (np. zapłacenie kary) – pozostałe
koszty operacyjne,
- zmniejszenia wartości zasobów z tytułu posiadanych inwestycji (np. zapłacone odsetki) – koszty
finansowe.
Straty nadzwyczajne oznaczają ubytek wartości aktywów, jednak ubytek na skutek zdarzeń trudnych
do przewidzenia (np. utrata mienia na skutek pożaru).
Podatek dochodowy stanowi obowiązkowe zmniejszenie dodatniego wyniku finansowego brutto.
Wynik finansowy brutto to rezultat działalności gospodarczej jednostki; różnica między przychodami
i zyskami a kosztami i stratami. W zależności od wielkości przychodów, z zysków z jednej strony a
kosztów i strat z drugiej strony, jednostka osiąga:
- albo zysk (przyrost majątku)
- albo stratę ( ubytek majątku)

Dt Usługi obce Ct

Dt Sprzedaż towarów Ct

100,00

600,00 (1)

(2) 1200,00

200,00

400,00

300,00

600,00

Dt Wynik Finansowy Ct

(1) 600,00

1200,00 (2)

600,00

1200,00

Sk 600,00

1200,00

Konto „Wynik finansowy” ma charakter konta aktywno-pasywnego, ponieważ w zależności od tego,
który obrót konta jest większy, takie powstaje saldo końcowe.
Jeżeli:
- obrót Dt > obrót Ct to powstaje saldo Dt, oznaczające stratę finansową,
- obrót Ct > obrót Dt to powstaje saldo Ct, oznaczające osiągnięty zysk finansowy.
Konto „Wynik finansowy” to konto bilansowo – wynikowe; saldo tego konta Dt lub Ct wykazywane
jest w sprawozdaniu finansowym:
1) w bilansie, jako składnik bilansu – kapitału własnego,
2) w rachunku zysków i strat, jako wynik końcowy działalności jednostki.

6. EWIDENCJA KOSZTÓW

Każda jednostka prowadząca księgi rachunkowe musi określić, w jaki sposób będzie ewidencjonowała
w księgach rachunkowych koszty działalności operacyjne. Wybór należy udokumentować i zawrzeć w
polityce rachunkowości. Początek roku jest więc dobrym momentem, na to aby wprowadzić zmiany
w tym zakresie. Wszystko po to, by uzyskiwać jak najwięcej informacji o kosztach niezbędnych do
efektownego zarządzania jednostką, dokonywania kontroli oraz oceny prowadzonej działalności.

Koszty zostały zdefiniowane w ustawie o rachunkowości jako uprawdopodobnienie zmniejszenia w
okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie:

Zmniejszenia wartości aktywów,

Zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw

- które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób
niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Jednostki ponoszą koszty związane z trzema rodzajami działalności.

Typy działalności, na które ponoszone są koszty:

Typy działalności

Kategoria kosztów

Ewidencja w księgach

rachunkowych

Koszty działalności operacyjnej

(podstawowej)

Koszty związane z działalnością

operacyjną, dla której

jednostka powstała

„Koszty rodzajowe” („4”),

koszty wg funkcji („5”)

Koszty pozostałej działalności

operacyjnej

Koszty związane pośrednio z

działalnością operacyjną

jednostki

„Pozostałe koszty operacyjne”

(764)

Koszty działalności finansowej

Koszty poniesione w związku z

prowadzoną działalnością

finansową jednostki

„Koszty finansowe” (759)

Ustawa o rachunkowości pozwala na dokonanie przez kierownika jednostki wyboru jednego z
możliwych rozwiązań w zakresie ewidencji kosztów i zasad ustalania wyniku finansowego. Przy
wyborze odpowiedniej ewidencji jednostka powinna wziąć pod uwagę typ i specyfikę prowadzonej
przez siebie działalności, organizację wewnętrzną oraz inne uwarunkowania zewnętrzne związane z
prowadzoną działalnością.

Jednostka może wybrać:
- pełną ewidencję kosztów,
- uproszczoną ewidencję kosztów.
Prowadzenie pełnej ewidencji kosztów jest bardziej pracochłonne niż prowadzenie ewidencji
uproszczonej. Zrezygnowanie z niej może jednak prowadzić do braku informacji na temat
poniesionych przez jednostkę kosztów oraz na temat kosztów wytwarzanych produktów i
świadczonych usług, a w efekcie do zwiększenia w przyszłości kosztów i pogorszenia wyniku
finansowego. Jednostka może podjąć decyzję o wprowadzeniu uproszczeń w ewidencji kosztów, jeśli
są one uzasadnione i przyniosą jej korzyści.

Dokonując wyboru metody ewidencji kosztów, jednostka powinna uwzględnić typy prowadzonej
działalności, ze zwróceniem szczególnej uwagi na swoje potrzeby analityczne i obowiązki
sprawozdawcze.

Sposoby prowadzenia ewidencji kosztów:

Ewidencja kosztów

Charakterystyka

Pełna

Pełna ewidencja kosztów obejmuje ewidencję kosztów w dwóch
podstawowych ich rodzajach, tj.:

w układzie rodzajowym – „Koszty według rodzaju” („4”) i ich

rozliczenie (konto „490”),

w układzie kalkulacyjnym na kontach zespołu „5” „Koszty według

typów działalności i ich rozliczenie”

Uproszczona

Uproszczona ewidencja polega na ewidencji kosztów wyłącznie:

w układzie rodzajowym – tylko na kontach zespołu „4”, lub

w układzie kalkulacyjnym – tylko na kontach zespołu „5”

Wybierając uproszczoną ewidencję, jednostka powinna ją odpowiednio rozbudować po to, aby
można było z niej uzyskać niezbędne dane i informacje na potrzeby zewnętrznej sprawozdawczości
finansowej oraz podejmowania trafnych decyzji i sprawnego kierowania jednostką.

Pełna ewidencja kosztów

Ewidencję i rozliczenie kosztów pełnych działalności operacyjnej można podzielić na trzy etapy.

Etap I – ewidencja kosztów prostych w układzie rodzajowym

Ewidencja kosztów prostych w układzie rodzajowym jest dokonywana na podstawie dokumentów
źródłowych, tj. dokumentów obcych: faktur, rachunków, oraz dokumentów wewnętrznych, takich jak
rozliczenie kosztów podróży służbowych, lista płac itp.

Koszty rodzajowe to koszty proste poniesione w danym okresie sprawozdawczym, które nie dają się
już rozłożyć na inne elementy proste. Koszty zaewidencjonowane w tym układzie charakteryzują się
tym, że obejmują całkowita sumę kosztów danej kategorii w jednostce, bez względu na to, gdzie
powstały i w jakim celu zostały poniesione. Taki układ umożliwia badanie i porównanie struktury
kosztów.

Informuje nas zatem, ile i jakiego rodzaju koszty zostały poniesione. Ten rodzaj kosztów jest wspólny
wszystkim branżom i daje możliwość porównania kosztów różnych jednostek. Nie jest jednak
wystarczający dla tych jednostek, które chcą grupować koszty według miejsc ich powstawania.

Ewidencja kosztów według rodzaju:

Rodzaj kosztów

Charakterystyka

Amortyzacja

Amortyzacja obejmuje koszty z tytułu planowanych odpisów

amortyzacyjnych aktywów trwałych. Na koncie tym nie należy ujmować

nieplanowanych odpisów amortyzacyjnych, np. nieumorzonej części

sprzedanych lub zlikwidowanych środków trwałych. Wykazywane są one

jako pozostałe koszty operacyjne.

Zużycie materiałów i

energii

Konto to obejmuje koszty z tytułu zużycia materiałów (bezpośrednich,

biurowych, opakowań, odpadów), energii, zarówno elektrycznej, jak i

cieplnej, wody.

Usługi obce

Na koncie tym ewidencjonowane są koszty zakupu usług wykonanych na

rzecz jednostki, np. transportowych, remontowych, pocztowych,

telekomunikacyjnych, najmu itp.

Podatki i opłaty

Konto to służy do ewidencji podatków i opłat, takich jak: podatek od

nieruchomości, od środków transportowych, akcyzowy, opłaty lokalne,

notarialne, skarbowe, administracyjne, VAT niepodlegający odliczeniu itp.

Wynagrodzenia

Na koncie tym ewidencjonowane są koszty wynagrodzeń za pracę

wyrażone zarówno w pieniądze, jak i w naturze, bądź ich ekwiwalenty, z

tytułu umów o pracę, zlecenia, o dzieło, a także zasiłki chorobowe

pokrywane przez zakład pracy

Ubezpieczenia

społeczne i inne

świadczenia

Konto to obejmuje koszty z tytułu ubezpieczeń społecznych i innych

świadczeń na rzecz pracowników, niezaliczanych do wynagrodzeń. Są to

m. in. Naliczone składki na ubezpieczenie społeczne , Fundusz Pracy,

FGŚP, środki przekazywane do ZFŚS, ekwiwalenty za pranie odzieży,

koszty szkoleń pracowników, koszty posiłków regeneracyjnych, wydatki w

zakresie ochrony zdrowia.

Pozostałe koszty

rodzajowe

Wszystkie pozostałe koszty, np. koszty podróży służbowych, ryczałty

samochodowe.

Etap II – podział zaewidencjonowanych wcześniej kosztów w układzie rodzajowym na konta
według funkcji

Na tym etapie dokonywane są rozliczenia poszczególnych pozycji kosztów rodzajowych na konta
odpowiednich funkcji oraz konta kosztów działalności. Układ ten nazwany został funkcjonalnym,
ponieważ miejscami powstania kosztów są określone funkcje dotyczące przedsiębiorstwa jako
całości. Zatem układ funkcjonalny uwzględnia miejsca powstania kosztów poprzez ich grupowanie na
poszczególne stanowiska pracy, komórki organizacyjne lub inne funkcje określone przez jednostkę,
powodujące powstanie kosztów.

Głównym celem ewidencji kosztów w układzie funkcjonalnym jest możliwość wewnętrznej analizy
kosztów oraz ustalenia osób (komórek) odpowiedzialnych za ich wysokość.

Podział kosztów na konta według funkcji:
- koszty działalności podstawowe,
- koszty sprzedaży,
- koszty ogólnego zarządu

Sposób rozliczenia kosztów:

Rodzaj kosztów

Charakterystyka

Ewidencja

Koszty działalności

podstawowej

Dotyczą podstawowej działalności

operacyjnej . Są to koszty związane z

produkcją wyrobów i świadczeniem

usług, które ewidencjonowane są na

kontach odpowiadających specyfice

prowadzonej działalności gospodarczej.

Do kosztów działalności podstawowej

należy zakwalifikować koszty

bezpośrednie oraz uzasadnioną część

kosztów pośrednich.

Koszty bezpośrednie produkcji

podstawowej ewidencjonuje

się na koncie „Produkcja

podstawowa” (501)

Koszty pośrednie (uzasadniona

część zaliczana do kosztu

wytworzenia) wydziałów

produkcji podstawowej

ewidencjonuje się nas koncie

„Koszty wydziałowe”

Koszty sprzedaży

Bezpośrednie koszty fazy zbytu,

związane z obsługą procesu sprzedaży

produktów, towarów i materiałów.

Ewidencjonowane są na koncie

„Koszty sprzedaży” (520)

Koszty ogólnego

zarządu

Koszty dotyczące organizacji,

kierownictwa i ogólnej obsługi

działalności jednostki oraz pośrednie

koszty zaopatrzenia i zbytu dotyczące

bieżącego okresu

Ewidencjonowane są na koncie

„Koszty zarządu” (550)

Etap III – rozliczenie zaewidencjonowanych wcześniej kosztów danego okresu sprawozdawczego na
produkowane wyroby lub świadczone usługi

Na tym etapie dokonuje się rozliczenia zaewidencjonowanych wcześniej kosztów danego okresu
sprawozdawczego na produkowane wyroby lub świadczone usługi. Jest to końcowy etap ewidencji
kosztów, który stanowi przedmiot kalkulacji wytworzonych wyrobów i usług. Dzięki sporządzonej
kalkulacji uzyskuje się informacje o jednostkowym koszcie produktu, przydatne w różnych
płaszczyznach, tj.:

w rachunkowości finansowej – w celu sporządzenia rachunku zysków i strat,

w obszarze wyceny produktu i określenia ceny,

w obszarze decyzji związanej z oceną wykonania zadań produkcyjnych oraz prognozami.

Ujęcie kosztów w rachunku zysków i strat

W rachunku zysków i strat koszty i przychody należy wykazywać oddzielnie za dwa okresy
sprawozdawcze, tj. za okres bieżący i poprzedni rok obrotowy. W zależności od wyboru dokonanego
przez kierownika jednostki rachunek zysków i strat może być sporządzony w wariancie
porównawczym lub w wariancie kalkulacyjnym.
W obu wariantach w ten sam sposób wykazuje się koszty pozostałej działalności operacyjnej oraz
koszty działalności finansowej. Natomiast w inny sposób prezentowane są koszty związane z
działalnością operacyjną – podstawową – jednostki. I tak w wariancie porównawczym należy wykazać
koszty według rodzajów, a wariancie kalkulacyjnym – według funkcji.

Zadanie 21 – przykład

Salda początkowe wybranych kont są następujące:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol konta

Wartość

Należności od odbiorców

201

6.000

Zobowiązania wobec dostawców

202

5.000

Towary

330

2.000

Rachunek bankowy

130

10.000

Zobowiązania wobec pracowników

230

1.500

Polecenia:
1. Otworzyć konta saldami początkowymi,
2. Zaksięgować operacje gospodarcze,
3. Ustalić wynik finansowy,
4. Zamknąć konta i ustalić salda końcowe.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

FVZ zakupiono towary i przyjęto je do magazynu,

płatność 14 dni

2.000

330

201

WB, Kp pobrano gotówkę z banku do kasy

3.000

100

130

KW wypłacono zaległe wynagrodzenie

1.500

230

100

RK zakupiono materiały i przekazano bezpośrednio

na produkcję

800

402

202

FVZ otrzymano fakturę za usługi ksero

150

403

202

WB wpłyną przelew od kontrahenta za fakturę

4.000

130

201

FVS wystawiono fakturę odbiorcy za wykonaną

usługę

1.800

201

702

WB:

a) bank naliczył odsetki od środków na rachunku

b) bank pobrał opłaty za prowadzenie rachunku

150

130

403

756

130

PK przeksięgowanie przychodów i kosztów na wynik

finansowy

Rozwiązanie:

201 Należ – odbior

202 Zobow - dostaw

330 Towary

130 Rach bankowy

Sp. 6.000

4.000 (6)

5.000 Sp.

Sp. 2.000

Sp. 10.000

3.000 (2)

(7) 1.800

2.000 (1)

(1) 2.000

(6) 4.000

80 (8b)

7.800

4.000

800 (3)

4.000

(8a) 150

3.800 Sk.

150 (5)

4.000 Sk.

14.150

3.080

7.800

7.950

4.000

11.070 Sk.

Sk. 7.950

14.150

230 Rozrach z tyt wyn

100 Kasa

402 Zużycie mater

403 Usługi obce

(3) 1.500

1.500 Sp.

Sp. 3.000

1.500 (3)

(4) 800

800 (9a)

(5) 150

230 (9b)

1.500

3.000

1.500

(8b) 80

1.500 Sk.

3.000

702 Sprzedaż usług

756 Przychody finans

860 Wynik finansowy

(9c) 1.800

1.800 (7)

(9d) 150

150 (8a)

(9a) 800

1.800 (9c)

(9b) 230

150 (9d)

1030

1.950

SK. 920

1.950

Zadanie 22 - przykład

Salda początkowe wybranych kont są następujące:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol konta

Wartość

Środki trwałe

010

200.000

Materiały podstawowe

310

5.000

Rachunek bieżący

130

20.000

Kasa

100

2.000

Polecenia:

1. Otworzyć konta saldami początkowymi,

2. Zaksięgować operacje gospodarcze,

3. Ustalić wynik finansowy,

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

PK naliczono umorzenie i amortyzację za bieżący

miesiąc

2.000

401

070

PK rozliczenie kosztów amortyzacji :

a) 80% amortyzacji dotyczy środków trwałych

znajdujących się na produkcji

b) 20% amortyzacji dotyczy urządzeń biurowych

1.600

400

501

550

490

RW wydano materiały podstawowe do zużycia

4.000

402

310

PK rozliczenie kosztów zużycia

4.000

501

490

LP naliczenie wynagrodzeń brutto za bieżący

miesiąc

10.000

405

230

PK rozliczenie kosztów wynagrodzenia:

a) 50% - pracownicy produkcyjni

b) 30% - pracownicy administracji

c) 10% - pracownicy zatrudnieni przy załadunku

d) 10% - pracownicy zatrudnieni przy rozładunku

5.000

3.000

1.000

501

550

520

510

490

PK naliczenie podatku dochodowego od osób

fizycznych

1.080

230

220

PK naliczenie składek ZUS w części pracownika

1.371

230

220

KW zapłacono gotówką za naprawę maszyny

produkcyjnej

1.200

403

100

PK rozliczenie kosztów remontu

1.200

501

490

R-K otrzymano rachunek za transport materiałów

700

403

202

PK rozliczenie kosztów transportu

700

501

490

WB zapłacono przelewem za remont pomieszczeń

biurowych

1.500

403

130

PK rozliczenie kosztów remontu pomieszczeń

biurowych

1.500

550

490

PK przeniesienie na wynik finansowy (wersja

porównawcza – „4” i „7”)

860

„4”

Rozwiązanie:

010 Środki trwałe

310 Materiały

130 Rach bankowy

100 Kasa

Sp. 200.000

Sp. 5.000

4.000 (3)

Sp. 20.000

1.500 (13)

Sp. 2.000

1.200 (9)

401 Amortyzacja

070 Umorzenie śr tr

490 Rozlicz kosztów

rodzajowych

501 Koszty dział pods

(1) 2.000

2.000 (15a)

2.000 (1)

1.600 (2a)

(2a) 1.600

400 (2b)

(4) 4.000

4.000 (4)

(6a) 5.000

10.000 (6)

(10) 1.200

1.200 (10)

(12) 700

700 (12)

1.500 (14)

550 Koszty zarządu

402 Zużycie mater

405 Wynagrodzenia

230 Rozr z tyt wynag

(2b) 400

(3) 4.000

4.000 (15b)

(5) 10.000

10.000 15c)

(7) 1.080

10.000 (5)

(6b) 3.000

(8) 1.371

(14) 1.500

520 Koszty sprzedaży

510 Koszty zakupu

220 Rozrach z U.S.

220 Rozrach z ZUS

(6c) 1.000

(6d) 1.000

1.080 (7)

1.371 (8)

403 Usługi obce

202 Zobow - dostaw

860 Wynik finansowy

(9) 1.200

3.400 (15d)

700 (11)

(15a) 2.000

(11) 700

(15b) 4.000

(13) 1.500

(15c) 10.000

(15d) 3.400

19.400

19.400 Sk.
strata

Przy ewidencji kosztów w zespołach „4” i „5” występuje księgowanie równoległe, oznacza to, że
oprócz zaewidencjonowania kosztów na „4” musi być dokonane jeszcze przeniesienie tych kosztów
na konta zespołu „5”. Dokonuje się tego za pomocą konta 490 „ Rozliczenie kosztów działalności”
Przykład:

1) LP naliczono wynagrodzenia 50.000
a) wynagrodzenia dla pracowników produkcyjnych 30.000
b) wynagrodzenia dla pracowników administracji 20.000

405 Wynagrodzenia

230 Rozrach z tyt wyn

490 Rozl kosztów

rodzajowych

501 Koszty dział

podstawowej

(1) 50.000

50.000 (1)

50.000 (1’)

(1’) 30.000

550 Koszty zarządu

(1’) 20.000

Zadanie 23

Salda początkowe wybranych kont są następujące:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol konta

Wartość

Środki trwałe

010

150.00

Materiały

310

10.000

Rachunek bieżący

130

50.000

Kasa

100

3.000

Polecenia:

1. Otworzyć konta saldami początkowymi,

2. Zaksięgować operacje gospodarcze,

3. Ustalić wynik finansowy.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

PK naliczono umorzenie i amortyzację za bieżący

miesiąc

1.250

PK rozliczenie kosztów amortyzacji :

a) 70% amortyzacji dotyczy środków trwałych

znajdujących się na produkcji

b) 30% amortyzacji dotyczy urządzeń biurowych

875

375

RW wydano materiały podstawowe do zużycia

8.000

PK rozliczenie kosztów zużycia

8.000

LP naliczenie wynagrodzeń brutto za bieżący

miesiąc

30.000

PK rozliczenie kosztów wynagrodzenia:

a) 50% - pracownicy produkcyjni

b) 30% - pracownicy administracji

d) 20% - pracownicy zatrudnieni przy rozładunku

15.000

9.000

6.000

PK naliczenie podatku dochodowego od osób

fizycznych

5.400

PK naliczenie składek ZUS w części pracownika

4.113

KW zapłacono gotówką za naprawę kserokopiarki

1.500

PK rozliczenie kosztów remontu

1.500

R-K otrzymano rachunek za transport materiałów

1.000

PK rozliczenie kosztów transportu

1.000

WB zapłacono przelewem za remont hali

produkcyjnej

20.000

PK rozliczenie kosztów remontu pomieszczeń

biurowych

20.000

PK przeniesienie na wynik finansowy (wersja

porównawcza – „4” i „7”)

860

„4”

Rozwiązanie:

61.750 Sk.
strata

Zadanie 24

Salda początkowe wybranych kont są następujące:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol konta

Wartość

Środki trwałe

010

50.000

Kasa

100

15.000

Materiały

310

10.000

Rachunek bieżący

130

30.000

Umorzenie środków trwałych

070

15.000

Kapitał udziałowy

801

80.000

Polecenia:

1) Otworzyć konta saldami początkowymi,

2) Zaksięgować poniższe operacje,

3) Ustalić wynik finansowy.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

PK Naliczono amortyzację za bieżący miesiąc

300

WB:

a) zapłacono odsetki za nieterminową spłatę

zobowiązania

b) wpłynęła kara umowna od klienta

150

300

759

130

763

FVS sprzedano środek trwały:

Netto

VAT (23%)

Brutto

30.000

6.900

36.900

201

763

221-1

PK rozchód sprzedanego środka trwałego

- wartość początkowa

- dotychczasowe umorzenie

- różnica

35.000

7.300

27.700

070

764

010

WB zakupiono akcje do obrotu 10 szt. x 30 zł

300

RW wydano materiały do zużycia

2.000

WB:

a) bank pobrał odsetki od kredytu

b) bank naliczył odsetki od lokaty

500

150

FVS wystawiono fakturę za sprzedane usługi:

Netto

VAT (23%)

Brutto

4.000

920

4.920

201

702

221-1

WB sprzedano 5 akcji po 35 zł

175

130

756

PK rozchód sprzedanych akcji wg ceny zakupu

150

759

142

Rozwiązanie:

Sk. 3.825

zysk

Zadanie 25

Salda wybranych kont są następujące:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol konta

Wartość

Rachunek bieżący

130

1.400.000

Zobowiązania wobec dostawców

202

240.000

Kasa

100

50.000

Wynik finansowy (strata)

860

(160.000)

Kredyt bankowy

138

400.000

Środki trwałe

010

4.100.000

Należności od odbiorców

201

430.000

Kapitał podstawowy

801

1.400.000

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

230

180.000

Kapitał zapasowy

805

5.320.000

Materiały

310

1.400.000

Polecenia:
1. Sporządzić bilans otwarcia na podstawie podanych sald,
2. Otworzyć konta i zaksięguj operacje,
3. Obliczyć wynik finansowy,
4. Sporządzić zestawienie obrotów i sald i bilans zamknięcia

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

I. Wartości niematerialne i prawne

I. Kapitał podstawowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe

II. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy

III. Należności długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje długoterminowe

IV. Kapitał zapasowy

V. Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

B. Aktywa obrotowe

VI. Kapitał rezerwowy z dopłat

wspólników

I. Zapasy

VII. Uchwalone lecz niewniesione

dopłaty

II. Należności krótkoterminowe

VIII. Pozostałe kapitały rezerwowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IX. Zysk (strata) z lat ubiegłych

IV. Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

X. Zysk (strata) netto

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania (kapitały obce)

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

Razem Aktywa (A+B)

Razem Pasywa (A+B)

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

PK przeksięgowano stratę na zmniejszenie kapitału

zapasowego

160.000

WB, KP podjęto z banku gotówkę na wypłatę

wynagrodzeń

180.000

KW wypłacono wynagrodzenia

180.000

WB spłacono z rachunku część kredytu bankowego

40.000

RACH otrzymano rachunek za materiały, które

przekazano bezpośrednio na produkcję

50.000

RW wydano z magazynu materiały do produkcji

850.000

PK rozliczenie zużycia materiałów

501

490

PK naliczono amortyzację za bieżący miesiąc

150.000

PK rozliczono koszty amortyzacji (maszyny

produkcyjne)

501

490

LP naliczono wynagrodzenia za bieżący miesiąc

550.000

PK rozliczenie wynagrodzeń:

a) pracownicy produkcyjni 100%

FVS wystawiono fakturę za wykonane usługi

1.600.000

KP kontrahent zapłacił za wykonane usługi

600.000

PK Obliczyć i zaksięgować koszt własny

sprzedanych usług

712

501

PK Odpisano przedawnione zobowiązania wobec

50.000

dostawców

WB Wpłynęły odsetki od udzielonej pożyczki

60.000

PK Przeksięgowanie kosztu własnego sprzedanych

usług

490

711

PK Przeksięgowanie na wynik finansowy

860

„4” i „7”

Zestawienie obrotów i sald na dzień …..

Nazwa

konta

Obroty

Salda

Razem

Bilans zamknięcia na dzień ...............

AKTYWA

Suma

PASYWA

Suma

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał własny

I. Wartości niematerialne i prawne

I. Kapitał podstawowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe

II. Należne wpłaty na kapitał

podstawowy

III. Należności długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje długoterminowe

IV. Kapitał zapasowy

V. Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

B. Aktywa obrotowe

VI. Kapitał rezerwowy z dopłat

wspólników

I. Zapasy

VII. Uchwalone lecz niewniesione

dopłaty

II. Należności krótkoterminowe

VIII. Pozostałe kapitały rezerwowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IX. Zysk (strata) z lat ubiegłych

IV. Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

X. Zysk (strata) netto

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania (kapitały obce)

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

Zadanie 26

Spółka z o.o. na dzień 1.12 przedstawiła salda wybranych kont:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol konta

Wartość

Środki trwałe

010

10.000

Należności od odbiorców

201

3.000

Umorzenie środków trwałych

070

2.000

Zobowiązania wobec dostawców

202

1.000

Materiały

310

2.000

Kredyt bankowy

139

4.000

Rachunek bieżący

130

6.000

Kapitał podstawowy

801

14.000

Polecenia:

1) Otworzyć konta saldami początkowymi,

2) Zaksięgować operacje gospodarcze,

3) Sporządzić zestawienie obrotów i sald

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Kwota

WB:

a) odbiorca wpłacił należności

b) pobrano odsetki od kredytu

c) spłacono ratę kredytu

500

100

600

RACH otrzymano rachunek za zakupione materiały

800

RACH wystawiono rachunek za wykonaną usługę

3.500

WB uregulowano przelewem zobowiązanie

300

RW wydano materiały na produkcję

400

LP sporządzono listę płac za bieżący miesiąc

1.500

WB:

a) wpłynęła kara umowna

b) bank naliczył odsetki od środków na rachunku

KW zapłacono opłatę skarbową

PK naliczono amortyzację środków trwałych

150

PK przeksięgowanie materiałów, które uległy

zniszczeniu w trakcie pożaru

500

Rozwiązanie:

Sk. 890 zysk

Zestawienie obrotów i sald na dzień …..

Nazwa

konta

Obroty

Salda

Razem

7. POPRAWIANIE BŁĘDÓW KSIĘGOWYCH

Przy dokonywaniu ewidencji operacji gospodarczych na kontach możliwe jest popełnienie błędów,
które należy usunąć. Poprawa błędów nie może stwarzać wrażenia nie staranności lub nierzetelnego
prowadzenia ksiąg rachunkowych. Nie wolno zatem wymazywać, wywabiać czy wyskrobywać
popełnionych błędów. Należy je poprawić w odpowiedni sposób.
Błędy mogą być poprawione następująco:
1) poprzez przekreślenie, tj. skreślenie błędnej kwoty (lub treści) i wpisanie właściwej, z
zachowaniem
czytelności błędnego zapisu, oraz podpisaniem dokonanej poprawki swoim podpisem i
postawienie daty dokonanej poprawki,
2) poprzez storno: czarne lub czerwone.

Przekreślenie można zastosować, gdy nieprawidłowy zapis został zauważony natychmiast po jego
wykonaniu. Nie Wolo jednak przekreślać zapisów, które weszły już w skład sumy ogólnej, tj. obrotów,
gdyż wymagałoby to dalszych poprawek i skreśleń.
Storno jest to sposób poprawiania błędów na podstawie dowodu księgowego, tj. PK – „Polecenia
księgowania”, zawierającego odpowiednią korektę zapisu błędnego. Korekta ta niweluje
odpowiednio zapis błędny; możliwe jest zastosowanie liczb dodatnich lub liczb ujemnych.
Storno czarne polega na poprawieniu błędu poprzez księgowanie operacji na odwrotnej stronie
konta w stosunku do strony, na której miał miejsce błędny zapis. Stosowanie storna czarnego
doprowadza jednak do sztucznego zwiększania obrotów. W celu uniknięcia wpływu księgowań
korygujących na wielkość wykazywanych obrotów stosowane jest storno czerwone.
Storno czerwone polega na poprawieniu błędu poprzez zaksięgowanie błędnej kwoty na czerwono –
po tej samej stronie konta, na której zaksięgowano błędną kwotę; zapisy czerwone są traktowane
jako zapisy ujemne.
Wybór sposobu poprawienia błędnego zapisu księgowego leży w gestii księgowego. Natomiast ważne
jest, aby wybrany sposób, tj. storno czarne lub storno czerwone, zastosować na dwóch kontach
jednocześnie; nie jest dozwolone stosowania storna czarno – czerwonego.

Zadanie 27 - przykład

Stany początkowe wybranych kont w Firmie M były następujące:

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol konta

Wartość

Rachunek bieżący

130

50.000

Kapitał zakładowy

801

50.000

Operacja gospodarcza podjęcia gotówki w wysokości 12.500 z banku do kasy została zaksięgowana
następująco:
*Dt Kasa Ct Kredyt bankowy
Polecenia:
1) Otworzyć konta.
2) Dokonać zapisu na wskazanych kontach.
3) Dokonać poprawy błędu w księgach rachunkowych dwoma metodami:
- stornem czarnym,
- stornem czerwonym
4) Dokonać oprawnego zapisu.
5) Sporządzić zestawienie obrotów i sald dla każdej metody.

Rozwiązanie:
Storno czarne
I sposób
1) zapis korygujący – Dt Kredyt bakowy Ct Kasa 12.500
2) zapis poprawny – Dt Kasa Ct Rachunek bankowy 12.500

130 Rach bankowy

801 Kap. zakładowy

100 Kasa

139 Kredyt bakowy

Sp. 50.000

12.500 (2)

50.000 Sp.

•

12.500 12.500 (1)

(1) 12.500 12.500 *

(2) 12.500

50.000

12.500

50.000

25.000 12.500

12.500 12.500

37.500 Sk.

Sk. 50.000

12.500 Sk.

50.000

25. 000 25.000

Zestawienie obrotów i sald na dzień …..

Nazwa

konta

Obroty

Salda

Rach bankowy

50.000

12.500

37.500

Kap. zakładowy

50.000

Kasa

25.000

12.500

Kredyt bankowy

12.500

Ogółem

87.500

50.000

II sposób

130 Rach bankowy

801 Kap. zakładowy

100 Kasa

139 Kredyt bakowy

Sp. 50.000

12.500 (1)

50.000 Sp.

•

12.500

(1) 12.500 12.500 *

50.000

12.500

50.000

12.500

12.500 12.500

37.500 Sk.

Sk. 50.000

12.500 Sk.

50.000

12.500 12.500

Nazwa

konta

Obroty

Salda

Rach bankowy

50.000

12.500

37.500

Kap. zakładowy

50.000

Kasa

12.500

Kredyt bankowy

12.500

Ogółem

75.000

50.000

Storno czerwone
1) zapis korygujący – Dt Kasa Ct Kredyt bankowy – 12.500
2) zapis poprawny – Dt Kasa Ct Rachunek bankowy – 12.500

130 Rach bankowy

801 Kap. zakładowy

100 Kasa

139 Kredyt bakowy

Sp. 50.000

12.500 (2)

50.000 Sp.

•

12.500

12.500 *

(1) -12.500

-12.500 (1)

50.000

12.500

50.000

(2) 12.500

37.500 Sk.

Sk. 50.000

12.500

50.000

12.500 Sk.

Nazwa

konta

Obroty

Salda

Rach bankowy

50.000

12.500

37.500

Kap. zakładowy

50.000

Kasa

12.500

Ogółem

62.500

50.000

Zadanie 28

Salda wybranych kont księgi głównej Spółki FALA Sp. z o.o. na dzień 30 czerwca br. kształtowały się
następująco

Lp.

Wyszczególnienie

Symbol konta

Wartość

Środki trwałe

010

15.000

Materiały

310

6.000

Należności od odbiorców

201

11.300

Rachunek bankowy

130

21.100

Kasa

100

4.900

Zobowiązania wobec dostawców

202

58.300

W lipcu dokonano księgowań następujących operacji:

Lp.

Treść operacji

Wartość

prawidłowa

Wypłacono z kasy pracownikowi zaliczkę na

zakup materiałów

620

Rozrachunki

z tyt wynagr

Kasa

PK – korekta błędnego zapisu stornem czarnym

Poprawa zapisu operacji „1”

Przyjęto do magazynu partię zamówionych

towarów – faktura płatna przelewem

10.380

Materiały

1.380

Środki

trwałe

1.380

PK – korekta błędnego zapisu stornem

czerwonym

Poprawny zapis operacji „4”

Spłacono ze środków na rachunku bankowym

zobowiązanie z tytułu dostaw

5.850 Zobowiązania

z tytułu

dostaw

3.580

Rachunek

bieżący

3.580

PK – korekta błędnego zapisu operacji „7”

Spłacono należności z tytułu dostaw przelewem

na rachunek bankowy

11.300

Rachunek

bankowy

13.100

Należności z

tytułu

dostaw

13.100

PK – korekta błędnego zapisu

Polecenia:
1) Otworzyć konta.
2) Zapisać operacje gospodarcze zgodnie z powyższymi dekretacjami oraz ich treścią.
3) Sporządzić zestawienie obrotów i sald.
4) Zamknąć konta.

Zestawienie obrotów i sald na dzień …..

Nazwa

konta

Obroty

Salda

Ogółem

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
BlenderArt 7 Materiały PL###1
SPIS TREŚCI Materiały PŁ PDF
Sprawozdanie nr 1 CECHY TECHNICZNE MATERIAfLOW BUDOWLANYCH, Budownictwo studia pł, sprawka maater
jap-formy-czasownikow, pjwstk PJLinka.pl, materialy pliki
jap-ta-form, pjwstk PJLinka.pl, materialy pliki
Materiały na egzamin PL
referaty na materia oznawstwo www.przeklej.pl, Rok II, laborki z termy
RODZINNE UWARUNKOWANIA www przedszkola edu pl, Nauka, Materiały o przemocy w szkole
PL. WYN.- Wędrówki 1, ROZKŁAD MATERIAŁU - PLANY WYNIKOWE(1)
mi2 1k pl, Logistyka - materiały, semestr 1, Mikroekonomia
szb-odp, pjwstk PJLinka.pl, materialy pliki
prognozowanie popytu www.przeklej.pl www.przeklej.pl, Szkoła materiały, Logistyka, Prognozowanie
MECHANIKA KOLOS, Elektrotechnika PŁ, Mechanika i wytrzymałość materiałów
sko1-materialy-lekcje, pjwstk PJLinka.pl, materialy pliki
materia y www przeklej pl
ISPM 15 2009 pl materialy drewniane id 220577
pl.op.5, Pielęgniarstwo, rok I, podstawy pielęgniarstwa, materiały
sko1-materialy-lekcje, pjwstk PJLinka.pl, materialy pliki
grk-kolokwia2, pjwstk PJLinka.pl, materialy pliki

więcej podobnych podstron