Michał Boni, Szef Zespołu Doradców Strategicznych
Jak tworzyć i rozwijać kapitał intelektualny?
Wymiana doświadczeń i perspektywy współpracy UE-‐Polska-‐Region
Warszawa, 2 lipca 2011 r.
Zmiany kulturowe ostatnich 20 lat
2
Australia
Austria
Belgia
Kanada
Czechy
Dania
Finlandia
Wielka Brytania
Niemcy
Grecja
Węgry
Islandia
Hiszpania
Włochy
Japonia
Korea
Meksyk
Holandia
Nowa Zelandia
POLSKA
Turcja
Słowacja
Irlandia
Szwecja
Szwajcaria
Portugalia
Francja
USA
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
śr
ed
ni
ro
cz
ny
w
zr
os
t p
op
ul
ac
ji
z
w
yks
zt
ał
ce
ni
em
w
yż
sz
ym
m
ię
dz
y
19
98
a
2
00
6
ro
ki
em
(w
%)
udział osób z wyższym wykształceniem w populacji 25-‐64 lata
w 2007 roku (w %)
9,7 %
21,2 %
0
5
10
15
20
25
30
1995
r.
2009
Udział osób z wyższym wykształceniem w
populacji 25-‐64
Źródło: M. Federowicz, „Prezentacja raportu o stanie edukacji 2010 r.”, Kongres Edukacji 5 czerwca 2011 r.
Globalne scenariusze rozwoju (1)
•
Ujawnianie się nowych sił,
•
Możliwości dekoncentracji władzy:
–
Rola Azji (szczególnie południowo –
wschodniej),
–
Rola BRIC, czy BRICS oraz E7,
–
Rola podmiotów niepaństwowych
(korporacje – nowe typy
społeczności: Facebook i ich nowe
wykorzystanie – patrz „arabska
wiosna ludów”),
–
Problemy w obszarze „łuku
niestabilności” (rejon andyjski
Ameryki Płd., Afryka Subsaharyjska
i Płn., Bliski Wschód, Kaukaz,
centralna i wschodnia Azja),
–
Zmieniająca się rola Afryki.
3
Źródło: The Economist
Młodzież w krajach arabskich
4
Kraj
Udział populacji
poniżej 30 roku życia
Udział osób w wieku 15-‐24 w
zatrudnieniu (2008)
PKB per capita wg
parytetu siły nabywczej
w tys. dol., 2010
Algieria
56%
31%
7,1
Arabia Saudyjska
61%
25%
23,7
Bahrajn
48%
30%
26,8
Egipt
61%
23%
6,4
Jemen
73%
22%
2,6
Jordan
65%
20%
5,7
Libia
61%
27%
14,9
Maroko
56%
35%
4,8
Oman
64%
29%
26,2
Syria
67%
32%
5,1
Tunezja
51%
22%
9,5
Źródło: Financial Times 2-‐3 kwietnia 2011 r. za: US Census Bureau, Bank Światowy i MFW.
Globalne scenariusze rozwoju (2)
Globalne scenariusze rozwoju (3)
5
Lp.
2010
2020
2030
2050
1.
USA
Chiny
Chiny
Chiny
2.
Chiny
USA
USA
Indie
3.
Japonia
Indie
Indie
USA
4.
Indie
Japonia
Japonia
Brazylia
5.
Niemcy
Rosja
Brazylia
Japonia
6.
Rosja
Niemcy
Rosja
Rosja
7.
Brazylia
Brazylia
Niemcy
Meksyk
8.
Wielka Brytania
Wielka Brytania
Meksyk
Indonezja
9.
Francja
Francja
Francja
Niemcy
10.
Włochy
Meksyk
Wielka Brytania
Wielka Brytania
Dziesięć największych gospodarek świata w 2010, 2020, 2030 i 2050 roku
Źródło: HM Government, "Let’s choose growth. Why we need reform to unlock Europe’s potenpal", London 2011. za: 2020
Euromonitor, 2030 i 2050 PwC na podst. parytetu siły nabywczej wg danych MFW.
Globalne scenariusze rozwoju (4)
6
Źródło: PWC, „The World in 2050. The accelerapng shiq of global
economic power: challenges and opportunipes”, January 2011.
•
Zwiększająca się rola rynków wschodzących, ale
nadal duże dysproporcje w parytecie siły
nabywczej,
•
Rosnąca rola E7: BRIC, Indonezja, Meksyk i
Turcja,
•
W 2007 G7 były o 60% większe od E7,
a w 2010 już tylko o 35% (PPP),
•
W 2030 gospodarki E7 będą stanowiły 97%
gospodarek G7, a w 2050 będą o 64% większe.
*dane szacunkowe za MF
2009
2030
2050
US
100
100
100
Japonia
71
78
79
Niemcy
79
80
82
Wielka Brytania 81
83
87
Francja
76
79
83
Włochy
71
74
74
Kanada
84
83
83
Chiny
14
33
45
Indie
7
15
28
Brazylia
22
31
41
Rosja
42
67
74
Indonezja
9
16
22
Meksyk
31
43
54
Turcja
30
43
57
Polska*
43
61
78
PKB per capita (PPP) w 2009, 2030 i 2050 roku w relacji do USA
Unowocześnienie i poprawa jakości edukacji przez całe życie
7
Matematyka
–
odsetek uczniów z wynikiem poniżej 2 (2003 i 2009)
Czytanie i interpretacja – odsetek uczniów z wynikiem poniżej 2 poziomu (2000 i 2009)
Globalny Indeks Kreatywności
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
Szwecja
Stany Zjednoczone
Islandia
Niemcy
Belgia
Korea Południowa
Austria
Grecja
Rosja
Słowacja
Bułgaria
Polska
Gruzja
Chile
Brazylia
The Global Crea_vity Index
•
Duża czwórka miast pierwszego
poziomu:
Nowy Jork, Londyn Tokio, Paryż,
•
Inne miasta pierwszego poziomu:
Chicago, Los Angeles, Frankfurt, Hong
Kong, Milan,
•
Miasta drugiego poziomu:
San Franciso, Sydney, Toronto, Zurich,
Bruksela, Madryt, Meksyk, Sao Paulo,
Moskwa, Seul,
•
Miasta trzeciego poziomu:
Boston, Waszyngton, Dallas, Houston,
Atlanta, Miami, Minneapolis,
Amsterdam, Caracas, Dusseldorf,
Genewa, Jakarta, Johannesburg,
Melbourne, Osaka, Praga, San_ago,
Taipei, Bangkok, Pekin, Montreal,
Rome, Sztokholm, Warszawa,
Barcelona, Berlin, Budapeszt, Buenos
Aires, Kopenhaga, Hamburg, Stambuł,
Kuala Lumpur, Manila, Shanghai.
Źródło: R. Florida, The Flight of the Creapve Class
8
Siła rozwoju zależy od innowacyjności i potencjału
kreatywności. Wielkomiejskie atrybuty
współczesnego wzrostu temu sprzyjają
.
Kompetencje cyfrowe polskiej młodzieży (15-‐latków)
9
80
60
40
20
0
20
40
60
80
100
Ko
re
a
Jap
an
Au
str
al
ia
Ho
ng
K
on
g-‐
Ch
in
a
N
ew
Z
eal
an
d
Mac
ao
-‐C
hi
na
Ire
lan
d
Ic
el
an
d
Sw
ede
n
N
or
w
ay
Bel
gi
um
D
en
m
ar
k
Fr
an
ce
O
EC
D
av
er
ag
e
-‐ 1
6
Sp
ai
n
Po
lan
d
Hu
ng
ar
y
Au
str
ia
Chile
Co
lo
m
bi
a
Pe
rc
en
tag
e
of
s
tu
de
nts
Jak biegli są uczniowie w czytaniu cyfrowym?
Level 5 or above
Level 4
Level 3
Level 2
Below Level 2
Polska pod względem biegłości w pracy z tekstem cyfrowym wypada gorzej na tle
innych badanych państw OECD,
Mamy dużo wyższy odsetek młodych o najsłabszych kompetencjach,
Różnice między dziewczynkami (na ich korzyść) i chłopcami są znaczące.
10
W stronę świata on-‐line
Czynniki zmiany
•
Nowe technologie (cyfryzacja, nowe reguły ekonomii: współpraca, otwartość,
dzielenie się, integracja, współzależności),
•
Wyzwania i napięcia demograficzne i ich skutki (stary świat Zachodu 1,2 mld ludzi
obecnie i tyle samo w 2025 – młody „łuk niestabilności” oraz kraje o dodatniej
kontrybucji demografii do wzrostu PKB, obecnie 5,2 mld, a w 2025 6,7 mld ludzi),
•
Konkurencja o zasoby energetyczne i dystrybucję energii,
•
Warunki środowiskowe (klimat, trudności z dostępem do wody, oszczędzanie
energii, potrzeby żywnościowe – warunki dla rozwoju rolnictwa, z 0,6 mld ludzi z
21 państw bez ziemi uprawnej i dostępu do wody pitnej w 2025 będzie 1,4 mld z
36 państw).
11
Źródło: HSBC, „The world in 2050 Quanpfying the shiq in the global economy”, January 2011.
Zagrożenia dla polskiego rozwoju
•
Pokryzysowe bariery rozwoju generowane
przez problem wysokiego
zadłużenia i deficytu, czyli niestabilność finansów publicznych w długiej
perspektywie, co może być pogłębiane globalnymi napięciami
walutowymi i powstaniem nowych barier w światowym handlu -‐ przez
brak jasnej polityki oszczędności i rozwoju (poprzez rozumną alokację
zasobów w kierunkach najbardziej prorozwojowych),
•
Dryf rozwojowy
opisany już w raporcie „POLSKA 2030”, który polegać
miałby na „uśrednieniu” tempa wzrostu, nie rozwiązaniu problemów
demograficznych oraz braku stymulacji dla wzrostu zatrudnienia, czyli
obniżeniu w efekcie poziomu ambicji i aspiracji – poprzez politykę nie
stawiającą trudnych wyzwań, skupioną na doraźnych celach i prymacie
spokoju społecznego nad twórczym konfliktem w sprawach, gdzie bez
konfliktu nie można się obejść,
•
Peryferyzacja Polski w
globalnym układzie sił – przez brak podjęcia
wyzwań i zaniechania modernizacyjne oraz wzrost sił rozwojowych krajów
„wschodzących” w tym E7 (BRIC + Indonezja, Meksyk, Turcja).
12
Polska 2030 – Filary rozwoju
13
CEL: rozwój mierzony poprawą jakości życia (wzrost PKB na mieszkańca w relacji do najbogatszego
kraju UE i zwiększenie spójności społecznej) Polaków dzięki stabilnemu, wysokiemu wzrostowi
gospodarczemu, co pozwala na modernizację kraju
Makroekonomiczne warunki rozwoju Polski do 2030 roku
Filar innowacyjności
(modernizacji)
Nastawiony na zbudowanie
nowych przewag
konkurencyjnych Polski
opartych o wzrost KI (wzrost
kapitału ludzkiego,
społecznego, relacyjnego,
strukturalnego) i
wykorzystanie impetu
cyfrowego, co daje w efekcie
większą konkurencyjność
Filar terytorialnego
równoważenia rozwoju
(dyfuzji)
Zgodnie z zasadami
rozbudzania potencjału
rozwojowego odpowiednich
obszarów mechanizmami
dyfuzji i absorbcji oraz
polityką spójności społecznej,
co daje w efekcie zwiększenie
potencjału konkurencyjności
Polski
Filar efektywności
Usprawniający funkcje
przyjaznego i pomocnego
państwa (nie
nadodpowiedzialnego)
działającego efektywnie w
kluczowych obszarach
interwencji
O kapitale intelektualnym
Co wyróżniało kraje, które odniosły sukces społeczny i gospodarczy?
Wyróżnikiem jest zdolność do budowania kapitału intelektualnego,
przejawiająca się w myśleniu długoterminowym, gotowości do uczenia
się,
zaufaniu do mechanizmów rynkowych i otwarciu na globalną
konkurencję,
a także w sprawnym rządzeniu.
KAPITAŁ INTELEKTUALNY to ogół niematerialnych aktywów ludzi,
przedsiębiorstw, społeczności, regionów i instytucji, które
odpowiednio wykorzystane, mogą być źródłem obecnego i
przyszłego dobrostanu kraju. (za: Raport o Kapitale
Intelektualnym Polski, ZDS 2008)
14
•
Kapitał intelektualny składa się z następujących komponentów:
•
Kapitał ludzki: potencjał zgromadzony we wszystkich ludziach wyrażający się w ich
wykształceniu, doświadczeniu życiowym, postawach, umiejętnościach i mogący służyć
poprawie aktualnego i przyszłego dobrobytu społecznego Polski.
•
Kapitał strukturalny: potencjał zgromadzony w namacalnych elementach infrastruktury
narodowego systemu edukacji i innowacji – placówkach oświatowych, naukowych,
badawczych, infrastrukturze teleinformatycznej, własności intelektualnej.
•
Kapitał społeczny: potencjał zgromadzony w polskim społeczeństwie w postaci
obowiązujących norm postępowania, zaufania i zaangażowania, które wspierając
współpracę i wymianę wiedzy przyczyniają się do wzrostu dobrostanu kraju.
•
Kapitał relacyjny: potencjał związany z wizerunkiem kraju na zewnątrz, poziomem integracji
z globalną gospodarką, atrakcyjnością dla jej zagranicznych "klientów" – partnerów
handlowych, inwestorów, turystów.
•
Raport o KIP definiował poziomu kapitału intelektualnego w Polsce na tle 16 krajów
europejskich oraz dla poszczególnych generacji. I tak
•
Indeks kapitału intelektualnego Polski dla poszczególnych generacji plasuje Polskę
wśród 16 krajów europejskich, które objęte są porównanie:
–
na 13. miejscu dla pokolenia dzieci i młodzieży;
–
na 13. miejscu dla pokolenia studentów;
–
na 14. miejscu dla pokolenia dorosłych;
–
na 16. miejscu dla pokolenia seniorów.
15
Z czego składa się kapitał intelektualny?
Geografia rozwoju
Wymiar terytorialny w znaczeniu podwójnym:
•
ład przestrzenny w zagospodarowywaniu kraju
, co wymaga odpowiednich
instrumentów planowania, w tym planowania fizycznego i ekonomicznego,
•
ład w rozwoju potencjałów wzrostu dostosowanych do lokalnych i regionalnych
uwarunkowań
( z wykorzystaniem ich endogenicznego charakteru).
Trzeba też uświadamiać sobie na coraz większą skalę, iż
planowanie przestrzenne jest
narzędziem nowoczesnej polityki ochrony środowiska.
16
Źródło: MRR, „Koncepcja
Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju
2030”.
Polska AD 2010
„Warszawocentryczne”
powiązania
funkcjonalne pomiędzy
głównymi miastami
Polska AD 2030
Policentryczna
metropolia sieciowa i
zrównoważenie
powiązań
wewnątrzsieciowych
Metropolie a wielkość PKB – potencjały polskich miast
Obszar
metropolitalny
Produkt w mld zł
Procentowy
udział w PKB
Warszawy
205
17,3%
Aglomeracji
Śląskiej
102
8,7%
Krakowa
50
4,2%
Poznania
54
4,6%
Trójmiasta
43
3,7%
Wrocławia
43
3,7%
Łodzi
38
3,2%
Bydgoszczy i
Torunia
26
2,2%
Suma
561
47,6 %
17
Źródło: oprac. własne na podst. danych GUS 2007
0
20
40
60
38,5
51,3
59,3
%
PK
B
Liczba obszarów metropolitalnych
Udział najbogatszych obszarów metropolitalnych
w PKB
5
10
15
Szacunkowy wzrost przeciętnej wartości 7 kapitałów polskich miast
(finansowy, infrastruktura, kultura i wizerunek, jakość życia,
atrakcyjności inwestycyjnej, ludzki i społeczny, instytucjonalny),
06-‐10
Wzrost indeksu rozwoju gospodarczego polskich miast, 06-‐10
Źródło: PWC, Raport „Wielkie
miasta Polski” styczeń 2011
Warunki dla spójności terytorialnej
Regiony – potencjał kreatywności – infrastruktura społeczna wyższego rzędu
18
Orientacje życiowe młodych
•
Postawy bierne i niewielkie wymagania wobec
życia nie są domeną młodych. Sentymentalni
czy „cnotliwi” minimaliści, którzy nie mają
wysokich aspiracji, mierzą na spokojne i
bezpieczne życie, stanowią margines (5%
młodych dorosłych oraz 11,5% młodszej
młodzieży).
•
Marzyciele – o wysokich aspiracjach do
dostatku, barwnego i wygodnego życia, ale ze
słabymi przesłankami do sukcesu – stanowią
20% młodych.
•
Zorientowani na wzory mieszczańskie i
przeciętne statusy (konwencjonalnie ambitni)
stanowią główny strumień starszych roczników
młodzieży (43,2%).
•
Młodszych częściej urzekają
niekonwencjonalne wzory życia: barwne,
niecodzienne, z dużą wagą przywiązywaną do
nieprzeciętnych karier i wyrafinowanej
konsumpcji (30,4%).
•
Trendy te sugerują, że młodsze roczniki
młodzieży są bardziej wyrazistym produktem
społeczeństwa konsumpcyjnego – ich
oczekiwania konsumpcyjne są powszechniejsze
i silniejsze
19
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
30-‐latkowie
19-‐latkowie
5
11,5
18,9
20,4
43,2
25,2
14,9
30,4
17,9
12,5
minimaliści
marzyciele
konwencjonalnie ambitni nieprzeciętnie ambitni
poszukujący
Źródło: K. Szfraniec, Raport Młodzi 2011, KPRM 2011.
Źródło: Richard Florida, What makes women rich, 2010 -‐ h|p://www.creapveclass.com/creapve_class/
2010/10/08/women-‐and-‐the-‐wealth-‐napons/
20
•
Lepsza umiejętność korzystania z
potencjału kobiet wpłynie
pozytywnie na rozwój gospodarki.
•
Wymaga to dostosowania zarówno
strategii prywatnych
przedsiębiorstw (warunki
zatrudniania, dostosowanie gam
produktów i technik sprzedaży do
potrzeb kobiet), jak i polityk
wpływających na pozycję kobiet w
społeczeństwie.
•
Polska plasuje się w rankingach
równych szans między 26 a 43
pozycją, czyli raczej w końcówce
krajów UE czy OECD. Największe
braki występują w obszarze polityki
oraz szans na rynku pracy.
Potencjał ekonomiczny kobiet
21
Wynik
Miejsce
Wynik
Miejsce
Wynik sumaryczny
68
33
Edukacja i szkolenia
79,8
18
Regulacje i warunki na rynku pracy
61,8
30
Umiejętność czytania i pisania
99
11
Regulacje rynku pracy
73,6
34
Wsparcie i szkolenia dla MSP
80
13
Równe płace
85,7
12
Edukacja trzeciego stopnia
77,6
18
Niedyskryminacja (Konwencja 111
MOP)
85,7
3
Edukacja na poziomie podstawowym i
średnim
62,7
45
Restrykcje odnośnie typu pracy
75
54
Status prawny i społeczny kobiet
92,2
27
Urlop macierzyński i ojcowski
71,4
41
Wolność poruszania się
100
1
Różny wiek emerytalny dla kobiet i
mężczyzn
50
71
Prawo własności
100
1
Warunki na rynku pracy
50,2
31
Ratyfikowanie Konwencji ONZ w Sprawie
Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji
Kobiet
100
1
Dostęp do opieki nad dziećmi
66,7
13
Dzietność wśród młodzieży
94,2
26
Faktyczna dyskryminacja w miejscu
pracy
50,7
89
Przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet
66,7
62
Faktyczna niedyskryminacja
(Konwencja 111 MOP)
Środowisko biznesowe
56,9
44
Faktyczna równość płacy
33,3
32
Jakość regulacji
66,1
37
Dostęp do finansowania
55,1
31
Ryzyka infrastrukturalne
65,9
34
Dostęp kobiet do programów
finansujących
100
1
Liczba subskrypcji telefonii mobilnej
54,7
30
Kredyty w sektorze prywatnym
75
28
Zakładanie firmy
40,7
79
Budowanie historii kredytowej
45,5
37
Dostarczanie usług finansowych
0
47
Potencjał ekonomiczny kobiet – Polska (1)
Źródło: Economist Intelligence Unit. 2010. Women’s economic opportunity. A new
pilot index and global ranking from the Economist Intelligence Unit. Findings and
methodology. London, New York, Hong-‐Kong, Geneva: EIU.
22
•
Wzrost i rozwój – otwarcie możliwości udziału kobiet w rozwoju,
•
Poprawa warunków dla rozwoju pozycji kobiet, wykorzystanie ich
potencjału – zwielokrotnia siłę czynników rozwojowych.
Polska w rankingu Economist Intelligence Unit
0
20
40
60
80
100
Regulacje rynku pracy
Warunki na rynku
pracy
Dostęp do
finansowania
Edukacja i szkolenia
Status prawny i
społeczny kobiet
Środowisko
biznesowe
Państwo o najlepszym wyniku
Polska
Średnia
Potencjał ekonomiczny kobiet – Polska (2)
Źródło: Economist Intelligence Unit. 2010. Women’s economic opportunity. A new
pilot index and global ranking from the Economist Intelligence Unit. Findings and
methodology. London, New York, Hong-‐Kong, Geneva: EIU.
Gender gap w czytaniu – PISA 2009
23
Źródło: PISA 2009, The Programme for Internaponal Student Assessment, OECD.
•
Dziewczynki w każdym badanym kraju osiągnęły lepsze wyniki od chłopców,
•
Średnio notują wynik o 39 pkt lepszy od chłopców co przelicza się na ok. jednego
roku nauczania w szkole,
•
Zmiana postaw i zwiększenie zainteresowania chłopców czytaniem może w
znacznym stopniu wpłynąć na ich wyniki,
•
Różnice pomiędzy krajami świadczą o wpływie socjalizacji na umiejętności i
różnice w wynikach między płciami.
Filar innowacyjności – wzmocnienie
24
Kreatywność i
innowacyjność
gospodarki
Wysokiej jakości
edukacja na wszystkich
poziomach
TURBODOŁADOWANIE:
Aspiracje społeczne
Konkurencyjnej jakości
badania naukowe i
współpraca z
przemysłem
Rozwój postaw
przedsiębiorczych i
kompetencji
zarządczych
przedsiębiorców
TURBODOŁADOWANIE:
Impet cyfrowy
Cykl życia/kariery a cele Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego
25
Wczesne
dzieciństwo
Edukacja
szkolna
Edukacja
wyższa
Aktywność
zawodowa
Starość
Rodzicielstwo
0
80
Wiek
emer
ytaln
y…
Fazy aktywności zawodowej
Wiek
1.
Wzrost poziomu aktywności Polaków, tak aby w roku 2030 stopa zatrudnienia wyniosła 75 proc.
2.
Poprawa sytuacji demograficznej w sposób nieograniczający aktywności zawodowej rodziców oraz wykorzystanie rezerw
demograficznych
3.
Poprawa spójności społecznej
4.
Poprawa stanu zdrowia społeczeństwa
5.
Rozwój kompetencji obywateli
Cel1 Cel1 Cel1 Cel1
Cel2
Cel2
Cel 3, 4 i 5
Cel 3, 4 i 5
Cel 4 i 5
Cel 3, 4 i 5
Cel 4 i 5
?
Cel2
Uczenie się dorosłych
Realokacja w wydatkach publicznych na rzecz rozwoju
26
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
2005
2010
2015
2020
2025
2030
Wydatki rozwojowe
Wydatki bieżące
Przewidywany podział wydatków publicznych pomiędzy bieżące oraz rozwojowe
w % PKB w latach 2010-‐2030
Wskaźnik
Wartość 2010
Wartość docelowa 2030
Udział wydatków publicznych przeznaczanych na
cele prorozwojowe (jako % PKB)
14,4% (2009)
18,3%
0%
1%
1%
2%
2%
3%
3%
2005
2010
2015
2020
2025
2030
Badania podstawowe
B+R Edukacja i oświata
B+R Zdrowie
B+R Ochrona środowiska
B+R Sprawy gospodarcze
Zmiana struktury wydatków
27
Indykatywna struktura wydatków na sprawy gospodarcze (proc. PKB)
Indykatywna struktura wydatków na B+R (proc. PKB)
Dopasowanie edukacji do zmieniającej się gospodarki
28
Siła robocza wg klas wydzielonych przez R.
Floridę w USA 1800-‐2009
Lower Service
Class
Crea_ve
Class
Manufacturing
Class
Farming Class
Inwestycje w edukację
Czytanie książek i intensywność czytania w Unii
Europejskiej
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
MT
PT
CY
BG
EL
ES
RO
IT
LT
PL
BE
FR
EU
27
LU
SI
LV
IE
HU
EE
AT
FI
SK
CZ
DE
UK
DK
NL
SE
Żadnej w przeciągu ostatnich 12 miesięcy
Więcej niż 5
Zmiany w popycie na umiejętności na rynku pracy w
stronę nierutynowych interaktywnych
i analitycznych
40
45
50
55
60
65
1960
1970
1980
1990
2002
Roupne manual
Nonroupne manual
Roupne cognipve
Nonroupne analypc
Nonroupne interacpve
Unowocześnienie i poprawa jakości edukacji przez całe życie
29
Odsetek absolwentów
szkół średnich
rozpoczynających
studia wyższe
Zmiany preferencji w
wyborze szkoły a status
rodziny pochodzenia
Źródło: Educapon at a Glance 2010. OECD Indicators
Źródło: J. Domalewski, Społeczne i środowiskowe
uwarunkowania dróg szkolnych młodzieży –
dynamika zmian, Warszawa 2010: IRWiR PAN
Unowocześnienie i poprawa jakości edukacji przez całe życie
30
Należy zadać sobie pytanie,
czy tak wiele osób w Polsce
powinno studiować 5-‐6 lat i
opóźniać swój start na rynku
pracy?
Źródło: Eurostat, Youth in Europe 2009, s. 100.
Uczestnictwo w edukacji nieformalnej i w dokształcaniu w różnych
kategoriach wieku – kraje UE (2007)
Cel strategiczny Polski cyfrowej
Społeczeństwo cyfrowe charakteryzuje się zdolnością wykorzystania
technologii cyfrowych wpływających na wszystkie sfery i poziomy życia
społecznego, ekonomicznego czy kulturowego.
31
Cel strategiczny:
umiejętne i
intensywne
spożytkowanie
ICT na rzecz
rozwoju
dostęp dla
wszystkich
innowacyjna
gospodarka w
innowacyjnym
społeczeństwie
rozwój treści i
usług
zamiast
sektora ICT -‐
ICT w każdym
sektorze
Częściej kupujemy niż odwiedzamy strony instytucji publicznych
Wykorzystanie internetu w celu zdobycia informacji od instytucji publicznych
Źródło: Eurostat
Wykorzystanie internetu do zakupów
32
Otwartość zasobów publicznych – synergia dla rozwoju
l
Internet i technologie cyfrowe
, poprzez redukcję kosztów
przechowywania i udostępniania zasobów,
umożliwiają
powszechną dostępność zasobów publicznych
(edukacyjnych,
naukowych, kulturowych) – które sfinansowano ze środków
publicznych,
l
Otwartość zasobów w Sieci – uczynienie z nich dobra wspólnego
:
dostęp i ponowne wykorzystanie informacji publicznej (zacząć od
repozytoriów danych),
l
Funkcja prorozwojowa
: powszechnie dostępne zasoby, np. dane
publiczne (np. meteorologiczne, geodane, statystyczne) jako
podstawa innowacyjnych usług
(komercyjnych i niekomercyjnych),
w skali kraju – ale także na poziomie miejskim,
l
Funkcja wyrównywania szans edukacyjnych i uczestnictwa w
kulturze
, poprzez dostęp do zasobów w Sieci,
l
Świat aleksandryjski
– biblioteka aleksandryjska/wikipedia.
33
Cyfrowa szkoła, cyfrowe otoczenie, nowy „zeszyt” ucznia
Źródło: Wiered.com
34
•
Laptop dla ucznia
•
Klasa laptopowa
•
Laptop z podręcznikami
Warunki dla prorozwojowego impetu cyfrowego
35
Źr
ód
ło
: W
or
ld
In
te
rn
et
Pr
oj
ec
t 2
01
0
-‐ P
ol
an
d
0
10
20
30
40
50
PL
EU27
Częstotliwość używania internetu do:
Ocena umiejętności korzystania z mediów
cyfrowych w państwach UE
Wskaźnik
Wartość 2010
Wartość docelowa 2030
Rozwój infrastruktury informacyjno-‐
komunikacyjnej
Polska – 13,5% (Dania – 37,5%;
średnia europejska – 24,8%)
> 30%
Poziom kompetencji cyfrowych
9%
> 80%
Rozwój infrastruktury informacyjno-‐
komunikacyjnej
Polska – 13,5% (Dania – 37,5%;
średnia europejska – 24,8%)
> 30%
Korzystanie z portali
społecznościowych
(PL i EU27)
Wymiary innowacyjności – czy mamy się na czym oprzeć?
36
Źródło:Innovapon Union Scoreboard 2010The Innovapon Union's
performance scoreboard for Research and Innovapon 1 February 2011
•
Z European Innovapon Scoreboard
2010 wynika, że w wielu kategoriach
oceny Polska wypada źle.
•
Ale w obszarze zasobów ludzkich
wskaźniki wskazują na przewagę.
•
Nie umiemy przekładać innowacji na
efekty ekonomiczne, bo brakuje nam
innowatorów (osób zdolnych do
wdrożenia zmian – innowacji) oraz
relacji i współpracy między sferą
gospodarki oraz sferą nauki.
Wejście na rynek pracy młodych
37
10,6
0
5
10
15
20
25
Bierność społeczna młodzieży (NEET – Not in employment, educa_on or
training, udział w tej grupie wiekowej 15-‐24)
Wiek wejścia na rynek
pracy
(2007)
22
0
5
10
15
20
25
EL
IT
LU
HU
RO
BE
BG
LT
PL
TR
CZ
EE
FR
CY
PT
SI
SK
HR
EU
-‐2
7
ES
LV
DE
IE
MT
FI
SE
NO
AT
UK
CH
NL
IS
DK
Źródło: OECD, „Off to a Good Start?
Jobs for Youth”, 2010, ; EC, „Youth in
Europe 2009. A stapspcal portrait”
2010.
Stopa bezrobocia według grup wieku – kraje UE
Źródło: Eurostat, EU-‐LFS, za „Youth in
Europe 2009. A Stapspcal Portrait,
s. 111..
Lepszy start życiowy i zawodowy młodych
38
62,0
40,5
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
Sl
ov
en
ia
Po
lan
d
G
er
m
an
y
Sp
ai
n
Po
rtu
gal
Sw
ede
n
Sw
itze
rlan
d
Fr
an
ce
N
eth
er
lan
ds
Ital
y
EU
27
Luxe
m
bour
g
Fi
nl
an
d
Au
str
ia
Cr
oap
a
Bel
gi
um
Greece
Ic
el
an
d
N
or
w
ay
Ire
lan
d
D
en
m
ar
k
Hu
ng
ar
y
Cze
ch
Cy
pr
us
Tur
ke
y
Sl
ov
ak
ia
U
ni
te
d
Mal
ta
Bu
lg
ar
ia
Latv
ia
Li
th
uan
ia
Udział tymczasowych umów o pracę w 2009 r. w grupie wiekowej 15-‐24
Liczba nowych oddawanych mieszkań
i liczba urodzeń
Wskaźnik „gniazdownictwa” – Polska i EU27
Wg grupy wiekowej 24-‐34 wg płci (w %)
40,9
42,3
43,5
44,0
27,6
28,1
29,2
30,4
34,3
35,3
36,4
37,3
32,2
32,1
19,7
19,8
26,1
26,0
2005
2006
2007
2008
PL Male
PL Female
PL Total
EU-‐27 Male
EU-‐27 Female
EU-‐27 Total
Bariery na rynku pracy dla młodych
39
Niepewność posiadania dzieci
40
•
W porównaniu z innymi krajami europejskimi Polacy nie są pewni czy chcą mieć dzieci,
•
Proporcja tych którzy nie chcą nie jest tak wielka w porównaniu z innymi krajami.
Węgry
Estonia
Włochy
Rumunia
Słowenia
Austria
Holandia
Litwa
Czechy
Niemcy (Wsch.)
Flandria
Finlandia
Polska
Niemcy (Zach.)
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
Kobiety Nie chcą mieć dzieci
Kobiety Niepewne
Mężczyźni Nie chcą mieć dzieci Mężczyźni Niepewni
60
80
40
20
20
40
60
80
Udział deklarujących niepewność i niechęć posiadania dzieci (w %)
Źródło: European Society of Human Reproducpon and Embryology. 2010. “Europe: The Conpnent with
Lowest Ferplity.” Human ReproducJon Update 16 No. 6: 599.
Aktywność 50+
41
46
32,3
0
20
40
60
80
100
Zatrudnienie w grupie wiekowej 55-‐64 (w %) w 2009 roku
Ustawowy i efektywny wiek
przechodzenia na emeryturę
Źródło: Eurostat i OECD, „Pensions at a glance 2011”, 2011.
Zdrowie w Polsce na tle innych krajów
Europejski Konsumencki Indeks Zdrowia (Euro Health
Consumer Index) – wskaźnik ten jest łącznym ujęciem
określonej liczby wskaźników odnoszących się do
wybranych obszarów oceny systemu ochrony zdrowia
(takich jak: wyniki leczenia, zakres i zasięg
świadczonych usług, prawa pacjenta i informacje, e-‐
Zdrowie, czas oczekiwania na leczenie, środki
farmaceutyczne) mającym na celu sumaryczną ocenę
sposobu świadczenia usług zdrowotnych w
poszczególnych systemach opieki zdrowotnej
42
Źródło: European Commission. 2008. Health Consumer
Powerhouse Euro Health Consumer Index 2008
Report. Brussels: EC.
Zmiany w sferze dzietności -‐ uwarunkowania
Deinstytucjonalizacja, destabilizacja oraz opóźnianie procesu tworzenia
rodziny w Europie
Źródło: Hantrais 2005: 12, za: I.E. Kotowska (red.)
(2008), Strukturalne i kulturowe uwarunkowania
aktywności zawodowej kobiet w Polsce,
Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.
43
Różnice na rynku pracy: kobiety i mężczyźni
44
25,9 25,4
23,2 21,9 21 20,4 20,4
19,2 18,4 17,1 17,1 16,8 16,7 16,5 16,1 16
15,7 15,3 15,3 14,9
12,5
10 9,8
8,1 6,9
5,5
3,2
0
5
10
15
20
25
30
Gender pay gap (2009)
Różnice w zatrudnieniu kobiet i mężczyzn (2010)
40,3
33,8
24,6
22,2 20,4
17,1 16,2 15,1 14,8 13,8 13,3 13,2
12,1 11,4 11,2 11,2 10,9 10,8 10,5 9,8 9,5 9,4 8,9 8,6 8,6 8,4
7,2 5,2
4 3,9 3,5 1,6 1,1
0,1
-‐1,2
-‐5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Źródło: Eurostat
Źródło: Eurostat
Bezrobocie długotrwałe
Bezrobocie długotrwałe w państwach UE w III kw. 2007 i III kw. 2010 (w wieku
15-‐64)
45
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
2010Q3
2007Q3
Źródło: Eurostat.
Elastyczność rynku pracy
Poziom wskaźnika OECD EPL (Employment Protec_on Legisla_on) w wybranych
krajach europejskich w 2008 roku
46
3,39
3,11 3,00 2,97
2,84 2,76
2,65 2,63 2,61 2,58
2,41 2,41 2,39 2,32 2,29
2,23 2,13 2,11 2,11 2,06
1,91
1,77
1,39
1,09
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
3,50
4,00
Źródło:
h|p://www.oecd.org/document/11/0,3746,en_2649_37457_42695243_1_1_1_37457,00.html
•
Co i jak uelastyczniać?
Zasady flexicurity: inwestycje pracodawców w kapitał ludzki; unikanie przymusu
„elastyczności”, lepsza oferta PSZ
Zagrożenie ubóstwem w Polsce na tle krajów europejskich
47
Udział osób materialnie zdeprywowanych wg poziomu urbanizacji miejsca
zamieszkania (2008)
Udział osób zagrożonch ubóstwem wg poziomu urbanizacji miejsca zamieszkania (2008)
Źródło: European
Commission, Invespng
in Europe's future,
Fiqh report on
economic, social and
territorial cohesion,
November 2010.
Spójność społeczna
48
26
19,6
25,9
25,3
45,8
41
32,1
20,6
45,3
18,5
32
23,1
46,2
14
23,4
22,2
37,4
29,5
29,9
20,2
27,8
43,1
17,1
19,6
0
10
20
30
40
50
60
70
EU27
Bulgaria
Czech
Republic
Estonia
Cyprus
Latvia
Lithuania Hungary
Malta
Poland
Romania Slovenia Slovakia
2005
2006
2007
2008
2009
% populacji zagrożony ubóstwem lub wykluczeniem (lata 2005-‐2009 w NMS)
Wskaźnik deprywacji materialnej według stanu ubóstwa (% populacji)*
20
22,7
26,6
31,2
56,3
51,7
39,7
14,9
50,8
14,7
42,6
17,1
55,5
15,6
17,1
21,2
39,7
27
40,9
14,8
29,5
49,3
16,2
24,5
0
10
20
30
40
50
60
70
80
EU27
Bulgaria
Czech
Republic
Estonia
Cyprus
Latvia
Lithuania Hungary
Malta
Poland Romania Slovenia Slovakia
2005
2006
2007
2008
2009
* za granicę deprywacji materialnej przyjmuje się brak możliwości zaspokojenia co najmniej 3 z 9 uwzględnionych potrzeb. (źródło: EUSILC).
PILNE!
Edukacja:
•
boom jakościowy,
•
szkolnictwo zawodowe,
•
upowszechnienie LLL,
•
kompetencje cyfrowe i kooperacyjne.
Impet cyfrowy:
•
klasa laptowa,
•
moduły programowe „z chmur”,
•
sieć kooperacji,
•
nauczyciele – mentorzy edukacyjnej rewolucji cyfrowej.
Potencjał kreatywności:
•
nawyk kulturowy (czytanie książek),
•
nawyki prosumenta (udział w globalnej kulturze konwergentnej).
Rozwój metropolii/ sieci metropolitalnej
:
•
centra rozwoju i kreatywności (uczelnie, innowacyjne idee, styl życia, czas wolny).
Finansowanie innowacyjności
:
•
komercjalizacja nauki,
•
start-‐upy innowacyjne,
•
venture capital (globalne źródła),
•
ścieżka dla biznesu (granty dla biznesu – przez biznes do B+R).
Otwarte zasoby publiczne
:
•
repozytoria wiedzy, informacji,
•
dostępność dla komercyjnego wykorzystania.
49
Jakie są zagrożenia rozwoju kapitału intelektualnego?
Niski poziom aktywności obywatelskiej w krajach regionu (w szczególności w Polsce)
50
Średnia frekwencja wyborcza w krajach postkomunistycznych (%)
Źródło: M. Cześnik (2007), Frekwencja wyborcza w Polsce. Perspektywa
porównawcza, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Spadający napływ inwestycji zagranicznych (dla krajów
Grupy Wyszehradzkiej )
Źródło: Aneta Onufer, Bezpośrednie inwestycje
zagraniczne w krajach Grupy Wyszehradzkiej w okresie
kryzysu gospodarczego, UWroc, 2010
y = 0,0004x + 479,77
R² = 0,05909
400
425
450
475
500
525
550
0 5 000 10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
35 000
40 000
45 000
50 000
55 000
60 000
Score
GDP per capita (USD converted using PPPs)
Z badań PISA wynika, że istnieje korelacja
między wskaźnikiem umiejętności
czytania ze zrozumieniem, a wartością
PKB. Przedstawia to wykres powyżej
Relacja między czytaniem a wartością
PKB (badanie PISA 2009)
51
Czy istnieje w regionie potencjał rozwoju kapitału intelektualnego?
Rozwój i
współpraca
w regionie
Ilościowy boom
edukacyjny
Niewykorzystany
potencjał kobiet
na rynku pracy
Pokolenie
urodzone po
przełomie 1989 r.
i późniejszych
Napływ inwestycji
zagranicznych
Rozwój
społeczeństwa
obywatelskiego
Normowanie
stanowionego
prawa i poprawa
sprawności
państwa
Co trzeba zrobić by kapitał intelektualny rósł?
•
Inwestowanie w edukację i poprawę jakości
systemu szkolnictwa i opieki nad dziećmi – od
przedszkola do liceum – zadanie dla każdego
kraju
•
Podnoszenie poziomu umiędzynarodowienia
studiów wyższych i wymiany studentów (w UE
– program Erasmus, korzystanie z programów
stypendialnych – Kirklanda, Fulbrighta,
Humboldta, DAAD, Kasy im. Mianowskiego i
Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
•
Zaangażowanie naukowców w projekty
badawcze o charakterze międzynarodowym
•
Wzmacnianie instytucjonalne organizacji
pozarządowych działających na arenie
międzynarodowej
•
Pobudzanie wymiany handlowej i likwidacja
barier dla przedsiębiorców, współpraca
transgraniczna
•
Sprawność państwa i jakość stanowionego
prawa – gwarantuje trwałość zmian
społecznych i gospodarczych (dyskusja podczas
Forum Ekonomicznego w Krynicy)
•
szanse rozwoju kapitału
intelektualnego w przyszłych latach
–
Partnerstwo wschodnie UE –
nowe umowy stowarzyszeniowe,
wspólne projekty dla 6 krajów
(Ukraina, Białoruś, Gruzja,
Mołdawia, Azarbejdżan,
Armenia), strefy wolnego handlu,
wsparcie reform
–
ustawa o pomocy rozwojowej
•
rola liderów – przywódców
•
rola organizacji pozarządowych
–
Polsko Amerykańska Fundacja
Wolności
–
Kasa im. Mianowskiego
•
rola przedsiębiorców
•
rola naukowców,
52
53
Obywatel 2030
Fotografia przedstawia Zoję Owsiańską
Źródło: Centrum Informacyjne Rządu
2009
2011
Fotografia przedstawia Zoję Owsiańską
Źródło: Rodzice