•

Kup książkę

•

Poleć książkę

•

Oceń książkę

•

Księgarnia internetowa

•

Lubię to! » Nasza społeczność

:V]HONLHSUDZD]DVWU]HĪRQH1LHDXWRU\]RZDQHUR]SRZV]HFKQLDQLH
FDáRĞFLOXEIUDJPHQWXQLQLHMV]HMSXEOLNDFMLZMDNLHMNROZLHNSRVWDFL
MHVW]DEURQLRQH

:\NRQ\ZDQLHNRSLLPHWRGąNVHURJUDILF]QąIRWRJUDILF]QąDWDNĪH
NRSLRZDQLHNVLąĪNLQDQRĞQLNXILOPRZ\PPDJQHW\F]Q\POXELQQ\P
SRZRGXMHQDUXV]HQLHSUDZDXWRUVNLFKQLQLHMV]HMSXEOLNDFML

:V]\VWNLH]QDNLZ\VWĊSXMąFHZWHNĞFLHVą]DVWU]HĪRQ\PL]QDNDPL
ILUPRZ\PLEąGĨWRZDURZ\PLLFKZáDĞFLFLHOL

$XWRURUD]:\GDZQLFWZR+(/,21GRáRĪ\OLZV]HONLFKVWDUDĔE\]DZDUWH
ZWHMNVLąĪFHLQIRUPDFMHE\á\NRPSOHWQHLU]HWHOQH1LHELRUąMHGQDN
ĪDGQHMRGSRZLHG]LDOQRĞFLDQL]DLFKZ\NRU]\VWDQLHDQL]D]ZLą]DQH]W\P
HZHQWXDOQHQDUXV]HQLHSUDZSDWHQWRZ\FKOXEDXWRUVNLFK$XWRURUD]
:\GDZQLFWZR+(/,21QLHSRQRV]ąUyZQLHĪĪDGQHMRGSRZLHG]LDOQRĞFL
]DHZHQWXDOQHV]NRG\Z\QLNáH]Z\NRU]\VWDQLDLQIRUPDFML]DZDUW\FK
ZNVLąĪFH

5HGDNWRUSURZDG]ąF\%DUEDUD*DQFDU]:yMFLFND

3URMHNWRNáDGNL-DQ3DOXFK

)RWRJUDILDQDRNáDGFH]RVWDáDZ\NRU]\VWDQD]D]JRGą6KXWWHUVWRFN

:\GDZQLFWZR+(/,21
XO.RĞFLXV]NLF*/,:,&(
WHO
HPDLORQHSUHVV#RQHSUHVVSO
:::KWWSRQHSUHVVSONVLĊJDUQLDLQWHUQHWRZDNDWDORJNVLąĪHN

'URJL&]\WHOQLNX
-HĪHOLFKFHV]RFHQLüWĊNVLąĪNĊ]DMU]\MSRGDGUHV
KWWSRQHSUHVVSOXVHURSLQLHWRIXHP
0RĪHV]WDPZSLVDüVZRMHXZDJLVSRVWU]HĪHQLDUHFHQ]MĊ

,6%1

&RS\ULJKW‹+HOLRQ

3ULQWHGLQ3RODQG

SPIS TRE"CI

WST P

9

CZ !# I

GENEZA SYSTEMÓW EMERYTALNYCH

ROZDZIA% 1. PRZYCZYNY POWSTANIA SYSTEMÓW

EMERYTALNYCH

15

D ugi czas gromadzenia "rodków

15

Ró$ne mo$liwo"ci zarobkowe obywateli

17

My"lenie „tu i teraz”

19

ROZDZIA% 2. SYSTEM REPARTYCYJNY

21

Za o$enia systemu

21

Grupy uprzywilejowane

22

ROZDZIA% 3. SYSTEM KAPITA%OWY

27

Za o$enia systemu

27

Koszty po"redników

29

ROZDZIA% 4. PORÓWNANIE SYSTEMÓW

EMERYTALNYCH

33

Który system jest lepszy?

33

Mo$liwo"ci wprowadzenia systemu kapita owego

35

System mieszany

36

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

4 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

CZ !# II

SYSTEMY EMERYTALNE

ROZDZIA% 5. SYSTEMY EMERYTALNE NA !WIECIE 41

System emerytalny w USA

41

System emerytalny we Francji

43

Inne pa'stwa

45

Wiek emerytalny w krajach Unii Europejskiej

48

ROZDZIA% 6. ZAGRO&ENIA

PRZYSZ%YCH EMERYTUR

53

Starzenie si( spo ecze'stwa

53

Niestabilne rz)dy

59

Inflacja

60

Bezpiecze'stwo sk adek

63

Zad u$enie pa'stwa

64

Skutki b (dnych prywatyzacji

66

Bezrobocie

67

Upadek prawa

69

CZ !# III

EMERYTURY W POLSCE

ROZDZIA% 7. TRZY FILARY

SYSTEMU EMERYTALNEGO

75

Zak ad Ubezpiecze' Spo ecznych

75

Powszechne towarzystwa emerytalne

77

Ubezpieczenia dobrowolne

79

ROZDZIA% 8. PIERWSZY FILAR — ZUS

87

Wcze"niejsze emerytury

87

Emerytury pomostowe

89

Okresy sk adkowe i niesk adkowe

91

Kapita pocz)tkowy

92

Ochrona przedemerytalna

95

Stopa zast)pienia dotychczasowych zarobków

96

Emerytura i praca zarobkowa

98

Do$ycie do emerytury

99

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

S P I S T R E " C I | 5

ROZDZIA% 9. KASA ROLNICZEGO

UBEZPIECZENIA SPO%ECZNEGO

101

Kto mo$e nale$e* do KRUS-u?

101

Wymiar kwartalnych sk adek

102

Kwoty "wiadcze'

104

CZ !# IV

OTWARTE FUNDUSZE EMERYTALNE

ROZDZIA% 10. GRZECH PIERWORODNY OFE

109

Kulisy reformy emerytalnej

109

Za o$enia i op aty w OFE

111

Perspektywy OFE

113

ROZDZIA% 11. ZASADY FUNKCJONOWANIA OFE

117

Wybór OFE

117

W co inwestuj) OFE?

119

Wyniki funduszy emerytalnych

121

Emerytura z drugiego filaru

123

CZ !# V

INNE MO&LIWO!CI

OSZCZ DZANIA NA EMERYTUR

ROZDZIA% 12. TOWARZYSTWA FUNDUSZY

INWESTYCYJNYCH

129

Rodzaje funduszy

129

Koszty po"rednictwa

132

Wyniki funduszy inwestycyjnych

134

ROZDZIA% 13. KORZY!CI Z POSIADANIA

NIERUCHOMO!CI NA EMERYTURZE

139

Odwrócona hipoteka

139

Zamiana mieszkania na mniejsze

141

Wynajem cz("ci mieszkania

142

ROZDZIA% 14. INNE FORMY LOKATY GOTÓWKI

145

Produkty strukturyzowane

145

Polisy inwestycyjne

147

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

6 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

ROZDZIA% 15. RYNEK KAPITA%OWY

149

Akcje

149

Obligacje

151

ROZDZIA% 16. INWESTYCJE ALTERNATYWNE

155

Rodzaje inwestycji

155

Surowce

157

Dzie a sztuki

158

Nieruchomo"ci

160

Przedmioty kolekcjonerskie

162

CZ !# VI

JAK ZBUDOWA#

OSOBISTY FUNDUSZ EMERYTALNY

ROZDZIA% 17. PRZE%AMANIE

WEWN TRZNYCH OBAW

165

Nasza sytuacja emerytalna

165

Gdzie powstaj) zyski?

166

Uprzedzenia wobec rynku kapita owego

168

Obrona przed szkodliw) dzia alno"ci) spekulantów

171

ROZDZIA% 18. CHARAKTERYSTYKA INWESTYCJI 173

Inwestycje d ugoterminowe

173

Wp yw procentu sk adanego

174

Wp yw inflacji

174

Zdarzenia nadzwyczajne

175

Prowizje, podatki i inne koszty

176

Korzystanie z kapita u obcego

177

ROZDZIA% 19. WYBÓR W%A!CIWYCH OBIEKTÓW

INWESTYCYJNYCH

179

Porównanie stóp zwrotu

179

Porównanie bezpiecze'stwa kapita u

180

Szybko"* zamiany inwestycji na gotówk(

182

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

S P I S T R E " C I | 7

ROZDZIA% 20. KRYTERIA FUNDAMENTALNE

I RYNKOWE WYBORU SPÓ%EK

185

Wspó czynniki C/Z i C/WK

185

Kapitalizacja rynkowa spó ki

189

Sta$ gie dowy

190

Uczestnictwo w indeksie

191

Niski nomina

191

ROZDZIA% 21. STRATEGIE INWESTYCYJNE

193

Dywidendy

193

Spó ki o najwy$szej rentowno"ci

196

Akcje w hossie a obligacje w bessie

201

ROZDZIA% 22. ZARZ(DZANIE

NASZYM FUNDUSZEM EMERYTALNYM

205

Post(powanie w czasie bessy i hossy

205

Zarz)dzanie gotówk)

208

Zarz)dzanie portfelem

209

Wyp ata emerytury

210

Wielko"* regularnych wp at

211

ROZDZIA% 23. PRAKTYCZNE PRZYK%ADY

FUNDUSZY EMERYTALNYCH

215

Fundusz obligacji

215

Fundusz dywidendowy

217

Fundusz tworzony na podstawie rentowno"ci wzgl(dnej

220

ZAKO)CZENIE

225

DODATEK. SKUTKI PODNIESIENIA WIEKU

EMERYTALNEGO DO 67 LAT

227

Dla bud$etu pa'stwa

227

Dla ZUS-u i OFE

228

Dla obywateli

229

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

8 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Rozdzia( 6.

ZAGRO'ENIA PRZYSZ*YCH

EMERYTUR

STARZENIE SI* SPO+ECZE,STWA

Ka$dy cz owiek marzy, aby $y* d ugo, maj)c dobre zdrowie i wolno"*

finansow). T( wolno"* ma zapewni* odpowiednio wysoka emerytura.

Obecnie $yjemy d u$ej ni$ nasi dziadkowie, a w przysz o"ci b(dziemy

$y* jeszcze d u$ej. Jest to naturalny skutek rozwoju gospodarczego

i post(pów w medycynie. Rozwój gospodarczy spowodowa , $e pra-

cujemy i mieszkamy w coraz lepszych warunkach. Lepiej i regularniej

si( od$ywiamy. Mamy znacznie wi(ksz) "wiadomo"* potrzeby dbania

o zdrowie (uprawiamy sport, prowadzimy odpowiedni) diet(, regu-

larnie odpoczywamy). Do tego dochodz) osi)gni(cia medycyny po-

zwalaj)ce znacznie wcze"niej wykrywa* pocz)tki chorób oraz sku-

tecznie te choroby leczy*. Wa$ny jest te$ post(p spo eczny. Dzisiaj

wi(kszo"* obywateli jest obj(ta opiek) lekarsk), za któr) p aci nie-

wiele lub nie p aci wcale.

Wszystkie te zmiany spowodowa y znaczne wyd u$enie $ycia prze-

ci(tnego obywatela. Przewiduje si(, $e za oko o 20 lat (w 2035 roku)

co czwarty Polak (czyli 8,3 mln osób) b(dzie mia wi(cej ni$ 65 lat.

Dzisiaj tylko 13% obywateli (5,1 mln osób) ma powy$ej 65 lat. Spo-

woduje to, $e je"li zasady przechodzenia na emerytur( nie ulegn)

zmianie, to na trzy osoby pracuj)ce b(dzie przypada* dwóch eme-

rytów. Prawie dwukrotny wzrost liczby emerytów musi prze o$y* si(

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

5 4 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

na mniejsze emerytury. Starzenie si( spo ecze'stwa spowoduje na-

st(puj)ce zjawiska:

wzrost liczby emerytów;

wzrost kosztów na opiek( zdrowotn);

wzrost kosztów na opiek( nad osobami starszymi;

wyd u$enie wieku emerytalnego;

wzrost liczby ludno"ci;

zwi(kszenie oferty gospodarczej dla emerytów;

wzrost znaczenia emerytów w pa'stwie.

Wi(cej emerytów oznacza te$ wi(ksze nak ady na opiek( nad

osobami starszymi oraz wzrost kosztów opieki zdrowotnej. Nale$y

zwróci* uwag( na to, $e d u$sze $ycie nie prze o$y si( na d u$sze dzie-

ci'stwo, m odo"* czy wiek "redni, ale na d u$sz) staro"*. Tak wi(c

wi(ksz) cz("ci) $ycia nast(pnych pokole' b(dzie staro"*. W naszym

systemie emerytalnym osoby starsze utrzymywane s) g ównie ze

sk adek aktualnie pracuj)cych obywateli. Bior)c pod uwag( jeszcze

jedno niekorzystne zjawisko, a mianowicie ci)gle malej)c) liczb( ro-

dz)cych si( dzieci, liczba osób pracuj)cych i p ac)cych sk adki b(dzie

si( systematycznie zmniejsza*. W 2007 roku na 1000 osób pracuj)-

cych przypada o oko o 550 osób w wieku nieprodukcyjnym (dzieci

i emeryci), natomiast w 2035 roku liczba ta ma wzrosn)* do oko o

740. Mamy wi(c z jednej strony mniej "rodków przeznaczonych na

emerytury, a z drugiej — znacznie wi(ksz) rzesz( emerytów d u$ej

pobieraj)cych emerytury.

Staro"* wi)$e si( z szeregiem chorób wynikaj)cych ze starzenia

si( organizmu, takich jak: cukrzyca, choroby nowotworowe, choroby

uk adu kostnego. Post(p naukowy i technologiczny w medycynie po-

zwala znacznie obni$y* koszty leczenia oraz czas przebywania pa-

cjenta w szpitalu. Jednak uzyskane oszcz(dno"ci s) znikome wobec

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Z A G R O . E N I A P R Z Y S Z + Y C H E M E R Y T U R | 5 5

dodatkowych kosztów, które trzeba przeznaczy* na opiek( nad oso-

bami starszymi.

Poniewa$ d ugo"* $ycia przeci(tnego obywatela b(dzie ros a, to

przy takiej samej liczbie rodz)cych si( dzieci powinno nas by* wi(cej

(przybywa* b(dzie nas tyle samo, ale mniej osób b(dzie umiera*).

Wi(ksza liczba ludzi, w dodatku osób starszych, spowoduje problemy

zarówno mieszkaniowe, jak i ekonomiczne. Nale$y te$ oczekiwa*, $e

pojawi si( znacznie wi(cej produktów przeznaczonych dla ludzi star-

szych. Dzisiejsza gospodarka i media preferuj) osoby m ode, jednak

przypuszczam, $e si( to zmieni na korzy"* osób starszych. Osoby te

b(d) te$ stanowi* wa$ny elektorat podczas ka$dych wyborów, ze

wzgl(du na rosn)c) liczebno"*.

D u$sze $ycie cz owieka stwarza wi(c powa$ne problemy dla spo-

ecze'stwa. Problemy te b(d) narasta* wraz ze wzrostem "redniej

d ugo"ci $ycia. Co w takiej sytuacji zrobi*? Jak sobie z tym poradzi*?

Przecie$ nie wyznaczymy „ustawowego wieku $ycia” ani nie ograni-

czymy wyp acania emerytury do „dopuszczalnej kwoty emerytalnej”,

po przekroczeniu której emeryt b(dzie zdany tylko na w asne

oszcz(dno"ci. A mo$e problem staro"ci rozwi)$emy poprzez zakaz

leczenia osób, które przekroczy y okre"lony wiek? Prawda, $e to ma-

kabryczne i nieludzkie rozwi)zania. Ale musimy pami(ta*, $e $yjemy

w egoistycznych czasach i takie pomys y przychodz) do g owy niektó-

rym politykom. Poza tym obecnie coraz wi(cej warto"ci podstawo-

wych, takich jak zdrowie czy $ycie, jest przeliczanych na pieni)dze.

Mo$emy doczeka* czasów, $e inna b(dzie "rednia d ugo"* $ycia cz o-

wieka bogatego, a inna biednego, poniewa$ tego pierwszego b(dzie

sta* na leczenie i opiek(, a tego drugiego nie. Ju$ zdarza o si(, $e nie

leczono biednych osób starszych lub nie przepisywano im drogich

leków, uznaj)c, $e szkoda wydawa* pieni)dze na takie osoby, bo i tak

d ugo nie po$yj).

Na razie politycy wybieraj) atw), ale prowadz)c) donik)d drog(

rozwi)zania tego problemu — podnoszenie podatków i podwy$szenie

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

5 6 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

wieku emerytalnego. Za emerytury odpowiada pa'stwo, poniewa$

to ono pobiera o pod przymusem sk adki od osób pracuj)cych i to

ono musi teraz wyp aca* emerytury. ZUS jest tylko instytucj), która

w imieniu pa'stwa te cele realizuje. Szacuje si(, $e zad u$enie pa'-

stwa z tytu u sk adek pobranych na emerytur( wynosi oko o dwóch

bilionów z otych. Je"li wi(c ZUS ma za ma o "rodków z bie$)cych

sk adek, to braki te musi uzupe ni* bud$et pa'stwa. Aby jednak wy-

starczaj)ce "rodki znalaz y si( w bud$ecie, wprowadza si( dodatko-

we podatki.

Zamiast zwi(ksza* wp ywy do bud$etu, mo$na równie$ zmniej-

sza* wyp aty z ZUS-u. Sposobem zmniejszenia "rodków wyp acanych

na emerytury jest podnoszenie wieku emerytalnego. Pa'stwo b(dzie

d u$ej pobiera* "rodki od osób pracuj)cych, a krócej je wyp aca*.

Rozwi)zanie to ma jednak wiele negatywnych skutków ubocznych.

Nieprawd) jest, $e emerytury b(d) wy$sze. Jak mog) by* wy$sze, sko-

ro ro"nie liczba emerytów i d ugo"* pobierania emerytury? Zreszt) dla

ZUS-u nie jest istotna d ugo"* pobierania sk adki, ale bie$)cy bilans

gotówki wp ywaj)cej ze sk adek i wyp acanej na emerytury. A o tym

decyduje z jednej strony liczba osób pracuj)cych i wysoko"* ich za-

robków, a z drugiej — liczba emerytów i wysoko"* przeci(tnej emery-

tury. Mo$emy to zapisa* w formie równania:

p

e

L

S

L E

" #

"

gdzie:

L

p

— liczba osób pracuj)cych,

S — "rednia warto"* p aconej sk adki,

L

e

— liczba emerytów,

E — "rednia emerytura.

Pa'stwo d)$y do tego, aby te kapita y si( zrówna y. Wcze"niej-

sze rozwa$ania pokaza y, $e na skutek starzenia si( spo ecze'stwa

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Z A G R O . E N I A P R Z Y S Z + Y C H E M E R Y T U R | 5 7

liczba osób pracuj)cych zmaleje, natomiast liczba osób pobieraj)-

cych emerytury si( zwi(kszy. Czy podniesienie wieku emerytalnego

to zmieni? Otó$ nie, dlatego $e liczba osób pracuj)cych jest ograni-

czona nie przez liczb( ch(tnych do podj(cia pracy, ale przez liczb(

miejsc pracy. Ta liczba si( nie zmieni. Co najwy$ej wi(cej osób star-

szych b(dzie pracowa*, a wi(cej ludzi m odych — szuka* pracy lub

wyje$d$a* do lepiej zorganizowanych pa'stw. Zatem pomimo pod-

niesienia wieku emerytalnego liczba osób pracuj)cych nie wzro"nie

(warto"* p aconych sk adek na emerytur( równie$). Natomiast

znacznie spadnie liczba emerytów, poniewa$ mniej ludzi do$yje

nowego, wy$szego wieku emerytalnego, a co za tym idzie — pa'-

stwo b(dzie mniej dop aca* do ZUS-u.

Mo$e w takim razie wy$sze zarobki spowoduj) wzrost p aconych

sk adek? Nasze zarobki rzeczywi"cie powoli, ale rosn). Co jednak

z tego, skoro jednocze"nie rosn) podatki? Do tego inflacja „zjada”

cz("* naszych zarobków. Dlatego nasze p ace powinno si( porów-

nywa* do kosztów codziennego $ycia. Tylko takie porównanie po-

zwoli stwierdzi*, czy nam si( rzeczywi"cie polepsza. Pami(tajmy

tak$e, $e wzrost kosztów utrzymania uderza równie$ w emerytów —

nawet wy$sza emerytura wystarcza im na coraz mniej. Znaczn)

cz("* tego, co uda nam si( wywalczy* w ci)gu bie$)cego roku, zabiera

pa'stwo seri) podwy$ek wchodz)cych na pocz)tku nast(pnego

roku. Ogólnie mog( stwierdzi*, $e relatywne zarobki wi(kszo"ci

obywateli wcale nie rosn), a ostatnio nawet malej).

Chcia bym jeszcze zwróci* uwag( na problem „praw nabytych”.

Jest on szeroko podkre"lany w przypadku rozmów w zwi)zku z eme-

ryturami mundurowych, natomiast w ogóle si( o nim nie wspomina

w przypadku zwyk ych obywateli. A przecie$ pracownik mundurowy

podpisuje z pa'stwem umow( o prac(, a nie umow( o emerytur(.

Na dodatek jego emerytura jest finansowana ze sk adek zwyk ych

obywateli. Jak ma si( czu* zwyk y obywatel, je"li po wielu latach

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

5 8 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

p acenia sk adek dowiaduje si(, $e z tych sk adek nie wynikaj) $ad-

ne prawa, a pa'stwo mo$e dowolnie przesuwa* moment wyp aty

emerytury w czasie? To tak, jakby"my zawarli umow( z dostawc)

jakiego" towaru, za towar by"my zap acili, a dostawa towaru by aby

odwlekana w czasie. Taki dostawca najprawdopodobniej za nie-

uczciwe praktyki odpowiada by przed s)dem. A do jakiego s)du ma

za co" podobnego poda* pa'stwo zwyk y obywatel?

Jak wi(c rozwi)za* problem podniesienia wieku emerytalnego?

Oto moje propozycje:

zwi(kszy* liczb( miejsc pracy dla osób starszych;

zweryfikowa* miejsca pracy pod wzgl(dem wieku pracownika;

wprowadzi* ustawow) klasyfikacj( miejsc pracy;

zarezerwowa* niektóre miejsca pracy dla osób starszych;

skróci* czas pracy osób starszych;

wyd u$y* im przerwy na odpoczynek;

skróci* ich dzie' pracy;

zorganizowa* im sta ) opiek( medyczn).

Zak adaj)c, $e jest to konieczne, bo wynika ze zmiany proporcji

czasu produkcyjnego do czasu przebywania na emeryturze, nale$a-

oby najpierw zadba* o odpowiednie miejsca pracy dla osób star-

szych. Dopiero wtedy mo$na zak ada*, $e osoby starsze b(d)

pracowa* d u$ej bez blokowania miejsc pracy osobom m odym.

Nale$a oby przeprowadzi* weryfikacj( stanowisk pracy i ich klasyfi-

kacj( pod k)tem tego, czy mo$e na nich pracowa* osoba starsza.

Cz("* stanowisk powinna by* nawet zarezerwowana dla osób star-

szych. Mo$na by te$ rozwa$y* skrócenie czasu pracy osób starszych.

Osoby takie nie mog) wykonywa* ci($kiej pracy fizycznej, szybciej

si( m(cz) i musz) mie* d u$sze przerwy na odpoczynek lub krótszy

dzie' pracy. Do tego powinny mie* sta ) opiek( medyczn) równie$

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Z A G R O . E N I A P R Z Y S Z + Y C H E M E R Y T U R | 5 9

w zak adzie, w którym pracuj). Pami(tajmy, $e praca tych ludzi

musi si( odbywa* bez szkody dla ich zdrowia. Pami(tajmy te$, $e

ludzie lubi) pracowa*, je"li praca jest wykonywana w dobrych wa-

runkach i je"li jest dobrze zorganizowana. My"l(, $e wi(kszo"* lu-

dzi starszych b(dzie wola a tak) prac( ni$ wegetowanie na niskiej

emeryturze.

NIESTABILNE RZ1DY

Sk adki na emerytur( p acimy przez ca y czas pracy zawodowej.

Niektórzy prac( zaczynaj) zaraz po osi)gni(ciu pe noletno"ci, inni

po uko'czeniu studiów. Ale w obydwu przypadkach mo$emy przy-

j)*, $e sk adki p acimy oko o 40 lat. W obecnym systemie demokra-

tycznym wybrany rz)d pe ni swoj) kadencj( przez cztery lata.

Oznacza to, $e w czasie, gdy p acimy sk adki na emerytur(, b(dzie

rz)dzi* a$ dziesi(* ekip.

Poszczególne rz)dy mog) reprezentowa* ró$ne opcje politycz-

ne i wynikaj)ce z tego ró$ne spojrzenia na system emerytalny.

Ka$dy rz)d odpowiada tylko za okres swojej kadencji. Wszystkie

z e rozwi)zania s) oczywi"cie win) poprzedników. Natomiast obec-

nie wprowadzane rozwi)zania to zawsze s) „reformy” korzystne dla

spo ecze'stwa.

Widzimy wi(c, $e nasza emerytura jest tak niepewna jak sytu-

acja polityczna i gospodarcza kraju. W czasach PRL-u przyj(to

pewien model systemu emerytalnego. Przez dziesi(ciolecia prawie

nie by on zmieniany, co wytworzy o przekonanie obywateli, $e tak

mniej wi(cej b(dzie w przysz o"ci. Ale pojawi y si( w Polsce prze-

miany ustrojowe i spowodowa y kompletn) przebudow( systemu

emerytalnego w 1999 roku. Przed rokiem 1999 by w zasadzie tylko

jeden filar, mianowicie ZUS. Po przemianach powsta y trzy filary

systemu emerytalnego. Pisz( o nich w rozdziale 7. (Trzy filary

systemu emerytalnego). Tutaj chcia bym tylko zwróci* uwag( na

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

6 0 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

fakt, $e radykalnych zmian dokonali politycy bez pytania spo e-

cze'stwa o to, czy chce tych zmian.

Dalsze majstrowanie przy systemie emerytalnym przeprowadzo-

no w 2011 roku, kiedy to ograniczono sk adk( przekazywan) do II fi-

laru. G ówn) przyczyn) by a niewydolno"* finansowa bud$etu pa'-

stwa. W 2011 roku nowo powsta y rz)d zapowiedzia dalsze zmiany

systemu emerytalnego, które zrealizowa na pocz)tku 2012 roku. Pod

pretekstem starzenia si( spo ecze'stwa zrówna wiek emerytalny ko-

biet i m($czyzn i zwi(kszy go do 67 lat. Zmiany te, szumnie nazywa-

ne reformami, zosta y wprowadzone wy )cznie z powodu braków fi-

nansowych w bud$ecie pa'stwa.

Historia polskiego systemu emerytalnego "wiadczy o jednym: nie

ma $adnej pewno"ci co do przysz ych emerytur. Ani co do ich wyso-

ko"ci, ani co do wieku emerytalnego. W takiej sytuacji wielu obywa-

teli zadaje sobie pytanie o sens istnienia ZUS-u i p acenia sk adek

przez ca y okres pracy zawodowej.

INFLACJA

Inn) przyczyn) utraty warto"ci naszych "rodków gromadzonych na

emerytur( jest inflacja. Oficjalnie inflacj) nazywa si( spadek warto-

"ci pieni)dza w czasie (bez wnikania w przyczyny utraty tej warto-

"ci). W pa'stwie zrównowa$onym warto"ci materialne maj) swoje

dok adne pokrycie w gotówce. Je"li warto"ci tych przybywa na

skutek ludzkiej pracy i rozwoju gospodarczego, to jest podstawa,

aby w takim samym stopniu zwi(kszy* ilo"* gotówki. Je"li gotówki

przybywa wi(cej ni$ warto"ci materialnych, powstaje inflacja. Pie-

ni)dz mo$emy mie* w formie papierowej (banknoty), metalowej

(monety) lub jako elektroniczny zapis na koncie. Postacie papiero-

wa i metalowa s) kontrolowane przez Narodowy Bank Polski (NBP)

oraz zabezpieczane przed mo$liwo"ci) fa szerstwa. Znacznie gorzej

wygl)da sprawa z pieni)dzem elektronicznym. Nie jest $adnym

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Z A G R O . E N I A P R Z Y S Z + Y C H E M E R Y T U R | 6 1

problemem zmiana zapisu na koncie. Jedyn) ochron) jest kon-

trola nadzoru bankowego. Ale kto kontroluje banki?

Jest wiele Qróde w pa'stwie, gdzie powstaje wirtualna gotówka

bez pokrycia, na przyk ad deficyt bud$etowy. Pa'stwo wydaje wi(cej,

ni$ otrzymuje z podatków. Sk)d wi(c bierze reszt( gotówki? Jak

wygl)da yby finanse pa'stwa, gdyby wszyscy obywatele zacz(li po-

st(powa* tak jak rz)d? Dawniej gotówka mia a pokrycie w z ocie.

Kruszcu tego przybywa o niewiele, wi(c mo$liwo"ci przyrostu go-

tówki by y ograniczone. W 1971 roku Amerykanie odeszli od wy-

mienialno"ci dolara na z oto. Od tej pory w bankach centralnych

mo$na by o drukowa* banknoty bez ogranicze'. Znaczne u atwie-

nie tego procesu spowodowa dodatkowo pieni)dz elektroniczny.

Wystarczy jeden telefon, aby na koncie rz)dowym zapisa* na przy-

k ad 10 mld z gotówki do wydania na dowolny cel, a po stronie banku

zapisa* 10 mld z d ugu. Nie trzeba nic drukowa*, wszystko odbywa

si( szybko i atwo. Mo$na jeszcze pro"ciej: uzgodni* tak zwan) lini(

kredytow) i zad u$a* si( do wysoko"ci ustalonej linii.

Jest wiele miejsc powstawania inflacji. Wsz(dzie tam, gdzie wy-

st(puj) przychody gotówkowe, a nie wi)$e si( to z wytworzeniem

warto"ci materialnych, powstaje inflacja. Czy podatki lub kary za-

p acone na rzecz pa'stwa tworz) jakie" dobra materialne? Czy c a

na granicy tworz) jakie" dobra? Czy akcyza w paliwie tworzy jakie"

dobra? A mo$e tworz) je wygórowane odsetki od kredytów banko-

wych albo p atne koncesje?

Zastanówmy si( teraz, jak inflacja wp ywa na nasze oszcz(dno-

"ci emerytalne. Wszystko zale$y od tego, gdzie ulokowali"my nasze

"rodki. Najgorsze rozwi)zanie to gotówka trzymana na koncie

w banku. Odsetki, które otrzymamy od banku, przewa$nie nie po-

kryj) bie$)cej inflacji. Aby nie ponosi* skutków inflacji, gotówk( na-

le$y zamieni* na inne aktywa lub warto"ci materialne. Jest ich wiele

rodzajów. Omówi( tylko jako przyk ad inwestycj( w nieruchomo"*.

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

6 2 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

Powiedzmy, $e jest to nowy dom, który nie b(dzie wymaga re-

montu przez wiele lat. Mo$na za o$y*, $e jego warto"* nie b(dzie si(

zmienia*, najwy$ej z powodu inflacji b(dzie wyra$ana coraz wy$sz)

kwot) gotówki o coraz mniejszej warto"ci. Je"li ten dom wynaj-

miemy, zacznie on przynosi* dochód, który b(dzie zwi(ksza nasze

oszcz(dno"ci emerytalne. W ten sposób nasze roczne wp ywy b(d)

wi(ksze ni$ straty spowodowane inflacj).

Jak du$e spustoszenie wywo uje inflacja na przestrzeni lat,

mo$na pokaza* na przyk adzie zap aty za prac(. Pami(tam, $e kiedy

by em m ody i zaczyna em prac(, miesi(czna przeci(tna pensja by a

mniej wi(cej na takim samym poziomie jak obecnie. By o to jakie"

40 lat temu. Tylko $e w mi(dzyczasie mieli"my denominacj( warto"ci

z otego. Stare nomina y zosta y zast)pione nowymi o warto"ci mniej-

szej 10 000 razy. Zatem skutki inflacji w ci)gu ostatnich 40 lat mo$na

oszacowa* na 1 000 000%. A przecie$ jest to w a"nie przeci(tny czas

potrzebny na zebranie kapita u na emerytur(. Czy w takim razie

oszcz(dzanie na emerytur( przy takiej inflacji ma jaki" sens?

Podam jeszcze jeden ciekawy przyk ad, do czego mo$e doprowa-

dzi* inflacja. Jestem z zami owania filatelist). Wszyscy wiedz), ile

kosztuje zwyk y znaczek. Wraz ze wzrostem inflacji zmieniane s)

nomina y równie$ na znaczkach. W Niemczech w latach 20. XX wieku

dosz o do hiperinflacji. Nomina y starych znaczków by y przebijane

na coraz wi(ksze lub drukowano nowe znaczki. Znaczek o najwy$-

szym nominale kosztowa wtedy 50 000 000 000 marek.

Spirala inflacyjna przerywana jest przewa$nie wymian) pieni(-

dzy (reforma Balcerowicza). W czasie tej wymiany redukuje si(

znacznie maj)tki ludno"ci, co doprowadza do równowagi mi(dzy

gotówk) a towarami w gospodarce. Zwykli obywatele trac) wtedy

wi(kszo"* maj)tku, a politycy i ekonomi"ci og aszaj) kolejny sukces.

Oczywi"cie je"li kto" w tym czasie odk ada na emerytur(, to równie$

straci wi(kszo"* gotówki.

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Czytaj dalej...

Kup ksiąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ