•

Kup książkę

•

Poleć książkę

•

Oceń książkę

•

Księgarnia internetowa

•

Lubię to! » Nasza społeczność

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie
całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci
jest zabronione.

Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także
kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym
powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami
firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak
żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym
ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności
za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych
w książce.

Redaktor prowadzący: Barbara Gancarz-Wójcicka

Projekt okładki: Jan Paluch

Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.

Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
WWW: http://onepress.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie/tofuem
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

ISBN: 978-83-246-4808-5

Copyright © Helion 2012

Printed in Poland.

SPIS TRECI

WSTP

9

CZ I

GENEZA SYSTEMÓW EMERYTALNYCH

ROZDZIA 1. PRZYCZYNY POWSTANIA SYSTEMÓW

EMERYTALNYCH

15

Dugi czas gromadzenia rodków

15

Róne moliwoci zarobkowe obywateli

17

Mylenie „tu i teraz”

19

ROZDZIA 2. SYSTEM REPARTYCYJNY

21

Zaoenia systemu

21

Grupy uprzywilejowane

22

ROZDZIA 3. SYSTEM KAPITAOWY

27

Zaoenia systemu

27

Koszty poredników

29

ROZDZIA 4. PORÓWNANIE SYSTEMÓW

EMERYTALNYCH

33

Który system jest lepszy?

33

Moliwoci wprowadzenia systemu kapitaowego

35

System mieszany

36

Kup książkę

Poleć książkę

4 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

CZ II

SYSTEMY EMERYTALNE

ROZDZIA 5. SYSTEMY EMERYTALNE NA WIECIE 41

System emerytalny w USA

41

System emerytalny we Francji

43

Inne pastwa

45

Wiek emerytalny w krajach Unii Europejskiej

48

ROZDZIA 6. ZAGROENIA

PRZYSZYCH EMERYTUR

53

Starzenie si spoeczestwa

53

Niestabilne rzdy

59

Inflacja

60

Bezpieczestwo skadek

63

Zaduenie pastwa

64

Skutki bdnych prywatyzacji

66

Bezrobocie

67

Upadek prawa

69

CZ III

EMERYTURY W POLSCE

ROZDZIA 7. TRZY FILARY

SYSTEMU EMERYTALNEGO

75

Zakad Ubezpiecze Spoecznych

75

Powszechne towarzystwa emerytalne

77

Ubezpieczenia dobrowolne

79

ROZDZIA 8. PIERWSZY FILAR — ZUS

87

Wczeniejsze emerytury

87

Emerytury pomostowe

89

Okresy skadkowe i nieskadkowe

91

Kapita pocztkowy

92

Ochrona przedemerytalna

95

Stopa zastpienia dotychczasowych zarobków

96

Emerytura i praca zarobkowa

98

Doycie do emerytury

99

Kup książkę

Poleć książkę

S P I S T R E C I | 5

ROZDZIA 9. KASA ROLNICZEGO

UBEZPIECZENIA SPOECZNEGO

101

Kto moe nalee do KRUS-u?

101

Wymiar kwartalnych skadek

102

Kwoty wiadcze

104

CZ IV

OTWARTE FUNDUSZE EMERYTALNE

ROZDZIA 10. GRZECH PIERWORODNY OFE

109

Kulisy reformy emerytalnej

109

Zaoenia i opaty w OFE

111

Perspektywy OFE

113

ROZDZIA 11. ZASADY FUNKCJONOWANIA OFE

117

Wybór OFE

117

W co inwestuj OFE?

119

Wyniki funduszy emerytalnych

121

Emerytura z drugiego filaru

123

CZ V

INNE MOLIWOCI

OSZCZDZANIA NA EMERYTUR

ROZDZIA 12. TOWARZYSTWA FUNDUSZY

INWESTYCYJNYCH

129

Rodzaje funduszy

129

Koszty porednictwa

132

Wyniki funduszy inwestycyjnych

134

ROZDZIA 13. KORZYCI Z POSIADANIA

NIERUCHOMOCI NA EMERYTURZE

139

Odwrócona hipoteka

139

Zamiana mieszkania na mniejsze

141

Wynajem czci mieszkania

142

ROZDZIA 14. INNE FORMY LOKATY GOTÓWKI

145

Produkty strukturyzowane

145

Polisy inwestycyjne

147

Kup książkę

Poleć książkę

6 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

ROZDZIA 15. RYNEK KAPITAOWY

149

Akcje

149

Obligacje

151

ROZDZIA 16. INWESTYCJE ALTERNATYWNE

155

Rodzaje inwestycji

155

Surowce

157

Dziea sztuki

158

Nieruchomoci

160

Przedmioty kolekcjonerskie

162

CZ VI

JAK ZBUDOWA

OSOBISTY FUNDUSZ EMERYTALNY

ROZDZIA 17. PRZEAMANIE

WEWNTRZNYCH OBAW

165

Nasza sytuacja emerytalna

165

Gdzie powstaj zyski?

166

Uprzedzenia wobec rynku kapitaowego

168

Obrona przed szkodliw dziaalnoci spekulantów

171

ROZDZIA 18. CHARAKTERYSTYKA INWESTYCJI

173

Inwestycje dugoterminowe

173

Wpyw procentu skadanego

174

Wpyw inflacji

174

Zdarzenia nadzwyczajne

175

Prowizje, podatki i inne koszty

176

Korzystanie z kapitau obcego

177

ROZDZIA 19. WYBÓR WACIWYCH OBIEKTÓW

INWESTYCYJNYCH

179

Porównanie stóp zwrotu

179

Porównanie bezpieczestwa kapitau

180

Szybko zamiany inwestycji na gotówk

182

Kup książkę

Poleć książkę

S P I S T R E C I | 7

ROZDZIA 20. KRYTERIA FUNDAMENTALNE

I RYNKOWE WYBORU SPÓEK

185

Wspóczynniki C/Z i C/WK

185

Kapitalizacja rynkowa spóki

189

Sta giedowy

190

Uczestnictwo w indeksie

191

Niski nomina

191

ROZDZIA 21. STRATEGIE INWESTYCYJNE

193

Dywidendy

193

Spóki o najwyszej rentownoci

196

Akcje w hossie a obligacje w bessie

201

ROZDZIA 22. ZARZDZANIE

NASZYM FUNDUSZEM EMERYTALNYM

205

Postpowanie w czasie bessy i hossy

205

Zarzdzanie gotówk

208

Zarzdzanie portfelem

209

Wypata emerytury

210

Wielko regularnych wpat

211

ROZDZIA 23. PRAKTYCZNE PRZYKADY

FUNDUSZY EMERYTALNYCH

215

Fundusz obligacji

215

Fundusz dywidendowy

217

Fundusz tworzony na podstawie rentownoci wzgldnej

220

ZAKOCZENIE

225

DODATEK. SKUTKI PODNIESIENIA WIEKU

EMERYTALNEGO DO 67 LAT

227

Dla budetu pastwa

227

Dla ZUS-u i OFE

228

Dla obywateli

229

Kup książkę

Poleć książkę

8 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

Kup książkę

Poleć książkę

Rozdzia 6.

ZAGROENIA PRZYSZYCH

EMERYTUR

STARZENIE SI SPOECZESTWA

Kady czowiek marzy, aby y dugo, majc dobre zdrowie i wolno

finansow. T wolno ma zapewni odpowiednio wysoka emerytura.

Obecnie yjemy duej ni nasi dziadkowie, a w przyszoci bdziemy

y jeszcze duej. Jest to naturalny skutek rozwoju gospodarczego

i postpów w medycynie. Rozwój gospodarczy spowodowa, e pra-

cujemy i mieszkamy w coraz lepszych warunkach. Lepiej i regularniej

si odywiamy. Mamy znacznie wiksz wiadomo potrzeby dbania

o zdrowie (uprawiamy sport, prowadzimy odpowiedni diet, regu-

larnie odpoczywamy). Do tego dochodz osignicia medycyny po-

zwalajce znacznie wczeniej wykrywa pocztki chorób oraz sku-

tecznie te choroby leczy. Wany jest te postp spoeczny. Dzisiaj

wikszo obywateli jest objta opiek lekarsk, za któr paci nie-

wiele lub nie paci wcale.

Wszystkie te zmiany spowodoway znaczne wyduenie ycia prze-

citnego obywatela. Przewiduje si, e za okoo 20 lat (w 2035 roku)

co czwarty Polak (czyli 8,3 mln osób) bdzie mia wicej ni 65 lat.

Dzisiaj tylko 13% obywateli (5,1 mln osób) ma powyej 65 lat. Spo-

woduje to, e jeli zasady przechodzenia na emerytur nie ulegn

zmianie, to na trzy osoby pracujce bdzie przypada dwóch eme-

rytów. Prawie dwukrotny wzrost liczby emerytów musi przeoy si

Kup książkę

Poleć książkę

5 4 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

na mniejsze emerytury. Starzenie si spoeczestwa spowoduje na-

stpujce zjawiska:

x wzrost liczby emerytów;
x wzrost kosztów na opiek zdrowotn;
x wzrost kosztów na opiek nad osobami starszymi;
x wyduenie wieku emerytalnego;
x wzrost liczby ludnoci;
x zwikszenie oferty gospodarczej dla emerytów;
x wzrost znaczenia emerytów w pastwie.

Wicej emerytów oznacza te wiksze nakady na opiek nad

osobami starszymi oraz wzrost kosztów opieki zdrowotnej. Naley

zwróci uwag na to, e dusze ycie nie przeoy si na dusze dzie-

cistwo, modo czy wiek redni, ale na dusz staro. Tak wic

wiksz czci ycia nastpnych pokole bdzie staro. W naszym

systemie emerytalnym osoby starsze utrzymywane s gównie ze

skadek aktualnie pracujcych obywateli. Biorc pod uwag jeszcze

jedno niekorzystne zjawisko, a mianowicie cigle malejc liczb ro-

dzcych si dzieci, liczba osób pracujcych i paccych skadki bdzie

si systematycznie zmniejsza. W 2007 roku na 1000 osób pracuj-

cych przypadao okoo 550 osób w wieku nieprodukcyjnym (dzieci

i emeryci), natomiast w 2035 roku liczba ta ma wzrosn do okoo

740. Mamy wic z jednej strony mniej rodków przeznaczonych na

emerytury, a z drugiej — znacznie wiksz rzesz emerytów duej

pobierajcych emerytury.

Staro wie si z szeregiem chorób wynikajcych ze starzenia

si organizmu, takich jak: cukrzyca, choroby nowotworowe, choroby

ukadu kostnego. Postp naukowy i technologiczny w medycynie po-

zwala znacznie obniy koszty leczenia oraz czas przebywania pa-

cjenta w szpitalu. Jednak uzyskane oszczdnoci s znikome wobec

Kup książkę

Poleć książkę

Z A G R O E N I A P R Z Y S Z Y C H E M E R Y T U R | 5 5

dodatkowych kosztów, które trzeba przeznaczy na opiek nad oso-

bami starszymi.

Poniewa dugo ycia przecitnego obywatela bdzie rosa, to

przy takiej samej liczbie rodzcych si dzieci powinno nas by wicej

(przybywa bdzie nas tyle samo, ale mniej osób bdzie umiera).

Wiksza liczba ludzi, w dodatku osób starszych, spowoduje problemy

zarówno mieszkaniowe, jak i ekonomiczne. Naley te oczekiwa, e

pojawi si znacznie wicej produktów przeznaczonych dla ludzi star-

szych. Dzisiejsza gospodarka i media preferuj osoby mode, jednak

przypuszczam, e si to zmieni na korzy osób starszych. Osoby te

bd te stanowi wany elektorat podczas kadych wyborów, ze

wzgldu na rosnc liczebno.

Dusze ycie czowieka stwarza wic powane problemy dla spo-

eczestwa. Problemy te bd narasta wraz ze wzrostem redniej

dugoci ycia. Co w takiej sytuacji zrobi? Jak sobie z tym poradzi?

Przecie nie wyznaczymy „ustawowego wieku ycia” ani nie ograni-

czymy wypacania emerytury do „dopuszczalnej kwoty emerytalnej”,

po przekroczeniu której emeryt bdzie zdany tylko na wasne

oszczdnoci. A moe problem staroci rozwiemy poprzez zakaz

leczenia osób, które przekroczyy okrelony wiek? Prawda, e to ma-

kabryczne i nieludzkie rozwizania. Ale musimy pamita, e yjemy

w egoistycznych czasach i takie pomysy przychodz do gowy niektó-

rym politykom. Poza tym obecnie coraz wicej wartoci podstawo-

wych, takich jak zdrowie czy ycie, jest przeliczanych na pienidze.

Moemy doczeka czasów, e inna bdzie rednia dugo ycia czo-

wieka bogatego, a inna biednego, poniewa tego pierwszego bdzie

sta na leczenie i opiek, a tego drugiego nie. Ju zdarzao si, e nie

leczono biednych osób starszych lub nie przepisywano im drogich

leków, uznajc, e szkoda wydawa pienidze na takie osoby, bo i tak

dugo nie poyj.

Na razie politycy wybieraj atw, ale prowadzc donikd drog

rozwizania tego problemu — podnoszenie podatków i podwyszenie

Kup książkę

Poleć książkę

5 6 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

wieku emerytalnego. Za emerytury odpowiada pastwo, poniewa

to ono pobierao pod przymusem skadki od osób pracujcych i to

ono musi teraz wypaca emerytury. ZUS jest tylko instytucj, która

w imieniu pastwa te cele realizuje. Szacuje si, e zaduenie pa-

stwa z tytuu skadek pobranych na emerytur wynosi okoo dwóch

bilionów zotych. Jeli wic ZUS ma za mao rodków z biecych

skadek, to braki te musi uzupeni budet pastwa. Aby jednak wy-

starczajce rodki znalazy si w budecie, wprowadza si dodatko-

we podatki.

Zamiast zwiksza wpywy do budetu, mona równie zmniej-

sza wypaty z ZUS-u. Sposobem zmniejszenia rodków wypacanych

na emerytury jest podnoszenie wieku emerytalnego. Pastwo bdzie

duej pobiera rodki od osób pracujcych, a krócej je wypaca.

Rozwizanie to ma jednak wiele negatywnych skutków ubocznych.

Nieprawd jest, e emerytury bd wysze. Jak mog by wysze, sko-

ro ronie liczba emerytów i dugo pobierania emerytury? Zreszt dla

ZUS-u nie jest istotna dugo pobierania skadki, ale biecy bilans

gotówki wpywajcej ze skadek i wypacanej na emerytury. A o tym

decyduje z jednej strony liczba osób pracujcych i wysoko ich za-

robków, a z drugiej — liczba emerytów i wysoko przecitnej emery-

tury. Moemy to zapisa w formie równania:

p

e

L S L E

˜

˜

gdzie:

L

p

— liczba osób pracujcych,

S — rednia warto paconej skadki,

L

e

— liczba emerytów,

E — rednia emerytura.

Pastwo dy do tego, aby te kapitay si zrównay. Wczeniej-

sze rozwaania pokazay, e na skutek starzenia si spoeczestwa

Kup książkę

Poleć książkę

Z A G R O E N I A P R Z Y S Z Y C H E M E R Y T U R | 5 7

liczba osób pracujcych zmaleje, natomiast liczba osób pobieraj-

cych emerytury si zwikszy. Czy podniesienie wieku emerytalnego

to zmieni? Otó nie, dlatego e liczba osób pracujcych jest ograni-

czona nie przez liczb chtnych do podjcia pracy, ale przez liczb

miejsc pracy. Ta liczba si nie zmieni. Co najwyej wicej osób star-

szych bdzie pracowa, a wicej ludzi modych — szuka pracy lub

wyjeda do lepiej zorganizowanych pastw. Zatem pomimo pod-

niesienia wieku emerytalnego liczba osób pracujcych nie wzronie

(warto paconych skadek na emerytur równie). Natomiast

znacznie spadnie liczba emerytów, poniewa mniej ludzi doyje

nowego, wyszego wieku emerytalnego, a co za tym idzie — pa-

stwo bdzie mniej dopaca do ZUS-u.

Moe w takim razie wysze zarobki spowoduj wzrost paconych

skadek? Nasze zarobki rzeczywicie powoli, ale rosn. Co jednak

z tego, skoro jednoczenie rosn podatki? Do tego inflacja „zjada”

cz naszych zarobków. Dlatego nasze pace powinno si porów-

nywa do kosztów codziennego ycia. Tylko takie porównanie po-

zwoli stwierdzi, czy nam si rzeczywicie polepsza. Pamitajmy

take, e wzrost kosztów utrzymania uderza równie w emerytów —

nawet wysza emerytura wystarcza im na coraz mniej. Znaczn

cz tego, co uda nam si wywalczy w cigu biecego roku, zabiera

pastwo seri podwyek wchodzcych na pocztku nastpnego

roku. Ogólnie mog stwierdzi, e relatywne zarobki wikszoci

obywateli wcale nie rosn, a ostatnio nawet malej.

Chciabym jeszcze zwróci uwag na problem „praw nabytych”.

Jest on szeroko podkrelany w przypadku rozmów w zwizku z eme-

ryturami mundurowych, natomiast w ogóle si o nim nie wspomina

w przypadku zwykych obywateli. A przecie pracownik mundurowy

podpisuje z pastwem umow o prac, a nie umow o emerytur.

Na dodatek jego emerytura jest finansowana ze skadek zwykych

obywateli. Jak ma si czu zwyky obywatel, jeli po wielu latach

Kup książkę

Poleć książkę

5 8 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

pacenia skadek dowiaduje si, e z tych skadek nie wynikaj ad-

ne prawa, a pastwo moe dowolnie przesuwa moment wypaty

emerytury w czasie? To tak, jakbymy zawarli umow z dostawc

jakiego towaru, za towar bymy zapacili, a dostawa towaru byaby

odwlekana w czasie. Taki dostawca najprawdopodobniej za nie-

uczciwe praktyki odpowiadaby przed sdem. A do jakiego sdu ma

za co podobnego poda pastwo zwyky obywatel?

Jak wic rozwiza problem podniesienia wieku emerytalnego?

Oto moje propozycje:

x zwikszy liczb miejsc pracy dla osób starszych;
x zweryfikowa miejsca pracy pod wzgldem wieku pracownika;
x wprowadzi ustawow klasyfikacj miejsc pracy;
x zarezerwowa niektóre miejsca pracy dla osób starszych;
x skróci czas pracy osób starszych;
x wyduy im przerwy na odpoczynek;
x skróci ich dzie pracy;
x zorganizowa im sta opiek medyczn.

Zakadajc, e jest to konieczne, bo wynika ze zmiany proporcji

czasu produkcyjnego do czasu przebywania na emeryturze, nalea-

oby najpierw zadba o odpowiednie miejsca pracy dla osób star-

szych. Dopiero wtedy mona zakada, e osoby starsze bd

pracowa duej bez blokowania miejsc pracy osobom modym.

Naleaoby przeprowadzi weryfikacj stanowisk pracy i ich klasyfi-

kacj pod ktem tego, czy moe na nich pracowa osoba starsza.

Cz stanowisk powinna by nawet zarezerwowana dla osób star-

szych. Mona by te rozway skrócenie czasu pracy osób starszych.

Osoby takie nie mog wykonywa cikiej pracy fizycznej, szybciej

si mcz i musz mie dusze przerwy na odpoczynek lub krótszy

dzie pracy. Do tego powinny mie sta opiek medyczn równie

Kup książkę

Poleć książkę

Z A G R O E N I A P R Z Y S Z Y C H E M E R Y T U R | 5 9

w zakadzie, w którym pracuj. Pamitajmy, e praca tych ludzi

musi si odbywa bez szkody dla ich zdrowia. Pamitajmy te, e

ludzie lubi pracowa, jeli praca jest wykonywana w dobrych wa-

runkach i jeli jest dobrze zorganizowana. Myl, e wikszo lu-

dzi starszych bdzie wolaa tak prac ni wegetowanie na niskiej

emeryturze.

NIESTABILNE RZDY

Skadki na emerytur pacimy przez cay czas pracy zawodowej.

Niektórzy prac zaczynaj zaraz po osigniciu penoletnoci, inni

po ukoczeniu studiów. Ale w obydwu przypadkach moemy przy-

j, e skadki pacimy okoo 40 lat. W obecnym systemie demokra-

tycznym wybrany rzd peni swoj kadencj przez cztery lata.

Oznacza to, e w czasie, gdy pacimy skadki na emerytur, bdzie

rzdzi a dziesi ekip.

Poszczególne rzdy mog reprezentowa róne opcje politycz-

ne i wynikajce z tego róne spojrzenia na system emerytalny.

Kady rzd odpowiada tylko za okres swojej kadencji. Wszystkie

ze rozwizania s oczywicie win poprzedników. Natomiast obec-

nie wprowadzane rozwizania to zawsze s „reformy” korzystne dla

spoeczestwa.

Widzimy wic, e nasza emerytura jest tak niepewna jak sytu-

acja polityczna i gospodarcza kraju. W czasach PRL-u przyjto

pewien model systemu emerytalnego. Przez dziesiciolecia prawie

nie by on zmieniany, co wytworzyo przekonanie obywateli, e tak

mniej wicej bdzie w przyszoci. Ale pojawiy si w Polsce prze-

miany ustrojowe i spowodoway kompletn przebudow systemu

emerytalnego w 1999 roku. Przed rokiem 1999 by w zasadzie tylko

jeden filar, mianowicie ZUS. Po przemianach powstay trzy filary

systemu emerytalnego. Pisz o nich w rozdziale 7. (Trzy filary

systemu emerytalnego). Tutaj chciabym tylko zwróci uwag na

Kup książkę

Poleć książkę

6 0 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

fakt, e radykalnych zmian dokonali politycy bez pytania spoe-

czestwa o to, czy chce tych zmian.

Dalsze majstrowanie przy systemie emerytalnym przeprowadzo-

no w 2011 roku, kiedy to ograniczono skadk przekazywan do II fi-

laru. Gówn przyczyn bya niewydolno finansowa budetu pa-

stwa. W 2011 roku nowo powstay rzd zapowiedzia dalsze zmiany

systemu emerytalnego, które zrealizowa na pocztku 2012 roku. Pod

pretekstem starzenia si spoeczestwa zrówna wiek emerytalny ko-

biet i mczyzn i zwikszy go do 67 lat. Zmiany te, szumnie nazywa-

ne reformami, zostay wprowadzone wycznie z powodu braków fi-

nansowych w budecie pastwa.

Historia polskiego systemu emerytalnego wiadczy o jednym: nie

ma adnej pewnoci co do przyszych emerytur. Ani co do ich wyso-

koci, ani co do wieku emerytalnego. W takiej sytuacji wielu obywa-

teli zadaje sobie pytanie o sens istnienia ZUS-u i pacenia skadek

przez cay okres pracy zawodowej.

INFLACJA

Inn przyczyn utraty wartoci naszych rodków gromadzonych na

emerytur jest inflacja. Oficjalnie inflacj nazywa si spadek warto-

ci pienidza w czasie (bez wnikania w przyczyny utraty tej warto-

ci). W pastwie zrównowaonym wartoci materialne maj swoje

dokadne pokrycie w gotówce. Jeli wartoci tych przybywa na

skutek ludzkiej pracy i rozwoju gospodarczego, to jest podstawa,

aby w takim samym stopniu zwikszy ilo gotówki. Jeli gotówki

przybywa wicej ni wartoci materialnych, powstaje inflacja. Pie-

nidz moemy mie w formie papierowej (banknoty), metalowej

(monety) lub jako elektroniczny zapis na koncie. Postacie papiero-

wa i metalowa s kontrolowane przez Narodowy Bank Polski (NBP)

oraz zabezpieczane przed moliwoci faszerstwa. Znacznie gorzej

wyglda sprawa z pienidzem elektronicznym. Nie jest adnym

Kup książkę

Poleć książkę

Z A G R O E N I A P R Z Y S Z Y C H E M E R Y T U R | 6 1

problemem zmiana zapisu na koncie. Jedyn ochron jest kon-

trola nadzoru bankowego. Ale kto kontroluje banki?

Jest wiele róde w pastwie, gdzie powstaje wirtualna gotówka

bez pokrycia, na przykad deficyt budetowy. Pastwo wydaje wicej,

ni otrzymuje z podatków. Skd wic bierze reszt gotówki? Jak

wygldayby finanse pastwa, gdyby wszyscy obywatele zaczli po-

stpowa tak jak rzd? Dawniej gotówka miaa pokrycie w zocie.

Kruszcu tego przybywao niewiele, wic moliwoci przyrostu go-

tówki byy ograniczone. W 1971 roku Amerykanie odeszli od wy-

mienialnoci dolara na zoto. Od tej pory w bankach centralnych

mona byo drukowa banknoty bez ogranicze. Znaczne uatwie-

nie tego procesu spowodowa dodatkowo pienidz elektroniczny.

Wystarczy jeden telefon, aby na koncie rzdowym zapisa na przy-

kad 10 mld z gotówki do wydania na dowolny cel, a po stronie banku

zapisa 10 mld z dugu. Nie trzeba nic drukowa, wszystko odbywa

si szybko i atwo. Mona jeszcze prociej: uzgodni tak zwan lini

kredytow i zadua si do wysokoci ustalonej linii.

Jest wiele miejsc powstawania inflacji. Wszdzie tam, gdzie wy-

stpuj przychody gotówkowe, a nie wie si to z wytworzeniem

wartoci materialnych, powstaje inflacja. Czy podatki lub kary za-

pacone na rzecz pastwa tworz jakie dobra materialne? Czy ca

na granicy tworz jakie dobra? Czy akcyza w paliwie tworzy jakie

dobra? A moe tworz je wygórowane odsetki od kredytów banko-

wych albo patne koncesje?

Zastanówmy si teraz, jak inflacja wpywa na nasze oszczdno-

ci emerytalne. Wszystko zaley od tego, gdzie ulokowalimy nasze

rodki. Najgorsze rozwizanie to gotówka trzymana na koncie

w banku. Odsetki, które otrzymamy od banku, przewanie nie po-

kryj biecej inflacji. Aby nie ponosi skutków inflacji, gotówk na-

ley zamieni na inne aktywa lub wartoci materialne. Jest ich wiele

rodzajów. Omówi tylko jako przykad inwestycj w nieruchomo.

Kup książkę

Poleć książkę

6 2 | T W Ó J O S O B I S T Y F U N D U S Z E M E R Y T A L N Y

Powiedzmy, e jest to nowy dom, który nie bdzie wymaga re-

montu przez wiele lat. Mona zaoy, e jego warto nie bdzie si

zmienia, najwyej z powodu inflacji bdzie wyraana coraz wysz

kwot gotówki o coraz mniejszej wartoci. Jeli ten dom wynaj-

miemy, zacznie on przynosi dochód, który bdzie zwiksza nasze

oszczdnoci emerytalne. W ten sposób nasze roczne wpywy bd

wiksze ni straty spowodowane inflacj.

Jak due spustoszenie wywouje inflacja na przestrzeni lat,

mona pokaza na przykadzie zapaty za prac. Pamitam, e kiedy

byem mody i zaczynaem prac, miesiczna przecitna pensja bya

mniej wicej na takim samym poziomie jak obecnie. Byo to jakie

40 lat temu. Tylko e w midzyczasie mielimy denominacj wartoci

zotego. Stare nominay zostay zastpione nowymi o wartoci mniej-

szej 10 000 razy. Zatem skutki inflacji w cigu ostatnich 40 lat mona

oszacowa na 1 000 000%. A przecie jest to wanie przecitny czas

potrzebny na zebranie kapitau na emerytur. Czy w takim razie

oszczdzanie na emerytur przy takiej inflacji ma jaki sens?

Podam jeszcze jeden ciekawy przykad, do czego moe doprowa-

dzi inflacja. Jestem z zamiowania filatelist. Wszyscy wiedz, ile

kosztuje zwyky znaczek. Wraz ze wzrostem inflacji zmieniane s

nominay równie na znaczkach. W Niemczech w latach 20. XX wieku

doszo do hiperinflacji. Nominay starych znaczków byy przebijane

na coraz wiksze lub drukowano nowe znaczki. Znaczek o najwy-

szym nominale kosztowa wtedy 50 000 000 000 marek.

Spirala inflacyjna przerywana jest przewanie wymian pieni-

dzy (reforma Balcerowicza). W czasie tej wymiany redukuje si

znacznie majtki ludnoci, co doprowadza do równowagi midzy

gotówk a towarami w gospodarce. Zwykli obywatele trac wtedy

wikszo majtku, a politycy i ekonomici ogaszaj kolejny sukces.

Oczywicie jeli kto w tym czasie odkada na emerytur, to równie

straci wikszo gotówki.

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę